03-05_editorial-periexomena2.indd 3

03-05_editorial-periexomena2.indd 3 3/26/14 5:58 PM

Κυκλοφορεί µαζί µε την Αgrenda // Σάββατο 20 & Κυριακή 21 Απριλίου 2013 Η ΦΤΩΧΕΙΑ ΤΩΝ Ε ΑΦΩΝ ΕΚ ΟΤΗΣ - ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΣ Α ν αφήσουµε για λίγο στην άκρη τις δύο αντιτιθέµενες θεωρητικές σχολές (Justus von Liebing και Dr Julius Hensel) που έχουν αναπτυχθεί από τα µέσα του 19ου αιώνα, σε σχέση µε τη χρησιµότητα των χηµικών λιπασµάτων, η πράξη δείχνει, όλα αυτά τα χρόνια, ότι οι εισροές που αφορούν στα χηµικά λιπάσµατα αποτελούν ίσως την πιο επικερδή επένδυση στη γεωργία. Άλλωστε, η σηµασία των χηµικών λιπασµάτων και η συµβολή τους στη διατήρηση της γονιµότητας των εδαφών οδήγησε, σύµφωνα µε στοιχεία του FAO, στον δωδεκαπλασιασµό της κατανάλωσής τους στην Ελλάδα µεταξύ των ετών 1950 και 1985. Στα επόµενα χρόνια και µέχρι το κατώφλι του αιώνα που διανύουµε, καταγράφεται µια µείωση της κατανάλωσης λιπασµάτων στη χώρα µας της τάξεως του 30% περίπου, ως αποτέλεσµα της απελευθέρωσης της αγοράς και της οριστικής παύσης της επιδότησης του συγκεκριµένου εφοδίου από το κράτος. Από τα τέλη της περασµένης 10ετίας και µε αφορµή την οικονοµική κρίση που ενέσκηψε στη χώρα, καταγράφεται περαιτέρω µείωση της κατανάλωσης λιπασµάτων της τάξεως του 20% περίπου, η οποία δίνει σαφές στίγµα υπολίπανσης των εδαφών. Η εξέλιξη αυτή, αν δεν αντιµετωπιστεί έγκαιρα µε ευθύνη τόσο των καλλιεργητών όσο και της Πολιτείας, οδηγεί σε «φτώχεια των εδαφών» και υποαποδόσεις των γεωργικών γαιών ανάλογες µ αυτές που βεβαιώνονται σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και προκαλούν, ως γνωστόν, µεγάλες ανισορροπίες στην παγκόσµια αγορά αγροτικών εµπορευµάτων. F Το κορυφαίο συνέδριο για την «έξυπνη» χρήση λιπασµάτων στα τέλη Μαΐου Στο Σίδνεϊ, από τις 26-28 Μαΐου, θα πραγµατοποιηθεί το 82ο ε- τήσιο συνέδριο που διοργανώνει η ιεθνής Ένωση Λιπασµάτων (International Fertilizers Association - IFA). Η φετινή εκδήλωση θα επικεντρωθεί στο εξής θέµα: «Έξυπνη Ανάπτυξη: Προωθώντας την αποτελεσµατική και αποδοτική χρήση των λιπασµάτων». Στο πάνελ θα συµµετάσχουν ειδικοί στη διαχείριση θρεπτικών συστατικών και στη χρήση των θρεπτικών συστατικών απόδοσης από όλον τον κόσµο. Επίσης, θα παρουσιαστούν τα συµπεράσµατα από µια ανάλυση για τη διεθνή βιοµηχανία λιπασµάτων. Η συγκεκριµένη συνάντηση είναι η πιο σηµαντική του τοµέα και όπως έχει συµβεί και κατά τις προηγούµενες διοργανώσεις θα ανακοινωθούν και θα συζητηθούν οι πιο κρίσιµες ε- ξελίξεις του κλάδου των λιπασµάτων, αλλά και της αγροτικής οικονοµίας γενικότερα. Επίσηµοι χορηγοί στην εκδήλωση θα είναι οι εταιρείες Incitec Pivot Fertilisers, Wesfarmers Chemicals και Energy & Fertilisers. EKTAKTH EK ΟΣΗ FERTILIZER Ειδική έκδοση για τα λιπάσµατα ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδηµοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, η κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχοµένου του περιοδικού µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς προηγούµενη άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες ιεθνούς ικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. I ΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΕΚ ΟΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ Α: Green Box Εκδοτική Α.E. Νίκης 24, Σύνταγµα, 105 57, Tηλ. 2103232905, Fax 2103232967 E-mail: info@agronews.gr www.agronews.gr Γιάννης Πανάγος Νίκος Κατσένιος Ανδρέας Τσίρµπας Γιάννης Τσατσάκης ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ/ Αγγελική Σγούρου ΣΕΛΙ ΟΠΟΙΗΣΗ: Αθηνά Βέη ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ/ ΙΑΦΗΜΙΣΗ: ΙΑΝΟΜΗ: ΕΚΤΥΠΩΣΗ- ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΙΑ: Παναγιώτης Αραβαντινός Ζωή Μπουλέρου Ελισάβετ Μπουζαλάκου Ευρώπη Πρακτορείο ιανοµής Τύπου Α.Ε. Εκτυπώσεις ΙΡΙΣ Α.Ε.Β.Ε. 03-05_editorial-periexomena2.indd 4 3/26/14 7:37 PM

FERTILIZER 6 Νέο ΔΣ για ΣΠΕΛ Στο τιμόνι του παραμένει ο Γιάννης Βεβελάκης 26 Ορθολογική λίπανση Πώς καταρτίζεται ένα επιτυχημένο πρόγραμμα 12 Φάση ωριμότητας Ισχυρή βάση οι 750.000 τόνοι για την εγχώρια αγορά 13 Παγκόσμια αγορά Οι μαζικές επενδύσεις αυξάνουν την προσφορά. 14 Ανάκαμψη τιμών Κάλιο και αμμωνία όμως παραμένουν φθηνές α ύλες 18 Προβλέψεις IFA Διστακτικοί οι αγρότες στις επενδύσεις λιπασμάτων 20 Ρόλοι και μερίδια Στο μισό έχει υποχωρήσει το μερίδιο της ELFE 22 Οικολογική εστίαση Οι χώρες μέλη της ΕΕ θα αποφασίσουν για τη θρέψη 28 Ανάλυση εδάφους Οι προϋποθέσεις για τη σωστή δειγματοληψία 30 Ποιότητα ίνας Το βαμβάκι θέλει σύστημα στη λίπανση, όχι ποσότητα 32 Αραβόσιτος Απαιτητικά σε άζωτο τα πιο δημοφιλή υβρίδια 34 Ιδιόμορφο ρύζι Απαιτεί πολλές και τακτικές επεμβάσεις λίπανσης 36 Για τον Τσεχελίδη Η επίδραση της θρέψης στη συντήρηση των καρπών 40 Συνέντευξη Ο Χρήστος Παπαχατζόπουλος για την ελληνική αγορά 03-05_editorial-periexomena2.indd 5 3/26/14 8:32 PM

εν απαιτείται η σύνδεση στο internet για τη χρήση της εφαρμογής FertiMatch. ΘρεΨη ακριβειασ απο τη HAiFA στο κινητο Δύο δωρεάν εφαρμογές για κινητές συσκευές (κινητά και τάμπλετς) που μπορούν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό των ακριβών δοσολογιών διάλυσης λιπασμάτων και την παραγωγή διαλυμάτων θρέψης διαθέτει ήδη στην ελληνική αγορά η Haifa. Ένας επαγγελματίας σύμβουλος της Haifa βρίσκεται με αυτό τον τρόπο δίπλα σε κάθε παραγωγό στο χωράφι ή το θερμοκήπιο κ.α. με τις εξής εφαρμογές: FertiMatch : Για υδρολίπανση Ο παραγωγός που εφαρμόζει Nutrigation (υδρολίπανση) μπορεί να υπολογίσει «τελευταία στιγμή» την ποσότητα ενός λιπάσματος που πρέπει να διαλύσει στη δεξαμενή του. Πρακτικό και φιλικό στον χρήστη, ζητά μόνο 3 βασικά τεχνικά δεδομένα κάθε εφαρμογής: Τον όγκο της δεξαμενής που θα γίνει η διάλυση του λιπάσματος, τη ροή που θα υπάρχει στον κεντρικό αγωγό από αυτήν και την επιθυμητή για το συγκεκριμένο φυτό συγκέντρωση του θρεπτικού. Τα οφέλη από τη χρήση της εφαρμογής είναι: Χωρίς ταλαιπωρία οι υπολογισμοί υδρολίπανσης, με τη συλλογή πληροφοριών σε 3 μόνο βήματα. Επιλογή μονάδων μέτρησης και θρεπτικών που ταιριάζουν σε κάθε περίπτωση: Μονάδες: Μετρικό / US Θρεπτικών: ppm/mmol. Μορφή: Οξιδείων / Στοιχειακό. Δεν απαιτείται η σύνδεση στο internet για τη χρήση της εφαρμογής. FloraMatch : Απελευθέρωση θρεπτικών Ο καθένας μπορεί να προσδιορίσει τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών από τα ελεγχόμενης απελευθέρωσης Multicote λιπάσματα της Haifa. Ελεγχόμενη θρέψη φυτών καθόλη τη διάρκεια της σεζόν εκμεταλλευόμενοι την τεχνολογία αιχμής των προϊόντων CRF της Haifa. Ευρεία γκάμα προϊόντων με διάρκεια απόδοσης θρεπτικών που επίσης ποικίλει, σε μια συνεχώς ανανεούμενη βάση δεδομένων και πάντα σε ένα φιλικό περιβάλλον χρήσης. Οι εγγεγραμμένοι χρήστες της Haifa μπορούν να έχουν τους δικούς τους τύπους Multicote. Η εγγραφή είναι δωρεάν και μπορεί να γίνει είτε από τη συσκευή είτε από τη ιστοσελίδα της Haifa. Τα οφέλη από τη χρήση της εφαρμογής είναι: Προσδιορισμός θρέψης για όλη τη σεζόν. Εναρμονισμένο στις πραγματικές συνθήκες ανάπτυξης των φυτών Προσαρμογή σύνθεσης και χαρακτηριστικών Multicote. Κατάλληλο για καλλωπιστικά φυτά αλλά και για φυτά και δένδρα μεγάλης καλλιέργειας. Παραµένει στο τιµόνι ο γ. Βεβελάκης Πρώην «Π Α. Σ. Ε. Π. & Ε. Λ Ι Π.» ΣΎΝΔΕΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΏΝ & ΕΜΠΌΡΩΝ ΛΙΠΑΣΜΆΤΩΝ Αθήνα 07 / 03 / διοικητικο συμβουλιο σ.π.ε.λ. 2014-2016 Αριθ. Πρωτ.: 1185 Θέση Ονοματεπώνυμο Εταιρεία Πρόεδρος Βεβελάκης Γιάννης Eurochem Agro Ελλάς ΑΕ Αντιπρόεδρος Ρουσσέας Δημήτρης Αλφα Γεωργικά Εφόδια AEBE Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι στις πρόσφατες αρχαιρεσίες του Γενικός Γραμματέας Σιλέλογλου Περικλής Yara Ελλάς ΑΕ Ταμίας ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ Παντελής ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Παναγιώτης Σ.Π.Ε.Λ. 2014-2016 ΓΕΩ.Λ.ΙΧ. ΕΠΕ ΜέλοςΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Κοντός Παναγιώτης ΕΤΑΙΡΙΑ ΖΙΚΟ ΑΕ Μέλος Π ΡΌΕΔΡΟΣ ΒΕΒΕΛΑΚΗΣ Κουτσουγέρας ΓΙΆΝΝΗΣ Νίκος EUROCHEM AGRO Φυτοθρεπτική ΕΛΛΑΣ ΑΕ ΑΒΕΕ Μέλος Μαυρογιάννης Χάρης Sulphur Ελλάς ΑΕ Α ΝΤΙΠΡΌΕΔΡΟΣ ΡΟΥΣΣΕΑΣ ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΑΛΦΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΕΦΟΔΙΑ AEBE Μέλος Μητσόπουλος Γιώργος Compo Ελλάς Α.Ε. Γ ΕΝΙΚΌΣ ΓΡΑΜΜΑΤΈΑΣ ΣΙΛΕΛΟΓΛΟΥ ΠΕΡΙΚΛΉΣ YARA ΕΛΛΑΣ ΑΕ Μέλος Χατζηγεωργίου Γιώργος Ελληνικά Λιπάσματα & Χημικά ΤΑΜΊΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ Π ΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΓΕΩ.Λ.ΙΧ. ΕΠΕ ELFE ABEE Π Ρ Ο Σ : Π. Δ. Θ Ε Μ Α : «Κ Ο Ι Ν Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Κ Λ Ο Γ Η Σ Ν Ε Ο Υ Δ. Σ.» Συνδέσμου μας αναδείχθηκε το νέο Διοικητικό Συμβούλιο ως εξής: Μ ΈΛΟΣ ΚΟΝΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΖΙΚΟ ΑΕ Μετά Μ ΈΛΟΣ τις πρόσφατες ΚΟΥΤΣΟΥΓΕΡΑΣ αρχαιρεσίες ΝΊΚΟΣ ΦΥΤΟΘΡΕΠΤΙΚΗ έτσι διαμορφώθηκε ΑΒΕΕ το νέο Μ ΈΛΟΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΧΆΡΗΣ SULPHUR ΕΛΛΑΣ ΑΕ.Σ. για το Σύνδεσμο Παραγωγών & Εμπόρων Λιπασμάτων. Μ ΈΛΟΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ COMPO ΕΛΛΑΣ Α.Ε. & Μ ΈΛΟΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΕΛ ΛΗΝΙΚΆ ΛΙΠΆΣΜΑΤΑ ΧΗΜΙΚΆ ELFE ABEE διευθυντησ Τησ χρονιασ O αθανασιοσ ρωσογλου Την τιμητική διάκριση του Διευθυντή που ξεχώρισε για το 2013, έλαβε ο γενικός διευθυντής της εταιρείας Haifa Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Αθανάσιος Ρώσογλου, από τoν πολυεθνικό όμιλο Haifa. Συγκεκριμένα η ανακοίνωση αναφέρει πως: «Διακρίνεται για την εμφανή επέκταση του όγκου των πωλήσεων σε Ελλάδα και Βαλκάνια. Η εξαιρετική απόδοση του κ. Ρώσογλου ήρθε ως αποτέλεσμα της επιτυχούς διαχείρισης της ομάδας του, ενώ έδειξε με συνέπεια μια θετική στάση ως προς τις ευκαιρίες ανάπτυξης και επέκτασης των δραστηριοτήτων της εταιρείας». Με φιλικούς χαιρετισμούς, ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Γ ΙΑ Ν ΝΗΣ ΒΕΒΕΛΑΚΗΣ 06_11_etairika.indd 6 ΜΗΛΕΟΥΝΗ ΟΥΡΑΝΙΑ Π Ε Ρ ΙΚ Λ ΗΣ ΣΙΛΕΛΟΓΛΟΥ 3/26/14 5:05 PM

Μαζι δημιουργουμε εναν καλυτερο κοσμο Η εταιρεία Π. Σκούρτης ΑΒΕΕ ίδρυσε τη μονάδα επεξεργασίας της οργανικής κοπριάς των ορνίθων το 1986 στο Χιλιομόδι Κορινθίας, στον βιολογικό ελαιώνα Σκούρτη των 300 στρεμμάτων, όπου παράγει και τα βιολογικά αυγά και τα διανέμει με την ονομασία «Χρυσά Αυγά». Όπως εξηγεί στο Fertilizer Management ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταρείας και γεωπόνος Νίκος Σκούρτης: «Η αγάπη μας για τη φύση, το ενδιαφέρον μας για την καλή ποιότητα ζωής και οι επιστημονικές μας γνώσεις ήταν το μείγμα που μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε τα προϊόντα Bio Skourtis και να τα εντάξουμε στη φιλοσοφία του ομίλου Π. Σκούρτης Α.Β.Ε.Ε. Ξεκινώντας με πολύ μεράκι τη δική μας φάρμα θελήσαμε να απαλλαγούμε από τη διάθεση της αγοράς σε τροφές και λιπάσματα με χημικά και φυτοφάρμακα και να παράγουμε τις δικές μας αρχικά ποσότητες βιολογικού εδαφοβελτιωτικού και μείγματος / φυράματος εξυπηρετώντας έτσι τις ανάγκες της ποιοτικής παραγωγής μας. Πολύ σύντομα και λόγω της μεγάλης ζήτησης πρώτων υλών από ομοϊδεάτες στη βιολογική παραγωγή, διαπιστώσαμε ότι μπορούσαμε όχι μόνο να αυξήσουμε την παραγωγή αυτή αλλά και να διαθέτουμε τις ύλες μας σε άλλους παραγωγούς αναπτύσσοντας με αυτόν τον τρόπο το σύνολο της βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα». FERTILIZER 7 Πλήρες επιτελείο Τεχνολόγων Ζωικής Παραγωγής Σήμερα, σύμφωνα με τον Νίκο Σκούρτη, η εταιρεία παράγει σημαντικές ποσότητες βιολογικών εδαφοβελτιωτικών και μειγμάτων / φυραμάτων με σκοπό να συνεισφέρει το μέγιστο στην αγορά των βιολογικών προϊόντων και για όλα τα στάδια ανάπτυξης και παραγωγής μικρών ζώων, βιολογικών εκτροφών (αιγοπρόβατα, κότες, κοτόπουλα). Αντίστοιχα, τα βιολογικά της ε- δαφοβελτιωτικά ενδείκνυνται για κάθε είδος κανονικής και βιολογικής καλλιέργειας. Παράλληλα στη διάθεση των πελατών της υπάρχει ένα πλήρες ε- πιτελείο Τεχνολόγων Ζωικής Παραγωγής, που μπορούν να συμβουλέψουν τους ενδιαφερόμενους και να τους κατευθύνουν στη χρήση των εδαφοβελτιωτικών προϊόντων Humocall & Ηumobio, ενώ περισσότερες πληροφορίες προσφέρονται στην ιστοσελίδα www.bioskourtis.gr και στο τηλέφωνο +30 2741 098227. Προϊόντα για τη βιολογική εκτροφή των μικρών ζώων αλλά και τα βιολογικά εδαφοβελτιωτικά για την παραγωγή των φυτών προσφέρει η εταιρεία Π. Σκούρτης Α.Β.Ε.Ε. 06_11_etairika.indd 7 3/26/14 5:05 PM

Παρουσίαση των νέων προϊόντων της Agriphar Ελλάς στη Θεσσαλονίκη Την πρώτη της εταιρική εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη οργάνωσε η Agriphar Ελλάς ΑΕΕ- ΒΕ στις 4 Μαρτίου του 2014. Πάνω από 130 πελάτες από την Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα παρευρέθησαν στην άρτια διοργάνωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο «Macedonia Palace». Τις παρουσιάσεις άνοιξε ο Filip Van De Vliet, Γενικός Επιχειρησιακός Διευθυντής του ομίλου Agriphar Βελγίου, μιλώντας για τις επενδύσεις και τη στρατηγική του. Μεταξύ άλλων, τόνισε ότι η ελληνική αγορά είναι μια αγορά μεγάλου επιχειρηματικού ενδιαφέροντος για τη μητρική ε- ταιρεία. Στη συνέχεια, ο Κώστας Παπασωτηρίου, Διευθύνων Σύμβουλος της Agriphar Ελλάς ΑΕΕΒΕ, ενημέρωσε τους προσκεκλημένους για την οργάνωση της εταιρείας, την τοποθέτησή της στην ελληνική αγορά, καθώς και τους στρατηγικούς της στόχους την περίοδο 2014-2017. Ο Μανώλης Μανίκας, Εμπορικός Διευθυντής της Agriphar Ελλάς ΑΕΕΒΕ, παρουσίασε στη συνέχεια τα κύρια προϊόντα της φυτοπροστασίας και θρέψης και τις τεχνικές προδιαγραφές τους. Οι Γιάννης Μακερούφας και Θεοδωρής Δημόπουλος από την Belchim Ελλάς τόνισαν στους πελάτες τη σπουδαιότητα της στρατηγικής συμμαχίας της Belchim Ελλάς με την Agriphar Ελλάς με άξονα τη διανομή των νέων δυναμικών προϊόντων της Belchim από την Agriphar στην ελληνική αγορά. Οι ομιλίες ολοκληρώθηκαν με την Άμι Αθανασιάδου από το τμήμα των Εγκρίσεων της Agriphar Ελλάς, που παρουσίασε τα νέα προϊόντα της εταιρείας που θα κυκλοφορήσουν σύντομα στην ελληνική αγορά. Με το τέλος των ομιλιών ακολούθησε δείπνο στο Yacht Club του Μακεδονία Παλλάς. καινουργια γκαμα προϊοντων απο την COMPO Νέα προϊόντα θρέψης και λίπανσης προσφέρει για τον αγρότη και τον γεωτεχνικό η εταιρεία Compo Expert Hellas. Αρχικά, πρόκειται για το Basfoliar 36 Extra 27-0-0+3MgO + Ιχνοστοιχεία. Το λίπασμα αυτό με την πλέον «καθαρή» και δραστική μορφή ουρίας. Ιδανικός συνδυασμός αζώτου με μαγνήσιο, μαγγάνιο και αρκετά ακόμα ιχνοστοιχεία. Η πλέον κατάλληλη λύση για διαφυλλικούς ψεκασμούς εντατικών καλλιεργειών όπως κηπευτικά, α- μπέλι, δενδροκομία αλλά και εκτατικών καλλιεργειών όπως σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι, μόνο του ή σε συνδυασμό με τα περισσότερα προϊόντα φυτοπροστασίας. Άμεσα αποτελέσματα στην εμφάνιση των φυτών και την α- ντοχή τους που γίνονται ορατά μέσα σε λίγες μόνο ημέρες μετά την εφαρμογή. Άλλα νέα προϊόντα της Compo: Vitanica Si, 5-3 - 7 + 10% SiO3 + οργανική ουσία, το Avant Natur Pur 5,5-0-0 και το Basfoliar Aktiv 3-27-18+Iχνοστοιχεία + οργανική ουσία. Περισσότερες πληροφορίες: www.compo-expert.gr. 06_11_etairika.indd 8 3/26/14 5:05 PM

06_11_etairika.indd 9 3/26/14 5:05 PM

νεεσ τεχνολογιεσ ειδικη φορμουλα στην eλανκο τα προϊόντα αιχμησ της miller Η ΕΛΑΝΚΟ Ελλάς ΑΕΒΕ δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά από το 1962 με τη μορφή πολυεθνικής εταιρείας (Eli Lilly και Elanco International) διανομής γεωργικών και κτηνιατρικών φαρμάκων. Με τη σημερινή της μορφή λειτουργεί από το 1984, εκπροσωπώντας και διανέμοντας προϊόντα πολυεθνικών σε κλάδους φυτοπροστασίας, κτηνιατρικών φαρμάκων και σπόρων. Σήμερα, η ΕΛΑΝΚΟ Ελλάς είναι οργανωμένη ανά κλάδους - τμήματα που αφορούν τις Ομάδες Προϊόντων που διανέμει (Business Units), δηλαδή τα Προϊόντα Φυτοπροστασίας, τους Σπόρους Μεγάλης Καλλιέργειας, τους Σπόρους Κηπευτικών και τα Κτηνιατρικά Φάρμακα - Διατροφικά μαζί με τα προϊόντα PET. Στην υποστήριξη των πιο πάνω τμημάτων, προστίθενται άλλα δύο τμήματα, τα Ανάπτυξης - Εγκρίσεων και Marketing, καθώς επίσης και τα διοικητικά τμήματα, το Οικονομικό και των Ανθρωπίνων Πόρων. Η ΕΛΑΝΚΟ Ελλάς ΑΕΒΕ εκπροσωπεί και διανέμει τα προϊόντα μεγάλων διεθνών εταιρειών όπως τα προϊόντα Φυτοπροστασίας των DOW Agrosciences, Cheminova, Lances Link (Miller), Nufarm, Gowan, Sipcam και FMC, τους Σπόρους Μεγάλης Καλλιέργειας των Group Limagrain, Phytogen, Nickerson & Mediteranean Sementi, τους Σπόρους Κηπευτικών των Syngenta Seeds, ISI Sementi κ.α. καθώς και τα Κτηνιατρικά Φάρμακα των Elanco International,Lavet, Pintaluba και τα διατροφικά των Phytosynthese, GNI, Alfatech, DutchFarm, και Pancosma, μαζί με το τμήμα των PET. Η εταιρεία απασχολεί 84 εργαζομένους εκ των οποίων 42 εξειδικευμένους γεωπόνους καθώς και 7 κτηνιάτρους. Τζίρος 22 εκατ. ευρώ Στην ομπρέλα της ΕΛΑΝΚΟ Ελλάς ΑΕΒΕ ανήκει και η εταιρεία Plantas AE, η οποία ειδικεύεται στην παραγωγή αυτόρριζων και εμβολιασμένων σποροφύτων κηπευτικών. Ο συνολικός τζίρος του ομίλου ΕΛΑΝΚΟ Ελλάς ΑΕΒΕ ξεπερνάει τα 22 εκατομμύρια ευρώ. Τα σημαντικότερα προϊόντα ανά κλάδο Στον κλάδο της Φυτοπροστασίας τα brands: Senior, Broadway, Mustang, Lancelot Belem, Success, Laser, Dursban, Reldan, Garlon. Στον κλάδο των σπόρων Μεγάλης Καλλιέργειας το βαμβάκι Speed, τα καλαμπόκια Agrister, Antiss και τους ηλίανθους LG 5658, & τεχν. SUNEO. Στον κλάδο των σπόρων Κηπευτικών τις ντομάτες Erani, Bobcat, Mountain Spring, την πιπεριά Guardian, τη σαλάτα Faro, τα υποκείμενα εμβολιασμού Armstrong, Benhur & Beton Στον κλάδο των Κτηνιατρικών τα brands Mycotil, Tylan, Maxiban, Respisure, Confortis Στο τμήμα των PET τα brands ForPals & Feedstar. Για πάνω από 60 χρόνια η εταιρεία Miller (Η.Π.Α) πρωτοπορεί στην παραγωγή υδατοδιαλυτών λιπασμάτων με τη σειρά Nutri-Leaf. Η ειδική φόρμουλα της Miller στην παρασκευή των λιπασμάτων της, σε συνδυασμό με τις εξαιρετικές πρώτες ύλες και την υψηλή διαλυτότητα καθιστούν τα Nutri- Leaf κυρίαρχα προϊόντα θρέψης. Τα Nutri-Leaf συνεχίζουν παραδοσιακά την πορεία τους στην ελληνική αγορά διατηρώντας την εξέχουσα θέση τους στις προτιμήσεις των γεωπόνων αλλά και των παραγωγών. Γιατί Nutri-Leaf; Άριστη ποιότητα πρώτων υλών Eλάχιστη έως μηδενική περιεκτικότητα σε άλατα, διουρία, χλώριο, βαρέα μέταλλα. Κανένα πρόβλημα φυτοτοξικότητας. Πλήρως υδατοδιαλυτά και αφομοιώσιμα από τα φυτά. Χρησιμοποιούνται διαφυλλικά αλλά και ριζοποτιστά. Μειώνουν το ph του ψεκαστικού διαλύματος. Συνδυάζονται με όλα σχεδόν τα προϊόντα φυτοπροστασίας. Περιέχουν ιχνοστοιχεία πλήρως χηλοποιημένα. Κατάλληλοι τύποι για πολλές καλλιέργειες και για όλα τα στάδια ανάπτυξης. Προϊόντα αναγνωρισμένης αξίας. 06_11_etairika.indd 10 3/26/14 7:12 PM

FERTILIZER 11 06_11_etairika.indd 11 3/26/14 5:05 PM

12 FERTILIZER Νικηθηκε η υπολιπανση, μεγαλωσαν οι > Ισχυρή βάση οι 750.000 τόνοι για την εγχώρια αγορά, η συμβολαιακή της Πειραιώς αμβλύνει τα προβλήματα ρευστότητας των αγροτικών Του ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΟυ Σε φάση μεγαλύτερης ωριμότητας δείχνει να εισέρχεται η εγχώρια αγορά λιπασμάτων, καθώς η πλευρά των καλλιεργητών κατανοεί όλο και περισσότερο την αξία των εισροών στον συγκεκριμένο τομέα, ενώ την ίδια στιγμή οι διακινητές του προϊόντος κινούνται όλο και πιο δραστήρια στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών των εκμεταλλεύσεων. Τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι η μείωση της τάξεως του 20% περίπου στη συνολική κατανάλωση λιπασμάτων, κυρίως εξαιτίας των δυσκολιών χρηματοδότησης της δραστηριότητας των αγροτικών επιχειρήσεων δεν συνοδεύεται από «βαριές συνέπειες» για το σύνολο των εταιρειών του κλάδου, κι αυτό γιατί, η υπολειτουργία των Ελληνικών Λιπασμάτων (ELFE, πρώην ΒΦΛ) άφησε σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης για τους υπόλοιπους «παίκτες». Από την άλλη πλευρά, τόσο το θεσμικό πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, όσο και οι επιμέρους προσπάθειες ανασυγκρότησης της ελληνικής γεωργίας με αιχμή τα προγράμματα συμβολαιακής που εφαρμόζει τον τελευταίο χρόνο η Τράπεζα Πειραιώς, δίνουν νέα ώθηση στην εντατική γεωργία, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις επιλογές αυξημένων επιδοτήσεων και χαμηλών εισροών που υιοθέτησε για αρκετά χρόνια ο Έλληνας αγρότης. Έτσι, όλες οι αναλύσεις συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι οι 740.000 τόνοι στους οποίους κυμάνθηκαν κατά μέσο όρο οι πωλήσεις λιπασμάτων στην ελληνική αγορά κατά την τελευταία διετία, συνιστούν μια σταθερή βάση πάνω στην οποία δύναται να οικοδομηθεί το μέλλον του κλάδου. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι πραγματικές ανάγκες της ελληνικής αγοράς, ανεξαρτήτως των εξελίξεων στην τεχνολογία των λιπασμάτων, αντιστοιχούν σε μια συνολική ποσότητα (ισοδύναμο ιχνοστοιχείων) της τάξεως των 900.000 τόνων περίπου, επίπεδο το οποίο αφήνει σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης των συντελεστών του κλάδου, ενώ παράλληλα απαλλάσσει τους καλλιεργητές από το «άγχος» της υπολίπανσης των αγροκτημάτων τους. Από κει και πέρα τα θέματα που τίθενται είναι μάλλον ποιοτικά και έχουν να κάνουν με την κάλυψη των επιμέρους καλλιεργειών με τους κατάλληλους τύπους λιπασμάτων, όπως επίσης και με την αντιμετώπιση των logistics έτσι ώστε το σύνολο των αγροτικών περιοχών και των εκμεταλλεύσεων της χώρας να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλα και με ανεκτό κόστος λιπάσματα. Όπως επισημαίνονταν και στην προηγούμενη έκδοση του Fertilizer Management, η εποχή που η τοπική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών του κάθε νομού σε συνεργασία µε τους τοπικούς πρωτοβάθμιους συνεταιρισµούς διένειμε το λίπασµα της ΒΦΛ στην πλατεία του χωριού έχει περάσει ανεπιστρεπτί, όπως επίσης παρελθόν αποτελούν οι κρατικές ενισχύσεις στο λίπασμα, οι γενναίες πιστώσεις για την αγορά του προϊόντος από τους παραγωγούς, καθώς και οι τιμές µε τις οποίες παλιότερα το προϊόν έφτανε στο χωράφι. Σήμερα, οι επιλογές του καλλιεργητή 12-19_agora.indd 12 3/26/14 5:14 PM

FERTILIZER 13 απαιτησεισ ΣΤΟν κλαδο εκμεταλλεύσεων, αρωγός της εντατικής γεωργίας η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική έχουν πολλαπλασιαστεί, τα λιπάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά είναι πολλά και καλύπτουν κάθε µικρή ή µεγάλη ανάγκη της καλλιέργειας, ενώ η θρέψη έχει εξελιχθεί σε µια σύνθετη διαδικασία που απαιτεί όλο και µεγαλύτερη γνώση από την πλευρά του παραγωγού και όλο και µεγαλύτερη γκάµα προϊόντων από τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Την ίδια στιγµή, το λίπασµα, που παραµένει σηµαντική παράµετρος του συνολικού κόστους παραγωγής για κάθε εκµετάλλευση, αγοράζεται πλέον µόνο τοις µετρητοίς ή μέσα από την ένταξη του καλλιεργητή σε κάποιο επίσημο χρηματοδοτικό πρόγραμμα (π.χ. λύσεις συμβολαιακής γεωργίας). Η µοναδική εγχώρια βιοµηχανία λιπασµάτων µε το ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς στο οποίο έχει περιέλθει µετά την προφυλάκιση του Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, αδυνατεί να παράσχει οποιαδήποτε πίστωση προς το δίκτυο και τους τελικούς καταναλωτές των προϊόντων που µε δυσκολία είναι σε θέση να διαθέσει στην εγχώρια αγορά, ενώ την ίδια ώρα κανένας από τους υπόλοιπους σημαντικούς παίκτες του κλάδου δεν φαίνεται διατεθειμένος να αναλάβει το ρίσκο της εισαγωγής, πολλώ μάλλον της παραγωγής των λιπασµάτων που χρειάζεται ο Έλληνας παραγωγός χωρίς να έχει εξασφαλισµένη την πληρωµή τους. Έτσι, µε τη ρευστότητα να συνεχίζει να επιδρά καταλυτικά στις επιλογές των καλλιεργειών για τη νέα χρονιά, το τελευταίο διάστημα οι συντελεστές της αγροτικής παραγωγής κινούνται όλο και πιο δραστήρια στην αναζήτηση ολοκληρωμένων λύσεων στις προμήθειες λιπασμάτων, αναλύοντας σε βάθος τις παραμέτρους ποιότητας και τιμής. F ΔΙΕΘΝηΣ ΑΓΟΡΑ περιοδοσ επαρκειας Έχοντας θέσει ως πρωταρχικό τους στόχο τη διασφάλιση επαρκούς παραγωγής πρώτων υλών που θα καλύψουν την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση, οι βιομηχανίες λιπασμάτων έχουν πραγματοποιήσει μαζικές επενδύσεις και έχουν αυξήσει την παραγωγική ικανότητα των μονάδων τους την τελευταία πενταετία. Ωστόσο ορισμένες χρονιές, όπως το 2013, η παγκόσμια ζήτηση δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του κλάδου, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα αποθέματα των βιομηχανιών, οι οποίες αναγκάζονται να προχωρήσουν σε προσωρινή διακοπή της παραγωγής τους. Ιδιαίτερα την τελευταία τριετία, η διεθνής αγορά των πρώτων υλών των λιπασμάτων διατηρεί ένα σταθερά πλεονασματικό χαρακτήρα, ο οποίος επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό και τις τιμές της αγοράς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αύξηση των αποθεμάτων στα καλιούχα προϊόντα της Β. Αμερικής στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων τεσσάρων ετών. Οι ποσότητες της παγκόσμιας κατανάλωσης, μπορεί να παρουσιάζουν ενδείξεις σταθεροποίησης την τελευταία διετία, όμως η τάση αυτή είναι περισσότερο αποτέλεσμα της εξειδικευμένης λίπανσης και όχι μείωσης του αγοραστικού ενδιαφέροντος των παραγωγών. Από το 1960 μέχρι σήμερα ο παγκόσμιος πληθυσμός υπερδιπλασιάστηκε και σύμφωνα με τους αναλυτές, τα προϊόντα θρέψης και λίπανσης θα διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση επαρκούς τροφής για τη διατροφή του πλανήτη. Κατανάλωση λιπασμάτων στην Ελλάδα Έτος 2009 2010 2011 2012 2013 Ποσότητες 748.000 953.300 792.050 731.060 743.770 Μεταβολές 2012-2013 +1,74% 2013-2010 -21,97% Πηγή: Σ.Π.Ε.Λ. (σε τόνους) 12-19_agora.indd 13 3/26/14 5:14 PM

14 FERTILIZER ανακαμπτουν από τα χαμηλα οι τιμες παραμενουν φθηνα καλιο και αμμωνια > Στην πραγματικότητα πρόκειται για την κάλυψη των απωλειών που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του δευτέρου εξαμήνου του 2013 > Η είδηση που σημάδεψε την αγορά των καλιούχων πρώτων υλών ήταν το διαζύγιο της Uralkali με την Belaruskali τον Ιούλιο του ΝΙΚΟΥ ΚΑΤΣΕΝΙΟΥ Mε αφετηρία τα πολύ χαμηλά επίπεδα τιμών που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου του 2013, οι τιμές των πρώτων υλών των λιπασμάτων ακολουθούν μια ανοδική πορεία τους τελευταίους μήνες, λαμβάνοντας ώθηση κυρίως από την ζήτηση για την εαρινή σπορά στο βόρειο ημισφαίριο. Ωστόσο σε αυτή την άνοδο υπάρχουν και αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα οι τιμές των καλιούχων πρώτων υλών (χλωριούχο κάλιο, θειικό κάλιο) και της αμμωνίας, οι οποίες εξακολουθούν να πωλούνται στα χαμηλότερα επίπεδα αρκετών μηνών. Αξίζει να σημειωθεί πως η αγορά των πρώτων υλών των λιπασμάτων προέρχεται από δυο διαδοχικές χρονιές «επιφυλακτικής» κατανάλωσης, η οποία έχει οδηγήσει σε αυξημένα πλεονάσματα και στη διόρθωση των τιμών. Η είδηση που επηρέασε περισσότερο από κάθε άλλη τις εξελίξεις στην αγορά των καλιούχων πρώτων υλών ήταν το ηχηρό διαζύγιο της ρωσικής Uralkali με την λευκορωσική Belaruskali το περασμένο καλοκαίρι. Πριν το διαχωρισμό της η BPC, μαζί με την βορειοαμερικανική Canpotex, είχαν δημιουργήσει καρτέλ που έλεγχε το 70% του παγκόσμιου εμπορίου του καλίου. Στις αζωτούχες πρώτες ύλες παρατηρούνται μικτές τάσεις στην αγορά, αφού τα προϊόντα της ουρίας έχουν ενισχυθεί από τα χαμηλά του φθινοπώρου, τη στιγμή που η αμμωνία αδυνατεί να ακολουθήσει την ανοδική πορεία των λοιπών αζωτούχων πρώτων υλών. Από τις αρχές του έτους, οι τιμές των φωσφορικών πρώτων υλών κινούνται σε τροχιά ανάκαμψης, καλύπτοντας ουσιαστικά τις απώλειες του δευτέρου εξαμήνου του 2013. «Οι τιμές των πρώτων υλών έπιασαν πάτο και ήδη ανακάμπτουν», αναφέρει ο εκτελεστικός διευθυντής της Mosaic, Τζιμ Προκοπάνκο. F Προβλέψεις Παγκόσμιας Τράπεζας για τις τιμές πρώτών υλών λιπασματών 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Φωσφορικό διαμμώνιο 444,9 390 400 403,8 407,7 411,6 415,5 419,5 423,5 427,6 431,7 435,8 440 Φωσφορικό ορυκτό 148,1 110 105 103,4 101,8 100,3 98,7 97,2 95,7 94,3 92,8 91,4 90 Χλωριούχο κάλιο 379,2 340 330 327,9 325,9 323,9 321,8 319,8 317,9 315,9 313,9 311,9 310 Φωσφορικό τρινάτριο 382,1 320 330 331,9 333,9 335,9 337,9 339,9 341,9 343,9 345,9 347,9 350 Ουρία 340,1 325 320 317,9 315,9 313,9 311,8 309,8 307,8 305,9 303,9 301,9 300 Πηγή: Παγκόσμια Τράπεζα, 2014, Τιμές σε δολάρια ο τόνος Βραχύβια η άνοδος στις τιμές των φωσφορικών προϊόντων και της ουρίας > Η μόνιμη παρουσία κινεζικών αζωτούχων στη διεθνή αγορά αναμένεται να πιέσει τις διεθνείς τιμές, σύμφωνα με τη Rabobank Ανατροπή του κλίματος και διορθωτικές πιέσεις στις τιμές της ουρίας και του φωσφόρου προβλέπει σε πρόσφατη μελέτη της η επενδυτική τράπεζα Rabobank, επισημαίνοντας πως η τρέχουσα άνοδος στις τιμές τους αποδίδεται στην εποχική αύξηση της ζήτησης. «Από το δεύτερο τρίμηνο του 2014 και μετά οι τιμές των φωσφορικών και της ουρίας αναμένεται να υποχωρήσουν στα επίπεδα που είχαν βρεθεί πριν ξεκινήσει η άνοδος του περασμένου Δεκέμβρη», αναφέρει η μελέτη. Παράλληλα η Κίνα αναμένεται να αυξήσει τις εξαγωγές της, καθώς ήδη από την περσινή χρονιά έχουν μειωθεί οι εξαγωγικοί δασμοί της κατά 77%. «Η μόνιμη παρουσία κινεζικού προϊόντος στη διεθνή αγορά αναμένεται να προκαλέσει πιέσεις στις διεθνείς τιμές των αζωτούχων πρώτων υλών», αναφέρει η Rabobank. Όσον αφορά το κάλιο, η έκθεση αναφέρει πως οι τιμές του αναμένεται να διατηρηθούν «σταθερές στα σημερινά επίπεδα», καθώς η διεθνής αγορά εξακολουθεί να βρίσκεται υπό την πίεση των αυξημένων αποθεμάτων. «Η αγορά δείχνει πως είναι ακόμα πολύ εύθραυστη και είναι αβέβαιο εάν οι τιμές έχουν πιάσει πάτο στα σημερινά επίπεδα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νόρμπερτ Στάινερ, εκτελεστικός διευθυντής της K+S. Από τον περασμένο Ιούλιο μέχρι σήμερα, οι τιμές του καλίου έχουν υποχωρήσει κατά 25% στη διεθνή αγορά. Όπως αναφέρει ο Στάινερ, αν και από τις αρχές της χρονιάς παρατηρείται μια σταθεροποίηση των τιμών του, εκτιμάται πως η μέση τιμή για το 2014 θα είναι τελικά αισθητά χαμηλότερη από την αντίστοιχη του 2013. 12-19_agora.indd 14 3/26/14 5:14 PM

FERTILIZER Εξελίξεις στην αγορά των πρώτων υλών αζωτουχα προϊόντα εκατ. τόνοι 1.4 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 Τιμή UAN στις ΗΠΑ Διεθνής τιμή αμμωνίας Μέση τιμή θειικής αμμωνίας Μεση τιμή ουρίας 03/10 08/10 01/11 06/11 11/11 04/12 09/12 02/13 07/13 12/13 δολ. 600 500 400 300 200 100 0 800 700 600 500 400 300 200 Μέση Ανατολή δολ. 400 Κοκκώδης ουρία Ουκρανία 300 Prilled ουρία 250 375 200 150 100 50 0 350 325 275 01/12/11 28/06/12 24/01/13 15/08/13 13/03/14 02/05/13 18/07/13 03/10/13 19/12/13 13/03/14 2010 2011 2012 2013 03/14 UAN Η επάρκεια πρώτης ύλης εξακολουθεί να πιέζει τις τιμές του UAN (διάλυμα ουρίας και νιτρικής αμμωνίας σε υγρή μορφή) στη διεθνή αγορά. Το προϊόν προέλευσης από τις πρώην σοβιετικές χώρες πωλείται στα επίπεδα των 278-280 δολαρίων ο τόνος, ενώ στις ΗΠΑ η τιμή του διαμορφώνεται στα 287-292 δολάρια ο τόνος. Οι τιμές αυτές είναι οι χαμηλότερες που έχουν καταγραφεί από τον Αύγουστο του 2010, ενώ είναι μειωμένες κατά 120 δολάρια από τα υψηλά που σημειώθηκαν πριν από δύο χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί πως η παράδοση του στο λιμάνι Ρουέν της Γαλλίας, πραγματοποιήθηκε στα 219-221 ευρώ ο τόνος. Η περιεκτικότητα του τόσο σε ουρία, όσο και σε νιτρική αμμωνία, κάνει πολυσύνθετη τη διαμόρφωση των τιμών του. Αμμωνία Μια σταθερή πορεία στα επίπεδα των 400-450 δολαρίων ο τόνος ακολουθούν οι τιμές της αμμωνίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών, καθώς καταγράφεται σημαντική αύξηση στην προσφορά της πρώτης ύλης στη διεθνή αγορά. Οι τιμές αυτές είναι σημαντικά χαμηλότερες από τα 650-700 δολάρια ο τόνος που είχαν βρεθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2012, όταν και ξεκίνησε η γενικότερη διόρθωση στις τιμές των αζωτούχων.. Η παράδοση αμμωνίας στη βορειοδυτική Ευρώπη πραγματοποιείται στα επίπεδα των 498-527 δολαρίων ο τόνος. Η ουκρανική αμμωνία πωλείται στα επίπεδα των 435-460 δολαρίων ο τόνος, τιμή που είναι αυξημένη κατά 30 δολάρια από τα χαμηλά που σημειώθηκαν στις αρχές του 2014. Θειική αμμωνία Εκατέρωθεν των 150 δολαρίων ο τόνος κινούνται για περισσότερο από έξι μήνες οι τιμές της θειικής αμμωνίας στη διεθνή αγορά, παρουσιάζοντας αξιοσημείωτη σταθερότητα, σε αντίθεση με την προηγούμενη πορεία τους. Η τιμή τους διαμορφώνεται στα 152 δολάρια ο τόνος και είναι μειωμένη σχεδόν κατά 50% από τα υψηλά των 280 δολαρίων ο τόνος που είχαν σημειωθεί στα μέσα Μαΐου του 2012. Αξίζει να σημειωθεί πως η χαμηλότερη τιμή των τελευταίων ετών έχει σημειωθεί στις αρχές Οκτωβρίου του 2013, όταν οι διεθνείς πωλήσεις πραγματοποιήθηκαν στα 130 δολάρια ο τόνος. Όσον αφορά τη νιτρική αμμωνία, οι τιμές της διαμορφώνονται στα επίπεδα των 300-315 δολαρίων ο τόνος για το προϊόν από την Βαλτική. Ουρία Έντονες αυξομειώσεις καταγράφει η τιμή της κοκκώδους και της prilled ουρίας στη διεθνή αγορά κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών. Έτσι από τα χαμηλά των 292 δολαρίων ο τόνος που είχαν σημειωθεί στις αρχές Σεπτεμβρίου, ακολούθησε άνοδος μέχρι και τα 380 δολάρια ο τόνος, ενώ τώρα βρίσκονται ξανά σε διορθωτική τροχιά και διαμορφώνονται στα 320-330 δολάρια ο τόνος. Οι χαμηλότερες τιμές ισοδυναμούν στα 305-310 δολάρια ο τόνος για την κινεζική prilled ουρία, με τους αναλυτές της αγοράς να εκτιμούν πως οι προσφορές θα είναι κάτω από τα 300 δολάρια ο τόνος.. Οι τιμές αυτές είναι περίπου 10-15 δολάρια χαμηλότερες από το κόστος μεταφοράς της prilled ουρίας στα κινεζικά λιμάνια. παράδοσης του προϊόντος. 12-19_agora.indd 15 3/26/14 5:14 PM

16 FERTILIZER σε χαμηλα εξαετιας οι εαρινες συμφωνιες στα καλιουχα προϊόντα Στην απώλεια του 25% της αξίας τους οδηγήθηκαν οι τιμές των καλιούχων πρώτων υλών κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου του 2013, για να ακολουθήσει από τις αρχές του νέου έτους η σταθεροποίηση τους στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας εξαετίας. Εδώ και μερικές εβδομάδες, η βελτίωση του καιρού στην Ευρώπη αύξησε τη ζήτηση για κοκκώδες χλωριούχο κάλιο. Όμως, οι εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες στον Καναδά επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την μεταφορά πρώτων υλών από τα ορυχεία στα λιμάνια, με αποτέλεσμα εταιρείες όπως η Canpotex να βιάζονται για να καλύψουν τις ήδη υπάρχουσες συμφωνίες. Γενικότερα υπάρχει η αίσθηση στην αγορά ότι θα δημιουργηθούν νέες συμφωνίες με την Ινδία σύντομα, όμως συνήθως οι ινδοί δεν βιάζονται να αγοράσουν προϊόν και διαπραγματεύονται για μεγάλη περίοδο. Για το λόγο αυτό οι τιμές αυξήθηκαν κατά 10 ευρώ ο τόνος από την ICL και την Uralkali για τις παραδόσεις του Μαρτίου. Πλέον η τιμή πώλησης του χλωριούχου καλίου από την ICL διαμορφώνεται στα 275-280 ευρώ ο τόνος για παράδοση σε λιμάνι, ενώ εκφράζονται προσδοκίες πως οι τιμές θα ενισχυθούν κατά 5-10 ευρώ το κιλό το επόμενο διάστημα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι τιμές του χλωριούχου καλίου (ΜΟΡ) διαμορφώνονται στα 270-280 ευρώ ο τόνος παραδοτέο σε ευρωπαϊκό λιμάνι. Οι τιμές αυτές παρουσιάζουν μια μικρή ανάκαμψη από τα χαμηλά επίπεδα που σημειώθηκαν τις πρώτες εβδομάδες του 2014, ωστόσο παραμένουν πολύ πιο χαμηλά από τα υψηλά των 550-580 ευρώ ο τόνος που είχαν σημειωθεί το φθινόπωρο του 2011. Την τελευταία εβδομάδα, οι τιμές του χλωριούχου καλίου (ΜΟΡ) διαμορφώνονται στα 290-320 δολάρια ο τόνος στη διεθνή αγορά. Οι τιμές του θειικού καλίου (SOP) διαμορφώνονται στα 420-450 ευρώ ο τόνος στην Ευρώπη και στα 595-600 δολάρια ο τόνος στις ΗΠΑ. F Μικρή ζήτηση στο φώσφορο Η αυξημένη εμπορική αδράνεια εκτιμάται πως θα είναι το κύριο χαρακτηριστικό της αγοράς φωσφόρου την περίοδο Απριλίου-Μαΐου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών. Οι αμερικανοί και οι ευρωπαίοι αγοραστές αναμένεται να μειώσουν σταδιακά τη ζήτηση, τη στιγμή που στην Ινδία εκτιμάται πως θα ξεκινήσει μια παρατεταμένη περίοδος διαπραγματεύσεων για την κάλυψη των φωσφορικών της απαιτήσεων για την περίοδο 2014/15. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι τιμές στην αγορά των φωσφορικών πρώτων υλών των λιπασμάτων κινήθηκαν ήπια διορθωτικά για πρώτη φορά από τον Δεκέμβριο, όταν και ξεκίνησε το ανοδικό σερί. Πρόσφατα η Αργεντινή αγόρασε με 510 δολάρια ο τόνος παραδοτέο σε δικό της λιμάνι φωσφορικό διαμμώνιο (DAP) και φωσφορικό μονοαμμώνιο (MAP). Στη Γαλλία, τα στοιχεία των τελωνείων δείχνουν πως οι εισαγωγές σε φωσφορικό διαμμώνιο (DAP) αυξήθηκαν κατά 20% τον Ιανουάριο του 2014, σε σύγκριση με πριν από ένα χρόνο, στους 63.760 τόνους. Στις ΗΠΑ, οι τιμές στην εσωτερική αγορά συνέχισαν ανοδικά μέχρι και τα 490 δολάρια ο τόνος, καταγράφοντας ενίσχυση κατά 5-10 δολάρια ο τόνος. Οι τιμές για το φωσφορικό τρινάτριο (TSP) με προέλευση από το Μαρόκο ή την Τυνησία διαμορφώνονται στα επίπεδα των 370-390 δολαρίων ο τόνος. Τιμή χλωριούχου καλίου Τιμή φωσφορικού διαμμώνιου 600 550 375 600 550 Μαρόκο ΗΠΑ 500 350 500 450 325 450 400 350 Βραζιλία Ευρώπη 300 275 400 350 300 250 03/11/11 26/04/12 11/10/12 04/04/13 19/09/13 13/03/14 300 21/03/13 30/05/13 08/08/13 17/10/13 03/01/14 13/03/14 12-19_agora.indd 16 3/26/14 5:43 PM

12-19_agora.indd 17 3/26/14 5:14 PM

18 FERTILIZER ΙΣΤΑΚΤΙΚΟΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΣΤΙΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΕ ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ > Προβλέψεις της ιεθνούς Ένωσης της Βιοµηχανίας Λιπασµάτων (IFA) Σύνθετοι µακροοικονοµικοί παράγοντες όπως ο ρυθµός ανάπτυξης της παγκόσµιας οικονοµίας, οι βασικές ισοτιµίες των νοµισµάτων, οι τιµές των αγροτικών προϊόντων, καθώς και οι εθνικές πολιτικές επιδότησης της χρήσης των λιπασµάτων, αποτελούν τους σηµαντικότερους συντελεστές που επιδρούν στη διαµόρφωση των τάσεων στην παγκόσµια αγορά των πρώτων υλών των λιπασµάτων, σύµφωνα µε πρόσφατη έκθεση της ιεθνούς Ένωσης της Βιοµηχανίας Λιπασµάτων (IFA). Σύµφωνα µε την έκθεση, ένας σηµαντικός παράγοντας που καθορίζει σε µεγάλο βαθµό την παγκόσµια κατανάλωση λιπασµάτων είναι οι αγροτικές ενισχύσεις. Υπολογίζεται µάλιστα ότι οι χώρες που ε- πιδοτούν τα λιπάσµατα, δηµιουργούν το 55% της παγκόσµιας ζήτησης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως η πλειοψηφία των κρατών στην αναπτυσσόµενη Ασία επιδοτούν την χρήση λιπασµάτων. Επιπρόσθετα, ένας αυξανόµενος αριθµός κρατών της υποσαχάριας Αφρικής έχουν εγκαθιδρύσει σχήµατα επιδότησης της χρήσης λιπασµάτων, αυξάνοντας την παγκόσµια ζήτηση. Αναφορικά µε την οικονοµική δραστηριότητα, το 2014 και το 2015, αναµένεται βελτίωση του ρυθµού ανάκαµψης κυρίως στις ανεπτυγµένες οικονοµίες, επηρεάζοντας έτσι θετικά την ζήτηση των βασικών εµπορευµάτων. Το ΝΤ και ο ΟΟΣΑ προβλέπουν στο 3,6% την παγκόσµια ανάπτυξη το 2014 και πλησίον του 4% το 2015. Η οικονοµική δραστηριότητα όπως φαίνεται ανακάµπτει στις ΗΠΑ και την ευρωζώνη, αντίθετες είναι όµως οι τάσεις για αναδυό- µενες οικονοµίες όπως η Κίνα και η Ινδία. Σε αυτό το οικονοµικό περιβάλλον, τα νο- Πληθυσµιακή έκρηξη Πηγή: FAO, 11/2013 Πηγή: FAO, 11/2013 Κατά τις πλέον έγκυρες εκτιµήσεις, στα προσεχή 25 έτη ο πληθυσµός της Γης αναµένεται να προσεγγίσει, ή να υπερβεί τα 8,5 δισεκατοµµύρια, από τα 6,5 δισεκατοµµύρια που είναι σήµερα. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ N P 2O 5 K 2 O Σύνολο 2007/08 100.8 38.5 29.1 168.4 2008/09 98.3 33.9 23.1 155.3 2009/10 102.2 37.6 23.6 163.5 2010/11 104.2 40.6 27.5 172.2 2011/12 107.8 40.6 27.7 176.1 2012/13 (e) 107.6 40.4 28.0 176.0 Αλλαγή -0.2% -0.5% +1.2% 0.0% 2013/14 (f) 109.6 41.1 28.7 179.5 Αλλαγή +1.8% -1.8% +2.6% +2.0% 2014/15 (f) 111.9 42.3 30.1 184.3 Αλλαγή +2.1% +2.7% +4.9% +2.7% Πηγή: IFA Agriculture, 12/2013 µίσµατα παρουσιάζουν σηµαντική µεταβλητότητα στις ισοτιµίες τους. Για τους τελευταίους 6 µήνες, η πακιστανική, η ινδική και η ινδονησιακή ρουπία, το βραζιλιάνικο ρέαλ υποτιµήθηκαν σε σχέση µε το δολάριο, αντιθέτως το κινέζικο γουάν ανατιµήθηκε., µε αποτέλεσµα να επηρεάζεται τόσο η εξαγωγική ισχύς τους, όσο και η αγοραστική τους δύναµη, µε αντιστρόφως α- νάλογους όρους. Σε αντίθεση µε το 2012, ιδανικές καιρικές συνθήκες επικράτησαν στις κύριες αγροτικές περιοχές του πλανήτη για το µεγαλύτερο διάστηµα του 2013. Σε απάντηση των ελκυστικών τιµών των σιτηρών και των καλών καιρικών συνθηκών, η παγκόσµια παραγωγή των δηµητριακών ενισχύθηκε σε επίπεδα ρεκόρ. Το 2013, η παραγωγή σιταριού αυξήθηκε κατά 7% ακολουθώντας µία πτώση 6% το 2012. Η παραγωγή του καλαµποκιού παρουσίασε άνοδο 11% λόγω της ανόδου των καλλιεργήσιµων εκτάσεων και της παραγωγικότητάς τους σε ΗΠΑ και χώρες της Κ. Α- σίας. Η παραγωγή υπολογίζεται πως ξεπέρασε το προηγούµενο ρεκόρ, υπολογισµένη σε πάνω από 100 εκατοµµύρια τόνους. Η συγκοµιδή των ελαιούχων σπόρων το 2013-2014 αυξήθηκε κατά 5% υποστηριζόµενη από ένα ρεκόρ στη παραγωγή σόγιας στην Νότια Αµερική και µία µεγάλη συγκοµιδή στις ΗΠΑ. Η σόγια αποτελεί τα 2/3 της παγκόσµιας αύξησης στην απόδοση. Στο παρόν πλαίσιο των διορθωτικών τάσεων των τιµών των δηµητριακών οι µεγάλοι παραγωγοί είναι ακόµη σκεπτικοί για τις επενδύσεις σε λιπάσµατα παρά το θετικό δείκτη τιµής λιπάσµατος-καλλιέργειας. Σε αντίθεση, οι µικροί παραγωγοί επηρεάζονται περισσότερο από τις επιδοτήσεις λιπασµάτων ειδικότερα στις αναπτυσσόµενες Ασία και υποσαχάρια Αφρική. F 12-19_agora.indd 18 3/26/14 5:48 PM

FERTILIZER 19 ΝΕΕΣ ΜΟΝΑ ΕΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΥΞΗΣΗ 2,7% ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ Μ ετά από δύο συνεχόµενες χρονιές ό- που η παγκόσµια ζήτηση λιπασµάτων έµεινε ουσιαστικά αµετάβλητη στους 176 εκατ. τόνους, για την περίοδο 2013/14 αναµένεται αύξηση κατά 2% και κατά 2,7% το 2014/15, φέρνοντας την ζήτηση στους 184,3 εκατ. τόνους. Σύµφωνα µε την έκθεση, η ζήτηση υ- ποχώρησε εξαιτίας της µειωµένης κατά 7,4% κατανάλωσης της Ν. Ασίας λόγω των έντονων µουσώνων που χτύπησαν την περιοχή και της πτώσης των ισοτιµιών των τοπικών νοµισµάτων σε σχέση µε το δολάριο. Προϋποθέτοντας απουσία µεγάλων αλλαγών σε βασικές αγροτικές αγορές, και µία συνεχιζόµενη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας της χρήσης λιπασµάτων στη Κίνα, η παγκόσµια ζήτηση λιπασµάτων εκτιµάται πως θα αυξηθεί κατά 2,7% το 2014-2015 στους 184,3 τόνους. Η ζήτηση για κάλιο θα αυξηθεί κατά 4,9% στους 30,1 τόνους. Η ζήτηση θα αυξηθεί λιγότερο για το άζωτο (+2,1% στους 112 τόνους) καθώς και το φώσφορο (+2,7% στους 42,3 τόνους). Η κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί σε όλες τις περιοχές πλην Ωκεανίας. Αξίζει να σηµειωθεί πως η κατανάλωση του φωσφόρου προέρχεται από µια χρονιά µε ετήσια µείωση 0,5%, το άζωτο µειώθηκε ο- ριακά κατά 0,2% ενώ η ζήτηση του καλίου αυξήθηκε κατά 1,2%. F Από το 2008 µέχρι σήµερα, η βιοµηχανία λιπασµάτων πραγµατοποίησε µαζικές επενδύσεις για να διασφαλίσει την επάρκεια προϊόντων λίπανσης που θα καλύπτουν τη ζήτηση σε παγκόσµιο επίπεδο. Οι κύριες προσθήκες στην παραγωγή ουρίας εντοπίζονται στο Αµπού Ντάµπι, την Αλγερία, την Κίνα, την Ινδία, την Ινδονησία, τη Σ. Αραβία και τη Βενεζουέλα µε συνολική αύξηση 17 εκατ. τόνων. Νέες µονάδες στην παραγωγή φωσφορικών στοιχείων ολοκληρώνονται στη Τυνησία το 2013 και στην Ιορδανία το 2014. Νέες µονάδες παραγωγής κοκκωδών προϊόντων για MAP και DAP θα ολοκληρωθούν σε δύο χώρες, Κίνα και Μαρόκο. Εν τω µεταξύ, η ικανότητα παραγωγής καλίου θα ενισχυθεί µόνο σε ορισµένα κράτη όπως Καναδάς, Κίνα και Ρωσία. Το 2013 η παραγωγική ικανότητα θρεπτικών στοιχείων των βιοµηχανιών αυξήθηκε κατά 5% σε σχέση µε το 2012 προσθέτοντας 10 εκατ. τόνους. Ωστόσο οι βιοµηχανίες δεν χρησιµοποίησαν τη δυνατότητα τους αυτή και µετέφεραν την αύξηση της παραγωγής για το 2013-2014 και σε κάποιες περιπτώσεις το 2015, καθώς η ζήτηση ήταν περιορισµένη. Το 2014, η παγκόσµια παραγωγική ικανότητα θρεπτικών αναµένεται να φτάσει τους 308,5 τόνους, αυξηµένη κατά 7 εκατ. τόνους. χείων ή 3% σε σχέση µε το 2013. α 12-19_agora.indd 19 3/26/14 5:57 PM

20 FERTILIZER ΞΑΝΑΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΙ ΡΟΛΟΙ KAI ΜΕΡΙ ΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ > Στο µισό έχει υποχωρήσει το µερίδιο της ELFE, επωφελούνται και κερδίζουν πόντους οι ξένοι και οι εγχώριοι ανταγωνιστές της TOY ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ A λλάζουν οι συσχετισµοί δυνάµεων στην εγχώρια αγορά λιπασµάτων καθώς η οικονοµική δυσπραγία της ELFE φαίνεται ότι έχει αφήσει ανοιχτό γήπεδο στους υπόλοιπους παίκτες του κλάδου οι οποίοι αξιοποιούν την ευκαιρία για να αυξήσουν τα µερίδιά τους. Σύµφωνα µε καλά πληροφορηµένες πηγές της αγοράς, η άλλοτε κραταιά βιοµηχανία της Καβάλας διατηρεί µεν τα ηνία της εγχώριας αγοράς µε ένα ποσοστό όµως που δεν ξεπερνά πλέον το 20% στο σύνολο της αγοράς, πολύ µακριά από το 40% που κατείχε λίγα µόλις χρόνια πριν. Ωφεληµένοι από την αδυναµία της ELFE βγαίνουν τόσο οι εγχώριοι όσο και οι ξένοι ανταγωνιστές της. Είναι χαρακτηριστικά τα νούµερα από τους τελευταίους ισολογισµούς των τριών ισχυρότερων ελληνικών βιοµηχανιών που έκλεισαν χρήση τον Ιούνιο του 2013 και απ όπου προκύπτει αξιοσηµείωτη αν όχι εντυπωσιακή για ορισµένες εξ αυτώνενίσχυση των πωλήσεών τους. Η Sulphur Ελλάς ΑΒΕΕ «έγραψε» την εξεταζόµενη χρήση πωλήσεις 50,06 εκατ. ευρώ, αυξηµένες κατά 37,1% σε σχέση µε ένα χρόνο πριν. Η εταιρεία βελτίωσε µάλιστα σηµαντικά και την οικονοµική αποδοτικότητά της, µε τα EBITDA να διαµορφώνονται στα 3,98 εκατ. ευρώ (+15,4%), τα κέρδη προ φόρων στα 0,92 εκατ. ευρώ (+613,2%) και τα καθαρά κέρδη στα 0,63 εκατ. ευρώ (ήταν οριακά αρνητικά έναν χρόνο πριν). H Γαβριήλ.Σ. ΕΠΕ κατέγραψε πωλήσεις 33,55 εκατ. ευρώ, αυξηµένες κατά 24,2%.. Οµοίως µε τη Sulphur, η κερδοφορία της ήταν αισθητά βελτιωµένη µε τα EBITDA να ενισχύονται κατά 24% στα 4,23 εκατ. ευρώ, τα προ φόρων κέρδη στα 3,24 εκατ. ευρώ (+40,3%) και τα καθαρά κέρδη στα 2,54 εκατ. ευρώ (+40,1%). Η Ziko ΑΕ πέτυχε πωλήσεις 15,94 εκατ. ευρώ, αυξηµένες κατά 46,8%, κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) 2,73 εκατ. ευρώ (+149,1%), κέρδη προ φόρων 2,11 εκατ. ευρώ (+498,9%) και καθαρά κέρδη 1,66 εκατ. ευρώ, βελτιωµένα κατά 1,47 εκατ. ευρώ (+749%). Σύµφωνα µε εκτιµήσεις παραγόντων της αγοράς, τη δεύτερη θέση πίσω από την ELFE- κρατάει η Yara µε ένα µερίδιο της τάξης του 17-18%. Ακολουθούν µε12% η Eurochem Agro και η Sulphur ενώ την πρώτη πεντάδα συµπληρώνει η Γαβριήλ µε µερίδιο που υπολογίζεται άνω του 10%. «Παγωµένη» η αγορά στους 750.000 τόνους Η αναδιανοµή των µεριδίων µεταξύ των κυριότερων παικτών του κλάδου γίνεται τη στιγµή που η συνολική πίτα της αγοράς παραµένει ουσιαστικά αµετάβλητα και σίγουρα πολύ µικρότερη σε σχέση π.χ. µε µια πενταετία πριν. Πρώην ΣΎΝΔΕΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓ Σύµφωνα µε το τελευταίο report του Συνδέσµου Παραγωγών και Εµπόρων Λιπασµάτων (ΣΠΕΛ), η ποσότητα λιπασµάτων που καταναλώθηκαν Πστη Ρχώρα Ο Σ : µας το ηµερολογιακό Π. Δ. έτος 2013 ήταν 743.770 ευρώ, ελαφρώς αυξηµένη κατά 1,74% σε σχέση µε το 2012. Το νούµερο κρίνεται χαµηλό, ι- Θδίως Ε Μαν Α σκεφτεί : κανείς ότι το αντίστοιχο «Κ Ο Ι Ννούµερο Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Κ για το 2010 ήταν 953.000 τόνοι. Η έλλειψη ρευστότητας ανάγκασε πολλούς καλλιεργητές Θα να περιορίσουν θέλαμε στο να µίνιµουµ σας ενημερώσουμε τις δαπάνες τους για προϊόντα μας θρέψης. αναδείχθηκε Όπως προκύ- το νέο Διοικ ό Συνδέσμου πτει από τα στοιχεία του ΣΠΕΛ, οι καταναλώσεις NPΚ το 2013 αυξήθηκαν στους 285.813 τόνους από 265.245 τόνους ένα ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ χρόνο πριν και ανά κατηγορία προϊόντος διαµορφώθηκαν ως εξής: Η ΣΥΜΒΟΥ κατανάλωση αζώτου ΘΕΣΗαυξήθηκε στους 182.534 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝ τόνους από 175.445 τόνους, η κατανάλωση φωσφόρου στους 59.394 τόνους από 49.848 τό- Π ΡΌΕΔΡΟΣ ΒΕΒΕΛΑΚΗΣ ΓΙΆΝΝΗ νους και οι ποσότητες καλίου στους 43.885 α- πό Α36.951 ΝΤΙΠΡΌΕΔΡΟΣ τόνους. ΡΟΥΣΣΕΑΣ ΔΗΜΉΤΡΗ Ο ΣΠΕΛ κάνει λόγο για επικίνδυνα χαµηλά νούµερα Γκαι ΕΝΙΚΌΣ χτυπάει ΓΡΑΜΜΑΤΈΑΣ καµπανάκι για τον κίνδυνο ΣΙΛΕΛΟΓΛΟΥ υπολίπανσης και τις συνέπειες που αυτή µπορεί να έχει ΠΕΡΙΚ στις ΤΑΜΊΑΣ µελλοντικές αποδόσεις των εδαφών. Μ ΈΛΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ Π ΑΝΑΓΙΏ ΚΟΝΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΏΤΗ 20-25_agora.indd 20 Μ ΈΛΟΣ Μ ΈΛΟΣ Μ ΈΛΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΓΕΡΑΣ ΝΊ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Χ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 3/26/14 6:00 PM ΓΙ