ACEI Παγκόσµιες Οδηγίες Αξιολόγησης (ΠΟΑ) Τρίτη Έκδοση Ένα Εργαλείο Αξιολόγησης Προγραµµάτων Παροχής Ηµερήσιας Φροντίδας και Αγωγής Προσαρµοσµένο από τις Παγκόσµιες Οδηγίες Για την Εκπαίδευση και τη Φροντίδα των Μικρών Παιδιών τον 21 ο Αιώνα 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή.3 Διαδικασίες..5 ΠΕΔΙΟ 1: Φυσικό Περιβάλλον και Χώρος.. 8 ΠΕΔΙΟ 2: Περιεχόµενο του Αναλυτικού Προγράµµατος και Παιδαγωγική 12 ΠΕΔΙΟ 3: Παιδαγωγοί Προσχολικής Ηλικίας.16 ΠΕΔΙΟ 4: Συνεργασία µε τις Οικογένειες και την Κοινότητα 19 ΠΕΔΙΟ 5: Μικρά Παιδιά µε Ειδικές Ανάγκες..23 Συνοπτικά Αποτελέσµατα της Αξιολόγησης GGA 26 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Οι Παγκόσµιες Οδηγίες Αξιολόγησης ACEI αποτελούν και αντιπροσωπεύουν το αποκορύφωµα των προσπαθειών πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσµο. Θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε τους περισσότερους από 80 επαγγελµατίες στο χώρο της προσχολικής αγωγής, που προέρχονται από 27 διαφορετικές χώρες, και οι οποίοι συµµετείχαν στις διάφορες φάσεις ανάπτυξης του εργαλείου αυτού, καθώς και αυτούς που συνέβαλαν στον προσδιορισµό των παραγόντων και των πτυχών εκείνων που είναι απαραίτητες για την παροχή ποιοτικής ηµερήσιας φροντίδας και αγωγής, ανεξαρτήτως πολιτισµού, που συνέβαλαν στην ανάπτυξη και τη δηµιουργία της πρώτης έκδοσης του εργαλείου αξιολόγησης, που µετέφρασαν το εργαλείο αξιολόγησης σε εννέα γλώσσες, που εργάστηκαν ως συντονιστές των πιλοτικών ερευνών που διεξήχθησαν σε διάφορες χώρες και που ανασκόπησαν τα δεδοµένα αξιοπιστίας και εγκυρότητας, ώστε να εγκριθεί η αναθεωρηµένη έκδοση των Παγκόσµιων Οδηγιών. Κατεβάστε ένα δωρεάν αντίτυπο από την Ιστοσελίδα www.acei.org (Κάντε κλικ στον σύνδεσµο Global Guidelines Παγκόσµιες Οδηγίες) Διατίθεται σε πολλές γλώσσες. 2003, 2006, 2011 Association for Childhood Education International 1101 16th St., N.W., Suite 300 Washington, DC 20036, USA 202-372-9986; 800-423-3563 Fax: 202-372-9989 headquarters@acei.org 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι Παγκόσµιες Οδηγίες Αξιολόγησης ACEI (ΠΟΑ) αποτελούν µια συστηµατική µέθοδο παρατήρησης της ποιότητας των προγραµµάτων παροχής ηµερήσιας φροντίδας και αγωγής. Οι ΠΟΑ έχουν σχεδιαστεί µε στόχο να βοηθήσουν τους επαγγελµατίες της προσχολικής αγωγής να αξιολογήσουν και να βελτιώσουν την ποιότητα των προγραµµάτων τους. Η αναθεωρηµένη έκδοση των ΠΟΑ περιέχει 76 θέµατα, τα οποία κατανέµονται σε πέντε υποκλίµακες: (α) Φυσικό Περιβάλλον και Χώρος, (β) Περιεχόµενο του Αναλυτικού Προγράµµατος και Παιδαγωγική, (γ) Παιδαγωγοί Προσχολικής Ηλικίας, (δ) Συνεργασία µε τις Οικογένειες και την Κοινότητα, και (ε) Μικρά Παιδιά µε Ειδικές Ανάγκες. Οι δείκτες ποιότητας των ΠΟΑ βασίζονται στις Παγκόσµιες Οδηγίες για την Εκπαίδευση και τη Φροντίδα τον 21 ο Αιώνα, που αναπτύχθηκαν το 1999 από περισσότερους από 80 επαγγελµατίες της προσχολικής αγωγής και οι οποίοι προέρχονται από 27 χώρες, στα πλαίσια ενός κοινού συµποσίου το οποίο διοργανώθηκε από τον Διεθνή Οργανισµό για την Εκπαίδευση της Παιδικής Ηλικίας (Association for Childhood Education International ACEI) και από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Προσχολικής Εκπαίδευσης (World Organization for Early Childhood Education OMEP). Οι Παγκόσµιες Οδηγίες διέπονται από την πεποίθηση ότι όλα τα παιδιά δικαιούνται να τους ικανοποιούνται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώµατα και να τους παρέχεται η ευκαιρία να αναπτυχθούν σε ένα ασφαλές περιβάλλον που αποδίδει αξία και εκτιµά τις ατοµικές διαφορές. Το 2003, οι ΠΟΑ εκδόθηκαν για πρώτη φορά και περιείχαν 98 δείκτες ποιότητας, που ήταν κατανεµηµένοι στα πεδία του προγράµµατος που προαναφέρθηκαν. Εκείνη την εποχή, µια επίσηµη διαδικασία τέθηκε σε εφαρµογή από την Οµάδα Ανάληψης Αποστολής των Παγκόσµιων Οδηγιών της ACEI, για τη µετάφραση και την προσαρµογή των ΠΟΑ, υιοθετώντας τη µέθοδο της συναίνεσης (βλ. Geisinger, 1994), προκειµένου να διασφαλιστεί η ακεραιότητα της κλίµακας, καθώς άρχισε να χρησιµοποιείται σε µεγαλύτερο βαθµό σε όλο τον κόσµο. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΟΑ Από το 2003 έως το 2006, επίσηµες και ανεπίσηµες πιλοτικές δοκιµές των ΠΟΑ έλαβαν χώρα στην Κίνα, την Κολοµβία, τη Γουατεµάλα, την Κένυα, την Κορέα, το Χονγκ Κονγκ, την Ινδία, το Μακάο, το Μεξικό, το Περού, τις ΗΠΑ και τη Βενεζουέλα. Το 2006, µια διεθνής οµάδα εργασίας της Οµάδας Ανάληψης Αποστολής των Παγκόσµιων Οδηγιών της ACEI χρησιµοποίησε τα αποτελέσµατα των πιλοτικών µελετών προκειµένου να αναθεωρήσει τις ΠΟΑ και να µειώσει τα θέµατα σε 88. Την ίδια περίοδο, προστέθηκε ένα συνοδευτικό εξώφυλλο στο οποίο υπήρχε χώρος για την καταγραφή των δηµογραφικών στοιχείων των συµµετεχόντων. Οι πέντε υποκλίµακες παρέµειναν ίδιες. Κατά τη διάρκεια του 2007 2008, διεξήχθη πιλοτική µελέτη για τον έλεγχο της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας του εργαλείου. Η µελέτη αυτή διεξήχθη σε έξι τοποθεσίες σε τέσσερις χώρες: στη Γουατεµάλα, την Ταϊβάν, τις ΗΠΑ και τη Λαϊκή Δηµοκρατία της Κίνας. Οι ερωτήσεις είχαν ως στόχο να ελέγξουν: την αξιοπιστία και την εγκυρότητα των ΠΟΑ σε όλες τις περιοχές και τις χώρες, καθώς και σε κάθε περιοχή χωριστά τις οµοιότητες και τις διαφορές µεταξύ των υπηρεσιών που παρέχονται από τα προσχολικά προγράµµατα, και πως αυτές διαµορφώνονται ανάλογα µε το ποιος παρέχει τις πληροφορίες, το είδος της περιοχής, τη χώρα, και το συνολικό δείγµα και αν αυτές οι συγκρίσεις υποστηρίζουν τη χρήση των ΠΟΑ γενικά και ανεξάρτητα από τυχόν διαφορές µεταξύ περιοχών και χωρών. Γενικά, τα αποτελέσµατα έδειξαν πως οι ΠΟΑ είναι µια αξιόπιστη επιλογή που θα µπορούσε να εφαρµοστεί για την κατανόηση και τη βελτίωση της ποιότητας των προγραµµάτων στις τέσσερις χώρες που συµµετείχαν, και ενδεχοµένως σε όλο τον κόσµο. 3
ΠΟΑ Τρίτη Έκδοση Το 2010 11 διεξήχθη µια τελική ανάλυση των δεδοµένων αυτών, µε τη χρήση του µοντέλου Rasch, προκειµένου να καθοριστεί η δοµή των αναθεωρηµένων ΠΟΑ. Η ανάλυση Rasch, συνέκρινε τους τρόπους µε τους οποίους οι ερωτηθέντες απέδωσαν βαθµολογίες σε διάφορα θέµατα σε κάθε µια υποκλίµακα και παρήγαγε χάρτες Wright, οι οποίοι παρουσίαζαν «σωστές διορθωµένες» µετρήσεις ατόµων (τον αριθµό των ατόµων που απάντησε σε κάθε θέµα µε την ίδια βαθµολογία) και «σωστή διορθωµένη» βαθµονόµηση θεµάτων σε Μονάδες Απόδοσης Σύνδεσης (Log Odds Units). Όταν ένας αριθµός θεµάτων διανέµεται στο ίδιο επίπεδο, είναι πιθανό τα θέµατα να αποτιµούν παρόµοιες πτυχές έννοιες και εποµένως µπορούν να αφαιρεθούν χωρίς να διακυβεύεται η αξιοπιστία και η εγκυρότητα του εργαλείου. Μετά από αυτή την ανάλυση, αφαιρέθηκαν 12 θέµατα από τις ΠΟΑ και άλλα επτά θέµατα αναδιατυπώθηκαν για να περιοριστεί η περιττή επανάληψη. Αυτή η Τρίτη έκδοση των ΠΟΑ εγκρίθηκε από την Οµάδα Ανάληψης Αποστολής των Παγκόσµιων Οδηγιών της ACEI τον Απρίλιο του 2011. περιέχει 76 θέµατα κατανεµηµένα στα πέντε πεδία του προγράµµατος. Τρόπος Χρήσης των Οδηγιών Παρακαλούµε να έχετε υπόψη σας ότι συγκεκριµένες βαθµολογίες επίδοσης, αναφορικά µε το αν ένα κριτήριο επιτυγχάνεται, µπορεί να ποικίλουν από έθνος σε έθνος. Παρά το γεγονός ότι οι ΠΟΑ συµπεριλαµβάνουν µια γενική κλίµακα βαθµολόγησης (Εξαιρετικός έως Ανεπαρκής) οι παιδαγωγοί θα πρέπει να καθορίσουν τις δικές τους µεθόδους µε τις οποίες θα αποφασίσουν το βαθµό στον οποίο επιτυγχάνεται ένας δείκτης ποιότητας, ανάλογα µε τις πολιτικές που ισχύουν στη χώρα τους καθώς και ανάλογα µε τις πρακτικές και τις δοµές που υπάρχουν στα πλαίσια της κοινότητάς τους. Η ACEI ενθαρρύνει τους παιδαγωγούς να χρησιµοποιήσουν αυτές τις πηγές (τους δείκτες ποιότητας που ορίζονται από τις ΠΟΑ) είτε για να σχεδιάσουν καινούργια προγράµµατα παροχής ηµερήσιας φροντίδας και αγωγής, είτε για να βελτιώσουν τα ήδη υπάρχοντα προγράµµατα. Τρόποι µε τους οποίους το Εργαλείο Αξιολόγησης έχει χρησιµοποιηθεί: Για τον εντοπισµό και στη συνέχεια για την ανάπτυξη τάξεων γονέων, στα πλαίσια των οποίων παρουσιάζονται θέµατα που άπτονται της ανάπτυξης των παιδιών, και άλλων δραστηριοτήτων για τις οικογένειες. Για την εκπαίδευση φοιτητών που παρακολουθούν πανεπιστηµιακά προγράµµατα προσχολικής αγωγής και πανεπιστηµιακά προγράµµατα που προσφέρουν ειδίκευση στην ποιότητα των προγραµµάτων και στους τρόπους µε τους οποίους µπορεί να αποτιµηθεί η αποτελεσµατικότητα ενός προγράµµατος. Για να βοηθήσει στην καθοδήγηση επαγγελµατιών οι οποίοι δηµιουργούν νέα προγράµµατα παροχής ηµερήσιας φροντίδας και αγωγής. Για την καθοδήγηση επαγγελµατιών αναφορικά µε τους δείκτες ποιότητας που θα πρέπει να ισχύουν σε υπηρεσίες που απευθύνονται σε παιδιά µε ειδικές ανάγκες. Για παροχή βοήθειας στον τρόπο χρήσης των Οδηγιών παρακαλούµε επικοινωνήστε µε τους: Belinda Hardin, Ph.D. at bjhardin@uncg.edu Doris Bergen, Ph.D. at bergend@muohio.edu 4
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ 1. Κάθε θέµα αξιολογείται µε δύο τρόπους: θα πρέπει να αποδώσετε (1) µια βαθµολογία που θα κυµαίνετε από «ανεπαρκής» έως «εξαιρετικός» και (2) παραδείγµατα για αιτιολογήσετε κάθε βαθµολογία σας. 2. Παρακαλούµε να έχετε υπόψη σας ότι αξιολογείτε το σύνολο του προγράµµατος. ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ Θα πρέπει να ακολουθήσετε την παρακάτω κλίµακα όταν επιλέγετε µια βαθµολογία: Εξαιρετικός = Παρατηρείται πάντα Καλός = Παρατηρείται σχεδόν πάντα Επαρκής = Παρατηρείται ορισµένες φορές Κατώτατος = Παρατηρείται σπάνια Ανεπαρκής = Δεν παρατηρείται ποτέ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ Είναι πολύ σηµαντικό να δώσετε παραδείγµατα για να αιτιολογήσετε τη βαθµολογία σας. Παρακάτω παρατίθενται κάποια παραδείγµατα: ΠΕΔΙΟ 1, Θέµα 5: Το περιβάλλον παρέχει στα παιδιά την αίσθηση της ευηµερίας, ότι ανήκουν σε αυτό, της ασφάλειας και της ελευθερίας από το φόβο. Βαθµολογία Επαρκής Οι παιδαγωγοί, οι οποίοι έχουν και θετικές και αρνητικές αλληλεπιδράσεις µε τα παιδιά, υποδέχονται ορισµένες φορές τα παιδιά. Βαθµολογία Καλός Οι παιδαγωγοί υποδέχονται σχεδόν πάντα τα παιδιά και τα παιδιά γίνονται αποδέκτες θετικών αλληλεπιδράσεων µε τους ενήλικες και τα υπόλοιπα παιδιά, τις περισσότερες µέρες. ΠΕΔΙΟ 3, Θέµα 36: Οι παιδαγωγοί δουλεύουν συνεργατικά µε άλλους. Βαθµολογία Ανεπαρκής Κάθε παιδαγωγός σχεδιάζει το εκπαιδευτικό πρόγραµµα χωρίς να συνεργάζεται µε τους υπόλοιπους παιδαγωγούς. Βαθµολογία Εξαιρετικός Μια οµάδα παιδαγωγών στο πρόγραµµα σχεδιάζει από κοινού δραστηριότητες και δύο ή περισσότεροι παιδαγωγοί µοιράζονται το ρόλο του καθοδηγητή στις µαθησιακές δραστηριότητες. 5
ΠΕΔΙΟ 5, Θέµα 74: Παρέχονται εξοπλισµός και υλικά, τα οποία µπορούν να προσαρµόζονται στις ειδικές ανάγκες των παιδιών του προγράµµατος. Βαθµολογία Καλός Υπάρχει ποικιλία προσαρµόσιµου εξοπλισµού και υλικών, που καλύπτουν σε µεγάλο βαθµό τις ατοµικές ανάγκες των παιδιών µε ειδικές ανάγκες. Βαθµολογία Κατώτατος Υπάρχουν πολύ λίγα υλικά ή εξοπλισµός που µπορούν να προσαρµοστούν στις ατοµικές ανάγκες των παιδιών µε ειδικές ανάγκες. 6
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 1. Χώρα 2. Ηµεροµηνία συµπλήρωσης 3. Όνοµα σχολείου/κέντρου 4. Το όνοµά σας 5. Φύλο Γυναίκα Άνδρας 6. Ισχύουσα Θέση Προϊστάµενος/Διευθυντής/Επιβλέπων Βοηθός διευθυντή Παιδαγωγός Γονέας Άλλη (π.χ. Βοηθός παιδαγωγού, Ψυχολόγος) 7. Χρόνος κατοχής αυτής της θέσης σε αυτό το πρόγραµµα; χρόνια µήνες 8. Χρόνια εµπειρίας στο επάγγελµα της προσχολικής αγωγής και φροντίδας; χρόνια µήνες 9. Ανώτατο εκπαιδευτικό επίπεδο που έχει ολοκληρωθεί: Απολυτήριο δηµοτικού Απολυτήριο Γυµνασίου / Λυκείου Associate s degree Κάποιο κολέγιο, χρόνια Δίπλωµα / Πιστοποιητικό στην Προσχολική Αγωγή Βασικός τίτλος σπουδών Μεταπτυχιακό Κάποια µεταπτυχιακά µαθήµατα, χρόνια Διδακτορικό δίπλωµα Άλλο, (διευκρινίστε) Παρακαλώ δηλώστε την ώρα που ξεκινήσατε και τελειώσατε την αξιολόγηση GGA Ώρα έναρξης GGA Ώρα λήξης 4/7/11 7
ΠΕΔΙΟ 1: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Το µαθησιακό περιβάλλον των µικρών παιδιών θα πρέπει να είναι ασφαλές για τη σωµατική και ψυχολογική τους ανάπτυξη. Η σωµατική ασφάλεια συµπεριλαµβάνει την ανάγκη προστασίας του παιδιού από κινδύνους για την υγεία, οι οποίοι παρακωλύουν την ικανότητα των παιδιών να µάθουν και να αναπτυχθούν. Η ανάγκη να ασχοληθούµε µε την ψυχολογική ασφάλεια του παιδιού υποδηλώνει ότι το περιβάλλον, στο σύνολό του, θα πρέπει να δηµιουργεί στα παιδιά την αίσθηση ότι ανήκουν σε αυτό και συνάµα µια αίσθηση ευηµερίας για όλα τα παιδιά. Ο φυσικός χώρος θα πρέπει να είναι έτσι οργανωµένος, ώστε να παρέχει ποικιλία µαθησιακών εµπειριών σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από τη φυλή, το φύλο, την εθνικότητα, ή τις ειδικές ανάγκες που µπορεί να έχουν. Τα υλικά και ο εξοπλισµός του περιβάλλοντος θα πρέπει να αντανακλούν τις πολιτιστικές εµπειρίες και παραδόσεις των παιδιών και των οικογενειών που χρησιµοποιούν το πρόγραµµα. Γενικά, αυτό το ασφαλές περιβάλλον θα πρέπει να ενδυναµώνει τα παιδιά, προσφέροντάς τους ευκαιρίες για εξερεύνηση, παιχνίδι και εξάσκηση ικανοτήτων επιβίωσης. Υποκατηγορία: Περιβάλλον και φυσικός χώρος 1. Το περιβάλλον και ο φυσικός χώρος είναι απαλλαγµένα από κινδύνους, όπως µη ασφαλής εξοπλισµός, µόλυνση και χρήση βίας. 2. Το περιβάλλον προσφέρει βασική υγιεινή, ασφαλές και θρεπτικό φαγητό, πόσιµο νερό και επαρκή εξαερισµό. 3. Οι παιδαγωγοί δηµιουργούν ένα ήρεµο και γαλήνιο κοινωνικοσυναισθηµατικό κλίµα στην τάξη. 4. Το περιβάλλον προωθεί πρακτικές καλής υγιεινής (π.χ. προσωπική υγιεινή που συµπεριλαµβάνει και το πλύσιµο των χεριών). 8
5. Το περιβάλλον παρέχει στα παιδιά την αίσθηση της ευηµερίας, ότι ανήκουν σε αυτό, της ασφάλειας και της ελευθερίας από το φόβο. 6. Τα παιδιά και οι παιδαγωγοί απολαµβάνουν µαζί στιγµές γέλιου και χαράς κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Υποκατηγορία: Αναπτυξιακά Παρακινητικό Περιβάλλον 7. Υπάρχουν ευκαιρίες για συχνές και θετικές αλληλεπιδράσεις µεταξύ των παιδιών και µεταξύ παιδιών και ενηλίκων. 8. Το περιβάλλον παρακινεί τα παιδιά να παίξουν, να εξερευνήσουν και να ανακαλύψουν. 9. Υπάρχουν ευκαιρίες για να εµπλακούν τα παιδιά σε ενεργητικό παιχνίδι στον εσωτερικό και εξωτερικό χώρο. 10. Υπάρχει ισορροπία στο χρόνο που διατίθεται για ελεύθερο παιχνίδι και για οργανωµένες δραστηριότητες. 9
11. Υπάρχει ποικιλία υλικών που προωθούν την επίλυση προβληµάτων, την κριτική σκέψη και τη δηµιουργικότητα σε παιδιά µε διαφορετικές ικανότητες. 12. Ο εξωτερικός χώρος και ο εξοπλισµός του (παιχνίδια αντικείµενα) προσφέρονται για ποικιλία κινητικών ασκήσεων. 13. Ο εξωτερικός χώρος παρέχει ευκαιρίες για επέκταση του παιχνιδιού, όπως κηπουρική και άλλες δραστηριότητες σε φυσικά περιβάλλοντα ζώων. 14. Ο χώρος είναι αποτελεσµατικά οργανωµένος, έτσι ώστε τα υλικά για παιχνίδι και εικαστική δηµιουργία να είναι εύκολα προσβάσιµα στα παιδιά. Σχόλια: _ 15. Ο εσωτερικός χώρος διαθέτει υλικά ώστε τα παιδιά να κατασκευάζουν τα δικά τους παιχνίδια αντικείµενα. 16. Ο εξωτερικός χώρος διαθέτει υλικά ώστε τα παιδιά να κατασκευάζουν τα δικά τους παιχνίδια αντικείµενα. 10
17. Τα παιδιά συµµετέχουν στο σχεδιασµό και την οργάνωση του περιβάλλοντος. 11
ΠΕΔΙΟ 2: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Το προσχολικό αναλυτικό πρόγραµµα (curriculum) περιλαµβάνει εµπειρίες, συνήθειες και αλληλεπιδράσεις που λαµβάνουν χώρα καθηµερινά για κάθε παιδί σε οµαδικά προγράµµατα παροχής ηµερήσιας φροντίδας και αγωγής (π.χ. παιδικοί σταθµοί, νηπιαγωγεία) και σε σπίτια ηµερήσιας οικογενειακής φροντίδας. Το αναλυτικό πρόγραµµα (curriculum) είναι ένα πλάνο το οποίο αντικατοπτρίζει την εκπαιδευτική φιλοσοφία του προγράµµατος και παρέχει κατευθυντήριες γραµµές για τους εκπαιδευτικούς. Συνάµα, αντικατοπτρίζει το είδος των συναλλαγών που είναι επιθυµητό να υπάρχουν ανάµεσα στους ενηλίκους και τα παιδιά που εφαρµόζουν το σχέδιο προγράµµατος. Το παιδί βρίσκεται στο επίκεντρο του προγράµµατος. Όλα τα παιδιά είναι ικανά και η µάθησή τους πρέπει να βασίζεται σε εµπειρίες κατάλληλες για το αναπτυξιακό τους επίπεδο και να είναι αντίστοιχη µε την κουλτούρα τους. Ένα ποιοτικό προσχολικό αναλυτικό πρόγραµµα (curriculum) εστιάζει σε ολόκληρο το παιδί και πρέπει να λαµβάνεται υπόψη, κατά το σχεδιασµό και την εφαρµογή του, η σωµατική, γνωστική, γλωσσική, δηµιουργική και κοινωνικοσυναισθηµατική ανάπτυξη του παιδιού. Ο απώτερος στόχος ενός προσχολικού προγράµµατος είναι να δηµιουργήσει περισσότερο ικανούς, επιµελείς και ενσυναίσθητους πολίτες του κόσµου. Υποκατηγορία: Το Αναλυτικό Πρόγραµµα 18. Υπάρχει αναλυτικό πρόγραµµα (curriculum) που έχει σκοπό να καλλιεργήσει τη γνώση των παιδιών. 19. Εφαρµόζονται ευέλικτα, περιεκτικά προγράµµατα, προσανατολισµένα προς τα παιδιά, την οικογένεια και το πολιτιστικό περιβάλλον. 12
Υποκατηγορία: Το περιεχόµενο του Αναλυτικού Προγράµµατος 20. Το πρόγραµµα δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να κατακτήσουν πληροφορίες και να εξασκήσουν τις ικανότητες που χρειάζονται έτσι ώστε να λειτουργήσουν αποτελεσµατικά στην κοινωνία. 21. Το πρόγραµµα δίνει έµφαση σε περιεχόµενο που συνδέεται µε πραγµατικές εµπειρίες. 22. Τα παιδιά δίνουν ιδέες και συµµετέχουν στο σχεδιασµό δραστηριοτήτων του προγράµµατος. Υποκατηγορία: Παιδαγωγικές Μέθοδοι 23. Οι παιδαγωγοί έχουν σχέσεις υποστήριξης κατά τις διαδικασίες διδασκαλίας και φροντίδας µε τα παιδιά. 24. Οι παιδαγωγοί χρησιµοποιούν θετική γλώσσα όταν µιλάνε στα παιδιά. 13
25. Οι παιδαγωγοί γνωρίζουν τις βασικές παιδαγωγικές αρχές. Υποκατηγορία: Παιδαγωγικά Υλικά 26. Οι παιδαγωγοί χρησιµοποιούν τοπικά υλικά ως πηγές διδασκαλίας και µάθησης. 27. Προσφέρονται υλικά και εξοπλισµός για ΟΛΑ τα παιδιά, τα οποία υποστηρίζουν δηµιουργικές µαθησιακές εµπειρίες (π.χ. τέχνη, χορός) και διατηρούν την πολιτιστική ταυτότητα. Υποκατηγορία: Αξιολόγηση της προόδου των παιδιών 28. Η ατοµική πρόοδος γνωστοποιείται στους γονείς και τις οικογένειες. 29. Τα παιδιά εµπλέκονται στην αυτοαξιολόγησή τους. 14
30. Οι ατοµικές µαθησιακές διαδικασίες και τα επιτεύγµατα κάθε παιδιού παρακολουθούνται συστηµατικά. Υποκατηγορία: Αξιολόγηση των προγραµµάτων 31. Το πρόγραµµα αξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήµατα αναφορικά µε τη γενική συµβολή του και σχετικότητά του µε τα παιδιά και την ευρύτερη κοινωνία. 32. Αξιολογείται αναλυτικά η δεινότητα του προγράµµατος να εφαρµόσει τοπικά, εθνικά και διεθνή πρότυπα άριστης ποιότητας στη φροντίδα και αγωγή. 15
ΠΕΔΙΟ 3: ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Η παροχή αγωγής και φροντίδας στα µικρά παιδιά είναι µια από τις πιο σηµαντικές και απαιτητικές ευθύνες που µπορεί κάποιος να αναλάβει. Είναι σηµαντικό οι παιδαγωγοί της προσχολικής ηλικίας να έχουν κατάλληλα χαρακτηριστικά για να αναλάβουν αυτές τις ευθύνες σχετικά µε το αναπτυξιακό επίπεδο των παιδιών, και γνώσεις για αποτελεσµατικό προγραµµατισµό. Υποκατηγορία: Γνώση και Επίδοση 33. Οι παιδαγωγοί διαθέτουν γνώσεις για την ανάπτυξη, εξέλιξη και µάθηση των µικρών παιδιών και µπορούν να εφαρµόσουν αυτή τη γνώση στην πράξη. 34. Οι παιδαγωγοί προσαρµόζουν τη χρήση του χώρου, των υλικών και του χρόνου για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των παιδιών και του συγκεκριµένου προγράµµατος. 35. Οι παιδαγωγοί µεταδίδουν την επαγγελµατική τους γνώση - εµπειρία σε άλλους. 36. Οι παιδαγωγοί δουλεύουν συνεργατικά µε άλλους. 37. Οι παιδαγωγοί αναλογίζονται τις πρακτικές τους και κάνουν τις κατάλληλες αλλαγές. 16
Υποκατηγορία: Προσωπικά και Επαγγελµατικά Χαρακτηριστικά 38. Οι παιδαγωγοί παρουσιάζουν προσωπικά χαρακτηριστικά που δείχνουν φροντίδα, αποδοχή, ευαισθησία, συµπάθεια και εγκαρδιότητα απέναντι στους άλλους. 39.Οι παιδαγωγοί ανταποκρίνονται στα παιδιά που είναι στεναχωρηµένα µε παρηγορητικό, υποστηρικτικό και κατάλληλο τρόπο. 40. Οι παιδαγωγοί αντιµετωπίζουν τα παιδιά µε κατανόηση και σεβασµό προκειµένου να υποστηρίξουν την ανάπτυξη της αυτοαξίας τους. 41. Οι παιδαγωγοί υπερασπίζονται τα παιδιά, όποτε χρειάζεται. 17
Υποκατηγορία: Ηθικές / Δεοντολογικές Διαστάσεις 42. Οι παιδαγωγοί σέβονται τα παιδιά, τον πολιτισµό τους και τις οικογενειακές συνήθειες / έθιµα. 43. Οι παιδαγωγοί έχουν το θάρρος να ενεργήσουν εκ µέρους των παιδιών και εκφράζουν την γνώµη τους για να προστατέψουν τα παιδιά όταν αυτό χρειάζεται. 18
ΠΕΔΙΟ 4: ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Η φροντίδα και η αγωγή των παιδιών αποτελεί συνεργατική προσπάθεια και συλλογική ευθύνη της οικογένειας, των παιδαγωγών και της κοινότητας στην οποία ζουν. Στα πλαίσια της οικογένειας και της κοινότητας, όλοι οι συµµετέχοντες µοιράζονται µια ηθική και δεοντολογική ευθύνη να προωθήσουν τις καλύτερες συνθήκες για την ευηµερία των παιδιών. Υποκατηγορία: Πολιτικές του Προγράµµατος 44. Οι πολιτικές του προγράµµατος προωθούν τη συνεργασία µε τις οικογένειες και την κοινότητα. 45. Οι πολιτικές του προγράµµατος παρέχουν υποστήριξη στις οικογένειες είτε άµεσα είτε µέσω συνδέσµων µε άλλες κοινοτικές πηγές (π.χ. πρακτορεία, ειδικούς, τοπικούς ηγέτες κόµµατος). 46. Θεσπίζονται οδηγίες για τη συµµετοχή και την εµπλοκή των γονέων στο πρόγραµµα. 47. Γίνονται συνεχείς συζητήσεις /συναντήσεις µε τις οικογένειες αναφορικά µε την πρόοδο των παιδιών και άλλα θέµατα, σε κατανοητή για τους γονείς γλώσσα. Υποκατηγορία: Ηθικές/Δεοντολογικές Ευθύνες και Συµπεριφορές 48. Το πρόγραµµα έχει πρωτόκολλα /διαδικασίες για την προστασία των παιδιών από κινδύνους ή κακοποίηση. 19
49. Οι εµπειρίες που παρέχονται από το πρόγραµµα καλλιεργούν την αυτοεκτίµηση και την αυτοπεποίθηση σε όλα τα παιδιά. 50. Οι ηθικές/θρησκευτικές/δεοντολογικές εµπειρίες που παρέχονται από το πρόγραµµα (curriculum) αντανακλούν και προωθούν τις αξίες της κάθε οικογένειας. Υποκατηγορία: Κατάρτιση και Πόροι 51. Παρέχονται στους γονείς πόροι/ πληροφορίες για θέµατα ανάπτυξης και µάθησης του παιδιού. 52. Παρέχονται πόροι / πληροφορίες στα µέλη των οικογενειών και της κοινότητας για την υγιεινή φροντίδα και διατροφή των παιδιών. 53. Διατίθενται στις οικογένειες εκπαιδευτικό υλικό και/ή πληροφοριακές συναντήσεις, κατάλληλες για την κοινοτική, πολιτιστική και γεωγραφική θέση. 54. Τα υλικά και οι στρατηγικές εξασφαλίζουν τη συµµετοχή οικογενειών µε διαφορετικά χαρακτηριστικά (π.χ. πολιτιστικά, γλωσσικά, εθνικά ή κοινωνικο οικονοµικά) 20
Υποκατηγορία: Η µετάβαση των παιδιών από το σπίτι στο Πρόγραµµα 55. Τα παιδιά και οι οικογένειες µπορούν να επισκέπτονται το πρόγραµµα πριν ξεκινήσουν να το παρακολουθούν. 56. Διανέµονται στις οικογένειες πληροφορίες για τις προσδοκώµενες παιδικές συµπεριφορές στο πρόγραµµα και τα επιτεύγµατα των παιδιών στο αναλυτικό πρόγραµµα. 57. Ενθαρρύνονται και διατηρούνται σχέσεις ανάµεσα στο σπίτι και το πρόγραµµα. Υποκατηγορία: ορία: Ευκαιρίες για συµµετοχή των οικογενειών και των κοινοτήτων 58. Δίνονται ευκαιρίες σε αντιπροσώπους οικογενειών και κοινοτήτων να επισκέπτονται και να παρακολουθούν δραστηριότητες που διεξάγονται στα πλαίσια του προγράµµατος. 59. Καθιερώνεται συνεργασία µε αντιπροσώπους των οικογενειών και της κοινότητας για το σχεδιασµό, τη διοίκηση και την αξιολόγηση του προγράµµατος. 21
60. Οι αντιπρόσωποι των οικογενειών και της κοινότητας συµµετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. 61. Παρέχονται ευκαιρίες για εθελοντική συµµετοχή των γονέων/οικογενειών, προκειµένου να βοηθήσουν στην τάξη και να συνεισφέρουν τις εξειδικευµένες γνώσεις τους (π.χ. κατασκευαστικά υλικά, καθοδήγηση δραστηριοτήτων). 62. Παρέχεται υποστήριξη στις οικογένειες που βρίσκονται σε ανάγκη. 22
ΠΕΔΙΟ 5: ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Ως παιδιά µε ειδικές ανάγκες χαρακτηρίζονται αυτά που έχουν κάποια σωµατική βλάβη, αναπηρία, πάθηση, που διατρέχουν κίνδυνο για αναπτυξιακή καθυστέρηση, και εκείνα που έχουν εξαιρετικές ικανότητες/ταλέντα. Προκειµένου να αναπτυχθούν µε όλο τους το δυναµικό, τα παιδιά αυτά έχουν ανάγκη από υπηρεσίες υποστήριξης πέραν αυτών που θεωρούνται επαρκείς για την ανάπτυξη των κανονικά αναπτυσσόµενων συνοµηλίκων τους. Οι ειδικές τους ανάγκες µπορεί να οφείλονται σε µια ποικιλία παραγόντων (π.χ., ανέχεια, κακή διατροφή, ή βιολογικές συνθήκες). Οι ειδικές ανάγκες των παιδιών µπορεί να ποικίλουν από αυτές που απαιτούν ελάχιστη φροντίδα έως αυτές που απαιτούν εκτεταµένες τροποποιήσεις και/ή υπηρεσίες. Η έννοια των ειδικών αναγκών είναι κοινωνικά δοµηµένη, και επειδή κάθε κοινωνία είναι µοναδική, κάθε µια θα αποδώσει διαφορετική σηµασία στην έννοια των ειδικών αναγκών, θα προσδιορίσει τις ελλείψεις στις υπηρεσίες και θα αναπτύξει ένα πρόγραµµα υπηρεσιών. Εύκολα προσβάσιµες και παροχή ίσων ευκαιριών σε ΟΛΑ τα παιδιά, µπορούν να συµβάλλουν θετικά και µακροχρόνια στην µείωση της ανάγκης για ειδικές υπηρεσίες. Υποκατηγορία: Πρόσβαση και Ίσες ευκαιρίες για υπηρεσίες 63. Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια έχουν την ίδια πρόσβαση και ίδιες ευκαιρίες σε τύπους και επίπεδα υποστήριξης και υπηρεσιών. 64. Τα παιδιά από οµάδες χαµηλού εισοδήµατος έχουν πρόσβαση και ίσες ευκαιρίες µε αυτά από οµάδες υψηλού εισοδήµατος. 65. Τα παιδιά έχουν πρόσβαση και ίσες ευκαιρίες ανεξάρτητα από την θρησκευτική, εθνική, γλωσσική ή πολιτιστική τους προέλευση. 66. Τα παιδιά µε αναπηρίες και άλλες ειδικές ανάγκες έχουν ίση πρόσβαση και ίσες ευκαιρίες σε τύπους και επίπεδα υπηρεσιών προγράµµατος. 23
67. Διατίθενται πληροφορίες σχετικά µε το πρόγραµµα, σε όλες τις οµάδες στην κοινότητα. Υποκατηγορία: Κοινή Φιλοσοφία και Κοινοί Στόχοι 68. Μια οµάδα που αποτελείται από γονείς παιδιών µε αναπηρίες, προσωπικό του προγράµµατος, και/ή ειδικούς συνεργάζεται για την αντιµετώπιση των αναγκών του κάθε παιδιού. 69. Υπάρχει ένα αναγνωρισµένο πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για το σχεδιασµό, συντονισµό, και έλεγχο της παροχής των υπηρεσιών για τα παιδιά µε αναπηρίες. Υποκατηγορία: Προσωπικό και Παροχείς Υπηρεσιών 70. Ένα µέλος του προσωπικού και/ή ένας ειδικός στο πρόγραµµα έχουν την ικανότητα να αναγνωρίσουν τις ειδικές ανάγκες των παιδιών ή υπάρχει διαθέσιµος ένας επαγγελµατίας µε αυτές τις γνώσεις. 71. Τα µέλη του προσωπικού και/ή οι ειδικοί εξατοµικεύουν, προσαρµόζουν και τροποποιούν προκειµένου να καλύψουν τις ατοµικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή ανάγκες για φροντίδα των παιδιών µε ειδικές ανάγκες. 24
72. Τα µέλη του προσωπικού και/ή άλλοι ειδικοί δηµιουργούν συνεχείς σχέσεις µε τους γονείς/κηδεµόνες και τις οικογένειες για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των παιδιών τους. 73. Τα µέλη του προσωπικού έχουν τη δυνατότητα να µεταφέρουν τις προτάσεις τους σε αξιωµατούχους οι οποίοι λαµβάνουν αποφάσεις και θεσπίζουν νόµους για τις υπηρεσίες παροχής ηµερήσιας φροντίδας και αγωγής. Υποκατηγορία: Παροχή υπηρεσιών 74. Παρέχονται εξοπλισµός και υλικά, τα οποία µπορούν να προσαρµόζονται στις ειδικές ανάγκες των παιδιών του προγράµµατος. 75. Οι υπηρεσίες παρέχονται µέσα σε ένα περιβάλλον που συµπεριλαµβάνει παιδιά µε ειδικές ανάγκες και παιδιά χωρίς ειδικές ανάγκες. 76. Οι οικογένειες των παιδιών µε ειδικές ανάγκες εµπλέκονται στη λήψη αποφάσεων, το σχεδιασµό, την παροχή και την αξιολόγηση των υπηρεσιών. 25
Συνοπτικά Αποτελέσµατα της Αξιολόγησης GGA Πεδίο Προγράµµατος Επιτεύγµατα Ανάγκες Στόχοι ΠΕΔΙΟ 1: ΦΥΣΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΚΑΙ ΧΏΡΟΣ ΠΕΔΙΟ 2: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΕΔΙΟ 3: ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΊ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΉΣ ΗΛΙΚΊΑΣ ΠΕΔΙΟ 4: ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΕΔΙΟ 5: ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ 26