ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Διδακτορική Διατριβή της Κοντοδημάκη Γ. Βασιλικής με θέμα «Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ ΞΗΡΑΣ» Ερευνητική προσέγγιση ως προς τις παραμέτρους της εκπαιδευτικής οργάνωσης της Φυσικής Αγωγής και τους στόχους της. 1
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η αποτύπωση και αξιολόγηση της οργάνωσης της Στρατιωτικής Φυσικής Αγωγής (Σ.Φ.Α.) στις Μονάδες του Ελληνικού Στρατού Ξηράς (Ε.Σ.Ξ.). Διερευνήθηκαν οι παράμετροι που επηρεάζουν την αποτελεσματική σχεδίαση και εφαρμογή της οργάνωσης της Σ.Φ.Α., και οι επιδιωκόμενοι εκπαιδευτικοί στόχοι της: 1. Παράμετροι που επηρεάζουν την οργάνωση και τις συνθήκες διεξαγωγής της Σ.Φ.Α.: α) Εκπαιδευτής στα προγράμματα, β) Συνθήκες που επηρεάζουν αρνητικά την υλοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τη συμμετοχή των εκπαιδευομένων, γ) Προγραμματισμός εκπαίδευσης, δ) Αθλητικές εγκαταστάσεις, ε) Βοηθητικά μέσα γύμνασης. 2. Παράμετροι που αφορούν στους στόχους της Σ.Φ.Α. για το ένστολο προσωπικό: α) Βιολογικός, β) Κινητικός, γ) Βιωματικός, δ) Κοινωνικός, ε) Γνωστικός. Υλοποιήθηκε η κατασκευή ιδιότυπου ερωτηματολογίου και ο έλεγχος εγκυρότητας και αξιοπιστίας του (α=.977), ώστε να αποτελεί κατάλληλο εργαλείο για την έρευνα της αποτελεσματικότητας της οργάνωσης της Σ.Φ.Α. Αναπτύχθηκαν συνολικά 197 μεταβλητές και διερευνήθηκαν προς τρεις κατευθύνσεις: α) τη συμβολή κάθε μεταβλητής στην αποτελεσματικότητα της οργάνωσης της Σ.Φ.Α., β) τη συχνότητα χρήσης κάθε μεταβλητής κατά την υλοποίηση του προγραμματισμού της Σ.Φ.Α. και γ) την επάρκεια κάθε μεταβλητής για τον αποτελεσματικό προγραμματισμό της Σ.Φ.Α. Για τη στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε ΑΝΟVA για ανεξάρτητα δείγματα (φύλο, κατηγορία στελεχών, εκπαιδευτικός κύκλος). Το πιλοτικό δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 226 Έλληνες τελειόφοιτοι σπουδαστές-τριες της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων (υποψήφιοι Αξιωματικοί), και το κύριο δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 2864 μόνιμα στρατιωτικά στελέχη των Μονάδων Όπλων Σωμάτων του Ε.Σ.Ξ. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μετά από έγκριση του Γενικού Επιτελείου Στρατού και σε συνεργασία με τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων επιλέχθηκε πανελλαδικό τυχαίο αντιπροσωπευτικό δείγμα με γεωγραφική διαστρωμάτωση και αναλογική στρωσιγενή ποσόστωση. Τα αποτελέσματα ανά παράμετρο έδειξαν ότι: 1. Ο ρόλος του καθηγητή Φ.Α. και του Αξιωματικού θεωρήθηκαν κυρίαρχοι για την καταλληλότητά τους ως εκπαιδευτές Σ.Φ.Α. και μόνο του Αξιωματικού για την εφαρμογή και επάρκειά του. 2. Σοβαρότερες αιτίες μη υλοποίησης προγραμματισμού της Σ.Φ.Α. και αποχής των στελεχών από τη γύμναση, θεωρήθηκαν αυτές που σχετίζονται με την ασφάλεια και υγεία του προσωπικού. Κατά την εφαρμογή όμως των προγραμμάτων, συχνότερα εμφανίστηκαν εκείνες που συνδέονται με την εκτέλεση άλλων υπηρεσιακών καθηκόντων και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.. 3. Η συμβολή του ορθολογικού προγραμματισμού της εκπαίδευσης της Σ.Φ.Α. αναδείχτηκε σπουδαία, τόσο ως προς τη συχνότητα, όσο και ως προς τη διάρκεια, της ομαδικής αλλά και της ατομικής γύμνασης. Διαπιστώθηκε πως 2
τα ομαδικά προγράμματα υλοποιούνται σε χαμηλό ποσοστό τόσο ως προς τη συχνότητα, αλλά και τη διάρκεια, αν και παρατηρήθηκε σημαντική ανομοιογένεια στις απαντήσεις. 4. Από τις αθλητικές εγκαταστάσεις, η αίθουσα με όργανα ενδυνάμωσης και βάρη, τα γήπεδα ποδοσφαίρου και καλαθοσφαίρισης κρίθηκε ότι συμβάλουν σημαντικά στην αποτελεσματικότητα της Σ.Φ.Α. Στην πράξη όμως, φάνηκε να χρησιμοποιούνται περισσότερο: το προαύλιο γήπεδο, η διαδρομή ανωμάλου δρόμου, ο στίβος μάχης και το γήπεδο ποδοσφαίρου. Αν και παρουσιάσθηκε σημαντική ανομοιομορφία των απαντήσεων, τόσο ως προς τη διαθεσιμότητα, όσο και τη χρήση των αθλητικών εγκαταστάσεων από Μονάδα σε Μονάδα, η επάρκεια των χρησιμοποιούμενων εγκαταστάσεων θεωρήθηκε μέτρια. 5. Τα βοηθητικά μέσα γύμνασης (στρατιωτικά ή άλλα) χρησιμοποιούνται λίγο, ενώ κρίθηκε ότι θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων της Σ.Φ.Α. ως εύχρηστη εναλλακτική λύση εκγύμνασης σε οποιοδήποτε στρατιωτικό χώρο και υπό δυσμενείς συνθήκες. 6. Από τα αντικείμενα του βιολογικού στόχου (ανάπτυξης της φυσικής κατάστασης-υγείας) προέκυψε ότι χρησιμοποιούνται περισσότερο το τρέξιμο και οι κάμψεις. Υψηλότερες τιμές σημείωσαν οι απόφοιτοι της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων για τη συμβολή και την επάρκεια του στόχου αυτού. 7. Για την ανάπτυξη του κινητικού στόχου διαπιστώθηκαν διαφορές μεταξύ των στρατιωτικών αντικειμένων που τα στελέχη θεωρούν σημαντικά (κατά σειρά: κολύμβηση, πάλη πολεμικές τέχνες, στίβος ενδυνάμωσης και στίβος εμποδίων), από εκείνα που εν τέλει χρησιμοποιούνται συχνότερα (οπλασκία, στίβος εμποδίων και στίβος ενδυνάμωσης). Φάνηκε χαμηλή η χρήση των αντικειμένων αυτών στις Μονάδες του Β κύκλου (επιχειρησιακής εκπαίδευσης) όπου αναμενόταν υψηλότερη λόγω αποστολής τους. 8. Στην ανάπτυξη του βιωματικού στόχου συμβάλλουν και χρησιμοποιούνται περισσότερο οι αθλοπαιδιές. Ακολουθεί η ατομική γύμναση που περιλαμβάνει αντικείμενα που δύνανται να υλοποιηθούν εντός και εκτός στρατοπέδου. 9. Τα στελέχη θεωρούν ότι τα προγράμματα της Σ.Φ.Α. μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη της ψυχοκοινωνικής τους ισορροπίας. Προβλήθηκε όμως, η ανάγκη ενθάρρυνσης για συμμετοχή των στελεχών, αφού ανασταλτικοί παράγοντες όπως η ελλιπής αθλητική παιδεία, ο φόρτος εργασίας και ο φόβος πιθανών τραυματισμών αποθαρρύνουν τη συμμετοχή των στελεχών στη Σ.Φ.Α. 10. Τα αντικείμενα υποστήριξης του γνωστικού στόχου της Σ.Φ.Α. (ομιλίες διαλέξεις άσκησης και υγείας, τεχνολογικά μέσα υποστήριξης πληροφόρησης, βιβλία, έντυπο υλικό) κρίθηκαν ότι συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη του γνωστικού στόχου για τα στελέχη. Δήλωσαν όμως, ότι στην πράξη τα παραπάνω δεν παρέχονται σε ικανοποιητικό βαθμό, κατά συνέπεια δεν επαρκούν και απαιτείται ενίσχυση του στόχου αυτού. 3
ABSTRACT Aim of the present thesis was the investigation of the organization of Army Physical Training (APT) at the Units of the Hellenic Army (HA) and its evaluation. A total of ten parameters that influence the planning and implementation of APT in the HA were investigated. Five of which involve the organization and implementation of APT, while the other five concern the achievement of particular objectives of APT: (a) Parameters influencing the organization and implementation of APT: (i) Instructor at APT, (ii) Conditions which have a negative effect on the implementation of APT programs and on the participation of trainees, (iii) Training programming, (iv) Sports facilities, (v) Auxiliary means of training. (b) Parameters concerning the aims of APT: (i) Biological, (ii) Kinetic, (iii) Lifelong physical activity, (iv) Social, (v) Cognitive. A questionnaire was drawn up and evaluated for the need of this study (α =..977). 197 variables, in total, were researched which evaluated three dimensions: (a) The contribution of each variable to the efficiency of the organization of APT, (b) The frequency of application of each variable during the implementation of the APT program and (c) The estimation of sufficiency of each variable when the implementation of APT program has been done. The sample of our study was randomly selected with geographical stratification, representative and proportional quota. The pilot sample of the research was constituted by 226 cadets on the fourth and final year at the HA and the main sample was chosen to include the whole spectrum of Permanent Army Members (Officers, graduates of the Hellenic Army Academy, graduates of the non-commissioned Officers School, enlisted soldiers) and was constituted by 2.864. For the adoption of this research, special permission was given from Hellenic Army General Staff/Hellenic Military Academy (HAGS/HMA) and the whole process of the research was accompanied by official correspondence which facilitated and validated the research plan. The results per parameter showed that: 1. Physical Education teacher s and Officer s role was considered as important for their appropriateness as exercise instructors at APT programs. Although, mainly the Officers realize the implementation of APT programs. 2. The most serious factors, having a negative impact on the implementation of APT programs and trainees participation considered those involving to the insufficient conditions of safety and health. However, at the realization of APT programs more often were presented the high duties requirements and the inclement weather. 3. The advisable training programming contributes to the effectiveness of APT programs. Both frequency and duration at the group and individual 4
fitness instructions were important. However, unhomogeneousness of the answers were observed concerning the frequency and duration of group fitness instructions implementation. 4. Concerning the parameter of sports facilities, the weight-training room, the football field and basketball court, were revealed as the most important for the effectiveness of APT programs. However, it seems that the sports yard, the rough track and the football field were the most often used between all the sports facilities. Differences of the answers appeared, both for the availability and the frequency of use of sports facilities between the military Units. Although it seem that they were estimated as sufficient. 5. The auxiliary means of exercise (military or other equipment) were not used enough, while it was estimated that they could contribute to the effectiveness of APT programs as alternative solution of training in any military field. 6. Concerning the parameter of biological objective of APT programs (development of fitness and health) it was found that run and push-ups were the most frequently used. Higher values were obtained from the graduates of Military Academy both for their contribution and their sufficiency to the efficiency of this objective. 7. Concerning the kinetic objective of APT programs differences were realized between the military objects. Swimming, self-defense, stamina obstacle courses and military obstacle courses were considering the most efficient for the achievement of this aim. Those that have used most were rifle drilling, military obstacle courses and stamina obstacle courses. 8. Concerning the life-long physical objective of APT programs (adoption lifelong athletic habits - hobbies) it appeared that the sports with ball were the most often used. The individual fitness instructions, including sports recreations, was considered the most efficient for the achievement of this aim because they could be practice both inside and outside military camps. 9. The army personnel implementing the APT programs consider that the programs contribute to the socialization of the trainees. Although, it appeared that encouragement for more participation in physical fitness programs is essential. Suspension factors like, insufficient athletic education, pressure of work and fear of likely injuries discourage the participation on the APT programs. 10. The development of the cognitive objective of APT including lectures about exercise and health, web sites for support and information for APT, books and printed material, was considered as contributing to the efficiency of APT programs. Although, it appeared that it not sufficient enough and it has to be reinforced. KEY WORDS: Physical Education, Army Physical Training, Questionnaire development, Organization of the Army Physical Training, Aims of Physical Education, Planning of the Army Physical Training. 5
Τριμελής επιτροπή Μουντάκης Κωνσταντίνος, Καθηγητής Τ.Ο.Δ.Α. Σπάρτης, Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (επιβλέπων). Στεργιούλας Απόστολος, Καθηγητής Τ.Ο.Δ.Α. Σπάρτης, Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (μέλος). Δημητρίου Ανδρέας, Καθηγητής Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων (μέλος). Μέλη Εξεταστικής Επιτροπής Τραυλός Αντώνιος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ο.Δ.Α. Σπάρτης, Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Κωνσταντινάκος Παντελής, Αναπληρωτής Καθηγητής Τ.Ο.Δ.Α. Σπάρτης, Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Νικηταράς Νικήτας, Αναπληρωτής Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α., Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Κυπραίος Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ο.Δ.Α. Σπάρτης, Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. 6