ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΘΕΣΕΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ & ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ ΔΑΠΑΝΩΝ
ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το γενικό πλαίσιο των θεμάτων επιλεξιμότητας καθορίζεται από τους Κανονισμούς: (ΕΚ) αριθμ. 1083/2006 του Συμβουλίου περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το Ταμείο Συνοχής. (ΕΚ) αριθμ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το ΕΤΠΑ. (ΕΚ) αριθμ. 1828/2006 της Επιτροπής για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 1083/2006 του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Οι γενικοί κανόνες επιλεξιμότητας εξειδικεύονται περαιτέρω ανά: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα με την ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ για υποβολή προτάσεων του Προγράμματος. τη Σύμβαση Χρηματοδότησης (SUBSIDY CONTRACT) τη Σύμβαση μεταξύ των Εταίρων (PARTNERSHIP AGREEMENT) τις Οδηγίες της Διαχειριστικής Αρχής (Program Manual) Κράτος μέλος και δεσμεύουν τους δικαιούχους που είναι εγκατεστημένοι σε αυτό. Για τους εταίρους στην Ελλάδα ειδικότερα οι κανόνες επιλεξιμότητας αναλύονται πιο διεξοδικά: α) Στην ΥΠ.Α.ΣΥ.Δ. (14023/ΕΥΘΥ521/31-3-2010). β) Στην Εξειδίκευση Οδηγιών για τις διαδικασίες υλοποίησης των έργων και την επιλεξιμότητα των δαπανών.
ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ Γενικός Κανόνας Οι δαπάνες που συμβάλουν στην υλοποίηση της δράσης που έχει αναληφθεί είναι επιλέξιμες για συγχρηματοδότηση εφόσον: Προβλέπονται στον προϋπολογισμό του εγκεκριμένου Τεχνικού Δελτίου Έργου Είναι νόμιμες, κανονικές και σύμφωνες με την Αρχή της Χρηστής Δημοσιονομικής Διαχείρισης Οικονομία Αποδοτικότητα Αποτελεσματικότητα και ειδικά την αρχή της οικονομίας, η οποία συνίσταται στην επιδίωξη της καλύτερης τιμής, στην ενδεδειγμένη ποιότητα και στον συντομότερο χρόνο.
ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ Οι δαπάνες είναι επιλέξιμες εφόσον: 1. αφορούν έργα, προϊόντα ή υπηρεσίες που περιγράφονται στο εγκεκριμένο τεχνικό δελτίο και 2. έχουν παραχθεί από τους δικαιούχους εντός της επιλέξιμης χρονικής περιόδου, όπως αυτή ορίζεται στο εγκεκριμένο τεχνικό δελτίο έργου. 3. προβλέπονται στον προϋπολογισμό του εγκεκριμένου τεχνικού δελτίου έργου. 4. συνιστούν πραγματική δαπάνη, η οποία έχει καταβληθεί από το φορέα στους δικαιούχους εντός της επιλέξιμης χρονικής περιόδου υλοποίησης της πράξης, όπως αυτή ορίζεται στο εγκεκριμένο τεχνικό δελτίο έργου. 5. τεκμηριώνονται από εξοφλημένα τιμολόγια ή λογιστικά στοιχεία ισοδύναμης αποδεικτικής αξίας. 6. αποτυπώνονται κωδικοποιημένα στο λογιστικό σύστημα του φορέα, ώστε να είναι αναγνωρίσιμες.
ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ Οι δαπάνες είναι επιλέξιμες εφόσον: 7. προκύπτει για αυτές επαρκής διαδρομή ελέγχου. 8. αφορούν ενέργειες, οι οποίες έχουν υλοποιηθεί με βάση: τις νόμιμες διαδικασίες που προβλέπονται στον φορέα, εκτός και αν αυτές δεν είναι συμβατές με το Κοινοτικό Δίκαιο. την αρχή της οικονομίας και κατ επέκταση με όλες τις προσήκουσες διαδικασίες δημοσιότητας και αξιολόγησης ανεξαρτήτως του ύψους της σύμβασης, τηρώντας τις θεμελιώδεις αρχές της Συνθήκης ΕΚ, δηλαδή του ανταγωνισμού, της μη διάκρισης, της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας. 9. Εκπληρούνται οι προϋποθέσεις υπαγωγής στο πρόγραμμα αναφορικά με: την επιλεξιμότητα του φορέα, την επιλεξιμότητα της δράσης, τις κρατικές ενισχύσεις και την τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
ΟΡΙΑ ΑΝΑΘΕΣΕΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Κοινοτική Νομοθεσία: Τα ποσά των κατώτερων ορίων εφαρμογής της Οδηγίας 2004/18, πάνω από τα οποία προκύπτει υποχρέωση τήρησης των διατάξεων της Οδηγίας κατά τις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, αναπροσαρμόστηκαν προσφάτως και από 1/1/2012 και για 2 έτη έχουν ως εξής: Οδηγία 2004/18/ΕΚ: α. Για Δημόσιες συμβάσεις Προμηθειών και Υπηρεσιών που συνάπτονται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές του παραρτήματος IV της Οδηγίας, 130.000,00. β. Για Δημόσιες συμβάσεις Προμηθειών και Υπηρεσιών που συνάπτονται από αναθέτουσες αρχές εκτός εκείνων του παραρτήματος IV της Οδηγίας, 200.000,00. γ. Για Δημόσιες συμβάσεις έργων, 5.000.000,00.
ΟΡΙΑ ΑΝΑΘΕΣΕΩΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Εθνική Νομοθεσία: Τα γενικά όρια αναθέσεων που ισχύουν για το Δημόσιο αναγράφονται στο άρθρο 83 του Ν. 2362/1995 περί Δημοσίου Λογιστικού. Σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση του εν λόγω άρθρου (ΥΑ 35130/739/10 ΦΕΚ 291Β), τα νέα χρηματικά όρια, βάσει των οποίων καθορίζονται οι ακολουθητέες κάθε φορά διαδικασίες για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων προμηθειών προϊόντων, παροχής υπηρεσιών και εκτέλεση έργων, έχουν ως εξής: α. Απευθείας Ανάθεση (διαδικασία με διαπραγμάτευση), μέχρι το ποσό των 20.000,00. β. Πρόχειρος Διαγωνισμός, από το ποσό της προηγούμενης περίπτωσης έως το ποσό των 60.000,00. γ. Ανοικτός Διαγωνισμός, από 60.000,00 και πάνω. Υπενθυμίζεται ότι σε όλες τις περιπτώσεις δε συμπεριλαμβάνεται ο ΦΠΑ.
ΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ (BODIES GOVERNED BY PRIVATE LAW) Τα ΝΠΙΔ που εμπίπτουν στην κατηγορία των bodies governed by private law (αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες, σωματεία, σύλλογοι, ΜΚΟ κ.α) δεν υπάγονται ευθέως εκ του νόμου στο νομικό πλαίσιο των αναθέσεων του Δημοσίου, είναι όμως υποχρεωμένα, στις περιπτώσεις συμμετοχής τους σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και για όσο διαχειρίζονται δημόσιο (εθνικό κ κοινοτικό) χρήμα, να ακολουθούν διαδικασίες Δημοσίου (π.χ. να τηρούν τα γενικά όρια του Δημοσίου Λογιστικού) για τις αναθέσεις που πρόκειται να πραγματοποιήσουν στο πλαίσιο των εγκεκριμένων έργων τους. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα τα εξής: A) Τα ΝΠΙΔ, για συμβάσεις άνω των κατωφλίων εφαρμογής των κοινοτικών Οδηγιών, υποχρεούνται να εφαρμόζουν απαρέγκλητα την κοινοτική νομοθεσία. Β) Οι θεμελιώδεις Αρχές της Συνθήκης ΕΚ (ανταγωνισμός, μη διάκριση, διαφάνεια, ίση μεταχείριση) τυγχάνουν εφαρμογής ΣΕ ΟΛΕΣ τις συμβάσεις, δηλαδή ΚΑΙ σε συμβάσεις κάτω των κατωφλίων εφαρμογής των κοινοτικών Οδηγιών.
ΝΠΙΔ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (BODIES GOVERNED BY PUBLIC LAW) Τα ΝΠΙΔ που λειτουργούν ως φορείς του Δημοσίου και εμπίπτουν στην κατηγορία των bodies governed by public law, έχουν σε πολλές περιπτώσεις τη δυνατότητα, μέσω ρητής νομοθετικής εξουσιοδότησης, να εξαιρεθούν από την εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στο πεδίο των αναθέσεων δημοσίων συμβάσεων και να διαμορφώσουν ένα δικό τους κανονιστικό πλαίσιο. Στις περιπτώσεις αυτές, εφόσον έχουν τηρηθεί όλες οι απαραίτητες διαδικασίες που προβλέπει ο νόμος, δηλαδή (ενδεικτικά) έκδοση κανονισμού από το αρμόδιο προς τούτο όργανο, έγκριση του κανονισμού από τον εποπτεύοντα υπουργό, τήρηση απαιτούμενης δημοσιότητας κλπ, οι εξαιρέσεις είναι αποδεκτές και οφορέαςεφαρμόζειτονδικότου Κανονισμό, έχοντας πάντα υπόψη ότι: A) Για συμβάσεις άνω των κατωφλίων εφαρμογής των κοινοτικών Οδηγιών, εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση η κοινοτική νομοθεσία. Β) Οι θεμελιώδεις Αρχές της Συνθήκης ΕΚ (ανταγωνισμός, μη διάκριση, διαφάνεια, ίση μεταχείριση) τυγχάνουν εφαρμογής ΣΕ ΟΛΕΣ τις συμβάσεις, δηλαδή ΚΑΙ σε συμβάσεις κάτω των κατωφλίων εφαρμογής των κοινοτικών Οδηγιών.
ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΡΗΣΗΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ 2006/C 179/02 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ: - Συμπυκνώνει την πάγια νομολογία του ΔΕΚ ότι οι κανόνες της Συνθήκης ΕΚ για την εσωτερική αγορά εφαρμόζονται ΚΑΙ στις συμβάσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των Οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις. - Καθιερώνει για πρώτη φορά την υποχρέωση διασφάλισης από τα κράτη μέλη προσήκοντος βαθμού δημοσιότητας, που να καθιστά δυνατό το άνοιγμα της αγοράς στον ανταγωνισμό, καθώς και τον έλεγχο του αμερόληπτου χαρακτήρα των διαδικασιών διαγωνισμού. - Η υποχρέωση τήρησης ελάχιστου βαθμού δημοσιότητας εφαρμόζεται και στην ανάθεση μικρών και πολύ μικρών συμβάσεων, οι οποίες δεν καλύπτονται ή καλύπτονται εν μέρει από τις Οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις.
ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΡΗΣΗΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΑΡΘΡΟ 35 παρ.1 ΥΠΑΣΥΔ: Οι δαπάνες δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών αξίας μεγαλύτερης των 20.000 ευρώ και μικρότερης των κατωτέρων ορίων που θέτουν τα ΠΔ 60/2007 και ΠΔ 59/2007 καθώς και οι δαπάνες των συμβάσεων υπηρεσιών που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙ Β του ΠΔ 60/2007 και στο παράρτημα XVII B του ΠΔ 59/2007 είναι επιλέξιμες εφόσον έχει προηγηθεί ανάρτηση της περιληπτικής προκήρυξης για 15 τουλάχιστον μέρες στην ιστοσελίδα του δικαιούχου ή/και της οικείας ΔΑ ή της ΕΥΔ του Στόχου ΕΕΣ ή της ΕΥΣΣΑΑΠ, όπως ορίζει το άρθρο 9, ή έχει προηγηθεί προσήκων βαθμός δημοσιότητας. Η υποχρέωση ανάρτησης στην ιστοσελίδα δεν υφίσταται στις περιπτώσεις που εθνικές διατάξεις προβλέπουν διαδικασία δημοσιότητας σε μέσα πανελλήνιας κυκλοφορίας. Κατ ουσίαν, καθιερώνεται υποχρέωση τήρησης ελάχιστης δημοσιότητας για συμβάσεις που ανατίθενται με πρόχειρο διαγωνισμό (από 20.000 έως 60.000 ευρώ).
ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΡΗΣΗΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ Εξειδίκευση οδηγιών για τις διαδικασίες υλοποίησης των έργων και την επιλεξιμότητα των δαπανών, σημείο 4.1. Τέλος, για δαπάνες δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών αξίας μεγαλύτερης των 3.000 ευρώ και μικρότερης των 20.000 ευρώ καθιερώνεται υποχρέωση ανάρτησης της περιληπτικής προκήρυξης για 5 ημέρες τουλάχιστον στην ιστοσελίδα του δικαιούχου ή/και της οικείας ΔΑ ή της ΕΥΔ του Στόχου ΕΕΣ ή της ΕΥΣΣΑΑΠ. Για τις πολύ μικρές δαπάνες (αναθέσεις έως 3.000 ευρώ) ή αναθέτουσααρχήδεν υποχρεούται να προβεί σε οποιαδήποτε διατύπωση δημοσιότητας. Κατ ουσίαν, καθιερώνεται υποχρέωση τήρησης ελάχιστης δημοσιότητας για συμβάσεις που ανατίθενται με τη διαδιακασία των διαπραγματεύσεων (έως 20.000).
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Σύμφωνα με τους κοινοτικούς και εθνικούς κανόνες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, δεν είναι νόμιμος ο κατακερματισμός μιας σύμβασης σε υποκατηγορίες όμοιων ή ομοειδών με βάση το αντικείμενο συμβάσεων, η κατάτμηση δηλαδή του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου ενός ενιαίου έργου σε επιμέρους τμήματα και η συνεπακόλουθη τμηματική ανάθεση επιμέρους συμβάσεων, που πραγματοποιείται με σκοπό την αποφυγή διενέργειας διαγωνιστικής διαδικασίας (ανοιχτού ή διεθνούς διαγωνισμού, αναλόγως του ύψους του συνολικού προϋπολογισμού). Οι ενδείξεις και τα κριτήρια, με βάση τα οποία μπορεί να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή μη κατάτμησης μιας σύμβασης, καθορίζονται και εξειδικεύονται από τη νομολογία τόσο του ΔΕΚ όσο και των εθνικών δικαστηρίων. Η Απόφαση του ΔΕΚ C-16/98 Επιτροπή κατά Γαλλίας έθεσε το κριτήριο της ενιαίας οικονομικής και τεχνικής λειτουργίας, σύμφωνα με το οποίο «..η ύπαρξηενόςέργου πρέπει να εκτιμάται βάσει της οικονομικής και τεχνικής λειτουργίας του αποτελέσματος των οικείων εργασιών».
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Η ίδια Απόφαση καθόρισε και κάποιες ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη ενός και μοναδικού έργου. Τέτοιες είναι η δυνατότητα ενός οικονομικού φορέα να υποβάλει υποψηφιότητα για την εκτέλεση του συνόλου των συμβάσεων, η ταυτόχρονη έναρξη της διαδικασίας των συμβάσεων, η ομοιότητα των προκηρύξεων, η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου εντός του οποίου κινήθηκαν οι διαδικασίες των συμβάσεων κ.α. Απόφαση ΔΕΚ C-574/10 Επιτροπή κατά Γερμανίας: «Μολονότι οι εν λόγω υπηρεσίες αρχιτέκτονα αφορούν συνολικώς ένα και το αυτό σχέδιο έργου, ήτοι την ανακαίνιση ενός πολυχώρου, εντούτοις ανατέθηκαν στο ίδιο γραφείο τεχνικών μελετών χωριστά, για κάθε τμήμα της κτιριακής υποδομής, και χωρίς προηγούμενο διαγωνισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αντιστοίχως, η αξίατων παροχών υπολογίστηκε χωριστά ανά σύμβαση...οι επίμαχες υπηρεσίες αποτελούν αντικείμενο μιας ενιαίας συμφωνίας, για την κατάτμηση της οποίας δεν συντρέχουν προφανείς αντικειμενικοί λόγοι.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Πρόκειται περί τμηματικών παροχών στο πλαίσιο της ανακαινίσεως του ίδιου κτιρίου, η οποία σχεδιάστηκε, αποφασίστηκε και εκτελέστηκε ως σύνολο. Οι παροχές αυτές εξυπηρετούσαν τον ίδιο σκοπό και συνδέονταν στενά μεταξύ τους από απόψεως χώρου, οικονομικών μέσων και λειτουργίας. Επομένως, η αξίατηςσυμβάσεως έπρεπε να υπολογιστεί με βάση τη συνολική αξία των υπηρεσιών αρχιτέκτονα... και η σύμβαση παροχής υπηρεσιών αρχιτέκτονα θα έπρεπε να αποτελέσει αντικείμενο διαγωνισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο». ΝΣΚ, Γνωμοδότηση 266/2009 (αφορά υπηρεσίες δημοσιότητας): «..το σύνολο του έργου έχει ως αντικείμενο την παροχή μιας και μόνης υπηρεσίας, ήτοι της δημοσιότητας προβολής ενός ήδη επιτελεσθέντος έργου.. όλες οι επί μέρους εργασίες και όλες οι ομάδες έργου θα ήτο δυνατόν να παρασχεθούν και διατεθούν αντιστοίχως από έναν προμηθευτή.. Επομένως, το έργο πρέπει να υλοποιηθεί ως ενιαίο, αφού αφορά την προμήθεια ομοειδών υπηρεσιών και απευθύνεται προς την ίδια κατηγορία υποψηφίων αναδόχων. Γιατολόγοαυτό πρέπει να προκηρυχθεί ένας ενιαίος τακτικός διαγωνισμός».
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Ελεγκτικό Συνέδριο, Τμήμα IV, Πράξη 48/2007: «.. οι προμήθειες αναλωσίμων υλικών και ειδών πληροφορικής αφορούν σε ομοειδή κατά τη φύση τους και την αντίληψη των συναλλαγών προϊόντα, τα οποία συνιστούν αλληλένδετα μέρη του υπάρχοντος μηχανογραφικού εξοπλισμού της υπηρεσίας, με αλληλοεξαρτόμενες λειτουργίες, που επιτελούν έναν ενιαίο σκοπό, ενδιαφέρουν δε την αυτή κατηγορία προμηθευτών. Έπρεπε επομένως βάσει της συνολικής τους δαπάνης κατά το έτος... να διενεργηθεί τακτικός διαγωνισμός». ΝΣΚ, Γνωμοδότηση 80/2004: Δεν επιτρέπεται η κατάτμηση μιας προμήθειας όμοιων ή ομοειδών ειδών σε περισσότερες προμήθειες μικρότερων ποσοτήτων προς αποφυγή διεξαγωγής τακτικού διαγωνισμού, ανεξάρτητα αν αυτό γίνεται εσκεμμένα ή όχι. Δεν υπάρχει κατάτμηση όταν τα προς προμήθεια είδη είναι κατά κατηγορίες εντελώς ετερόκλητα μεταξύ τους και τα παράγουν διαφορετικοί παραγωγοί και τα εμπορεύονται διαφορετικοί έμποροι.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Ο τελικός δικαιούχος δύναται να ακολουθεί την κατηγοριοποίηση της κοινοτικής νομοθεσίας, όπως αυτή αποτυπώνεται στην Οδηγία 2004/18 (Παράρτημα ΙΙ), η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με το ΠΔ 60/2007. Η κατηγοριοποίηση που θα ακολουθηθεί πρέπει να τεθεί εκ των προτέρων υπόψη της Κοινής Τεχνικής Γραμματείας με το Πλάνο διαγωνισμών και προμηθειών (Procurement Plan). Σε κάθε περίπτωση, είναι δυνατό να προκηρυχθεί ανοιχτός διαγωνισμός, ο οποίοςθα προβλέπει τη δυνατότητα κατάθεσης επιμέρους προσφορών ανά κατηγορίες. Θέμα κατάτμησης δεν τίθεται όταν προκηρύσσονται περισσότεροι του ενός διαγωνισμοί, εφόσον όλοι προκηρύσσονται σύμφωνα με το είδος του διαγωνισμού που υπαγορεύει ο συνολικός προϋπολογισμός των υπό ανάθεση τμημάτων.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Η συνήθης πρακτική που ακολουθείται, όταν ο φορέας αναλαμβάνει να υλοποιήσει ο ίδιος τιςεπιμέρουςδράσειςενόςέργου, είναι η συγκρότηση μιας ομάδας έργου, στις επιλέξιμες δαπάνες της οποίας περιλαμβάνονται οι δαπάνες της μισθοδοσίας, τωνμετακινήσεώντης, τα γενικά έξοδα και κάποιες μικροδαπάνες εξοπλισμού, οι οποίες θα πρέπει να συνδέονται με τη λειτουργία της ανωτέρω ομάδας έργου. ΗδυνατότηταυλοποίησηςμείδιαμέσαθαπρέπειναπροβλέπεταιστονΕσωτερικό Κανονισμό του Φορέα, ο οποίος θα πρέπει να διαθέτει το κατάλληλο προς τούτο προσωπικό και, σε κάθε περίπτωση, να είναι σε θέση να αιτιολογήσει ότι η προσφυγή σε αυτήν τη διαδικασία είναι συμφερότερη από τις διαγωνιστικές διαδικασίες. Στην περίπτωση αυτεπιστασίας, για τα τμήματα που θα ανατεθούν σε τρίτους θα πρέπει να τηρηθούν οι διαδικασίες ανάθεσης, σύμφωνα με το ύψος της προϋπολογιζόμενης δαπάνης.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Θεσμός που νομοθετήθηκε με σκοπό την από κοινού εκτέλεση έργων και προγραμμάτων ανάπτυξης (μέσω της συνεργασίας ΟΤΑ - φορέων του Δημοσίου) και την εξοικονόμηση πόρων. Σε πολλές περιπτώσεις κατέληξε να λειτουργεί μάλλον ως μηχανισμός διάθεσης πόρων και απευθείας αναθέσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών. Για τους ως άνω λόγους, καθώς και για το γεγονός ότι το τοπίο αναφορικά με τη συμβατότητα των ΠΣ με το κοινοτικό δίκαιο παραμένει ακόμα θολό, δεν ενθαρρύνεται η χρήση τους από τους εταίρους. Στις περιπτώσεις, όμως, που τελικά ένας εταίρος επιλέξει να συνάψει μια προγραμματική σύμβαση, θα πρέπει τουλάχιστον να βεβαιωθεί ότι αυτή καλύπτει τόσο τις τυπικές (αν οι φορείς δύνανται εκ του νόμου να συνάψουν ΠΣ, αν αναγράφονται σε αυτή όλα τα απαιτούμενα στοιχεία), όσο και τις ουσιαστικές προϋποθέσεις νομιμότητας (αν το αντικείμενο της εκχώρησης εμπίπτει στους καταστατικούς σκοπούς του φορέα πουτο αναλαμβάνει, αν υποκρύπτεται απευθείας ανάθεση), ούτως ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να θεωρηθεί η σύμβαση μη νόμιμη.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Σε ό,τι αφορά στη συμβατότητα των Προγραμματικών Συμβάσεων ως προς το Κοινοτικό Δίκαιο, τοπεδίοαυτόπαραμένειπροβληματικό, καθώς το ΔΕΚ θέτει αυστηρότερα κριτήρια από το εσωτερικό δίκαιο και, κατ ουσίαν, η μόνηεξαίρεσηπουαναγνωρίζει είναι αυτή των σχέσεων οιονεί αυτεπιστασίας (in-house αναθέσεις). Συγκεκριμένα, για τη διάγνωση μιας σχέσης οιονεί αυτεπιστασίας και την απευθείας ανάθεση συμβάσεων βάσει αυτής, κατ εξαίρεση της υποχρεωτικής εφαρμογής των κοινοτικών κανόνων περί δημοσίων συμβάσεων, το ΔΕΚ έκρινε ότι θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: Α) Η αναθέτουσα αρχή πρέπει να ασκεί επί του αναδόχου έλεγχο ανάλογο προς εκείνο που ασκεί επί των δικών της υπηρεσιών. Β) Ο ανάδοχος πρέπει να πραγματοποιεί το ουσιώδες τμήμα της επιχειρηματικής του δραστηριότητας με τον οργανισμό που ασκεί επ αυτού τον προαναφερθέντα έλεγχο. Σχετικές αποφάσεις ΔΕΚ (ενδεικτικά): C-84/03, C-29/04, C-340/04, C-295/05, C-573/07.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Η βασική μορφή ΠΣ είναι αυτή που απαντάται στα άρθρα 225 Ν.3463/2006 (ΔΚΚ) και 100 Ν. 3852/2010 (Καλλικράτης). Αποσπάσματα Πράξεων του VII Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου(ενδεικτικά): Πράξη Ζ Κλιμακίου 416/07 μη νόμιμα ανατέθηκε στη συμμετέχουσα δημοτική επιχείρηση η εκτέλεση του συνόλου των εργασιών..., αφού αυτή καθίσταται στην ουσία μοναδική αντισυμβαλλόμενη του Δήμου, κατά παράβαση των οικείων διατάξεων του ΔΚΚ. Πράξη 66/07 Επιχειρήσεις ΟΤΑ δεν μπορούν να συμμετέχουν ως μοναδικοί κατ ουσίαν αντισυμβαλλόμενοι του Ελληνικού Δημοσίου. Πράξη 239/06 Μη νόμιμη, καθόσον η Αναπτυξιακή Εταιρία δεν συμμετέχει σε αυτήν ως εκ τρίτου συμβαλλόμενη, αλλά μετέχει, ανεπιτρέπτως κατά νόμο, ως συνάπτων φορέας, αφού υλοποιεί αποκλειστικά ολόκληρο το αντικείμενο της σύμβασης.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Πράξη 52/08 Μη νόμιμη, καθόσον το εν λόγω έργο είχε ανατεθεί στη Δημοτική Επιχείρηση Τεχνικών Έργων του Δήμου, στα πλαίσια ΠΣ, η οποίαστησυνέχειατοανέθεσεαπευθείαςστην εργοληπτική επιχείρηση, χωρίς διενέργεια διαγωνισμού. Πράξη 202/08 Μη νόμιμη, καθόσον το αντικείμενο της ΠΣ αφορά εργασίες που εκφεύγουν των αρμοδιοτήτων της Δημοτικής Επιχείρησης. Με βάση τα ανωτέρω, θα ήταν επιθυμητή η ανακοίνωση της πρόθεσης από πλευράς του εταίρου να συνάψει Προγραμματική Σύμβαση, είτε κατά την υποβολή του Application Form είτε στον Προγραμματισμό Συμβάσεων, προκειμένου να ελεγχθεί η δυνατότητα προς τούτο από την Διαχειριστική Αρχή / Κοινή Τεχνική Γραμματεία.
Σας ευχαριστώ! Αθανάσιος Βλαδίκας Στέλεχος Μονάδας Α - Παρακολούθησης Οριζοντίων Θεμάτων, Συστημάτων Διαχείρισης και Ελέγχου, Εφαρμογής Κανονισμών και Προγράμματος Interact, ΕΥΔ ΕΠ Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας thvladikas@mou.gr