Χ. ΣΑΧΙΝΗΣ: Ευχαριστώ και ευχαριστώ που με προσκαλέσατε. Συγγνώμη για τα Αγγλικά μου, αλλά έρχομαι από μερικές εβδομάδες που μιλούσα στους ξένους επενδυτές και γι αυτό ίσως έρχονται τα Αγγλικά πιο εύκολα. Θα σας μιλήσω σήμερα, μια και βλέπω κι εδώ πολλούς από τους πελάτες μου που ίσως αντιπροσωπεύουν πάνω από το 65% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ελλάδα χαίρομαι που τους βλέπω εδώ. Και ακούγοντας και την τελευταία ερώτηση σε σχέση με τις τιμές και το κόστος το ενεργειακό θέλω να πω ότι το βλέπουμε αυτό με αίσθημα ευθύνης και πολλά από τα πράγματα που θα σας πω εδώ έχουν να κάνουν με το πώς αντιμετωπίζουμε σαν εταιρεία και το μέλλον και το πώς θα υπάρχουν περισσότερες πηγές που θα είναι ανταγωνιστικές, ώστε να κατέβει το κόστος του αερίου στην Ελλάδα και γενικότερα στην περιοχή. Πάντως μιλώντας λίγο για το κόστος, πρέπει να πω ότι έχουμε κάνει αρκετές αναθεωρήσεις τιμών με τους προμηθευτές μας, οπότε το κόστος έχει κατέβει από πλευράς προμήθειας τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον σε σχέση με τις συμβάσεις μας, αλλά είναι βασισμένες οι συμβάσεις μας στο κόστος του πετρελαίου, οπότε εφόσον ανεβαίνει το πετρέλαιο ανεβαίνει γενικότερα και το κόστος από αυτή την πλευρά. Αλλά ας μιλήσουμε όμως λίγο για τη ΔΕΠΑ, γιατί είμαστε από μια άποψη η αιχμή του δόρατος σε πολλά από αυτά που μόλις μας είπε και ο Υπουργός, καθότι ένα μεγάλο ποσοστό της ζήτησης στην Ελλάδα καλύπτεται από τη ΔΕΠΑ και βλέποντας τη ΔΕΠΑ και την Ελλάδα είμαστε πραγματικά σε μία περιοχή η οποία είναι πάρα πολύ στρατηγική, το οποίο είναι κάτι το οποίο η ΔΕΠΑ προσπαθεί να το εκμεταλλευθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Είναι επίσης μία περιοχή η οποία και στο μέλλον θα έχει ανάγκη για περισσότερο φυσικό αέριο. Γενικότερα η Ευρώπη έχει ανάγκη από περισσότερο φυσικό αέριο, που είναι μία καθαρή μορφή ενέργειας, αλλά ιδιαίτερα η Νοτιοανατολική Ευρώπη, γιατί έχει κυρίως έναν προμηθευτή αυτή τη στιγμή, αλλά έχει την τύχη να είναι κοντά σε νέες πηγές φυσικού αερίου. Βλέποντας αυτό το σκηνικό η ΔΕΠΑ ανταποκρίνεται φτιάχνοντας καινούρια projects και μελετώντας και όντας έτοιμη να εκτελέσει πάνω σε αυτά τα καινούρια projects τα οποία θα της δώσουν την ευκαιρία να πάρει το portfolio που έχει ήδη από πηγές αερίου και πάνω σε αυτό να στηριχθεί και να γίνει και μία δύναμη η οποία θα εξάγει και αέριο στην περιοχή. Για παράδειγμα επειδή άλλες χώρες που είναι κοντά μας δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε LNG, εμείς θα μπορούμε μέσω της Ελλάδας να τους δώσουμε πρόσβαση και σε LNG και επίσης
εκτός από τις πηγές που έχουμε τώρα θέλουμε να διαφοροποιηθούμε και είμαστε σε συνομιλίες με το Consortium του Σαχ Ντενίζ 2 και μάλιστα είναι κι ένας εκπρόσωπος των μετόχων εδώ σήμερα, ο Steve Garlick που θα σας μιλήσει αργότερα, αλλά είμαστε σε συνομιλίες με το Consortium του Σαχ Ντενίζ 2 για να πάρουμε αέριο και από αυτή την πηγή όταν θα έρθει προς την περιοχή μας. Οπότε διαμορφώνοντας έτσι τις διάφορες πηγές και έχοντας αυτήν τη διαφοροποίηση πιστεύουμε ότι αυτό θα φέρει και ανταγωνισμό μεταξύ των διαφόρων πηγών και θα μπορούμε να προσφέρουμε ακόμα καλύτερες τιμές στους πελάτες μας. Πάμε να δούμε μερικά από αυτά τα έργα και που βρισκόμαστε με το καθένα από αυτά στα οποία είμαστε μέσα και μπορεί να γίνεται πάρα πολλή συζήτηση για το Σαχ Ντενίζ και τι θα γίνει, αλλά μην ξεχνάμε ότι αυτό το αέριο θα έρθει το 2019, οπότε πρέπει να δούμε τι κάνουμε εμείς και τι κάνουμε στην περιοχή μας και νωρίτερα από το 2019. Θα σας μιλήσω λοιπόν για τον IGB και το Aegean LNG. Ο IGB είναι ένας αγωγός διασυνδετήριος, ο οποίος συνδέει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα για το μείγμα του αερίου που έχουμε εμείς στην Ελλάδα να μπορούμε εάν πράγματι είναι φθηνότερο από αέριο που έχουν οι γειτονικές χώρες, να το εξάγουμε σε γειτονικές χώρες, αυτός είναι ο σκοπός, είτε αυτό είναι LNG, είτε είναι το μείγμα που έχουμε, να μπορούμε να το εξάγουμε. Είναι πολύ προχωρημένο αυτό το έργο, το έργο είναι σε συνδυασμό με την Bulgarian Energy Holding και με την Edison όπου και ο εκπρόσωπος της Edison ο κ. Poti βρίσκεται εδώ και πιστεύουμε ότι μέσα σε δύο χρόνια θα μπορεί αυτό το έργο να έχει ενεργοποιηθεί γιατί σκοπεύουμε να πάρουμε την τελική απόφαση για να το χτίσουμε μέσα σε αυτόν το χρόνο. Έχουν προχωρήσει όλες οι μελέτες και πιστεύουμε ότι μέσα σε αυτό το χρόνο θα πάρουμε την απόφαση για να το χτίσουμε. Βέβαια αυτό το έργο θα χρειάζεται αέριο, αυτή τη στιγμή μπορούμε είτε να πάρουμε από το αέριο που έχουμε από το μείγμα που έχουμε, αν είναι ανταγωνιστικό, είτε αν υπάρχει ανταγωνιστικό LNG σε χαμηλές τιμές να πάει αυτό το LNG είτε από την εγκατάσταση της Ρεβυθούσας που υπάρχει ήδη και είναι η εγκατάσταση του ΔΕΣΦΑ στην οποία όλοι έχουν πρόσβαση, είτε από μία εγκατάσταση η οποία βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα για να το τροφοδοτήσει μέχρι να υπάρχει και ακόμα περισσότερο αέριο που θα έρχεται κι από άλλες πηγές εξ ανατολών κυρίως. Οπότε αυτό το έργο προχωράει κι είναι πάρα πολύ σημαντικό έργο και θέλω να αναφέρω ότι ετοιμαζόμαστε να κάνουμε το market test σε αυτό το έργο, που σημαίνει ότι ο
οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται είτε να φέρει αέριο από το νότο προς το βορά, είτε από το βορά προς το νότο, θα μπορέσει να μπει σε αυτό το market test. Και το λέω αυτό γιατί από το 2019 αν υπάρχει άλλο αέριο που έρχεται με οποιονδήποτε αγωγό μέσα στην Ελλάδα, αυτοί που έχουν αυτό το αέριο θα μπορούν τώρα να συμμετάσχουν σε αυτό το market test για να χρησιμοποιήσουν τον αγωγό το οποίον θα χτίζουμε. Έχει γίνει πάρα πολλή συζήτηση για τα έργα τα οποία πηγαίνουν προς την Ιταλία, όπως είπε και ο Υπουργός το IGΙ είναι το πιο προχωρημένο τεχνικά έργο και θα υπάρχει εκεί πέρα για να χρησιμοποιηθεί από άλλες πηγές εφόσον υπάρξουν εκτός από το κασπιακό ή να χρησιμοποιηθεί εάν το Σαχ Ντενίζ 2 διαλέξει τον Ναμπούκο και όχι τον ΤΑΠ. Ακόμα αυτή η επιλογή δεν έχει γίνει, θα γίνει αργότερα φέτος, ανάλογα με αυτό εάν δεν επιλεγεί ο TAP υπάρχει ένα άλλο έργο το οποίο είναι έτοιμο. Το TAP είναι αυτή τη στιγμή μεταξύ των δύο επιλογών που έχει να κάνει το Σαχ Ντενίζ 2 και μην ξεχνάμε βέβαια και το Southstream που θα περάσει από την Ελλάδα -ίσως μιλήσει και ο κ. Παπαρσένος γι αυτό λίγο παρακάτω- αλλά από ότι σας είπα με τον IGB που είναι πολύ σημαντικός και είναι το έργο το οποίο έχει τη μεγαλύτερη βαθμολογία από τα projects of common interest στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα στους διασυνδετήριους αγωγούς βορά-νότου, μπορεί αυτό να χρησιμοποιηθεί και από οποιονδήποτε άλλον φέρνει αέριο στην περιοχή για να το διανείμει σε άλλους αγωγούς. Τέλος, επίσης πάρα πολλή συζήτηση έχει γίνει και φαντάζομαι ότι θα γίνει ίσως και αργότερα για το τι γίνεται με το αέριο του Ισραήλ και της Κύπρου, εμείς είμαστε κάποιες επιλογές οι οποίες να συνδυάζονται και με τα δικά μας τα σχέδια, κάναμε και με την JP KENNY μία λεπτομερή τεχνική ανάλυση η οποία δείχνει ότι ένας αγωγός που έρχεται από την πηγή, πηγαίνει στην Κρήτη και μετά φτάνει μέχρι την Ιταλία. Λοιπόν ένας τέτοιος αγωγός είναι ακριβός ναι μεν, έχει γύρω στα 8 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικό κόστος, αλλά είναι φθηνότερος από το να διαμετακομίσει κανείς 8 bcm που είναι αυτό που χωράει ο αγωγός με LNG είτε αυτό το LNG είναι πάνω στην ξηρά κάπου στην Κύπρο, είτε αυτό το LNG είναι floating LNG δηλαδή πάνω στη θάλασσα. Βέβαια εδώ παίζουν κι άλλοι γεωπολιτικοί παράγοντες ρόλο και πιθανότατα να το συζητήσουμε αργότερα, αλλά απλά ήθελα να σας πω ότι η ΔΕΠΑ λόγω της θέσης που έχει στην Ελλάδα και των πελατών που έχει κι επειδή θέλει να τους δώσει όσο το δυνατόν ένα πιο καλύτερο
μείγμα πρώτης ύλης φυσικού αερίου, προσπαθεί να κάνει αυτά τα σχέδια για να μπορέσει να το καταφέρει αυτό. Κι επίσης για να μεγαλώσει αυτά τα σχέδια τα περισσότερα τα πρώτα που σας είπα είναι κυρίως εξαγωγικού χαρακτήρα, γιατί εφόσον έχουμε ένα καλό μείγμα αερίου θα μπορέσουμε και να το εξάγουμε. Σας ευχαριστώ πολύ. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ωραία, το κεφάλι μου λίγο στριφογυρίζει με τόσες γραμμές στους χάρτες και στην οθόνη. Ποτέ δεν ήμουνα καλός στη γεωγραφία και με μπερδέψατε λίγο, θα ήθελα όμως να σας ρωτήσω για κάτι που δεν αναφέρατε. Σε ένα άλλο μέρος του κόσμου υπάρχει μία επανάσταση στη βιομηχανία φυσικού αερίου, στις Ηνωμένες Πολιτείες με το σχιστολιθικό αέριο. Μπορεί αυτό να επηρεάσει φαντάζομαι την παγκόσμια αγορά αερίου, ίσως και τις παραδόσεις αερίου εκτός της περιοχής. Τι πιστεύετε θα γίνει στο μέλλον; Χ. ΣΑΧΙΝΗΣ: Πρέπει κανείς πρώτα να καταλάβει το τι γίνεται με τις τιμές αερίου σε όλο τον κόσμο, αν χρησιμοποιήσουμε τις τιμές σε δολάρια ανά million btu βλέπουμε ότι στην Αμερική οι τιμές είναι τώρα 3 δολάρια ανά million btu, στην Ευρώπη είναι μεταξύ 10 και 13 δολαρίων ανά million btu και στην Ασία φτάνουν γύρω στα 18 δολάρια, οπότε βλέπουμε μία μεγάλη διαφορά τιμών ανάλογα με το τι ανταγωνισμός υπάρχει. Κάνει σχέδια η Αμερική για να εξάγει LNG σε τιμές, οι οποίες είναι συνδεδεμένες με το Henry Hub που είναι ένα hub τιμών στην Αμερική, αλλά κι αυτό έχει κινδύνους, για παράδειγμα ήταν 2,5 δολάρια πριν από μερικούς μήνες και τώρα έχει φτάσει 3,5 και ποιος ξέρει που θα πάει. Αλλά δε νομίζω, δεν πιστεύω ότι θα γίνουν εξαγωγές μεγάλων ποσοτήτων από την Αμερική, αυτό που πιστεύω είναι ότι οι Αμερικανοί θα κρατήσουν πολλές ποσότητες για να βοηθήσουν την ενεργοβόρο βιομηχανία τους, για να γίνει ανταγωνιστική διεθνώς άρα και στην οικονομία τους και επίσης θα είναι πάρα πολύ γρήγοροι στο να αρχίσουν να χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο για άλλες μορφές ιδιαίτερα που έχουν σχέση με την κίνηση. Ήδη έχουν γίνει μεγάλες προσπάθειες για τα τρένα τους και η Αμερική έχει το μεγαλύτερο σύστημα τρένων σε όλο τον κόσμο, όπου χρησιμοποιούν τρένα με LNG, για τα φορτηγά τους να χρησιμοποιούν κι εκεί LNG, οπότε εγώ νομίζω θα δούμε μια επανάσταση στην τεχνολογία χρήσης φυσικού αερίου η οποία όμως θα έχει και συνέπειες και στον υπόλοιπο κόσμο γιατί θα δούμε
να φεύγει ο κόσμος περισσότερο από το πετρέλαιο, ανάλογα βέβαια και με τις τιμές και να πηγαίνει προς το φυσικό αέριο. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Βλέπω λοιπόν ότι οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν διάφορες απαιτήσεις για το φυσικό αέριο σε σχέση και με την εσωτερική τους βιομηχανία, αλλά δεν παύει να είναι κάτι πολύ ελκυστικό. Αναφέρεστε σε διαφοροποιήσεις, είναι όμως σαφέστατα ένα κίνητρο για να αποκτήσεις υψηλότερες τιμές. Χ. ΣΑΧΙΝΗΣ: Εάν υπάρχουν πολλές ποσότητες LNG στην αγορά, αυτό σημαίνει ότι οι τιμές του LNG θα πέσουν και αν πέσουν οι τιμές του LNG αυτό θα δημιουργήσει ανταγωνιστικές πιέσεις στους άλλους προμηθευτές για να ρίξουν κι αυτοί τις τιμές τους. Έτσι προσβλέπω ότι θα γίνει, μέχρι στιγμής δεν το έχουμε δει πάρα πολύ αυτό, δηλαδή αυτή τη στιγμή αν κάποιος προσπαθήσει να κάνει ένα τριετές συμβόλαιο για LNG στην Ελλάδα, η τιμή του θα είναι γύρω στο 10% ακριβότερη από τη μεσοσταθμική τιμή του αερίου που προμηθεύεται η ΔΕΠΑ.