ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ Κ.Φ.Σ.Α. Τα λογιστικά γεγονότα απεικονίζονται με λογιστικές εγγραφές οι οποίες αποδεικνύονται με δικαιολογητικά έγγραφα τα οποία αποκαλούνται λογιστικά στοιχεία. Αυτά διακρίνονται σε εξωτερικά κα εσωτερικά δικαιολογητικά έγγραφα. Σύμφωνα με το Κ.Φ.Σ.Α. αναφέρονται ως παραστατικά συναλλαγών τα οποία καταχωρούνται στα λογιστικά βιβλία. Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 4 του Κ.Φ.Σ.Α. και τον ν.4011/2013 ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών τηρεί απλογραφικά ή διπλογραφικά βιβλία ή απαλλάσσεται από την τήρηση αυτών από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου. Στην τήρηση διπλογραφικών βιβλίων εντάσσονται οι ημεδαπές & αλλοδαπές Α.Ε. και Ε.Π.Ε. καθώς και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες. Σε απλογραφικά βιβλία (β κατηγορίας) εντάσσονται : Ο πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών Ο εκμεταλλευτής πλοίου δεύτερης κατηγορίας Ο πρατηριούχος υγρών καυσίμων Ο νέος υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών κατά την έναρξη των εργασιών του Από 1/1/2013 όλοι όσοι εντάσσονταν στα β κατηγορίας βιβλία θα εντάσσονται πλέον σε κατηγορία βιβλίων με βάση της γενικές διατάξεις δηλ. τα ακαθάριστα έσοδα της προηγούμενης χρήσης. Β κατηγορίας (απλογραφικό σύστημα) μέχρι 1.500.000 ευρώ, τηρείται βιβλίο Εσόδων-Εξόδων και βιβλίο απογραφών ή καταστάσεις απογραφής. Γ κατηγορίας (διπλογραφικό σύστημα) άνω των 1.500.000 ευρώ Επισημαίνεται ότι τα λογιστικά βιβλία Ημερολόγια και Γενικά Καθολικά είναι αθεώρητα, ανεξάρτητα από τον τρόπο τήρησής τους, χειρόγραφα ή μηχανογραφικά. Επί μηχανογραφικής τήρησης δεν υπάρχει υποχρέωση τήρησης θεωρημένου ισοζυγίου λογαριασμών Γενικού- Αναλυτικών Καθολικών. Στην διπλογραφική μέθοδο, γενικά ημερολόγια και καθολικά εφαρμόζεται υποχρεωτικά το Ελληνικό Λογιστικό Σχέδιο μόνο ως προς την δομή, την ονοματολογία και το περιεχόμενο των πρωτοβαθμίων, δευτεροβαθμίων και υπογραμμισμένων τριτοβάθμιων λογαριασμών. Από τους λογαριασμούς της ομάδας 9 μόνο ο λογαριασμός 94 για έσοδα που υπερβαίνουν τα 5.000.000 ευρώ ανά λογαριασμό, οπότε και θα τηρείται το βιβλίο αποθήκης. 1
Επίσης ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών που τηρεί διπλογραφικά βιβλία τηρεί: Μητρώο παγίων περιουσιακών στοιχείων ανά συντελεστή απόσβεσης Βιβλίο απογραφών, όπου καταγράφονται τα στοιχεία της Απογραφής Τηρεί ηλεκτρονικό φάκελο ελέγχου ανά διαχειριστική περίοδο με τα αναλυτικά δεδομένα του τελευταίου προσωρινού και του οριστικού Ισοζυγίου των λογαριασμών όλων των βαθμίδων. Η λογιστική τυποποίηση και ταξινόμηση παρουσιάζεται στο Γενικό Λογιστικό Σχέδιο. Το Εθνικό λογιστικό σχέδιο μιας χώρας καταρτίζεται σε επίπεδο κράτους οπότε και καθορίζεται ενιαίος τρόπος λογιστικής εργασίας. Εκτός του εθνικού γενικού λογιστικού σχεδίου καταρτίζονται και κλαδικά λογιστικά σχέδια ανάλογα με τις ιδιομορφίες συγκεκριμένων κλάδων. Η λογιστικοποίηση των συναλλαγών μέσω του λογιστικού σχεδίου αποτελεί ακριβή καταγραφή των οικονομικών πράξεων, με ομοιόμορφη απεικόνιση με άμεσο στόχο την παρουσίαση της οικονομικής κατάστασης μιας επιχείρησης με τρόπο σαφή, κοινό και κατανοητό καθώς και την απλούστευση και διευκόλυνση των ελέγχων. Δημιουργείται ένα ενιαίο περιβάλλον, για όλους τους ενδιαφερόμενους, στο λογιστικό τρόπο χειρισμού των συναλλαγών και στην απεικόνιση της οικονομικής κατάστασης και της περιουσιακής διάρθρωσης. Ακολουθούνται ομοιόμορφοι κανόνες αποτίμησης στοιχείων του Ενεργητικού και του Παθητικού και μέθοδοι απόσβεσης πάγιων στοιχείων με βάση τις παραδεκτές αρχές. Καθορίζονται ενιαίοι κανόνες κοστολόγησης, ενιαία ονοματολογία λογαριασμών και η συνδεσμολογία τους. Τέλος, καθιερώνεται ενιαίος τύπος για τις Οικονομικές καταστάσεις που δημοσιεύονται (Ισολογισμός, Αποτελέσματα χρήσης, Πίνακας διάθεσης αποτελεσμάτων). Διπλογραφία Διπλογραφικό σύστημα Το σχέδιο λογαριασμών του Ε.Γ.Λ.Σ. Οι λογαριασμοί του Λογιστικού Σχεδίου κατατάσσονται σε 10 ομάδες από 0-9. Χρησιμοποιείται δεκαδικό και εκατονταδικό σύστημα αρίθμησης ώστε να επιτυγχάνεται τυποποιημένη επαρκής ανάπτυξη, ανάλογα με τις ανάγκες των οικονομικών μονάδων. Οι ομάδες 1-8 καλύπτουν τις ανάγκες της Γενικής Λογιστικής, η ομάδα 9 τις ανάγκες της Αναλυτικής Λογιστικής εκμετάλλευσης και η ομάδα 0 καλύπτει τις ανάγκες των Λογαριασμών Τάξεως. 2
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Ομάδα 1. Πάγια Ομάδα 2. Αποθέματα Ομάδα 3. Απαιτήσεις και Διαθέσιμα ΠΑΘΗΤΙΚΟ Ομάδα 4. Καθαρή θέση, Προβλέψεις, Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Ομάδα 5. Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Οι λογαριασμοί των ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ χρήσης είναι: Ομάδα 6. Οργανικά έξοδα κατ' είδος, Ομάδα 7. Οργανικά έσοδα κατ'είδος και Ομάδα 8. Λογαριασμοί Αποτελεσμάτων ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ Ομάδα 9. Αναλυτικη Λογιστική Εκμετ αλλεύσεως ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΤΑΞΕΩΣ Ομάδα 10. Λογαριασμοί τάξεως Κάθε λογιστικό γεγονός μεταβάλλει τουλάχιστον δυο λογαριασμούς, από τους οποίους ένας τουλάχιστον χρεώνεται και ένας τουλάχιστον πιστώνεται. Το άθροισμα των χρεώσεων είναι οπωσδήποτε ίσο με το άθροισμα των πιστώσεων. Αυτό αποτελεί την ουσία της λεγόμενης διπλογραφίας ή διπλογραφικής μεθόδου. Αρχή της διπλογραφικής μεθόδου είναι ότι η χρέωση ενός ή περισσότερων λογαριασμών επιφέρει ισόποση πίστωση ενός ή περισσότερων λογαριασμών. Δεν είναι βέβαια απαραίτητο ένας λογαριασμός που χρεώνεται να αντιστοιχεί σε έναν μόνο λογαριασμό που πιστώνεται. Η διπλογραφική μέθοδος εξασφαλίζει την διατήρηση της Θεμελιώδους Λογιστικής Ισότητας, δηλαδή της ισότητας του Ενεργητικού με το Παθητικό. 3
Η λειτουργία των λογαριασμών Καταχωρώντας ένα λογιστικό γεγονός, «χρεώνουμε» ή «πιστώνουμε» τους λογαριασμούς που επηρεάζονται από το λογιστικό γεγονός, δηλαδή γράφουμε στη μεριά της Χρέωσης ή της Πίστωσης το αντίστοιχο ποσό. Οι χρεώσεις και οι πιστώσεις έχουν επικρατήσει στην ορολογία της λογιστικής εκφράζοντας με συγκεκριμένο τρόπο τις αυξήσεις και τις μειώσεις των στοιχείων του Ενεργητικού, του Παθητικού, των εσόδων κερδών και των εξόδων ζημιών, ακολουθώντας κάποιους κανόνες. Έτσι: Οι λογαριασμοί του Ενεργητικού και των Εξόδων Ζημιών χρεώνονται όταν αυξάνονται και πιστώνονται όταν μειώνονται. Αντίθετα, οι λογαριασμοί Παθητικού και Εσόδων Κερδών πιστώνονται όταν αυξάνονται χρεώνονται όταν μειώνονται. Η πρώτη χρέωση ή η πίστωση ενός λογαριασμού αποτελεί και τη δημιουργία ή το άνοιγμα του Λογαριασμού. Κάθε λογιστικό γεγονός καταγράφεται με μια χρέωση ή μια πίστωση με το αντίστοιχο ποσό, σύμφωνα με τους κανόνες που αναφέρονται παραπάνω, και η οποία ονομάζεται λογιστική κίνηση. Κάθε κίνηση του λογαριασμού μεταβάλλει το υπόλοιπό του, το οποίο είναι χρεωστικό όταν το σύνολο των χρεώσεων είναι μεγαλύτερο από το σύνολο των πιστώσεων και πιστωτικό όταν το σύνολο των χρεώσεων είναι μικρότερο από το σύνολο των πιστώσεων. Επομένως, οι λογαριασμοί Ενεργητικού και εξόδων - ζημιών παρουσιάζουν χρεωστικό υπόλοιπο και οι λογαριασμοί Παθητικού και εσόδων - κερδών παρουσιάζουν πιστωτικό υπόλοιπο. Ένας λογαριασμός εξισώνεται ή κλείνει όταν το σύνολο των χρεώσεων είναι ίδιο με το σύνολο των πιστώσεων. Αυτό συμβαίνει όταν λογαριασμός παύει να υπάρχει ή όταν τακτοποιείται με κίνηση άλλου λογαριασμού. Κάθε λογιστικό γεγονός αφορά τουλάχιστον δυο λογαριασμούς, η χρέωση του ενός απαιτεί την ισόποση πίστωση του άλλου. 4
Ημερολόγιο Ημερολόγιο είναι το λογιστικό βιβλίο στο οποίο καταγράφονται κατά χρονολογική σειρά τα λογιστικά γεγονότα με τη μορφή χρεώσεων και πιστώσεων. Κάθε καταχώρηση στο Ημερολόγιο περιλαμβάνει μια τουλάχιστον χρέωση και μια τουλάχιστον Πίστωση και ονομάζεται (λογιστική) εγγραφή ή (λογιστικό) άρθρο. Για κάθε λογιστικό γεγονός διενεργείται μια ημερολογιακή λογιστική εγγραφή η οποία πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: α) την ημερομηνία λογιστικού γεγονότος β) τους τίτλους των λογαριασμών που «κινούνται» γ) τα ποσά των χρεώσεων και των πιστώσεων δ) την αιτιολογία, η οποία αποτελεί σύντομη περιγραφή του λογιστικού γεγονότος με αναφορά στο παραστατικό (τιμολόγιο, απόδειξη είσπραξης) που δικαιολογεί και αποδεικνύει το λογιστικό γεγονός. Η μορφή που μπορεί να πάρει το ημερολόγιο έχει πολλές παραλλαγές, με μικρές διαφορές μεταξύ τους. Στην πιο απλή περίπτωση μπορεί να πάρει την ακόλουθη μορφή: Ημερομηνία - Λογαριασμοί Αιτιολογία - Ποσά 5