Κων/νος Ι. Δελήμπασης, Χημικός Μηχανικός

Transcript

1 Αέρια ρύπανση: Θεσμικό πλαίσιο, πηγές & υφιστάμενη κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας Κων/νος Ι. Δελήμπασης, Χημικός Μηχανικός ΤΕΕ τμ. Κεντρ. & Δυτ. Θεσσαλίας, Μ.Ε. Περιβάλλοντος & Αειφορίας ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

2 1. Ρύπανση της Ατμόσφαιρας & Φαινόμενο Θερμοκηπίου Φυσικές Πηγές Ανθρώπινες Δραστηριότητες Εκπομπές Αερίων Ρύπων CO 2 CH 4 N 2 O HFCs PFCs SF 6 PMs CO NO X SO 2 O 3 ΠΑΥ Φαινόμενο Θερμοκηπίου Ατμοσφαιρική Ρύπανση

3 2. Θεσμικό Πλαίσιο για τη Χρήση Καυσίμων στη Βιομηχανία ΚΥΑ 11535/93: προσδιορίζονται με σαφήνεια τα επιτρεπόμενα είδη καυσίμων στις βιοτεχνικές και βιομηχανικές μονάδες: ντίζελ, μαζούτ, υγραέριο, φωταέριο και φυσικό αέριο. Περιέχει όμως την πρόβλεψη ότι εάν μια επιχείρηση θέλει να χρησιμοποιήσει κάποιο άλλο είδος καυσίμου μπορεί να υποβάλει σχετική αίτηση, συνοδευόμενη από Τεχνική Έκθεση. Ν.2965/01 & Ν.3175/03: οι βιομηχανίες και βιοτεχνίες που χρησιμοποιούν υγρά καύσιμα και λειτουργούν εντός τωνορίων δήμων, υποχρεούνται να μεταβούν σε φυσικό αέριο, εντός 1 έτους από την ημερομηνία που καθίσταται δυνατή η τροφοδοσία τους. Οδηγία 96/61: Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης (IPPC)

4 3. Παραγόμενη Ενέργεια ανά Καύσιμο στην Ελλάδα Πηγή: Εθνική Απογραφή Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, ΥΠΕΧΩΔΕ, 2008

5 4. Το Πρωτόκολλο του Κυότο Στόχος του να μειωθούν στα αναπτυγμένα κράτη οι εκπομπές των αερίων που προκαλούν τις κλιματικές αλλαγές κατά 5,2% μεταξύ (ως προς τα επίπεδα εκπομπών του 1990) Ν.3017/2002: πρόγραμμα μείωσης των φαινομένου θερμοκηπίου (πρωτόκολλο Κυότο) εκπομπών των αερίων Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 κρατών ανέλαβε την υποχρέωση να μειώσει έως το 2012 τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου κατά 8% σε σχέση με το έτος βάσης (1990) Η υποχρέωση που έχει αναλάβει η Ελλάδα είναι η αύξηση εκπομπών έως 25% των Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος τα τελευταία διασταυρωμένα στοιχεία αφορούν το 2006: Η Ε.Ε.-15 έχει μειώσει τις εκπομπές κατά 2,7% (στόχος 8%) Η Ελλάδα έχει αυξήσει τις εκπομπές κατά 24,4% 4% (στόχος η μη υπέρβαση του 25%)

6 5. Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου ανά Τομέα Δραστηριότητας Πηγή: Εθνική Απογραφή Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, ΥΠΕΧΩΔΕ, 2008

7 6. Πηγές Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα (καταχωρημένη ισχύς) Πηγή: Μέτρα και μέσα για μια βιώσιμη και ανταγωνιστική ενεργειακή πολιτική, ΣΕΕΣ, 2008

8 7. ΗΕυρύτερη Περιοχή της Λάρισας Μέση κατεύθυνση ανέμων ΔΕΚ-ΙΑΝ Μέση κατεύθυνση ανέμων ΦΕΒ-ΝΟΕ Χάρτης από το Γ.Π.Σ. Δ. Λάρισας,, Στοιχεία ανέμων από ΕΜΥ, Εγκαταστάσεις IPPC από ΥΠΕΧΩΔΕ

9 8. Μετρήσεις ποιότητας της ατμόσφαιρας στην περιοχή της Λάρισας Ν. Α. Λάρισας / Δίκτυο ΥΠΕΚΑ: σταθερός σταθμός μέτρησης στο κτίριο της Νομαρχίας από το 2001 ΤΕΔΚ Ν. Λάρισας Δ. Λάρισας ΔΕΥΑΛ: κινητός σταθμός μέτρησης ο οποίος οος σταθμεύει στο σοομορφοχώρι από το Μάρτιο

10 9.1 Όζον (Ο 3 ): γενικά στοιχεία Αέριο, άχρωμο, με χαρακτηριστική οσμή, το κύριο συστατικό του φωτοχημικού νέφους στην επιφάνεια της γης. Προέλευση: Το όζον σχηματίζεται στην κατώτερη ατμόσφαιρα ως αποτέλεσμα αλυσίδας χημικών αντιδράσεων μεταξύ του οξυγόνου,, πτητικών οργανικών ενώσεων και οξειδίων του αζώτου υπό συνθήκες έντονης ηλιακής ακτινοβολίας και υψηλών θερμοκρασιών. Πηγές: τα οχήματα, εργοστάσια, χωματερές, χημικά διαλυτικά και πολλές άλλες μικρές πηγές όπως βενζινάδικα, αγροτικός εξοπλισμός, κλπ. Όρια: όριο ενημέρωσης του κοινού: ωριαία συγκέντρωση 180μg/m 3 όριο συναγερμού: ωριαία συγκέντρωση 240μg/m 3 για 3 συνεχόμενες ώρες γενικό όριο: η μέση κυλιόμενη τιμή ανά 8ωρο δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 120μg/m 3 περισσότερες από 25 φορές το χρόνο

11 9.2 Όζον (Ο 3 ): μετρήσεις σταθμού Ομορφοχωρίου Διακύμανση 8ωρων τιμών όζοντος για το μήνα Απρίλιο Μέγιστη συγκέντρωση: 97,9μg/m 3, την Κυριακή 25 Απριλίου πηγή: Δήμος Λάρισας ΔΕΥΑΛ

12 9.3 Όζον (Ο 3 ): μετρήσεις σταθμού Νομαρχίας 180 ωριαία συγκέντρωση ορίου συναγερμού όριο μέσης κυλιόμενης τιμής 8ώρου O3 (μg/m3) ΛΑΡΙΣΑ ΘΕΣ/ΚΗ - ΑΓ. ΣΟΦΙΑΣ ΘΕΣ/ΚΗ Α.Π.Θ. ΣΙΝΔΟΣ 40 ΠΑΤΡΑ Έτος Διακύμανση μέσων ετήσιων τιμών Ο 3 σε μg/m 3 ΒΟΛΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ν. Α. Λάρισας, οι τιμές του όζοντος κατά την θερινή περίοδο (Μάιος-Αύγουστος) είναι εντός των προβλεπόμενων ορίων, υψηλότερες όμως σε σχέση με εκείνες του υπόλοιπου έτους. πηγή: Ν. Α. Λάρισας, ΥΠΕΚΑ Ετήσια Έκθεση Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης 2009

13 10.1 Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) CO): γενικά στοιχεία Aέριο, άοσμο και άχρωμο, εκπέμπεται από τις εξατμίσεις των μηχανών των βενζινοκίνητων αυτοκινήτων και πάσης φύσεως μηχανών όταν συντελείται ατελής καύση της καύσιμης ύλης. Πηγές: Κυρίως τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα. Υψηλές συγκεντρώσεις του μπορούν να βρεθούν σε κλειστά μέρη όπως χώροι στάθμευσης, ελλιπώς αεριζόμενες υπόγειες διαβάσεις, ή κατά μήκος των δρόμων σε περιόδους κυκλοφοριακής αιχμής. Όρια: Μέση κυλιόμενη οκτάωρη τιμή: 10mg/m 3 (Οδηγία 2008/50)

14 10.2 Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) : μετρήσεις σταθμού Ομορφοχωρίου Διακύμανση 8ωρων τιμών CO για το μήνα Απρίλιο Μέγιστη συγκέντρωση: 1,2 12μg/m 3, την Πέμπτη 1 Απριλίου πηγή: Δήμος Λάρισας ΔΕΥΑΛ

15 10.3 Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) : μετρήσεις σταθμού Νομαρχίας μέγιστη ημερήσια 8ωρη τιμή ΛΑΡΙΣΑ O (mg/m3) C ΘΕΣ/ΚΗ - ΑΓ. ΣΟΦΙΑΣ ΣΙΝΔΟΣ ΠΑΤΡΑ 1 2 ΒΟΛΟΣ Έτος Διακύμανση μέσων ετήσιων τιμών CO σε mg/m 3 Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ν. Α. Λάρισας, οι μέχρι τώρα μετρήσεις δείχνουν ότι τα επίπεδα ρύπανσης από CO είναι πολύ χαμηλά και συνήθως κυμαίνονται στο 0,2-2 2mg/m 3 πηγή: Ν. Α. Λάρισας, ΥΠΕΚΑ Ετήσια Έκθεση Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης 2009

16 11.1 Διοξείδιο του θείου (SO 2 ): γενικά στοιχεία Άχρωμο, αέριο, άοσμο σε χαμηλές συγκεντρώσεις αλλά με έντονη ερεθιστική οσμή σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις. Πηγές: Εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, βιομηχανίες, κεντρικές θερμάνσεις Όρια: Όριο συναγερμού ωριαία συγκέντρωση 500μg/m 3 για 3 συνεχόμενες ώρες Η μέση ωριαία τιμή δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 350μg/m 3 περισσότερες από 24 φορές ανά έτος Η μέση ημερήσια τιμή δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 125μg/m 3 περισσότερες από 3 φορές το χρόνο (Οδηγίες ί 1999/30, 2008/50)

17 11.2 Διοξείδιο του Θείου (SO 2 ): μετρήσεις σταθμού Ομορφοχωρίου Διακύμανση 24ωρων τιμών SO 2 για το μήνα Απρίλιο Μέγιστη συγκέντρωση: 92,6 926μg/m 3, την Τρίτη 20 Απριλίου στις πηγή: Δήμος Λάρισας ΔΕΥΑΛ

18 11.3 Διοξείδιο του Θείου (SO 2 ): μετρήσεις σταθμού Νομαρχίας Για τα επίπεδα ρύπανσης του SΟ 2 διακρίνουμε δυο χρονικές περιόδους ήτοι την χειμερινή (από μέσα Νοεμβρίου μέχρι μέσα Μαρτίου) και τον υπόλοιπο χρόνο. Κατά την χειμερινή περίοδο οι τιμές του Διοξειδίου του Θείου είναι σημαντικά αυξημένες σε σχέση με την θερινή περίοδο και ιδιαίτερα τις κρύες ημέρες του χειμώνα και πολλές φορές πλησιάζουν τα όρια επιφυλακής. πηγή: Ν. Α. Λάρισας

19 12.1 Διοξείδιο του αζώτου (ΝO 2 ): γενικά στοιχεία Αέριο με καφέ-κίτρινο χρώμα και ιδιάζουσα οσμή. Σε υψηλές συγκεντρώσεις δίνει το χαρακτηριστικό χρώμα του στην όψη του ουρανού στις αστικές περιοχές. Πηγές: Η χρήση καυσίμων κυρίως σε αυτοκίνητα αλλά και σε βιομηχανικούς καυστήρες ή σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής παράγει μονοξείδιο του αζώτου. Αυτό με διάφορες χημικές αντιδράσεις που ενισχύονται με την παρουσία της ηλιακής ακτινοβολίας μετατρέπεται σε διοξείδιο του αζώτου. Όρια: Όριο συναγερμού 400μg/m 3 για 3 συνεχόμενες ώρες Η ωριαία α συγκέντρωση δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 200μg/m 3 περισσότερες από 18 φορές το χρόνο Ετήσια οριακή τιμή 40μg/m 3 (Οδηγίες 1999/30, 2008/50)

20 12.2 Διοξείδιο του Αζώτου (ΝO 2 ): μετρήσεις σταθμού Ομορφοχωρίου Μεταβολή των τιμών συγκεντρώσεων ΝΟ 2 για το μήνα Απρίλιο Μέγιστη ωριαία τιμή: 50,5 505μg/m 3, την Τρίτη 20 Απριλίου στις πηγή: Δήμος Λάρισας ΔΕΥΑΛ

21 12.3 Διοξείδιο του Αζώτου (ΝO 2 ): μετρήσεις σταθμού Νομαρχίας μέση ετήσια οριακή τιμή ΝΟ2 (μg/m3) ΛΑΡΙΣΑ ΘΕΣ/ΚΗ - ΑΓ. ΣΟΦΙΑΣ ΘΕΣ/ΚΗ Α.Π.Θ. ΣΙΝΔΟΣ 10 ΠΑΤΡΑ Έτος Διακύμανση μέσων ετήσιων τιμών NO 2 σε μg/m 3 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ν. Α. Λάρισας, οι τιμές ωριαίας συγκέντρωσης για το ΝΟ 2 είναι γενικά χαμηλές και κυμαίνονται από μg/m / 3 με όριο ελέγχου τα 200μg/m 3 πηγή: Ν. Α. Λάρισας, ΥΠΕΚΑ Ετήσια Έκθεση Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης 2009

22 13.1 Αιωρούμενα Σωματίδια (ΡΜ): γενικά στοιχεία Σωματίδια (PM) PM): Υλικά σε στερεή ή υγρή φάση που μπορούν να αιωρούνται στην ατμόσφαιρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Πηγές: Φυσικές πηγές: σκόνη από αποσάρθρωση εδαφών, πυρκαγιές δασών, σκόνη μεταφερόμενη σε μεγάλες αποστάσεις από αέρια ρεύματα Ανθρώπινη δραστηριότητα: βιομηχανικές και οικιακές εστίες καύσης, οχήματα (ιδίως πετρελαίου), αγροτικές δραστηριότητες, κατασκευαστικές δραστηριότητες Όρια PM 10 : Η μέση ημερήσια τιμή δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 50μg/m 3 10 περισσότερες από 35 φορές ανά έτος Ο ετήσιος μέσος όρος < 40μg/m 3 Όρια PΜ 2,5 :Oετήσιος μέρος όρος <25μg/m 3

23 13.2 Αιωρούμενα Σωματίδια (ΡΜ 10 Ομορφοχωρίου ): μετρήσεις σταθμού 10 ): Διακύμανση Μ.Ο. ωριαίων τιμών ΡΜ 10 για το μήνα Απρίλιο Μέγιστη συγκέντρωση: 88,1 881μg/m 3, την Πέμπτη 29 Απριλίου στις πηγή: Δήμος Λάρισας ΔΕΥΑΛ

24 13.3 Αιωρούμενα Σωματίδια (ΡΜ): μετρήσεις σταθμού Νομαρχίας Διακύμανση μέσων ετήσιων τιμών PM 10 σε μg/m 3 Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ν. Α. Λάρισας, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο σημειώνεται υπέρβαση του ορίου των 50 μg/m /m 3 περισσότερες από τις 35 ημέρες που προβλέπει η νομοθεσία περισσότερες από τις 35 ημέρες που προβλέπει η νομοθεσία πηγή: Ν. Α. Λάρισας, ΥΠΕΚΑ Ετήσια Έκθεση Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης 2009

25 13.4 Αιωρούμενα Σωματίδια (ΡΜ 2,5 Ομορφοχωρίου 2,5 ): ): μετρήσεις σταθμού Διακύμανση Μ.Ο. ωριαίων τιμών ΡΜ 2,5 για το μήνα Απρίλιο Μέγιστη συγκέντρωση: 52,4 524μg/m 3, το Σάββατο 24 Απριλίου στις πηγή: Δήμος Λάρισας ΔΕΥΑΛ

26 14. Aτμοσφαιρικοί A Ρύποι: Βασικές Παράμετροι & Όρια Μόλυβδος, Αρσενικό, Κάδμιο και Νικέλιο (Pb, As, Cd, Ni): Mέταλλα τα οποία βρίσκονται στην ατμόσφαιρα, κυρίως στα σωματίδια, είτε υπό στοιχειακή μορφή είτε υπό μορφή ενώσεων (οξειδίων, θειικών ή θειούχων). Πηγές: Εκπέμπονται από την καύση καυσίμων στα οποία περιέχονται. Επίσης εμφανίζονται κατά την ανεξέλεγκτη καύση απορριμμάτων. Εκτός από την εκπομπή τους σε στοιχειακή μορφή εμφανίζονται και ως οξείδια, χλωριούχα, θειούχα ή θειϊκά άλατα, αναλόγως της προέλευσής τους. Όρια: Μέση ετήσια τιμή όπως στον παρακάτω πίνακα (Οδηγίες 1999/30, 2004/107, 2008/50) Μόλυβδος Αρσενικό Κάδμιο Νικέλιο 0,5 μg/m 3 6 ng/m 3 5 ng/m 3 20 ng/m 3

27 15. Aτμοσφαιρικοί A Ρύποι: Βασικές Παράμετροι & Όρια Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ): Οργανικές ενώσεις που περιέχουν άνθρακα και υδρογόνο. Αποτελούνται από τρεις ή περισσότερους συμπυκνωμένους βενζολικούς δακτυλίους και βρίσκονται κυρίως υπό μορφή ατμών ή σωματιδίων. Πηγές: Στις φυσικές πηγές περιλαμβάνονται πυρκαγιές και η ηφαιστειακή δραστηριότητα. Στις ανθρωπογενείς πηγές περιλαμβάνονται η βιομηχανία, η θέρμανση στις οικίες όταν χρησιμοποιούνται ξύλα και κάρβουνο, και τα πετρελαιοκίνητα, κυρίως, οχήματα. Όρια: Μέση ετήσια τιμή για βενζο(α)πυρένιο: 1ng/m 3 (Οδηγία 2004/107)

28 16. Aτμοσφαιρικοί A Ρύποι: Βασικές Παράμετροι & Όρια Βενζόλιο(C 6 H 6 ): Χημική ένωση σε υγρή μορφή που αποτελείται από άνθρακα και υδρογόνο με χαρακτηριστική οσμή. Πηγές: Η κύρια πηγή είναι τα βενζινοκίνητα οχήματα ενώ άλλες πηγές είναι η βιομηχανία (διυλιστήρια, χημική βιομηχανία), η διακίνηση η καυσίμων και η οικιακή θέρμανση. Όρια: Μέση ετήσια τιμή 5μg/m 3 (Οδηγίες 2000/69, 2008/50)

29 17. Τα Σημαντικότερα Προβλήματα της Ατμόσφαιρας στη Λάρισα Η έλλειψη επαρκών, αξιόπιστων δεδομένων της ποιότητας της ατμόσφαιρας σε βάθος χρόνου Ημορφολογία «κλειστήςή λεκάνης» της ευρύτερης περιοχής Η άμεση γειτνίαση με 12 σημαντικές βιομηχανικές δραστηριότητες, 6 εκ των οποίων ανήκουν στην ομάδα της IPPC, ενώ 4 ακόμα βρίσκονται σε κοντινές αποστάσεις. Η ύπαρξη βιομηχανικών μονάδων μέσης και χαμηλής όχλησης στα όρια ήκαι εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος Ηκίνηση πετρελαιοκίνητων οχημάτων Η θέση της πόλης ως συγκοινωνιακού κόμβου σημαντικών οδικών αρτηριών Η έντονη γεωργική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή Τα μεγάλα τεχνικά έργα που εκτελέσθηκαν και εκτελούνται στην ευρύτερη περιοχή και οι οικοδομικές δραστηριότητες

30 18. Οι Θέσεις & Προτάσεις του ροτάσεις του ΤΕΕ/τμ. Κεντρ. & Δυτ. Θεσσαλίας Συνεργασία των θεσμικών και κοινωνικών φορέων για τη δημιουργία ενός μόνιμου, αξιόπιστου συστήματος καταγραφής, αξιολόγησης και δημοσιοποίησης των δεδομένων ποιότητας της ατμόσφαιρας Αντικατάσταση του κάθε είδους καυσίμου με φυσικό αέριο, όπου αυτό είναι εφικτό Αφαίρεση των στερεών καυσίμων από το ενεργειακό ισοζύγιο των βιομηχανικών δραστηριοτήτων Πιστή και συνεχής εφαρμογή των απαιτήσεων της νομοθεσίας σε ότι αφορά τους ελέγχους στο σύνολο των δραστηριοτήτων που «παράγουν» περιβαλλοντικές επιπτώσεις