ΤΕΥΧΟΣ 3 ο ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: ΣΕΛ. 1-2 Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΟΝΤΑΣ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΣΕΛ. 3 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΦΟΡΟΥΜ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕΛ. 4 ΠΩΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΟ 2030? ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΕΛ. 5 ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ - ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΟΧΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΙΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΣΕΛ. 6 ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ. ΤΟ ΝΕΟ ΚΑΥΣΙΜΟ ΤΩΝ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ; ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΛΒΕΤΙΑΣ ΣΕΛ. 7 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ. ΠΡΟΟΔΟΣ Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ; ΣΕΛ. 8 Ο ΟΟΣΑ ΣΤΑ ΜΜΕ HIGHLIGHTS ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ: Μικρή αύξηση στο συνολικό πληθυσμό της Ελλάδας τη δεκαετία του 2000. Προβλέπεται μικρή μείωση μέχρι το 2050 με τον πληθυσμό της χώρας να φτάνει τα 10,6 εκατ. κατοίκους περίπου. ΥΠΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟ ΖΩΗΣ: Το ποσοστό γεννήσεων ανά Ελληνίδα από 2,39 το 1970, μειώθηκε σε 1,53 το 2009, ακολουθώντας την πτωτική τάση του ΟΟΣΑ. Η μείωση των γεννήσεων και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής συμβάλλουν στην αύξηση του ποσοστού των εξαρτώμενων ατόμων: τα παιδιά κάτω των 15 ετών θα αποτελούν μόλις το 12,3% του πληθυσμού το 2050, έναντι 16,3% το 2000, ενώ οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών θα αποτελούν το 32,5% του πληθυσμού το 2050, έναντι 16,6% το 2000, πέμπτο υψηλότερο ποσοστό στις 34 χώρες του ΟΟΣΑ μετά τις Ιαπωνία, Κορέα, Ισπανία και Ιταλία. ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑ: Το κατά κεφαλήν εισόδημα της Ελλάδας συνέκλινε με το μέσο όρο του ΟΟΣΑ και της ευρωζώνης την περίοδο 2000-2009, ενώ από το 2010 λόγω της κρίσης χρέους, εισήλθε σε τροχιά απόκλισης. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ: Την περίοδο 1995-2007 περισσότερο από το 70% της αύξησης του συνολικού ΑΕΠ προήλθε από το 10% των περισσότερο δυναμικών περιφερειών. Οι περιφερειακές ανισότητες διατηρούνται. ΜΙΑ «ΚΛΕΙΣΤΗ» ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Η Ελλάδα παραμένει σχετικά «κλειστή» οικονομία καθώς ο λόγος διεθνούς εμπορίου προς το ΑΕΠ το 2010, ήταν ο τέταρτος χαμηλότερος στον ΟΟΣΑ (29,4% και 21,0% του ΑΕΠ εισαγωγές και εξαγωγές αντίστοιχα), ενώ και οι εισροές ξένων άμεσων επενδύσεων (FDI) στη χώρα μας παραμένουν πολύ χαμηλές (2,1 δις $ το 2010). Η κατά 20% περίπου ανατίμηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας τη δεκαετία 2000-2009 και η κατά 3% περίπου μέση ετήσια αύξηση του μοναδιαίου κόστους εργασίας οδήγησε σε απώλεια ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Μετά από τη μακρά περίοδο αύξησής του, στο πλαίσιο της ακολουθούμενης προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, το μοναδιαίο κόστος εργασίας το 2010 σημείωσε απότομη πτώση μεγαλύτερη από 7%. Η απώλεια ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας αντανακλάται στο δεύτερο υψηλότερο έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στον ΟΟΣΑ, το οποίο κορυφώθηκε στο 14,7% του ΑΕΠ το 2007, πριν να εισέρθει σε φάση διόρθωσης (10,4% του ΑΕΠ το 2010). Το έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, λόγω της υψηλής ενεργειακής εξάρτησης της χώρας μας από το πετρέλαιο, συντηρείται από τη σημαντική άνοδο της ονομαστικής διεθνής τιμής του πετρελαίου, ιδίως μετά το 2004. (ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛ. 2) ΕΠΕΝΔΥΟΝΤΑΣ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ, ΧΤΙΖΟΥΜΕ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΕΛΛΟΝ. Μπορούν οι «πράσινες», ανταγωνιστικές πόλεις να οδηγήσουν σε μία βιώσιμη οικονομία; Μπορούν οι πόλεις, που συγκεντρώνουν πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, να συμβάλλουν στην έξοδο από την παγκόσμια οικονομική κρίση; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρεί να δώσει απάντηση ο ΟΟΣΑ, στη «Στρογγυλή Τράπεζα Υπουργών και Δημάρχων» που διοργανώνει στο Σικάγο, στις 8 και 9 Μαρτίου 2012. - Πώς οι επενδύσεις σε βιώσιμες αστικές υποδομές μπορούν να τονώσουν την απασχόληση και να δημιουργήσουν οικονομικές ευκαιρίες βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα; - Με ποιους τρόπους μπορεί να γίνει καλύτερη αξιοποίηση των δημόσιων πόρων και προσέλκυση επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα; - Πώς οι πράσινες επενδύσεις μπορεί να έχουν κοινωνικό χαρακτήρα και να συμβάλουν στην εξάλειψη της φτώχειας; - Ποιες είναι οι βέλτιστες πρακτικές και οι θεσμικές προκλήσεις στη χρηματοδότηση βιώσιμων υποδομών στα κτίρια, τις μεταφορές, την ενέργεια, τις Επιχειρήσεις Κοινωνικής Ωφέλειας; Σε αυτά τα ερωτήματα, θα κληθούν να απαντήσουν εκπρόσωποι εθνικών και τοπικών αρχών ενώ τα συμπεράσματα θα συνεισφέρουν στη διαμόρφωση της ατζέντας του Ρίο+20. 1
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΣΕΛ. 1 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ: Το ποσοστό απασχόλησης το 2010 ανήλθε σε 59,6%, έναντι 64,6% στον ΟΟΣΑ και 78,6% στην Ελβετία, χώρα με την καλύτερη επίδοση στις 34 χώρες του Οργανισμού. Η απασχόληση νέων και γυναικών σημείωσε το 2010 τη δεύτερη και την πέμπτη χειρότερη επίδοση στον ΟΟΣΑ αντίστοιχα. Το ποσοστό μερικής απασχόλησης διαμορφώθηκε στο 8,8%, πέμπτη χαμηλότερη επίδοση στον ΟΟΣΑ το 2010, τέσσερις φορές περίπου μικρότερο από την υψηλότερη επίδοση στον ΟΟΣΑ (Ολλανδία με 37,1%). Το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων στην Ελλάδα, παραμένει το δεύτερο υψηλότερο στον ΟΟΣΑ, υπερδιπλάσιο έναντι του μέσου όρου του Οργανισμού. Οι Έλληνες το 2009 δούλευαν τις περισσότερες ώρες ανά απασχολούμενο στον ΟΟΣΑ, μετά την Κορέα. Η μόνη ευρωπαϊκή χώρα του Οργανισμού με περισσότερες από 2.000 ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο (Διάγραμμα 1). Ο συνδυασμός του στοιχείου αυτού με το πολύ χαμηλό ποσοστό απασχόλησης, δείχνει ότι στη χώρα μας «δουλεύουν λίγοι, αλλά πολύ». Το ποσοστό ανεργίας, μετά από μια περίοδο μείωσης, αυξάνει εκ νέου και διαμορφώθηκε σε 12,6% το 2010, έναντι 8,6% στον ΟΟΣΑ, με την ανεργία των γυναικών να είναι η δεύτερη υψηλότερη στον ΟΟΣΑ. Διάγραμμα 1. Μέσες ώρες ανά απασχολούμενο ΈΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Η Ελλάδα έχει μια από τις τέσσερις χαμηλότερες επιδόσεις στον ΟΟΣΑ στη δαπάνη για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη (R&D). ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ: Οι εξαγωγές αγαθών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, ενώ σχεδόν πενταπλασιάστηκαν το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990, τη δεκαετία του 2000 παρέμειναν περίπου σταθερές και η Ελλάδα σημείωσε την έκτη χειρότερη επίδοση στον ΟΟΣΑ το 2009. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ: Παρά το γεγονός ότι η πρόσβαση στο διαδίκτυο παραμένει σχετικά χαμηλή στη χώρα μας, ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνει η πρόσβαση των νοικοκυριών στο διαδίκτυο ήταν διπλάσιος περίπου από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ το 2009. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Το ποσοστό των νέων 25-34 ετών με πανεπιστημιακή εκπαίδευση ανήλθε στο 29,4% το 2009, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των Ελλήνων ηλικίας 55-64 ανήλθε στο 15%, έναντι 37,1% και 22,4% του μέσου όρου του ΟΟΣΑ αντίστοιχα. Σχετικά με την πηγή των δαπανών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στη χώρα μας είναι σχεδόν αποκλειστικά δημόσια, ενώ στον ΟΟΣΑ το 2008 το 68,9% των συνολικών δαπανών ήταν δημόσιες και το υπόλοιπο 30,1% ιδιωτικές, με τις ιδιωτικές δαπάνες να έχουν έντονα αυξητική τάση καθώς υπερδιπλασιάστηκαν τη δεκαετία του 2000. Διάγραμμα 2: Αγροτικές Επιδοτήσεις ΆΜΥΝΑ, ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ: Το 2009, η Ελλάδα είχε την τρίτη υψηλότερη δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ για υπηρεσίες άμυνας, δημόσιας τάξης και ασφάλειας στον ΟΟΣΑ (μετά το Ισραήλ και τις ΗΠΑ). Επτά (7) φορές περισσότερες από αυτές της Ιρλανδίας, 3,5 φορές περισσότερες από αυτές της Ισπανίας και 3 φορές περισσότερες από της Γερμανίας. ΑΓΡΟΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ: Οι αγροτικές επιδοτήσεις της κοινής αγροτικής πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ μειώνονται ως ποσοστό των συνολικών εισπράξεων των αγροτών. Έτσι, από 32,7% το 2000, μειώθηκαν στο 19,8% το 2010. Η τάση μείωσης των αγροτικών επιδοτήσεων είναι κοινή στις χώρες του ΟΟΣΑ, αλλά οι διαφορές στο ύψος αυτών είναι εντυπωσιακές: τα αντίστοιχα ποσοστά του εισοδήματος των αγροτών που προέρχονται από «κρατικές επιδοτήσεις» το 2010 ανήλθαν σε 60,6% στη Νορβηγία, σε 53,9% στην Ελβετία, σε 50% στην Ιαπωνία και σε 44,6% στην Κορέα, έναντι 7,0% στις ΗΠΑ και μόλις 2,2% στην Αυστραλία (Διάγραμμα 2). ΑΛΙΕΙΑ: Ενώ η αλιεία φθίνει σταθερά στην Ελλάδα την περίοδο 1995-2009, η ιχθυοκαλλιέργεια πολλαπλασιάστηκε και ανήλθε σε 118 χιλ. τόνους το 2009. Το ποσοστό της παραγωγής από ιχθυοκαλλιέργεια έναντι της συνολικής αλιείας στη χώρα μας είναι το δεύτερο υψηλότερο στον ΟΟΣΑ. Περισσότερες πληροφορίες: http://www.oecd-ilibrary.org/economics/oecd-factbook_18147364 2
21Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΦΟΡΟΥΜ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ Πρωτοφανείς οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις, ιδίως των αναπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ, στις αγορές ομολόγων. Αυτή ήταν η βάση πάνω στην οποία έγιναν οι συζητήσεις του 21ου Παγκοσμίου Φόρουμ για τη Διαχείριση του Δημοσίου Χρέους (Παρίσι, 19-20 Ιανουαρίου 2012). Οι προκλήσεις αυτές απορρέουν από το υψηλό επίπεδο δημοσίου χρέους, την αβεβαιότητα σχετικά με την οικονομική ανάκαμψη, την αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους και τις πιέσεις από τους πιστωτικούς κινδύνους και τους κινδύνους μετάδοσης της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη. Για το 2012, ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι οι δανειακές ανάγκες των κρατώνμελών του, θα ανέλθουν στα 10,5 τρις $ΗΠΑ (Διάγραμμα 1). Οι περισσότερες από τις υπηρεσίες διαχείρισης δημοσίου χρέους, επιχειρούν να μειώσουν το βραχυπρόθεσμο δανεισμό και να αυξήσουν το δανεισμό σε μακροχρόνιους τίτλους (Διάγραμμα 2). Διάγραμμα 1. Δανειακές ανάγκες κρατών-μελών ΟΟΣΑ (2007-2012) Ενώ υπάρχει μεγάλη δυσκολία ανάδειξης βέλτιστων πρακτικών για τα εργαλεία διαχείρισης του δημοσίου χρέους (π.χ. επαναγορά και ανταλλαγές ομολόγων), οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι η χρήση των εργαλείων αυτών φαίνεται να μειώνει το μακροχρόνιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, αν και βραχυπρόθεσμα μπορεί να έχει αρνητικό αποτέλεσμα στο δημοσιονομικό ισοζύγιο. Το στοιχείο αυτό καθιστά καθοριστική τη διαφάνεια και την προβλεψιμότητα στη διαχείριση του δημοσίου χρέους, καθώς και τη σωστή επικοινωνιακή πολιτική έναντι των αγορών, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για τη διαφύλαξη της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης. Διάγραμμα 2. % Ωρίμανσης δημοσίου χρέους τους επόμενους 12, 24, 36 μήνες Περισσότερες πληροφορίες: http://www.oecd.org/finddocument/0,3770,en_2649_27994977_1_119808_1_1_1,00.html, και http://www.oecd.org/dataoecd/41/52/49243051.pdf ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΑ ΝΕΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Ο ΟΟΣΑ σε συνεργασία με το Διεθνές Ινστιτούτο για την Πράσινη Ανάπτυξη (Global Green Growth Institute), το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) και την Παγκόσμια Τράπεζα ανέπτυξε την Πλατφόρμα Γνώσης για την Πράσινη Ανάπτυξη (Green Growth Knowledge Platform - GGKP). H Πλατφόρμα Γνώσης είναι ένας παγκόσμιος διαδικτυακός τόπος συνάντησης ερευνητών και ειδικών επιστημόνων για θέματα πράσινης ανάπτυξης. Οι στόχοι είναι δυο: (α) να προσδιοριστούν και να αντιμετωπιστούν τα κενά στη θεωρία και την πρακτική για την Πράσινη Ανάπτυξη, βοηθώντας τις χώρες να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν αντίστοιχες πολιτικές και (β) να τεθούν οι βάσεις για μια διαρκή συνεργασία ερευνητών, ακαδημαϊκών και ανθρώπων της αγοράς, προκειμένου η στροφή σε πολιτικές για την Πράσινη Ανάπτυξη να είναι εφικτή. Η GGKP θα αποτελέσει κόμβο παρουσίασης προγραμμάτων, διεθνών δράσεων και πρωτοβουλιών για θέματα Πράσινης Ανάπτυξης, ενώ παράλληλα θα αποτελεί μια συμμετοχική διαδικτυακή κοινότητα ανταλλαγής απόψεων, γνώσεων και πληροφοριών. Για περισσότερες πληροφορίες : http://www.greengrowthknowledge.o rg/pages/ggkphome.aspx http://www.greengrowthknowledge.o rg/pages/events.aspx 3
ΠΩΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΟ 2030; ΤΙ ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΤΙ ΔΟΜΗ ΘΑ ΕΧΟΥΝ; Γιατί το μέλλον των οικογενειακών δομών ενδιαφέρει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής; Πόσο συνδεδεμένο είναι με το σχεδιασμό των κατάλληλων πολιτικών στην υγεία, την απασχόληση, την τεχνολογία, τη στέγαση; Με αυτό το θέμα καταπιάνεται η πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ, The Future of the families to 2030. Η αναμενόμενη αύξηση του αριθμού των μονογονεϊκών οικογενειών, των ζευγαριών που συζούν και των «ανασυσταμένων» οικογενειών (αντρόγυνο με παιδιά από προηγούμενους γάμους) μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του κινδύνου της φτώχειας. Ο αυξανόμενος αριθμός των νοικοκυριών που αποτελούνται από ένα άτομο, αναμένεται να αυξήσει τις ανάγκες στέγασης. Η αύξηση του αριθμού των εργαζόμενων γυναικών αυξάνει τις πιέσεις για ένα αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος. Οι χώρες του ΟΟΣΑ πρέπει να αρχίζουν να κάνουν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό με βάση τις επερχόμενες αλλαγές στις οικογένειες. Ποιες είναι όμως αυτές οι πολιτικές; - Επέκταση της δυνατότητας χορήγησης αδειών π.χ. σε παππούδες και γιαγιάδες καθώς και σε μέλη της οικογένειας όπου δεν υπάρχουν δεσμοί αίματος, - Δυνατότητα εκχώρησης των αδειών αυτών σε περίπτωση μη χρήσης τους, - Δυνατότητα μερικής συνταξιοδότησης, - «Τηλε-εργασία» και «τηλε-εκπαίδευση» για τη στήριξη των μονογονεϊκών οικογενειών, - Χρήση καινοτόμων συσκευών για τη βελτίωση της αυτονομίας αρρώστων και ηλικιωμένων, - Ενίσχυση της δυνατότητας των νέων ανθρώπων να αγοράσουν πρώτη κατοικία και προώθηση καινοτόμων πολιτικών στέγασης, όπως κοινή στέγαση, συστέγαση (για παράδειγμα medcottage στις ΗΠΑ και uhouse στην Κορέα), - Βελτίωση των παρεχόμενων δυνατοτήτων μετακίνησης, καθώς στα νέα μοντέλα οικογένειας, τα μέλη είναι διάσπαρτα. -Στην Ολλανδία απαλλάσσονται από το φόρο αποταμιευτικά προγράμματα φυσικών προσώπων τα οποία αποσκοπούν στη χρηματοδότηση μελλοντικής άδειας άνευ αποδοχών. -Στη Γερμανία ιδρύθηκε το 2003 η ένωση Alliance for the Family, η οποία φέρνει σε συνεργασία φορείς όπως το εμπορικό επιμελητήριο, εργατικές ενώσεις, κυβέρνηση, επιστήμονες, ιδιωτικό τομέα, με σκοπό τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ δουλειάς και οικογένειας. Το πρόγραμμα «Local Partnerships for Families επιχειρεί να δώσει σε τοπικό επίπεδο λύσεις για τη στήριξη της οικογένειας. http://www.oecd.org/dataoecd/19/31/49093502.pdf Πώς μαθαίνουμε; Ο ΟΟΣΑ σε συνεργασία με το αμερικανικό Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (National Science Foundation) διοργάνωσε στις 23-24/1 συνέδριο με θέμα την «Καινοτομία στην Εκπαίδευση» επιχειρώντας να δώσει απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Επιστήμονες και ερευνητές από πολλούς κλάδους (ψυχολογία, νευρολογία, πληροφορική) http://www.oecd.org/document/47/0,3 μοιράστηκαν τα πορίσματα των ερευνών τους σχετικά με την κατανόηση του εγκεφάλου. Στόχος, ο σχεδιασμός νέων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων. Από τα βασικά συμπεράσματα: - Η μάθηση είναι πρωτίστως μία κοινωνική δραστηριότητα. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν να μιλούν πιο γρήγορα μέσα από την ανθρώπινη επαφή και αλληλεπίδραση. Μικρά παιδιά που περνούν πολύ χρόνο μπροστά στην τηλεόραση, επικεντρώνονται στην εικόνα και όχι στο λεξιλόγιο. - Τα ρομπότ και οι λοιπές τεχνολογίες μάθησης είναι πιο αποτελεσματικές όταν είναι προγραμματισμένες να αλληλεπιδρούν «κοινωνικά» με τους μαθητές. ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - Δύο μαθητές μαζί, μαθαίνουν καλύτερα σε σχέση με ένα μαθητή μόνο του. - Κοινωνικά στερεότυπα επηρεάζουν τις εκπαιδευτικές αντιλήψεις, τις επιλογές και αποδόσεις των μαθητών (πχ τα κορίτσια δεν προτιμούν τα μαθηματικά). - Τα παιδιά από 1 έως 6 ετών έχουν μία πλαστικότητα στον εγκέφαλο που τους επιτρέπει να μάθουν εύκολα ακόμα και 5 γλώσσες. Οι μαθητές οι οποίοι εκτίθενται σε περισσότερες από μία γλώσσες σε μικρή ηλικία, έχουν καλύτερη σχολική απόδοση στο μέλλον. - Τα μικρά παιδιά πρέπει να εξοικειώνονται από νωρίς με τα μαθηματικά, π.χ. να ενθαρρύνονται να μετρούν τα αντικείμενα, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στους αριθμούς 4 έως 10 και όχι στους αριθμούς 1 έως 3. - Η χρησιμοποίηση της μνήμης γεννά νέα κύτταρα. - Η συχνή χρήση τεχνολογικών συσκευών (κινητό τηλέφωνο, υπολογιστής, ηλεκτρονικά παιχνίδια) έχει αρνητικές επιπτώσεις π.χ. λιγότερο ύπνο, κακή ποιότητα ύπνου, http://www.oecd.org/document/47/0,3746,en_2649_35845581_49381423_1_1_1_1,00.html 4
ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ - ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΟΧΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΙΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ Στα επόμενα χρόνια οι αναδυόμενες οικονομίες θα παρουσιάσουν μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη, λόγω των σημαντικών πολιτικών που έχουν υιοθετήσει για την καινοτομία καθώς και της τεχνογνωσίας που αντλούν από τα ερευνητικά κέντρα πολυεθνικών επιχειρήσεων, που εγκαταστάθηκαν στο έδαφός τους. Αυτή ήταν μια από τις βασικές διαπιστώσεις των εργασιών του Συμποσίου που συνδιοργανώθηκε από το George Washington University, τον ΟΟΣΑ και την Παγκόσμια Τράπεζα (Παρίσι, 19 και 20 Ιανουαρίου) με τίτλο The Changing Geography of Innovation and Economic Growth and the Impact of the Crisis. Τα τελευταία χρόνια καταγράφηκε μια νέα γεωγραφική κατανομή στον τομέα της καινοτομίας και της οικονομικής ανάπτυξης που αυτή συνεπάγεται. Χώρες όπως η Ινδία, η Κίνα και άλλες αναδυόμενες οικονομίες επενδύουν μέσω της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, σε ειδικά επιστημονικά και τεχνολογικά προγράμματα σπουδών και ταυτόχρονα χρηματοδοτούν καινοτόμες ερευνητικές δραστηριότητες (R&D). Ο τομέας της καινοτομίας αντιμετωπίζεται από τις χώρες αυτές ως το βασικό μέσο για την αύξηση της οικονομικής τους επιρροής στην παγκόσμια αγορά. Οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις μεταφέρουν τις περισσότερες ερευνητικές τους δραστηριότητες (R&D) σε συγκεκριμένες αναδυόμενες οικονομίες προκειμένου να εκμεταλλευτούν το υπάρχον εξειδικευμένο φτηνό επιστημονικό προσωπικό, αλλά και τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που εμφανίζονται σε αυτές τις οικονομίες. Για τη χώρα μας διαπιστώθηκαν χαμηλές δαπάνες σε σχέση με άλλες μικρές ευρωπαϊκές χώρες στον τομέα της έρευνας (0,5% του ΑΕΠ) (Διάγραμμα 1), και μικρή ενθάρρυνση της καινοτόμου προσπάθειας. Διαπιστώνεται όμως η ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας με ινστιτούτα και πανεπιστήμια του εξωτερικού (Διάγραμμα 2). Οι στοχευμένες πολιτικές για τη διατήρηση και ανάπτυξη της καινοτομίας περιλαμβάνουν: - την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας με χορήγηση δανείων σε καινοτόμες επιχειρήσεις, - μεταρρυθμίσεις στα δημόσια κέντρα έρευνας και τεχνολογίας, - προώθηση της διαδικτυακής οικονομίας (internet economy), - ενίσχυση της πράσινης καινοτομίας, - παροχή κινήτρων για την παραγωγή και διάχυση της καινοτομίας. Περισσότερες πληροφορίες: http://www.oecd.org/document/37/0,3746,en_2649_33703 _49364453_1_1_1_1,00.html Διάγραμμα 1. Το παγκόσμιο τοπίο στον τομέα της έρευνας Διάγραμμα 2. Η διεθνής επιστημονική συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών κέντρων 5
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΙΣΡΑΗΛ: Η ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ. Ο ΟΟΣΑ αναγνωρίζει την προσπάθεια που γίνεται για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών Ενέργειας, τη μείωση της ρύπανσης του αέρα, την καλύτερη διαχείριση των υδάτων καθώς και την επέκταση των περιβαλλοντικά προστατευόμενων περιοχών, παρά το γεγονός ότι ο ταχύς ρυθμός ανάπτυξης και πληθυσμιακής αύξησης κατά την τελευταία 10ετία δημιουργεί σημαντικές περιβαλλοντικές πιέσεις. Οι συστάσεις του Οργανισμού περιλαμβάνουν: την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης οριζόντιας πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την πράσινη οικονομία, τη χρήση οικονομικών εργαλείων όπως οι πράσινοι φόροι, τη θέσπιση τιμής άνθρακα στους τομείς της γεωργίας, της διαχείρισης υδάτων και των μεταφορών, την περαιτέρω προώθηση της καθαρής πράσινης καινοτομίας, την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου για τη διαχείριση των αποβλήτων, τη διαρκή αξιολόγηση και αναδιαμόρφωση των μέτρων για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. ΙΣΠΑΝΙΑ: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΕ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟ ΑΡΙΘΜΟ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ Η Ισπανία, έβδομος μεγαλύτερος δωρητής παγκοσμίως, διπλασίασε την Αναπτυξιακή της Βοήθεια (ΕΑΒ) από 0,23% το 2003 σε 0,46% το 2009, ποσοστό που μειώθηκε σε 0.43% το 2010 εξαιτίας των περικοπών στις δημόσιες δαπάνες. Η Διεύθυνση Αναπτυξιακής Βοήθειας (DAC) συστήνει: (α) η βοήθεια να πηγαίνει σε μικρότερο αριθμό αναπτυσσόμενων χωρών για να διασφαλισθούν μεγαλύτερα αποτελέσματα, (β) καλύτερο συντονισμό ανάμεσα στους διαχειριστές της αναπτυξιακής βοήθειας και (γ) ξεκάθαρα κριτήρια για τη συμμετοχή των ΜΚΟ στην Αναπτυξιακή Συνεργασία. Για περισσότερες πληροφορίες : http://www.oecd.org/document/25/0,3746,en_21571361_44 315115_49353625_1_1_1_1,00.html Για περισσότερες πληροφορίες : http://www.oecd.org/document/53/0,3746,en_2649_34307_ 48555125_1_1_1_1,00.html ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΛΒΕΤΙΑΣ: Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΕΥΝΟΗΣΕ ΤΟ ΕΛΒΕΤΙΚΟ ΦΡΑΓΚΟ Οι ανησυχίες και η αβεβαιότητα γύρω από την κρίση χρέους στην ευρωζώνη, οδήγησαν σε μαζικές εισροές κεφαλαίων στην Ελβετία και εκτίναξαν στα ύψη τη συναλλαγματική ισοτιμία του ελβετικού φράγκου. - Παρά την ισχυρή ανατίμηση του ελβετικού φράγκου, η οικονομική ανάκαμψη της Ελβετίας συνεχίστηκε και το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,8% το 2012 και κατά 1,9% το 2013, κυρίως χάρη στις εξαγωγές και τις επενδύσεις. - Ο πληθωρισμός προβλέπεται να παραμείνει κοντά σε μηδενικά επίπεδα (0,3% το 2013) και η ανεργία πολύ χαμηλή στα επίπεδα του 4% το 2013. - Τα δημόσια οικονομικά είναι υγιή με το πλεόνασμα του ισοζυγίου της ομοσπονδιακής κυβέρνησης να προβλέπεται στο 0,6% του ΑΕΠ το 2013 και το δημόσιο χρέος στο 40,7% του ΑΕΠ το 2013. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διατηρείται σε πολύ υψηλά επίπεδα (12,6% του ΑΕΠ το 2012). Κατά τον ΟΟΣΑ, οι εισροές κεφαλαίων και τα πολύ χαμηλά επιτόκια, μπορεί να οδηγήσουν σε ανισορροπίες στην αγορά ακινήτων και σε υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα. Για να αποφευχθεί αυτό, ο ΟΟΣΑ συστήνει την ενίσχυση της μακροπροληπτικής εποπτείας και τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος ώστε να μην ευνοείται η επένδυση σε ακίνητα, έναντι άλλων επενδύσεων. Στο τραπεζικό σύστημα, ο ΟΟΣΑ συστήνει την υιοθέτηση αυστηρότερων κανόνων κεφαλαιακής επάρκειας και ποσοστού μόχλευσης κάτω του 5% για τις δύο μεγαλύτερες ελβετικές τράπεζες. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η Ελβετία έχει αναξιοποίητες δυνατότητες στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ιδίως στις μεταφορές. Συστήνει την επιβολή φόρου άνθρακα στα καύσιμα κίνησης και τη σύνδεση με το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων (EU-ETS). 6
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΠΡΟΟΔΟΣ Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ; (ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - SCOREBOARD 2011) Πόσο μειώθηκαν οι ενεργειακές καταναλώσεις των χωρών από το 1974 μέχρι σήμερα; Έχουν εφαρμόσει οι χώρες πολιτικές για την ενεργειακή αποδοτικότητα; 2,1% ετησίως είναι οι εξοικονομήσεις ενέργειας σε 11 χώρες του ΔΟΕ αλλά πολλά θα μπορούσαν να γίνουν ακόμη. Τα στοιχεία δείχνουν αποσύνδεση της ανάπτυξης σε σχέση με την ενεργειακή κατανάλωση. Η πλειοψηφία των χωρών μελών του ΔΟΕ παρουσίασε μείωση στην ενεργειακή ένταση με εξαίρεση την Ελλάδα και την Πορτογαλία (Διάγραμμα 1). Στις εμπορικές μεταφορές η ενεργειακή ένταση μειώθηκε κατά 4,5% μεταξύ 1990-2008 και στις επιβατικές μεταφορές κατά 8%. Η Ελλάδα κατέχει την υψηλότερη θέση στην ενεργειακή ένταση στον κλάδο των εμπορευματικών μεταφορών, κυρίως λόγω έλλειψης σιδηροδρόμων, γεωγραφίας της χώρας, αποδοτικότητας καυσίμων, οδικής συμπεριφοράς και μεταφοράς προϊόντων στις πόλεις με μεγάλα ή μικρά φορτηγά. Περισσότερες προσπάθειες χρειάζονται για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας: α. Στον οικιακό τομέα για τις μικρές συσκευές, β. Στα νέα και στα υπό ανακαίνιση κτίρια, γ. Στις συσκευές και στον εξοπλισμό, με εναρμόνιση διεθνών προτύπων και επενδύσεις σε πιο αποδοτικά προϊόντα, δ. Στο φωτισμό σε δημόσια, εμπορικά κτίρια και βιομηχανίες, ε. Στις μεταφορές με επέκταση των πολιτικών για τα οχήματα βαρέων φορτίων και την εναρμόνιση προτύπων για ελαστικά αυτοκινήτων και ζ. Στις βιομηχανίες και στις ΜΜΕ (ενεργειακοί έλεγχοι). Ο μέσος όρος της κατά κεφαλήν ενεργειακής κατανάλωσης είναι 5toe στις χώρες μέλη του ΔΟΕ, διπλάσιος του παγκόσμιου μέσου όρου και περίπου 8 φορές μεγαλύτερος από τον μέσο όρο της Ινδίας. Για περισσότερες πληροφορίες: http://www.iea.org/w/bookshop/b.aspx?year=2011 Διάγραμμα 1 : Μεταβολή στην ενεργειακή ένταση από το 1974 έως το 2010 ΤΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ, ΤΟ ΝΕΟ ΚΑΥΣΙΜΟ ΤΩΝ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ; Στις 23-24 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε συνάντηση στον ΟΟΣΑ με θέμα Πράσινη Ανάπτυξη και το Μέλλον των Αερομεταφορών, όπου επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο Υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων κ. Μ. Βορίδης. Τα κύρια ερωτήματα ήταν: Μπορεί ο συνεχώς αναπτυσσόμενος κλάδος των αερομεταφορών να προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον με περιορισμούς στις επιτρεπόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου; Ποιες οι επιπτώσεις από την υπαγωγή του κλάδου στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Αδειών Ρύπων (EU-ETS); Αποτελούν τα βιοκαύσιμα λύση για τη μείωση των ρύπων στον κλάδο; Βασικές διαπιστώσεις: - Η παραγωγή και χρήση βιοκαυσίμων για τις αερομεταφορές δεν αποτελεί μόνη της επαρκή λύση. - Οι επιπτώσεις από τα βιοκαύσιμα δεν μπορούν να μετρηθούν μόνο ως προς τις εκπομπές τους αλλά και ως προς τις εναλλακτικές χρήσης γης που θα προέκυπταν από τη μη καλλιέργειά τους, - Οι αρμόδιοι φορείς για τις αερομεταφορές (π.χ. ICAO) οφείλουν να αναλάβουν άμεσα δράση για τη θέσπιση ρυθμιστικού πλαισίου για τη μείωση των εκπομπών. - Απαιτείται συντονισμένη δράση σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μαζί με τις αναπτυσσόμενες χώρες. - Η καινοτομία θα παίξει βασικό ρόλο στη βελτίωση των αεροσκαφών, στην αποδοτικότητα των καυσίμων, στη βελτίωση του λειτουργικού σκέλους των αερομεταφορών. - Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να βρουν τις κατάλληλες συνεργασίες για τη βελτιστοποίηση του μέλλοντος των αερομεταφορών ως προς την ανάπτυξη του τομέα και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεών του. Για περισσότερες πληροφορίες : http://www.oecd.org/document/34/0,3746,en_39315735 _39312980_39404130_1_1_1_1,00.html 7
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ-ΜΑΡΤΙΟΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012: ROUNDTABLE ON INNOVATION AND GREEN GROWTH 16-17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012: GLOBAL FORUM ON COMPETITION, ΠΑΡΙΣΙ 27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012: LEED CEDEFOP, GREEN SKILLS FORUM, ΠΑΡΙΣΙ 28-29 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012: GLOBAL FORUM ON DEVELOPMENT, ΠΑΡΙΣΙ ΜΑΡΤΙΟΣ 1 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012: 50 Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥ DEVELOPMENT CENTRE ΤΟΥ ΟΟΣΑ, ΠΑΡΙΣΙ 8-9 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012: ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΑΡΧΩΝ, ΣΙΚΑΓΟ, ΗΠΑ Ο ΟΟΣΑ ΣΤΑ ΜΜΕ «Οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας έχουν χειροτερέψει από το προηγούμενο φθινόπωρο και τώρα εξαρτώνται περισσότερο από ποτέ από την πολιτική ηγεσία για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Με την ανεργία να αυξάνεται, τις πιέσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές να συντηρούνται, την Ευρωζώνη να βρίσκεται ήδη σε ύφεση και τη διευθέτηση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα σε αμφισβήτηση, η υποτίμηση της πιστοληπτικής ικανότητας αρκετών ευρωπαϊκών χωρών που ανακοινώθηκε αργά την Παρασκευή (13 Ιανουαρίου 2012) συνθέτει το σκηνικό μίας τέλειας καταιγίδας», Angel Gurria, Γενικός Γραμματέας ΟΟΣΑ, καλεσμένος σε ημερίδα στο Παρίσι στις 16.01.2012 «Η ΕΚΤ πρέπει να αποδεχθεί απώλειες στο χαρτοφυλάκιό της με τα ελληνικά ομόλογα προκειμένου να βοηθήσει το κράτος-μέλος της ευρωζώνης. Πάντα συστήναμε ότι αυτό πρέπει να γίνει και ότι επίσης θα συνεισφέρει στη δημιουργία ενός κλίματος ίσης μεταχείρισης. Η ΕΚΤ αγόρασε τα ομόλογα αυτά με έκπτωση και η έκπτωση αυτή πρέπει να πιστωθεί προς όφελος της Ελλάδος.» Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ σε συνέντευξή του στο κανάλι Bloomberg στο περιθώριο της Συνόδου στο Νταβός. «Κάθε ημέρα που περνάει η πιθανότητα μετάδοσης της κρίσης αυξάνει. Έχουμε δει τις συνέπειες από τη μετάδοση της κρίσης στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Πρέπει να εξευρεθεί άμεσα λύση (στις διαπραγματεύσεις για το PSI). Η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τη βοήθεια διάσωσης στο 1 τρις ευρώ. Μετά την Ελλάδα θα πρέπει να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της ασπίδας προστασίας (firewall). Και αυτή θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη για να είναι αξιόπιστη.». Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Νταβός Ιανουάριος 2012 Διατρέχουμε τον κίνδυνο να καταστρέψουμε μία ολόκληρη γενιά. Είμαι αισιόδοξος ότι λύσεις υπάρχουν Είμαι λιγότερο αισιόδοξος ότι λαμβάνουμε (οι πολιτικοί ηγέτες) τις σωστές αποφάσεις για να τις υλοποιήσουμε. Οι ανισότητες αυξάνουν και η απάντηση είναι μία ισχυρότερη,»καθαρότερη» (cleaner) και δικαιότερη οικονομική ανάπτυξη. Γενικός Γραμματέας ΟΟΣΑ Νταβός Ιανουάριος 2012 HIGHLIGHTS - Ο πληθυσμός της Ινδίας προβλέπεται να ανέλθει στα 1,7 δις κατοίκους περίπου τη δεκαετία του 2040, ξεπερνώντας την Κίνα. - Το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας στο Μεξικό και την Τουρκία το 2009 ήταν περίπου 3 φορές υψηλότερο από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ. - Οι δαπάνες για ιδιωτικές συντάξεις στην Αυστραλία και στην Ισλανδία είναι κατά 50% περίπου υψηλότερες από τις δημόσιες, μοναδικές χώρες στον ΟΟΣΑ με αυτό το χαρακτηριστικό. ΧΡΗΣΙΜΑ LINKS ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΟΣΑ http://www.oecd-ilibrary.org/ ΜΟΝΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΟΟΣΑ delegation@greece-oecd.org 8