A. H TEXNOΛOΓIA: ΛEΞEIΣ ENA ΩPO TOY ΘEOY ΣTON ANΘPΩΠO KΛEI IA

Transcript

1 ΜΕΡOΣ TETAPTO Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

2 21 ΕΝΑΝ Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΗ Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να κατανοήσετε τι η τεχνολογία είναι δώρο του Θεο. ñ Να γνωρίσετε τα χαρακτηριστικά του τεχνοκράτη. ñ Να διαπιστώσετε τα κενά που προκ πτουν απ τη στείρα προσκ λληση στην τεχνοκρατία. ñ Να κατανοήσετε την πρ ταση της Εκκλησίας για µια αληθινή στάση απέναντι στο πρ ληµα. 11 γαθ σοφία µετ κληρονοµίας κα περισσεία το ς θεωρο σιν τ ν λιον 12 τι ν σκι α τ ς σοφία ς σκι το ργυρίου, κα περισσεία γνώσεως τ ς σοφίας ζωοποιήσει τ ν παρ α τ ς. 13 δ τ ποιήµατα το Θεο τι τίς δυνήσεται το κοσµ σαι ν ν Θε ς διαστρέψ η α τ ν; 14 ν µέρα γαθωσ νης ζ θι ν γαθ κα ν µέρ α κακίας δέ καί γε σ ν το το σ µφωνον το τ ω ποίησεν θε ς περ λαλι ς, να µ ε ρ η νθρωπος πίσω α το µηδέν. 15 Σ ν τ πάντα ε δον ν µέ- «Η σοφία είναι καλή πως και το χρήµα, γι αυτο ς που ζουν πάνω στη γη. κάτω απ τη σκέπη της σοφίας υπάρχει ασφάλεια, πως και κάτω απ τη σκέπη του χρήµατος. Η σοφία ζωοποιεί σους την κατέχουν. Αυτή είναι η ωφέλεια για κείνους που τη γνωρίζουν. Λά ε υπ ψη σου το έργο του Θεο. Κανείς δεν µπορεί να ισιώσει,τι εκείνος έ- κανε στρα. Στον καιρ της ευτυχίας να χαίρεσαι, και στον καιρ της δυστυχίας να σκέφτεσαι: Ο Θε- ς στέλνει και την ευτυχία και τη

3 146 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ ραις µαται τητ ς µου στιν δίκαιος πολλ µενος ν δικαί ω α το, κα στιν σε ς µένων ν κακί α α το. 16 µ γίνου δίκαιος πολ κα µ σοφίζου περισσά, µήποτε κπλαγ ς. 17 µ σε ήσ ης πολ κα γίνου σκληρ ς, να µ ποθάν ης ν ο καιρ το τ ω, 18 γαθ ν τ ντέχεσθαι σε ν το τ ω, καί γε π το του µ ν ς τ ν χε ρα σου, τι φο ο µενος τ ν θε ν ξελε σεται τ πάντα. 19 H σοφία οηθήσει τ σοφ π ρ δέκα ξουσιάζοντας το ς ντας ν τ π λει 20 τι νθρωπος ο κ στιν δίκαιος ν τ γ, ς ποιήσει γαθ ν κα ο χ µαρτήσεται. 21 καί γε ε ς πάντας το ς λ γους, ο ς λαλήσουσιν, µ θ ς καρδίαν σου, πως µ κο σ ης το δο λου σου καταρωµένου σε, 22 τι πλεστάκις πονηρε σεταί σε κα καθ δους πολλ ς κακώσει καρδίαν σου, πως καί γε σ κατηράσω τέρους. 23 Πάντα τα τα πείρασα ν τ σοφί α ε πα Σοφισθήσοµαι, 24 κα α τ µακρ νθη π µο µακρ ν π ρ ν, κα αθ άθος, τίς ε ρήσει α τ ; 25 κ κλωσα γώ, κα καρδία µου το γν ναι κα το κατασκέψασθαι κα ζητ σαι σοφίαν κα ψ φον κα το γν ναι σε ο ς φροσ νην κα σκληρίαν κα περιφοράν. 26 κα ε ρίσκω γ πικρ τερον π ρ θάνατον, σ ν τ ν γυνα κα, τις στ ν θήρευ- µα κα σαγ ναι καρδία α τ ς, δεσµο χε ρες α τ ς γαθ ς πρ προσώπου το θεο ξαιρεθήσεται π α τ ς, κα µαρτάνων συλληφθήσεδυστυχία. Και κανένας δεν γνωρίζει τι πρ κειται να του συµ εί µετά. Και τι δεν είδα στη διάρκεια της µάταιης ζωής µου! Τον δίκαιο να καταστρέφεται παρ λη τη δικαιοσ νη του και τον ασε ή να µακροηµερε ει παρ λη την κακία του. Γι αυτ λέω: Μη γίνεσαι πάρα πολ δίκαιος ή υπερ ολικά σοφ ς. Γιατί να κατασταραφείς; Μη γίνεσαι πάρα πολ κακ ς ή αν ητος. Γιατί να πεθάνεις πριν την ώρα σου; Καλ είναι να τηρείς συγχρ νως και τις δ ο αυτές συµ ουλές. Γιατί αυτ ς που σέ εται τον Θε, αποφε γει τις υ- περ ολές. Η σοφία οηθάει τον σοφ περισσ τερο απ σο δέκα κυ- ερνήτες την π λη. Γιατί δεν υπάρχει άνθρωπος δίκαιος πάνω στη γη, που να κάνει πάντα µ νο το καλ, χωρίς ποτέ να ξεστοχάει. Επίσης µη δίνεις προσοχή σε λα σα λένε οι άνθρωποι. Γιατί αλλιώς κινδυνε εις ν ακο σεις το δο λο σου να σε δυσφηµεί. Άλλωστε πολλές φορές το ξέρεις καλά κι εσ είπες κακ για τους άλλους. λα αυτά τα εξέτασα µε τη σοφία. Είπα: «θα γίνω σοφ ς», αλλά η σοφία έφυγε µακριά µου. Το ν ηµα των πραγµάτων είναι α- πρ σιτο και πολ αθ. Ποιος µπορεί να το εξιχνιάσει; Ωστ σο αφιερώθηκα ολ ψυχα στη µελέτη και στην έρευνα. Επιδίωξα να µάθω τη σοφία και την αιτία της υπάρξεως των ντων. Και κατάλα α π ση α- σέ εια υπάρχει στην αφροσ νη και

4 Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 147 ται ν α τ. 27 δ το το ε ρον, ε πεν Eκκλησιαστής, µία τ µι το ε ρε ν λογισµ ν, 28 ν τι ζήτησεν ψυχή µου κα ο χ ε ρον νθρωπον να π χιλίων ε ρον κα γυνα κα ν π σι το τοις ο χ ε ρον. 29 πλ ν δ το το ε ρον, ποίησεν θε ς σ ν τ ν νθρωπον ε θ, κα α το ζήτησαν λογισµο ς πολλο ς». π ση ηλιθι τητα στην ανοησία Ζήτησα κάτι µε επιµονή µα δεν το ρήκα. εν ρήκα έναν ά- ντρα σωστ ανάµεσα σε χίλιους. Ο τε µια γυναίκα ανάµεσα σ λες αυτές. Το µ νο που ρήκα είν ετο το: Ο Θε ς έκανε τον άνθρωπο τίµιον και απλ, αλλά οι άνθρωποι έγιναν πολ περίπλοκοι». Eκκλ. 7, A. H TEXNOΛOΓIA: ENA ΩPO TOY ΘEOY ΣTON ANΘPΩΠO ταν λέµε τεχνολογία εννοο µε ένα σ στηµα γνώσεων, µεθ δων και τεχνικών µέσων για τη δη- µιουργία έργων και την παραγωγή αγαθών. Πολ περισσ τερο µε τη λέξη αυτή κατανοο µε τον τρ πο, µε τον οποίο ζει ο σηµεριν ς άνθρωπος, µε ασικά εργαλεία τα τεχνολογικά επιτε γµατα των τελευταίων δεκαετιών. Αυτ σηµαίνει τι ο σ γχρονος άνθρωπος χρησιµοποιεί ένα διαφορετικ ΛEΞEIΣ KΛEI IA τεχνολογία, τεχνοκρατία, τεχνοκράτης, τεχνολογικ ς πολιτισµ ς, πνευµατική ζωή τρ πο ζωής απ,τι ο άνθρωπος πριν απ αρκετές δεκαετίες, που ή- ταν δεµένος περισσ τερο µε παραδοσιακές αξίες. εν υπάρχει άνθρωπος σήµερα στον δυτικ κ σµο που να µη χρησιµοποιεί ατοµικά και οµαδικά κάποιο απ τα επιτε γµατα της τεχνολογίας: τηλέφωνο, ραδι φωνο, τηλε ραση, υπολογιστή, αυτοκίνητο και τ σα άλλα π ου θα µπορο σε κανείς να απαριθµήσει. Οι νέοι ρυθµοί της ζωής µ ως µέσα στον τεχνολογικ πολιτισµ αλλάζουν συνεχώς και τη ψυχοσ νθεση του ανθρώπου. Ένας έφη ος σήµερα ονειρε εται το µέλλον του µε άση τις δυνατ τητες που του δίνει η τεχνολογία και αυτ πολ λές φορές γίνεται εις άρος µιας αντίληψης που έχει για τη ζωή. Πολλοί νέοι ο- νειρε ονται µια ιδεώδη ζωή, κάτω απ τις καλ τερες συνθήκ ες και οι ίδιοι οµολογο ν τι δεν θα τα καταφέρουν, επειδή οι ρυθµοί της ζωής και οι δυνατ τητες «µέσα στον τεχνολογικ πολιτισµ» είναι διαφορετικές απ αυτ που θέλουν. Αυτ σηµαίνει τι, ενώ αποδέχονται -

5 148 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ λα τα επιτε γµατα της τεχνολογίας ως απαραίτητα, διαπιστώνουν παράλληλα και τη δέσµευση που συνεπάγεται η αποδοχή της. εν µπορο µε να µη δεχτο µε τον τεχνικ πολιτισµ ως δώρο του Θεο στον άνθρωπο. Είναι αποτέλεσµα της ευλογίας που έδωσ ε ο Θε ς στον άνθρωπο να διαχειρίζεται λα τα αγαθά της γης µε τον προσφορ τερο τρ πο για το δικ του καλ. Και χωρίς αµφι ολ ία έχει πολλές ανέσεις να του προσφέρει. B. TEXNOΛOΓIA KAI ANΘPΩΠINO HΘOΣ Αν και η τεχνολογία αν ψωσε το ιοτικ, το κοινωνικ, το πολιτικ και το πολιτιστικ επίπεδο της ζωής, έφερε εν το τοις µι α ριζική αλλαγή στο ήθος του ανθρώπου, δηλαδή στον τρ πο µε τον οποί ο σκέφτεται και ιώνει την παρξή του. Τα επίπεδα στα οποία έ χει αλλάξει το ήθος στον άνθρωπο είναι πολλά. Μπορο µε να διαπιστώσουµε µια υπο άθµιση : ñ Αισθητική, µε την έλλειψη αρµονίας και ισορροπίας, µε αντιαισθητικές κατασκευές, µε έλλειψη αξιών και οµορφιάς. ñ Βιολογική, µε τη ρ πανση του περι άλλοντος, διατάραξη της ισορροπίας στη φ ση. ñ Κοινωνική, µε το πρ ληµα του υπερπληθυσµο, τη µηχανοποί η- ση της ζωής, την έλλειψη επικοινωνίας, το άγχος, τη µοναξιά. Είναι χαρακτηριστικ της εποχής η στροφή προς τη θρησκευτικ τητα, που, φαινοµενικά παράδοξα, συνδυάζεται µε µια α- δυναµία πραγµατοποιήσεως της αγι τητας στη ζωή των πιστών. Οι άνθρωποι στρέφονται προς τη θρησκεία γενικ τερα, και κατά συνέπεια και προς την Εκκλησία, αλλά το ίωµά τους παραµένει πολ φτωχ, ίσως και ν θο. Αρχιµ. Αρσενίου, Η αγι τητα και ο πολιτισµ ς της πληροφορίας, εκδ. Αρµ ς, Αθήνα 1994, σ.118 ñ Ηθική, µε τους πολέµους, τις συγκρο σεις, τους ανταγωνισµο ς, την ανελευθερία, την ανευθυν τητα. ñ Ψυχολογική, µε την αποµ νωση, τον εγωισµ, τον ατοµικισµ, την αδιαφορία, την ανία, την παθητικ τητα, την ανασφάλεια, το υπαρξιακ άγχος. ñ Πνευµατική, µε την αποπνευµατοποίηση του ανθρώπου, τη διαστροφή του νου και της συνείδησης, τη µον πλευρη µ ρφωση, την έλλειψη ασκητικ τητας.

6 Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 149 ñ Προσωπική, µε τον ωφελιµισµ, την υποκρισία, την εκµετάλλε υση. Τελικά, ο άνθρωπος ρήκε την τεχνολογία ως καλ τερη εκδοχ ή για τη ζωή του και έχασε το ήθος του. Γ. XAPAKTHPIΣTIKA TOY TEXNOKPATH Στην περίπτωση που αποδέχεται κανείς την απ λυτη εξουσία της τεχνολογίας και την προτάσσει πάνω απ κάθε εκδήλωση στη ζωή του, εµφανίζει έναν τ πο ανθρώπου που δεν είναι τ σο άγνωσ τος στις µέρες µας. Καταρχήν, προσπαθεί να ερµηνε ει τα πάντα σ τη ζωή του µε γνώµονα και µ νο τη λογική. πως η τεχνολογία ερµηνε εται λογικά, έτσι και κάθε εκδήλωση της ζωής του ανθρώπου (και χι µ νο) ερµηνε εται λογικά. λα λειτουργο ν µε έναν τρ πο µηχανιστικ. Οι ανθρώπινες σχέσεις, η φιλοσοφία της ζωής φιλτράρονται µε τον ορθ λ γο. Αυτ κάνει τον τεχνοκράτη µον πλευρο στην κ ρίση του, στις σχέσεις του µε τους άλλους. Έτσι µετα άλλεται σε ένα ανέραστο ον, που ο τε να αγαπήσει µπορεί, ο τε και να αγαπηθεί. Η µ νη διέξοδος που του αποµένει είναι η αποµ νωση, η µοναξιά κ αι το δ σιµο σε ένα καθηµεριν πρ γραµµα, λογικά κατασκευασµένο, µε άση το οποίο διαρκώς εργάζεται για να παράγει αγαθά, στην πραγ- µατικ τητα για να ξεφε γει απ τα ουσιαστικά υπαρξιακά το υ προ- λήµατα. Έτσι νοµίζει τι ασχολείται µε την επιστήµη και τα επιτε γµατά της, µε τη µηχανή, ουσιαστικά µως αποθεώνει τη στ είρα τεχνοκρατική του σκέψη µε λα τα επακ λουθά της.. ΨYXIKA KENA KAI ΠNEYMATIKH ZΩH: H ΠPOTAΣH THΣ EKKΛHΣIAΣ πως αναφέρει και το κείµενο στην αρχή του µαθήµατος,ο τ π ος του τεχνοκράτη διατρέχει τον κίνδυνο να µετα άλλει το δώρ ο του Θεο σε θε. Κινδυνε ει να χάσει την απλ τητά του ταν αντί για χρήση κάνει κατάχρηση της τεχνολογίας. Αυτ φέρνει την απ ώλεια της πνευµατικ τητας. Η Εκκλησία στοχε ει να δηµιουργεί αν θρώπους ολοκληρωµένους, δηλαδή πρ σωπα που να µπορο ν να διαπιστώνουν τα δώρα που τους χάρισε ο Θε ς, εποµένως και την τεχ νολογία, να τα παίρνουν στα χέρια τους και να τα διαχειρίζονται µε τέτοιο τρ πο, ώστε να τους οδηγο ν σε ένα αληθιν τρ πο ζωής. Η τεχνολογία δεν είναι εχθρ ς, αλλά ο τρ πος που µας κάνει να σκεφτ -

7 150 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ µαστε τη ζωή µας. Εχθρ ς µας π.χ. δεν είναι το αυτοκίνητο, αλλά το σκεπτικ που µας έκανε να το αγοράσουµε: ίσως η ικανοποίησ η του εαυτο µας, του εγωϊσµο µας, η εκδίκηση κάποιου, η επίδειξη κ.λ.π. Ο Χριστ ς έδωσε ιδιαίτερη σηµασία στον τρ πο µε τον οποίο αξιοποιο µε καθετί που µας χάρισε ο Θε ς, γι αυτ και κατάργησ ε τη διάκριση που έκαναν οι Ιουδαίοι ανάµεσα σε καθαρά πράγµα τα στη ζωή µας και σε ακάθαρτα, σε θρησκευτικά και µη θρησκευτικά. Με τον τρ πο αυτ θέλησε να οηθήσει τον άνθρωπο να απο άλει τα ψυχικά κενά που δηµιουργεί ο τ πος του µονοδιάστατου ανθρ ώπου. Η πνευµατική ζωή δεν αναφέρεται σ,τι αφορά µ νο τους «θρήσκους», τη σηµασία των οποίων κατάργησε, αλλά λους τους αν θρώπους και εποµένως και έναν τεχνοκράτη, αν θέλει να απολαµ άνει πραγµατικά τα αγαθά του τεχνολογικο πολιτισµο. ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ ñ Η τεχνολογία είναι δώρο του Θεο στον άνθρωπο. ñ Η τεχνολογία αν ψωσε το ιοτικ επίπεδο των ανθρώπων, αλλ ά δηµιο ργησε ασικά κενά. ñ Ο τεχνοκράτης ταν δεν έχει ουσιαστικ περιεχ µενο και αναζητήσεις, γίνεται µον πλευρος. ñ Η πρ ταση της Εκκλησίας για πνευµατική ζωή δηµιουργεί ολο - κληρωµένους ανθρώπους. EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. Πως αντιλαµ άνεστε την τεχνολογία ως δώρο του Θεο στον άνθρωπο ; 2. «Το τέρας του Νέου (της τεχνολογίας) δεν είναι α-πνευµατικ, στοχε ει άµεσα στην ανθρώπινη ψυχή, γι αυτ και η αντιµετώπισή του είναι θέµα δυσκολ τατο, αλλά και ζωτικής σηµασίας γ ια κάθε χριστιαν.» Πώς θα σχολιάζατε αυτήν την άποψη; 3. Αν λά ετε υπ ψη τη σκιαγράφηση του τ που του τεχνοκράτη, πώς λέπετε τον εαυτ σας µέσα σ αυτή; 4. Η πρ ταση της Εκκλησίας σας ρίσκει σ µφωνους ή χι και γ ιατί;