ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ Πρόληψη: Το κλειδί για την στοματική υγεία Η πρώτη επίσκεψη στον οδοντίατρο, συνήθως αποτελεί μια δυσάρεστη δοκιμασία για το παιδί. Και αυτό γιατί, ακόμη και αν οι γονείς αντιλαμβάνονται τη σημασία της οδοντιατρικής φροντίδας, τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν τον τρόπο προσέγγισης για την ομαλή εξοικείωση του παιδιού τους με το νέο περιβάλλον. Μια προσέγγιση που στην πορεία θα αποτελέσει το Α και το Ω για τη σχέση τους με τον οδοντίατρο και θα θέσει τις βάσεις της στοματική υγιεινής. Σε αυτό το πλαίσιο και με στόχο την παροχή χρήσιμων πληροφοριών πάνω σε βασικά ζητήματα πρόληψης και ενημέρωσης για την φροντίδα των δοντιών θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε σε μερικές ερωτήσεις που ο καθένας θα ήθελε να θέσει στον οδοντίατρό του. Πότε και πόσο συχνά επισκεπτόμαστε τον οδοντίατρο; Για τα παιδιά, η πρώτη επίσκεψη γίνεται μετά την ανατολή του πρώτου δοντιού (νεογιλού) και όχι μετά τα πρώτα γενέθλια, όπως λανθασμένα συνηθίζεται. Στη συνέχεια, το παιδί επισκέπτεται συστηματικά τον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες. Η ανατολή των νεογιλών δοντιών ξεκινάει στον 6ο με 7ο μήνα της ζωής του παιδιού και ολοκληρώνεται στο 2ο ή 3ο έτος. Η ανατολή των μονίμων δοντιών ξεκινάει στο 6ο έτος και ολοκληρώνεται στο 12ο έτος κατά μέσο όρο. Πως είναι τα δόντια παιδιού 9 ετών Τέλος σε ότι αφορά στους ενήλικες, η επίσκεψη στον οδοντίατρο πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο και στην πορεία ο οδοντίατρος αποφασίζει τη συχνότητα των επισκέψεων ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς. Πότε και πόσο συχνά πρέπει να βουρτσίζω τα δόντια μου; 1
Στα παιδιά μέχρι τα 2 ετών, οι γονείς θα πρέπει να καθαρίζουν τα δόντια των παιδιών με βρεγμένη γάζα, απομακρύνοντας τα υπολείμματα των τροφών μετά από κάθε γεύμα. Στη συνέχεια ο καθαρισμός γίνεται με παιδικές οδοντόβουρτσες και τη χρήση μικρής ποσότητας (μέγεθος μπιζελιού) παιδικής φθοριούχου οδοντόκρεμας. Ο τρόπος βουρτσίσματος είναι κάτι που θα διδαχθούμε από τον οδοντίατρό μας, ενώ το βούρτσισμα θα πρέπει να γίνεται με την επίβλεψη ενός ενήλικα μέχρι και την ηλικία των 7 ετών. Προκειμένου το παιδί να αποκτήσει τη συνήθεια της φροντίδας των δοντιών, οι γονείς πρέπει να παροτρύνουν το παιδί να βουρτσίζει τα δόντια του τη στιγμή που τα βουρτσίζουν και εκείνοι, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι τα παιδιά στις μικρές ηλικίες έχουν την τάση να μιμούνται τους μεγάλους. Σημειώνεται ότι τα στοματικά διαλύματα απαγορεύονται πριν την ηλικία των 8 ετών. Σε ότι αφορά στους ενήλικες, θα πρέπει να βουρτσίζουν τα δόντια τους 3 φορές την ημέρα μετά από κάθε γεύμα, χωρίς να παραλείπουν τοπολύ σημαντικό- βούρτσισμα πριν τον ύπνο. Η οδοντόβουρτσα τους θα πρέπει να είναι μέτρια ή μαλακή, για την αποφυγή τραυματισμού των ούλων. Τα στοματικά διαλύματα δεν αντικαθιστούν ένα σωστό βούρτσισμα και χορηγούνται μόνο μετά τη συμβουλή του οδοντιάτρου. Τι είναι η τερηδόνα και πώς προλαμβάνεται; Αποτελεί την πιο συχνή πάθηση των δοντιών, η οποία οφείλεται σε μικρόβια που προσβάλλουν το δόντι και καταστρέφουν τη σκληρή του δομή. Τα μικρόβια που έχουμε στο στόμα μας, «τρέφονται» με τα υπολείμματα των τροφών που παραμένουν στη στοματική κοιλότητα μετά από κάθε γεύμα και παράγουν οξέα τα οποία καταστρέφουν τα δόντια. Η τερηδόνα προσβάλλει εξίσου μόνιμα και νεογιλά δόντια. Απαραίτητο λοιπόν είναι να θεραπεύουμεπρωτίστως- την τερηδόνα των νεογιλών δοντιών γιατί μπορεί να επιδράσει στα μόνιμα δόντια που διαπλάσσονται ακριβώς από κάτω. 2
Για να προλάβουμε την τερηδόνα στα παιδιά συνιστάται η φθορίωση που γίνεται στο ιατρείο. Πρόκειται για την τοποθέτηση ενός ειδικού ζελέ στα δόντια, το οποίο περιέχει φθόριο και θωρακίζει τα δόντια απέναντι στην τερηδόνα. Η διαδικασία, πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 6 μήνες μέχρι την ηλικία των 13 ετών περίπου. Φθορίωση στο ιατρείο Μία άλλη μέθοδος που ακολουθείται είναι οι προληπτικές εμφράξεις, τα γνωστά σε όλους σφραγίσματα. Οι εμφράξεις αυτές έχουν την ιδιότητα να σφραγίζουν τις πιο ευπαθείς περιοχές των πίσω δοντιών που είναι ευάλωτες στην τερηδόνα. Τοποθετούνται εξίσου σε μόνιμα και νεογιλά δόντια. Η τοποθέτησή τους είναι ανώδυνη και ο ρόλος τους καθαρά προστατευτικός. Στενή σχισμή ευπαθής στην τερηδόνα Κάλυψη της σχισμής με ρητίνη για προστασία του δοντιού Τι ρόλο παίζει η διατροφή στην υγεία των δοντιών; Οι τροφές, που είναι απαραίτητες για τη γενική υγεία του ανθρώπου, είναι απαραίτητες και για τα δόντια. Ωστόσο υπάρχουν τροφές απαγορευτικές για τα δόντια, τις οποίες θα πρέπει να καταναλώνουμε με σύνεση. Η πιο επιβλαβής από αυτές, είναι η ζάχαρη, η οποία επιδρά αρνητικά όχι τόσο σε ότι αφορά στην ποσότητα, αλλά στην συχνότητα, όποτε καλό θα ήταν να αποφεύγουμε τα συχνά τσιμπολογήματα. Προσοχή χρειάζεται επίσης και στα προϊόντα με κρυμμένη ζάχαρη, όπως πατατάκια, γαριδάκια, αναψυκτικά, κ.λ.π. Στον αντίποδα, υπάρχουν τροφές που λειτουργούν ευεργετικά για τα δόντια. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο (γάλα, τυρί, γιαούρτι) και φθόριο (ψάρια, οστρακοειδή). Γιατί ματώνουν τα ούλα μου; 3
Η δεύτερη πιο συχνή πάθηση του στόματος είναι η ουλίτιδα ή περιοδοντική νόσος. Τα βασικά συμπτώματα είναι πρήξιμο, αιμορραγία και ευαισθησία των ούλων. Θεραπεύεται από τον οδοντίατρο και η υγεία των ούλων συντηρείται με καλή στοματική υγιεινή στο σπίτι. Αν χτυπήσουμε στην περιοχή του στόματος τι πρέπει να κάνουμε; Πρέπει να επισκεφτούμε τον οδοντίατρο όσο το δυνατόν πιο γρήγορα για κλινικό και ακτινογραφικό έλεγχο. Αν σπάσει ένα μόνιμο δόντι ή φύγει από τη θέση του πρέπει να βρούμε το δόντι ή το σπασμένο κομμάτι, να το ξεπλύνουμε, χωρίς να το τρίψουμε, με κρύο νερό και να το τοποθετήσουμε μέσα σε κρύο γάλα ή φυσιολογικό ορό ή νερό και να τρέξουμε στον πλησιέστερο οδοντίατρο. Όσο πιο γρήγορα ο γιατρός φροντίσει το τραυματισμένο δόντι, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να σωθεί. 4
Γιατί φοβόμαστε τον οδοντίατρο; Δυστυχώς στη χώρα μας, η πρώτη αιτία προσέλευσης στον οδοντίατρο είναι ο πόνος, κάτι που σημαίνει πως αναβάλουμε ή καθυστερούμε την επίσκεψη, μέχρις ότου ο πόνος να μας αναγκάσει να πάρουμε την απόφαση. Η προσέλευση με πόνο όμως, συνήθως αγχώνει τον ασθενή και προκαλεί φόβο. Το σωστό είναι να ακολουθούμε τακτικές και προγραμματισμένες επισκέψεις που και τις βλάβες προλαμβάνουν και τον πόνο και κατ επέκταση τις τραυματικές εμπειρίες. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά. Επισκεπτόμαστε τον οδοντίατρο τακτικά και όχι όταν το παιδί πονάει. Επίσης μεγάλη σημασία έχει και η ψυχολογία καθώς όταν λέμε στο παιδί να μην φοβάται, το παιδί φοβάται. Οπότε εκείνο που πρέπει να κάνουμε, είναι να του μιλήσουμε και αν πρόκειται για πολύ μικρές ηλικίες να τα μυήσουμε στο χώρο του οδοντιατρείου με την μορφή παιχνιδιού. Μπορούμε να πούμε στο παιδί ότι πάμε 5
στον οδοντίατρο για να δει και να μετρήσει τα δοντάκια, έτσι ώστε η πρώτη του επίσκεψη να είναι μια ευχάριστη εμπειρία που θα το βοηθήσει να εξοικειωθεί με το χώρο του ιατρείου. Πότε πρέπει να γίνεται η πρώτη επίσκεψη στον ορθοδοντικό; Ο οδοντίατρος που παρακολουθεί το παιδί θα κρίνει. Συνήθως μία ορθοδοντική θεραπεία ξεκινάει στην ηλικία των 10-11 χρόνων, αν το πρόβλημα είναι οδοντικό. Σε σκελετικές ανωμαλίες των γνάθων η θεραπεία ξεκινάει με την ανάπτυξη του παιδιού δηλαδή στην ηλικία των 6-8 χρόνων και γίνεται με ειδικά ορθοδοντικά μηχανήματα. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης επισκεπτόμαστε τον οδοντίατρο; Η έγκυος οφείλει να συνειδητοποιήσει πόσο απαραίτητη είναι η επιμελής στοματική υγιεινή όχι μόνο για την ίδια αλλά και για τη ζωή που αναπτύσσεται μέσα της. Ο γυναικολόγος πρέπει να ενημερώνει την έγκυο για την σημασία της στοματικής της υγείας και να την παραπέμπει στον οδοντίατρο. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνιστάται συστηματική οδοντιατρική παρακολούθηση ανά τρίμηνο. Η πρόληψη όμως και η αντιμετώπιση των παθολογικών καταστάσεων πρέπει να ξεκινά πριν μια γυναίκα μείνει έγκυος. Ελπίζουμε να απαντήσαμε σε κάποια βασικά σας ερωτήματα. Μην ξεχνάτε πως η πρόληψη είναι το κλειδί για την στοματική σας υγεία και ο οδοντίατρος σας, ο καλύτερος σύμβουλος για την κάθε σας απορία. 6