Ε.Α.Ρ.- ΠΕ.ΦΥ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ http://airlab.edu.gr

Ε.Α.Ρ.- ΠΕ.ΦΥ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ http://airlab.edu.gr ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΕΡΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ Δίκτυο Ελέγχου της Ποιότητας του Αέρα Αξιολόγηση συγκεντρώσεων Αιωρουμένων Σωματιδίων Ετήσια Τεχνική Έκθεση για το Δήμο Κοζάνης Επιστημονικός Υπεύθυνος Α.Γ. Τριανταφύλλου, Καθηγητής Ομάδα έργου Σ. Γκάρας, Δρ., Χημικός Χ. Διαμαντόπουλος, Μτπχ, Μηχανικός Ορυχείων Τ.Ε. Α. Κρέστου, Μτπχ., Χημικός Μηχανικός Ι. Σκόρδας, Μπτχ., Μηχανικός Πληροφορικής Τ.Ε. A. Καραγιαννίδης, Δρ., Μτπχ., Φυσικός Β. Ματθαίος, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Δ. Πρόιου, Σπουδάστρια ΓΕΩ.ΠΕ Αλ. Κουτσοχρήστος, Σπουδαστής ΤΕ.ΑΝ Γ. Κλώσσας, Σπουδαστής Μηχανολογίας Ν. Μυλωνάκης, Σπουδαστής ΤΕ.ΑΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2. TO ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ «Ε.Α.Ρ» ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΕΡΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ (Δ.Ε.Π.Α.Κ) 2.1. Ιστορικό 2.2. Δομή του Δικτύου 3. ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΑΣ10 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΙΜΩΝ 3.1. Γενικά 3.2. Εξοπλισμός 3.3. Διαβαθμονόμηση 3.4. Μετρήσεις συγκεντρώσεων ΑΣ - Σύγκριση με οριακές τιμές 3.5. Αποτίμηση της ποιότητας του αέρα με βάση το σύστημα δεικτών COMEAP 3.6. Μέση Ωριαία Μεταβολή 3.7. Μέση Ημερήσια Μεταβολή 3.8. Μέση Μηνιαία Μεταβολή 3.9. Συσχέτιση με Μετρήσεις Ανέμου 4. ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΙΧΝΟΣΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑ ΑΣ 4.1. Τι είναι 4.2. Συγκεντρώσεις σύγκριση με όρια 5. ΠΡΩΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΗΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΡΟΥΜΕΝΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ 6. ΠΡΟΓΝΩΣΗ 7. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011 Π.1. Περιγραφή του φαινομένου Π.2. Οι συγκεντρώσεις ΑΣ10 Π.3. Εξήγηση ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η τεχνική αυτή έκθεση ετοιμάστηκε από το Εργαστήριο Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Περιβαλλοντικής Φυσικής του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, στο πλαίσιο του πρώτου μέρους έργου, το οποίο ο Δήμος Κοζάνης ανέθεσε στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, με τελικό στόχο την επιχειρησιακή λειτουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης της ποιότητας του αέρα στο Δήμο Κοζάνης. Σκοπός του έργου ειδικότερα είναι η επέκταση αναβάθμιση του Δικτύου Ελέγχου της Ποιότητας του Αέρα στο Δήμο Κοζάνης η συντήρηση σε μόνιμη βάση της καλής λειτουργίας του δικτύου και η αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα στην περιοχή με βάση τις μετρήσεις του ο συνεχής έλεγχος της περιεκτικότητας των ΑΣ στην ατμόσφαιρα της περιοχής ενδιαφέροντος σε τοξικά και καρκινογόνα συστατικά η ποσοτικοποίηση της συνεισφοράς των διαφόρων πηγών ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας της περιοχής ο έγκαιρος εντοπισμός επιβαρημένων καταστάσεων επεισοδίων με σκοπό την λήψη μέτρων πρόληψης η επιχειρησιακή λειτουργία του παραπάνω συστήματος Στην τεχνική αυτή έκθεση παρουσιάζονται : Η δομή του δικτύου ελέγχου της ποιότητας του αέρα, όπως αναπτύχτηκε και λειτουργεί σήμερα. Οι μετρήσεις συγκεντρώσεων σωματιδιακών ρύπων που πραγματοποιήθηκαν στους σταθμούς του δικτύου για χρονική περίοδο ενός έτους (10/10 09/11) και η διαχρονική μεταβολή στην πόλη της Κοζάνης. Η σύγκριση των τιμών των συγκεντρώσεων αυτών με τα ισχύοντα όρια ποιότητας του αέρα Η αποτίμηση της ποιότητας του αέρα με βάση περιβαλλοντικούς δείκτες. Οι συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων στα ΑΣ10 της πόλης της Κοζάνης από αναλύσεις περιόδου δύο ετών. Πρώτα αποτελέσματα από την ποσοτικοποίηση της συνεισφοράς των εκπομπών ΑΣ από τους ΑΗΣ στις μετρούμενες συγκεντρώσεις Πρώτα αποτελέσματα από το πιλοτικό σύστημα πρόγνωσης μετεωρολογικών παραμέτρων επτά ημερών και ατμοσφαιρικής ρύπανσης Η καθυστέρηση υποβολής της παρούσας τεχνικής έκθεσης, η οποία με βάση τη συμβατική υποχρέωση έπρεπε να υποβληθεί αρχές Νοεμβρίου, «αξιοποιήθηκε» συμπεριλαμβάνοντας μία ανάλυση του πρόσφατου επεισοδίου ατμοσφαιρικής ρύπανσης που παρατηρήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης Αμυνταίου Πτολεμαΐδας Κοζάνης, από 15 Νοεμβρίου 4 Δεκεμβρίου 2011. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 3

2. TO ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ «Ε.Α.Ρ» ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΕΡΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ (Δ.Ε.Π.Α.Κ) 2.1. Ιστορικό Η διαρκής και άμεση ενημέρωση των πολιτών σε σχέση με την ποιότητα αέρα αποτελεί ένα από τα βασικά σημεία του σύγχρονου Ευρωπαϊκού και Ελληνικού περιβαλλοντικού θεσμικού πλαισίου και έχει αποτυπωθεί με σαφήνεια σε σχετικές νομοθετικές οδηγίες [1-5] Σήμερα, ο συνδυασμός των τηλεπικοινωνιών και των νέων τεχνολογιών δημιουργεί ένα πλαίσιο ανάπτυξης τέτοιων συστημάτων ολοένα εξελισσόμενο [6-9] Η δυνατότητα αυτή ακριβώς διάχυσης της περιβαλλοντικής πληροφορίας και πρόσβασης σ αυτήν του κοινού σε πραγματικό χρόνο επιχειρήθηκε αποτελεσματικά για πρώτη φορά στη Δυτική Μακεδονία από το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας με το σύστημα Ε.Α.Ρ, από το ακρωνύμιο του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Περιβαλλοντικής Φυσικής, που το ανέπτυξε. Λειτούργησε σε πρώτη μορφή από το 2002 [10]. Περιλάμβανε δίκτυο τεσσάρων τερματικών σταθμών μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης, εγκατεστημένων στις πρωτεύουσες των τεσσάρων π. νομών της Δυτικής Μακεδονίας, ήτοι Κοζάνη, Φλώρινα, Καστοριά και Γρεβενά. Οι πραγματοποιούμενες μετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης μεταφέρονταν σε πραγματικό χρόνο σε κεντρικό σταθμό εγκατεστημένο στο ΤΕΙΔΜ, και μετά από κατάλληλη επεξεργασία, στο διαδίκτυο σε κατάλληλα σχεδιασμένη ιστοσελίδα. Παρείχε έτσι τη δυνατότητα μέσω του διαδικτύου, αλλά και SMS, άμεσης ενημέρωσης του κοινού για τις τιμές των συγκεντρώσεων των ρύπων, τα επίπεδα ποιότητας του αέρα στις περιοχές μέτρησης με τη μορφή δείκτη ποιότητας αέρα [11,12] και των επιπτώσεων στη υγεία του πληθυσμού αντίστοιχα. Σχεδιάστηκε με πρόσθετες δυνατότητες, όπως παροχή ιστορικού μετρήσεων, επέκταση του δικτύου των τερματικών σταθμών κ.α. [13]. Το παραπάνω σύστημα αναπτύχτηκε στο πλαίσιο χρηματοδότησης από το ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας 2000-2006 «Κοινωνία της πληροφορίας». Εξακολούθησε να λειτουργεί και μετά το 2006 που έληξε η χρηματοδότηση από το ΠΕΠ, με κάλυψη των λειτουργικών δαπανών από το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, κυρίως για το λόγο ότι από την αρχή ήταν συνδεδεμένο παράλληλα με την εκπαιδευτική και ερευνητική δραστηριότητα του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. Στην πορεία, επειδή ακριβώς η συγκεκριμένη δραστηριότητα κάλυπτε παράλληλα και μια αναγκαιότητα για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, το ΤΕΙ αναζήτησε χρηματοδότηση από την τοπική αυτοδιοίκηση της περιοχής, αλλά και από τη ΔΕΗ, με σκοπό τη συντήρηση αλλά και την επέκταση αναβάθμιση μετεξέλιξη του συστήματος σε ένα Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας του Αέρα στη Δυτική Μακεδονία (ΟΣΔΠΑ-ΔΜ). Το Μάιο του 2010, ο Δήμος Κοζάνης χρηματοδότησε τη δραστηριότητα αυτή του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. Υπογράφηκε σχετική σύμβαση έργου του Δήμου με το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας (φορέας υλοποίησης) και το ΚΤΕ Δυτικής Μακεδονίας (φορέα διαχείρισης), με σκοπό αρχικά την επέκταση αναβάθμιση - συντήρηση του δικτύου παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στο Δήμο Κοζάνης και την αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα. Σε επόμενη φάση την ποσοτικοποίηση της συνεισφοράς των διαφόρων πηγών ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην επιβάρυνση της ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 4

ατμόσφαιρας της περιοχής. Απώτερος στόχος είναι η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης της ποιότητας του αέρα και η επιχειρησιακή του λειτουργία. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν αναπτύχτηκε η νέα μορφή του συστήματος Ε.Α.Ρ. Το νέο σύστημα, ενσωματώνοντας τις εξελίξεις στις τηλεπικοινωνίες και τις νέες τεχνολογίες, έγινε περισσότερο ευέλικτο, με περισσότερες δυνατότητες και φιλικότερο στο χρήστη. Η νέα μορφή του πληροφοριακού συστήματος ΕΑΡ συνίσταται στον τρόπο μεταφοράς των δεδομένων, τον τρόπο παρουσίασης και το πλήθος των παρεχομένων πληροφοριών. Ειδικότερα συνίσταται: α) στη συνδυασμένη χρήση διαφόρων μεθόδων μεταφοράς, προσαρμοσμένων τις τοπικές ιδιαιτερότητες, σε πραγματικό ή σχεδόν πραγματικό χρόνο, δεδομένων των τερματικών σταθμών μέτρησης σε κεντρικό σταθμό βάσης, β) την αξιοποίηση ενσωμάτωση των πλεονεκτημάτων της σύγχρονης υπηρεσίας της google, γ) την επέκταση της παρεχόμενης πληροφορίας με στοιχεία πρόγνωσης μετεωρολογικών παραμέτρων των επόμενων επτά ημερών και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η περιβαλλοντική πληροφορία προωθείται στο διαδίκτυο, σε κατάλληλα σχεδιασμένη δυναμική ιστοσελίδα με δυνατότητα πλοήγησης σε χάρτη τύπου Google Map. Η διεύθυνση της ιστοσελίδας είναι http://airlab.teikoz.gr ή http://www.airlab.edu.gr, ενώ υπάρχει σύνδεσμος και στην ιστοσελίδα του Δήμου Κοζάνης. Η πρωτογενής πληροφορία παράγεται στους τερματικούς σταθμούς ενός Δίκτυο Ελέγχου Ποιότητας του Αέρα, που παρουσιάζεται αναλυτικά παρακάτω. 2.2. Δομή του Δικτύου Το Δίκτυο Ελέγχου Ποιότητας Αέρα στο Δήμο Κοζάνης (Δ.Ε.Π.Α.Κ.) στη σημερινή του μορφή δείχνεται στο σχήμα 1. Αποτελείται από τέσσερες σταθμούς σε λειτουργία. Επιπλέον αυτών, στο δίκτυο είναι συνδεδεμένος μετεωρολογικός σταθμός εγκατεστημένος στο Αμύνταιο. Λειτουργεί με ευθύνη του Δήμου Αμυνταίου και είχε συνδεθεί στο δίκτυο στο πλαίσιο του έργου του ΠΕΠ 2000-2006 που προαναφέρθηκε. Υπάρχουν επιπλέον δύο σταθμοί μέτρησης του Δήμου Κοζάνης, εγκατεστημένοι στην Ποντοκώμη και το Μαυροδένδρι. Οι σταθμοί αυτοί αγοράστηκαν και λειτούργησαν με πρωτοβουλία του π. Δήμου Υψηλάντη στο πλαίσιο του έργου «Ολοκληρωμένη αποτίμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Δήμο Δημητρίου Υψηλάντη από υφιστάμενες και μελλοντικές πηγές ρύπανσης» που ανέθεσε ο π. Δήμος Υψηλάντη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ολοκληρώθηκε το 2010 με την παρουσίαση της σχετικής μελέτης στις 13 Απριλίου 2011 στην Ποντοκώμη. Το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας θα συνεργαστεί με το Δήμο Κοζάνης για την αξιοποίηση της υποδομής αυτής και την εξασφάλιση της αξιόπιστης λειτουργίας των σταθμών. Απαιτείται επισκευή των οργάνων αυτών, διαβαθμονόμηση παράλληλα με τον υπόλοιπο εξοπλισμό του δικτύου, ώστε να είναι αξιόπιστη η συγκρισιμότητα των μετρήσεων, και στη συνέχεια η ένταξη τους στο δίκτυο σε επιχειρησιακή λειτουργία (Σχ.2). ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 5

ΣΧΗΜΑ 1: Χάρτης που δείχνει τις θέσεις των σταθμών του Δ.Ε.Π.Α.Κ. Είναι εγκατεστημένοι στην πλατεία Αριστοτέλους της πόλης της Κοζάνης, στον Οικισμό Χαραυγή, στη ΖΕΠ και στο δώμα του κτιρίου του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 6

ΣΧΗΜΑ 2: Χάρτης που δείχνει τις θέσεις των σταθμών του Δ.Ε.Π.Α.Κ., μετά από την ένταξη των δύο σταθμών, Ποντοκώμης και Μαυροδεντδίου. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 7

Τα χαρακτηριστικά των σταθμών του δικτύου παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Xαρακτηριστικά των σταθμών του Δικτύου Ελέγχου Ποιότητας Αέρα Εξοπλισμός Θέση ΑΣ10 ΑΣ2.5 ΑΣ1 Μ.Α. ΖΕΠ x Χαραυγή x x x x Δειγματολήπτες ΑΣ10 Παρατηρήσεις Εξοπλισμός του ΤΕΙΔΜ, αγοράστηκε με χρηματοδότηση της ΔΕΗ και του Δ. Κοζάνης Εξοπλισμός του ΤΕΙΔΜ, αγοράστηκε με χρηματοδότηση του Δήμου Κοζάνης Κοζάνη x x x ΤΕΙ x x Μαυροδένδρι x x x Ποντοκώμη x x Δ. Αμυνταίου x Εξοπλισμός του ΤΕΙΔΜ Εξοπλισμός του ΤΕΙΔΜ Αγοράστηκε από τον π. Δήμο Υψηλάντη Αγοράστηκε από τον π. Δήμο Υψηλάντη Εξοπλισμός του Δήμου Αμυνταίου, ένταξη στο Δίκτυο στο πλαίσιο του ΠΕΠ 2000-2006 ΑΣ10 : Μετρητής συγκεντρώσεων αιωρουμένων σωματιδίων αεροδυναμικής διαμέτρου < 10 μm ΑΣ2.5 : Μετρητής συγκεντρώσεων αιωρουμένων σωματιδίων αεροδυναμικής διαμέτρου < 2.5 μm ΑΣ1 : Μετρητής συγκεντρώσεων αιωρουμένων σωματιδίων αεροδυναμικής διαμέτρου < 1 μm Μ.Α. : Μετεωρολογικοί αισθητήρες για την μέτρηση μετεωρολογικών παραμέτρων Τα δεδομένα συλλέγονται και μεταφέρονται σε πραγματικό χρόνο στον κεντρικό σταθμό βάσης, που είναι εγκατεστημένος στο ΕΑΡ ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Το σύστημα δεν έχει περιορισμό ως προς τον προς τον αριθμό των διασυνδεδεμένων περιφερειακών σταθμών. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 8

Στο σχήμα 3 δείχνεται το διάγραμμα ροής του δικτύου. ΣΧΗΜΑ 3. Διάγραμμα ροής του νέου πληροφοριακού συστήματος E.A.P Για τη σύνδεση των τερματικών σταθμών με τον κεντρικό σταθμό βάσης επιλέγονται και εφαρμόζονται διάφορες μέθοδοι, με βάση τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες κάθε τερματικού σταθμού, ως εξής: Σ1, (πλ. Αριστοτέλους, Κοζάνη): Ο Η/Υ του σταθμού συνδέεται με router όπου με internet access ενός ISP (Internet Service Provider) στέλνει τα δεδομένα στον κεντρικό σταθμό βάσης. Σ2, Σ3 (Νέα Χαραυγή, ΖΕΠ): Κάθε σταθμός συνδέεται με GPRS router, όπου η μετάδοση δεδομένων προς τον κεντρικό υπολογιστή πραγματοποιείται ασύρματα μέσω APN. Σ4 (Δώμα ΤΕΙ): O H/Y του σταθμού συνδέεται μέσω τοπικού δικτύου και στέλνει τα δεδομένα στον κεντρικό σταθμό βάσης. Σ5 (Αμύνταιο): Η αποστολή των δεδομένων προς τον κεντρικό σταθμό βάσης επιτυγχάνεται μέσω router και μιας εταιρείας παροχής υπηρεσιών Internet (ISP) Τα δεδομένα συλλέγονται στον κεντρικό σταθμό όπου γίνεται η επεξεργασία και αποθήκευση δεδομένων, δημιουργούνται οι επιθυμητές πληροφορίες (χρωματική κλίμακα, μετρήσεις, περιβαλλοντικοί δείκτες κ.λ.π.) [14] και παράγονται τα αρχεία html. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 9

Οι σταθμοί μετρήσεων παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα σ ένα χάρτη τύπου Google Map. Πρόκειται για μια δωρεάν υπηρεσία χαρτογράφησης στο διαδίκτυο όπου παρέχεται από την google στο http://maps.google.com. Ο χρήστης έχει την δυνατότητα να μελετήσει μια περιοχή μέσα από χάρτες, δορυφορικές φωτογραφίες και τρισδιάστατες εικόνες. Παρέχονται δυνατότητες εμφάνισης βασικών ή προσαρμοσμένων χαρτών, παροχής πληροφοριών τοπικών επιχειρήσεων τοποθεσιών και πληροφοριών επικοινωνίας, μετακίνησης χαρτών, εμφάνισης δορυφορικών εικόνων με ή χωρίς δεδομένα, πλοήγησης σε δύο διαστάσεις σε οποιονδήποτε χάρτη, αλλαγής οπτικής γωνίας (μετακίνηση του χάρτη). Οι χάρτες απαρτίζονται από javascript αρχεία που περιέχουν κλάσεις, μεθόδους, ιδιότητες και αποτελούν παραμέτρους συμπεριφοράς του χάρτη. Στην αρχική ιστοσελίδα (http://www.airlab.edu.gr, http://airlab.teikoz.gr) απεικονίζεται χάρτης τύπου google map της περιοχής ενδιαφέροντος, από τον οποίο ο χρήστης έχει την δυνατότητα να πλοηγηθεί στους σταθμούς (Σχ.4). Για κάθε σταθμό δημιουργείται ένα χωριστό παράθυρο προβολής πληροφοριών με τρείς καρτέλες (tabs). Η πρώτη καρτέλα εμφανίζει τις τρέχουσες τιμές του σταθμού (Σχ.5), η δεύτερη τον δείκτη ατμοσφαιρικής ρύπανσης της προηγούμενης και της τρέχουσας ημέρας (Σχ.6) και η τρίτη καρτέλα εμφανίζει γενικές πληροφορίες που αφορούν τον συγκεκριμένο σταθμό. Η υλοποίηση σχετικά με την αναπαράσταση σταθμών καθώς και τις ανάλογες πληροφορίες πραγματοποιήθηκε με την χρήση κώδικα Javascript. ΣΧΗΜΑ 4. Χάρτης google map της αρχικής ιστοσελίδας με τους τέσσερις σταθμούς μέτρησης ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 10

ΣΧΗΜΑ 5. Ωριαίες μετρήσεις του σταθμού «Αριστοτέλους» στην πόλη της Κοζάνης στις 16 Δεκεμβρίου 2010, ώρα 13:00 ΣΧΗΜΑ 6. Δείκτης ρύπανσης της προηγούμενης ημέρας και τρέχοντος 24ώρου ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 11

3. ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΑΣ10 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΙΜΩΝ 3.1. Γενικά Τα αιωρούμενα σωματίδια (ΑΣ), αντίθετα από τους άλλους ρύπους, δεν είναι ένα αέριο ή κάποια χημική ένωση. Είναι συνήθως μίγμα μικρών σωματιδίων που προέρχονται από διάφορες πηγές, και έχουν διαφορετικές ιδιότητες. Ποικίλουν ως προς το μέγεθος, τον αριθμό, την τοξικότητα, τη χημική σύσταση. Το γεγονός αυτό κάνει το έργο της παρακολούθησης των συγκεντρώσεων ΑΣ δύσκολη υπόθεση. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες μέθοδοι μέτρησης των συγκεντρώσεων ΑΣ, η κάθε μια με τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Για το λόγο αυτό τα αποτελέσματα δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει ως μέθοδο αναφοράς τη λεγόμενη «βαρυμετρική» μέθοδο. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται, μεταξύ των άλλων, στο ΕΑΡ ΠΕΦΥ για τη μέτρηση ΑΣ10. 3.2. Δεδομένα και Εξοπλισμός Παρουσιάζονται μετρήσεις συγκεντρώσεων αιωρουμένων σωματιδίων περιόδου ενός έτους και συγκεκριμένα της περιόδου 10/10 9/11 που πραγματοποιήθηκαν σε πέντε διαφορετικές θέσεις μέτρησης του Καποδιστριακού Δήμου Κοζάνης και συγκεκριμένα: στην Κοζάνη (πλατεία Αριστοτέλους), στη ΖΕΠ, στη Χαραυγή, Ποντοκώμη και Μαυροδέντρι. Στους τρεις πρώτους σταθμούς οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν από το ΕΑΡ ΠΕΦΥ/ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ενώ στην Ποντοκώμη και στο Μαυροδέντρι στο πλαίσιο σύμβασης του π. Δήμου Υψηλάντη με το ΑΠΘ που προαναφέρθηκε και μας διατέθηκαν από το Δήμο Κοζάνης. Αξιοποιήσιμες ήταν οι μετρήσεις μέχρι 18/09/2011 και 19/10/2011 για Ποντοκώμη και Μαυροδέντρι αντίστοιχα. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 12

ΕΙΚΟΝΑ 1 : Ο σταθμός μέτρησης στον Οικισμό της Χαραυγής ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 13

ΕΙΚΟΝΑ 2 : Ο σταθμός μέτρησης στη Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας (ΖΕΠ) Κοζάνης Οι μετρήσεις συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων στους σταθμούς Κοζάνης, ΖΕΠ, Ποντοκώμης και Μαυροδενδρίου, γίνονται με αυτόματους αναλυτές, τριών διαφορετικών οίκων, η λειτουργία των οποίων στηρίζεται στην αρχή της απορρόφησης β ακτινοβολίας. Στη Χαραυγή άλλου οίκου και αρχής λειτουργίας (ορθογώνια σκέδαση του φωτός). Αναλυτική περιγραφή των μεθόδων υπάρχει στο βιβλίο «Ατμοσφαιρική ρύπανση Ατμοσφαιρικό οριακό στρώμα, Σύγχρονες τεχνικές μέτρησης», Α. Τριανταφύλλου, ΚΟΖΑΝΗ 2006, σελ.256. 3.3. Διαβαθμονόμηση Για τη δυνατότητα σύγκρισης των μετρήσεων και την αποφυγή σφαλμάτων πραγματοποιήθηκαν παράλληλες μετρήσεις όλων των οργάνων μέτρησης ΑΣ10 του δικτύου ευθύνης ΕΑΡ ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ. Τα όργανα αυτά εγκαταστάθηκαν στην ίδια θέση, και συγκεκριμένα στην πλατεία Αριστοτέλους της πόλης της Κοζάνης, (Εικόνα 3). Πραγματοποιήθηκαν παράλληλες μετρήσεις για χρονική περίοδο δύο μηνών (Ιούνιος, Ιούλιος 2010), στη διάρκεια της οποίας έγιναν οι απαραίτητες βαθμονομήσεις, και από τα δεδομένα κατασκευάστηκαν οι καμπύλες συσχέτισης των οργάνων. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 14

Η παραπάνω διαδικασία της διαβαθμονόμησης επαναλήφθηκε την περίοδο Ιανουαρίου Φεβρουαρίου 2011, με τη περιοδική εγκατάσταση, αυτή τη φορά, του πρότυπου οργάνου αναφοράς του ΕΑΡ ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ διαδοχικά σε όλες τις θέσεις μέτρησης. Σε τακτά χρονικά διαστήματα πραγματοποιούνταν η βαθμονόμηση των αναλυτών, κατά τα προβλεπόμενα από το εγχειρίδιο του κατασκευαστή και τηρούνταν το σχετικό μητρώο. ΕΙΚΟΝΑ 3: Παράλληλες μετρήσεις διαβαθμονόμησης των οργάνων μέτρησης ΑΣ του Δικτύου Ελέγχου Ποιότητας Αέρα στο Δήμο Κοζάνης (Δ.Ε.Π.Α.Κ) 3.4. Μετρήσεις συγκεντρώσεων ΑΣ10 Σύγκριση με οριακές τιμές Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να συμμορφώνονται με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, οι οποίες από το 1996 μέχρι το 2008 είναι : Η οδηγία πλαίσιο για την ποιότητα του αέρα 1996/62/EC και τέσσερες «θυγατρικές οδηγίες» που καλύπτουν διάφορες ομάδες ρύπων (1 st DD 1999/30/EC, 2 nd DD 2000/69/EC, 3 rd DD 2002/3/EC και 4 th DD2004/107/EC). ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 15

Το Μάιο του 2008, νέα οδηγία τέθηκε σε ισχύ «για την Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη (2008/50/EC), του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η οδηγία αυτή ενσωματώνει τις τρεις προηγούμενες, ενώ παραμένει σε ισχύ η τέταρτη. Ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία ΦΕΚ.488/30.03.2011. Σύμφωνα με την νέα οδηγία, ισχύουν οι παρακάτω οριακές τιμές για την προστασία της υγείας του ανθρώπου από τη συγκέντρωση ΑΣ10 στην ατμόσφαιρα. Περίοδος μέσου όρου Οριακή τιμή Περιθώριο ανοχής Ημερομηνία κατά την οποία πρέπει να επιτευχθεί η οριακή τιμή ΑΣ10 1 ημέρα 50 μg/m 3, δεν πρέπει να 50 % Ισχύει ήδη από 1 ης σημειώνονται Ιανουαρίου 2005 υπερβάσεις περισσότερες από 35 φορές το χρόνο ανά ημερολογιακό έτος Ημερολογιακό έτος 40 μg/m3 20% Ισχύει ήδη από 1 ης Ιανουαρίου 2005 Αναφορικά με τις συγκεντρώσεις ΑΣ2.5 ισχύουν : ΤΙΜΗ ΣΤΟΧΟΣ Περίοδος μέσου όρου Τιμή στόχος Ημερομηνία κατά την οποία πρέπει να επιτευχθεί η τιμή στόχος Ημερολογιακό έτος 25 μg/m3 1 η Ιανουαρίου 2010 ΟΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ Περίοδος μέσου όρου Οριακή τιμή Περιθώριο ανοχής Ημερομηνία κατά την οποία πρέπει να επιτευχθεί η οριακή τιμή ΣΤΑΔΙΟ 1 Ημερολογιακό έτος 25 μg/m3 20 % κατά τις 11-6-2008 μειούμενο έως την 1 η 1 η Ιανουαρίου 2015 του επόμενου Ιανουαρίου και εν συνεχεία και εφεξής δωδεκάμηνο κατά ίσα ετήσια ποσοστά ώστε να καταλήξει σε 0% έως την 1η Ιανουαρίου 2015 ΣΤΑΔΙΟ 2 (1) Ημερολογιακό έτος 20 μg/m3 1 Ιανουαρίου 2020 (1)Στάδιο 2 ενδεικτική οριακή τιμή που θα επανεξεταστεί από την Επιτροπή το 2013 υπό το φως περαιτέρω πληροφοριών σχετικά με τις επιδράσεις στην υγεία κα το περιβάλλον, του τεχνικώς εφικτού και της εμπειρίας από την τιμή στόχο στα κράτη μέλη Από την αξιολόγηση των μετρήσεων περιόδου ενός έτους και συγκεκριμένα της περιόδου 10/10-09/11, προέκυψαν τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στον Πίνακα 2. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 16

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Αξιολόγηση συγκεντρώσεων ΑΣ10 περιόδου ενός έτους (10/2010 9/11) Σταθμός Πληρότητα μετρήσεων Αριθ Υπερβ Ετησιος Μ.Ο (μg/m 3 ) ΖΕΠ 76.2 5 21 Κοζάνη 93.7 11 27 Χαραυγή 92.1 32 31 Μαυροδένδρι 87.9 40 33 Ποντοκώμη 87.7 82 39 Από τον πίνακα 2 προκύπτει ότι η μικρότερη μέση τιμή μετρήθηκε στο σταθμό της ΖΕΠ, ίση με 21 μg/m 3. H μεγαλύτερη στο σταθμό της Ποντοκώμης, ίση με 39 μg/m 3. H ίδια συμπεριφορά διαπιστώνεται και ως προς τον αριθμό των υπερβάσεων της μέσης ημερήσιας οριακής τιμής 50 μg/m 3. Ο μικρότερος αριθμός υπερβάσεων παρατηρήθηκε στο σταθμό της ΖΕΠ, ήτοι 5 υπερβάσεις, ο μεγαλύτερος στην Ποντοκώμη, 82 υπερβάσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι υπερβάσεις στο σταθμό της ΖΕΠ, παρατηρήθηκαν στις περιπτώσεις μεταφοράς σκόνης από τη Β. Αφρική (Πίνακας 3). ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Υπερβάσεις της οριακής τιμής 50 μg/m 3 στο σταθμό της ΖΕΠ την περίοδο 10/10 09/11 Ημερ/νια 10 Νοε 2010 11 Νοε 2010 12 Νοε 10 1 Δεκ.10 2 Δεκ.10 Συγκέντρωση (μg/m 3 111 145 68 65 74 Στο σχήμα 7 δείχνεται η κατανομή των υπερβάσεων ανά μήνα. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 17

Αριθμός Υπερβάσεων 18 12 6 ΚΟΖΑΝΗ ΧΑΡΑΥΓΗ ΖΕΠ ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙ ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ 0 Οκτ Νοε Δεκ Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ 2010 2011 ΣΧΗΜΑ 7: Αριθμός υπερβάσεων της οριακής τιμής 50 μg/m 3 ανά μήνα για κάθε θέση μέτρησης Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση των συγκεντρώσεων ΑΣ σε Μαυροδένδρι και Χαραυγή, που δείχνεται στο σχήμα 8, όπου υπάρχουν ταυτόχρονα μετρήσεις ΑΣ10 και ΑΣ2.5, με τις επιφυλάξεις όμως που ανακύπτουν από τα αναφερόμενα στην ενότητα «3.3. Διαβαθμονόμηση», δεδομένου επιπρόσθετα ότι πρόκειται για διαφορετικές μεθόδους μέτρησης στους δύο σταθμούς. 40 30 μg/m 3 20 10 0 ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙ ΑΣ10 ΑΣ2,5 ΑΣ1 ΧΑΡΑΥΓΗ ΣΧΗΜΑ 8: Μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις ΑΣ10, ΑΣ2.5, ΑΣ1 σε Μαυροδένδρι και Χαραυγή, περιόδου 10/2010-09/2011. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 18

Η μέση ετήσια συγκέντρωση ΑΣ10 στη Χαραυγή (31 μg/m 3 ) είναι μικρότερη από αυτήν στο Μαυροδένδρι (33 μg/m 3 ), ενώ η μέση συγκέντρωση ΑΣ2.5 στη Χαραυγή είναι 1.5 φορές περίπου μεγαλύτερη από αυτήν στο Μαυροδέντρι. Ο λόγος ΑΣ2.5/ΑΣ10 σε Μαυροδένδρι και Χαραυγή είναι αντίστοιχα 0.4 και 0.6, ενώ ο λόγος ΑΣ1/ΑΣ2.5 στη Χαραυγή ίσος με 0.85. Οι μέσες ετήσιες τιμές ΑΣ2.5 για την περίοδο 10/2010 έως 9/2011 και στους δύο σταθμούς, Χαραυγή και Μαυροδένδρι, ήταν κάτω από την τιμή στόχο (25 μg/m 3 ) που ισχύει από 1ης Ιανουαρίου 2010 και η οποία προβλέπεται να αποτελέσει το θεσμοθετημένο όριο από την 1η Ιανουαρίου του 2015. 3.5. Αποτίμηση ποιότητας αέρα με βάση το σύστημα δεικτών COMEAP Διάφορα συστήματα δεικτών έχουν υιοθετηθεί και χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση του κοινού με απλό και κατανοητό τρόπο και τη συνολική αποτίμηση της ποιότητας του αέρα (www.airlab.edu.gr). Το 2002, όταν το ΕΑΡ ΠΕΦΥ εφάρμοσε για πρώτη φορά στη Δυτική Μακεδονία το σύστημα ενημέρωσης του κοινού για την ποιότητα της ατμόσφαιρας της περιοχής με τη χρήση δεικτών, και για τέσσερα χρόνια στη συνέχεια, το ΕΑΡ ΠΕΦΥ χρησιμοποίησε το δείκτης ποιότητας αέρα AQI που προτείνεται από την Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA). Στη συνέχεια και μέχρι σήμερα χρησιμοποιεί το δείκτη ρύπανσης, που είναι «πιο αυστηρός» σε σχέση με τον AQI. O δείκτης αυτός ρύπανσης έχει εγκριθεί από την Επιτροπή Ιατρικών Επιδράσεων των Επεισοδίων Αέριας Ρύπανσης (Committee on Medical Effects of Air Pollution Episodes) για την αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόκειται για μία κλίμακα που εκτείνεται από 1 10. Διαιρείται σε τέσσερες χρωματικές περιοχές, που περιγράφονται από αντίστοιχες εν δυνάμει επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού (Πίνακες 3,4). Ο δείκτης ρύπανσης COMEAP «τοποθετεί» το κόκκινο από τα 97 μg/m 3 (βαρυμετρική μέθοδος μέτρησης ΑΣ10), ήτοι πολύ χαμηλότερα από το «κόκκινο» του δείκτη AQI (150 μg/m 3 ). ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 19

ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Κλίμακα του δείκτη ρύπανσης και οι εν δυνάμει επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού. http://www.airquality.co.uk/standards.php) Χαρακτηρισμός Χαμηλή Μέτρια Τιμή του Δείκτη Περιγραφή επιπτώσεων 1, 2, ή 3 Οι επιδράσεις είναι απίθανο να γίνονται αντιληπτές ακόμα και από άτομα που γνωρίζουν ότι είναι ευαίσθητα στους ατμοσφαιρικούς ρύπους 4, 5, ή 6 Ήπιες επιπτώσεις, που είναι απίθανο να απαιτούν τη λήψη μέτρων, ενδέχεται να σημειωθούν μεταξύ των ευπαθών ατόμων. Υψηλή 7, 8, ή 9 Σημαντικές επιπτώσεις ενδέχεται να γίνουν αντιληπτές από ευαίσθητα άτομα και ίσως να χρειάζεται η λήψη μέτρων για την αποτροπή ή τον περιορισμό αυτών (π.χ. μείωση της έκθεσης περνώντας λιγότερο χρόνο σε μολυσμένους εξωτερικούς χώρους). Ασθματικοί μπορούν να διαπιστώσουν ότι η «ανακουφιστική» συσκευή εισπνοών μπορεί να αναστρέψει τις επιπτώσεις στους πνεύμονες. Πολύ Υψηλή 10 Οι συνέπειες σε ευαίσθητα άτομα όπως περιγράφονται για την «Υψηλή» περιοχή της κλίμακας τιμών ρύπανσης, μπορεί να επιδεινωθούν ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 20

Χαρακτηρισμός ΠΙΝΑΚΑΣ 4 Συμβουλές υγείας που συνοδεύουν το Δείκτη Ρύπανσης (http://www.airquality.co.uk/standards.php) Τιμή του Δείκτη Συνοδευτικές οδηγίες υγείας για τις ευπαθείς ομάδες αλλά και για τον υπόλοιπο πληθυσμό Ευπαθή Άτομα * Χαμηλή 1-3 Απολαύστε τ ςσυνηθισμένες σας δραστηριότητες εκτός σπιτιού. Μεσαία 4-6 Ενήλικες και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα και άτομα με καρδιακά προβλήματα τα οποία είχαν συμπτώματα στο παρελθόν, καλό θα ήταν να εξετάσουν το ενδεχόμενο μείωσης των επίπονων φυσικών δραστηριοτήτων, ειδικά σε εξωτερικούς χώρους. Υψηλή 7-9 Ενήλικες και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα καθώς και ενήλικες με καρδιακά προβλήματα θα πρέπει να μειώσουν τις επίπονες δραστηριότητες τους κυρίως στους εξωτερικούς χώρους, ειδικότερα αν είχαν εμφανίσει συμπτώματα στο παρελθόν. Άτομα με άσθμα θα πρέπει να χρησιμοποιούν τον αναπνευστήρα τους πιο συχνά. Οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να μειώσουν τις φυσικές δραστηριότητές. Πολύ Υψηλή 10 Ενήλικες και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα ή καρδιακά προβλήματα καθώς και οι ηλικιωμένοι, θα πρέπει να αποφεύγουν τις επίπονες φυσικές δραστηριότητες. Άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιούν τον αναπνευστήρα τους πιο συχνά. Υπόλοιπος Πληθυσμός Απολαύστε τις συνηθισμένες σας δραστηριότητες εκτός σπιτιού. Απολα στετις συνηθισμένες σας δραστηριότητες εκτός σπιτιού. Άτομα με ιστορικό εμφάνισης ευαισθησίας όπως πόνο στα μάτια, βήχα ή φλεγμονή στον λαιμό, καλό θα ήταν να εξετάσουν το ενδεχόμενο μείωσης των δραστηριοτήτων, ειδικά σε εξωτερικούς χώρους. Μειώστε τις φυσικές δραστηριότητες, ιδιαίτερα στους εξωτερικούς χώρους, ιδίως αν είχατε στο παρελθόν συμπτώματα όπως βήχα ή πονόλαιμο. *Ενήλικες και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης συμτωμάτων. Ακολουθήστε τις οδηγίες του γιατρού σας που αφορούν τις δραστηριότητές σας και την διαχείριση της κατάστασής σας. Ο Δείκτης Ρύπανσης, αναφορικά με τις συγκεντρώσεις ΑΣ10, υπολογίζεται με βάση τη μέση συγκέντρωση που αντιστοιχεί στο τρέχον 24ωρο από τον παρακάτω πίνακα. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 21

ΠΙΝΑΚΑΣ 5 : Υπολογισμός δείκτη ρύπανσης http://uk-air.defra.gov.uk/air-pollution/bandings?view=pm10#pollutant Δείκτης 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Χαρακτηρισμός µg/m³ (Grav. Equiv.) µg/m³ (Ref. Equiv.) Χαμηλή Χαμηλή Χαμηλή Μέτρια Μέτρια Μέτρια Υψηλή Υψηλή Υψηλή Πολύ Υψηλη 0-21 22-42 43-64 65-74 75-86 7-96 97-107 0-19 20-40 41-62 63-72 73-84 85-94 95-105 108-118 106-116 119-129 117-127 130+ 128+ Στον Πίνακα 6 και στο σχήμα 9 παρουσιάζονται για κάθε θέση μέτρησης τα ποσοστά εμφάνισης των τεσσάρων κατηγοριών ποιότητας του αέρα όπως αυτές ορίστηκαν παραπάνω. ΠΙΝΑΚΑΣ 6 Ποσοστά ημερών με ρύπανση «Χαμηλή», «Μέτρια», «Υψηλή», «Πολύ Υψηλή». Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Πολύ Υψηλή ΚΟΖΑΝΗ 98,2 0,9 0,9 - Χ ΡΑΥΓΗ 98,2 1,8 - - ΖΕΠ 98,2 1,1 0,4 0,4 ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙ 95,3 3,7 0,6 0,3 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ 88,4 10, 0,3 0,3 100% 90% Πολύ Υψηλή Υψηλή Μέτρια Χαμηλή 80% ΚΟΖΑΝΗ ΧΑΡΑΥΓΗ ΖΕΠ ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙ ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΣΧΗΜΑ 9: Ποσοστά ημερών με ρύπανση «Χαμηλή», «Μέτρια», «Υψηλή», «Πολύ Υψηλή» σε κάθε θέση μέτρησης της περίοδο 10/10 09/11. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 22

Τα ποσοστά 0.4, 0.3, 0.3, της κατηγορίας «Πολύ Υψηλή» που παρατηρήθηκαν σε ΖΕΠ, Μαυροδέντρι και Ποντοκώμη αντιστοιχούν σε μία ημερομηνία, την ίδια και στις τρεις περιπτώσεις, με συγκεντρώσεις που δίνονται στον πίνακα 6 και την επιφύλαξη ως προς τη συγκρισιμότητα των μετρήσεων για του λόγους που σε άλλο σημείο αναφέρθηκαν. ΖΕΠ Μαυροδένδρι Ποντοκώμη Ημερ 11 Νοεμβρίου 2011 11 Νοεμβρίου 2011 11 Νοεμβρίου 2011 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) 145 147 164 Την ημερομηνία αυτή παρατηρήθηκε έντονη μεταφορά σκόνης από τη Β. Αφρική, φαινόμενο στο οποίο αποδίδονται οι μεγάλες στην περίπτωση αυτή συγκεντρώσεις. 3.6. Μέση ωριαία μεταβολή Στο σχήμα 10 δείχνεται η μέση ωριαία μεταβολή των συγκεντρώσεων ΑΣ10 στη διάρκεια του 24ώρου στο σύνολο της περιόδου των μετρήσεων. 75 50 ΚΟΖΑΝΗ ΖΕΠ ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΧΑΡΑΥΓΗ ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙ 25 0 01:00 02:00 03:00 04:00 05:00 06:00 07:00 08:00 09:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00 24:00 μg/m 3 ΣΧΗΜΑ 9: Μέση ωριαία μεταβολή των μέσων ωριαίων συγκεντρώσεων ΑΣ10 στις πέντε θέσεις μέτρησης για την χρονική περίοδο 10/2010 έως 09/2011. 3.7. Μέση ημερήσια μεταβολή Η στατιστική εικόνα των μέσων ημερήσιων τιμών των συγκεντρώσεων στις πέντε θέσεις για το σύνολο της περιόδου δείχνεται στο σχήμα 11, με τα αντίστοιχα θηκογράμματα. ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 23

Όρια ορθογωνίου: τεταρτημόρια, πρώτο (κατώτερη πλευρά), τρίτο (ανώτερη πλευρά). Μουστάκια (Whiskers): εύρος (πάνω και κάτω), ±SD. Γραμμή μέσα στο ορθογώνιο: Διάμεσος. : Μέσος όρος -: Mέγιστη και Ελαχιστη τιμή : 99% and 1%. ΣΧΗΜΑ 11: Θηκόγραμμα (Box and Whisker plot) των μέσων ημερήσιων συγκεντρώσεων των ΑΣ10 στις πέντε θέσεις δειγματοληψίας. Τα δεδομένα αναφέρονται στο σύνολο της περιόδου των μετρήσεων. 3.8. Μέση μηνιαία μεταβολή Η μέση μηνιαία μεταβολή των τιμών των συγκεντρώσεων στις πέντε θέσεις δείχνεται στο σχήμα 12. 80 ΚΟΖΑΝΗ ΧΑΡΑΥΓΗ ΖΕΠ ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙ ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ 60 μg/m 3 40 20 0 Οκτ 10 Νοε 10 Δεκ 10 Ιαν 11 Φεβ 11 Μαρ 11 Απρ 11 Μαϊ 11 Ιουν 11 Ιουλ 11 Αυγ 11 Σεπ 11 ΣΧΗΜΑ 12: Γράφημα μέσων μηνιαίων συγκεντρώσεων ΑΣ10 για ολόκληρη την περίοδο μέτρησης σε κάθε σταθμό ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 24

3.9. Συσχέτιση με τον άνεμο Στα σχήματα 13 17 δείχνονται τα χαρακτηριστικά του ανέμου επιφανείας σε επιλεγμένες θέσεις μέτρησης, καθώς επίσης και οι μέσες συγκεντρώσεις ΑΣ10 σε κάθε θέση ανά διεύθυνση ανέμου. ΣΧΗΜΑ 13: Ροδόγραμμα ανέμου σε δορυφορική εικόνα της ευρύτερης περιοχής της Ποντοκώμης ΕΑΡ-ΠΕΦΥ/ΤΕΙΔΜ Σελ. 25