Η Αναπαράσταση του Οικογενειακού και Κοινωνικού Περιβάλλοντος ηρώων με ειδικές ανάγκες στα σύγχρονα παιδικά αφηγήματα.

Η Αναπαράσταση του Οικογενειακού και Κοινωνικού Περιβάλλοντος ηρώων με ειδικές ανάγκες στα σύγχρονα παιδικά αφηγήματα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έναυσμα αυτής της εργασίας αποτέλεσαν, η συνεχής επαφή με τον τρυφερό κόσμο των παιδιών με ειδικές ανάγκες και ο διαμορφωτικός ρόλος και λόγος της παιδικής λογοτεχνίας στο θέμα αυτό. Στη συγκεκριμένη εργασία θα αναζητηθούν: Οι αναπαραστάσεις της οικογένειας παιδιών με ειδικές ανάγκες Αναπαραστάσεις της κοινωνίας η οποία τα περιβάλλει αφηγηματικά σχήματα και στοιχεία ρεαλισμού.

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Σύμφωνα με τη διακήρυξη των δικαιωμάτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες των Ηνωμένων Εθνών (1975) «ΑμΕΑ εννοούμε κάθε άτομο που αδυνατεί να ανταποκριθεί στο ρόλο του, μερικώς ή ολικώς, στις ανάγκες μιας συνηθισμένης ατομικής ή και κοινωνικής ζωής και που η αδυναμία του αυτή οφείλεται σε μειονεξία εμφανισθείσα με τη γέννησή του ή μεταγενέστερα και που αφορά τις σωματικές ή διανοητικές του ικανότητες»

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ- ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΕ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Οι λειτουργίες της οικογένειας είναι πολυεπίπεδες: Το επίπεδο επιβίωσης Το πολιτισμικό επίπεδο Το ψυχολογικό-συναισθηματικό επίπεδο Ως προς τη μορφή τα μοντέλα οικογένειας είναι: Εκτεταμένη οικογένεια, Πυρηνική ή συζυγική οικογένεια, Μονογονεϊκή οικογένεια και Ανασυσταμένη οικογένεια Ως προς τη δομή της οικογένειας υπάρχει ιεραρχία.

Τα συναισθηματικά στάδια από τα οποία διέρχεται η Οικογένεια παιδιού με ειδικές ανάγκες είναι: Το στάδιο του σοκ, κατά το οποίο υπάρχει συναισθηματική αποδιοργάνωση και σύγχυση. Το στάδιο της αντίδρασης, όταν κυριαρχεί η θλίψη και η απόγνωση. Το στάδιο της προσαρμογής, όπου γίνεται ρεαλιστική εκτίμηση και Το στάδιο του προσανατολισμού, κατά το οποίο αναζητούν βοήθεια και προγραμματίζουν το μέλλον. Οι ρόλοι: Μητέρα Πατέρας Αδέλφια

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η στάση των μελών μιας κοινωνίας προς τα στιγματισμένα άτομα συνοψίζεται σε τέσσερα σημεία: Τα στερεότυπα αναπαράγονται από τους φορείς κοινωνικοποίησης. Το ίδιο το άτομο εκδηλώνει αντιφατικά συναισθήματα απέναντι στα στιγματισμένα άτομα. Τα άτομα που έρχονται σε επαφή με στιγματισμένα άτομα έχουν υψηλά επίπεδα άγχους και η στάση τους εκδηλώνεται με αμηχανία. Υπάρχει διάσταση μεταξύ της αντιρατσιστικής θέσης που υποστηρίζουν και της συμπεριφοράς που εκδηλώνουν απέναντι στα στιγματισμένα άτομα.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Ανεπίσημα δίκτυα: Άμεσο συγγενικό περιβάλλον φιλικό περιβάλλον Η θρησκευτική πίστη Επίσημα δίκτυα: Κρατικές Υπηρεσίες Ειδικοί Σχολείο

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Η προσφορά της παιδικής λογοτεχνίας δεν περιορίζεται μόνο στην εξάλειψη του κοινωνικού αποκλεισμού των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Στρέφεται και προς την πλευρά των ίδιων των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Φωτίζει με λεπτότητα τον κόσμο τους ώστε να αναδυθεί όλος ο συναισθηματικός τους πλούτος και να αποκαλυφθούν οι όποιες ικανότητές τους, να ανθίσουν οι σκέψεις τους και να αποβάλουν τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τις ελάχιστες προσδοκίες τους..

ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑ Η λογοτεχνία αναπλάθει τον πραγματικό κόσμο για να τον κατανοήσει και να τον διαθέσει ως αισθητική απόλαυση δεν πρέπει όμως να αγνοεί το ρεαλιστικό στοιχείο. Η λογοτεχνική αναπαράσταση είναι μια ανασύνθεση της πραγματικότητας μέσα από συμβολισμούς, πολιτισμικά βιώματα, αντιλήψεις και συναισθήματα του κάθε ατόμου. Η ανατροπή των στερεοτύπων με διδακτισμό και τάσεις εξωραϊσμού οδηγεί σε προγραμματισμένη ανάγνωση.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ Χαρακτηριστικά: Κείμενο και εικόνες αλληλοσυμπληρώνονται Τα θέματα πηγάζουν από την καθημερινή ζωή του παιδιού. Η πλοκή συνήθως έχει γραμμική εξέλιξη. Οι χαρακτήρες είναι λίγοι, αναγνωρίσιμοι, επίπεδοι, στατικοί και στερεοτυπικοί. Ο χώρος και ο χρόνος συνδέονται. Η γλώσσα είναι κατανοητή, απλή και σαφής. Το οπτικό κείμενο είναι συνήθως απλό, με καθαρές γραμμές και περιγράμματα.

Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΟΒΙΒΛΙΟ Η ανάγνωση των εικόνων γίνεται μέσα από σχήματα και γραμμές χρώμα και σκιές πρόσωπα και αντικείμενα Φόντο Οπτική γωνία Σχήμα και μέγεθος βιβλίου Πλαίσιο και θέση της εικόνας Παρακείμενο

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Στόχοι: Να διερευνηθεί η ύπαρξη ή μη οικογενειακού υποστηρικτικού πλαισίου, η μορφή της οικογένειας και η στάση του κάθε μέλους της. Να μελετηθούν η δυναμική των ρόλων και τα συναισθήματα του κάθε μέλους της οικογένειας όπως επίσης οι συνεκτικοί δεσμοί και οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των μελών της. Να διερευνηθεί η ύπαρξη ή μη κοινωνικού πλαισίου, όπως συγγενείς, φίλοι, σχολείο και ευρύτερη κοινωνία.

Να εντοπιστούν τυχόν στερεοτυπικές απεικονίσεις των χαρακτήρων. Να ανιχνευθούν στοιχεία ρεαλιστικής απεικόνισης της πραγματικότητας μέσα από αφηγηματικές τεχνικές. Να διερευνηθεί η συμβολή της εικονογράφησης στη νοηματοδότηση του κειμένου και ο ρόλος του περικείμενου. Τα ερευνητικά ερωτήματα επικεντρώνονται σε τέσσερις άξονες : Οικογενειακό περιβάλλον Κοινωνικό περιβάλλον Αφηγηματικά σχήματα Εικονογράφηση

Κριτήρια επιλογής του δείγματος Το κεντρικό θέμα των αφηγημάτων είναι ο κόσμος της ειδικής αγωγής και βασικός χαρακτήρας, άτομο με ειδικές ανάγκες. Η ύπαρξη οικογενειακού και/ή κοινωνικού περιβάλλοντος Να εντάσσονται στη σύγχρονη λογοτεχνία για παιδιά Να έχουν αμιγώς λογοτεχνικό χαρακτήρα Να απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας

ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ α) Πουλάκης Πέτρος, Ο Αυτός, ΚΑΣΤΩΡ, 2006 β) Αυτζής Μερκούριος, Θέλω μόνο να παίξω μαζί σου, Ελληνικά Γράμματα, 2004 γ) Γουίλλις Τζιν, Η Αργυρώ γελάει, Πατάκης, 2001. δ) Αλεξοπούλου-Πετράκη Φρ., Φίλοι; φως φανάρι, Παπαδόπουλος, 2005 ε) Ψαραύτη Λίτσα, Ο Θωμάς, Άγκυρα, 2003 στ) Καραγιάννη Θεοδοσία, Ο Τρυφερούλης Μικροφτερούλης, Επίλογος Α.Μ.Κ.Ε.,2006 ζ) Grass Gayle, Πιάσε το αστέρι που πέφτει, Λιβάνης, 2005 η) Ανδρικόπουλος Νικόλας, Δυο παπούτσια με καρότσι, Ελληνικά Γράμματα, 2007 θ) Νευροκοπλή Βασιλική, Το παραμύθι της μουσικής, Λιβάνης, 2008 ι) Μάστορη Βούλα, Δωριλένια, Πατάκης, 2007 ια) Μάστορη Βούλα, Η Ψυλλοελένη, Πατάκης, 2007 ιβ) Αργυρίου Μαρία, Ο μαγικός ήχος της σιωπής, Διάπλαση, 2007 ιγ) Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος, Γουτού Γουπατού, Παπαδόπουλος, 1999