ΤΡΙΩΡΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α. Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα.: (μον.40) Paulo post rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta foribus se abdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit; eum latentem adgnovit; extractum imperatorem eum salutavit. Hinc ad cοmmilitones suos eum adduxit. Ab his in castra delatus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur. Postero die Claudius imperator factus est. Brenno duce Galli apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: Quid? inquit Ego non cognosco vocem tuam? Visne scire quid Nasica responderit? Homo es impudens. Ego, cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse. Tu mihi ipsi non credis? Β1. homo impudens, mihi ipsi: Να γράψετε την αφαιρετική ενικού και την γενική πληθυντικού των παραπάνω συνεκφορών. (μον.4) Β2.mentiebatur: Να γράψετε τα απαρέμφατα (λαμβάνοντας υπόψη το γένος και τον αριθμό του υποκειμένου του ρήματος),τις μετοχές όλων των χρόνων (στο αρσενικό γένος στην αφαιρετική ενικού) και την αιτιατική γερουνδίου. (μον.4) B3. responderit: Να αντικαταστήσετε χρονικά τον παραπάνω ρηματικό τύπο. (μον.3)
B4. vis: Να κλίνετε το ρήμα στην οριστική ενεστώτα και να το αντικαταστήσετε χρονικά στο α πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής. (μον. 5) Β5. quaereret: Να γράψετε το β πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα, το α πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής μέλλοντα και το γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα στην ίδια φωνή. (μον. 3) Β6. Να δηλώσετε το είδος των παρακάτω αντωνυμιών και να γράψετε τον ζητούμενο για καθεμιά τύπο: (μον.4) eius: η αφαιρετική ενικού του θηλυκού γένους his: η ονομαστική πληθυντικού του ουδετέρου γένους tuam : ο ίδιος τύπος για πολλούς κτήτορες quid: η ονομαστική ενικού στο θηλυκό γένος Β7. reversus est: Να γράψετε το γ ενικό πρόσωπο της οριστικής παρατατικού, το α πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής υπερσυντελίκου και το απαρέμφατο παρακειμένου. (μον.3) Β8. delatus est: Να γράψετε το β ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα και στις δύο φωνές. (μον.2) Β9. Να γράψετε τους παρακάτω τύπους στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: caedis, solarium, flumen, pedes. (μον.2) Γ1. Να αναγνωρίσετε το είδος και τον συντακτικό ρόλο των παρακάτω προτάσεων: (μον. 4) «quid Nasica responderit», «quod Nasica tam aperte mentiebatur» Γ2. «Accipe nunc quid postea Nasica fecerit»: Να αναγνωρίσετε την δευτερεύουσα πρόταση ως προς την εισαγωγή, την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της και να αλλάξετε το ρήμα της δευτερεύουσας ώστε να δηλώνει το υστερόχρονο.( μον. 4)
Γ3. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις λέξεις: caedis, tristis, flumen, diebus, Homo. (μον.5) Γ4. «Ego non cognosco vocem tuam?»: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. (μον. 4) Γ5. pedes eius: Να δηλώσετε κτήση με αυτοπάθεια και να επισημάνετε τη διαφορά που υπάρχει στη σύνταξη και στη σημασία.( μον.3) Γ6. Claudius in castra delatus est tristis et trepidus quasi moriturus : Να μετατρέψετε την σύνταξη σε απαρεμφατική με εξάρτηση το Claudius dixit. (μον.5) Γ7. Να αναγνωρίσετε πλήρως τις παρακάτω μετοχές: praetenta, moriturum, deletis. (μον.3) Γ8. Discurrens: Να δηλώσετε με το παραπάνω ρήμα απαγόρευση στο β ενικό πρόσωπο. (μον.2)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Λίγο αργότερα, τρομοκρατημένος (ή επειδή τρομοκρατήθηκε) από τα νέα της σφαγής, σύρθηκε προς το πιο κοντινό λιακωτό και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν μπροστά στην πόρτα. Ένας στρατιώτης που (ή καθώς) έτρεχε εδώ κι εκεί παρατήρησε τα πόδια του τον αναγνώρισε που κρυβόταν αφού τον τράβηξε έξω, τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα. Από εκεί τον οδήγησε στους συντρόφους του. Από αυτούς μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο λυπημένος κι έντρομος, ενώ το πλήθος που τον συναντούσε τον λυπόταν σαν να επρόκειτο να πεθάνει. Την επόμενη μέρα ο Κλαύδιος ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας. Όταν ήταν αρχηγός ο Βρέννος, οι Γαλάτες (ή: οι Γαλάτες με αρχηγό το Βρέννο), αφού κατατρόπωσαν τις λεγεώνες των Ρωμαίων (κοντά) στον ποταμό Αλλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη Ρώμη εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο πήραν ως αντάλλαγμα ένα τεράστιο χρηματικό ποσό Ύστερα από αυτή την πράξη (ο Κάμιλλος) επέστρεψε στην εξορία, από όπου όμως γύρισε, αφού τον παρακάλεσαν. Μάθε τώρα τι έκανε αργότερα ο Νασικάς. Μετά από λίγες μέρες, όταν ο Έννιος είχε έρθει στον Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, ο Νασικάς φώναξε δυνατά ότι δεν ήταν στο σπίτι, αν και ήταν στο σπίτι. Τότε ο Έννιος αγανακτισμένος επειδή ο Νασικάς τόσο φανερά ψευδόταν είπε: «Τι λοιπόν; Εγώ δεν αναγνωρίζω τη φωνή σου;» Μήπως θέλεις να μάθεις τι (του) απάντησε ο Νασικάς; «Είσαι αναιδής άνθρωπος. Εγώ όταν σε ζητούσα, πίστεψα την υπηρέτριά σου ότι εσύ δεν ήσουν στο σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο;» Β1. Αφαιρετική ενικού: homine impudenti a me ipso Γενική πληθυντικού: hominum impudentium - nostri/nostrum ipsorum B2. Απαρέμφατα Ενεστώτας: mentiri Μέλλοντας: mentiturum esse Παρακείμενος: mentitum esse Συντελεσμένος μέλλοντας: mentitum fore
Μετοχές Ενεστώτας: mentiente (αν είναι επιρρηματική) / mentienti(αν είναι επιθετική) Μέλλοντας: mentituro Παρακείμενος: mentito Αιτιατική γερουνδίου: mentiendum B3. respondeat/responderet/ responsurus sit/responderit/respondisset/--- B4. volo/vis/vult/volumus/vultis/volunt velimus/vellemus/ --- / voluerimus/ voluissemus / --- B5. quaeretis/ quaesituri ae - a simus / quaesiverint B6. eius: (οριστική αντωνυμία) ea his: tuam: quid: (δεικτική αντωνυμία) haec (κτητική αντωνυμία) vestram (ερωτηματική αντωνυμία) quis B7. revertebatur revertissemus / reversi ae a essemus revertisse / reversum-am-um esse & reversos as a esse B8. deferas deferaris / deferare B9. caedum & caedium solaria flumina pedem
Γ1. «quid Nasica responderit»: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας, ονοματική, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο του τελικού απαρεμφάτου scire της προηγούμενης κύριας πρότασης. «quod Nasica tam aperte mentiebatur»:δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο της μετοχής indignatus (μετοχή προερχόμενη από ρήμα ψυχικού πάθους) της κύριας πρότασης. Γ2. Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας, εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid, εκφέρεται με υποτακτική (fecerit)γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της ερώτησης, και μάλιστα με υποτακτική παρακειμένου γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (accipe) και εκφράζει το προτερόχρονο στο παρόν σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες της ακολουθίας των χρόνων. ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ: Accipe nunc quid postea Nasica facturus sit. Γ3. caedis: γενική αντικειμενική στο rumore. tristis: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ρήμα delatus est και αναφέρεται στο εννοούμενο υποκείμενο Claudius. flumen: παράθεση στο Alliam. diebus: αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς στο επίρρημα post. homo: κατηγορούμενο του υποκειμένου tu από το συνδετικό ρήμα es. Γ4. Vox tua a me non cognoscitur? Γ5. pedes eius: (κτήση χωρίς αυτοπάθεια). Στην κτήση χωρίς αυτοπάθεια η αντωνυμία eius λειτουργεί ως γενική κτητική στο ουσιαστικό pedes. Στην περίπτωση αυτή ο κτήτορας του ουσιαστικού δεν ταυτίζεται με το υποκείμενο του ρήματος.
pedes suos: (κτήση με αυτοπάθεια). Στην κτήση με αυτοπάθεια η αντωνυμία suos λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο ουσιαστικό pedes. Στην περίπτωση αυτή ο κτήτορας του ουσιαστικού ταυτίζεται με το υποκείμενο του ρήματος. Γ6. Claudius dixit se in castra delatum esse tristem et trepidum quasi moriturum. Γ7. praetenta: επιθετική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στο vela, δηλώνει το προτερόχρονο. quasi moriturum: αιτιολογική μετοχή (λόγω του ρ. ψυχικού πάθους miseratur) υποθετικής αιτιολογίας (λόγω του quasi), συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος eum, δηλώνει το υστερόχρονο. deletis: επιρρηματική χρονική μετοχή, ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη με υποκείμενο το ουσιαστικό legionibus, δηλώνει το προτερόχρονο. Γ8. noli discurrere ne discucurreris/discurreris