Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Transcript

1 Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου

2 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 10-2

3 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons

4 Τι είναι η μουσική παιδαγωγική; Είναι ο τρόπος με τον οποίον βοηθούμε κάποιον να καταλάβει, να νιώσει και να βιώσει τη μουσική στον γνωστικό, ψυχοκινητικό, κοινωνικό-συναισθηματικό τομέα. Ορολογία: Μουσικοπαιδαγωγικά, Μουσική Παιδαγωγική, Μουσική Εκπαίδευση, Μουσική Αγωγή

5 Η προσφορά της μουσικής στο παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του Μαθησιακό επίπεδο: Τα παιδιά σημειώνουν μεγαλύτερη δημιουργικότητα, προσαρμοστικότητα, αυθεντικότητα, ικανότητα για επεξεργασία πληροφοριών, ανοιχτούς ορίζοντες, αυξάνεται η παρατηρητικότητά τους, δείχνουν όρεξη για μάθηση, διάθεση για πειραματισμούς και κατάκτηση γνώσεων. Έχουν καλύτερες επιδόσεις στη γλώσσα και στα μαθηματικά. Κοινωνικό, Συναισθηματικό: Πετυχαίνουν καλύτερες συνεργασίες, έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και πιστεύουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν καλά σε όλα τα μαθήματα. Γίνονται πιο οργανωτικά και προσεκτικά στις δραστηριότητές τους και είναι πιο εύκολα διατεθειμένα να παρουσιάσουν δημόσια ό,τι έχουν μάθει. Μαθαίνουν να εκφράζουν τις ιδέες τους, να οργανώνουν τη σκέψη τους, να πετυχαίνουν καλή συνεργασία με άλλους, να ακούν προσεκτικά και συγκεντρωμένα και να πετυχαίνουν τους στόχους τους. Bresler, L., Research: A Foundation for Arts Education Advocacy. Στο Collwell, R. & Richardson, C., The New Handbook of Research on Music Teaching and Learning, Oxford University Press, 2002.

6 Κατηγορίες Μάθησης α) Γνώσεις, β) Δεξιότητες (νοητικές λειτουργίες και ψυχοκινητικές δραστηριότητες), γ) Συναισθήματα, δ) Στάσεις (Katz, 1985: 35, στο Σέργη, 1995: 30. Προσχολική Μουσική Αγωγή. Αθήνα: Gutenberg).

7 Γενικοί σκοποί στη μουσική αγωγή Η δημιουργική έκφραση του παιδιού μέσα από τη μουσική, η απόκτηση δεξιοτήτων μουσικής έκφρασης μέσα από τη χρήση του σώματος, της φωνής και των μουσικών οργάνων, η αντίληψη των εννοιών της μουσικής ως ενός μαθήματος μέσα από τις διαδικασίες της δημιουργίας και της ανακάλυψης, η αισθητική αγωγή του παιδιού, το οποίο μέσα από τις μουσικές εμπειρίες αποκτά σταδιακά την ικανότητα να αισθάνεται, να δημιουργεί, ν' ανακαλύπτει, να εκτελεί, να μαθαίνει, και να σκέφτεται, η ανάπτυξη θετικής στάσης απέναντι στη μουσική. Σέργη, Θέματα Μουσικής και Μουσικής Παιδαγωγικής. Αθήνα: Gutenberg.

8 Διδακτικοί Στόχοι του μαθήματος της μουσικής Στοχοθεσία Bloom Γνωσιολογικοί στόχοι, ή στόχοι που αφορούν τον γνωσιολογικό τομέα ανάπτυξης του παιδιού (Αντίληψη και την κατανόηση εννοιών που πηγάζουν από τον ήχο και τη μουσική) Ψυχοκινητικοί στόχοι, ή στόχοι που αφορούν τον ψυχοκινητικό τομέα ανάπτυξης (Δεξιότητες που αποκτιούνται μέσα από τις μουσικές δραστηριότητες, την άμεση ψυχοκινητική εμπειρία με τη μουσική) Συναισθηματικοί Κοινωνικοί στόχοι, ή στόχοι που αφορούν τον συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα ανάπτυξης του παιδιού (Τοποθέτηση του παιδιού ως προς τη μουσική, στάσεις, αξίες και τρόποι συμπεριφοράς του απέναντι στη μουσική και την τέχνη)[1]. [1] Σέργη, Λένια. Θέματα Μουσικής και Μουσικής Παιδαγωγικής. Αθήνα, Gutenberg, 1994,

9 Γνωσιολογικοί στόχοι Αφορούν την αντίληψη και την κατανόηση εννοιών που πηγάζουν από τη μουσική. Οι βασικές μουσικές έννοιες ομαδοποιούνται ως εξής: Εκφραστικές έννοιες που αφορούν τα χαρακτηριστικά του ήχου (χροιά, χρόνος, ένταση, ύψος). Έννοιες που προκύπτουν από τα στοιχεία της μουσικής (ρυθμός, μελωδία, αρμονία, φόρμα). Μορφολογικές έννοιες που πηγάζουν από την αρχιτεκτονική δομή της μουσικής, τη μορφή μιας σύνθεσης. Έννοιες που αφορούν την ύφανση (texture) της μουσικής, δηλαδή την οριζόντια ή κάθετη διαπλοκή των στοιχείων της μουσικής. Έννοιες που πηγάζουν από το μουσικό ύφος, το μουσικό στυλ, που δημιουργείται από τον εκάστοτε συνδυασμό των πιο πάνω.

10 Ψυχοκινητικοί στόχοι Οι ψυχοκινητικοί στόχοι αφορούν τις διάφορες δεξιότητες που αποκτούνται μέσα από μουσικές δραστηριότητες όπως: ρυθμός και κίνηση, τραγούδι, εκτέλεση μουσικών οργάνων, δημιουργικές εργασίες, ακρόαση, μουσική ανάγνωση και γραφή.

11 Συναισθηματικοί-Κοινωνικοί στόχοι Οι συναισθηματικοί-κοινωνικοί στόχοι αφορούν την τοποθέτηση του παιδιού απέναντι στη μουσική και έχουν σχέση με τις στάσεις, τις αξίες και τους τρόπους συμπεριφοράς του.

12 Βρείτε τι κατηγορία στόχων είναι; Να μάθουν τα παιδιά τα λόγια και τη μελωδία του τραγουδιού. Να τραγουδήσουν τη μελωδία του τραγουδιού στη σωστή τονικότητα Να διασκεδάσουν και να περάσουν ευχάριστα. Να συγχρονιστούν μεταξύ τους κατά το τραγούδι και την ενορχήστρωση του τραγουδιού. Να κατανοήσουν την έννοια της έντασης στο τραγούδι (δυνατά - σιγά). Να εκτελέσουν τα κρουστά όργανα τάξης εκφραστικά. Να κατανοήσουν τον ήχο των κρουστών οργάνων τάξης, διαχωρίζοντάς τα ανάλογα με το υλικό τους σε ξύλινα (και πλαστικά) και μεταλλικά. Να ανακαλύψουν τη φωνή τους ως μέσο έκφρασης. Να συνοδεύσουν το τραγούδι με ρυθμικά χτυπήματα, χτυπώντας παλαμάκια στο ρυθμό του μέτρου και το ρυθμό της μελωδίας του τραγουδιού. Να κινηθούν σε κύκλο στο ρυθμό του μέτρου τραγουδώντας ταυτόχρονα το τραγούδι. Να εκτελέσουν τα όργανα τάξης με συνέπεια, στη σωστή σειρά και με προσοχή στον ήχο του κάθε οργάνου. Να καλλιεργηθεί η μουσική τους ακρόαση. Να τραγουδήσουν με τη συνοδεία των οργάνων τάξης. Να καλλιεργηθούν αισθητικά μέσα από τη μουσική. Να κοινωνικοποιηθούν, να αισθανθούν όμορφα στην ομάδα της τάξης τους και να αναπτύξουν την ικανότητά τους για συνεργασία. Να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν τη φαντασία τους.

13 Ενδιαφέροντα και χαρακτηριστικά της ανάπτυξης του παιδιού 3,5-5,5 χρονών Κινητική ανάπτυξη: οι μεγάλοι μύες πιο αναπτυγμένοι από τους μικρούς μύες (ρυθμός, βασικές κινήσεις, απλά κρουστά όργανα, παιχνίδι, χορός, δραματοποίηση). Γλωσσική ανάπτυξη: περιορισμένη, αλλά με γρήγορη βελτίωση (ρίμες, ποιήματα, τραγούδια με ενδιαφέρουσες λέξεις, επαναλήψεις και ενδιαφέρον ρυθμό). Συναισθηματική Κοινωνική ανάπτυξη: εύκολη έκφραση συναισθημάτων τους, χάνουν το ενδιαφέρον τους γρήγορα, συχνά δύσκολα στην κοινωνικοποίηση και ομαδικότητα (δραστηριότητες που θα οξύνουν τη συναισθηματική τους έκφραση, την προσοχή, κοινωνικοποίηση, ομαδικότητα, συνεργασία, δραματοποιήσεις, κίνηση, ενεργητική ακρόαση, εκτέλεση οργάνων και τραγουδιών).

14 Βασικές έννοιες της παιδαγωγικής που προσφέρουν κατευθύνσεις για το μάθημα της μουσικής Δημιουργικότητα Φαντασία, παιχνίδι, παιδοκεντρική μάθηση Βιωματικότητα (ενεργός μάθηση, συμμετοχή και συνεργασία των μαθητών, αυτενέργεια του παιδιού και διερευνητική ενασχόλησή του με το αντικείμενο, Διαθεματικότητα (σύνδεση του μαθήματος της μουσικής με τα άλλα μαθήματα του σχολείου και με τη ζωή του παιδιού εκτός του σχολικού χώρου) Πολυπολιτισμικότητα Κοινωνικός ρόλος του σχολείου (το σχολείο ως ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας) Διδακτικές μέθοδοι συστήματα και τεχνικές (σταδιακή διδασκαλία από το γνωστό προς το άγνωστο, από το απλό στο σύνθετο, από το όλο στο επιμέρους, από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, συσχετισμός με την προϋπάρχουσα γνώση, διδασκαλία, κλπ.) Ο δάσκαλος ως προσωπικότητα και η παιδαγωγική του φιλοσοφία.