ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΣΧ.ΕΤΟΣ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΣΧ.ΕΤΟΣ 2013-14

Οι σινεφίλ της Ευαγγελικής (τα μέλη της ομάδας μας) Εξάρχου Λυδία Παγώνη Σίλια Ζάχου Αλίκη Πλέσσα Αναστασία Κυριακίδης Κυριάκος Σουλαντίκας Γιώργος Νότη Σοφία Στρόμπλος Φοίβος Παπαδημητρίου Αριστομένης Τζώρτζης Απόλλων Παπανικολάου Γεράσιμος Σιανδρής Γιώργος

Από το μαγικό φανό στη ψηφιακή οθόνη Ιστορίες τεχνικών, θεαμάτων και θεατών

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η προϊστορία του κινηματογράφου

Τέσσερις ανακαλύψεις αποτελούν τη βάση στην οποία στηρίχθηκε η τεχνική της κινούμενης εικόνας: ο μηχανισμός δημιουργίας ειδώλου (σκοτεινός θάλαμος) ο μηχανισμός φωτεινής προβολής εικόνας (μαγικός φανός) η σύνθεση της κίνησης (οπτικές μηχανές) η ανάλυση της κίνησης (χρονοφωτογραφία)

ΜΕΤΕΙΚΑΣΜΑ Η ιδιότητα του μηχανισμού οπτικής αντίληψης να διατηρεί μια εικόνα για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα (περίπου 1/10 του δευτερολέπτου) ακόμα και μετά την παύση του οπτικού ερεθίσματος. Στο μετείκασμα βασίστηκε η σύνθεση και η ανάλυση της κίνησης.

Θαυματοτρόπιο Το Θαυματοτρόπιο είναι ο απλούστερος μηχανισμός απόδειξης της διατήρησης της οπτικής εντύπωσης (του μετεικάσματος). Το θαυματοτρόπιο είναι ένας δίσκος με μια διαφορετική εικόνα σε κάθε πλευρά (πχ ένα πουλί και ένα κλουβί). Περιστρεφόμενος με τη βοήθεια δύο κομματιών νήματος δίνει την εντύπωση μιας σύνθετης εικόνας που περιέχει τις δύο προηγούμενες. Ο άγγλος Dr John Paris εφηύρε το Θαυματοτρόπιο το 1825. Η ονομασία Θαυματοτρόπιο αποδίδεται στον αστρονόμο John Hershel (thaumatotrope: από τις ελληνικές λέξεις θαύμα και τρόπος).

Σκοτεινός θάλαμος: δημιουργία ενός ειδώλου της πραγματικότητας Είδωλο Φωτοστεγανός Αντικείμενο θάλαμος Βασική αρχή λειτουργίας σκοτεινού θαλάμου Από την Αναγέννηση και μετά, ο σκοτεινός θάλαμος χρησιμοποιήθηκε ως μέσο ρεαλιστικής απόδοσης της πραγματικότητας από τους ζωγράφους αλλά και ως μέσο λαϊκής ψυχαγωγίας. Αργότερα οι επιστήμονες θα χρησιμοποιήσουν το σκοτεινό θάλαμο για να μελετήσουν το φως και την οπτική.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥ ΘΑΛΑΜΟΥ Λονδίνο, 1778 Παρίσι 1780 Σκοτεινός θάλαμος που χρησιμεύει ως βοήθημα για τη σχεδίαση του περιγράμματος ενός τοπίου.

Μαγικός Φανός Προβολή της εικόνας Πολύ πριν την ανακάλυψη της τεχνικής του κινηματογράφου ήταν γνωστή η προβολή εικόνων με τη χρήση του Μαγικού Φανού, lanterna magica στα λατινικά. Η πιθανή πρώτη εμφάνιση του μαγικού φανού τοποθετείται το 1659 στις Κάτω Χώρες, στο εργαστήριο του διάσημου αστρονόμου Κρίστιαν Χούιγκενς (Christian Huygens, 1625-1695).

Εάν αντί για μια μόνο διαφάνεια έχουμε περισσότερες εικόνες διατεταγμένες σε ορθογώνιο πλαίσιο ή στην περιφέρεια ενός δίσκου, τότε έχουμε ροή στατικών εικόνων. Έχουμε δηλαδή τη δυνατότητα μιας μικρής αφήγησης.

Προβολή εικόνων από μαγικό φανό πάνω σε καπνούς λιβανιού, μέσα σε εκκλησία.

ΟΠΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ Οι οπτικές μηχανές ήταν συσκευές οι οποίες χρησιμοποιούσαν μια σειρά σκίτσων που αντιπροσώπευαν τις χαρακτηριστικές φάσεις μιας κίνησης (το παίξιμο ενός μουσικού οργάνου, την κίνηση ενός ζώου, την κίνηση ενός κλόουν, κλπ). Τα σκίτσα αυτά έμπαιναν στην περιφέρεια ενός δίσκου ή στο εσωτερικό ενός κυλίνδρου. Περιστρέφοντας το δίσκο ή τον κύλινδρο, και με τη βοήθεια του μετεικάσματος, ο παρατηρητής είχε την αίσθηση της κίνησης. Οι δημιουργοί των οπτικών μηχανών τους έδιναν ονομασίες με ελληνική ρίζα (φαινακιστοσκόπιο, θαυματοτρόπιο, φυλλοσκόπιο, κλπ).

Περιστρεφόμενοι δίσκοι

Περιστρεφόμενοι κύλινδροι. Παρατήρηση μέσα από τις σχισμές ή τους καθρέφτες

Στα τέλη του 19 ου αιώνα, οι μηχανισμοί των οπτικών μηχανών τοποθετούνταν στο εσωτερικό ξύλινων κατασκευών. Ο θεατής μπορούσε να δει τις εικόνες από ένα άνοιγμα στο επάνω μέρος, ρίχνοντας ένα νόμισμα. Κατάστημα με οπτικές μηχανές (Kinetograph) του Τόμας Έντισον. Καθώς οι οπτικές μηχανές ήταν πολύ δημοφιλείς οργανώνονταν χώροι με μεγάλο αριθμό συσκευών. Θα μπορούσε κανείς να τους συγκρίνει με τα σημερινά καταστήματα ηλεκτρονικών παιχνιδιών.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Οι πρώτες ταινίες

Αδελφοι Lumieres

Έξοδος εργατών από το εργοστάσιο των Lumière.(1895) Η σταθερή κάμερα κινηματογραφεί τους καλοντυμένους για την περίσταση εργάτες, να βγαίνουν από το εργοστάσιο ακολουθώντας πιστά τις σκηνοθετικές οδηγίες.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ Η κινηματογραφική γλώσσα είναι μια γλώσσα εικόνων και ήχων με το λεξιλόγιό της, τη σύνταξή της, τις σημασίες, τις ελλείψεις και τη γραμματική της. Στην αρχή της ιστορικής του ανάπτυξης ο κινηματογράφος χρησιμοποίησε τους προϋπάρχοντες κώδικες του θεάτρου και της λογοτεχνίας. Στην συνέχεια μέσα από τους πειραματισμούς μιας σειράς σκηνοθετών-δημιουργών διαμορφώθηκε η κινηματογραφική γλώσσα όπως την ξέρουμε σήμερα.

Στις αρχές της ιστορίας του κινηματογράφου, οι δύο βασικές κατευθύνσεις ήταν η μυθοπλασία και το ντοκυμαντέρ. Η μυθοπλασία βασιζόταν στους κώδικες αφήγησης του θεάτρου και το ντοκυμαντέρ στους κώδικες του φωτογραφικού ρεπορτάζ. ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ (Ντοκυμαντέρ) ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑΣ Έξοδος από το εργοστάσιο, Αδελφοί Λυμιέρ, 1895. Ταξίδι στο φεγγάρι, Μελιές, 1902

Άποψη της πλατείας Des Cordelies, Λυόν, Λυμιέρ, 1895. Ομάδες οπερατέρ γυρίζουν τον κόσμο και κινηματογραφούν μνημεία, τελετές, τοπία και την καθημερινή ζωή των πόλεων.

Εταιρείες παραγωγής ταινιών στην αρχή του κινηματογράφου

ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΟ ΦΙΛΜ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΧΡΩΜΑΤΟΣ Οι πρώτες ταινίες είναι ασπρόμαυρες. Σε κάποιες ταινίες γινόταν προσθήκη χρώματος με δύο μεθόδους: Α) Βαφή: Βύθιση του ήδη εμφανισμένου φιλμ σε χρωματικό λουτρό. Β) Χρωματισμός με το χέρι (συνήθως από φοιτητές Καλών Τεχνών).

Τα πρώτα χρόνια οι ταινίες είναι σύντομες (από ένα έως μερικά λεπτά) και παίζονται στα διαλείμματα των λαϊκών θεαμάτων (βαριετέ). Το εισιτήριο είναι πολύ φθηνό και θεωρείται λαϊκό θέαμα. Η απουσία ήχου επιτρέπει στις ταινίες να διανέμονται σε όλες τις χώρες. Ταινίες παράγονται σε όλον τον κόσμο (ΗΠΑ, Ευρώπη, Κίνα, Ινδία, κλπ). Κινηματογράφος, ΗΠΑ 1931

ΕΝΟΤΗΤΑ 3 Ο βωβός κινηματογράφος Από την αρχή του κινηματογράφου μέχρι το 1927, οι ταινίες είναι βουβές. Η αφήγηση βασίζεται στο τονισμό των κινήσεων και των εκφράσεων του προσώπου των ηθοποιών.

Κάποιες σημαντικές πληροφορίες δίνονται με μικρές φράσεις (μεσότιτλους) σε μαύρη οθόνη. Για παράδειγμα το πέρασμα του χρόνου, η ταυτότητα των προσώπων, του χώρου στον οποίο βρίσκονται, κλπ.

Μεσότιτλοι βουβών ταινιών

Το χτισμένο περιβάλλον ενός κινηματογραφικού στούντιο την εποχή του βωβού: όλα κατασκευασμένα εξ αρχής.

Οι αίθουσες προβολής ταινιών Οι θεατές μεταφέρονται στις ημιφωτισμένες αίθουσες, κληρονομιά του θεάτρου, για να παρακολουθήσουν την προβολή.

Η αφήγηση της ταινίας υποστηρίζεται ηχητικά από μουσική υπόκρουση (ένα πιάνο, όργανο ή μια μικρή ομάδα μουσικών). Μερικές φορές γράφεται μουσική ειδικά για την ταινία. Τις περισσότερες όμως φορές, ο δημιουργός δίνει οδηγίες για τη χρήση δημοφιλών μουσικών μοτίβων της εποχής ανάλογα με το χαρακτήρα της ταινίας (κωμικό, μελοδραματικό, κλπ). Μουσική υπόκρουση

Η προβολή στο ημίφως. Η σιωπή δεν έχει ακόμη επιβληθεί στους θεατές.

Η όπερα σβήνει πρώτη τα φώτα της πλατείας Ο πρώτος που σβήνει τα φώτα που βρίσκονται στην πλευρά των θεατών είναι ο Γερμανός συνθέτης Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813-1883). Ο θεατής μπορεί να παρακολουθεί πια απερίσπαστος τα δρώμενα στη σκηνή.

ΕΝΟΤΗΤΑ 4 Το πέρασμα από τον βωβό στον ομιλούντα κινηματογράφο 1927, «Ο τραγουδιστής της Τζαζ», πρώτη ομιλούσα ταινία.

«Τραγουδώντας στη βροχή», σκηνοθεσία: Τζην Κέλυ, 1954 Αναφέρεται στα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι ηθοποιοί του βωβού στο πέρασμα στον ομιλούντα (αλλαγή παιξίματος, έμφαση στη φωνή του ηθοποιού).

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Κωμικοί χαρακτήρες στον κινηματογράφο Μπάστερ Κήτον: το τρυφερό ακίνητο πρόσωπο Σαρλό : το αιώνια εφηβικό γέλιο κ.υλό : το βλέμμα του παλιού για το καινούργιο

ΜΠΑΣΤΕΡ ΚΗΤΟΝ(1895-19660): Η παρακολούθηση της ταινίας «Η φιλοξενία» ήταν η πρώτη γνωριμία της ομάδας με τη φιγούρα του μεγάλου ηθοποιού. Το ακίνητο λεπτό του πρόσωπο συγκίνησε αλλά και προβλημάτισε τους νεαρούς σινεφίλ.

Η ποίηση του Σαρλό δεν γνωρίζει από χάσματα γενεών. Οι νέοι γελούν πάντα μαζί του.

Η παρακολούθηση των «Μοντέρνων καιρών» μας έδωσε την ευκαιρία να σκεφτούμε το μοντέρνο άνθρωπο του Τσάπλιν, και το μοντέρνο άνθρωπο του σήμερα. Μοντέρνοι καιροί, Τσάρλι Τσάπλιν, 1936

Ενότητα 6 Ενότητα 6 Φανταστικό Φανταστικό

Hugo ένα έργο για τη μαγική γοητεία. Τη μαγεία του κινηματογράφου. Τη μαγεία της παιδικής ηλικίας. Τη μαγεία του βλέμματος ενός δημιουργού.

HUGO M. Scorsese

Κινηματογράφος του τότε : «Μητρόπολις» του Fritz Lang. Κινηματογράφος του σήμερα Hugo του Scorsese. Κοινό τους στοιχείο ένα ρομπότ που βοηθάει στο πέρασμα σε ένα σημαντικό δημιουργό χωρίς αλλαγή είδους (Φανταστικό).

HUGO M.Scorsese

METROPOLIS FRITZ LANG

Ενότητα 7 Επικό φιλμ «Αλέξανδρος Νιέφσκι» Σ.Αϊζενστάιν «Η Βασιλεία των Ουρανών» Ρ.Σκοτ

«ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΙΕΦΣΚΙ» Σ. ΑΪΖΕΝΣΤΑΪΝ

THE KINGDOM OF HEAVEN R. SCOTT

AIZENSTAIN - PROKOFIEV

Λογοτεχνία και κινηματογράφος Επιλογή έργων του Ιούλιου Βερν: «20.000 λεύγες κάτω απ τη θάλασσα» «Μυστηριώδης Νήσος» «Εκτώρ Σεβαρντάκ» ή «Πάνω σ ένα κομήτη» Τονίζεται η σχέση Λογοτεχνίας και κινηματογράφου.

Animation Η τεχνική του Κ. Zeman ( Εκτωρ Σεβαρντάκ ) γίνεται εισαγωγή για τις ταινίες εμψύχωσης. Επιλογή της ταινίας «Μononoke Miyazaki. Υψηλή αισθητική οικολογικό μήνυμα.

«Πριγκιπισσα Μονονόκε» H.Μiyazaki

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΜΨΥΧΩΣΗΣ ΚΛΑΣΙΚΟ ΚΙΝΟΥΜΕΝΟ ΣΚΙΤΣΟ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΣΕ ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΚΟΥΚΛΕΣ ΝΤΕΚΟΥΠΑΡΙΣΜΕΝΑ ΧΑΡΤΙΑ (CUT-OUTS, PAPIERS DÉCOUPÉS) ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΠΑΝΩ ΣΤΟ ΦΙΛΜ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΕ ΓΥΑΛΙ ΠΛΑΣΤΕΛΙΝΗ PIXILLATION, STOP ΜΟΤΙΟΝ (με ηθοποιούς ή αντικείμενα) ΟΘΟΝΗ ΜΕ ΚΑΡΦΙΤΣΕΣ ΧΡΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ (2D 3D)

Western Ο μύθος του μοναχικού ήρωα ως αντανάκλαση του περιπλανώμενου μεσαιωνικού ιππότη. «Σέιν» «Για μια χούφτα δολλάρια»

Οι καλεσμένοι μας Οσοι αγαπούν τον Κινηματογράφο ξέρουν οτι δεν αφορά μόνο το βλέμμα αλλά και τον λόγο. Σε αναζήτηση αυτού του λόγου,μας μίλησαν ο σκηνοθέτης Β.Βαφέας και έγινε παρουσίαση των σημαντικότερων ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου από τον Φ.Βογιατζή από το Ελληνικο Κέντρο Κινηματογράφου.