Σειηθή Δθζεζε Δξγνπ:

ΔΘΝΗΚΟ ΜΔΣΟΒΗΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΗΟ ΥΟΛΖ ΥΖΜΗΚΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ Δξγαζηήξην Βηνκεραληθήο θαη Δλεξγεηαθήο Οηθνλνκίαο Σειηθή Δθζεζε Δξγνπ: «Η ρωξηθή δηάζηαζε ηνπ παξαγωγηθνύ θαη επηρεηξεκαηηθνύ ζπζηήκαηνο ηεο Αηηηθήο θαη ε δηαζύλδεζε ηνπ κε ηηο δξαζηεξηόηεηεο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο θαηλνηνκίαο. Γηεξεύλεζε πνιηηηθώλ θαη δξάζεωλ γηα ηελ νξγάλωζε θαη αλαβάζκηζε ηνπ, ζην πιαίζην ηνπ λένπ Ρπζκηζηηθνύ ρεδίνπ Αζήλαο-Αηηηθήο 2020 (ΡΑ)» Αζήλα Απξίιηνο 2011 1

Οκάδα έξγνπ: Γηάλλεο Καινγήξνπ, Καζεγεηήο Σερλνινγηθήο Οηθνλνκηθήο & Βηνκεραληθήο ηξαηεγηθήο, ρνιή Υεκηθψλ Μεραληθψλ ΔΜΠ, Δπηζηεκνληθφο Τπεχζπλνο έξγνπ Μαξία Μαλδαξάθα, πξ. αλαπι. Καζεγήηξηα, Οηθνλνκηθή Αλάιπζε & Πεξηβαιινληηθή Γηαρείξηζε, ρνιή Υεκηθψλ Μεραληθψλ ΔΜΠ, Κχξηνο Δξεπλεηήο νθία θνξδίιε, Δπηθ. Καζεγήηξηα, Βηνκεραληθή Γεσγξαθία, Σκήκα Γεσγξαθίαο, Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην Άγγεινο Σζαθαλίθαο, Τπεχζπλνο Δξεπλψλ ΗΟΒΔ, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Οηθνλνκηθήο Αμηνιφγεζεο Σερλνινγηθψλ πζηεκάησλ (ππφ δηνξηζκφ), ρνιή Υεκηθψλ Μεραληθψλ ΔΜΠ Αηκηιία Πξσηφγεξνπ, Γξ. Υεκηθφο Μεραληθφο, ζηελ πεξηνρή ηεο Βηνκεραληθήο Πνιηηηθήο θαη Δπηρεηξεζηαθήο ηξαηεγηθήο, ρνιή Υεκηθψλ Μεραληθψλ ΔΜΠ, Δπάγγεινο ηψθαο, Γηπι. Υεκηθφο Μεραληθφο, Τπνςήθηνο δηδάθησξ ζηελ πεξηνρή ηεο νηθνλνκηθήο θαη ζηξαηεγηθήο αλάιπζεο ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο, ρνιή Υεκηθψλ Μεραληθψλ ΔΜΠ, Νίθνο Καλέιινο, Οηθνλνκνιφγνο, Τπνςήθηνο δηδάθησξ ζηελ πεξηνρή ηεο νηθνλνκηθήο θαη ζηξαηεγηθήο αλάιπζεο ηεο θαηλνηνκίαο θαη ησλ ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ, ρνιή Υεκηθψλ Μεραληθψλ ΔΜΠ, 2

Δπραξηζηίεο Ζ Δξεπλεηηθή Οκάδα λνηψζεη ππνρξεσκέλε λα εθθξάζεη ζεξκέο επραξηζηίεο πξνο ηα ζηειέρε θνξέσλ ηεο βηνκεραλίαο, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ ππεξεζηψλ ηνπ Γεκνζίνπ γηα ην ρξφλν πνπ δηέζεζαλ ζε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο ή γηα ηα θείκελα κε ηηο απφςεηο θαη εθηηκήζεηο ηνπο πνπ θαηέζεζαλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηελ νκάδα έξγνπ. Ζ ζπκβνιή ηνπο ζηελ θαηαλφεζε ησλ ζρεηηθψλ απφςεσλ θαη πξνηάζεσλ ήηαλ πξαγκαηηθά νπζηαζηηθή γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο κειέηεο απηήο. πγθεθξηκέλα, ε Δξεπλεηηθή Οκάδα ζα ήζειε λα εθθξάζεη ηηο επραξηζηίεο ηεο πξνο ηνπο αθφινπζνπο: θ. Φσθίσλα Γειεγηάλλε, πληνληζηήο Βηνκεραληθψλ Τπνδνκψλ θαη Αλάπηπμεο ΔΒ θ. Γεκήηξην Γεκεηξίνπ, Πξφεδξν Βηνκεραληθνχ Σκήκαηνο ΔΒΔΑ, θ. Αζηέξην Υαηδεπαξαδείζε, Πξντζηάκελν Δ.Τ.Γ. ΔΠΠΔΡΑΑ θ. Νίθν Βνγηαηδή, Strategy & Cluster Development Director, Διιεληθή Πξσηνβνπιία Σερλνινγηθψλ πλεξγαηηθψλ ρεκαηηζκψλ Corallia 3

ΠΔ1:Αλάιπζε θαη αμηνιφγεζε ησλ ζρέζεσλ θαηλνηνκίαο - παξαγσγήο ΠΔ1.1 Δλλνηα θαη ζεκαζία ηεο θαηλνηνκίαο 1.1 Δηζαγσγή H επαλεθθίλεζε ηεο αλάπηπμεο θαη ε πξνψζεζε ελφο λένπ αλαπηπμηαθνχ πξνηχπνπ πνπ ζα δηαζθαιίδεη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη επεκεξία, αλαγλσξίδεηαη ζήκεξα σο ε κνλαδηθή δηέμνδνο απφ ηε βαζεηά νηθνλνκηθή, πεξηβαιινληηθή θαη θνηλσληθή θξίζε πνπ αληηκεησπίδνπλ πνιιέο ρψξεο ηνπ θφζκνπ, ηεο Δ.Δ εηδηθφηεξα θαη θπζηθά ε ρψξα καο. Ζ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ πξνυπνζέηεη αλάζρεζε ηεο θζίλνπζαο πνξείαο ζεκαληηθψλ θιάδσλ νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο αιιά θπξίσο πινπνίεζε επελδχζεσλ θαη δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζε λέεο θαηλνηφκεο δξαζηεξηφηεηεο, εληάζεσο γλψζεο. Ζ θαηλνηνκία, ινηπφλ, απνηειεί παξάγνληα θιεηδί γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάθακςε. χκθσλα κε ηνλ ΟΟΑ, «Τν θιεηδί γηα λα απνθαηαζηήζνπκε ηε καθξνρξφληα αλάπηπμε είλαη ε ηθαλφηεηα καο λα θαηλνηνκνχκε. Με έμππλεο επελδχζεηο, νη θπβεξλήζεηο κπνξνχλ λα ζηακαηήζνπλ ηελ θαηεθφξα, λα επηηαρχλνπλ ηελ αλάθακςε θαη λα ζέζνπλ ηηο βάζεηο γηα κηα ηζρπξή θαη βηψζηκε αλάπηπμε» (OECD, Innovation and the Crisis, Directorate for Science, Technology and Industry) Αληίζηνηρεο είλαη νη απφςεηο θαη ζηελ Δ.Δ. «Καζψο βγαίλνπκε απφ ηελ θξίζε ζε ζπλζήθεο νμχηαηνπ παγθφζκηνπ αληαγσληζκνχ, αληηκεησπίδνπκε έθηαθηε αλάγθε σο πξνο ηελ θαηλνηνκία. Εάλ δελ κεηαηξέςνπκε ηελ Επξψπε ζε κηα Έλσζε θαηλνηνκίαο, νη νηθνλνκίεο ησλ ρσξψλ καο ζα ππνζηνχλ καξαζκφ, ελψ ηδέεο θαη ραξίζκαηα ζα πάλε ρακέλα. Η θαηλνηνκία απνηειεί ην θιεηδί ηεο επίηεπμεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη ηεο νηθνδφκεζεο δηθαηφηεξσλ θαη νηθνινγηθφηεξσλ θνηλσληψλ. Η ξηδηθή αιιαγή ησλ επηδφζεσλ θαηλνηνκίαο ηεο Επξψπεο είλαη ν κφλνο ηξφπνο λα δεκηνπξγεζνχλ κφληκεο θαη θαινπιεξσκέλεο ζέζεηο εξγαζίαο νη νπνίεο ζα αληέμνπλ ηηο πηέζεηο ηεο παγθνζκηνπνίεζεο.» (Επίηξνπνο αξκφδηα γηα ηελ έξεπλα, ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ επηζηήκε, θαη ν Αληηπξφεδξνο ηεο Δπηηξνπήο, αξκφδηνο γηα ηε βηνκεραλία θαη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα, (Οθηψβξηνο 2010) 1.2 Πψο νξίδεηαη ε θαηλνηνκία; Ο ΟΟΑ πξνζδηνξίδεη ηελ θαηλνηνκία σο: «εθαξκνγή ελφο λένπ ή ζεκαληηθά βειηησκέλνπ πξντφληνο (αγαζνχ ή ππεξεζίαο) ή κηαο λέαο δηεξγαζίαο ή κηαο λέαο κεζφδνπ marketing ή κηαο λέαο κεζφδνπ ζηηο επηρεηξεκαηηθέο πξαθηηθέο, ηελ νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ εξγαζίαο ή ησλ εμσηεξηθψλ ζρέζεσλ». 4

χκθσλα κε ηελ Δ.Δ., ν νξηζκφο ηεο θαηλνηνκίαο δηαηππψλεηαη σο εμήο: «Καηλνηνκία είλαη ε εηζαγσγή ελφο λένπ ή ζεκαληηθά βειηησκέλνπ πξντφληνο, δηεξγαζίαο, κεζφδνπ νξγάλσζεο ή κάξθεηηλγθ απφ κηα επηρείξεζε» (Community Innovation Survey - CIS 2008). Δλαο ιίγν δηαθνξνπνηεκέλνο νξηζκφο γηα ηελ θαηλνηνκία δίλεηαη επίζεο ζε επίπεδν Δ.Δ 1 : «Καηλνηνκία είλαη ε ηθαλφηεηα λα παίξλεηο λέεο ηδέεο θαη λα ηηο κεηαηξέπεηο ζε εκπνξηθέο επηηπρίεο ρξεζηκνπνηψληαο λέεο δηαδηθαζίεο, πξντφληα ή ππεξεζίεο κε ηξφπν θαιχηεξν θαη ηαρχηεξν απφ ηνπο αληαγσληζηέο ζνπ». χκθσλα κε ηνπο παξαπάλσ νξηζκνχο ηεο θαηλνηνκίαο (OECD, Δ.Δ), ε θαηλνηνκία κπνξεί λα ηαμηλνκεζεί ζε ηέζζεξηο ηχπνπο: α) θαηλνηνκία πξντφληνο, β) θαηλνηνκία δηεξγαζίαο, γ) θαηλνηνκία εκπνξηθήο εθκεηάιιεπζεο θαη δ) νξγαλσηηθή / νξγαλσζηαθή θαηλνηνκία. Ζ θαηλνηνκηθή ζπκπεξηθνξά, επνκέλσο, δελ αθνξά κφλν θιάδνπο κε έληνλν ηερλνινγηθφ πεξηερφκελν, ηνπο ιεγφκελνπο θιάδνπο «πςειήο ηερλνινγίαο» 2, αιιά θαη παξαδνζηαθνχο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο (ηξφθηκα, θισζηνυθαληνπξγία έλδπζε, κε κεηαιιηθά νξπθηά θ.α.). ηηο επηρεηξήζεηο απηψλ ησλ θιάδσλ, φπνπ κπνξεί λα γίλνληαη πνιχ ρακειέο επελδχζεηο ζε Δ&Α, ππάξρεη ζπζζσξεπκέλε ε ιεγφκελε «άξξεηε» γλψζε πνπ ζπρλά νδεγεί ζε θαηλνηνκίεο. 1.3 Ζ ζπκβνιή ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ «αεηθνξία» Ζ κεγάιε ζεκαζία ηεο θαηλνηνκίαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο παξνχζαο θξίζεο θαη ηε δηαζθάιηζε καθξνρξφληαο αλάθακςεο, αλαγλσξίδεηαη απφ φινπο ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο. Ζ δηαηήξεζε θαη αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζε Δξεπλα θαη Καηλνηνκία ππνζηεξίδεηαη σο αλαγθαία ηφζν γηα ηηο θπβεξλήζεηο αλαπηπγκέλσλ θαη αλαπηπζζφκελσλ θξαηψλ, φζν θαη γηα ηηο επηρεηξήζεηο πξνθεηκέλνπ λα παξακείλνπλ βηψζηκεο ζην έληνλα αληαγσληζηηθφ δηεζλέο πεξηβάιινλ (OECD, Keeping up investment in science and innovation key to long-term growth, 14/12/10). Γηα ηελ Δ.Δ., «Ζ θαηλνηνκία είλαη ε πξνυπφζεζε γηα ηε δεκηνπξγία κηαο νηθνλνκίαο πνπ ζα βαζίδεηαη ζηε γλψζε θαη ζα ραξαθηεξίδεηαη απφ ρακειή ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ. Ζ επηηπρήο δηαρείξηζε απηνχ ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ είλαη θξίζηκε γηα λα κπνξέζνπκε λα παξακείλνπκε αληαγσληζηηθνί ζηνλ παγθνζκηνπνηεκέλν θφζκν θαη γηα λα επηηχρνπκε επξχηεξνπο θνηλσληθνχο ζηφρνπο κε βηψζηκν ηξφπν» θαη ζπλερίδεη «Ζ θαηλνηνκία επηηξέπεη ζηηο επξσπατθέο βηνκεραλίεο λα ηνπνζεηεζνχλ ζηελ θνξπθή ηεο παγθφζκηαο αιπζίδαο αμίαο» («Δπαλεμέηαζε ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ θαηλνηνκία ζε έλαλ κεηαβαιιφκελν θφζκν», αλαθνίλσζε Δπηηξνπήο, COM(2009) 442 ηειηθφ, 2009). Σέινο, ε θαηλνηνκία ηέζεθε ζηελ θαξδηά ηεο «ηξαηεγηθήο γηα ηελ Δπξψπε ηνπ 2020», ηεο λέαο 1 Creating a National Innovation Framework, Science Progress, Richard Nedis & Ethan Byler, Απξίιηνο 2009 2 Π.ρ. θαηαζθεπή ειεθηξνληθψλ κεραλψλ θαη εμαξηεκάησλ, θαηαζθεπή ηειενπηηθψλ θαη ξαδηνθσληθψλ πνκπψλ θαη δεθηψλ, θαηαζθεπή εμνπιηζκνχ ειέγρνπ ησλ βηνκεραληθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο, ηειεπηθνηλσλίεο θαη εθαξκνγέο πιεξνθνξηθήο, θ.α. 5

ζηξαηεγηθήο γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη κηα έμππλε, βηψζηκε θαη πεξηεθηηθή αλάπηπμε (European Council, 17 JUNE 2010, Conclusions). Εήηεκα θιεηδί γηα ηελ θαηλνηνκία απνηειεί ε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο. Ζ αλάπηπμε, κάιηζηα, θαιχηεξσλ δηαζπλδέζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ κε εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, κε άιινπο θνξείο θαη ηλζηηηνχηα εθπαίδεπζεο θαη έξεπλαο ζεσξείηαη θαζνξηζηηθή ψζηε λα ππνζηεξηρζεί απνηειεζκαηηθά ε θαηλνηνκία. Οπσο ππνζηεξίδεηαη, ε γλψζε πνπ ζα νδεγήζεη ζε θαηλνηνκία ζα πξνέιζεη φρη κφλν απφ ηελ επίζεκε δξαζηεξηφηεηα Δ&Α αιιά θαη κε άιιεο δηαδηθαζίεο, φπσο π.ρ. απφ «κάζεζε κέζα απφ ηελ πξάμε» (learning by doing), απφ ελδνγελή γλψζε, απφ εκπεηξίεο ηεο άηππεο νηθνλνκίαο, θ.α. Δθείλν πνπ ζα πξέπεη λα ηνληζζεί ηδηαίηεξα είλαη φηη ε αλάπηπμε θαηλνηνκηψλ δελ δηαηάζζεηαη αιιά πξνθχπηεη. «Ζ θαηλνηνκία δελ κπνξεί λα επηβιεζεί άλσζελ κε λφκνπο θαη δηαηάγκαηα. Δθπνξεχεηαη απφ ηνπο αλζξψπνπο, θαη κφλν νη άλζξσπνη επηζηήκνλεο, εξεπλεηέο, επηρεηξεκαηίεο θαη πξνζσπηθφ ηνπο, επελδπηέο, θαηαλαισηέο θαη δεκφζηεο αξρέο ζα θαηαζηήζνπλ ηελ Δπξψπε πην θαηλνηφκν. Αιιά νη παξάγνληεο απηνί δελ ελεξγνχλ ζην θελφ. Δλεξγνχλ κε κηα λννηξνπία θαη κέζα ζε έλα πιαίζην πνπ είηε ηνπο απνζαξξχλεη είηε ηνπο ππνθηλεί λα εμεξεπλήζνπλ άγλσζηα εδάθε» («Δπαλεμέηαζε ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ θαηλνηνκία ζε έλαλ κεηαβαιιφκελν θφζκν», αλαθνίλσζε Δπηηξνπήο, COM(2009) 442 ηειηθφ, 2009). Καηλνηνκία ζα πξνθχςεη κφλνλ εθφζνλ ππάξρεη ην θαηάιιειν, αλνηρηφ θαη δεκηνπξγηθφ πεξηβάιινλ, ε ππνζηήξημε απφ θαηάιιειεο ζχγρξνλεο ππνδνκέο (ζπκβαηηθέο, ςεθηαθέο θαη νηθν-ππνδνκέο) θαη ε αμηνπνίεζε κεραληζκψλ κεηαθνξάο γλψζεο θαη ηερλνγλσζίαο. Ζ απμαλφκελε αλεζπρία γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, ηελ ελεξγεηαθή αζθάιεηα θαη ηελ επάξθεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ είραλ ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζηηο αληηιήςεηο θαη πξαθηηθέο ησλ επηρεηξήζεσλ. Δλλνηεο φπσο ε «βηψζηκε παξαγσγή» θαη ε «Δηαηξηθή Κνηλσληθή Δπζχλε» εηζάγνληαη ζηελ επηρεηξεκαηηθή Agenda θαη νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο ζπλδπάδνληαη κε ηηο πξνζπάζεηεο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. Οη επηρεηξήζεηο αλαβάζκηζαλ ηηο πξνζπάζεηεο ηνπο απφ ηελ αληηκεηψπηζε θαη πξφιεςε ηεο ξχπαλζεο ζε νινθιεξσκέλεο πξνζεγγίζεηο πνπ ιακβάλνπλ ππφςε νιφθιεξν ηνλ θχθιν δσήο ησλ πξντφλησλ θαη εθηηκνχλ ηηο επξχηεξεο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο. Οη νηθν-θαηλνηνκίεο αλαθέξνληαη αθξηβψο ζην ζπλδπαζκφ ηερλνινγηθψλ θαη κε ηερλνινγηθψλ αιιαγψλ πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε νπζηαζηηθέο πεξηβαιινληηθέο βειηηψζεηο θαη ηειηθά λα πξνσζήζνπλ ηελ «Πξάζηλε Οηθνλνκία». Ζ έλλνηα ηεο νηθνθαηλνηνκίαο πξνβάιιεηαη σο «έλα λέν πεδίν ηερληθν-θνηλσληθψλ θαηλνηνκηψλ πνπ ζηνρεχνπλ ζην πεξηβάιινλ θαη ηνπο αλζξψπνπο». Πνιιέο επηρεηξήζεηο έρνπλ αξρίζεη ήδε λα ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ φξν «νηθν- θαηλνηνκία» γηα λα πεξηγξάςνπλ ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ αεηθφξν αλάπηπμε ηαπηφρξνλα κε ηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηνπο. Σα πξνγξάκκαηα θαη νη πξσηνβνπιίεο πνπ ζηνρεχνπλ λα πξνσζήζνπλ ηελ νηθν-θαηλνηνκία πεξηιακβάλνπλ κέηξα ηφζν γηα ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξά 6

φζν θαη ηεο δήηεζεο. Απφ ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξάο, ζεκαληηθά ζεσξνχληαη ε δεκηνπξγία δηθηχσλ θαη ζπλεξγαζηψλ φπνπ ζπκκεηέρνπλ δηάθνξνη stakeholders, πέξαλ ησλ ζπκβαηηθψλ κέζσλ φπσο ε ρξεκαηνδφηεζε ηεο έξεπλαο ή ηεο εθπαίδεπζεο. Απφ ηελ πιεπξά ηεο δήηεζεο, ζεκαληηθά κέηξα φπσο ησλ «Πξάζηλσλ δεκφζησλ πξνκεζεηψλ» πξνσζνχληαη (Eco- Innovation in Industry: Enabling Green Growth, OECD 2010). ΠΔ1.2 Γίθηπα θαη ρσξηθέο ζπγθεληξψζεηο επηρεηξήζεσλ (clusters) - Clusters θαηλνηνκίαο 2.1 Οξηζκνί θαη ηππνινγία ησλ clusters Οη ρσξηθέο ζπγθεληξψζεηο επηρεηξήζεσλ κε ηε κνξθή δηθηχσλ επηρεηξήζεσλ ή «ζπζηάδσλ» / clusters επηρεηξήζεσλ, έρνπλ ζπγθεληξψζεη ην ελδηαθέξνλ ηφζν ηεο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο φζν θαη ησλ θνξέσλ άζθεζεο πνιηηηθήο, ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Με αξρή ηε δεθαεηία ηνπ 1970, νη ζπγθεληξψζεηο απηέο ησλ επηρεηξήζεσλ θαηέθηεζαλ κηα πνιχ ζεκαληηθή ζέζε ζηηο δηεζλείο αγνξέο ηφζν φηαλ αθνξνχζαλ παξαδνζηαθά πξντφληα (π.ρ. ε «Σξίηε Ηηαιία», ή ηα Ναππεγεία ζηελ πεξηνρή Sunnmore ηεο Ννξβεγίαο) φζν θαη πξνεγκέλα ηερλνινγηθά πξντφληα (Silicon Valey -U.S.A. ή Cambridge U.K.). Ηδηαίηεξα κεηά ην 1990, ππνζηεξίρζεθε φηη απνηεινχλ ην θαιχηεξν πεξηβάιινλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηελ αλάπηπμε λέσλ επηρεηξήζεσλ (Asheim and Isaksen 2000a). Με ηνλ φξν «δίθηπα επηρεηξήζεσλ» αλαθεξφκαζηε ζε ζπλεξγαζίεο επηρεηξήζεσλ κε ζηφρν ηελ πινπνίεζε εμαξρήο πξνδηαγεγξακκέλσλ δξάζεσλ πνπ απηφλνκα ε θάζε κία δελ κπνξεί λα πινπνηήζεη (π.ρ. δξαζηεξηφηεηεο R+D), θαζψο δελ δηαζέηεη ηελ απαηηνχκελε ηερλνγλσζία ή ηνπο αλαγθαίνπο πφξνπο (θεθάιαηα, ρξφλνο, δηαζέζηκν αλζξψπηλν δπλακηθφ). Έλα δίθηπν γελληέηαη ζπλήζσο κε πξσηνβνπιία κηαο επηρείξεζεο γηα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα ελψ νη επηρεηξήζεηο πνπ ζπκκεηέρνπλ δηαζέηνπλ ζπκπιεξσκαηηθέο δεμηφηεηεο. πρλά, ηα δίθηπα είλαη ην πξψην βήκα γηα ηε δεκηνπξγία ζπζηάδσλ, αιιά δελ απνηεινχλ εθ πξννηκίνπ cluster. O φξνο «ζπζηάδεο» ή «clusters επηρεηξήζεσλ» αλαθεξφηαλ αξρηθά ζε γεσγξαθηθά πεξηνξηζκέλεο ζπγθεληξψζεηο αιιεινεμαξηψκελσλ (interdependent) επηρεηξήζεσλ. Σα clusters κπνξεί λα είλαη νξηδφληηα ή θάζεηα (θπξηαξρνχλ νη ζρέζεηο πξνκεζεπηή παξαγσγνχ) ή αθηηλσηά (δηαζπλδέζεηο κε επηρεηξήζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ). ρεηηθά κε ηελ ηππνινγία ησλ clusters, κηα βαζηθή δηάθξηζε γίλεηαη κεηαμχ ησλ «παξαδνζηαθψλ» (traditional) θαη ησλ «βαζηζκέλσλ ζηελ επηζηήκε» (science based) clusters. ηνλ Πηλ. 1 3, παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ δχν θαηεγνξηψλ. 3 ENSR Cluster Survey Spring 2001, covering 34 clusters in 17 European countries. 7

Πίλαθαο 1: Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά «παξαδνζηαθψλ» θαη «βαζηζκέλσλ ζηελ επηζηήκε» clusters Παξαδνζηαθά Βαζηζκέλα ζηελ επηζηήκε Ζιηθία Νέα θαη παιαηφηεξα Νέα Κπξίαξρε κνξθή Μαθξφρξνλεο εκπνξηθέο Δκπνξηθέο ζρέζεηο, πεξηζηαζηαθέο ζπλαιιαγψλ ζρέζεηο ζπκκαρίεο θαη καθξνρξφληεο ζρέζεηο Βαζηθνί ηνπηθνί Παξνρείο ππεξεζηψλ θαη Ηλζηηηνχηα R+D θαη δεκφζηνη ζπλεξγάηεο δεκφζηνη νξγαληζκνί νξγαληζκνί Σππηθή θαηλνηνκηθή δξαζηεξηφηεηα Οξηαθέο θαηλνηνκίεο Σερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο (αλάπηπμε πξντφληνο, λέεο κέζνδνη κάξθεηηλγθ θαη δηαλνκψλ) (αλάπηπμε πξντφληνο θαη αιιαγέο ζηελ νξγάλσζε ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο) Ζ δηάθξηζε απηή αλαδεηθλχεη ηε δηεπξπκέλε έλλνηα ησλ clusters φπσο δηαηππψζεθε αξρηθά απφ ηνλ Μ.E.Porter (Michael E. Porter in On Competition, 1998) γηα λα ζπκπεξηιάβεη θαη Οξγαληζκνχο εθηφο απφ ηηο επηρεηξήζεηο ελψ αλάινγνο είλαη θαη ν νξηζκφο πνπ δίλεηαη ζήκεξα απφ ηελ Δ.Δ.: «Σα clusters νξίδνληαη απφ ηε ζπγθέληξσζε ζε έλα ηφπν (co-location) παξαγσγψλ, πξνκεζεπηψλ ππεξεζηψλ, εθπαηδεπηηθψλ θαη εξεπλεηηθψλ ηδξπκάησλ, ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ηδξπκάησλ θαη άιισλ ηδησηηθψλ θαη δεκνζίσλ νξγαληζκψλ, πνπ ζπλδένληαη κε δίθηπα πνιιψλ εηδψλ» (Europe INNOVA, 2007). Τπάξρεη, εληνχηνηο, θαη ε άπνςε πσο ν φξνο clusters ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη κε ηελ αξρηθή ηνπ έλλνηα πνπ πεξηιακβάλεη κφλν αιιειεμαξηψκελεο επηρεηξήζεηο. ηελ πεξίπησζε πνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη «ππνζηεξηθηηθνί» νξγαληζκνί, πξνηείλεηαη ν φξνο «Σνπηθά / Πεξηθεξεηαθά πζηήκαηα Καηλνηνκίαο» (Regional Innovation System). ε Μειέηε ηνπ Δπξσπατθνχ Παξαηεξεηεξίνπ γηα ηηο ΜΜΔ κε ηίηιν «Πεξηθεξεηαθά Clusters ζηελ Δπξψπε» (2002 / No. 3), ππνζηεξίδεηαη φηη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ζα πξέπεη λα δηαθξίλνληαη ηα Clusters απφ ηα πζηήκαηα Καηλνηνκίαο. Σα ηειεπηαία ζα πξνέιζνπλ κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο Σνπηθψλ Γηθηχσλ Καηλνηνκίαο, κε θαιχηεξα νξγαλσκέλε θαη πεξηζζφηεξν ηππηθή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ ζε πξνγξάκκαηα θαηλνηνκίαο. ηνλ Πίλαθα 2 πνπ αθνινπζεί απφ ηελ ίδηα Μειέηε - παξνπζηάδνληαη ζπγθξηηηθά νη ηξεηο απηέο έλλνηεο. Πίλαθαο 2: Ζ Ηεξαξρία ησλ ηξηψλ ελλνηψλ ηνπ cluster Δλλνηα Πεξηερφκελν θαη δηαθνξέο Πεξηθεξεηαθφ Cluster πγθέληξσζε αιιειεμαξηψκελσλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ίδηνπ θιάδνπ ή θιάδσλ ζηελ ίδηα αιπζίδα αμίαο, ζε κηα κηθξή γεσγξαθηθή πεξηνρή Πεξηθεξεηαθφ Γίθηπν Καηλνηνκίαο Πεξηθεξεηαθφ χζηεκα Καηλνηνκίαο Πεξηζζφηεξν νξγαλσκέλε ζπλεξγαζία (ζπκθσλία) κεηαμχ επηρεηξήζεσλ ζηεξηδφκελε ζε «πίζηε» θαη ζπκβάζεηο πνπ ελζαξξχλνπλ ηελ θαηλνηνκηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ πλεξγαζία κεηαμχ επηρεηξήζεσλ θαη δηάθνξσλ νξγαληζκψλ γηα αλάπηπμε θαη δηάδνζε γλψζεο. 8

χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, ηα Clusters Καηλνηνκίαο ή πλεξγαηηθνί ρεκαηηζκνί Καηλνηνκίαο, απνηεινχληαη απφ ζχλνιν αιιειεμαξηψκελσλ θαη ζπλ-αληαγσληζηηθψλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζπλδένληαη ζε αιπζίδα πξνζηηζέκελεο αμίαο κε θνηλνχο πξνκεζεπηέο, κε πειάηεο, ή/θαη άιινπο νξγαληζκνχο (παλεπηζηήκηα, εξεπλεηηθά θέληξα, θνξείο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο θαη ηερλνγλσζίαο, ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα, θεθάιαηα επηρεηξεκαηηθψλ ζπκκεηνρψλ θ.ιπ.). ηα clusters θαηλνηνκίαο ελζαξξχλεηαη ε δεκηνπξγία λέσλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζπλδένληαη ζηελά κε ηηο πθηζηάκελεο επηρεηξήζεηο (start-ups, spin-offs, spin-outs). Οη επηρεηξήζεηο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε Clusters Καηλνηνκίαο: επσθεινχληαη απφ νηθνλνκίεο θιίκαθαο ιφγσ ηεο ηζρπξήο γεσγξαθηθήο ζπγθέληξσζεο θαη ηεο απφ θνηλνχ πξφζβαζεο θαη ρξήζεο ππνδνκψλ, δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε ζπγθεθξηκέλε ζεκαηηθή πεξηνρή ε νπνία δηαθξίλεηαη απφ έληαζε γλψζεο, έρνπλ πξφζβαζε ζε ηερλνγλσζία θαη εκπεηξία θαη απνθηνχλ εμαγσγηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ζε δηεζλέο επίπεδν. 2.2 Ζ ζεκαζία ησλ clusters γηα ηελ αλάπηπμε θαη αληαγσληζηηθφηεηα Οη δηθηπψζεηο θάζε είδνπο κεηαμχ θνξέσλ δεκηνπξγίαο θαη δηάρπζεο ηεο γλψζεο θαη παξαγσγηθψλ / επηρεηξεκαηηθψλ ππνθεηκέλσλ απνηεινχλ θξίζηκν παξάγνληα γηα ηελ αλάπηπμε θαηλνηνκηψλ θαη ηελ νηθνλνκηθή επεκεξία ησλ πεξηθεξεηψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Δ.Δ. πσο ππνζηεξίδεη ν θαζεγεηήο Ν. Κνκλελφο 4, «Η ρσξηθή ζπγθέληξσζε ηεο κεηαπνίεζεο, θαζψο θαη ησλ ππνζηεξηθηηθψλ ππεξεζηψλ θαη ππνδνκψλ, δηακνξθψλνπλ ην πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε ζπλεξγαζηψλ, δηαδηθαζηψλ κάζεζεο, απφθηεζε γλψζεο θαη κεηαθνξά ηερλνινγίαο πνπ απνηεινχλ ζπληζηψζεο γηα κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα πξνζαλαηνιηζκέλε ζε λέα, θαηλνηφκα θαη πνηνηηθά πξντφληα». ε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ηα Clusters Καηλνηνκίαο ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ ηεο πεξηθέξεηαο, αλαδεηθλχνπλ ηε γεσγξαθηθή πεξηνρή σο "ζεκείν αλαθνξάο θαηλνηνκηψλ" θαη ηειηθά εληζρχνπλ ηε βηνκεραληθή θαη γεληθφηεξε αλάπηπμε. Ζ αλαγλψξηζε ηεο ζεκαζίαο ησλ πεξηθεξεηαθψλ Clusters αλαδεηθλχεη ηελ αλάγθε δηακφξθσζεο θαη εθαξκνγήο πνιηηηθψλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη ελίζρπζε ηνπο κε ζηφρν ηα κέγηζηα ζεηηθά απνηειέζκαηα γηα ηηο πεξηθεξεηαθέο θαη εζληθέο νηθνλνκίεο. Οη πνιηηηθέο απηέο δελ ζα πξέπεη λα πεξηνξίδνληαη ζε κέηξα ελίζρπζεο ησλ ηζρπξψλ ή ελ δπλάκεη ηζρπξψλ clusters, αιιά λα πξνσζνχλ θαη ηηο αλαγθαίεο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο γηα λα αλαπηπρζεί ε ηνπηθή θαηλνηνκηθή ηθαλφηεηα θαη λα αλαδπζνχλ λέα clusters εληάζεσο γλψζεο θαη θαηλνηνκίαο. 4 Ν. Κνκλελφο θ.α. «Τβξηδηθή Καηλνηνκία θαη ην κέιινλ ηεο βηνκεραλίαο ζηε Θεζζαινλίθε», ΟΡΘ 2009 9

Ζ Μειέηε ηνπ Δπξσπατθνχ Παξαηεξεηεξίνπ γηα ηηο ΜΜΔ κε ηίηιν «Πεξηθεξεηαθά Clusters ζηελ Δπξψπε (2002 / No. 3)», θαηαιήγεη ζηνπο δπν βαζηθνχο ζηφρνπο πνπ ζα πξέπεη λα εμππεξεηνχλ νη πνιηηηθέο γηα ηε ζηήξημε ησλ πεξηθεξεηαθψλ Clusters: α) ελδπλάκσζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηεο δηθηχσζεο ηνπο θαη β) αλάπηπμε ή ελίζρπζε ησλ νξγαληζκψλ αλάπηπμεο θαη κεηαθνξάο ηερλνινγίαο πνπ ζα αληηζηνηρεί ζηηο αλάγθεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Βαζηθή επηδίσμε είλαη ε αλαβάζκηζε ησλ Clusters ζε Πεξηθεξεηαθά πζηήκαηα Καηλνηνκίαο ελψ ν δεχηεξνο ζηφρνο αλαδεηθλχεη ηε ζεκαζία ησλ πεξηθεξεηαθψλ νξγαληζκψλ θαη θπξίσο ησλ νξγαληζκψλ εθπαίδεπζεο θαη έξεπλαο ζηελ επίηεπμε ηνπ. Σέινο, ε αλάπηπμε Clusters Καηλνηνκίαο ζε επξσπατθφ επίπεδν, εληζρχεη ζεκαληηθά ην δπλακηθφ R&D θαη θαηλνηνκίαο, ηε «γνληκνπνίεζε» ηδεψλ κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο, ηηο δπλαηφηεηεο ρξεκαηνδφηεζεο θαη αλάπηπμεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Πξφθεηηαη, κάιηζηα, γηα επηρεηξεκαηηθφηεηα εληάζεσο γλψζεο πνπ είλαη ν αλαγθαίνο κεραληζκφο γηα κεηαηξνπή ηεο γλψζεο ζε λέα ή βειηησκέλα πξντφληα, λέεο ή βειηησκέλεο ππεξεζίεο, λέεο ή βειηησκέλεο δηεξγαζίεο. Ζ πνιηηηθή απηή πεξηιακβάλεηαη θαη ζην Green Paper γηα ηηο Πξννπηηθέο ηνπ Δπξσπατθνχ Υψξνπ Έξεπλαο (Δπηηξνπή Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2007-14): «γηα λα εληζρχζεη ε Επξψπε ηελ αληαγσληζηηθή ηεο ζέζε πξέπεη λα ζπγθεληξψζεη ηηο δπλάκεηο ηεο αλαπηχζζνληαο πεξηθεξεηαθέο παξαγσγηθέο εμεηδηθεχζεηο θαη clusters πνπ θαζνδεγνχληαη απφ ηελ έξεπλα ησλ clusters παγθφζκηαο αξηζηείαο». Σα Clusters Καηλνηνκίαο ρσξνζεηνχληαη ζπλήζσο κέζα ζηνλ ηζηφ ησλ πφιεσλ είηε ζε πξψελ ππνβαζκηζκέλεο θεληξηθέο αζηηθέο πεξηνρέο πνπ αλαθηψληαη κεηά απφ αλάπιαζε είηε ζε πεξηθεξεηαθέο αζηηθέο πεξηνρέο νη νπνίεο ζρεδηάδνληαη ή αλαζρεδηάδνληαη. Ο ζρεδηαζκφο ηνπ ρψξνπ βαζίδεηαη ζε έλα νινθιεξσκέλν ζηξαηεγηθφ ζρέδην αλάπηπμεο ή αλαδσνγφλεζεο ηεο αζηηθήο πεξηνρήο. ηελ πεξίπησζε απηή αλήθνπλ ηα ιεγφκελα «ζρεδηαζκέλα» clusters 5 πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη πξνγξακκαηηζκνχ θαη ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ θπξίσο κε θξαηηθή παξέκβαζε θαη ρξεκαηνδφηεζε. ε αληηδηαζηνιή, ηα «απζφξκεηα» ή «απηνγελή» clusters πξνθχπηνπλ απφ απζφξκεην ζρεδηαζκφ θαη αλαπηχζζνληαη κε ηδησηηθή πξσηνβνπιία θαη επελδχζεηο, θπξίσο ζε θεληξηθέο πεξηνρέο ησλ πφιεσλ ιφγσ χπαξμεο εθεί «ζπγθεθξηκέλσλ παξαγφλησλ έιμεο, δηθηχσζεο θαη ζπλεξγηψλ». πγθεθξηκέλα αλαθέξνληαη, ε ρσξηθά εληνπηζκέλε «ζπιινγηθή κάζεζε» 6, ε πξνζθνξά ζε ηνπηθφ επίπεδν πςειά εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ, ε κεγέζπλζε εηαηξηψλ παξνρήο εμεηδηθεπκέλσλ ππεξεζηψλ ζηελ πεξηνρή, ε θηλεηηθφηεηα ηνπ πξνζσπηθνχ απφ εηαηξεία ζε εηαηξεία θαη ε αλάδπζε (spin-off) λέσλ εηαηξεηψλ θαη λέσλ ζεζκψλ. 2.3 Clusters νηθν-θαηλνηνκίαο Ζ δέζκεπζε δηεζλψλ νξγαληζκψλ θαη θπβεξλήζεσλ ζηελ «αεηθφξν αλάπηπμε» γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ κεγάισλ νηθνλνκηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ ηεο επνρήο καο 5 «Γηάινγνη γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ θαη ηελ αλάπηπμε», ζει. 35-102, ζπιινγηθφο ηφκνο κε επηκέιεηα Αζπαο Γνζπνδίλε, εθδφζεηο Κξηηηθή, 2008 6 Γεκηνπξγία θαη πεξαηηέξσ αλάπηπμε θνηλήο γιψζζαο επηθνηλσλίαο θαη θνηλήο γλψζεο κεηαμχ ησλ κειψλ ελφο παξαγσγηθνχ δηθηχνπ 10

ζε ζπλδπαζκφ κε ην ζηφρν επίηεπμεο θνηλσληθήο επεκεξίαο, νδήγεζαλ ζηελ αλάπηπμε θαηλνηνκηψλ φπνπ ελζσκαηψλνληαη ιχζεηο θαη δξάζεηο πνπ πξνζηαηεχνπλ ην πεξηβάιινλ θαη εμνηθνλνκνχλ θπζηθνχο πφξνπο, ηηο νηθν-θαηλνηνκίεο. Γηα ηελ πξνψζεζε ησλ νηθν-θαηλνηνκηψλ, έρνπλ πξνηαζεί θαη εθαξκνζζεί πξσηνβνπιίεο θαη πξνγξάκκαηα ηφζν απφ ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξά φζν θαη ηεο δήηεζεο. Οζνλ αθνξά ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξάο, ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθά γηα ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή νηθνθαηλνηνκηψλ ζεσξνχληαη ηα δίθηπα, νη ζπλεξγαζίεο θαη ηα clusters νηθν-θαηλνηνκίαο φπνπ ζπκκεηέρνπλ δηάθνξνη βηνκεραληθνί θαη κε βηνκεραληθνί stakeholders 7. Σα clusters νηθν-θαηλνηνκίαο αλαθέξνληαη ζπλήζσο: Δίηε ζηελ αλαβάζκηζε θαη πεξηβαιινληηθή εμπγίαλζε ππαξρνπζψλ ρσξηθψλ ζπγθεληξψζεσλ επηρεηξήζεσλ κε ηε βνήζεηα δξάζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο πεξηβάιινληνο, αλαθχθισζεο πιηθψλ, εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, δηαρείξηζεο απνβιήησλ θ.ι.π. Δίηε ζηελ αλάπηπμε «Οηθνινγηθψλ Βηνκεραληθψλ Πάξθσλ» (Eco-Industrial Parks), δει. ρψξσλ ππνδνρήο επηρεηξήζεσλ: ή o πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε ηνκείο ηεο «πξάζηλεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο» (π.ρ. βηνδηαζπψκελα απνξξππαληηθά, κνλάδεο παξαγσγήο εμνπιηζκνχ εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, φπσο π.ρ. θνπθψκαηα, πξντφληα πηζηνπνηεκέλα κε EU Eco-Label) o ζπκβαηηθψλ αιιά κε ελζσκαησκέλεο ηηο βέιηηζηεο δηαζέζηκεο ηερλνινγίεο θαη ζχγρξνλεο πεξηβαιινληηθέο πξνδηαγξαθέο ζηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο, παξαγσγήο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπο. Σν Eco-Industrial Park κπνξεί λα νξηζζεί σο κηα θνηλφηεηα βηνκεραληθψλ επηρεηξήζεσλ θαη επηρεηξήζεσλ παξνρήο ππεξεζηψλ πνπ επηδηψθνπλ βειηησκέλε πεξηβαιινληηθή θαη νηθνλνκηθή επίδνζε κε ηε ζπλεξγαζία ηνπο ζηε δηαρείξηζε πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ θαη θπζηθψλ πφξσλ, φπσο ελέξγεηα, λεξφ θαη πιηθά. Με ηε ζπλεξγαζία, ην ζπλνιηθφ φθεινο είλαη κεγαιχηεξν απφ ην άζξνηζκα ησλ επηκέξνπο σθειεηψλ πνπ ζα επηηχγραλε θάζε επηρείξεζε αλ επηδίσθε ηε βειηηζηνπνίεζε ηεο επίδνζεο ηεο απφ κφλε ηεο. χκθσλα κε νξηζκφ ηνπ, έλα Eco-Industrial Park είλαη ν ρψξνο πνπ ζρεδηάδεηαη, ιεηηνπξγεί θαη θηινμελεί επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. Απηφ ζεκαίλεη φηη: νη αλαγθαίεο ππνδνκέο είλαη ελεξγεηαθά απνδνηηθέο θαη ρακειήο έληαζεο άλζξαθα («πξάζηλνο» ζρεδηαζκφο ππνδνκψλ) γίλεηαη Αμηνπνίεζε ΑΠΔ 7 OECD, Eco-Innovation in Industry: Enabling Green Growth 11

εθαξκφδεηαη αλαθχθισζε πξψησλ πιψλ, λεξνχ, πιηθψλ πξνσζείηαη ε ρξήζε ηερλνινγηψλ θαζαξήο παξαγσγήο ζηε βάζε ηεο αξρήο «πξφιεςεο ηεο ξχπαλζεο» επηδηψθεηαη βειηηζηνπνίεζε ζηηο κεηαθνξέο αγαζψλ θαη ζηηο κεηαθηλήζεηο ησλ εξγαδνκέλσλ επηδηψθεηαη δεκηνπξγία νθέινπο θαη γηα ηηο γεηηνληθέο πεξηνρέο ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη φηη ε θαζαξή επίπησζε απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπ είλαη ζεηηθή. ΠΔ1.3 Πξσηνβνπιίεο γηα ηε δηθηχσζε παξαγσγηθψλ εξεπλεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ Διιάδα 3.1 Πεξηθεξεηαθνί Πφινη Καηλνηνκίαο ην πιαίζην ηνπ Γ ΚΠ - Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Αληαγσληζηηθφηεηα» (ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 θαη αξρέο ηεο δεθαεηίαο 2000), ε Γεληθή Γξακκαηεία Δξεπλαο θαη Σερλνινγίαο (ΓΓΔΣ) πξνθήξπμε ηε δξάζε «Πεξηθεξεηαθνί Πφινη Καηλνηνκίαο (ΠΠΚ)» κε αληηθείκελν ηελ ππνζηήξημε δξάζεσλ έξεπλαο, ηερλνινγίαο θαη θαηλνηνκίαο, πξνζαξκνζκέλσλ ζηηο αλάγθεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηεο θάζε πεξηθέξεηαο, θαη ζηφρν ηελ ελίζρπζε ηεο πεξηθεξεηαθήο νηθνλνκίαο θαη θνηλσλίαο. Ζ αλαγθαηφηεηα ησλ ΠΠΚ πξφθπςε απφ ηε δηαπίζησζε φηη ζηηο ζχγρξνλεο ζπλζήθεο παξαγσγήο λέαο γλψζεο θαη κεηαηξνπήο ηεο ζε ηειηθφ «πξντφλ», γηα λα είλαη αληαγσληζηηθή κηα Πεξηθέξεηα θαη λα επηηπγράλεη νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή επεκεξία, ζα πξέπεη λα δηαζέηεη: θνξείο γηα ηελ παξαγσγή θαη αμηνπνίεζε ηεο λέαο γλψζεο / θαηλνηνκίαο (Παλεπηζηήκηα, εξεπλεηηθά θαη ηερλνινγηθά θέληξα) απνηειεζκαηηθέο δνκέο πνπ ζα πξνσζνχλ ηε κεηαθνξά ηεο λέαο γλψζεο απφ ηνπο θνξείο αλάπηπμεο πξνο ηνλ παξαγσγηθφ ηζηφ ηεο Πεξηθέξεηαο θαη ηελ αλάπηπμε απφ θνηλνχ λέσλ ηδεψλ γηα Δ&Σ, εληζρχνληαο ηε κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζία. Οη Πεξηθεξεηαθνί Πφινη Καηλνηνκίαο ζηφρεπαλ αθξηβψο ζηε δεκηνπξγία κηαο ηζρπξήο θαη απνηειεζκαηηθήο δνκήο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο εξεπλεηηθήο θαη ηερλνινγηθήο γλψζεο ηεο πεξηθέξεηαο, κηαο ηζρπξήο θαη κφληκεο ζπλεξγαζίαο θνξέσλ ηνπ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα κε ηειηθφ ζηφρν ηελ αλάπηπμε αληαγσληζηηθψλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πξνο φθεινο ηεο νηθνλνκίαο ηεο πεξηθέξεηαο θαη ηεο ρψξαο. πλνιηθά ρξεκαηνδνηήζεθαλ θαη πινπνηήζεθαλ 5 ΠΠΚ ζηηο Πεξηθέξεηεο: Γπηηθήο Διιάδαο, Γπηηθήο Μαθεδνλίαο, Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Θεζζαιίαο, Κξήηεο. Σα απνηειέζκαηα απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπο κέρξη ζήκεξα δελ είλαη ηδηαίηεξα ελζαξξπληηθά, θπξίσο ιφγσ πξνβιεκάησλ γξαθεηνθξαηίαο θαη έιιεηςεο εκπεηξίαο ζηελ νξγάλσζε θαη δηνίθεζε ηνπο αιιά θαη ζηηο δπζθνιίεο ζπλχπαξμεο θαη ζπλεξγαζίαο επηρεηξήζεσλ θαη θνξέσλ έξεπλαο θαη αλάπηπμεο γηα ηελ παξαγσγή θαηλνηφκσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. 12

Ζ Γεληθή Γξακκαηεία Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο ζρεδηάδεη, ζην πιαίζην ηνπ ΔΠΑ, ηελ άκεζε πξνθήξπμε ηεο λέαο δξάζεο «ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΟΗ ΠΟΛΟΗ ΚΑΗΝΟΣΟΜΗΑ». Ζ δξάζε απεπζχλεηαη ζηηο Πεξηθέξεηεο: Αλ. Μαθεδνλία Θξάθε, Θεζζαιία, Ήπεηξν, Β. Αηγαίν, Κξήηε, Ηφληα Νεζηά, Πεινπφλλεζν θαη Γπηηθή Διιάδα, Γπηηθή Μαθεδνλία, ηεξεά Διιάδα θαη Νήζνπο Ννηίνπ Αηγαίνπ. χκθσλα κε ηε ΓΓΔΣ, «ηφρνο ηεο δξάζεο είλαη ε πξνψζεζε κηαο νινθιεξσκέλεο ζηξαηεγηθήο γηα ηε θαηλνηνκία ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ε δεκηνπξγία πεξηβάιινληνο θαηλνηνκίαο κε πνιιαπιαζηαζηηθά νθέιε, κφριεπζεο επελδχζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ, ε δεκηνπξγία λέσλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε βάζε ηελ ππάξρνπζα ή αλαπηπζζφκελε γλψζε θαη απψηεξν ζηφρν ηε κεηάβαζε ζηελ νηθνλνκία θαη θνηλσλία ηεο γλψζεο». πκκεηέρνληεο θνξείο ζε Πεξηθεξεηαθφ Πφιν Καηλνηνκίαο κπνξνχλ λα είλαη: Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (ΑΔΗ), Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (ΑΣΔΗ) Δξεπλεηηθά Κέληξα θαη Ηλζηηηνχηα Σερλνινγηθά θαη Δπηζηεκνληθά Πάξθα Κιαδηθέο εηαηξείεο Φνξείο εθπξνζψπεζεο επηρεηξήζεσλ (φπσο Δπηκειεηήξηα, χλδεζκνη θ.α.) χλδεζκνη Υξεκαηνπηζησηηθψλ θνξέσλ θαη Δπηρεηξήζεηο 3.2 Ζ Εψλε Καηλνηνκίαο Θεζζαινλίθεο (Ε.Καη.Θ) Ηζηνξηθφ Ζ Ηδξπζε ηεο Ε.Καη.Θ. (Ηδξπηηθφο Νφκνο 3489/2006) θαη ηεο Δηαηξείαο Γηαρείξηζεο «Αιεμάλδξεηα Εψλε Καηλνηνκίαο» (Α.Ε.Κ.) ην ίδην έηνο, έγηλαλ ζην πιαίζην ηεο δξάζεο «Πεξηθεξεηαθνί Πφινη Καηλνηνκίαο» ηεο ΓΓΔΣ (βι.3.1). Βαζηθνί ζηφρνη ήηαλ αθελφο ε ηζρπξνπνίεζε ηνπ απηνγελνχο (απζφξκεηνπ) cluster θαηλνηνκίαο πνπ είρε δεκηνπξγεζεί ζηαδηαθά ζηε λνηηναλαηνιηθή πεξηαζηηθή δψλε ηεο Θεζζαινλίθεο, ιφγσ εγθαηάζηαζεο πνιιψλ θνξέσλ έληαζεο γλψζεο θαη ηερλνινγίαο θαη αθεηέξνπ ε θαζηέξσζε ηεο Θεζζαινλίθεο σο βαζηθνχ θέληξνπ παξαγσγήο θαη δηάρπζεο ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ Ν.Α. Δπξψπε. Σν 2008, μεθίλεζε ε εθπφλεζε Μειέηεο γηα ην ηξαηεγηθφ & Δπηρεηξεζηαθφ ρέδην ηεο Εψλεο θαη ην 2010 ηεο Υσξνηαμηθήο Μειέηεο ηεο Ε.Καη.Θ. πνπ ζα πεξηιακβάλεη πξνηάζεηο γηα ηελ Οξηνζέηεζε ηεο Εψλεο θαη ηελ αλάπηπμε λέσλ Θπιάθσλ Τπνδνρήο Καηλνηφκσλ Γξαζηεξηνηήησλ. Έλα πνιχ ζεκαληηθφ βήκα ήηαλ ε ππνγξαθή κλεκνλίνπ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηεο Α.Ε.Κ. θαη εθπαηδεπηηθψλ εξεπλεηηθψλ θνξέσλ ηεο πεξηνρήο. πγθεθξηκέλα ππέγξαςαλ νη παξαθάησ θνξείο: Δζληθφ Κέληξν Δξεπλαο & Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο (ΔΚΔΣΑ) κε 6 Ηλζηηηνχηα, 13

Δζληθφ Ηδξπκα Αγξνηηθήο Δξεπλαο (ΔΘΗΑΓΔ) κε 4 Ηλζηηηνχηα Α.Π.Θ., Παλεπηζηήκην Μαθεδνλίαο, Α.ΣΔΗ.Θ «Σερλφπνιηο» Θεζζαινλίθεο (Πάξθν Δπηρεηξήζεσλ Τςειήο Σερλνινγίαο) Euroconsultants i4g θαη Thermi (Θεξκνθνηηίδεο Δπηρεηξήζεσλ έληαζεο γλψζεο θαη ηερλνινγίαο) Δηαηξία Γηαρείξηζεο θαη Αλάπηπμεο Σερλνινγηθνχ Πάξθνπ Θεζ/θεο Δπνκέλσο, νπζηαζηηθνχο Θεζζαινλίθεο απνηεινχλ: παξάγνληεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο Εψλεο Καηλνηνκίαο Ζ Κπβέξλεζε θαη ην θξάηνο ζηα δηάθνξα επίπεδα νξγάλσζήο ηνπο (θεληξηθή θπβέξλεζε, πεξηθέξεηα, ηνπηθή απηνδηνίθεζε) Ο αθαδεκατθφο, εξεπλεηηθφο θαη ηερλνινγηθφο ρψξνο (Αθαδεκατθά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, Δξεπλεηηθά θέληξα θαη ζρεηηθνί θαηλνηφκνη νξγαληζκνί) Οη θαηλνηφκεο επηρεηξεκαηηθέο θαη Βηνκεραληθέο επηρεηξήζεηο θαη Ο θνηλσληθφο ρψξνο κε ηελ θαηλνηφκν ιεηηνπξγία πεξηαζηηθψλ πεξηνρψλ θαη νηθηζκψλ εκεξηλή θαηάζηαζε Ζ νξηνζέηεζε ηεο Εψλεο Καηλνηνκίαο ζηελ αλαηνιηθή πεξηνρή ηνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο ηεο Θεζζαινλίθεο πξνζδηνξίζηεθε απφ έλα ζχλνιν παξαγφλησλ. πγθεθξηκέλα, ε δηαζεζηκφηεηα άθηηζησλ θαη απαιιαγκέλσλ απφ νηθηζηηθή αλάπηπμε κεγάισλ θαη εληαίσλ εθηάζεσλ, έδσζαλ ηε δπλαηφηεηα εγθαηάζηαζεο, θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, δξαζηεξηνηήησλ έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο, εθπαίδεπζεο θαη επηκφξθσζεο θαζψο θαη ζε ηδησηηθέο δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ παξαγσγή θαη πξνζθνξά θαηλνηφκσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Οη δξαζηεξηφηεηεο απηέο απνηεινχλ θαη ηνλ ππξήλα αλάπηπμεο ηεο Εψλεο πνπ ζα είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ην άζξνηζκα πνιιαπιψλ ζπιάθσλ πνπ ζα ππνδερζνχλ θαηλνηφκεο δξαζηεξηφηεηεο. Οη ζχιαθεο απηνί πξνβιέπεηαη λα αλαπηπρζνχλ θαηά πξνηεξαηφηεηα ζε δεκφζηα γε ρσξίο λα απνθιείεηαη θαη ε αγνξά ηδησηηθήο. Πξνέρεη, πάλησο, ε επίζπεπζε παξαρψξεζεο ηεο αλαγθαίαο δεκφζηαο γεο (φπνπ ππάξρεη). πλέπεηα ηεο πξφζθαηεο ππνγξαθήο ηνπ Μλεκνλίνπ είλαη ε δπλαηφηεηα ελεξγνπνίεζεο ηνπ πξψηνπ ζχιαθα πνπ έρεη ήδε πνιενδνκεκέλνπο ρψξνπο γηα άκεζε εγθαηάζηαζε επηρεηξήζεσλ πςειήο ηερλνινγίαο. Ζ αμηνπνίεζε ηνπ απνηειεί έλα πνιχ θαιφ εξγαιείν marketing θαη γηα ηνπο κειινληηθνχο ζχιαθεο ζε δεκφζηα έθηαζε. Πάλησο, ν ρσξηθφο ζρεδηαζκφο ηεο Εψλεο ζε επίπεδν ρσξνηαμηθφ θαη πνιενδνκηθφ, θαζψο θαη ζε επίπεδν αζηηθνχ θαη αξρηηεθηνληθνχ ζρεδηαζκνχ εθθξεκεί θαη έρεη θαζπζηεξήζεη. Γηα ηε Ε.Καη.Θ. πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία ζεκαηηθψλ clusters φπνπ ππάξρεη θξίζηκε κάδα εξεπλεηηθνχ δπλακηθνχ θαη επηρεηξήζεσλ. πγθεθξηκέλα πξνηείλνληαη ηα clusters, Πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ Αγξν-βηνηερλνινγίαο, ηερλνινγίαο ηξνθίκσλ Δλέξγεηαο πεξηβάιινληνο θαη δηαρείξηζεο θπζηθψλ πφξσλ Υεκηθψλ πξντφλησλ θαη λέσλ πιηθψλ Βηνταηξηθήο θαη επηζηεκψλ πγείαο 14

Δμεηάδεηαη, επίζεο, ε δεκηνπξγία λέσλ θαη ε αμηνπνίεζε πθηζηάκελσλ ρξεκαηνδνηηθψλ εξγαιείσλ, φπσο: ΠΔΠ Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο Πξνγξάκκαηα ΔΠΔΑΔΚ θαη Απαζρφιεζεο (ΔΠΑ) Υξεκαηνδφηεζε απφ European Investment Bank γηα ππνδνκέο ηερλνινγίαο θαη θαηλνηνκίαο (ζχιαθεο) Αμηνπνίεζε ζεζκνχ ΓΗΣ θαη Πξνγξάκκαηνο JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) γηα θαηαζθεπέο ππνδνκψλ θαη θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ 3.3 Σν Δπηρεηξεκαηηθφ Πάξθν ΣΠΔ «Σερλφπνιε» - Θεζζαινλίθε Σν Δπηρεηξεκαηηθφ Πάξθν ΣΠΔ «Σερλφπνιε» Θεζζαινλίθεο απνηειεί ην πξψην επηρεηξεκαηηθφ πάξθν ζηελ Διιάδα γηα εηαηξείεο πςειήο ηερλνινγίαο θαη έληαζεο γλψζεο, πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ ηδησηηθνχο θνξείο. πγθεθξηκέλα, ηδξχζεθε ην Μάην ηνπ 2001 απφ ην χλδεζκν Δπηρεηξήζεσλ Πιεξνθνξηθήο Βνξείνπ Διιάδνο (.Δ.Π.Β.Δ.), ηνπηθνχο θνξείο θαη απφ εηαηξείεο κέιε ηνπ ζπλδέζκνπ. Σν Πάξθν βξίζθεηαη ζηελ αλαηνιηθή Θεζζαινλίθε ζε γεσγξαθηθή εγγχηεηα κε θνξείο παξαγσγήο γλψζεο αιιά θαη άιιεο επηρεηξήζεηο ππεξεζηψλ, γεγνλφο πνπ αλακέλεηαη λα επεξεάζεη επλντθά ηελ αλάπηπμε θαηλνηνκηψλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο ΣΠΔ πνπ ζπκκεηέρνπλ αιιά θαη ηε ξνή γλψζεο κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηεο αθαδεκατθήο θαη εξεπλεηηθήο θνηλφηεηαο. Ζ Σερλφπνιε Θεζζαινλίθεο είλαη ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα cluster πνπ δεκηνπξγήζεθε «απφ ηα θάησ» απφ κηα νκάδα επηρεηξήζεσλ κε θνηλά ζπκθέξνληα θαη επηδηψμεηο. Καη φπσο ππνζηεξίδεη ν θαζ. Ν. Κνκλελφο 8 : «Απηφ ην ελδνγελέο βηνκεραληθφ ζχκπιεγκα δείρλεη κηα δηαδξνκή πνπ θαη άιινη θιάδνη ζα έπξεπε λα αθνινπζήζνπλ, πνπ δελ θαζνδεγείηαη απφ θπβεξλεηηθέο ή δεκφζηεο ελέξγεηεο, αιιά έξρεηαη σο απνηέιεζκα δπκψζεσλ θαη σξίκαλζεο ηεο αγνξάο θαη σο πξνζπάζεηα πνπ αλαδχεηαη απφ ηελ αγνξά». 3.4 Clusters Καηλνηνκίαο Ζ Διιεληθή Πξσηνβνπιία Σερλνινγηθψλ πλεξγαηηθψλ ρεκαηηζκψλ Corallia (Corallia Clusters Initiative), κε έδξα ηελ Αηηηθή, είλαη κηα πξσηνπνξηαθή θαη δπλακηθή δξάζε γηα ηε δεκηνπξγία clusters θαηλνηνκίαο ζε ηνκείο πςειήο ηερλνινγίαο θαη έληαζεο γλψζεο ζηε ρψξα καο. Σα clusters απηά δηαζέηνπλ ηε δπλακηθή λα εληζρχζνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπο, λα πξνάγνπλ ηελ εμσζηξέθεηα ηνπο θαη ηειηθά λα νδεγεζνχλ πξνο έλα κνληέιν παξνρήο ππεξεζηψλ «πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο». 8 Ν. Κνκλελφο θ.α. «Τβξηδηθή Καηλνηνκία θαη ην κέιινλ ηεο βηνκεραλίαο ζηε Θεζζαινλίθε», ΟΡΘ 2009 15

Σν Corallia μεθίλεζε ην 2006, κε ρξεκαηνδφηεζε απφ ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα "Αληαγσληζηηθφηεηα" ηνπ Γ' Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο. ήκεξα, Σν Corallia Clusters Initiative απνηειεί Μνλάδα ηνπ Δ.Κ. Αζελά, ηειεί ππφ ηελ αηγίδα ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο, Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο, Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Ναπηηιίαο. πγρξεκαηνδνηείηαη απφ ην Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη Δζληθνχο Πφξνπο ζην πιαίζην ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα 2007-2013 θαη ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ 2007-2013 ησλ πεξηθεξεηψλ κεηαβαηηθήο ζηήξημεο. Σν πξψην cluster θαηλνηνκίαο πνπ αλαπηχρζεθε είλαη απηφ ηεο Μηθξνειεθηξνληθήο θαη ησλ Δλζσκαησκέλσλ πζηεκάησλ (mi-cluster). Σν cluster έρεη ήδε μεπεξάζεη θάζε πξνζδνθία ζε δείθηεο απαζρφιεζεο, εμαγσγψλ, θχθινπ εξγαζηψλ θαη δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο. Σν mi-cluster βξέζεθε πξφζθαηα ζηνπο θηλαιίζη ηνπ δηαγσληζκνχ RegioStars πνπ δηνξγαλψλεη ε Γεληθή Γηεχζπλζε Πεξηθεξεηψλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ αλάδεημε πξσηνπνξηαθψλ θαη θαηλνηφκσλ έξγσλ ζηελ Δπξψπε, ελψ αλαδείρζεθε θαη σο κία απφ ηηο 40 βέιηηζηεο επξσπατθέο πξαθηηθέο ζηνλ ηνκέα "Δλδπλάκσζε ηεο δπλακηθήο ησλ ΜΜΔ ζε επίπεδν ηερλνινγίαο". ην mi-cluster ζπκκεηέρνπλ ζήκεξα νγδφληα (80) εηαηξείεο θαη ζαξάληα (40) εξεπλεηηθά εξγαζηήξηα. Σν δεχηεξν Cluster ην νπνίν έρεη ήδε μεθηλήζεη είλαη ην Mobile Services Cluster, δειαδή Cluster ζε ππεξεζίεο ζηελ θηλεηή ηειεθσλία. πκκεηέρνπλ ήδε ηξηάληα κία (31) Διιεληθέο επηρεηξήζεηο, κε θχθιν εξγαζηψλ 400.000.000, 4.000 εξγαδφκελνπο, εθ ησλ νπνίσλ νη 1.000 είλαη πςειά θαηαξηηζκέλνη επηζηήκνλεο, ηζρπξή ζπγθέληξσζε ζηελ Αηηηθή θαη παξνπζία ησλ εηαηξεηψλ ζε ζαξάληα (40) ρψξεο. Σν επφκελν είλαη ην Cluster ζηε Γηαζηεκηθή Σερλνινγία κε δέθα έμη (16) εηαηξείεο φπνπ ην 23% ησλ εξγαδνκέλσλ απνηειείηαη απφ πςειά θαηαξηηζκέλν επηζηεκνληθφ δπλακηθφ. Καη ηέινο, έλα ελ δπλάκεη Cluster είλαη ην Bio Agro Food Technologies Cluster ην νπνίν ήδε ππάξρεη ζηε Βφξεην Διιάδα, κε ην θηιφδνμν ζηφρν λα αιιάμεη ηελ αγξνηηθή εξγαζία ζηελ Διιάδα. 3.5 Αθαδεκατθνί θαη εξεπλεηηθνί θνξείο ηεο Αηηηθήο ζηα επηδνηνχκελα απφ ηελ Δ.Δ. εξεπλεηηθά δίθηπα Ζ δπλαηφηεηα αλάπηπμεο Clusters θαηλνηνκίαο θαη αθφκε πεξηζζφηεξν Πεξηθεξεηαθψλ πζηεκάησλ Καηλνηνκίαο ζηελ Αηηηθή, ζπλαξηάηαη κε ηελ χπαξμε εθπαηδεπηηθψλ, εξεπλεηηθψλ ή θαη άιισλ θνξέσλ κε εκπεηξίεο ζηε ζπκκεηνρή θαη ζηε ζπκκεηνρή κε ζπληνληζηηθή επζχλε ζε εξεπλεηηθά δίθηπα ζην πιαίζην επηδνηνχκελσλ απφ ηελ Δ.Δ. πξνγξακκάησλ. H κειέηε ηεο ζπκκεηνρήο θαη ηνπ ξφινπ ηνπ ησλ ειιεληθψλ αθαδεκατθψλ θαη εξεπλεηηθψλ θνξέσλ ζηηο εξεπλεηηθέο ζπλεξγαζίεο πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηα Δξεπλεηηθά Πξνγξάκκαηα Πιαίζην (Π.Π.) πξαγκαηνπνηήζεθε κε ζηνηρεία απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ 16

«STEP to RJVs», ε νπνία αλαπηχρζεθε θαη επηθαηξνπνηείηαη ζπλερψο απφ ην Δξγαζηήξην Βηνκεραληθήο θαη Δλεξγεηαθήο Οηθνλνκίαο ηνπ Δζληθνχ Μεηζφβηνπ Πνιπηερλείνπ. Ζ θχξηα πεγή πιεξνθφξεζεο γηα ηε δφκεζε ηεο βάζεο είλαη ε CORDIS (Community Research and Development Information Service), ε επίζεκε ππεξεζία πιεξνθφξεζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζε ζέκαηα έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο. Με επεμεξγαζία ησλ δηαζέζηκσλ ζηνηρείσλ πξφθπςε φηη ζην ζχλνιν ησλ αληαγσληζηηθψλ εξεπλεηηθψλ πξνγξακκάησλ ηεο Δ.Δ απφ ην 1984-2006 (Πξνγξάκκαηα Πιαίζην 1 ν 6 ν ), ην κεξίδην ηεο ειιεληθήο σο πξνο ηε ζπλνιηθή επξσπατθή ζπκκεηνρή θπκαίλεηαη απφ 2.4% ζην 1 ν ΠΠ έσο θαη 3.3% ζην 6 ν ΠΠ, γεγνλφο πνπ πξαθηηθά ζεκαίλεη φηη ε Διιάδα θαηαιακβάλεη, θαηά κέζν φξν, ηελ φγδνε ζέζε σο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ ζπκκεηνρψλ θαη ησλ ζπκκεηνρψλ κε ζπληνληζηηθή επζχλε θαη ηελ έλαηε ζέζε σο πξνο ηνλ θεληξηθφ ξφιν πνπ παίδνπλ νη ειιεληθνί θνξείο ζηα ζρεκαηηδφκελα δίθηπα εξεπλεηηθήο ζπλεξγαζίαο. Δθείλν πνπ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία είλαη πνηνη απφ απηνχο απνηεινχλ θνξείο-θιεηδηά ηνπ δηθηχνπ («θεληξηθφηεηα» ησλ θνξέσλ), δειαδή αλ αλαπηχζζνπλ ηέηνηνπο δεζκνχο κε ηα άιια κέιε ψζηε λα έρνπλ θαιχηεξε πξφζβαζε ζηε ξνή ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηελ ηερλνινγηθή γλψζε, ζπκβάιινληαο ηαπηφρξνλα ελεξγά ζηε δεκηνπξγία θαη ηε δηάρπζε ηεο γλψζεο. Ζ Αλάιπζε Κνηλσληθψλ Γηθηχσλ (Social Network Analysis) ρξεζηκνπνηήζεθε γηα: Να πεξηγξαθνχλ ηα δνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ δηθηχσλ επηδνηνχκελσλ εξεπλεηηθψλ ζπλεξγαζηψλ αλά ζεκαηηθή πεξηνρή έξεπλαο θαη ζπλνιηθά θαηά ηε ρξνληθή πεξίνδν 1984 έσο 2006 θαη Να δηεξεπλεζεί ν θεληξηθφο ξφινο ηνπ ΔΜΠ θαη άιισλ Διιεληθψλ θνξέσλ ζηα ζρεκαηηδφκελα δίθηπα. Ζ αλάιπζε απηή έγηλε κε βάζε 4 δηαθνξεηηθνχο δείθηεο θεληξηθφηεηαο: Βαζκφο δηακεζνιάβεζεο θαη ειέγρνπ πιεξνθνξίαο (Betweenness) Οη θνξείο κε πςειέο ηηκέο ζε απηφ ην δείθηε είλαη νη ζεκαηνθχιαθεο ζηε ξνή ηεο πιεξνθνξίαο, επνκέλσο δπλεηηθά έρνπλ κεγάιν έιεγρν ζηε ξνή ηεο πιεξνθνξίαο αλάκεζα ζηνπο θνξείο Πνηφηεηα ζπλδέζεσλ (Eigenvector) Ο δείθηεο απηφο εθθξάδεη ην πφζν θεληξηθνί είλαη νη νξγαληζκνί κε ηνπο νπνίνπο ζπλδέεηαη έλαο θνξέαο Βαζκφο δηαζχλδεζεο θαη επηξξνήο (Degree) Ο δείθηεο εθθξάδεη ηελ ηζρχ πνπ έρεη έλαο θνξέαο ζην δίθηπν. Φνξείο πνπ εκθαλίδνπλ πςειέο ηηκέο ζε απηφλ ηνλ δείθηε θαηέρνπλ δηαθεθξηκέλεο ζέζεηο ζην δίθηπν Δγγχηεηα (Closeness) Φνξείο πνπ θαηέρνπλ πςειφ βαζκφ εγγχηεηαο κπνξνχλ λα επηθνηλσλήζνπλ επθνιφηεξα κε ηνπο άιινπο θνξείο ηνπ δηθηχνπ. Δπνκέλσο είλαη επθνιφηεξε θαη ε κεηαθνξά γλψζεο Σν Score Κεληξηθφηεηαο ελφο θνξέα είλαη έλαο ζχλζεηνο δείθηεο πνπ πξνθχπηεη απφ ηνπο 4 επηκέξνπο δείθηεο (degree, betweenness, closeness, eigenvector). 17

Απφ ηα απνηειέζκαηα πξνθχπηεη φηη νη ελλέα ζηνπο δέθα πην θεληξηθνχο ειιεληθνχο νξγαληζκνχο ζην δίθηπν ησλ επηδνηνχκελσλ επξσπατθψλ ζπλεξγαζηψλ είλαη παλεπηζηήκηα θαη εξεπλεηηθά θέληξα, κε ην Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν λα θαηαιακβάλεη, κάιηζηα, ηελ 6 ε ζέζε. Σν εχξεκα απηφ είλαη ηδηαίηεξα ελδεηθηηθφ γηα ηηο ηθαλφηεηεο ησλ ειιεληθψλ εξεπλεηηθψλ θνξέσλ λα αλαιακβάλνπλ ζέζεηο επζχλεο ζε εξεπλεηηθά δίθηπα. Πίλαθαο 3: Οη 10 θεληξηθφηεξνη Διιεληθνί νξγαληζκνί (βάζεη 4 δεηθηψλ θεληξηθφηεηαο) ζηα 6 ΠΠ (1984-2006) ΚΑΣΑΣΑΞΖ ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΔΗΓΟ ΥΩΡΑ 6 National Technical University of Athens (ΔΜΠ) Παλεπηζηήκην ΔΛΛΑΓΑ 21 UNIVERSITY OF PATRAS Παλεπηζηήκην ΔΛΛΑΓΑ 23 Aristotle University of Thessaloniki (ΑΠΘ) Παλεπηζηήκην ΔΛΛΑΓΑ 35 FOUNDATION FOR RESEARCH AND TECHNOLOGY - HELLAS 40 National Centre for Scientific Research "Demokritos" Δξεπλεηηθφ θέληξν Δξεπλεηηθφ θέληξν ΔΛΛΑΓΑ ΔΛΛΑΓΑ 44 National and Kapodistrian University of Athens (ΔΚΠΑ) Παλεπηζηήκην ΔΛΛΑΓΑ CENTRE FOR RESEARCH AND TECHNOLOGY HELLAS Δξεπλεηηθφ ΔΛΛΑΓΑ 45 θέληξν 60 INTRACOM SA Δπηρείξεζε ΔΛΛΑΓΑ 105 Athens University of Economics and Business (ΟΠΑ) Παλεπηζηήκην ΔΛΛΑΓΑ RESEARCH ACADEMIC COMPUTER TECHNOLOGY Δξεπλεηηθφ 106 INSTITUTE θέληξν ΔΛΛΑΓΑ ηε ζπλέρεηα θαη πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ζε πνηεο εξεπλεηηθέο πεξηνρέο είλαη πην ελεξγά, πην δπλαηά ηα παλεπηζηήκηα θαη εξεπλεηηθά θέληξα πνπ βξίζθνληαη ζηελ Αηηηθή, νη ρξεκαηνδνηνχκελεο εξεπλεηηθέο ζπλεξγαζίεο θαηεγνξηνπνηήζεθαλ, κε βάζε ηελ ηερλνινγηθή πεξηνρή ζηελ νπνία αλήθνπλ, ζε 5 επξείεο ζεκαηηθέο πεξηνρέο. Οη εθπαηδεπηηθνί θαη εξεπλεηηθνί θνξείο ηεο Αηηηθήο ζπκκεηείραλ αλά πεξηνρή θαη ζεηξά «θεληξηθφηεηαο» σο αθνινχζσο: α) Πνηόηεηα δωήο θαη δηαρείξηζε ηωλ έκβηωλ πόξωλ (επηζηήκεο ηεο δωήο, βηνηερλνινγία, βηνϊαηξηθή θαη πγεία): ΔΚΠΑ, ΔΜΠ, Γεσπνληθφ Παλεπηζηήκην θαη Γεκφθξηηνο, β) Σερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλωληώλ: ΔΜΠ, ΔΚΠΑ, Γεκφθξηηνο, Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην γ) Αληαγωληζηηθή θαη βηώζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε (βηνκεραληθέο ηερλνινγίεο, αεξνλαπηηθή) ΔΜΠ, Γεκφθξηηνο, ΔΚΠΑ 18

δ) Δλέξγεηα (ππξεληθή θαη κε), πεξηβάιινλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλωλ ηωλ κεηαθνξώλ) θαη Βηώζηκε Αλάπηπμε: ΔΜΠ, Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ), Δζληθφ Αζηεξνζθνπείν, Δζληθφ Κέληξν Θαιάζζησλ Δξεπλψλ θαη ε) Άιια πξνγξάκκαηα (βειηίωζε ηνπ εξεπλεηηθνύ αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ, θνηλωληθννηθνλνκηθή έξεπλα, πξνώζεζε ηεο θαηλνηνκίαο θαη ελζάξξπλζε ηεο ζπκκεηνρήο ηωλ Μ.Μ.Δ.): ΔΜΠ, Γεκφθξηηνο, ΔΚΠΑ, Πάληεην Παλεπηζηήκην. Με βάζε ηε ζεηξά θαηάηαμεο θεληξηθφηεηαο ησλ παλεπηζηεκίσλ θαη εξεπλεηηθψλ θέληξσλ, ζηα δίθηπα πνπ ζρεκαηίδνληαη αλά πεξηνρή έξεπλαο, παξαηεξείηαη φηη ζηελ Αηηηθή βξίζθνληαη νη πεξηζζφηεξνη θνξείο κε ζεκαληηθή ζέζε ζηελ πεξηνρή ηεο Δλέξγεηαο, αθνινπζνχλ κε ηε ζεηξά πνπ αλαθέξνληαη νη θνξείο ζηηο ΣΠΔ, Δπηζηήκεο ηεο Εσήο, Αληαγσληζηηθή θαη βηψζηκε αλάπηπμε θαη Κνηλσληθν-νηθνλνκηθέο επηζηήκεο. Ηδηαίηεξα πξέπεη λα επηζεκαλζεί ε πνιχ ηζρπξή θαη δηαρξνληθή παξνπζία ηνπ ΔΜΠ ζε φια ηα Π.Π. πνπ πινπνηήζεθαλ θαηά ην ρξνληθφ δηάζηεκα 1984-2006 θαη ζε φιεο ηηο ζεκαηηθέο πεξηνρέο έξεπλαο. Ζ παξνπζία ηνπ είλαη εμαηξεηηθά ζεκαληηθή φρη κφλν αλάκεζα ζηνπο ειιεληθνχο αιιά θαη ζηνπο ππφινηπνπο ζπκκεηέρνληεο επξσπατθνχο θνξείο. Δπηπιένλ, ε νπζηαζηηθή ηνπ απηή ζπκκεηνρή κεηαθξάδεηαη ηφζν ζε πνζνηηθνχο (ζπλνιηθφο αξηζκφο ζπκκεηνρψλ) φζν θαη ζε πνηνηηθνχο φξνπο (αξηζκφο ζπκκεηνρψλ σο ζπληνληζηήο ηνπ εξεπλεηηθνχ έξγνπ). Ζ απμεκέλε ζπκκεηνρή ηνπ ΔΜΠ ζηα πξνγξάκκαηα απηά κπνξεί λα εξκελεπζεί σο απνηέιεζκα ηεο πςειήο επηζηεκνληθήο επάξθεηαο ησλ εξεπλεηηθψλ νκάδσλ ηνπ ηδξχκαηνο ιακβάλνληαο ππφςε ην γεγνλφο φηη γηα ηα εξεπλεηηθά έξγα πνπ πξνθξίλνληαη γηα ρξεκαηνδφηεζε αθνινπζνχληαη απζηεξέο δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο. Δπηπιένλ, κπνξεί λα ζπλδεζεί θαη κε ηελ αλαδήηεζε απφ ηηο ειιεληθέο εξεπλεηηθέο νκάδεο ζπκπιεξσκαηηθψλ πφξσλ αθνχ νη εζληθνί πφξνη πνπ ρνξεγνχληαη ζηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα κε ζηφρν ηελ Δ&Α είλαη πεξηνξηζκέλνη. Σέινο, ε ζπκκεηνρή ηνπ ΔΜΠ δελ είλαη κνλνδηάζηαηε αιιά θαιχπηεη φιν ην θάζκα ησλ εξεπλεηηθψλ πεξηνρψλ πνπ θαζνξίδνληαη θάζε θνξά απφ ηελ ΔΔ, ππνδεηθλχνληαο κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ηελ επξχηεηα ησλ επηζηεκνληθψλ πεδίσλ πνπ θαιχπηνληαη απφ ηα εξγαζηήξηα θαη ηηο εξεπλεηηθέο νκάδεο ηνπ ΔΜΠ. Σν βαζηθφ ζπκπέξαζκα ηεο παξαπάλσ αλάιπζεο είλαη φηη ζηελ Αηηηθή ππάξρνπλ εθπαηδεπηηθά θαη εξεπλεηηθά ηδξχκαηα κε έλαλ πνιχ νπζηαζηηθφ αθφκε θαη θεληξηθφ ξφιν ζηα εξεπλεηηθά δίθηπα πνπ δνκνχληαη απφ ηηο ρξεκαηνδνηνχκελεο εξεπλεηηθέο ζπλεξγαζίεο ζηελ Δ.Δ. Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη φηη έρνπλ απνθηήζεη εκπεηξία δηθηχσζεο ηφζν ζε φξνπο θαιήο επηθνηλσλίαο, κεηαθνξάο θαη δηάρπζεο ηεο γλψζεο φζν θαη ζε δπλεηηθφ έιεγρν ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο παξαγφκελεο ηερλνινγηθήο γλψζεο. Δίλαη, επνκέλσο, ξεαιηζηηθφ λα πξνηαζεί ε ππνζηήξημε πξσηνβνπιηψλ γηα ζπγθξφηεζε δηθηχσλ ή clusters θαηλνηνκίαο ζηηο ηερλνινγηθέο πεξηνρέο φπνπ θαζέλα εμεηδηθεχεηαη, ζε ζπλεξγαζία κε παξαγσγηθέο κνλάδεο ηεο Πεξηθέξεηαο Αηηηθήο. 19

ΠΔ2: Αλάιπζε ηεο ζεκεξηλήο νξγάλσζεο ηεο παξαγσγήο ζηελ Αηηηθή Δηζαγσγή Ζ πξφζθαηε νηθνλνκηθή θξίζε αιιά θαη ε θπξηαξρία ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, επέθεξαλ πνιχ ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηε δνκή θαη επεξέαζαλ θαζνξηζηηθά ηελ εμέιημε ηεο βηνκεραλίαο ζηελ Δ.Δ. Οη θπξηφηεξεο κεηαβνιέο κπνξνχλ λα ζπλνςηζζνχλ: ζηε κεηεγθαηάζηαζε ησλ παξαγσγηθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη εξεπλεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε ρψξεο ρακειφηεξνπ θφζηνπο εξγαζίαο, ζηε κείσζε παξαγσγήο θαη πσιήζεσλ ζε αξθεηνχο βηνκεραληθνχο θιάδνπο, ζηε κείσζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Δληνχηνηο, παξά ην δπζκελέο απηφ πεξηβάιινλ, θάπνηνη θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο 9 δηαηήξεζαλ πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο θαη αληαγσληζηηθή ζέζε ζηε δηεζλή αγνξά. Δίλαη νη θιάδνη πνπ ελζσκαηψλνπλ ραξαθηεξηζηηθά έληαζεο γλψζεο, έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο, λένπ πξντφληνο, θαηλνηνκίαο (κεηαθνξηθά κέζα, ρεκηθά, ειεθηξηθφο εμνπιηζκφο, νπηηθέο ζπζθεπέο). Αληίζεηα, θιάδνη παξαδνζηαθνί, έληαζεο εξγαζίαο απνδεηθλχνληαη επάισηνη ζην δηεζλή αληαγσληζκφ θαη ηελ θξίζε (θισζηνυθαληνπξγία έλδπζε, δέξκα ππφδεζε, έπηπια). Σελ ίδηα πεξίνδν, ε ειιεληθή βηνκεραλία εμαθνινπζεί λα θπξηαξρείηαη απφ κηθξέο πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο κε θησρή δξαζηεξηφηεηα ζηελ έξεπλα θαη αλάπηπμε θαηλνηνκίαο θαη ρακειή εμσζηξέθεηα. Τθίζηαηαη επνκέλσο πην έληνλα ηηο ζπλέπεηεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Ο ζεκαληηθφο βαζκφο εμεηδίθεπζεο ζε θιάδνπο ρακειήο ηερλνινγίαο θαη έληαζεο εξγαζίαο, εμάιινπ, είραλ ζαλ απνηέιεζκα: ηε ζπξξίθλσζε ηεο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο (θιείζηκν επηρεηξήζεσλ ή κεηεγθαηάζηαζε ζε ρψξεο ρακειφηεξνπ εξγαηηθνχ θφζηνπο) θαη ζεκαληηθή απψιεηα ζέζεσλ εξγαζίαο, παξά ηηο πξνζπάζεηεο εθζπγρξνληζκνχ ζηνπο θιάδνπο απηνχο. Λακβάλνληαο ππφςε ηηο εμειίμεηο απηέο αιιά θαη ην πιαίζην ησλ ζρεηηθψλ πνιηηηθψλ θαη δξάζεσλ 10 (ζε επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν), πξνηείλνληαη ζήκεξα νη παξαθάησ ζηξαηεγηθέο αλάπηπμεο ηεο βηνκεραλίαο: 9 5 εο Έθζεζε Πξνφδνπ Οηθνλνκηθήο θαη Κνηλσληθήο πλνρήο, European Commission, 2008α 10 1. Europe Strategy 2020 2. An Integrated Industrial Policy for the Globalisation Era - Putting 3. Competitiveness and Sustainability at Centre Stage (Δ.Δ. 2010) 4. Innovation Union (2010) 5. Δηδηθφ πιαίζην ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο γηα ηε βηνκεραλία θαη ζηξαηεγηθή κειέηε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ (ΚΤΑ, 2009) 6. ΔΠ «Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα» (ΔΠΑ 2007-13) 7. Πεξηθεξεηαθφ επηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αηηηθήο (ΠΔΠ) ΔΠΑ 2007-13) 20

ηξνθή ηεο βηνκεραλίαο ζε αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ έληαζεο γλψζεο θαη ηερλνινγίαο θαη κάιηζηα επψλπκσλ πξντφλησλ γηα λέεο αγνξέο αλάπηπμε δηθηχσλ πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ζηηο δηεζλείο αγνξέο αλάπηπμε ζπλεξγαζηψλ κεηαμχ επηρεηξήζεσλ θαη θνξέσλ αλάπηπμεο θαηλνηνκίαο αλάπηπμε δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο θαη αλάπηπμε θαηλνηφκσλ ζπζηάδσλ επηρεηξήζεσλ (clusters) - clusters νηθν-θαηλνηνκίαο Οη πξνηάζεηο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ρσξηθή νξγάλσζε ηεο βηνκεραλίαο ζηελ Αηηηθή, ζα πξέπεη λα πινπνηνχλ ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηνπ λένπ ΡΑ Αηηηθή 2020 γηα: o Ιζφξξνπε, θνηλσληθά δίθαηε θαη πεξηβαιινληηθά βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε, o βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη o ελίζρπζε ηνπ ξφινπ ηεο Αζήλαο σο κεζνγεηαθήο θαη επξσπατθήο κεηξφπνιεο. Πξνθαλψο, φκσο, ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη θαη ζε ζπκθσλία κε ηηο λέεο ζηξαηεγηθέο γηα ηε βηνκεραλία πνπ αλαθέξζεθαλ. Μέξνο A: Καηαγξαθή θαη αμηνιφγεζε ηεο κεηαπνηεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ Αηηηθή ΠΔ2.1 Σν εηδηθφ βάξνο ηεο Πεξηθέξεηαο Αηηηθήο ζηελ νηθνλνκηθή / επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο ρψξαο χκθσλα κε φια ηα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα ειιεληθά θαη επξσπατθά ζηελ Πεξηθέξεηα Αηηηθήο είλαη ζπγθεληξσκέλν ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο νηθνλνκηθήο θαη επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο ρψξαο. πγθεθξηκέλα, ζηελ Αηηηθή παξάγεηαη ην 49,9% ηνπ ΑΔΠ ηεο ρψξαο (ηξέρνπζεο ηηκέο, 2007) δξαζηεξηνπνηνχληαη ζπλνιηθά 322.600 επηρεηξήζεηο (2006), 35,4% ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα (θιάδνη ΣΑΚΟΓ 03: 01-93 11, Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ-ΔΛΣΑΣ) Ο θχθινο εξγαζηψλ πνπ επηηπγράλνπλ νη επηρεηξήζεηο ζηελ Αηηηθή αγγίδεη ηα 211,9 δηζ., ζπγθεληξψλνληαο πεξίπνπ ην 1/3 ησλ ζπλνιηθψλ πσιήζεσλ ζηελ Διιάδα (67,6%) ην θαηά θεθαιή ΑΔΠ (28.000 Δπξψ, 2007), είλαη απμαλφκελν θαη θαηά πνιχ πςειφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ηεο ρψξαο (20.000 επξψ), θαη αληηζηνηρεί ην 20,6% ηεο αμίαο ησλ ζπλνιηθά εληαγκέλσλ έξγσλ ζην Γ ΚΠ 2000-2006 ηεο ρψξαο, ην 2008 (Οη Ννκνί ηεο Διιάδνο 2009, Allmedia AE). 11 Γε ιακβάλνληαη ππφςε νη επηρεηξήζεηο πνπ δελ έρνπλ πξνζδηνξηζκέλν θιάδν θαη νη επηρεηξήζεηο απφ ηνπο θιάδνπο 95 θαη 99 (δξαζηεξηφηεηεο λνηθνθπξηψλ θαη εηεξφδηθσλ νξγαληζκψλ). 21

2.1.1 Αλάιπζε ηεο ζπλνιηθήο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο Αηηηθήο θπξηαξρεί ν ηξηηνγελήο ηνκέαο (ηνκέαο ππεξεζηψλ), φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ καθξν-νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ ηεο Πεξηθέξεηαο. Πξνζηηζέκελε Αμία (Π.Α.) ηελ Αηηηθή, ν ηξηηνγελήο ηνκέαο (εκπφξην θαη ππεξεζίεο) ζπκβάιιεη πεξηζζφηεξν ζηελ Π.Α. (84%) ζπγθξηηηθά κε ην ζχλνιν ηεο ρψξαο (76,6%), ελψ ρακειφηεξεο είλαη νη επηδφζεηο, ζε φξνπο πξνζηηζέκελεο αμίαο, πνπ θαηαγξάθνληαη ηδηαίηεξα ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα (Αηηηθή:0,4% - Διιάδα:3,8%) αιιά θαη ζην δεπηεξνγελή (Αηηηθή: 9,8% - Διιάδα: 13,6%) (ηνηρεία Eurostat (Regional Statistics), 2007). Δπελδχζεηο Οη πεξηζζφηεξεο επελδχζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ Αηηηθή, φπσο θαίλεηαη απφ ηνλ αθαζάξηζην ζρεκαηηζκφ πάγηνπ θεθαιαίνπ, πξννξίδνληαη γηα ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα θαη κάιηζηα ην πνζνζηφ πνπ αλαινγεί (88,8%) είλαη πςειφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ζηελ Διιάδα (84,1%). ην δεπηεξνγελή ηνκέα θαηαλέκεηαη ην ίδην πνζνζηφ επελδχζεσλ ηφζν ζηελ Αηηηθή φζν θαη ζηελ Διιάδα (10%) (ηνηρεία Eurostat (Regional Statistics), 2007). Απαζρφιεζε-ακνηβέο Σν πςειφηεξν πνζνζηφ ησλ απαζρνινπκέλσλ ζηελ Αηηηθή εξγάδεηαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα, παξνπζηάδνληαο πςειφηεξα πνζνζηά (79,3%) απφ ηα αληίζηνηρα πνπ εκθαλίδνληαη γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο (68,5% ). Αιιά θαη ζην δεπηεξνγελή ηνκέα ε απαζρφιεζε ζηελ Αηηηθή είλαη ειαθξά πςειφηεξε (20,5%) απφ φηη ζηελ Διιάδα ζπλνιηθά (19,9%) (ηνηρεία Eurostat (Regional Statistics), 2007). 2.1.2. Υαξαθηεξηζηηθά κεγέζε ησλ θιάδσλ ησλ ηξηψλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο ηε ζπλέρεηα αλαιχνληαη ραξαθηεξηζηηθά κεγέζε ησλ βαζηθψλ θιάδσλ ησλ ηξηψλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ Αηηηθή, φπσο ε θαηαλνκή ηνπο θαηά ηάμεηο κεγέζνπο, νη πσιήζεηο, ν αξηζκφο επηρεηξήζεσλ, ηα θέξδε ή νη δεκίεο. Αλάιπζε αλά ηάμε κεγέζνπο απαζρφιεζεο Σν πςειφηεξν πνζνζηφ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ Αηηηθή είλαη πνιχ κηθξνχ κεγέζνπο (1 έσο 9 άηνκα πξνζσπηθφ) θαη αθνινπζνχλ νη κηθξέο επηρεηξήζεηο (10 έσο 49 εξγαδνκέλνπο) (Γηάγξακκα 1). Ζ ζπκκεηνρή ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ ζην ζπλνιηθφ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ζηελ Αηηηθή είλαη πνιχ κηθξή, εκθαλίδνληαο αλαινγηθά κνλνςήθην πνζνζηφ. 22

Γηάγξακκα 1: Καηαλνκή επηρεηξήζεσλ ζηελ Αηηηθή κε θξηηήξην ηελ απαζρφιεζε (αλά ηάμεηο αξηζκνχ απαζρνινπκέλσλ) 60% 55,8% 50% 40% 30% 31,6% 20% 10% 0% 9,8% 2,8% 1-9 10-49 50-249 >250 Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Κιαδηθή αλάιπζε κε βάζε ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ηνλ Πίλαθα 4 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη θαηά ζεηξά κεγέζνπο, νη 30 θιάδνη κε ην κεγαιχηεξν αξηζκφ επηρεηξήζεσλ (έσο 1.000 επηρεηξήζεηο αλά θιάδν) ζηελ Αηηηθή, ην 2006. Θα πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη νη δέθα θιάδνη κε ην κεγαιχηεξν αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ζπγθεληξψλνπλ ην 81,1% ησλ ζπλνιηθψλ επηρεηξήζεσλ ζηελ πεξηνρή θαη επηηπγράλνπλ ην ήκηζπ ηνπ ζπλνιηθνχ θχθινπ εξγαζηψλ (52,1%) 12. Αλάκεζα ζηνπο δέθα θιάδνπο πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 1, κφλν νη θαηαζθεπέο δελ αλήθνπλ ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. Κιαδηθή αλάιπζε κε βάζε ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηνλ Πηλ. 5 παξνπζηάδνληαη θαηά ζεηξά κεγέζνπο, νη 27 θιάδνη κε ηνλ πςειφηεξν θχθιν εξγαζηψλ ( > 1 δηο επξψ αλά θιάδν) ζηελ Αηηηθή, ην 2006 (ηνηρεία Μεηξψνπ Δπηρεηξήζεσλ, ΔΛΛΣΑΣ). Δμεηάδνληαο ηνπο δέθα βαζηθφηεξνπο θιάδνπο κε θξηηήξην ηνλ θχθιν εξγαζηψλ, δηαπηζηψλεηαη επίζεο φηη θπξηαξρεί ε δξαζηεξηφηεηα ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. Δμαίξεζε απνηεινχλ νη θαηαζθεπέο, ε παξαγσγή πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ θαη ε παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, θπζηθνχ αεξίνπ θ.η.ι. Οη δέθα απηνί θιάδνη ζπγθεληξψλνπλ πεξίπνπ ηα 3/4 ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ πνπ θαηαγξάθεηαη ζηελ Αηηηθή (73,5%) 13. Ζ ζπλνιηθή αμία ησλ πσιήζεσλ πνπ ζεκεηψλνπλ νη δέθα θιάδνη ηνπ Πίλαθα 2 ζηελ Αηηηθή αγγίδνπλ ηα 15,8 δηζ., απνηειψληαο ην 70,6% ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ησλ αληίζηνηρσλ θιάδσλ ζπλνιηθά ζηελ Διιάδα. 12 Γε ιακβάλνληαη ππφςε νη επηρεηξήζεηο πνπ δελ έρνπλ πξνζδηνξηζκέλν θιάδν θαη νη επηρεηξήζεηο απφ ηνπο θιάδνπο 95 θαη 99 (δξαζηεξηφηεηεο λνηθνθπξηψλ θαη εηεξφδηθσλ νξγαληζκψλ). 13 Γε ιακβάλνληαη ππφςε νη επηρεηξήζεηο πνπ δελ έρνπλ πξνζδηνξηζκέλν θιάδν θαη νη επηρεηξήζεηο απφ ηνπο θιάδνπο 95 θαη 99 (δξαζηεξηφηεηεο λνηθνθπξηψλ θαη εηεξφδηθσλ νξγαληζκψλ). 23

Πίλαθαο 4 Σξηάληα (30) θιάδνη κε ην κεγαιχηεξν αξηζκφ επηρεηξήζεσλ (έσο 1.000 επηρεηξήζεηο αλά θιάδν) ζηελ Αηηηθή, 2006 ΣΑΚΟΓ 03 Αξηζκφο επηρεηξήζεσλ % ζηελ Διιάδα Κχθινο εξγαζηψλ (ζε εθ. ) % ζηελ Διιάδα 52 Ληαληθφ εκπφξην 64.918 32,5% 20.855,70 51,4% 74 Λνηπέο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 60.133 51,7% 8.416,32 75,7% 45 Καηαζθεπέο 37.097 32,0% 7.995,04 55,0% 51 Υνλδξηθφ εκπφξην 33.186 43,0% 43.730,80 62,7% 55 Ξελνδνρεία-εζηηαηφξηα 19.002 18,1% 3.643,18 36,4% 50 Δκπφξην νρεκάησλ-θαπζίκσλ 11.940 30,9% 12.540,61 59,0% 92 Φπραγσγηθέο, πνιηηηζηηθέο θαη αζιεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 11.215 55,5% 7.699,37 94,0% 93 Λνηπέο δξαζηεξηφηεηεο παξνρήο ππεξεζηψλ 9.469 38,9% 446,36 47,3% 60 Υεξζαίεο κεηαθνξέο 8.849 29,7% 1.799,05 38,5% 63 Βνεζεηηθέο πξνο ηηο κεηαθνξέο δξαζηεξηφηεηεο, ηαμηδησηηθψλ πξαθηνξείσλ 5.911 52,1% 3.357,69 71,9% 72 Πιεξνθνξηθή θαη ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο 5.187 59,6% 1.527,31 88,6% 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 4.961 40,8% 1.239,11 57,8% 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 4.575 32,0% 2.621,88 55,5% 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 4.252 37,3% 1.225,42 45,1% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 3.983 60,9% 2.847,22 85,8% 70 Γξαζηεξηφηεηεο ζρεηηθέο κε αθίλεηε πεξηνπζία 3.686 47,5% 682,29 77,5% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 3.525 21,0% 5.965,67 47,4% 71 Δθκίζζσζε κεραλεκάησλ, εμνπιηζκνχ θαη εηδψλ αηνκηθήο θαη νηθηαθήο ρξήζεο 2.555 35,1% 1.076,75 75,7% 80 Δθπαίδεπζε 2.470 43,7% 264,85 63,1% 85 Τγεία θαη θνηλσληθή κέξηκλα 2.326 50,5% 826,77 81,9% 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 1.920 34,9% 1.482,58 62,2% 73 Έξεπλα θαη αλάπηπμε 1.907 45,2% 308,02 58,9% 61 Τδάηηλεο κεηαθνξέο 1.660 53,9% 1.041,44 58,4% 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη εηδψλ μχινπ θαη θειινχ 1.559 25,7% 334,05 38,5% 67 Γξαζηεξηφηεηεο ζρεηηθέο κε εθείλεο ελδηάκεζσλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ νξγαληζκψλ 1.526 49,6% 828,98 94,9% 17 Κισζηνυθαληνπξγία 1.509 46,5% 692,20 42,4% 64 Σαρπδξνκεία-ηειεπηθνηλσλίεο 1.489 40,1% 10.670,64 97,7% 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 1.402 28,4% 2.597,14 60,4% 01 Γεσξγία, θηελνηξνθία, ζήξα 1.296 6,1% 193,61 9,1% 91 Γξαζηεξηφηεηεο νξγαλψζεσλ κε κέιε κ.α.θ. 1.064 32,3% 426,29 42,2% χλνιν 314.572 35,3% 147.336,34 60,6% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΔΛΣΑΣ (Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ). * Γε ιακβάλνληαη ππφςε νη επηρεηξήζεηο πνπ δελ έρνπλ πξνζδηνξηζκέλν θιάδν θαη νη επηρεηξήζεηο απφ ηνπο θιάδνπο 95 θαη 99 (δξαζηεξηφηεηεο λνηθνθπξηψλ θαη εηεξφδηθσλ νξγαληζκψλ). 24

Πίλαθαο 5 Δίθνζη επηά (27) θιάδνη κε ηνλ πςειφηεξν θχθιν εξγαζηψλ (έσο 1 δηζ.) ζηελ Αηηηθή, 2006 Κχθινο εξγαζηψλ % ζηελ Αξηζκφο ΣΑΚΟΓ'03 (ζε εθ ) Διιάδα επηρεηξήζεσλ % ζηελ Διιάδα 51 Υνλδξηθφ εκπφξην 43.730,80 62,7% 33.186 43,0% 65 Δλδηάκεζνη ρξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνί εθηφο αζθαιηζηηθψλ θαη ηακείσλ ζπληάμεσλ 21.012,03 98,7% 195 43,6% 52 Ληαληθφ εκπφξην 20.855,70 51,4% 64.918 32,5% 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 16.124,42 99,9% 34 39,5% 50 Δκπφξην νρεκάησλ-θαπζίκσλ 12.540,61 59,0% 11.940 30,9% 64 Σαρπδξνκεία-ηειεπηθνηλσλίεο 10.670,64 97,7% 1.489 40,1% 74 Λνηπέο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 8.416,32 75,7% 60.133 51,7% 45 Καηαζθεπέο 7.995,04 55,0% 37.097 32,0% 92 Φπραγσγηθέο, πνιηηηζηηθέο θαη αζιεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 7.699,37 94,0% 11.215 55,5% 40 Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, θπζηθνχ αεξίνπ, αηκνχ θαη δεζηνχ λεξνχ 6.755,93 97,6% 499 47,5% 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 6.162,57 93,0% 584 52,3% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 5.965,67 47,4% 3.525 21,0% 55 Ξελνδνρεία-εζηηαηφξηα 3.643,18 36,4% 19.002 18,1% 63 Βνεζεηηθέο πξνο ηηο κεηαθνξέο δξαζηεξηφηεηεο, ηαμηδησηηθψλ πξαθηνξείσλ 3.357,69 71,9% 5.911 52,1% 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 3.295,44 86,7% 257 35,2% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη 2.847,22 85,8% 3.983 60,9% πιεξνθνξηθήο 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 2.621,88 55,5% 4.575 32,0% 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 2.597,14 60,4% 1.402 28,4% 62 Δλαέξηεο κεηαθνξέο 1.890,41 99,1% 88 83,0% 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 1.845,28 88,2% 748 43,1% 60 Υεξζαίεο κεηαθνξέο 1.799,05 38,5% 8.849 29,7% 72 Πιεξνθνξηθή θαη ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο 1.527,31 88,6% 5.187 59,6% 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 1.482,58 62,2% 1.920 34,9% 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 1.239,11 57,8% 4.961 40,8% 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 1.225,42 45,1% 4.252 37,3% 71 Δθκίζζσζε κεραλεκάησλ, εμνπιηζκνχ θαη εηδψλ αηνκηθήο θαη νηθηαθήο ρξήζεο 1.076,75 75,7% 2.555 35,1% 61 Τδάηηλεο κεηαθνξέο 1.041,44 58,4% 1.660 53,9% χλνιν 199.418,99 68,4% 220.706 38,5% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΔΛΣΑΣ (Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ). * Γε ιακβάλνληαη ππφςε νη επηρεηξήζεηο πνπ δελ έρνπλ πξνζδηνξηζκέλν θιάδν θαη νη επηρεηξήζεηο απφ ηνπο θιάδνπο 95 θαη 99 (δξαζηεξηφηεηεο λνηθνθπξηψλ θαη εηεξφδηθσλ νξγαληζκψλ). εκείσζε: ηα απνηειέζκαηα πεξηιακβάλνληαη επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ έδξα ζηελ Αηηηθή, αιιά νη εγθαηαζηάζεηο ηνπο ελδέρεηαη λα βξίζθνληαη εθηφο Αηηηθήο (π.ρ. θιάδνο 23). 25

Αλάιπζε θεξδνθνξίαο θιάδσλ Γηαπηζηψλεηαη γεληθά επηδείλσζε ηεο θεξδνθνξίαο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Αηηηθή, θαζψο ηελ πεξίνδν 2005-2009 ζεκεηψζεθε ηαπηνρξφλσο αχμεζε ησλ θαζαξψλ δεκηψλ θαη κείσζε ησλ θαζαξψλ θεξδψλ. Σν πνζνζηφ ησλ θεξδνθφξσλ επηρεηξήζεσλ κεηψζεθε απφ 64% ην 2005 ζε 62,9% ην 2009. Παξφια απηά, ζηελ Αηηηθή, ε ζπλνιηθή εηθφλα ησλ επηρεηξήζεσλ δείρλεη θεξδνθφξα απνηειέζκαηα, ην 2009, θαζψο γηα θάζε δεκηνγφλα επηρείξεζε αλαινγνχλ 1,7 θεξδνθφξεο επηρεηξήζεηο. ε θιαδηθφ επίπεδν, ζηελ Αηηηθή ην 2009, νη πην θεξδνθφξνη θιάδνη είλαη νη ελδηάκεζνη ρξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνί, ν θιάδνο παξνρήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, θπζηθνχ αεξίνπ θ.η.ι. θαη ην ρνλδξηθφ εκπφξην (Πίλαθαο 6). Ζ βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ εκθαλίδεηαη λα είλαη ν πην θεξδνθφξνο θιάδνο ηεο βηνκεραλίαο, ζηελ 6 ε ζέζε. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ζηνπο πέληε πην δεκηνγφλνπο θιάδνπο, ην ίδην έηνο, βξίζθνληαη ηξεηο βηνκεραληθνί θιάδνη (ε παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ, ε θαηαζθεπή κεραλεκάησλ εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. θαη ε θισζηνυθαληνπξγία), ελψ ζηελ 1 ε ζέζε εκθαλίδνληαη λα είλαη νη ρεξζαίεο κεηαθνξέο. Πίλαθαο 6 Οη δεθαπέληε (15) πην θεξδνθφξνη θαη νη δεθαπέληε (15) πην δεκηνγφλνη θιάδνη ΑΔ θαη ΔΠΔ επηρεηξήζεσλ ζηελ Αηηηθή, 2009 Κεξδνθφξνη Κιάδνη Εεκηνγφλνη Κιάδνη ΣΑΚΟΓ 03 Πεξηγξαθή ΣΑΚΟΓ 03 Πεξηγξαθή 65 Δλδηάκεζνη ρξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνί εθηφο αζθαιηζηηθψλ θαη ηακείσλ ζπληάμεσλ 60 Υεξζαίεο κεηαθνξέο 40 Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, θπζηθνχ αεξίνπ, αηκνχ θαη δεζηνχ λεξνχ 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 51 Υνλδξηθφ εκπφξην 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 92 Φπραγσγηθέο, πνιηηηζηηθέο θαη αζιεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 70 Γξαζηεξηφηεηεο ζρεηηθά κε αθίλεηε πεξηνπζία 64 Σαρπδξνκεία-ηειεπηθνηλσλίεο 17 Κισζηνυθαληνπξγία 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 55 Ξελνδνρεία-εζηηαηφξηα 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 62 Δλαέξηεο κεηαθνξέο 52 Ληαληθφ εκπφξην 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 74 Λνηπέο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ 45 Καηαζθεπέο 37 Αλαθχθισζε 67 Γξαζηεξηφηεηεο ζρεηηθέο κε εθείλεο ελδηάκεζσλ Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ 25 ρξεκαηνπηζησηηθψλ νξγαληζκψλ πξντφλησλ 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά Δθκίζζσζε κεραλεκάησλ, εμνπιηζκνχ θαη 71 νξπθηά εηδψλ αηνκηθήο θαη νηθηαθήο ρξήζεο 85 Τγεία θαη θνηλσληθή κέξηκλα 93 Άιιεο δξαζηεξηφηεηεο παξνρήο ππεξεζηψλ 66 Αζθαιίζεηο θαη ζπληαμηνδνηηθά ηακεία, εθηφο ηεο Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη 31 ππνρξεσηηθήο αζθάιηζεο ζπζθεπψλ κ.α.θ. Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Αθνξά επηρεηξήζεηο κε δηαζέζηκα ζηνηρεία ινγηζηηθψλ θαηαζηάζεσλ. Κιάδνη ΣΑΚΟΓ 03: 01-93 26

ΠΔ2.2 Ζ κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Αηηηθή Παξά ηελ θπξηαξρία ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα ζηελ Πεξηθέξεηα Αηηηθήο, ε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα παξακέλεη πνιχ ζεκαληηθή θαζψο, Σν 37,7% ηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο ηεο ειιεληθήο κεηαπνίεζεο πξνέξρεηαη απφ δξαζηεξηφηεηα ζηελ Αηηηθή ην 2006 (Οη Ννκνί ηεο Διιάδνο 2009, Allmedia AE). ηε κεηαπνίεζε δξαζηεξηνπνηνχληαη 33.100 επηρεηξήζεηο ζηελ Αηηηθή ην 2006, απνηειψληαο ην 1/3 ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα (36,1%) (Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ-ΔΛΣΑΣ). Ζ κηζή πεξίπνπ αμία ησλ κηζζψλ θαη εκεξνκηζζίσλ πνπ δίλνληαη ζηε κεηαπνίεζε ζηελ Διιάδα πξννξίδεηαη γηα ηελ Αηηηθή (45% ην 2007) (Eurostat-Regional Statistics). Σν 40,7% ησλ απαζρνινπκέλσλ ζηελ ειιεληθή κεηαπνίεζε εξγάδεηαη ζηελ Αηηηθή ην 2007 (Eurostat-Regional Statistics). Σν 1/3 ησλ αθαζάξηζησλ επελδχζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ Διιάδα πξνέξρεηαη απφ ηε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Αηηηθή (35,9% ην 2007) (Eurostat- Regional Statistics). Οη κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο ζηελ Αηηηθή είραλ ζπλνιηθέο πσιήζεηο 51,2 δηζ., πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 72,2% ηνπ ζπλνιηθνχ θχθινπ εξγαζηψλ ηεο ειιεληθήο κεηαπνίεζεο (2006). Καηαλνκή αλά ηάμε κεγέζνπο απαζρφιεζεο Οη πεξηζζφηεξεο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο ζηελ Αηηηθή δηαζέηνπλ πξνζσπηθφ έσο 49 άηνκα (Γηάγξακκα 2). πγθξηηηθά κε ηελ εηθφλα ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ζπλφινπ ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ πεξηνρή ηεο Αηηηθήο, θαίλεηαη φηη ζηε κεηαπνίεζε ηα πνζνζηά ησλ κεγαιχηεξσλ επηρεηξήζεσλ (κε πξνζσπηθφ 50-249 θαη άλσ ησλ 250 αηφκσλ) είλαη πςειφηεξα. πκπεξαίλεηαη, ινηπφλ, φηη ην κέγεζνο ησλ κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ, είλαη θάπσο κεγαιχηεξν απφ εθείλν ηνπ ζπλφινπ ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ Αηηηθή. Γηάγξακκα 2: Καηαλνκή κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Αηηηθή κε θξηηήξην ηελ απαζρφιεζε (αλά ηάμεηο αξηζκνχ απαζρνινπκέλσλ) 50% 46,6% 40% 36,4% 30% 20% 13,6% 10% 0% 3,5% 1-9 10-49 50-249 >250 Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Αθνξά επηρεηξήζεηο κε δηαζέζηκα ζηνηρεία. ΣΑΚΟΓ 03. 27

2.2.1 Κιαδηθή αλάιπζε ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή κε δηάθνξα θξηηήξηα Κιαδηθή αλάιπζε κε βάζε ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ηνλ Πηλ. 7 ηεξαξρνχληαη νη 23 θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή, κε θξηηήξην ησλ αξηζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ. Παξαηεξείηαη φηη νη δέθα πξψηνη θιάδνη ζπγθεληξψλνπλ ην 86,2% ηνπ αξηζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Αηηηθή ελψ απνηεινχλ ην 34,7% ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ αληίζηνηρσλ θιάδσλ ζηελ Διιάδα. Σν γεγνλφο φηη ζε απηφ ην 86,2% ηνπ αξηζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ αληηζηνηρεί κφλν ην 37,7% ησλ ζπλνιηθψλ πσιήζεσλ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή, επηβεβαηψλεη ην κηθξφ κέγεζνο ησλ επηρεηξήζεσλ. Πίλαθαο 7 Καηάηαμε θιάδσλ κεηαπνίεζεο κε θξηηήξην ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ζηελ Αηηηθή, 2006 Αξηζκφο % ζηελ Κχθινο εξγαζηψλ ΣΑΚΟΓ 03 επηρεηξήζεσλ Διιάδα (ζε εθ. ) % ζηελ Διιάδα 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 4.961 40,8% 1.239,11 57,8% 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 4.575 32,0% 2.621,88 55,5% 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 4.252 37,3% 1.225,42 45,1% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 3.983 60,9% 2.847,22 85,8% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 3.525 21,0% 5.965,67 47,4% 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 1.920 34,9% 1.482,58 62,2% 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη εηδψλ μχινπ θαη θειινχ 1.559 25,7% 334,05 38,5% 17 Κισζηνυθαληνπξγία 1.509 46,5% 692,20 42,4% 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 1.402 28,4% 2.597,14 60,4% 19 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππνδεκάησλ 893 59,5% 284,19 71,4% 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 859 63,6% 868,23 90,5% 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 748 43,1% 1.845,28 88,2% 25 Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ 585 44,8% 713,98 43,8% 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 584 52,3% 6.162,57 93,0% 21 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ 424 55,5% 746,87 62,5% 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 423 57,7% 306,05 68,3% 32 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ 284 48,8% 461,05 90,2% 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 257 35,2% 3.295,44 86,7% 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 139 35,8% 525,06 74,3% 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Η/Τ 131 51,2% 252,96 88,2% 37 Αλαθχθισζε 94 36,4% 207,16 75,1% 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 34 39,5% 16.124,42 99,9% 16 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ 4 25,0% 349,84 30,3% χλνιν 33.145 36,1% 51.148,36 27,2% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΔΛΣΑΣ (Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ). Κιαδηθή αλάιπζε κε βάζε ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηνλ Πίλ. 8 παξνπζηάδεηαη αληίζηνηρε θαηάηαμε ησλ θιάδσλ ηεο κεηαπνίεζεο κε θξηηήξην ηνλ θχθιν εξγαζηψλ (πσιήζεηο). Παξαηεξείηαη φηη νη δέθα πξψηνη θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο ζπγθεληξψλνπλ ζηελ Αηηηθή ην 76% ησλ πσιήζεσλ πνπ επηηπγράλνπλ νη αληίζηνηρνη θιάδνη ζηελ Διιάδα ζπλνιηθά, αγγίδνληαο ηα 44,2 δηζ. ην 2006. Ο θχθινο εξγαζηψλ ησλ δέθα πξψησλ θιάδσλ ηνπ Πίλαθα 8 απνηειεί ην 86,4% ησλ ζπλνιηθψλ πσιήζεσλ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή. 28

Πίλαθαο 8 Καηάηαμε θιάδσλ κεηαπνίεζεο κε θξηηήξην ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ζηελ Αηηηθή, 2006 Κχθινο % ζηελ Αξηζκφο ΣΑΚΟΓ 03 εξγαζηψλ(ζε Διιάδα επηρεηξήζεσλ εθ. ) % ζηελ Διιάδα 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 16.124 99,9% 34 39,5% 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 6.163 93,0% 584 52,3% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 5.966 47,4% 3.525 21,0% 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 3.295 86,7% 257 35,2% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 2.847 85,8% 3.983 60,9% 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 2.622 55,5% 4.575 32,0% 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 2.597 60,4% 1.402 28,4% 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 1.845 88,2% 748 43,1% 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 1.483 62,2% 1.920 34,9% 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 1.239 57,8% 4.961 40,8% 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 1.225 45,1% 4.252 37,3% 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 868 90,5% 859 63,6% 21 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ 747 62,5% 424 55,5% 25 Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ 714 43,8% 585 44,8% 17 Κισζηνυθαληνπξγία 692 42,4% 1.509 46,5% 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 525 74,3% 139 35,8% 32 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ 461 90,2% 284 48,8% 16 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ 350 30,3% 4 25,0% 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ 334 38,5% 1.559 25,7% 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 306 68,3% 423 57,7% 19 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππφδεζεο 284 71,4% 893 59,5% 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Η/Τ 253 88,2% 131 51,2% 37 Αλαθχθισζε 207 75,1% 94 36,4% χλνιν 51.148 72,2% 33.145 36,1% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΔΛΣΑΣ (Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ). εκείσζε: ηα απνηειέζκαηα πεξηιακβάλνληαη επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ έδξα ζηελ Αηηηθή, αιιά νη εγθαηαζηάζεηο ηνπο ελδέρεηαη λα βξίζθνληαη εθηφο Αηηηθήο (π.ρ. θιάδνο 23). Ζ εηθφλα ησλ δέθα κεγαιχηεξσλ κεηαπνηεηηθψλ θιάδσλ κε θξηηήξην ηνλ θχθιν εξγαζηψλ δε δηαθνξνπνηείηαη ζεκαληηθά φηαλ επηιερζνχλ νη ΑΔ θαη ΔΠΔ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Αηηηθή (Πίλαθαο 9). ηηο δέθα πξψηεο ζέζεηο βξίζθνληαη γεληθά νη ίδηνη θιάδνη θαη ζηηο δπν πεξηπηψζεηο. Δμαίξεζε απνηειεί ν θιάδνο 25 (πξντφληα απφ ειαζηηθφ θαη πιαζηηθή χιε) πνπ παίξλεη ηε ζέζε ηνπ θιάδνπ 36 (Λνηπέο βηνκεραλίεο) ζηελ πξψηε 10δα. Οη πσιήζεηο ησλ δέθα πξψησλ θιάδσλ εκθάληζαλ γεληθά αλνδηθή πνξεία ηελ πεξίνδν 2005-2009, κε εμαίξεζε ηξεηο (ηελ παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ, ηελ θαηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά θαη ηελ θαηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ). Γηα αξθεηνχο απφ ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο, φκσο, ε κείσζε ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ήηαλ πνιχ πςειφηεξε ηελ ίδηα πεξίνδν φπσο π.ρ. -40,1% γηα ηε βηνκεραλία μχινπ θαη -26,3% γηα ηελ θισζηνυθαληνπξγία. 29

Πίλαθαο 9 εηξά θαηάηαμεο θιάδσλ κεηαπνίεζεο κε θξηηήξην ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ ΑΔ θαη ΔΠΔ ζηελ Αηηηθή, 2009 (ζε εθ. ) Κιάδνο Αξηζκφο επηρεηξήζεσλ 2005 2006 2007 2008 2009 % Μεηαβνιή 05-09 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 24 9.418 11.395 11.820 14.581 9.834 4,4% 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 309 4.625 4.851 5.604 6.647 6.130 32,5% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 466 4.377 5.138 5.746 5.823 5.560 27,0% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη 669 1.949 2.154 2.379 2.377 2.081 6,8% πιεξνθνξηθήο 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 62 2.311 2.966 3.210 3.377 1.979-14,4% 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 212 2.259 2.565 2.570 2.593 1.975-12,6% 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 399 1.330 1.664 1.793 2.197 1.606 20,7% 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 115 591 786 1.062 1.275 898 52,0% 25 Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ 186 784 879 925 903 668-14,9% 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 190 681 840 811 814 620-9,0% 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 111 453 618 698 684 611 35,1% 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 261 599 560 638 625 507-15,5% 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 254 581 585 711 661 503-13,4% 21 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ 117 388 456 537 547 480 23,6% 32 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ 37 175 395 460 423 362 106,9% 16 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ 9 269 277 293 298 317 17,6% 17 Κισζηνυθαληνπξγία 212 402 445 493 415 296-26,3% 37 Αλαθχθισζε 33 204 309 345 380 235 15,2% 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 20 152 150 182 212 172 13,4% 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 48 92 166 178 155 137 49,7% 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ 41 222 235 260 243 133-40,1% 19 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππφδεζεο 75 136 143 151 155 106-22,1% 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Η/Τ 25 5 6 7 7 4-23,2% χλνιν 3.875 32.005 37.583 40.870 45.394 35.215 10,0% Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Αθνξά επηρεηξήζεηο κε δηαζέζηκα ζηνηρεία ινγηζηηθψλ θαηαζηάζεσλ. Καηάηαμε κε βάζε ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ην 2009. εκείσζε: ηα απνηειέζκαηα πεξηιακβάλνληαη επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ έδξα ζηελ Αηηηθή, αιιά νη εγθαηαζηάζεηο ηνπο ελδέρεηαη λα βξίζθνληαη εθηφο Αηηηθήο (π.ρ. θιάδνο 23). Κιαδηθή αλάιπζε κε βάζε αξηζκφ απαζρνινχκελσλ θαη κηζζψλ ηνλ Πηλ. 10, νη θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο ηαμηλνκνχληαη κε θξηηήξην ηνπο θαηαβαιιφκελνπο κηζζνχο θαη εκεξνκίζζηα θαη ηνλ αξηζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ. Ζ βηνκεραλία ηξνθίκσλ-πνηψλ (15), νη εθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο (22), ε θαηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ (24) θαη ε θαηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) (28) αλαδεηθλχνληαη απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή, κε ηα θξηηήξηα απηά. Οη πέληε κεγαιχηεξνη θιάδνη ζπγθεληξψλνπλ ην 54,1% ηεο ζπλνιηθήο αμίαο ησλ κηζζψλ θαη εκεξνκηζζίσλ θαη ην 52,2% ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο ζηε κεηαπνίεζε ζηελ Αηηηθή ην 2007. 30

Πίλαθαο 10 Καηάηαμε θιάδσλ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή κε βάζε αξηζκ. Απαζρνινχκελσλ - κηζζνχο, 2007 Μηζζνί θαη εκεξνκίζζηα Αξηζκφο απαζρνινπκέλσλ Κιάδνη (εθ. ) % ζηελ % ζηελ Κιάδνη Αξηζκφο Διιάδα Διιάδα 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 489,8 33,0% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 24.566 27,9% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ 386,5 79,7% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ 20.757 71,7% κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 333,1 71,4% 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ 14.459 35,3% 35 28 26 29 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 233,6 60,9% 18 εμνπιηζκνχ) Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο θαη γνχλαο 14.122 37,8% 171,1 35,7% 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 12.619 68,8% 171,0 31,8% 29 166,6 48,2% 35 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 132,7 37,6% 26 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 86,2 26,9% 25 32 21 25 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 9.676 41,7% 8.337 61,3% 7.639 29,3% 130,6 62,8% 17 Κισζηνυθαληνπξγία 6.011 32,3% 82,4 87,0% 19 77,5 49,3% 20 17 Κισζηνυθαληνπξγία 73,9 27,3% 21 31 19 20 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππφδεζεο Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππφδεζεο Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ 4.409 34,8% 4.121 71,8% 3.996 27,6% 76,9 33,4% 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 3.733 27,0% 57,1 37,2% 31 52,8 75,8% 32 30,9 23,2% 23 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 16,4 32,3% 33 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 3.724 47,7% 3.365 38,9% 3.333 75,9% 2.314 57,0% 1.154 48,7% 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 11,2 42,0% 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 1.006 35,0% 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη 0,4 45,8% 30 Η/Τ Η/Τ 549 52,8% Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ, Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ, 16, 16, ινηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ., 202,9 52,4% ινηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ., 36-37 36-37 αλαθχθισζε αλαθχθισζε 15.706 46,2% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ Eurostat (Regional SBS). NACE 1. * Σα ζηνηρεία γηα ηνπο θιάδνπο 16,36 θαη 37 δελ ήηαλ δηαζέζηκα γηα ιφγνπο εκπηζηεπηηθφηεηαο. Σα κεγέζε γηα ηνπο ηξεηο απηνχο θιάδνπο πνπ παξνπζηάδνληαη είλαη ε δηαθνξά ηνπ αζξνίζκαηνο ησλ ππνινίπσλ θιάδσλ απφ ην ζχλνιν ηεο κεηαπνίεζεο. 31

Κιαδηθή αλάιπζε κε βάζε ηηο επελδχζεηο Ο Πηλ. 11 παξνπζηάδεη ηηο αθαζάξηζηεο επελδχζεηο ζρεκαηηζκνχ παγίνπ θεθαιαίνπ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηνπο θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο, ην 2007. Καη κε απηφ ην θξηηήξην, ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ-πνηψλ (15), νη εθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο (22), ε θαηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ (24) θαη ε θαηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) (28) αλαδεηθλχνληαη απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή. Οη πέληε κεγαιχηεξνη θιάδνη ζπγθεληξψλνπλ ην 60,6% ησλ ζπλνιηθψλ αθαζάξηζησλ επελδχζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχλ νη αηηηθέο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο. Πίλαθαο 11 Καηάηαμε θιάδσλ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή κε βάζε ηηο αθαζάξηζηεο επελδχζεηο, 2007 Αθαζάξηζηεο επελδχζεηο ζε πιηθά αγαζά Κιάδνη (εθ. ) % ζηελ Διιάδα 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 132,7 66,1% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 120,8 22,2% 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 102,8 34,4% 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 101,7 68,4% 25 Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ 52,0 37,1% 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 51,1 25,8% 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 49,5 63,0% 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 34,4 22,8% 17 Κισζηνυθαληνπξγία 32,5 30,3% 21 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ 30,8 42,0% 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 26,3 34,3% 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 20,4 51,4% 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 19,0 36,7% 19 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππφδεζεο 12,6 80,4% 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ 7,0 12,0% 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 6,9 11,6% 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 4,8 38,2% 32 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ 4,5 46,0% 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 2,3 60,7% 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Η/Τ 0,0 0,0% 16, 36-37 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ, ινηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ., αλαθχθισζε 29,4 40,7% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ Eurostat (Regional SBS). NACE 1. * Σα ζηνηρεία γηα ηνπο θιάδνπο 16,36 θαη 37 δελ ήηαλ δηαζέζηκα γηα ιφγνπο εκπηζηεπηηθφηεηαο. Σα κεγέζε γηα ηνπο ηξεηο απηνχο θιάδνπο πνπ παξνπζηάδνληαη είλαη ε δηαθνξά ηνπ αζξνίζκαηνο ησλ ππνινίπσλ θιάδσλ απφ ην ζχλνιν ηεο κεηαπνίεζεο. Δμέηαζε θεξδνθνξίαο επηρεηξήζεσλ Ζ θεξδνθνξία ησλ κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ ΑΔ θαη ΔΠΔ ζηελ Αηηηθή ζπξξηθλψζεθε ηελ πεξίνδν 2005-2009, παξνπζηάδνληαο εηθφλα αληίζηνηρε κε εθείλε ηνπ ζπλφινπ ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ζ εμέιημε απηή πξνήιζε απφ ηελ ηαπηφρξνλε αχμεζε ησλ θαζαξψλ δεκηψλ θαη κείσζε ησλ θαζαξψλ θεξδψλ. Ο αξηζκφο ησλ θεξδνθφξσλ επηρεηξήζεσλ κεηψζεθε θαηά 23,8% ηελ ηειεπηαία πεληαεηία, αλαινγψληαο ζην 68,8% ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ, ην 2009. Σέινο, ε αλαινγία ησλ θεξδνθφξσλ γηα θάζε δεκηνγφλα επηρείξεζε ζηε κεηαπνίεζε είλαη πςειφηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε αλαινγία ζπλνιηθά ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Αηηηθή. 32

ε θιαδηθφ επίπεδν ζηελ Αηηηθή, ην 2009, νη πην θεξδνθφξνη θιάδνη είλαη ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ θαη ε παξαγσγή ρεκηθψλ πξντφλησλ, ελψ απφ ηνπο πην δεκηνγφλνπο εκθαλίδνληαη λα είλαη ε παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ, ε θαηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. θαη ε θισζηνυθαληνπξγία (Πίλαθαο 12). Πίλαθαο 12 Οη θεξδνθφξνη θαη νη δεκηνγφλνη θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο ΑΔ θαη ΔΠΔ ζηελ Αηηηθή, 2009 Κεξδνθφξνη Κιάδνη Εεκηνγφλνη Κιάδνη ΣΑΚΟΓ 03 Πεξηγξαθή ΣΑΚΟΓ 03 Πεξηγξαθή 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 24 Παξαγσγή ρεκηθψλ πξντφλησλ 29 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 17 Κισζηνυθαληνπξγία 16 Παξαγσγή εηδψλ θαπλνχ 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 28 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ 22 πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) πιεξνθνξηθήο 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 37 Αλαθχθισζε 21 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ 25 Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Η/Τ 19 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππφδεζεο 32 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Αθνξά επηρεηξήζεηο κε δηαζέζηκα ζηνηρεία ινγηζηηθψλ θαηαζηάζεσλ. Οη ζεκαληηθφηεξνη θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή Ζ θιαδηθή αλάιπζε ηεο κεηαπνηεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο (Πηλ. 7-12) αλαδεηθλχεη ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θιάδνπο ζηελ Πεξηθέξεηα Αηηηθήο, κε δηάθνξα θξηηήξηα. ηνλ Πίλαθα 13 πνπ αθνινπζεί, ηαμηλνκνχληαη κε θζίλνπζα ζεηξά φινη νη θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο, θαηαξρήλ κε θξηηήξην ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ, ην 2006. ηηο ππφινηπεο ζηήιεο ηνπ Πίλαθα, παξνπζηάδεηαη ε ηεξαξρηθή ζεηξά ησλ ίδησλ θιάδσλ κε άιια θξηηήξηα, φπσο ν θχθινο εξγαζηψλ, ν αξηζκφο απαζρνινπκέλσλ, νη επελδχζεηο θαη ε θεξδνθνξία (ελδεηθηηθά: θέξδε ή δεκηέο). 33

Πίλαθαο 13 Ιεξαξρηθή θαηάηαμε θιάδσλ κεηαπνίεζεο κε δηάθνξα νηθνλνκηθά κεγέζε θξηηήξηα Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΔΛΣΑΣ (Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ) ΣΑΚΟΓ 03 Αξηζ. Δπηρεηξ. (2006) εηξά Πσιήζεηο 2006 (ζε εθ. ) εηξά Αξηζκ. Απαζρνι. (2007) Δπελδ. (2007) 36 14 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 4.961 1 1.239,11 10 Μ.Γ. Μ.Γ. + Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ 28 4.575 2 2.621,88 6 3 + κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 3 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 4.252 3 1.225,42 11 4 7 + 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 3.983 4 2.847,22 5 2 Κέξδε- Εεκηέο (2009) 1 _ 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 3.525 5 5.965,67 3 1 2 + 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 1.920 6 1.482,58 9 6 11 _ 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη εηδψλ μχινπ θαη θειινχ 1.559 7 334,05 19 12 15 _ 17 Κισζηνυθαληνπξγία 1.509 8 692,20 15 9 9 _ 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 1.402 9 2.597,14 7 8 6 + 19 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππνδεκάησλ 893 10 284,19 21 11 14 + 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 859 11 868,23 12 7 12 _ 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 748 12 1.845,28 8 15 13-25 Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ 585 13 713,98 14 10 5-24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 584 14 6.162,57 2 5 4 + 21 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ 424 15 746,87 13 14 10 + 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 423 16 306,05 20 18 19 + 32 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ 284 17 461,05 17 16 18 + 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 257 18 3.295,44 4 13 8 _ 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 139 19 525,06 16 19 17 + 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Η/Τ 131 20 252,96 22 20 20-37 Αλαθχθισζε 94 21 207,16 23 Μ.Γ. Μ.Γ. - 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 34 22 16.124,42 1 17 16 + 16 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ 4 23 349,84 18 Μ.Γ. Μ.Γ. + χλνιν 33.145 51.148,36 Απφ ηα ζηνηρεία ηνπ Πίλαθα πξνθχπηνπλ ηα εμήο: Καηαξρήλ, νη θιάδνη πνπ βξίζθνληαη κέζα ζηνπο πξψηνπο δέθα θαη κε ηα ηέζζεξα πξψηα θξηηήξηα είλαη νη: 28 (Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ), 15 (Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ), 22 (Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο) θαη 26 (Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά). Οη θιάδνη πνπ βξίζθνληαη κέζα ζηνπο πξψηνπο δέθα κε ηα ηξία απφ ηα ηέζζεξα θξηηήξηα είλαη νη: 29 ( Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ) πνπ ππνιείπεηαη ζε επελδχζεηο (11 νο), 24 (Παξαγσγή ρεκηθψλ πξντφλησλ) πνπ είλαη 2 νο ζηηο πσιήζεηο αιιά 14 νο σο πξνο ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ (έλδεημε κεγάισλ κνλάδσλ ζηνλ θιάδν), 18 (είδε έλδπζεο θαη γνχλαο) πνπ είλαη 11 νο ζε πσιήζεηο αιιά 3 νο ζε αξηζκφ επηρεηξήζεσλ θαη 17 (θισζηνυθαληνπξγία) πνπ είλαη 15 νο ζε πσιήζεηο. Αλ πεξηνξηζζνχκε ζην θξηηήξην ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ, ζα πξέπεη λα αλαθεξζνχλ: ν 27 (Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ) πνπ είλαη 4 νο ζηηο πσιήζεηο θαη ν 23 (Παξαγσγή θσθ, 14 Οη θιάδνη 16, 36 θαη 37 θαηαιακβάλνπλ αζξνηζηηθά ηελ ηειεπηαία ζέζε 34

πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ) πνπ είλαη 1 νο ζε πσιήζεηο. Καη νη δπν, φκσο, είλαη ρακειά σο πξνο ηα άιια θξηηήξηα. Μηα εηδηθή αλαθνξά πξέπεη λα γίλεη ζε ηξεηο θιάδνπο πέξαλ ησλ 10 πξψησλ, κηθξνχο ζρεηηθά κε βάζε ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ αιιά κε πνιχ πςεινχο ξπζκνχο αχμεζεο ησλ πσιήζεσλ ηνπο ηελ ηειεπηαία πεληαεηία, 2005-2009 (βι. Πηλ. 6), ηνπο εμήο: 35 (Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ φπσο π.ρ. ζθάθε θάζε ηχπνπ, ηξνρηνδξνκηθφ πιηθφ, πνδήιαηα θ.ι.π.), 31 (Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ) θαη 32 (Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθψλσλ, ηειεθσλίαο θαη επηθνηλσληψλ). 2.2.2 Υξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή Ζ αλάιπζε ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή κε ηα βαζηθά καθξν-νηθνλνκηθά κεγέζε, ζπκπιεξψλεηαη κε ρξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε. Καηαξρήλ, ππνινγίζζεθαλ ηέζζεξηο βαζηθνί ρξεκαην-νηθνλνκηθνί δείθηεο γηα ην ζχλνιν ηεο βηνκεραλίαο ζηελ Αηηηθή θαη ζηελ Διιάδα, ην 2008 (Πίλαθαο 14). Παξαηεξείηαη φηη ε βηνκεραλία ζηελ Αηηηθή εκθαλίδεη ειαθξψο θαιχηεξεο επηδφζεηο απφ ην ζχλνιν ηεο κεηαπνίεζεο ζηε ρψξα, ζηνπο δείθηεο Γεληθήο Ρεπζηφηεηαο θαη Μηθηνχ Πεξηζσξίνπ Κέξδνπο. πλνιηθά, πάλησο, ε ρξεκαηννηθνλνκηθή ηεο εηθφλα δελ δηαθέξεη ζεκαληηθά απφ εθείλε ηνπ ζπλφινπ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Διιάδα. Πίλαθαο 14 Σέζζεξηο βαζηθνί ρξεκαηννηθνλνκηθνί δείθηεο γηα ηελ κεηαπνίεζε ζηελ Αηηηθή θαη ηελ Διιάδα, 2008* Αηηηθή Διιάδα Γεληθή Ρεπζηφηεηα (:1) 1,26 1,32 Μηθηφ Πεξηζψξην Κέξδνπο (%) 20,3% 18,9% Καζαξφ Πεξηζψξην Κέξδνπο (%) 2,4% 2,5% Γαλεηαθή Δπηβάξπλζε (:1) 1,53 1,50 Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Αθνξά επηρεηξήζεηο κε δηαζέζηκα ζηνηρεία ινγηζηηθψλ θαηαζηάζεσλ. * Παξνπζηάδνληαη ηα ζηνηρεία γηα ην 2008, θαζψο γηα απηφ ην έηνο ππήξραλ δηαζέζηκα δεδνκέλα γηα ην ζχλνιν ηεο Διιάδαο. ηε ζπλέρεηα, (Πίλαθαο 15) παξνπζηάδεηαη κηα πξνζέγγηζε θαηάηαμεο ησλ επηρεηξήζεσλ ΑΔ θαη ΔΠΔ ησλ θιάδσλ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή ζχκθσλα κε ηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο επηδφζεηο πνπ εκθάληζαλ ηελ πεξίνδν 2005-2009. Βαζηθνί άμνλεο αμηνιφγεζεο είλαη νη ηέζζεξηο ρξεκαηννηθνλνκηθνί δείθηεο: γεληθήο ξεπζηφηεηαο, κηθηνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο, θαζαξνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο θαη δαλεηαθήο επηβάξπλζεο. Οη αξηζκνδείθηεο ππνινγίζηεθαλ γηα θάζε θιάδν θαη γηα θάζε έηνο. ε θάζε έηνο, παξαηεξήζεθε ε ζεηξά θαηάηαμεο πνπ ιάκβαλε ν θάζε θιάδνο ζε θάζε δείθηε θαη ζηε ζπλέρεηα δηακνξθψζεθε κηα ζπλνιηθή βαζκνινγία γηα θάζε θιάδν αζξνηζηηθά ζχκθσλα κε ηηο επηδφζεηο θαη ζεηξά θαηάηαμεο πνπ είρε απφ ηνλ θάζε δείθηε. Οη βαζκνινγίεο πνπ ζπγθέληξσζε θάζε θιάδνο γηα θάζε έηνο θαηαηάρζεθαλ κε αχμνληα ξπζκφ. Γειαδή, φζν πην κηθξή ηηκή εκθάληδε έλαο θιάδνο ηφζν θαιχηεξε ζπλνιηθή ρξεκαηννηθνλνκηθή επίδνζε είρε παξνπζηάζεη. Χζηφζν, γηα λα ιεθζεί ππφςε ν παξάγνληαο 35

ρξφλνπ ζηε ζεηξά θαηάηαμεο, δφζεθαλ ζηαζκίζεηο ζε θάζε έηνο. ην 2005 δφζεθε πςειφηεξε ζηάζκηζε, ε νπνία κίθξαηλε έσο ην 2009 (2005: 0,35, 2006: 0,3, 2007: 0,2, 2008: 0,1, 2009: 0,05). Απηφ έγηλε γηα λα δνζεί έκθαζε ζηηο πην πξφζθαηεο θαιχηεξεο ρξεκαηννηθνλνκηθέο επηδφζεηο. Σν άζξνηζκα ησλ βαζκνινγίσλ θάζε έηνπο κε βάζε ηηο ζηαζκίζεηο δίλνπλ ην ηειηθφ απνηέιεζκα ζηελ ηειεπηαία ζηήιε ηνπ Πίλαθα 15. Οη δηαθνξεηηθνί ρξσκαηηζκνί ζηηο ζεηξέο ηνπ Πίλαθα 15 αλαδεηθλχνπλ ηα ηξία δηαθνξεηηθά επίπεδα «ρξεκαηννηθνλνκηθήο πγείαο» πνπ εκθαλίδνπλ νη θιάδνη. Οη θιάδνη κε βαζκνινγία απφ 1-9 κνλάδεο έρνπλ ηελ θαιχηεξε ζπλνιηθή ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθφλα. Γηα βαζκνινγία απφ 9-15 κνλάδεο, νη θιάδνη έρνπλ κέηξηα ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθφλα θαη απφ 15-23 κνλάδεο, νη θιάδνη δελ εκθαλίδνπλ θαιή ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθφλα. Πίλαθαο 15 Καηάηαμε θιάδσλ επηρεηξήζεσλ ΑΔ θαη ΔΠΔ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή, κε βάζε ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή ηνπο εηθφλα ηελ πεξίνδν 2005-2009 ΣΑΚΟΓ 03 Πεξηγξαθή Βαζκνινγία 1 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 2,75 2 37 Αλαθχθισζε 3,30 3 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 3,50 4 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 6,70 5 16 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ 7,50 6 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 7,70 7 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 8,10 8 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 8,85 9 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 9,05 10 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 9,25 11 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 9,30 12 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 12,05 13 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 14,10 14 31 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ κεραλψλ θαη ζπζθεπψλ κ.α.θ. 14,35 15 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ 14,60 16 19 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη ππφδεζεο 15,10 17 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 15,15 18 32 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ξαδηνθσλίαο, ηειεφξαζεο θαη επηθνηλσληψλ 17,50 19 17 Κισζηνυθαληνπξγία 17,95 20 25 Καηαζθεπή ειαζηηθψλ θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ 18,15 21 21 Παξαγσγή ραξηηνχ θαη ράξηηλσλ πξντφλησλ 19,20 22 30 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Η/Τ 19,90 23 35 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 21,95 Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Αθνξά επηρεηξήζεηο κε δηαζέζηκα ζηνηρεία ινγηζηηθψλ θαηαζηάζεσλ Απφ ηελ ηεξάξρεζε ησλ θιάδσλ (Πηλ. 15) πξνθχπηεη φηη ηέζζεξηο απφ ηνπο νθηψ θιάδνπο κε θαιή ρξεκαην-νηθνλνκηθή εηθφλα, είραλ βξεζεί ζεκαληηθνί γηα ηε βηνκεραλία ζηελ Αηηηθή κε ηα καθξν-νηθνλνκηθά θξηηήξηα (26,15,24,23). Οη ππφινηπνη είλαη θιάδνη κε κηθξή αθφκε βαξχηεηα ζην ζχλνιν ηεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο Αηηηθήο. 36

Αλάιπζε βηνκεραλίαο ζε ηξηςήθην επίπεδν Ζ αλάιπζε ζε δηςήθηνπο θσδηθνχο ήηαλ πνιχ ρξήζηκε γηα ηελ απνηχπσζε ηεο εηθφλαο ησλ θιάδσλ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή θαη ηνλ εληνπηζκφ ησλ κεγαιχηεξσλ θαη ζεκαληηθφηεξσλ γηα ηε ζπλνιηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο πεξηθέξεηαο. Πξνθεηκέλνπ, φκσο, λα ππάξμεη αθξηβέζηεξε εηθφλα γηα ηηο επηκέξνπο παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ δηακνξθψλνπλ ηε θπζηνγλσκία θαη ηηο επηδφζεηο θάζε θιάδνπ, θξίλεηαη αλαγθαία πεξαηηέξσ αλάιπζε ζε ηξηςήθην επίπεδν ζην βαζκφ βέβαηα πνπ επηηξέπνπλ ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία. ηνλ Πηλ. 16, δίλνληαη ζηνηρεία γηα ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ζηνπο πην ζεκαληηθνχο ππνθιάδνπο ησλ κεγαιχηεξσλ θιάδσλ ηεο κεηαπνίεζεο, κε θξηηήξην ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ. Παξαηεξείηαη φηη ε πιεηνςεθία ηεο δξαζηεξηφηεηαο ησλ θιάδσλ (60-90%) ζπγθεληξψλεηαη ζε ιίγνπο ππνθιάδνπο. Π.ρ. ζηνλ θιάδν Δηδψλ έλδπζεο θαη γνχλαο (θιάδνο 18) ην 97,1% ησλ επηρεηξήζεσλ αλήθεη ζε έλα ηξηςήθην, ηνλ ππνθιάδν «θαηαζθεπήο άιισλ ελδπκάησλ θαη ζπλαθψλ εμαξηεκάησλ» (182) 15. Σνπιάρηζηνλ, ινηπφλ, σο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ, ε εηθφλα ηνπ θιάδνπ θαζνξίδεηαη απφ ηηο επηρεηξήζεηο θαηαζθεπήο ελδπκάησλ εξγαζίαο, άιισλ εμσηεξηθψλ ελδπκάησλ απφ πθαληά, πιεθηά θαη κε πθαληά πθάζκαηα, θαηαζθεπή εζσξνχρσλ θαη άιισλ εμαξηεκάησλ έλδπζεο. Σν ζηνηρείν ηνπ αξηζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη πνιχ ζεκαληηθφ αιιά φρη ην κνλαδηθφ γηα λα θαηαλνεζεί ε ζεκαληηθφηεηα ησλ δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ νη θιάδνη πεξηιακβάλνπλ. Κξίζεθε, επνκέλσο, αλαγθαίν λα εθηηκεζνχλ θαη νη ρξεκαην-νηθνλνκηθέο επηδφζεηο ησλ ηξηςήθησλ ππνθιάδσλ γηα ηνπο 10 πεξηζζφηεξν «πγηείο» ρξεκαην-νηθνλνκηθά θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή. Σα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πηλ. 16 θαη ζρνιηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα. 15 χκθσλα κε ηε ΣΑΚΟΓ 2003 37

Πίλαθαο 16 πκβνιή ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ππνθιάδσλ ζηνπο ελληά (9) κεγαιχηεξνπο θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο κε θξηηήξην ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ζηελ Αηηηθή, 2006 ΣΑΚΟΓ03 Αξηζκφο επηρεηξήζεσλ % ππνθιάδνπ ζηνλ θιάδν 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 4.961 361 Καηαζθεπή επίπισλ 2.574 51,9% 361.1 Καηαζθεπή θαξεθιψλ θαη θαζηζκάησλ 1.552 31,3% 362 Καηαζθεπή θνζκεκάησλ θαη ζπλαθψλ εηδψλ 1.333 26,9% 362.9 Καηαζθεπή θνζκεκάησλ θαη ζπλαθψλ εηδψλ κ.α.θ. 1.332 26,8% 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 4.575 281 Καηαζθεπή δνκηθψλ κεηαιιηθψλ πξντφλησλ 2.310 50,5% 281.2 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ θνπθσκάησλ 1.474 32,2% 281.1 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ ζθειεηψλ θαη κεξψλ κεηαιιηθψλ ζθειεηψλ 836 18,3% 287 Καηαζθεπή ινηπψλ κεηαιιηθψλ πξντφλησλ 785 17,2% 18 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο-γνχλαο 4.252 182 Καηαζθεπή άιισλ ελδπκάησλ θαη ζπλαθψλ εμαξηεκάησλ 4.129 97,1% 182.2 Καηαζθεπή άιισλ εμσηεξηθψλ ελδπκάησλ 3.320 78,1% 22 Δθδφζεηο, εθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο θαη πιεξνθνξηθήο 3.983 221 Δθδφζεηο 1.942 48,8% 221.1 Έθδνζε βηβιίσλ 1.017 25,5% 222 Δθηππψζεηο θαη ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο 1.986 49,9% 222.2 Δθηππσηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κ.α.θ. 1.121 28,1% 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 3.525 158 Παξαγσγή άιισλ εηδψλ δηαηξνθήο 2.990 84,8% 158.1 Αξηνπνηία παξαγσγή λσπψλ εηδψλ δαραξνπιαζηηθήο 2.442 69,3% 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 1.920 292 Καηαζθεπή άιισλ κεραλεκάησλ γεληθήο ρξήζεο 973 50,7% 292.2 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ αλχςσζεο θαη δηαθίλεζεο θνξηίσλ 426 22,2% 295 Καηαζθεπή άιισλ κεραλεκάησλ εηδηθήο ρξήζεο 364 19,0% 20 Βηνκεραλία μχινπ θαη εηδψλ μχινπ θαη θειινχ 1.559 203 Καηαζθεπή μπινπξγηθψλ πξντφλησλ γηα ηελ νηθνδνκηθή 1.130 72,5% 17 Κισζηνυθαληνπξγία 1.509 174 Καηαζθεπή έηνηκσλ θισζηνυθαληνπξγηθψλ εηδψλ, εθηφο απφ ελδχκαηα 609 40,4% 175 Καηαζθεπή άιισλ θισζηνυθαληνπξγηθψλ εηδψλ 277 18,4% 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 1.402 266 Καηαζθεπή πξντφλησλ απφ ζθπξφδεκα, γχςν θαη ηζηκέλην 498 35,5% 262 Καηαζθεπή θεξακηθψλ πξντφλησλ (κε δνκηθψλ, ππξίκαρσλ θαη κε) 329 23,5% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΔΛΣΑΣ (Μεηξψα Δπηρεηξήζεσλ). 38

Πίλαθαο 17 Αξηζκνδείθηεο ησλ ππνθιάδσλ ησλ βαζηθψλ θιάδσλ ηεο κεηαπνίεζεο σο πξνο ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή ηνπο εηθφλα ζηελ Αηηηθή, 2009 ΣΑΚΟΓ 03 Αξηζκφο επηρεηξήζεσλ Γεληθή Ρεπζηφηεηα (:1) Μηθηφ Πεξηζψξην Κέξδνπο (%) Καζαξφ Πεξηζψξην Κέξδνπο (%) Γαλεηαθή Δπηβάξπλζε (:1) 26 Καηαζθεπή ινηπψλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά 198 261 Καηαζθεπή γπαιηνχ θαη πξντφλησλ απφ γπαιί 22 1,42 35,0% 4,2% 2,65 262 Καηαζθεπή θεξακηθψλ πξντφλησλ (κε δνκηθψλ, ππξίκαρσλ θαη κε) 15 1,21 21,3% -3,2% 2,48 263 Καηαζθεπή θεξακηθψλ πιαθηδίσλ θαη θπβφιηζσλ 2 1,34 2,8% -35,3% 18,22 264 Καηαζθεπή ηνχβισλ, πιαθηδίσλ θαη ινηπψλ δνκηθψλ πξντφλησλ απφ νπηή γή 3 1,59 16,6% 2,8% 0,62 265 Παξαγσγή ηζηκέληνπ, αζβέζηε θαη γχςνπ 17 1,59 30,8% 15,6% 0,73 266 Καηαζθεπή πξντφλησλ απφ ζθπξφδεκα, γχςν θαη ηζηκέλην 85 1,03 18,4% -4,0% 1,57 267 Κνπή, κνξθνπνίεζε θαη θαηεξγαζία ιίζσλ γηα δηαθνζκεηηθνχο θαη νηθνδνκηθνχο ζθνπνχο 54 2,05 31,9% 2,4% 1,04 37 Αλαθχθισζε 33 371 Αλαθχθισζε κεηαιιηθψλ απνξξηκκάησλ θαη ππνιεηκκάησλ 18 1,82 10,5% -1,3% 1,62 372 Αλαθχθισζε κε κεηαιιηθψλ απνξξηκκάησλ θαη ππνιεηκκάησλ 15 2,20-16,0% -31,2% 0,52 15 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ 460 151 Παξαγσγή θξέαηνο θαη πξντφλησλ απηνχ 33 0,98 30,3% 3,6% 2,36 152 Δπεμεξγαζία θαη ζπληήξεζε βξψζηκσλ αιηεπκάησλ θαη ησλ πξντφλησλ ηνπο 10 1,04 20,7% 0,2% 3,99 153 Δπεμεξγαζία θαη ζπληήξεζε θξνχησλ θαη ιαραληθψλ 47 1,41 22,6% 3,5% 1,75 154 Παξαγσγή θπηηθψλ θαη δσηθψλ ειαίσλ θαη ιηπψλ 41 1,48 17,1% 2,9% 1,08 155 Παξαγσγή γαιαθηνθνκηθψλ πξντφλησλ 34 0,45 39,2% -4,0% 1,99 156 Αιεπξνπνηία 13 1,46 36,9% 4,4% 1,90 157 Παξαγσγή παξαζθεπαζκέλσλ δσνηξνθψλ 12 1,55 8,2% 1,8% 0,75 158 Παξαγσγή άιισλ εηδψλ δηαηξνθήο 218 1,06 43,8% 8,9% 1,59 159 Πνηνπνηία 52 1,55 48,3% 21,4% 0,67 36 Λνηπέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 253 361 Καηαζθεπή επίπισλ 138 1,29 36,1% -1,2% 1,51 362 Καηαζθεπή θνζκεκάησλ θαη ζπλαθψλ εηδψλ 40 0,33 50,2% 19,1% 3,16 363 Καηαζθεπή κνπζηθψλ νξγάλσλ 1 1,55 72,2% 3,5% 0,33 364 Καηαζθεπή αζιεηηθψλ εηδψλ 4 0,85 33,9% 0,9% 0,97 365 Καηαζθεπή παηρληδηψλ θάζε είδνπο 11 1,20 33,3% -4,8% 1,11 366 Γηάθνξεο άιιεο κεηαπνηεηηθέο βηνκεραλίεο κ.α.θ. 59 2,19 30,8% 7,2% 0,64 16 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ 9 160 Παξαγσγή πξντφλησλ θαπλνχ 9 0,87 49,9% 27,7% 3,90 33 Καηαζθεπή ηαηξηθψλ, νπηηθψλ νξγάλσλ, αθξηβείαο 48 331 Καηαζθεπή ηαηξνρεηξνπξγηθνχ εμνπιηζκνχ θαη νξζνπεδηθψλ νξγάλσλ 24 1,24 48,2% 5,2% 4,58 332 Καηαζθεπή νξγάλσλ κέηξεζεο, δνθηκψλ, πινήγεζεο θ.ά. ρξήζεσλ (πιελ ειέγρνπ 11 1,85 30,4% 3,7% 0,51 βηνκεραληθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο) 333 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ειέγρνπ βηνκεραληθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο 8 0,53 93,1% -86,8% 0,06 334 Καηαζθεπή νπηηθψλ νξγάλσλ θαη θσηνγξαθηθνχ εμνπιηζκνχ 5 1,50 25,3% 7,8% 1,57 335 Καηαζθεπή ξνινγηψλ 0 0 0 0 0 39

ΣΑΚΟΓ 03 Αξηζκφο επηρεηξήζεσλ Γεληθή Ρεπζηφηεηα (:1) Μηθηφ Πεξηζψξην Κέξδνπο (%) Καζαξφ Πεξηζψξην Κέξδνπο (%) Γαλεηαθή Δπηβάξπλζε (:1) 24 Καηαζθεπή ρεκηθψλ πξντφλησλ 308 241 Παξαγσγή βαζηθψλ ρεκηθψλ 47 1,33 21,4% 0,8% 8,60 242 Παξαγσγή παξαζηηνθηφλσλ θαη άιισλ αγξνρεκηθψλ πξντφλησλ 11 1,62 29,3% 2,1% 2,16 243 Παξαγσγή ρξσκάησλ, βεξληθηψλ, κειαλψλ ηππνγξαθίαο θαη καζηηρψλ 48 1,52 37,2% 7,3% 1,08 244 Παξαγσγή θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ 91 1,37 38,5% 7,6% 1,30 245 Παξαγσγή ζαπνπληψλ, απνξξππαληηθψλ αξσκάησλ, εηδψλ θαιισπηζκνχ 63 1,09 49,9% 8,5% 3,54 246 Παξαγσγή άιισλ ρεκηθψλ πξντφλησλ 46 1,32 29,5% -1,1% 0,88 247 Παξαγσγή ηερλεηψλ θαη ζπλζεηηθψλ ηλψλ 2 0 0 0 0 23 Παξαγσγή θσθ, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 231 Παξαγσγή πξντφλησλ νπηαλζξαθνπνίεζεο 0 0 0 0 0 24 232 Παξαγσγή πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 24 1,01 7,1% 3,6% 1,48 233 Δπεμεξγαζία ππξεληθψλ θαπζίκσλ 0 0 0 0 0 27 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 62 271 Παξαγσγή βαζηθνχ ζηδήξνπ θαη ράιπβα θαη ζηδεξνθξακάησλ 10 0,91-5,3% -29,3% 2,00 272 Καηαζθεπή ζσιήλσλ 10 1,57 28,7% 7,0% 0,83 273 Άιιεο πξσηνγελείο θαηεξγαζίεο ηνπ ζηδήξνπ θαη ράιπβα 4 3,75 17,1% -13,1% 0,33 274 Παξαγσγή βαζηθψλ πνιχηηκσλ κεηάιισλ θαη άιισλ κε ζηδεξνχρσλ 36 1,53 10,3% 0,0% 0,85 275 Υχηεπζε κεηάιισλ 2 1,38 21,9% 1,3% 0,95 28 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (εθηφο ησλ κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ) 394 281 Καηαζθεπή δνκηθψλ κεηαιιηθψλ πξντφλησλ 187 1,26 22,1% 8,5% 1,96 282 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ δεμακελψλ, δνρείσλ, ζσκάησλ θαη ιεβήησλ θεληξηθήο ζέξκαλζεο 16 1,11 29,7% -4,3% 1,13 283 Καηαζθεπή αηκνγελλεηξηψλ, κε εμαίξεζε ηνπο ιέβεηεο δεζηνχ λεξνχ γηα θεληξηθή ζέξκαλζε 1 1,95 24,4% 16,5% 0,86 284 θπξειάηεζε, θνίιαλζε, αληζφπαρε ηχπσζε θαη κνξθνπνίεζε κεηάιισλ κε έιαζε, 9 1,72 4,6% -7,3% 0,99 θνληνκεηαιινπξγία 285 Καηεξγαζία θαη επηθάιπςε κεηάιισλ, γεληθέο κεηαιινπξγηθέο εξγαζίεο έλαληη ακνηβήο 50 1,35 26,3% 6,4% 0,96 286 Καηαζθεπή εηδψλ καραηξνπνηίαο, εξγαιείσλ θαη ζηδεξηθψλ 18 2,04 31,8% 7,9% 0,95 287 Καηαζθεπή άιισλ κεηαιιηθψλ πξντφλησλ 113 1,47 17,7% 4,5% 0,87 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ κ.α.θ. 190 291 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ γηα κεραληθή ελέξγεηα (πιελ θηλεηήξσλ αεξνζθαθψλ θαη νρεκάησλ) 27 1,71 27,6% 3,6% 1,00 292 Καηαζθεπή άιισλ κεραλεκάησλ γεληθήο ρξήζεο 58 1,01 31,4% -0,4% 2,72 293 Καηαζθεπή γεσξγηθψλ θαη δαζνθνκηθψλ κεραλεκάησλ 7 2,26 36,5% 11,6% 0,11 294 Καηαζθεπή εξγαιεηνκεραλψλ 1 0 0 0 0 295 Καηαζθεπή άιισλ κεραλεκάησλ εηδηθήο ρξήζεο 59 1,65 30,0% 1,8% 1,22 296 Καηαζθεπή φπισλ θαη ππξνκαρηθψλ 10 1,39-9,6% -349,6% -2,02 297 Καηαζθεπή νηθηαθψλ ζπζθεπψλ κ.α.θ. 28 2,08 26,3% 4,6% 0,87 Πεγή: Δπεμεξγαζία βάζεο δεδνκέλσλ Hellastat. Αθνξά επηρεηξήζεηο κε δηαζέζηκα ζηνηρεία ινγηζηηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη κε δηαζέζηκε ηελ θαηαγξαθή ηεο ηαμηλφκεζήο ηνπο ζε ηξηςήθηα αλάιπζε θαηά ΣΑΚΟΓ 03. 40

πλδπάδνληαο ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ κε ηελ ηηκή ησλ ηεζζάξσλ βαζηθψλ αξηζκνδεηθηψλ θάζε ππνθιάδνπ γηα ηνπο θιάδνπο κε ηελ επλντθφηεξε ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθφλα ην 2009, πξνθχπηνπλ νη εμήο δηαπηζηψζεηο γηα ηε ζπκβνιή ησλ ππνθιάδσλ: ηνλ θιάδν 26, ζεκαληηθή επίδξαζε θαίλεηαη φηη είραλ νη ππνθιάδνη 267, 261 θαη 265 ζηε ξεπζηφηεηα, ελψ εκθάληζαλ θαη πςειφ κηθηφ πεξηζψξην θέξδνπο. Τςειέο επηδφζεηο είρε ν ππνθιάδνο 265 θαη ζε φξνπο θαζαξνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο θαη δαλεηαθήο επηβάξπλζεο. ηνλ θιάδν 37, νη επηρεηξήζεηο ηνπ ππνθιάδνπ 371 βξίζθνληαη ζε ειαθξψο θαιχηεξε ρξεκαηννηθνλνκηθή θαηάζηαζε απφ ηνλ 372 (ζεκεηψλεηαη φηη νη ρξεκαηννηθνλνκηθέο επηδφζεηο ηνπ θιάδνπ 37 ήηαλ πεζκέλεο ην 2009, ζε ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα έηε). ηνλ θιάδν 15, ηε ζεηηθφηεξε ζπκβνιή ζηε ρξεκαηννηθνλνκηθή ηνπ επίδνζε είραλ νη ππνθιάδνη 159 θαη 158, θπξίσο απφ άπνςε θεξδνθνξίαο (ιφγσ πςειψλ κηθηψλ θαη θαζαξψλ πεξηζσξίσλ θέξδνπο), ελψ ζηε ξεπζηφηεηα ηνπ θιάδνπ επέδξαζαλ ζεηηθά νη επηδφζεηο ησλ ππνθιάδσλ 153 θαη 154. Ο ππνθιάδνο 159 ακβιχλεη ηε δαλεηαθή επηβάξπλζε ηνπ θιάδνπ 15, αλ ιεθζεί ππφςε ην κέγεζνο ηνπ δείθηε ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ππνθιάδνπ 159. Θεηηθά ζπλέβαιαλ ην 2009 ζηνλ θιάδν 36, νη ππνθιάδνη 362, 361 θαη 366 ζηελ ηειηθή δηακφξθσζε ηνπ κηθηνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο ηνπ θιάδνπ, ελψ ζην θαζαξφ πεξηζψξην θέξδνπο ε κεγαιχηεξε επίδξαζε πξνήιζε απφ ηνπο ππνθιάδνπο 362 θαη 366. Ζ ηθαλνπνηεηηθή εηθφλα ηεο ξεπζηφηεηαο ησλ ππνθιάδσλ 361 θαη 366 ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε απηνχο επλφεζαλ ηε ζπλνιηθή ξεπζηφηεηα ηνπ θιάδνπ 36. Ο θιάδνο 16 δελ έρεη πεξαηηέξσ αλάιπζε ζε ππνθιάδνπο. Οη θαιχηεξεο επηδφζεηο πνπ εκθάληζε ήηαλ ζηελ θεξδνθνξία, ηφζν ζε φξνπο κηθηνχ φζν θαη θαζαξνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο. Σν πςειφ πεξηζψξην θέξδνπο θαη ε ηθαλνπνηεηηθή ξεπζηφηεηα πνπ εκθάληζαλ νη ππνθιάδνη 331 θαη 332 ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη πνπ επλφεζαλ πεξηζζφηεξν ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθφλα ηνπ θιάδνπ 33. Ο θιάδνο 24, εκθάληζε πςειφ κηθηφ πεξηζψξην θέξδνπο θαη αξθεηά ηθαλνπνηεηηθή ξεπζηφηεηα ζηνπο επηκέξνπο ππνθιάδνπο ηνπ. Οη επηδφζεηο ζε φξνπο θαζαξνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο ησλ ππνθιάδσλ 243, 244 θαη 245 είλαη απφ ηηο πςειφηεξεο ζηνλ θιάδν 24, νη νπνίεο αλ ζπλδπαζηνχλ κε ηνλ πςειφ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ζε απηνχο νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ζπλέβαιαλ ζεηηθά ζηελ ηειηθή δηακφξθσζε ηνπ θαζαξνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο ηνπ θιάδνπ 24. Οη επηδφζεηο ηνπ θιάδνπ 23 είλαη νπζηαζηηθά νη επηδφζεηο ηνπ ππνθιάδνπ 232, ( ν κφλνο ππνθιάδνο γηα ηνλ νπνίν ππήξραλ δηαζέζηκα ζηνηρεία) ν νπνίνο ζεκείσζε ηθαλνπνηεηηθή ξεπζηφηεηα θαη θαζαξφ πεξηζψξην θέξδνπο. ηνλ θιάδν 27, νη ζεηηθέο επηδξάζεηο ζηε ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθφλα πξνήιζαλ θπξίσο απφ ηηο επηδφζεηο ησλ ππνθιάδσλ 272 θαη 274, θπξίσο ζε φξνπο ξεπζηφηεηαο, κηθηνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο θαη δαλεηαθήο επηβάξπλζεο. ηνλ θιάδν 28, ιακβάλνληαο ππφςε θαη ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε θάζε ππνθιάδν, ηελ πςειφηεξε ζπκβνιή ζην κηθηφ πεξηζψξην 41

θέξδνπο θαη ζηε ξεπζηφηεηα είραλ νη ππνθιάδνη 281, 285 θαη 287. Θεηηθά επέδξαζαλ ζηε δαλεηαθή επηβάξπλζε, ην ζπγθξαηεκέλν αληίζηνηρν κέγεζνο πνπ ζεκείσζαλ νη ππνθιάδνη 285 θαη 287. Ζ ζεηηθή ζπκβνιή ζηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο επηδφζεηο ηνπ θιάδνπ 29, πξνήιζε θπξίσο απφ ηνπο ππνθιάδνπο 295, 297 θαη 291, θπξίσο ζε φξνπο κηθηνχ θαη θαζαξνχ πεξηζσξίνπ θέξδνπο θαη ξεπζηφηεηαο. ΠΔ2.3 Μεηαβνιέο ζηε ζρεηηθή ζεκαζία ηεο Αηηηθήο ζηα βαζηθά κεγέζε ηεο (Μεγάιεο) ειιεληθήο κεηαπνίεζεο (2000-2007) Ζ αλάιπζε ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή νινθιεξψλεηαη κε ηελ εμέηαζε ηεο κεηαβνιήο ηεο ζρεηηθήο ζέζεο ηεο παξαγσγηθήο βάζεο ηεο Αηηηθήο ζπγθξηηηθά κε ην ζχλνιν ηνπ κεηαπνηεηηθνχ ηνκέα ηεο ρψξαο, ηελ πεξίνδν 2000 2007. Ζ αλάιπζε ζηεξίδεηαη ζε αδεκνζίεπηα ζηνηρεία ηεο Εηήζηαο Βηνκεραληθήο Έξεπλαο 2000 θαη 2007 πνπ καο παξαρψξεζε ε Διιεληθή ηαηηζηηθή Αξρή. 2.3.1 Ζ ηαπηφηεηα ηεο πεγήο άληιεζεο ησλ δεδνκέλσλ Ζ αλάιπζε ζηεξίδεηαη ζηελ επεμεξγαζία πεξηθεξεηαθψλ δεδνκέλσλ ηεο Εηήζηαο Έξεπλαο Βηνκεραλίαο (ΔΒΔ) ησλ εηψλ 2000 θαη 2007 πνπ δηελεξγεί ε ΔΤΔ. Σν δεκνζίεπκα απηφ ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπγθεθξηκέλεο αδπλακίεο φζνλ αθνξά ηε κέζνδν δεηγκαηνιεςίαο θαη ην επίπεδν αλάιπζεο. Δίλαη γλσζηφ φηη ηα δεδνκέλα ηεο ΔΒΔ δελ πεξηιακβάλνπλ ην ζχλνιν ησλ βηνκεραληθψλ κνλάδσλ αιιά κεξνιεπηνχλ ππέξ ηεο κεγάιεο βηνκεραλίαο. Ζ ΔΒΔ αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ηεο βηνκεραλίαο πνπ απαζρνιεί πεξηζζφηεξν απφ 20 άηνκα θαη πεξηιακβάλεη δείγκα κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ κε απαζρφιεζε 10-20 άηνκα. Γελ παξέρεη θακηά πιεξνθνξία γηα ηηο πνιπάξηζκεο κηθξέο βηνκεραλίεο/βηνηερλίεο (απαζρφιεζε 0-9 άηνκα) ηεο ρψξαο. To Μεηξψν Επηρεηξήζεσλ, είλαη ην δεκνζίεπκα ηεο ΔΛΛΣΑΣ πνπ πεξηιακβάλεη ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ (θαη ηηο πνιχ κηθξέο) ζε κηθξφ ρσξηθφ επίπεδν αλαθνξάο (αθφκε θαη ΟΣΑ). Σα πην πξφζθαηα δεκνζηεπκέλα δεδνκέλα φκσο αλαθέξνληαη ζην 2002. Γελ πξνβιέπεηαη άκεζα ε δεκνζίεπζε λέσλ ζηνηρείσλ γηαηί ε ΔΛΛΣΑΣ αληηκεησπίδεη πξνβιήκαηα κε ηε ζηαηηζηηθή ηνπ Δκπνξίνπ. Μηα δεχηεξε ζεκαληηθή αδπλακία έρεη λα θάλεη κε ην επίπεδν θιαδηθήο θαη ρσξηθήο αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ. Πιήξεηο ζεηξέο δεδνκέλσλ είλαη δηαζέζηκεο ζε επίπεδν δηςήθηνπ θιαδηθνχ θσδηθνχ NACE (θιάδνη 15 σο θαη 37) γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο. ε εηδηθέο πεξηπηψζεηο είλαη δηαζέζηκα πην αλαιπηηθά δεδνκέλα πνπ αληηζηνηρνχλ ζε κηθξφηεξε ρσξηθή κνλάδα αλαθνξάο (δηνηθεηηθή πεξηθέξεηα, λνκφο) θαη αλαιπηηθφηεξν θιαδηθφ θσδηθφ ζηαηηζηηθήο ηαμηλφκεζεο (ηξηςήθηνο θαη ηεηξαςήθηνο). πρλά δελ ππάξρεη ηθαλνπνηεηηθφο αξηζκφο παξαηεξήζεσλ (πεξηζζφηεξα απφ 2 θαηαζηήκαηα) ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε 42

εκπηζηεπηηθφηεηα ησλ επηρεηξεκαηηθψλ νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ. Ζ απνπζία επαξθψλ δεδνκέλσλ ζε αλαιπηηθφηεξν επίπεδν πιεξνθνξίαο θαζηζηά ηελ ΔΒΔ ηειείσο αθαηάιιειε πεγή γηα ηε ρσξηθή θαη θιαδηθή αλάιπζε ηεο κεηαπνίεζεο ζην εζσηεξηθφ ηεο Αηηηθήο. Χζηφζν απνηειεί πνιχ ρξήζηκε πεγή γηα ηελ παξαθνινχζεζε ησλ επξχηεξσλ εμειίμεσλ. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο έξεπλαο έρνπκε ρξεζηκνπνηήζεη δεδνκέλα ζε επίπεδν δηςήθηνπ θιάδνπ θαη δηνηθεηηθήο πεξηθέξεηαο. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο επεμεξγαζίαο αδεκνζίεπησλ δεδνκέλσλ ηεο ΔΒΔ ηνπ 2000 θαη ηεο πην πξφζθαηεο νινθιεξσκέλεο ΔΒΔ ηνπ 2007 16. Ζ ΔΒΔ ηνπ 2007 είλαη ε ηειεπηαία έξεπλα πνπ δηελεξγήζεθε κε βάζε ην βηνκεραληθφ θαηάζηεκα θαη φρη ηελ επηρείξεζε. Ζ έκθαζε ζην θαηάζηεκα είλαη απαξαίηεηε γηα ηηο αλάγθεο ηεο αλάιπζεο αθνχ εμεηάδεηαη ε παξνπζία βηνκεραλίαο ζε πεξηνρέο, ελψ ε αλάιπζε κε βάζε ηελ επηρείξεζε παξακνξθψλεη ηελ εηθφλα αθνχ φια ηα δεδνκέλα δξαζηεξηφηεηαο ηεο επηρείξεζεο θαηαγξάθνληαη ζηελ έδξα ηεο θαη απνπζηάδεη εληειψο απφ ηελ πεξηνρή εγθαηάζηαζεο ησλ παξαγσγηθψλ ηεο κνλάδσλ. Οη ρσξηθέο αλαιχζεηο γίλνληαη ζε ηξία επίπεδα: ην ζχλνιν ρψξαο, ηελ Αηηηθή θαη ηελ Τπφινηπε (εθηφο Αηηηθήο) Υψξα. Σν ηξίην επίπεδν αλαθνξάο ζεσξείηαη αλαγθαίν επεηδή ν κεηαπνηεηηθφο ηνκέαο ηεο Αηηηθήο, ιφγσ ηνπ κεγάινπ ηνπ φγθνπ, θαζνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ πνξεία ησλ εζληθψλ δεδνκέλσλ ηεο κεηαπνίεζεο. Ζ Έξεπλα Βηνκεραλίαο παξέρεη δεδνκέλα ζε επίπεδν Γηνηθεηηθψλ Πεξηθεξεηψλ. Ζ αλάιπζε ινηπφλ δελ κπνξεί λα πεξηιάβεη ηηο επξχηεξεο πεξηνρέο επηξξνήο ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο Αηηηθήο ζηε Ν. Βνησηία θαη Β. Κνξηλζία. εκεηψλεηαη επίζεο φηη ε ΔΒΔ παξέρεη ηα λνκηζκαηηθά δεδνκέλα (Αθαζάξηζηε Αμία Παξαγσγήο θαη Πξνζηηζέκελε Αμία) ζε ηξέρνπζεο ηηκέο θαη ηα δεδνκέλα ηνπ 2000 ζε δξαρκέο. Σα δεδνκέλα κεηαηξάπεθαλ ζε επξψ (1 =340,75 δξρ.) θαη ζε ζηαζεξέο ηηκέο κε βάζε ηνλ απνπιεζσξηζηή ηνπ ΑΔΠ πνπ παξέρεη ε Παγθφζκηα Σξάπεδα γηα ηελ Διιάδα (έηνο βάζεο 2000:100, 2007:124,576). 16 ην ζεκείν απηφ ζα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ηελ Διιεληθή ηαηηζηηθή Αξρή θαη ηδηαίηεξα ηελ θ. Βειψλα γηα ηελ εμαηξεηηθή ζπλεξγαζία θαη παξνρή πηλάθσλ κε αδεκνζίεπηα ζηνηρεία ησλ Δξεπλψλ. 43

2.3.2 Οη εμειίμεηο γηα ην ζχλνιν ηεο βηνκεραλίαο ζε ηξεηο ρσξηθέο ελφηεηεο: Διιάδα, Αηηηθή, Τπφινηπε Υψξα Πίλαθαο 18: Δμέιημε ησλ θαηαζηεκάησλ, ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο Πξνζηηζέκελεο Αμίαο ηεο κεηαπνίεζεο ζε Διιάδα, Αηηηθή θαη Τπφινηπε Υψξα, 2000 & 2007 2000 Κατ/τα Απόλυτθ τιμι Απαςχόλθςθ Προςτικζμενθ Αξία σταθερές τιμές, Κατ/τα Ποςοςτιαία μεταβολι Απαςχ/ςθ Προςτικζμενθ Αξία Αττικι 2,269 104,057 4,244,155,243 45.2% 44.5% 41.8% Τπόλοιπθ Ελλάδα 2,747 129,552 5,899,054,204 54.8% 55.5% 58.2% φνολο χϊρασ 5,016 233,609 10,143,209,447 100.0% 100.0% 100.0% 2007 Αττικι 1,506 92,486 4,403,274,852 41.0% 42.5% 39.7% Τπόλοιπθ Ελλάδα 2,167 125,336 6,676,402,396 59.0% 57.5% 60.3% φνολο χϊρασ 3,673 217,822 11,079,677,248 100.0% 100.0% 100.0% Πεγή: ΔΒΔ 2000, 2007. Δπεμεξγαζία Δξεπλεηηθήο Οκάδαο (ΔΟ). πσο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα ηνπ παξαπάλσ πίλαθα ηελ πεξίνδν 2000-07 ζεκεηψζεθε εληππσζηαθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαζηεκάησλ (-26.8%) θαη αμηφινγε (-8%), σζηφζν ζεκαληηθά κηθξφηεξε, κείσζε ηεο απαζρφιεζεο ηεο κεηαπνίεζεο ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο. Παξά ηε κείσζε ησλ θαη/ησλ θαη ηεο απαζρφιεζεο, ε Πξνζηηζέκελε Αμία (ζε ζηαζεξέο ηηκέο) ζεκείσζε αχμεζε θαηά 9.2%. Σελ ίδηα πεξίνδν, ε παξαγσγηθή βάζε ηεο Αηηηθήο παξνπζίαζε ζπγθξηηηθά ρεηξφηεξεο επηδφζεηο απφ ην ζχλνιν ρψξαο κεηψλνληαο αηζζεηά ηε ζπκκεηνρή ηεο θαη ζηα ηξία κεγέζε ηεο κεηαπνίεζεο πνπ εμεηάδνληαη. Βέβαηα, παξά ηε ζπξξίθλσζε ηεο κεηαπνηεηηθήο ηεο βάζεο ε Αηηηθή εμαθνινπζεί λα ζπκκεηέρεη θαη λα δηακνξθψλεη θαζνξηζηηθά φια ηα βαζηθά κεγέζε ηεο ειιεληθήο κεηαπνίεζεο. Δηδηθφηεξα, ζηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ 2000-07 ζεκεηψζεθε εληππσζηαθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ κεηαπνηεηηθψλ θαηαζηεκάησλ ηεο Αηηηθήο θαηά 33.6%, ελψ ε αληίζηνηρε κείσζε γηα ην ππφινηπν ηεο ρψξαο ήηαλ 21.1%. Έηζη ην 2007, ε Αηηηθή ζπκκεηέρεη πιένλ κε πνζνζηφ 41% ζηα ζπλνιηθά θαηαζηήκαηα ηεο κεηαπνίεζεο έλαληη 45.2% ην 2000. Δπίζεο ζεκαληηθή ήηαλ ε κείσζε ηεο απαζρφιεζεο, σζηφζν κε ξπζκφ ρακειφηεξν απφ ηε κείσζε ησλ θαηαζηεκάησλ. Σελ πεξίνδν 2000-07 ε ζπλνιηθή απαζρφιεζε ζηε κεηαπνίεζε ζηελ Αηηηθή κεηψζεθε θαηά 11.1%, πνπ αληηζηνηρεί ζε 11.571 ιηγφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο, ελψ ζηελ ππφινηπε ρψξα «ζπγθξαηήζεθε» ζην 3.3% (4.216 ζέζεηο εξγαζίαο). Οη εμειίμεηο απηέο νδήγεζαλ ζε αμηφινγε κείσζε ηεο ζπκκεηνρήο ηεο Αηηηθήο ζηε κεηαπνηεηηθή απαζρφιεζε απφ 44.5% ζε 42.5% ην 2007. 44

Ζ ζπξξίθλσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαζηεκάησλ κε κεγαιχηεξν ξπζκφ απφ ηε κείσζε ηεο απαζρφιεζεο έρεη νδεγήζεη ζε αχμεζε ηεο ηηκήο ηνπ δείθηε Απαζρφιεζε / Καηάζηεκα θαη ζηα ηξία ρσξηθά επίπεδα. ηελ Αηηηθή ην κέζν θαηάζηεκα ηεο κεγάιεο βηνκεραλίαο δηακνξθψζεθε απφ 45.9 ζε 61.4, ζηελ Τπφινηπε Υψξα απφ 47.2 ζε 57.8 θαη, ηέινο, ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο απφ 46.6 ζε 59.3 (Γεδνκέλα Πίλαθα 18). Σέινο, ε Αηηηθή κείσζε ηε ζπκκεηνρή ηεο ζηελ ΠΑ ηεο ειιεληθήο κεηαπνίεζεο απφ 41.8% ην 2000 ζε 39.7% ην 2007. Δηδηθφηεξα ε ΠΑ ηεο κεηαπνίεζεο ζηελ Αηηηθή απμήζεθε θαηά 3.7%, ελψ ε αληίζηνηρε αχμεζε γηα ηελ Τπφινηπε Υψξα ήηαλ πνιχ κεγαιχηεξε, 13.2%. Χζηφζν είλαη απαξαίηεηνο ν ζπλδπαζκφο κε πξφζζεηα δεδνκέλα πξνθεηκέλνπ λα πξνρσξήζνπκε ζε αζθαιέζηεξεο εθηηκήζεηο γηα ηελ πνξεία ησλ κεγεζψλ. πσο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα ηνπ πίλαθα 19, ν κεηαπνηεηηθφο ηνκέαο ηεο Αηηηθήο έρεη ζπγθξαηήζεη ην πνζνζηφ ΠΑ/ΑΑΠ ζην 35.6%, ειαθξά κεησκέλν ζπγθξηηηθά κε ην 2000, αιιά ζε επίπεδα ζαθψο πςειφηεξα απφ ηε κέζε ηηκή ηεο ρψξαο. Σν πνζνζηφ ΠΑ/ΑΑΠ ηνπ κεηαπνηεηηθνχ ηνκέα ηεο Τπφινηπεο Υψξαο ζηε δηάξθεηα ηεο επηαεηίαο πνπ εμεηάδνπκε έρεη δηνιηζζήζεη θαηά 4 νιφθιεξεο πνζνζηηαίεο κνλάδεο. Ο πεξηνξηζκφο ηεο ζπκκεηνρήο ηεο Αηηηθήο ζηε δηακφξθσζε ηεο ΠΑ ηεο κεηαπνίεζεο ηεο ρψξαο νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ πεξηνξηζκέλε αχμεζε ηεο ΑΑΠ ηεο κεηαπνίεζεο. ηελ Τπφινηπε Υψξα ζεκεηψζεθε κεγάιε αχμεζε ηεο ΑΑΠ ηεο κεηαπνίεζεο, θαηά 28%, σζηφζν ε ΠΑ απμήζεθε κφλν θαηά 13,2%. Πίλαθαο 19: Δμέιημε ηεο ΑΑΠ θαη ΠΑ ζε Διιάδα, Αηηηθή θαη Τπφινηπε Υψξα, 2000 θαη 2007, ζηαζεξέο ηηκέο Ακακάριςτθ Αξία Παραγωγισ Προςτικζμενθ Αξία ΠΑ/ΑΑΠ 2000 Αττικι 11,674,550,266 4,244,155,243 36.4% Τπόλοιπθ Ελλάδα 16,907,918,248 5,899,054,204 34.9% φνολο χϊρασ 28,582,468,514 10,143,209,447 35.5% 2007 Αττικι 12,353,804,502 4,403,274,852 35.6% Τπόλοιπθ Ελλάδα 21,634,074,391 6,676,402,396 30.9% φνολο χϊρασ 33,987,878,893 11,079,677,248 32.6% Πεγή: ΔΒΔ 2000, 2007. Δπεμεξγαζία Δξεπλεηηθήο Οκάδαο (ΔΟ). Οη εμειίμεηο απηέο απνηεινχλ ηε ζπληζηακέλε πνιιψλ κεηαβνιψλ ζην εζσηεξηθφ ησλ κεηαπνηεηηθψλ θιάδσλ. ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ 2000-07 άιινη θιάδνη έρνπλ βειηηψζεη ηα 45

βαζηθά κεγέζε ηνπο, άιινη ραξαθηεξίδνληαη απφ ζηαζηκφηεηα, ελψ έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο βαζηθψλ κεηαπνηεηηθψλ θιάδσλ παξνπζίαζε θαζφινπ θαιέο επηδφζεηο. 2.3.3 Μεηαβνιέο ζηνλ αξηζκφ ησλ θαηαζηεκάησλ θαη ηελ απαζρφιεζε ζηελ Αηηηθή θαη ηελ Τπφινηπε Υψξα ζε δηςήθηνπο κεηαπνηεηηθνχο θιάδνπο Πίλαθαο 20: πλνπηηθή πεξηγξαθή ησλ δηςήθησλ κεηαπνηεηηθψλ θιάδσλ θαηά NACE 15 Σρόφιμα και Ποτά 27 Βαςικι μεταλλουργία 16 Καπνόσ 28 Μεταλλικά προϊόντα 17 Κλωςτοχφαντουργικζσ ίνεσ 29 Μθχανιματα και είδθ εξοπλιςμοφ 18 Ζνδυμα και γοφνα 30 Μθχανζσ γραφείου και Η/Τ 19 Δζρμα και υπόδθμα 31 Ηλεκτρικζσ μθχανζσ και ςυςκευζσ 20 Ξφλο και φελλόσ 32 Εξοπλιςμόσ, ςυςκευζσ ραδιοφ. τθλ., επικοιν. 21 Χαρτοπολτόσ και χαρτί 33 Iατρικά όργανα και όργανα ακριβείασ 22 Εκτυπϊςεισ και εκδόςεισ 34 Αυτοκίνθτα 23 Πετρζλαιο και Άνκρακασ 35 Λοιπόσ εξοπλιςμόσ μεταφορϊν 24 Χθμικζσ ουςίεσ, πρ. από ςυνκετικζσ ίνεσ 36 Ζπιπλα και λοιπζσ βιομθχανίεσ 25 Ελαςτικό και πλαςτικό 37 Ανακφκλωςθ 26 Μθ μεταλλικά ορυκτά Ζ αλάιπζε πξαγκαηνπνηείηαη ζην επίπεδν ησλ δηςήθησλ θσδηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ζηαηηζηηθήο ηαμηλφκεζεο NACE πνπ εθαξκφδεη ε Eurostat (φπσο ίζρπε πξηλ ηελ ηειεπηαία αλαζεψξεζε). Σα αληηθείκελα δξαζηεξηφηεηαο ησλ 23 θιάδσλ πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά ζηνλ πίλαθα 20 γηα ηελ επρεξέζηεξε παξαθνινχζεζε ησλ πηλάθσλ πνπ αθνινπζνχλ. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ηα δεδνκέλα ησλ θιάδσλ πνπ δελ έρνπλ νπζηαζηηθή ππφζηαζε αιιά πεξηνξίδνληαη ζηελ παξνπζία ελφο κηθξνχ αξηζκνχ επηρεηξήζεσλ πεξηιακβάλνληαη ζηα ζπλνιηθά κεγέζε, αιιά δελ ζα ζρνιηάδνληαη, δελ απεηθνλίδνληαη ζηα δηαγξάκκαηα θαη παξνπζηάδνληαη ζε ζθηαζκέλα θειηά ζηνπο πίλαθεο. Υαξαθηεξηζηηθέο πεξηπηψζεηο απνηεινχλ νη θιάδνη 16 (θαπλφο), 23 (πεηξέιαην άλζξαθαο) θαη 30 (κεραλέο γξαθείνπ θαη Ζ/Τ). Ο πνιχ κηθξφο αξηζκφο ησλ θιαδηθψλ επηρεηξήζεσλ δελ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αμηφπηζηα απνηειέζκαηα. Δπίζεο ηα δεδνκέλα ησλ θιάδσλ 36 (έπηπια θαη ινηπέο βηνκεραλίεο) θαη 37 (αλαθχθισζε) παξνπζηάδνληαη καδί γηαηί ν αξηζκφο ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ θιάδνπ 37 ζηελ Αηηηθή είλαη πνιχ κηθξφο θαη δελ επηηξέπεη ηελ απηφλνκε παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ ηνπ. Καηαζηήκαηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο, κε ειάρηζηεο εμαηξέζεηο, φινη νη κεηαπνηεηηθνί θιάδνη γλψξηζαλ κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαζηεκάησλ ηνπο ηελ πεξίνδν 2000-07. Ο ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ θαηαζηεκάησλ ηεο κεηαπνίεζεο ην 2007 (3673) αληηζηνηρεί ζε ιηγφηεξν απφ ηα ¾ ηνπ αληίζηνηρνπ αξηζκνχ (5016) ηεο αξρήο ηεο πεξηφδνπ. Ζ κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαζηεκάησλ ήηαλ επηφηεξε ζηελ ππφινηπε ρψξα θαη ζεκαληηθά εληνλφηεξε 46

ζηελ Αηηηθή. ηελ ππφινηπε ρψξα ην πνζνζηφ κείσζεο θπκάλζεθε ζην 21.1% [απφ 2747 (2000) ζε 2167 (2007)], ελψ ζηελ Αηηηθή πξνζέγγηζε ην 33.6% [απφ 2269(2000) ζε 1506 (2007)]. πσο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα ηνπ πίλαθα 21 πνπ παξνπζηάδνληαη ζην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί ε έληαζε ηεο κείσζεο δελ ήηαλ ίδηα γηα φινπο ηνπο θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο. Πίλαθαο 21: Καηαλνκή θαηαζηεκάησλ ζηνπο βηνκεραληθνχο θιάδνπο ζηελ Αηηηθή θαη ηελ ππφινηπε ρψξα, 2000, 2007 ΑΣΣΙΚΗ ΤΠΟΛΟΙΠΗ ΧΩΡΑ ΚΛΑΔΟ 2000 2007 Απόλυτθ μεταβολι Ποςοςτιαία μεταβολι 2000 2007 Απόλυτθ μεταβολι Ποςοςτιαία μεταβολι 15 259 182-77 -29.7% 733 585-148 -20.2% 16 5 6 1 20.0% 6 7 1 16.7% 17 152 72-80 -52.6% 216 135-81 -37.5% 18 208 104-104 -50.0% 335 179-156 -46.6% 19 116 54-62 -53.4% 51 17-34 -66.7% 20 31 25-6 -19.4% 103 87-16 -15.5% 21 66 51-15 -22.7% 58 55-3 -5.2% 22 200 147-53 -26.5% 59 66 7 11.9% 23 8 5-3 -37.5% 3 4 1 33.3% 24 175 150-25 -14.3% 97 93-4 -4.1% 25 123 92-31 -25.2% 111 106-5 -4.5% 26 125 93-32 -25.6% 361 283-78 -21.6% 27 49 35-14 -28.6% 72 59-13 -18.1% 28 181 102-79 -43.6% 157 182 25 15.9% 29 167 95-72 -43.1% 147 118-29 -19.7% 30 2 0-2 -100.0% 1 1 0 0.0% 31 68 57-11 -16.2% 36 35-1 -2.8% 32 18 10-8 -44.4% 9 6-3 -33.3% 33 20 10-10 -50.0% 7 6-1 -14.3% 34 20 19-1 -5.0% 21 15-6 -28.6% 35 83 68-15 -18.1% 21 25 4 19.0% 36,37 193 129-64 -33.2% 143 103-40 -28.0% ΤΝ. 2,269 1,506-763 -33.6% 2747 2167-580 -21.1% Πεγή: ΔΒΔ 2000, 2007. Δπεμεξγαζία Δξεπλεηηθήο Οκάδαο (ΔΟ). ε απφιπηνπο αξηζκνχο ηηο κεγαιχηεξεο κεηψζεηο ζεκείσζαλ νη θιάδνη 18 (έλδπζε γνχλα), 15 (ηξφθηκα πνηά), 17 (θισζηνυθαληνπξγία), 26 (κε κεηαιιηθά νξπθηά), 29 (κεραλήκαηα) θαη 36 (έπηπια ινηπέο βηνκεραλίεο) κε 260, 225, 161, 110, 101 θαη 99 θαηαζηήκαηα αληίζηνηρα. Δηδηθφηεξα ην παξαγσγηθφ θχθισκα ηεο έλδπζεο θαη ππφδεζεο, θιάδνη 17, 18 θαη 19, δνθηκάζηεθε απφ ζεκαληηθφηαηε κείσζε ησλ θαηαζηεκάησλ. Οη θιάδνη απηνί απνηεινχλ παξαδνζηαθέο εηδηθεχζεηο πνιιψλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο, ηεο Αηηηθήο 47

ζπκπεξηιακβαλφκελεο, θαη νη εμειίμεηο ζην εζσηεξηθφ ηνπο επεξεάδνπλ θαζνξηζηηθά ηα ζπλνιηθά κεγέζε ηεο κεηαπνίεζεο. Οη εμειίμεηο ήηαλ πην ήπηεο γηα κηα ζεηξά άιινπο ζεκαληηθνχο κεηαπνηεηηθνχο θιάδνπο. Δηδηθφηεξα νη θιάδνη 24 (ρεκηθέο νπζίεο), 26 (κε κεηαιιηθά νξπθηά) θαη 31 (ειεθηξηθέο κεραλέο) ζεκείσζαλ κεηψζεηο κηθξφηεξεο ηνπ 20%. Γηάγξακκα 3: Γηαθνξνπνίεζε ηνπ πνζνζηνχ κεηαβνιήο ησλ θαηαζηεκάησλ ζηελ Αηηηθή θαη ηελ Τπφινηπε Υψξα ζηνπο κεηαπνηεηηθνχο θιάδνπο ηελ πεξίνδν 2000-07 Πεγή: Γεδνκέλα Πίλαθα 21 Ζ δηαγξακκαηηθή απεηθφληζε ησλ δεδνκέλσλ ηνπ πίλαθα 21 δείρλεη φηη: Πξψηνλ, ε ηάζε κείσζεο ησλ θαηαζηεκάησλ είλαη θνηλή θαη γηα ηα δπν ρσξηθά επίπεδα αλαθνξάο κε εμαίξεζε ηνπ θιάδνπο 22 (εθδφζεηο εθηππψζεηο), 28 (κεηαιιηθά πξντφληα) θαη 35 (ινηπφο κεηαθνξηθφο εμνπιηζκφο) πνπ αχμεζαλ ηνλ αξηζκφ ησλ θαηαζηεκάησλ ηνπο ζηελ Τπφινηπε Υψξα. Γεχηεξνλ, γεληθά ηα πνζνζηά κείσζεο ζηελ Αηηηθή είλαη πςειφηεξα απφ ηα πνζνζηά κείσζεο ζηελ ππφινηπε ρψξα κε κνλαδηθή εμαίξεζε ηνλ θιάδν 19 (δέξκα- ππφδεκα). πλνςίδνληαο, ζηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ 2001-07 ζεκεηψζεθε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαζηεκάησλ ζε ζεκαληηθνχο παξαδνζηαθνχο θιάδνπο πνπ απνηεινχλ ηε καθξνρξφληα εηδίθεπζε ηεο ειιεληθήο κεηαπνίεζεο. 48

Απαζρόιεζε Πίλαθαο 22: Καηαλνκή ηεο απαζρφιεζεο ζηνπο βηνκεραληθνχο θιάδνπο ζηελ Αηηηθή θαη ηελ ππφινηπε ρψξα, 2000, 2007 ΑΣΣΙΚΗ ΤΠΟΛΟΙΠΗ ΧΩΡΑ ΚΛΑΔΟ 2000 2007 Απόλυτθ μεταβολι Ποςοςτιαία μεταβολι 2000 2007 Απόλυτθ μεταβολι Ποςοςτιαία μεταβολι 15 15,640 16,565 925 5.9% 34,790 36,542 1,752 5.0% 16 1,282 1,304 22 1.7% 57 376 319 559.6% 17 4,705 2,474-2,231-47.4% 12,373 9,038-3,335-27.0% 18 6,220 3,887-2,333-37.5% 12,700 6,855-5,845-46.0% 19 2,878 2,159-719 -25.0% 706 251-455 -64.4% 20 1,145 674-471 -41.1% 3,402 3,251-151 -4.4% 21 3,642 2,945-697 -19.1% 3,767 3,409-358 -9.5% 22 13,102 11,541-1,561-11.9% 1,625 2,507 882 54.3% 23 1,946 2,230 284 14.6% 0 0 0 0.0% 24 11,526 11,748 222 1.9% 4,311 4,897 586 13.6% 25 3,825 3,150-675 -17.6% 5,720 7,258 1,538 26.9% 26 4,009 4,583 574 14.3% 11,646 11,238-408 -3.5% 27 2,501 2,653 152 6.1% 8,907 8,166-741 -8.3% 28 5,976 5,019-957 -16.0% 6,784 8,302 1,518 22.4% 29 6,819 5,317-1,502-22.0% 5,187 5,627 440 8.5% 30 31 1,992 2,061 32 3,313 2,714-599 -18.1% 406 311-95 -23.4% 33 369 297-72 -19.5% 68 165 97 142.6% 34 686 669-17 -2.5% 1,461 1,022-439 -30.0% 35 7,992 6,795-1,197-15.0% 3,909 3,675-234 -6.0% 36, 37 4,317 3,770-547 -12.7% 3,023 3,311 288 9.5% Αζξνηζκα 101,893 92,486-11,399-11.2% 120,842 118,262-4,641-3.8% Αθαηαλέκεηα 2,164 0 8,710 7,074 ΤΝΟΛΟ 104,057 92,486-11,571-11.1% 129,552 125,336-4,216-3.3% Πεγή: ΔΒΔ 2000, 2007. Δπεμεξγαζία Δξεπλεηηθήο Οκάδαο (ΔΟ). Σα δεδνκέλα απαζρφιεζεο ησλ θιάδσλ 16, 23, 30 θαζψο θαη 31 (ειεθηξηθέο κεραλέο) θαη 33 (ηαηξηθά κεραλήκαηα θαη κεραλήκαηα αθξηβείαο) δελ ζεσξνχληαη επαξθή θαη δελ ζρνιηάδνληαη. Ζ κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο ησλ κεηαπνηεηηθψλ θιάδσλ είλαη πεξηζζφηεξν πεξίπινθε απφ ηε κεηαβνιή ησλ θαηαζηεκάησλ. Αξθεηνί θιάδνη ζεκείσζαλ ζεκαληηθή αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. 49

Ηδηαίηεξα ελδηαθέξνπζα πεξίπησζε απνηειεί ν θιάδνο επεμεξγαζίαο ηξνθίκσλ (15). Παξά ηε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαζηεκάησλ ηνπ, ηφζν ζηελ Αηηηθή φζν θαη ζηελ ππφινηπε ρψξα, ζεκείσζε ζεκαληηθή αχμεζε ζηηο ζέζεηο απαζρφιεζεο. Με δεδνκέλε ηελ πινχζηα παξαγσγηθή βάζε ηεο, ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ ήηαλ ν θιάδνο πνπ δεκηνχξγεζε ζε απφιπηνπο αξηζκνχο πεξηζζφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο απφ νπνηνλδήπνηε άιιν κεηαπνηεηηθφ θιάδν, 925 ζηελ Αηηηθή θαη 1752 ζηελ Τπφινηπε Υψξα. εκαληηθή αχμεζε ζέζεσλ εξγαζίαο ζεκείσζαλ επίζεο νη θιάδνη 25 (1538), 28 (1518) θαη 22 (882) ζηελ Τπφινηπε Υψξα. εκεηψλεηαη φηη θαη ζηηο ηξεηο πεξηπηψζεηο ε αχμεζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζπλνδεχηεθε απφ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ θαηαζηεκάησλ (Πίλαθαο 21). ηελ Αηηηθή ηηο θαιχηεξεο επηδφζεηο, κε θξηηήξην ηελ απαζρφιεζε, ζεκείσζαλ νη θιάδνη 26 (κε κεηαιιηθά νξπθηά) θαη 27 (βαζηθή κεηαιινπξγία). Γηάγξακκα 4: Γηαθνξνπνίεζε ηνπ πνζνζηνχ κεηαβνιήο ηεο απαζρφιεζεο ζηελ Αηηηθή θαη ηελ Τπφινηπε Υψξα ζηνπο κεηαπνηεηηθνχο θιάδνπο ηελ πεξίνδν 2000-07 Πεγή: Γεδνκέλα Πίλαθα 22 ινη νη ππφινηπνη κεηαπνηεηηθνί θιάδνη ζεκείσζαλ απψιεηεο ζηελ απαζρφιεζε. Ηδηαίηεξα έληνλεο ήηαλ νη απψιεηεο ζην θχθισκα θισζηνυθαληνπξγίαο έλδπζεο ππφδεζεο. ην ζχλνιν ηεο ρψξαο, ζηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ 2000-07 ράζεθαλ πεξηζζφηεξεο απφ 16000 ζέζεηο απαζρφιεζεο (4283 ζηελ Αηηηθή θαη 9635 ζηελ Τπφινηπε Υψξα). Δπίζεο ζεκαληηθέο ήηαλ νη απψιεηεο ζέζεσλ εξγαζίαο πνπ θαηέγξαςαλ νη θιάδνη 22 (εθδφζεηο εθηππψζεηο) 29 ( κεραλήκαηα θαη είδε εμνπιηζκνχ) θαη 35 (ινηπφο κεηαθνξηθφο εμνπιηζκφο) ζηελ Αηηηθή. Οη ίδηνη θιάδνη εθηφο Αηηηθήο θαηέγξαςαλ πνιχ θαιχηεξεο επηδφζεηο. 50

2.3.4 Γηαξζξσηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ (κεγάινπ) κεηαπνηεηηθνχ ηνκέα ζηελ Αηηηθή Ζ κειέηε ησλ εμειίμεσλ ησλ βαζηθψλ κεγεζψλ ηνπ ζπλφινπ ηεο κεηαπνηεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο γηα ηελ πεξίνδν 2000-07 νδεγεί ζηηο εμήο ζεκαληηθέο δηαπηζηψζεηο: Σν παξαγσγηθφ ζχζηεκα ηεο Αηηηθήο επξίζθεηαη ζε δηαδηθαζία ζπξξίθλσζεο, σζηφζν εμαθνινπζεί λα δηαδξακαηίδεη θεθαιαηψδε ξφιν ζηε κεηαπνηεηηθή βάζε ηεο ρψξαο. ηε δηάξθεηα ηεο επηαεηίαο πνπ εμεηάζακε ζεκεηψζεθε κεγαιχηεξε κείσζε ησλ θαηαζηεκάησλ θαη ηεο απαζρφιεζεο ζπγθξηηηθά κε ηελ ππφινηπε ρψξα, αιιά ν κεηαπνηεηηθφο ηνκέαο ηεο Αηηηθήο εμαθνινπζεί λα δηακνξθψλεη κε πνζνζηά 41% θαη 42.5% ηα ζπλνιηθά αληίζηνηρα κεγέζε. ηα πιαίζηα ηεο παξαηεηακέλεο πεξηφδνπ γεληθεπκέλεο αλεξγίαο πνπ δηέξρεηαη ε ρψξα έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ε παξαηήξεζε φηη ν κεηαπνηεηηθφο ηνκέαο ηεο Αηηηθήο έρεη κεγαιχηεξε έληαζε εξγαζίαο απφ ην κεηαπνηεηηθφ ηνκέα ηεο Τπφινηπεο Υψξαο. Ζ παξαηήξεζε απηή ηεθκεξηψλεηαη ηφζν απφ ηελ απμεκέλε ζπκκεηνρή ηεο Αηηηθήο ζηε δηακφξθσζε ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο ζηε κεηαπνίεζε φζν θαη απφ ηελ αλαινγηθά πςειφηεξε ηηκή ηνπ δείθηε Απαζρφιεζε / Καηάζηεκα (61.4 έλαληη 57.8). Ζ κεηαπνηεηηθή βάζε ηεο Αηηηθήο εμαθνινπζεί λα απνηειεί ην πην δπλακηθφ θνκκάηη ηεο κεηαπνηεηηθήο βάζεο ηεο ρψξαο. Απνηειεί εμαηξεηηθά θξίζηκε εμέιημε ε δηαηήξεζε ηεο ΠΑ σο πνζνζηφ ηεο ΑΑΠ ζην 35,6% θαη ε δηεχξπλζε ηεο δηαθνξάο ηεο. απφ 2.5 ζε 4.7 κνλάδεο, απφ ηελ αληίζηνηρε ηηκή γηα ηελ Τπφινηπε Υψξα. Σν παξαγσγηθφ ζχζηεκα ηεο Αηηηθήο είλαη εμαηξεηηθά επάισην ζηελ θξίζε. Ζ πεξηθέξεηα ηεο πξσηεχνπζαο παξνπζηάδεη καθξνρξφληα εηδίθεπζε ζε θιάδνπο πνπ δνθηκάδνληαη απφ ηζρπξέο ηάζεηο απνβηνκεράληζεο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Οη θιάδνη πνπ θπξηαξρνχλ ζηελ ηνπηθή απαζρφιεζε, κε εμαίξεζε ηνλ θιάδν ηξνθίκσλ θαη ηνλ θιάδν ησλ ρεκηθψλ πνπ αχμεζαλ ηηο ζέζεηο εξγαζίαο ζηελ πεξίνδν 2000 2007, δνθηκάδνληαη απφ κεγάιε κείσζε ηεο απαζρφιεζεο. Καηά ζεηξάλ είλαη νη θιάδνη 22 (εθδφζεηο εθηππψζεηο), 35 (ινηπφο κεηαθνξηθφο εμνπιηζκφο), 29 (κεραλήκαηα), 28 (κεηαιιηθά πξντφληα), 18 (έλδπκα) θαη 36 (έπηπια θαη ινηπέο βηνκεραλίεο) πνπ φπσο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα ηνπ πίλαθα 22 έρνπλ θαηαγξάςεη πνιχ ζεκαληηθέο κεηψζεηο ηεο απαζρφιεζεο. Μηα ηειεπηαία παξαηήξεζε έρεη λα θάλεη κε ηελ ηζρλή παξαγσγηθή βάζε ηεο Αηηηθήο αιιά θαη ηνπ ζπλφινπ ηεο ρψξαο. Σα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο Βηνκεραλίαο δείρλνπλ φηη ζεκαληηθνί θιάδνη ηεο κεηαπνίεζεο δελ έρνπλ απνθηήζεη ηζρπξή ππφζηαζε αιιά πεξηνξίδνληαη ζηελ παξνπζία ελφο κηθξνχ αξηζκνχ επηρεηξήζεσλ. Πεξηζζφηεξν ζεκαληηθά δε ζεκαληηθέο παξαγσγηθέο εηδηθεχζεηο ηεο ρψξαο επξίζθνληαη ζε δηαδηθαζία ζπξξίθλσζεο. Οη παξαπάλσ ζεκαληηθέο παξαηεξήζεηο ηεθκεξηψλνπλ φηη ππάξρεη ζνβαξή αλάγθε ελίζρπζεο ηεο κεηαπνηεηηθήο αλάπηπμεο ηεο Αηηηθήο. θέςεηο γηα ζπξξίθλσζε ή/θαη εθδίσμε παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ηελ Αηηηθή ζπληζηνχλ ζηε ζεκεξηλή ζπγθπξία κηα επηθίλδπλε θαη μεπεξαζκέλε πνιηηηθή. 51

Μέξνο Β : Υσξηθέο / θιαδηθέο ζπγθεληξψζεηο ηεο κεηαπνίεζεο ζην εζσηεξηθφ ηεο Αηηηθήο θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο επηξξνήο ηεο ΠΔ2.4 Υσξηθή νξγάλσζε ηεο βηνκεραλίαο ζηελ Αηηηθή 2.4.1 Δηζαγσγηθά Οξγάλσζε ειεθηξνληθήο βάζεο πσο έρεη αλαθεξζεί αλαιπηηθά θαη ζηελ ελδηάκεζε έθζεζε πξνφδνπ ηνπ έξγνπ ε κεγαιχηεξε δπζθνιία πνπ αληηκεησπίζακε ήηαλ ε επηινγή θαη εμαζθάιηζε πξφζβαζεο ζηηο πην θαηάιιειεο πεγέο ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ. Μεηά απφ επαλεηιεκκέλεο αλαδεηήζεηο θαηαιήμακε ζηε ρξήζε ηεο πξφζθαηεο (2010) ειεθηξνληθήο βάζεο επηρεηξήζεσλ πνπ θαηαξηίδεη ε εηαηξία ζπκβνχισλ Hellastat. Με δεδνκέλεο ηηο ειιείςεηο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ ειιεληθή αγνξά ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ ε ρξήζε ηεο βάζεο θξίλεηαη παξαπάλσ απφ ηθαλνπνηεηηθή. Χζηφζν έρνπκε πάληα ππφςε φηη ηα απνηειέζκαηα ησλ επεμεξγαζηψλ ππφθεηληαη ζηνπο ζπγθεθξηκέλνπο πεξηνξηζκνχο θαη ηα φξηα ηεο πεγήο φπσο παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηα ακέζσο επφκελα. Ζ βάζε ηεο Hellastat πιενλεθηεί ζπγθξηηηθά κε ελαιιαθηηθέο πεγέο ζηα εμήο ζεκεία: - Κάλεη νλνκαζηηθή αλαθνξά ζηηο επηρεηξήζεηο. Έρνπκε ινηπφλ ηε δπλαηφηεηα λα αμηνινγήζνπκε ηελ αμηνπηζηία ησλ δεδνκέλσλ ηεο βάζεο θαη λα απεπζπλζνχκε απεπζείαο ζηηο επηρεηξήζεηο γηα επηπιένλ δεδνκέλα αλ παξαζηεί αλάγθε. - Παξέρεη πξφζθαηα νηθνλνκηθά δεδνκέλα. Γηα ζεκαληηθφ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ είλαη δηαζέζηκα ζηνηρεία απαζρφιεζεο θαη βαζηθά νηθνλνκηθά δεδνκέλα, Κχθινο Δξγαζηψλ θαη Καζαξφ Απνηέιεζκα (Κέξδε ή Εεκηέο πξν θφξσλ) ηνπ 2009. - Παξέρεη πνιχ αλαιπηηθέο ρσξηθέο πιεξνθνξίεο γηα θάζε επηρείξεζε (λνκφο, πφιε, ΣΚ, νδφο- αξηζκφο). - Έρεη αληηζηνηρήζεη ηηο επηρεηξήζεηο κε θσδηθνχο ΣΑΚΟΓ ζε δηςήθην θαη ηεηξαςήθην επίπεδν αλάιπζεο. - Αλαθέξεη ηε λνκηθή κνξθή ησλ επηρεηξήζεσλ, πνπ κπνξεί λα απνηειέζεη κηα ηθαλνπνηεηηθή έλδεημε ηνπ κεγέζνπο κηαο επηρείξεζεο ζε πεξίπησζε πνπ δελ έρνπκε δηαζέζηκα δεδνκέλα απαζρφιεζεο ή πσιήζεσλ. - Καηαγξάθεη ην έηνο ίδξπζεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Σν ζηνηρείν απηφ θαλεξψλεη ηε δπλακηθή ησλ θιάδσλ θαη ησλ ρσξηθψλ κνλάδσλ. Δπίζεο κπνξεί, κε θαηάιιειεο επεμεξγαζίεο, λα απνθαιχςεη ηπρφλ δηαθνξέο ζηα ρσξνζεηηθά πξφηππα αλάκεζα ζε παιηέο θαη λέεο επηρεηξήζεηο ηνπ ίδηνπ θιάδνπ. Βέβαηα ε εκεξνκελία ίδξπζεο πνπ αλαθέξεηαη αθνξά ηελ εκεξνκελία ζχζηαζεο ηεο ζεκεξηλήο εηαηξηθήο κνξθήο ηεο επηρείξεζεο θαη δελ αληηζηνηρεί πάληα ζηελ πξαγκαηηθή εκεξνκελία έλαξμεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο είλαη πξνγελέζηεξε. - Σειεπηαία, θαη πεξηζζφηεξν ζεκαληηθά, νη πξψηεο επεμεξγαζίεο ησλ δεδνκέλσλ απνθαιχπηνπλ θνηλέο ηάζεηο κε ηηο επεμεξγαζίεο ησλ δεδνκέλσλ ηεο ζπλνιηθήο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί ζηα πιαίζηα ησλ πξνεγνχκελσλ ΠΑΔ. 52

Γλσξίδνπκε βέβαηα φηη ε βάζε πεξηιακβάλεη έλα ππνζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή κειέηεο. Πεξηιακβάλεη επηρεηξήζεηο λνκηθήο κνξθήο ΑΔ θαη ΔΠΔ πνπ δεκνζηεχνπλ ηζνινγηζκνχο ζηελ εθεκεξίδα ηεο Κπβέξλεζεο θαζψο θαη άιιεο επηρεηξήζεηο γηα ηηο νπνίεο έρνπλ ζπιιερζεί ζηνηρεία απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο. Οη κηθξέο θαη πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο ζπζηεκαηηθά ππνεθπξνζσπνχληαη. Αιιά ππάξρεη ζνβαξφ ελδερφκελν λα κελ πεξηιακβάλνληαη θαη ζεκαληηθέο κεζαίεο θαη κεγάιεο επηρεηξήζεηο επίζεο. Χζηφζν απηφ είλαη έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα πνπ ραξαθηεξίδεη φιεο ηηο δηαζέζηκεο ζρεηηθέο πεγέο θαη δελ κπνξεί λα απνθεπρζεί. Απφ ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο βάζεο αληιήζεθαλ φιεο νη βηνκεραληθέο εηαηξίεο (θιάδνη ΣΑΚΟΓ 15-37) πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πεξηθέξεηα Αηηηθήο (εθηφο ησλ λεζηψλ). Σα δεδνκέλα επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ νξγαλψζεθαλ ζε ειεθηξνληθή βάζε (Excel 2007). Δηδηθφηεξα, κηα πιήξεο θαηαγξαθή επηρείξεζεο πεξηιακβάλεη ηα εμήο δεδνκέλα: - Δηαηξηθή επσλπκία - 2ςήθηα ΣΑΚΟΓ - 4 ςήθηα ΣΑΚΟΓ - Πεξηγξαθή ΣΑΚΟΓ - Οδφο - Πφιε - Ννκφο - T.K. - Ζκεξνκελία ίδξπζεο - Ννκηθή κνξθή - Αξηζκφο Τπαιιήισλ - Κχθινο εξγαζηψλ (πσιήζεηο) 2009 - Καζαξά απνηειέζκαηα (θέξδε ή δεκηέο) ρξήζεσο πξν θφξσλ 2009 Χζηφζν δελ είλαη δηαζέζηκα πιήξε ζηνηρεία γηα φιεο ηηο επηρεηξήζεηο. πρλά απνπζηάδνπλ ηα ζηνηρεία απαζρφιεζεο ή/θαη ηα νηθνλνκηθά δεδνκέλα. ζνλ αθνξά ηελ Αηηηθή, αξρηθά ε βάζε πεξηιάκβαλε 5321 βηνκεραληθέο επηρεηξήζεηο. Κξίζεθε φκσο απαξαίηεην λα πεξηνξηζηνχκε ζηηο επηρεηξήζεηο γηα ηηο νπνίεο έρνπκε ζρεηηθά πιήξε ζηνηρεία θαη νπσζδήπνηε ην ζηνηρείν ηεο απαζρφιεζεο. Οη επεμεξγαζίεο ινηπφλ πεξηνξίζηεθαλ ζηηο 3052 επηρεηξήζεηο γηα ηηο νπνίεο έρνπκε πιήξε δεδνκέλα απαζρφιεζεο. Αμηνιφγεζε ηεο αμηνπηζηίαο ησλ δεδνκέλσλ θαη δηνξζσηηθέο παξεκβάζεηο Οη πξψηεο επεμεξγαζίεο ησλ δεδνκέλσλ απνθάιπςαλ ζεκαληηθέο αδπλακίεο ηεο βάζεο πνπ έγηλε πξνζπάζεηα λα δηνξζσζνχλ έγθαηξα πξνθεηκέλνπ λα πξνρσξήζνπκε ζε πην αλαιπηηθέο επεμεξγαζίεο. Σν πην ζεκαληηθφ κεηνλέθηεκα εληνπίδεηαη ζηελ θαηαρψξεζε ησλ επηρεηξήζεσλ κε βάζε ηελ εηαηξία θαη φρη ην θαηάζηεκα. Γειαδή νη κεγάιεο πνιπ-ρσξνζεηηθέο επηρεηξήζεηο θαηαρσξνχληαη κηα θνξά ζηελ έδξα ηεο εηαηξίαο. πρλά ζηελ έδξα θαηαρσξείηαη θαη ην 53

ζχλνιν ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ησλ εηαηξηψλ. Σν πξφβιεκα απηφ είλαη ζεκαληηθφ θαη κπνξεί λα παξακνξθψζεη ζεκαληηθά ηελ εηθφλα ησλ απνηειεζκάησλ. πσο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα ηνπ πίλαθα πνπ αθνινπζεί παξαηεξείηαη πνιχ ηζρπξή πφισζε ηεο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο ζε αζηηθνχο δήκνπο ηεο Πξσηεχνπζαο φπσο ε Κεθηζηά, ην Μαξνχζη, ην θέληξν ηεο πφιεο ηεο Αζήλαο, θ.α. Οη θεληξηθέο απηέο πεξηνρέο πςειήο πξνζβαζηκφηεηαο, πςειψλ αμηψλ γεο θαη παξνρήο ππεξεζηψλ πςεινχ επηπέδνπ, ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ χπαξμε πνιιψλ Γηνηθεηηθψλ Κέληξσλ κεγάισλ εηαηξηψλ. Δίλαη θαλεξφ φηη νη δήκνη απηνί εκθαλίδνληαη σο ζεκαληηθά βηνκεραληθά θέληξα ελψ απνπζηάδνπλ νη αληίζηνηρεο παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά κεγάια εξγνζηάζηα πνπ γλσξίδνπκε φηη ιεηηνπξγνχλ ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο ηεο Αηηηθήο, π.ρ. Άγηνο ηέθαλνο, Διεπζίλα, Αζπξφππξγνο, θ.α. δελ θαηαγξάθνληαη ζηε βάζε. Αληηθείκελν ηεο έξεπλαο είλαη ε θαηαγξαθή ηεο κεηαπνηεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηνπο ΟΣΑ ηεο Αηηηθήο. Ζ κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα είλαη επξχηεξε απφ ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη αθνξά φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο κηαο κεηαπνηεηηθήο επηρείξεζεο πνπ κπνξεί λα αθνξνχλ δηνίθεζε, πσιήζεηο, Έξεπλα θαη Αλάπηπμε, θ.α. Δπηρεηξήζακε ινηπφλ λα πξνβνχκε ζηηο απαξαίηεηεο δηνξζψζεηο ησλ δεδνκέλσλ ηεο ειεθηξνληθήο βάζεο ψζηε λα απεηθνλίδνπλ ηελ πξαγκαηηθή απαζρφιεζε ζην κεηαπνηεηηθφ ηνκέα αλά ΟΣΑ ηεο Αηηηθήο. Σν πξφβιεκα απνδείρηεθε αξθεηά πεξίπινθν γηαηί δελ παξαηεξείηαη ζπζηεκαηηθφηεηα ζηελ θαηαγξαθή ηεο απαζρφιεζεο ζηελ έδξα ηεο επηρείξεζεο. ε άιιεο πεξηπηψζεηο αθνινπζείηαη απηή ε ηαθηηθή ζε άιιεο φρη. Έγηλε ζπζηεκαηηθή αλαδήηεζε γηα φιεο ηηο επηρεηξήζεηο κε θαηαγξακκέλε απαζρφιεζε άλσ ησλ 100 αηφκσλ θαζψο θαη γηα ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ Γήκσλ Αζήλαο, Ακαξνπζίνπ, Λπθφβξπζεο, Μειηζζίσλ θαη Μεηακφξθσζεο, φπνπ ππήξραλ ελδείμεηο θαηαγξαθήο πςειήο απαζρφιεζεο. πλνιηθά ειέγρζεθαλ ηα δεδνκέλα γηα πεξηζζφηεξεο απφ 800 επηρεηξήζεηο. 54

Πίλαθαο 23: Ζ ηαπηφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο ειεθηξνληθήο βάζεο δηςήθηνο θσδηθφο ΣΑΚΟΓ αξηζκφο επηρεηξήζεσλ απαζρφιεζε % επηρ. % απαζρ 15 355 31718 11.6% 19.4% 16 3 1328 0.1% 0.8% 17 139 4873 4.5% 3.0% 18 255 7196 8.3% 4.4% 19 75 1851 2.5% 1.1% 20 37 1860 1.2% 1.1% 21 91 4077 3.0% 2.5% 22 542 19350 17.7% 11.9% 23 10 4263 0.3% 2.6% 24 232 21865 7.6% 13.4% 25 160 5705 5.2% 3.5% 26 142 10701 4.6% 6.6% 27 48 8823 1.6% 5.4% 28 346 10686 11.3% 6.5% 29 132 6089 4.3% 3.7% 30 4 60 0.1% 0.0% 31 80 4046 2.6% 2.5% 32 22 2439 0.7% 1.5% 33 29 1336 0.9% 0.8% 34 14 838 0.5% 0.5% 35 74 6997 2.4% 4.3% 36 246 6646 8.0% 4.1% 37 16 443 0.5% 0.3% χλνιν 3052 163190 99.9% 99.9% Σν εγρείξεκα απηφ ζηελ πξάμε απνδείρηεθε εμαηξεηηθά δχζθνιν θαη ρξνλνβφξν. Πνιιέο εηαηξίεο, κεζαίνπ θαη κεγάινπ κεγέζνπο γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα, δελ δηαζέηνπλ αθφκε δηθηπαθνχο ηφπνπο. Δπίζεο, πνιιέο απφ εθείλεο πνπ δηαζέηνπλ ηζηφηνπνπο δελ ηνπο ελεκεξψλνπλ ηαθηηθά ή/θαη έρνπλ πνιχ πεξηνξηζκέλε ξνή πιεξνθνξηψλ γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηρείξεζεο θαη πεξηνξίδνληαη ζηελ παξνπζίαζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ πξντφλησλ ηνπο. Αλαγθαζηηθά ινηπφλ, ε δηαδηθηπαθή αλαδήηεζε επεθηάζεθε θαη ζε δεκνζηεχκαηα ζρεηηθά κε ηε δξαζηεξηφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ. ηαλ θαη απηή ε αλαδήηεζε δελ απέθεξε ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα πξνρσξήζακε ζε ηειεθσληθή επηθνηλσλία κε ηα θεληξηθά γξαθεία ησλ εηαηξηψλ. Ζ ηειεθσληθή επηθνηλσλία, ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο είρε δπζθνιίεο (αιιαγή δηεχζπλζεο, αλαδήηεζε λένπ αξηζκνχ, θ.α.) σζηφζν απέδσζε θαξπνχο. Οη παξεκβάζεηο ήηαλ εμαηξεηηθά εθηεηακέλεο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ε ζπλνιηθή απαζρφιεζε, κεηά ηηο παξεκβάζεηο, είλαη κεησκέλε θαηά 52.000 ζέζεηο απαζρφιεζεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 1/3 ηεο αξρηθήο ηηκήο. 55

ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα ηνληζηεί φηη, παξά ηηο εθηεηακέλεο δηνξζψζεηο ησλ δεδνκέλσλ, ηα απνηειέζκαηα ησλ αλαιχζεσλ δείρλνπλ ηηο γεληθέο ηάζεηο θαη κε θαλέλα ηξφπν δελ απνηεινχλ πηζηή απεηθφληζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. Παξά ηηο ζπζηεκαηηθέο δηνξζψζεηο ππάξρνπλ πξνβιήκαηα πνπ δελ κπνξέζακε λα αληηκεησπίζνπκε. Γλσξίδνπκε γηα παξάδεηγκα φηη ηα ζηνηρεία απαζρφιεζεο γηα δπν πνιχ ζεκαληηθνχο κεηαπνηεηηθνχο θιάδνπο, ηνλ θιάδν 22 (εθδφζεηο εθηππψζεηο) θαη ηε θαξκαθνβηνκεραλία (πνπ ππάγεηαη ζηνλ θιάδν 24) είλαη ζαθψο ππεξηηκεκέλα θαη ζπλππνινγίδνπλ θαη ηελ απαζρφιεζε ζπλδεδεκέλσλ εηαηξηψλ ηνπ ηξηηνγελή κε ηε κεηαπνηεηηθή επηρείξεζε. ηελ πξψηε πεξίπησζε ζπλππνινγίδνληαη νη ππάιιεινη ησλ εθδνηηθψλ νίθσλ ή /θαη βηβιηνπσιείσλ, νη δεκνζηνγξάθνη ησλ εθεκεξίδσλ πνπ εθηππψλνληαη, θ.ν.θ. ηηο θαξκαθνβηνκεραλίεο εθηφο απφ ην εξγαην-ηερληθφ πξνζσπηθφ ζπλππνινγίδνληαη θαη νη ππάιιεινη ησλ δηθηχσλ πψιεζεο (ηαηξηθνί επηζθέπηεο) θαη δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ Έλα δεχηεξν πξφβιεκα έρεη λα θάλεη κε ηελ θαηαγξαθή ησλ εηαηξηψλ θαη φρη ηεο επηρείξεζεο. πρλά ινηπφλ κηα γλσζηή επηρείξεζε θαηαθεξκαηίδεηαη ζηηο λνκηθέο νληφηεηεο πνπ ηελ απνηεινχλ. Διέγρζεθαλ ινηπφλ θαη φιεο νη εηαηξίεο πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ ίδηα έδξα θαη έγηλαλ θαη εθεί νη απαξαίηεηεο δηνξζψζεηο. Σέινο, ηα δεδνκέλα γηα ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο, απαζρφιεζε 1-9 εξγαδφκελνπο, είλαη εμαηξεηηθά απνζπαζκαηηθά θαη κε θαλέλα ηξφπν δελ ραξαθηεξίδνληαη απφ αληηπξνζσπεπηηθφηεηα. Δθηηκήζεθε ινηπφλ φηη ε ελζσκάησζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ ζα παξακφξθσλε ηα απνηειέζκαηα θαη ε αλάιπζε πξαγκαηνπνηείηαη γηα ηηο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ ηνπιάρηζηνλ 10 άηνκα. Δπίπεδα Υσξηθήο Αλάιπζεο Τπάξρεη ε ηερληθή δπλαηφηεηα ε παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ λα γίλεη ζην επίπεδν Σαρπδξνκηθνχ Κψδηθα (ΣΚ). Γελ θξίλεηαη ζθφπηκν λα πξνρσξήζνπκε ζηελ απεηθφληζε φισλ ησλ δεδνκέλσλ βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο ζε φινπο ηνπ ΣΚ ηεο πεξηνρήο κειέηεο. Οη ΣΚ αληηζηνηρνχλ ζε κηθξέο πεξηνρέο ζηηο πην ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο ηνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο πνπ δελ πξνζειθχνπλ ζεκαληηθή βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά είλαη κεγάιεο πεξηνρέο, ζπρλά κεγαιχηεξεο θαη απφ ΟΣΑ, ζε πεξηνρέο εθηφο ηεο πφιεο πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ζεκαληηθή βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα. Ζ ρσξηθή αλάιπζε είλαη ζθφπηκν λα πξαγκαηνπνηεζεί ζε επίπεδν Καπνδηζηξηαθνχ δήκνπ. Ζ επεηξσηηθή Αηηηθή ζπγθξνηείηαη απφ 113 ΟΣΑ. Ζ θιίκαθα απηή είλαη ζαθψο επλντθφηεξε απφ ηα φξηα ησλ Καιιηθξαηηθψλ δήκσλ πνπ αλαθέξνληαη ζε κεγαιχηεξεο ρσξηθέο ελφηεηεο. Μάιηζηα, νη κεγάιεο ζπγρσλεχζεηο ησλ ΟΣΑ έρνπλ γίλεη ζε πεξηνρέο ζεκαληηθήο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο. Οη ΟΣΑ ηεο Αηηηθήο εληάζζνληαη ζε 8 επξχηεξεο γεσγξαθηθέο ελφηεηεο. Οη πέληε ηνκείο (βφξεηνο, λφηηνο, δπηηθφο, θεληξηθφο, Πεηξαηάο) ζπγθξνηνχλ ην Πνιενδνκηθφ πγθξφηεκα ηεο Αζήλαο θαη νη άιινη ηξεηο (Βνξεην- Αλαηνιηθή, Γπηηθή, Νφηηα Αηηηθή) ην ππφινηπν ηεο επεηξσηηθήο Αηηηθήο. 56

Πίλαθαο 24: Καπνδηζηξηαθνί ΟΣΑ θαη γεσγξαθηθέο ελφηεηεο ηεο Αηηηθήο Βνξεην Αλαηνιηθή Αηηηθή Νφηηα Αηηηθή Νφηηνο ηνκέαο Αζήλαο Αγ. ηέθαλνο Αλζνχζα Αγίνπ Γεκεηξίνπ Άλνημε Αξηέκηδα Αιίκνπ Απιψλα Βάξε Αξγπξνχπνιεο Αθίδλεο Γέξαθαο Γιπθάδαο Αραξλέο Γιπθά Νεξά Διιεληθνχ Βαξλάβαο Καιχβηα Θνξ. Καιιηζέαο Γξακκαηηθφ Κεξαηέα Μνζράηνπ Γηφλπζνο Κνξσπί Νέαο κχξλεο Γξνζηά Κνπβαξάο Παιαηνχ Φαιήξνπ Δθάιε Μαξθφπνπιν Μεζ. Σαχξνπ Θξαθνκαθεδφλεο Παηαλία Βνχια Κάιακνο Παιιήλε Βνπιηαγκέλε Καπαλδξίηη Πηθέξκη Βφξεηνο ηνκέαο Αζήλαο Κξπνλέξη Ραθήλα Αγίαο Παξαζθεπήο Μαιαθάζα πάηα Ακαξνπζίνπ Μαξαζψλαο Αγ. Κσλ/λνο Βξηιεζζίσλ Μαξθφπνπιν Οξ Αλάβπζζνο Ζξάθιεην Νέα Μάθξε Λαχξην Κεθηζηάο Νεα Παιάηηα Παιαηά Φψθαηα Λπθφβξπζεο Οξσπφο αξσλίδα Μειίζζηα Πνιπδέλδξη Μεηακφξθσζε Ρνδφπνιε Σνκέαο Πεηξαηά Αζήλαο Νέα Δξπζξαία θάια Οξσπνχ Πεηξαηάο Νέα Πεληέιε ηακάηα Αγ. Η. Ρέληεο Νέα Ησλία πθάκηλν Νίθαηα Νέν Φπρηθφ Γπηηθή Αηηηθή Κνξπδαιιφο Παπάγνπ Άλσ Ληφζηα Γξαπεηζψλα Πεχθε Αζπξφππξγνο Κεξαηζίλη Πεληέιεο Βίιηα Πέξακα Φηινζέεο Διεπζίλα Γπηηθφο Σνκέαο Αζήλαο Υαιαλδξίνπ Δξπζξέο Αγ. Βαξβάξα Υνιαξγνχ Εεθχξη Αγ. Αλάξγπξνη Φπρηθνχ Μάλδξα Αηγάιεσ Κεληξηθφο ηνκέαο Αζήλαο Μέγαξα Ίιηνλ Αζελαίσλ Νέα Πέξακνο Κακαηεξφ Βχξσλα Οηλφε Πεξηζηέξη Γαιαηζίνπ Φπιή Πεηξνχπνιε Γάθλεο Μαγνχια Υατδάξη Εσγξάθνπ Ζιηνππφιεσο Καηζαξηαλήο Νέα Φηιαδέιθεηα Νέα Υαιθεδφλα Τκεηηνχ 57

Γηάγξακκα 5: Απεηθφληζε ησλ νξίσλ ησλ Καπνδηζηξηαθψλ ΟΣΑ ζην ράξηε ηεο Αηηηθήο 58

2.4.2 Υσξηθή νξγάλσζε ηεο βηνκεραλίαο ζηηο πεξηθεξεηαθέο ελφηεηεο ηεο Αηηηθήο 4.2.1 Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Σνκέα Πεηξαηά Πίλαθαο 25: Δπηρεηξήζεηο, απαζρφιεζε θαη θιαδηθή εηδίθεπζε ησλ Καπνδηζηξηαθψλ ΟΣΑ ηεο ΠΔ Πεηξαηά, απαζρ>10, 2010 ΟΣΑ Αξηζκφο επηρ/ζεσλ Απαζρφιεζε Κιαδηθή εηδίθεπζε Πεηξαηάο 74 4493 29,35,28,15,22, ΚΓ Αγ. Η. Ρέληεο 33 1471 28,31,29,25 Νίθαηα 5 102 Κνξπδαιιφο Γξαπεηζψλα 1 20 Κεξαηζίλη 6 103 35 Πέξακα 14 279 35 χλνιν 133 6468 Πεγή: Ζιεθηξνληθή Βάζε Hellastat, επεμεξγαζία ΔΟ πσο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα ηνπ παξαπάλσ πίλαθα ν Πεηξαηάο, ν Αγ. Η. Ρέληεο θαη ην Πέξακα είλαη ζεκαληηθέο βηνκεραληθέο ζπγθεληξψζεηο κε εηδηθεχζεηο ζηνπο θιάδνπο θαηαζθεπήο κεραλεκάησλ (29), κεηαιιηθψλ πξντφλησλ (28) θαη λαππεγνεπηζθεπψλ (31). Σν κεγάιν αζηηθφ θέληξν ηνπ Πεηξαηά παξνπζηάδεη ηζρπξή εηδίθεπζε ζε κηα ζεηξά θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο. Ζ παξνπζία ελφο αξηζκνχ κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ ζε πεξηνρέο θαηνηθίαο θαη γξαθείσλ (νδνί Φίισλνο, Ννηαξά, ΗΗ Μεξαξρίαο, θνπδέ, θ.α.) αιιά θαη επί ηεο Αθηήο Μηανχιε πνπ θαηαιακβάλεηαη απφ ηα γξαθεία ησλ λαπηηιηαθψλ εηαηξηψλ απνηεινχλ ηζρπξέο ελδείμεηο φηη ζε αξθεηνχο θιάδνπο ε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα έρεη ππνρσξήζεη. ε θάπνηνπο θιάδνπο, θπξίσο ζηνλ θιάδν επεμεξγαζίαο ηξνθίκσλ, έρεη παξαρσξήζεη ηε ζέζε ηεο ζε εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα. άιινπο θιάδνπο, θπξίσο κεραλνπξγεία θαη λαππεγνεπηζθεπέο, θαλεξψλεη ηελ χπαξμε εξγνιαβηθψλ εηαηξψλ πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ηνπο πειάηεο θαη πξνσζνχλ ηε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα ζε θαηάιιειεο κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο. Δπίζεο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Πεηξαηά έρνπλ θαηαγξαθεί 150 κηθξέο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο (απαζρφιεζε 1-9) κε ζπλνιηθή απαζρφιεζε γχξσ ζηα 500 άηνκα. Ζ θιαδηθή ηνπο εηδίθεπζε είλαη αληίζηνηρε κε ηελ θιαδηθή εηδίθεπζε ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ. 59

Γηάγξακκα 6: Υσξηθή θαηαλνκή ηεο κεηαπνηεηηθήο απαζρφιεζεο ζηνπο Καπνδηζηξηαθνχο ΟΣΑ ηνπ ηνκέα Πεηξαηά Αζήλαο, επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε >10, 2010 Πεγή: Πίλαθαο 25 Γήκνο Αγίνπ Ησάλλε Ρέληε Σξηάληα ηξεηο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε ζπλνιηθή απαζρφιεζε 821 εξγαδφκελνπο έρνπλ ηελ έδξα ηνπο εληφο ησλ νξίσλ ηνπ δήκνπ Αγ. Ησάλλε Ρέληε. Ζ απαζρφιεζε ηνπο θπκαίλεηαη απφ 10 κέρξη θαη 650 άηνκα (εξγνζηάζην θαηαζθεπήο ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ ηεο ΠΔ BSH: θιάδνο 31). Δθηφο απφ ηνλ θιάδν ησλ ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ ε κεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε παξαηεξείηαη ζηνπο θιάδνπο 28 (κεηαιιηθέο θαηαζθεπέο) (6), 29 (θαηαζθεπή κεραλψλ θαη εμνπιηζκψλ) θαη 25 (πιαζηηθφ θαη ειαζηηθφ). Δηδηθφηεξα, νη 6 επηρεηξήζεηο ηνπ θιάδνπ 28 δξαζηεξηνπνηνχληαη θπξίσο ζηελ παξαγσγή θιεηδαξηψλ, ζπξκάηηλσλ θαηαζθεπψλ, κεηαιιηθψλ ληεπφδηησλ, θ.α. Οη 5 επηρεηξήζεηο ηνπ θιάδνπ 29 παξάγνπλ κεραληζκνχο, κεραλήκαηα θιηκαηηζκνχ, αληιίεο, ζπκπηεζηέο θ.α. Δλψ νη επηρεηξήζεηο ηνπ θιάδνπ πιαζηηθνχ ειαζηηθνχ εμεηδηθεχνληαη ζηελ παξαγσγή πιαζηηθψλ εηδψλ ζπζθεπαζίαο θαη εηδψλ απφ θανπηζνχθ. ρεδφλ νη κηζέο απφ ηηο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην δήκν έρεη ηδξπζεί ηε δεθαεηία 90 (13 απφ ην ζχλνιν ησλ 28 επηρεηξήζεσλ γηα ηηο νπνίεο έρνπκε δεδνκέλα). Μφιηο 4 επηρεηξήζεηο έρνπλ ηδξπζεί ηε δεθαεηία 2000. Ζ ηειεπηαία ην 2003. 60

Παξαηεξείηαη ηζρπξή ρσξνζεηηθή ζπγθέληξσζε ζηνπο κεγάινπο νδηθνχο άμνλεο ηνπ δήκνπ (Π. Ράιιε, Θεβψλ, Αγ. Άλλαο). Ο αζξνηζηηθφο θχθινο εξγαζηψλ γηα ηηο 23 επηρεηξήζεηο ηνπ δήκνπ, πνπ είλαη δηαζέζηκα νηθνλνκηθά ζηνηρεία, αλέξρεηαη ζηα 75 εθ., ελψ ηα αζξνηζηηθά θέξδε πξν θφξσλ ζηα 2,6 εθ.. Ζ πιένλ παιηά επηρείξεζε (ίδξπζε 1970) πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ παξαγσγή ρπηνζηδεξψλ ζσιήλσλ έρεη ην κεγαιχηεξν ΚΔ, 12 εθαη. αιιά θαη ηηο κεγαιχηεξεο δεκηέο, 1 εθ.. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε πιένλ θεξδνθφξα εηαηξία ηεο πεξηνρήο, κε θέξδε 1 εθ., δξαζηεξηνπνηείηαη ζηνλ δνθηκαδφκελν θιάδν ηεο ππνδεκαηνπνηίαο επηβεβαηψλνληαο ηελ άπνςε φηη ε θζίλνπζα πνξεία ησλ θιάδσλ δελ ζπκβαδίδεη αλαγθαζηηθά κε θζίλνπζα πνξεία φισλ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε απηνχο. Γήκνο Νίθαηαο Ο Γήκνο Νίθαηαο έρεη πεξηνξηζκέλε κεηαπνηεηηθή βάζε. Μφλν 5 κεηαπνηεηηθέο εηαηξίεο απαζρνινχλ πεξηζζφηεξνπο απφ 11 σο θαη 45 εξγαδφκελνπο. Μεηά ην 2000 μεθίλεζαλ δξαζηεξηφηεηα δπν εηαηξίεο ζηνπο θιάδνπο θαηαζθεπήο κεηαιιηθψλ ζθειεηψλ θαη επίπισλ κε απαζρφιεζε 45 θαη 11 άηνκα αληίζηνηρα. Γήκνο Γξαπεηζψλαο Μφλν κηα κεηαπνηεηηθή επηρείξεζε κε απαζρφιεζε κεγαιχηεξε απφ 10 άηνκα δξαζηεξηνπνηείηαη εληφο ησλ νξίσλ ηνπ δήκνπ. Πξφθεηηαη γηα επηρείξεζε λαππήγεζεο θαη επηζθεπήο πινίσλ πνπ ηδξχζεθε ην 1997 θαη απαζρνιεί 20 εξγαδφκελνπο. Γήκνη Πεξάκαηνο Κεξαηζηλίνπ Ο Γήκνο Πεξάκαηνο θαη νη φκνξεο παξάιηεο πεξηνρέο ηνπ Γήκνπ Κεξαηζηλίνπ εμαθνινπζνχλ λα παξνπζηάδνπλ πνιχ ηζρπξή εμεηδίθεπζε ζε κεηαπνηεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ λαππεγνεπηζθεπαζηηθνχ ηνκέα. Απφ ηηο 20 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε κεγαιχηεξε ησλ 10 αηφκσλ πνπ επξίζθνληαη ζηνπο 2 δήκνπο κφλν κηα δξαζηεξηνπνηείηαη ζηνλ θιάδν ηξνθίκσλ. Οη ππφινηπεο 19, 14 ζην Πέξακα θαη 5 ζην Κεξαηζίλη, εληάζζνληαη ζηνπο θιάδνπο 35 (15), 28 (4) θαη 29 (1) θαη εμππεξεηνχλ φιεο επξχηεξεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ λαππεγνεπηζθεπαζηηθνχ ηνκέα: επηζθεπέο πινίσλ θαη ζθαθψλ αλαςπρήο θαη ζρεηηθέο κεραλνπξγηθέο εξγαζίεο. Σξεηο απφ ηηο θαηαγξακκέλεο επηρεηξήζεηο είλαη εγθαηεζηεκέλεο εληφο ηνπ Βηνηερληθνχ Πάξθνπ ρηζηνχ. Οη ππφινηπεο επξίζθνληαη επί ησλ κεγάισλ νδηθψλ παξάιησλ αμφλσλ ηεο πεξηνρήο. Πξφθεηηαη γηα κηθξέο θαη κεζαίεο κνλάδεο. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο απαζρνινχλ 10-20 άηνκα. Γπν κνλάδεο απαζρνινχλ απφ 40 άηνκα θαη ε κεγαιχηεξε έρεη απαζρφιεζε 50 αηφκσλ. Ζ αζξνηζηηθή απαζρφιεζε δελ ππεξβαίλεη ηα 380 άηνκα. Οη πεξηζζφηεξεο κνλάδεο έρνπλ ηδξπζεί ηε δεθαεηία 1980 θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο 1990. Ζ πην πξφζθαηε δεκηνπξγήζεθε ην 2000. Οηθνλνκηθά ζηνηρεία είλαη δηαζέζηκα κφλν γηα 7 απφ ηηο 20 επηρεηξήζεηο. Οη κνλάδεο απηέο έρνπλ κέζν ΚΔ 4 εθ. θαη θαζαξά θέξδε πξν θφξσλ 200 ρηι.. 61

Γήκνο Πεηξαηά Σν αζηηθφ θέληξν ηνπ Πεηξαηά δηαηεξεί κηα ζρεηηθά επξεία παξαγσγηθή βάζε. Ζ ειεθηξνληθή βάζε, κεηά απφ δηνξζψζεηο ζηα δεδνκέλα 7 επηρεηξήζεσλ, πεξηιακβάλεη 74 κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο ζηνλ Πεηξαηά πνπ απαζρνινχλ γχξσ ζηηο 4500 άηνκα. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην θχθισκα ησλ λαππεγνεπηζθεπψλ θαη κεραλνπξγείσλ. ηνλ θιάδν 35 έρνπλ θαηαγξαθεί 14 επηρεηξήζεηο θαη ζηνπο θιάδνπο 28 θαη 29 άιιεο 8 θαη 10 επηρεηξήζεηο αληίζηνηρα. Οη θχξηεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο εληνπίδνληαη ζε γεληθέο κεραλνπξγηθέο εξγαζίεο, θαηαζθεπή θηλεηήξσλ θαζψο θαη επηζθεπέο ζθαθψλ. Αζξνηζηηθά νη κνλάδεο απηέο απαζρνινχλ ιίγν πεξηζζφηεξν απφ 1000 εξγαδφκελνπο. Πξφθεηηαη γηα κηθξέο θαη κεζαίεο κνλάδεο κε 3 εμαηξέζεηο πνπ απαζρνινχλ γχξσ ζηνπο 200, εξγαδφκελνπο εθάζηε (ΔΛΑ VOGEL & NOOT, ΝΑΤΣΟΧΛ ΑΔ, ΚΟΡΧΝΑΚΖ ΑΔ). ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Πεηξαηά είλαη εγθαηεζηεκέλεο 11 κνλάδεο επεμεξγαζίαο ηξνθίκσλ. Αλάκεζα ηνπο δηαθξίλνπκε ηα ηζηνξηθά εξγνζηάζηα ηεο εηαηξίαο ΗΟΝ, θαη ηεο ΔΛΑΗ ζηελ αξρή ηεο νδνχ Πεηξαηψο. Άιινη ζεκαληηθνί εξγνδφηεο ηεο πεξηνρήο είλαη ε θαπλνβηνκεραλία ΚΔΡΑΝΖ θαη ηα εξγνζηάζηα απνξξππαληηθψλ ηεο COLGATE PALMOLIVE θαη ραξηηθψλ ηεο ΑΘΖΝΑΗΚΖ ΥΑΡΣΟΠΟΗΗΑ. Ζ κεγάιε πιεηνςεθία ησλ κεηαπνηεηηθψλ κνλάδσλ ηνπ Πεηξαηά είλαη ρσξνζεηεκέλεο ζηηο παξαδνζηαθέο βηνκεραληθέο δψλεο ηεο πφιεο: ζηηο πεξηνρέο Αγ. Γηνλπζίνπ θαη Αγ. νθίαο θνληά ζην ιηκάλη ηεο πφιεο, ζηα Κακίληα, ζηελ αξρή ηεο νδνχ Πεηξαηψο ζην Ν. Φάιεξν, ζηε Ρεηζίλα θαη πεξηνρέο εθαηέξσζελ ηεο ιεσθφξνπ Θεβψλ. 62

4.2.2 Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Γπηηθνχ Σνκέα Αζήλαο Πίλαθαο 26: Δπηρεηξήζεηο, απαζρφιεζε θαη θιαδηθή εηδίθεπζε ησλ Καπνδηζηξηαθψλ ΟΣΑ ηεο ΠΔ Γπηηθνχ Σνκέα Αζήλαο, απαζρ>10, 2010 ΟΣΑ Αξηζκφο επηρ/ζεσλ Απαζρ. Πεγή: Ζιεθηξνληθή Βάζε Hellastat, επεμεξγαζία ΔΟ Κιαδηθή εηδίθεπζε Αγ. Βαξβάξα 2 220 Αγ. Αλάξγπξνη 10 194 Αηγάιεσ 47 4078 15,17,18,19 Ίιηνλ 11 263 Κακαηεξφ 8 300 Πεξηζηέξη 79 3359 17,18,19 Πεηξνχπνιε Υατδάξη 13 2499 35 170 10913 Δπηά απφ ηνπο 8 ΟΣΑ ησλ δπηηθψλ πεξηνρψλ ηνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο ζπκκεηέρνπλ ζηε (κεγάιε) κεηαπνηεηηθή παξαγσγή. Οη γεηηνληθνί δήκνη Πεξηζηεξίνπ θαη Αηγάιεσ ζπγθεληξψλνπλ ηε ζεκαληηθφηεξε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σν Πεξηζηέξη θαη ην Αηγάιεσ θαη ζε κηθξφηεξν βαζκφ θαη νη άιινη δήκνη ηεο δπηηθήο Αζήλαο, παξνπζηάδνπλ ηζρπξή εηδίθεπζε θαη ζηνπο ηξεηο θιάδνπο ηνπ θπθιψκαηνο ηεο έλδπζεο (17: θισζηνυθαληνπξγία, 18: έηνηκν έλδπκα, 19: ππφδεκα). Πξφθεηηαη γηα παξαδνζηαθέο εηδηθεχζεηο ηεο πεξηνρήο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζνβαξά πξνβιήκαηα αληαγσληζηηθφηεηαο. Δμεηδηθεπκέλε κειέηε ησλ ζρεηηθψλ επηρεηξήζεσλ ηεο ειεθηξνληθήο βάζεο απνθάιπςε φηη έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο επηρεηξήζεσλ εμαθνινπζεί λα έρεη ηελ έδξα ηνπ ζην Αηγάιεσ θαη ην Πεξηζηέξη σζηφζν νιφθιεξε ε κεηαπνηεηηθή επεμεξγαζία ή κέξνο ηεο νινθιεξψλεηαη πιένλ ζε κνλάδεο εθηφο Αζελψλ ή θαη εθηφο ηεο Διιάδνο. Δπίζεο ζεκαληηθέο κνλάδεο ηεο πεξηνρήο έρνπλ δηαθφςεη ηε ιεηηνπξγία ηνπο πξφζθαηα (ελδεηθηηθά αλαθέξεηαη ην εξγνζηάζην ηεο SEX FORM ζην Ίιηνλ κε 500 εξγαδφκελνπο πνπ δηέθνςε ηε ιεηηνπξγία ηνπ ην 2005). Ζ πεξηνρή, ιφγσ ησλ πνιχ θαιψλ νδηθψλ ηεο ζπλδέζεσλ θαη ηεο εγγχηεηαο κε θεληξηθέο πεξηνρέο ηεο Αζήλαο, θηινμελεί ζεκαληηθέο δξαζηεξηφηεηεο απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο κεγάισλ βηνκεραληθψλ επηρεηξήζεσλ. Σέινο, ζηελ Γπηηθή Αζήλα έρνπλ θαηαγξαθεί θαη 115 κηθξέο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο (απαζρφιεζε κηθξφηεξε απφ 10 άηνκα) πνπ απαζρνινχλ γχξσ ζηνπο 452 εξγαδφκελνπο. 63

Γηάγξακκα 7: Υσξηθή θαηαλνκή ηεο κεηαπνηεηηθήο απαζρφιεζεο ζηνπο Καπνδηζηξηαθνχο ΟΣΑ ηνπ Γπηηθνχ Σνκέα Αζήλαο, επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε >10, 2010 Πεγή: Πίλαθαο 26 Γήκνο Αηγάιεσ Ο δήκνο έρεη ηζρπξή κεηαπνηεηηθή βάζε. Έρνπλ θαηαγξαθεί 47 κεηαπνηεηηθέο βηνκεραλίεο κε απαζρφιεζε 4078 άηνκα. Κπξηαξρνχλ νη θιάδνη 15 (επεμεξγαζία ηξνθίκσλ) θαη νη θιάδνη ηνπ θπθιψκαηνο ηεο έλδπζεο, 17 (θισζηνυθαληνπξγία), 18 (έηνηκν έλδπκα) θαη 19 (ππφδεκα), ζηνπο νπνίνπο ε πεξηνρή έρεη καθξνρξφληα εηδίθεπζε. Αθφκε ππάξρεη ε ζεκαληηθή βηνκεραλία ΓΗΟΤΛΑ πνπ εηδηθεχεηαη ζηελ παξαγσγή γπάιηλσλ ζπζθεπαζηψλ. Ζ κεγαιχηεξε βηνκεραλία ηεο πεξηνρήο είλαη ε Αζελατθή Επζνπνηία επί ηεο ιεσθφξνπ Κεθηζνχ. Γήκνο Πεξηζηεξίνπ Δβδνκήληα ελληά βηνκεραλίεο κε ζπλνιηθή απαζρφιεζε 3.359 εξγαδφκελνπο επξίζθνληαη εληφο ησλ νξίσλ ηνπ δήκνπ Πεξηζηεξίνπ. Παξφκνηα κε ην γεηηνληθφ Αηγάιεσ θαη ην Πεξηζηέξη εμαθνινπζεί λα παξνπζηάδεη πςειή ζπγθέληξσζε κεηαπνηεηηθψλ κνλάδσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην θχθισκα ηεο έλδπζεο. Δηδηθφηεξα, 10 κνλάδεο κε ζπλνιηθή απαζρφιεζε 1453 άηνκα έρνπλ θαηαγξαθεί ζηνπο θιάδνπο 17, 18 θαη 19. 64

Δπίζεο, ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ έρεη ηζρπξή παξνπζία κε ζπλνιηθή απαζρφιεζε 716 άηνκα. Μεηαμχ άιισλ ζηελ πεξηνρή δξαζηεξηνπνηνχληαη νη ζεκαληηθέο βηνκεραλίεο ΓΗΧΣΖ (παξαζθεπάζκαηα δηαηξνθήο ) θαη ΠΗΣΣΑ (Μέιη Αηηηθήο). Τπφινηπεο πεξηνρέο δπηηθνχ ηνκέα Αζήλαο Ο Γήκνο Υατδαξίνπ είλαη ε έδξα ησλ Ναππεγείσλ θαξακαγθά κε θαηαγξακκέλε απαζρφιεζε 1850 εξγαδφκελσλ. ηνπο ππφινηπνπο δήκνπο ηνπ Γπηηθνχ ηνκέα ηεο Αζήλαο δελ παξαηεξείηαη ζεκαληηθή βηνκεραληθή ζπγθέληξσζε εθηφο απφ 2 θαξκαθεπηηθέο εηαηξίεο ζηελ Αγ. Βαξβάξα θαη ην Κακαηεξφ θαη δηάζπαξηεο κηθξέο κνλάδεο εθηππψζεσλ, κεηαιιηθψλ θαηαζθεπψλ θαη επίπισλ. 4.2.3 Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Νφηηνπ Σνκέα Αζήλαο Πίνακασ 27: Επιχειρήςεισ, απαςχόληςη και κλαδική ειδίκευςη των Καποδιςτριακών ΟΤΑ τησ ΠΕ Νότιου Τομέα Αθήνασ, απαςχ>10, 2010 ΟΣΑ Αξηζκφο επηρ/ζεσλ Πεγή: Ζιεθηξνληθή Βάζε Hellastat, επεμεξγαζία ΔΟ Απαζρ. Κιαδηθή εηδίθεπζε Αγίνπ Γεκεηξίνπ 38 1287 18,22,31,36 Αιίκνπ 23 1594 22,24 Αξγπξνχπνιεο 10 308 Γιπθάδαο 12 719 Διιεληθνχ 9 486 Καιιηζέαο 42 2261 22 Μνζράηνπ 56 1915 19,24 Νέαο κχξλεο 6 308 Παιαηνχ Φαιήξνπ 17 1112 Σαχξνπ 46 2996 15,19 Βνχια 5 275 Βνπιηαγκέλε χλνιν 264 13261 Οη δήκνη ηεο Νφηηαο Αζήλαο έρνπλ αμηφινγε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα. ην εζσηεξηθφ ηεο πεξηθεξεηαθήο ελφηεηαο ηεο Νφηηαο Αζήλαο δηαθξίλνληαη δπν δηαθνξεηηθά πξνθίι πεξηνρψλ: ηελ πξψηε θαηεγνξία εληάζζνληαη νη δήκνη Μνζράηνπ, Σαχξνπ θαη Αγ. Γεκεηξίνπ πνπ έρνπλ ηζρπξφ παξαγσγηθφ πξνθίι. Φηινμελνχλ απνθιεηζηηθά παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη εηδηθεχνληαη ζηελ παξαγσγή ηξνθίκσλ, ππνδεκάησλ θαη δεξκάηηλσλ εηδψλ, ρξσκάησλ θ.ι.π. Γειαδή παξνπζηάδνπλ αξθεηέο νκνηφηεηεο κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ παξαθείκελνπ δήκνπ Αγ. Η. Ρέληε. 65

ηε δεχηεξε θαηεγνξία αλήθνπλ νη δήκνη Καιιηζέαο, Γιπθάδαο, Π. Φαιήξνπ, Ν. κχξλεο, Αιίκνπ, πνπ απνηεινχλ θαηεμνρήλ πεξηνρέο θαηνηθίαο θαη ππεξεζηψλ. Οη δήκνη απηνί θηινμελνχλ πην ειαθξέο βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο αιιά θαη Κεληξηθά Γξαθεία θαη ηκήκαηα πσιήζεσλ ζεκαληηθψλ βηνκεραληψλ. ηηο πεξηνρέο απηέο έρνπλ ζεκαληηθή παξνπζία επηρεηξήζεηο ηνπ θιάδνπ εθδφζεσλ θαη εθηππψζεσλ (22) θαζψο θαη κηθξέο επηρεηξήζεηο ηξνθίκσλ (15) θαη επίπισλ (36). Δπίζεο θαηά κήθνο ησλ ιεσθφξσλ πγγξνχ, Πνζεηδψλνο, Δι. Βεληδέινπ (Θεζέσο) αιιά θαη ζε πην απνκνλσκέλεο πεξηνρέο ησλ λνηίσλ πξναζηίσλ, παξαηεξείηαη ζεκαληηθή ζπγθέληξσζε Κεληξηθψλ Γξαθείσλ βηνκεραληψλ. χκθσλα κε ηελ ειεθηξνληθή βάζε ησλ επηρεηξήζεσλ ζηε πεξηνρή ηεο Νφηηαο Αζήλαο δξαζηεξηνπνηνχληαη θαη 172 ΜΜΔ πνπ απαζρνινχλ πεξίπνπ 680 εξγαδφκελνπο. Γηάγξακκα 8: Υσξηθή θαηαλνκή ηεο κεηαπνηεηηθήο απαζρφιεζεο ζηνπο Καπνδηζηξηαθνχο ΟΣΑ ηνπ Νφηηνπ Σνκέα Αζήλαο, επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε >10, 2010 Πεγή: Πίλαθαο 27 Γήκνο Αγίνπ Γεκεηξίνπ Ο δήκνο θηινμελεί 38 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε γχξσ ζηα 1300 άηνκα. Παξαηεξείηαη εηδίθεπζε ζηελ θαηαζθεπή ελδπκάησλ (18), εθηππσηηθέο εξγαζίεο (22) θαη θαηαζθεπή θσηηζηηθνχ εμνπιηζκνχ (31) θαη επίπισλ (36). 66

Γήκνο Αιίκνπ Ο δήκνο Αιίκνπ έρεη 23 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε 1594 εξγαδφκελνπο. Παξαηεξείηαη ζπγθέληξσζε ζηνπο θιάδνπο 22 (εθηππψζεηο) θαη 24 (θαξκαθεπηηθή βηνκεραλία). Ζ πεξηνρή απνηειεί έδξα 2 κεγάισλ θαξκαθνβηνκεραληψλ θαη ηεο εηαηξίαο παξαγσγήο ηερληθψλ πθαζκάησλ θαη βηνκεραληθψλ ζπζθεπαζηψλ ΠΛΑΣΗΚΑ ΘΡΑΚΖ κε ζεκαληηθή παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ. Γήκνο Γιπθάδαο Ο δήκνο Γιπθάδαο δελ έρεη αμηφινγε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα εθηφο απφ ηελ εγθαηάζηαζε κεγάιεο ΠΔ θαξκαθεπηηθψλ εηδψλ θαη εηαηξίαο ηνπ θιάδνπ ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Γήκνο Καιιηζέαο Δληφο ησλ νξίσλ ηνπ δήκνπ επξίζθνληαη 42 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε 2261 άηνκα. Ο δήκνο παξνπζηάδεη κεγάιε εηδίθεπζε ζηνλ θιάδν εθηππψζεσλ (22). Έρνπλ θαηαγξαθεί 14 επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε 1005 εξγαδφκελνπο. Πξνζεθηηθφηεξε κειέηε ησλ δεδνκέλσλ ηεο ειεθηξνληθήο βάζεο απνθαιχπηεη φηη πνιιέο ζεκαληηθέο κνλάδεο έρνπλ απνθιεηζηηθά ηελ έδξα ηνπο ζηα φξηα ηνπ δήκνπ θαη δηαηεξνχλ παξαγσγηθέο κνλάδεο ζε άιιεο πεξηνρέο. Οη ιεσθφξνη πγγξνχ, Δι. Βεληδέινπ θαη Πνζεηδψλνο ζπγθεληξψλνπλ ηελ πξνηίκεζε ησλ εηαηξηψλ πνπ έρνπλ έδξα ην δήκν. Γήκνο Μνζράηνπ Ο δήκνο έρεη αμηφινγε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα, 56 κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο απαζρνινχλ 1915 εξγαδφκελνπο. Παξαηεξείηαη ηζρπξή εηδίθεπζε ζηελ θαηαζθεπή ππνδεκάησλ (19) θαη παξαγσγή ρξσκάησλ θαη βεξληθηψλ (24). Γήκνο Σαχξνπ Ο δήκνο έρεη 46 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε 2996 εξγαδφκελνπο. Σν εξγνζηάζην παξαγσγήο γάιαθηνο θαη ρπκψλ ηεο γαιαθηνβηνκεραλίαο ΓΔΛΣΑ, καδί κε ην πξνζσπηθφ ηνπ ζπζηήκαηνο δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ, έρεη θαηαγξακκέλε απαζρφιεζε 1134 άηνκα. Σν γεηηνληθφ εξγνζηάζην παξαγσγήο παγσηνχ ηεο Nestle έρεη απαζρφιεζε 300 αηφκσλ. Ζ πεξηνρή έρεη εηδίθεπζε ζηε βηνκεραλία ηξνθίκσλ (15) θαη ηελ θαηαζθεπή ππνδεκάησλ θαη δεξκάηηλσλ εηδψλ (19) Τπφινηπνη δήκνη Νφηηαο Αζήλαο Οη ππφινηπνη δήκνη ηεο Ν. Αζήλαο δελ έρνπλ αμηφινγε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα κε εμαίξεζε κεγάιε κνλάδα καδηθήο εζηίαζεο ζην Διιεληθφ (160 εξγαδφκελνη) θαη θαξκαθεπηηθή εηαηξία ζην Παιαηφ Φάιεξν. εκεηψλεηαη φηη ε ζρεηηθά πςειή απαζρφιεζε πνπ θαηαγξάθεηαη ζην δήκν Π. Φαιήξνπ είλαη ζε κεγάιν βαζκφ πιαζκαηηθή θαη αθνξά δξαζηεξηφηεηεο ηνπ νκίινπ ALAPIS πνπ δελ κπνξνχλ λα ειεγρζνχλ. ε θάζε πεξίπησζε ηα 67

πξαγκαηηθά λνχκεξα είλαη πνιχ κηθξφηεξα αθνχ αθνξνχλ παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο εθηφο Αηηηθήο θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πιένλ δελ πθίζηαληαη. 4.2.4 Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Βφξεηνπ Σνκέα Αζήλαο Πίνακασ 28: Επιχειρήςεισ, απαςχόληςη και κλαδική ειδίκευςη των Καποδιςτριακών ΟΤΑ τησ ΠΕ Βόρειου Τομέα Αθήνασ, απαςχ>10, 2010 ΟΣΑ Αξηζκφο επηρ/ζεσλ Πεγή: Ζιεθηξνληθή Βάζε Hellastat, επεμεξγαζία ΔΟ Απαζρ. Κιαδηθή εηδίθεπζε Αγίαο Παξαζθεπή 11 367 Ακαξνχζην 81 5500 22, 24,HQs Βξηιήζζηα 14 348 Ζξάθιεην 30 2129 22,25, ΚΓ Κεθηζηά 51 3500 15, 17, 24, HQs Λπθφβξπζε 10 2400 26 Μειίζζηα 3 198 Μεηακφξθσζε 79 5890 15,36,24 Νέα Δξπζξαία 4 464 Νέα Ησλία 32 1396 17,18 Νέα Πεληέιε Νέν Φπρηθφ Παπάγνπ 1 10 Πεχθε 3 276 Πεληέιε 2 38 Φηινζέε Υαιάλδξη 40 2950 HQs Υνιαξγφο 3 96 Φπρηθφ χλνιν 364 25562 68

Γηάγξακκα 9: Υσξηθή θαηαλνκή ηεο κεηαπνηεηηθήο απαζρφιεζεο ζηνπο Καπνδηζηξηαθνχο ΟΣΑ ηνπ Βφξεηνπ Σνκέα Αζήλαο, επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε >10, 2010 Πεγή: Πίλαθαο 28 Γήκνο Ζξαθιείνπ Ο δήκνο έρεη 30 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε 2129 εξγαδφκελνπο. πγθεληξψλεη αξθεηέο κνλάδεο εθδφζεσλ θαη εθηππψζεσλ (22) θαη πιαζηηθψλ πξντφλησλ (25). ε επηιεγκέλεο θεληξηθέο πεξηνρέο ηνπ δήκνπ (νδφο Μαξίλνπ Αληχπα θαη ιεσθφξνο Ζξαθιείνπ) είλαη ε έδξα κεγάισλ επηρεηξήζεσλ ηεο ρψξαο. Μεηαμχ άιισλ ηεο εηαηξίαο κεηαιιηθψλ θαηαζθεπψλ ΜΔΣΚΑ θαη ηεο εηαηξίαο ηξνθίκσλ CADBURRY ΔΛΛΑ. Γήκνο Κεθηζηάο χκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηεο ειεθηξνληθήο βάζεο ν δήκνο ζπγθεληξψλεη 51 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε 5916 εξγαδφκελνπο. Μεηά απφ επαλεηιεκκέλεο παξεκβάζεηο ζηα δεδνκέλα εθηηκάηαη φηη ε απαζρφιεζε πνπ αληηζηνηρεί εληφο ησλ νξίσλ ηνπ δήκνπ δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ηηο 3500 ζέζεηο εξγαζίαο. Έρεη επξεία παξαγσγηθή βάζε κε ζεκαληηθέο εηδηθεχζεηο ζηε βηνκεραλία ηξνθίκσλ (15), ηελ θισζηνυθαληνπξγία (17) θαη ηε βηνκεραλία θαξκάθσλ (24). Ζ πεξηνρή ηεο Κεθηζηάο, ηφζν ην εκπνξηθφ ηεο θέληξν ηεο φζν θαη ν άμνλαο ηεο εζληθήο νδνχ Αζελψλ Λακίαο, είλαη έδξα πνιιψλ κεγάισλ βηνκεραληψλ ηεο ρψξαο. 69

Μεηαμχ άιισλ ε ΥΑΛΤΒΟΤΡΓΗΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ (εξγνζηάζηα ζηνλ Αζπξφππξγν θαη ην Βφιν), ε ΠΔ FRIGOGLASS (παξαγσγή επαγγεικαηηθψλ ςπγείσλ, εξγνζηάζην ζηελ Κάησ Αραγηά Πάηξαο), ε ΚΑΛΧΓΗΑ ΟΡΦΑΝΗΓΖ (εξγνζηάζηα ζηα Κηκκέξηα Ξάλζεο), ε εηαηξία κεηαιιεπκάησλ S&B (πνιιέο κεηαιιεπηηθέο κνλάδεο εληφο θαη εθηφο ηεο ρψξαο), ε εηαηξία θαηαζθεπήο ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ BSH (εξγνζηάζην ζηνλ Αγ. Η. Ρέληε), έρνπλ ηα θεληξηθά ηνπο γξαθεία εληφο ηνπ δήκνπ. πλήζσο ηα θεληξηθά γξαθεία ζπλδπάδνληαη κε ηα ηκήκαηα πσιήζεσλ θαη δηαλνκήο. Γήκνο Λπθφβξπζεο Ο δήκνο Λπθφβξπζεο είλαη ε έδξα ηεο κνλάδαο παξαγσγήο πνπ ηξνθνδνηεί ηα θαηαζηήκαηα ηεο αιπζίδαο αξηνπνηείσλ ΒΔΝΔΣΖ. (θιάδνο 15) θαη εηαηξίαο παξαγσγήο ζεξκνζηθψλσλ θαη ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ. Δπίζεο είλαη ε έδξα ησλ γξαθείσλ ηεο κεγάιεο εηαηξίαο παξαγσγήο ηζηκέληνπ θαη εηνίκνπ ζθπξνδέκαηνο ΖΡΑΚΛΖ-LAFARGE πνπ δηαηεξεί εξγνζηάζηα θαη ιαηνκεία ζε πνιιέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο θαη ηεο ζπγαηξηθήο ηεο ΔΒΗΔΚ πνπ δηαηεξεί εξγνζηάζην ζην Βφιν. Μεηά απφ ηηο απαξαίηεηεο δηνξζψζεηο ζε ζπγθεθξηκέλεο εηαηξίεο, εθηηκάηαη φηη ν δήκνο έρεη 10 κεηαπνηεηηθέο εηαηξίεο πνπ απαζρνινχλ 2400 εξγαδφκελνπο. Γήκνο Ακαξνπζίνπ Ο δήκνο ηνπ Ακαξνπζίνπ έρεη ζεκαληηθέο εθδνηηθέο εθηππσηηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη Κεληξηθά Γξαθεία ζεκαληηθψλ βηνκεραληψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Διιάδα. Παξνπζηάδεη κεγάιε ζπγθέληξσζε ζηνλ εθδνηηθφ- εθηππσηηθφ ηνκέα κε 27 εθδνηηθέο εθηππσηηθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ απαζρνινχλ πεξίπνπ 1700 εξγαδφκελνπο. Καηεμνρήλ φκσο ε πεξηνρή, θπξίσο ε ιεσθφξνο Κεθηζίαο θαη νη παξάπιεπξνη ηεο νδνί, είλαη ε πεξηνρή εγθαηάζηαζεο ησλ Κεληξηθψλ Γξαθείσλ θαη ησλ ηκεκάησλ πσιήζεσλ κεγάισλ βηνκεραληψλ κε παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο θαη εθηφο Διιάδαο. Παξαηεξείηαη κεγάιε ζπγθέληξσζε Κεληξηθψλ Γξαθείσλ βηνκεραληψλ ηξνθίκσλ(15), ρεκηθψλ βηνκεραληψλ θπξίσο ηνπ θιάδνπ ησλ απνξξππαληηθψλ (24), βηνκεραληψλ παξαγσγήο δνκηθψλ πιηθψλ (26) θαη κεηάιισλ (27.) Μεηαμχ άιισλ ζην Μαξνχζη είλαη εγθαηεζηεκέλα ηα Κεληξηθά Γξαθεία ησλ κεγάισλ εηαηξηψλ NESTLE, UNILEVER, ΖΔΗΝΕ ΚΧΠΑΗ, COCA COLA, VIVARTIA, ΔΛΛΛΖΝΗΚΑ ΠΔΣΡΔΛΑΗΑ, JOHNSON & JOHNSON, ALFA BETON, ΛΑΡΚΟ θαη ΑΡΑΝΣΖ χκθσλα κε ηελ ειεθηξνληθή βάζε ησλ επηρεηξήζεσλ ην Μαξνχζη θηινμελεί 80 επηρεηξήζεηο ζηηο νπνίεο αληηζηνηρεί απαζρφιεζε 21314 εξγαδφκελσλ. Μεηά απφ επαλεηιεκκέλεο δηαζηαπξψζεηο δεδνκέλσλ θαη δηαδηθηπαθή αλαδήηεζε έρνπκε θαηαιήμεη φηη ε απαζρφιεζε ζηνλ κεηαπνηεηηθφ ηνκέα ζην Μαξνχζη, ζε παξαγσγηθέο ή κε δξαζηεξηφηεηεο δελ πξέπεη λα μεπεξλά ηα 5.500 άηνκα. 70

Γήκνο Μεηακφξθσζεο Ο δήκνο Μεηακφξθσζεο έρεη 79 κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο κε απαζρφιεζε 5890 εξγαδφκελνπο. Έρεη επξεία παξαγσγηθή βάζε κε ζπγθεληξψζεηο βηνκεραληψλ ζηνλ θιάδν ηξνθίκσλ (15), ηελ θαηαζθεπή ελδπκάησλ (18), ηε ρεκηθή βηνκεραλία (24), ηελ θαηαζθεπή ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ (31) θαη ηελ θαηαζθεπή επίπισλ (37). Οη κεγαιχηεξεο βηνκεραλίεο ηεο πεξηνρήο είλαη ε γαιαθηνβηνκεραλία ΦΑΓΔ (1000 εξγαδφκελνη), ε βηνκεραλία θαηαζθεπήο ζπζθεπψλ δηαλνκήο θαη ειέγρνπ ηνπ ειεθηξηθνχ ASEAN BROWN BOVERΗ θαη αξθεηέο γλσζηέο βηνκεραλίεο επίπισλ (LARO, ΗΛΒΔΣΡΗΓΖ). Γήκνο Ν. Ησλίαο Ο δήκνο Ν. Ησλίαο ζπγθεληξψλεη 32 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε πεξίπνπ 1400 άηνκα. Πεξίπνπ νη κηζέο επηρεηξήζεηο, 17 απφ ην ζχλνιν ησλ 32, ζπγθεληξψλνληαη ζηηο παξαδνζηαθέο εηδηθεχζεηο ηεο πεξηνρήο, ηνπο θιάδνπο ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο (17) θαη εηνίκνπ ελδχκαηνο (18).Πξφθεηηαη γηα κεζαίεο κνλάδεο κε απαζρφιεζε απφ 10 σο θαη 89 άηνκα. Γήκνο Υαιαλδξίνπ Ο δήκνο έρεη 40 κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο κε απαζρφιεζε γχξσ ζηηο 3000 εξγαδφκελνπο. Παξνπζηάδεη κεγάιε εηδίθεπζε ζε δξαζηεξηφηεηεο εθηππψζεσλ εθδφζεσλ. Δπίζεο θηινμελεί ηα Κεληξηθά Γξαθεία ζεκαληηθνχ αξηζκνχ κεγάισλ βηνκεραληψλ ηεο ρψξαο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη θπξίσο ζηνπο θιάδνπο δνκηθψλ πιηθψλ (ΛΑΣΟΜΔΗΑ ΓΗΟΝΤΟΤ), ζηδεξνπξγίαο (ΗΓΜΑ, ΧΛΖΝΟΤΡΓΗΑ ΚΟΡΗΝΘΟΤ, CROWN HELLAS CAN) θαη ειεθηξνινγηθνχ πιηθνχ (FULGOR). Τπφινηπνη δήκνη ηνπ βφξεηνπ ηνκέα ηεο Αζήλαο Οη ππφινηπνη δήκνη ηεο Β. Αζήλαο έρνπλ πεξηνξηζκέλε παξνπζία ή θαη απνπζία κεγάισλ κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Οη ιίγεο κνλάδεο εηδηθεχνληαη ζηελ παξαγσγή ηξνθίκσλ θαη ζηηο εθηππσηηθέο εθδνηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. 71

4.2.5 Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Κεληξηθνχ Σνκέα Αζήλαο Πίνακασ 29: Επιχειρήςεισ, απαςχόληςη και κλαδική ειδίκευςη των Καποδιςτριακών ΟΤΑ τησ ΠΕ Κεντρικού Τομέα Αθήνασ, απαςχ>10, 2010 ΟΣΑ Αξηζκφο επηρ/ζεσλ Πεγή: Ζιεθηξνληθή Βάζε Hellastat, επεμεξγαζία ΔΟ Απαζρ. Κιαδηθή εηδίθεπζε Αζελαίσλ 333 15062 22,24,36,HQs Βχξσλα 6 169 Γαιαηζίνπ 8 273 Γάθλεο 8 189 Εσγξάθνπ 2 38 Ζιηνππφιεσο 11 492 Καηζαξηαλήο 1 19 Νέα Φηιαδέιθεηα 11 686 17,18 Νέα Υαιθεδφλα 11 367 18 Τκεηηνχ 1 100 χλνιν 392 17395 ινη νη θεληξηθνί δήκνη ηνπ Πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο ηεο Αζήλαο έρνπλ ζπκκεηνρή ζηε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα. Ο δήκνο ηεο Αζήλαο έρεη ηελ ηζρπξφηεξε παξνπζία δξαζηεξηνηήησλ ηνπ κεηαπνηεηηθνχ ηνκέα ζ φιε ηελ Αηηηθή. ην κεγαιχηεξν βαζκφ νη δξαζηεξηφηεηεο απηέο αθνξνχλ δηνηθεηηθέο θαη φρη παξαγσγηθέο ιεηηνπξγίεο κεηαπνηεηηθψλ κνλάδσλ. Ζ ζπκκεηνρή ησλ άιισλ δήκσλ ζε κεηαπνηεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο είλαη εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλε. Δπίζεο νη θεληξηθνί δήκνη ηεο Αζήλαο ζπγθεληξψλνπλ κεγάιν αξηζκφ ΜΜΔ. Έρνπλ θαηαγξαθεί 1273 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε κέρξη 9 άηνκα. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνπο θιάδνπο εθδφζεσλ εθηππψζεσλ (22), ηξνθίκσλ (15) θαη εηνίκνπ ελδχκαηνο (18). 72

Γηάγξακκα 10: Υσξηθή θαηαλνκή ηεο κεηαπνηεηηθήο απαζρφιεζεο ζηνπο Καπνδηζηξηαθνχο ΟΣΑ ηνπ Κεληξηθνχ Σνκέα Αζήλαο, επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε >10, 2010 Πεγή: Πίλαθαο 29 Γήκνο Αζελαίσλ Ο δήκνο Αζελαίσλ έρεη ηε κεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε δξαζηεξηνηήησλ ηνπ κεηαπνηεηηθνχ ηνκέα ηεο ρψξαο. Δληφο ησλ νξίσλ ηνπ έρνπλ εγθαηαζηάζεηο 333 κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε κεγαιχηεξε ησλ 10 εξγαδνκέλσλ. Ζ αζξνηζηηθή ηνπο απαζρφιεζε, κεηά απφ εθηεηακέλεο αλαδεηήζεηο θαη δηνξζψζεηο, εθηηκάηαη φηη πξνζεγγίδεη ηνπο 15000 εξγαδφκελνπο. Πεξίπνπ νη κηζέο επηρεηξήζεηο (115 απφ ην ζχλνιν ησλ 333) αλήθνπλ ζηνλ ηνκέα εθδφζεσλ εθηππψζεσλ. Μεηά απφ δηνξζψζεηο ζηα δεδνκέλα ηεο ειεθηξνληθήο βάζεο, πνπ ήηαλ ζαθψο ππεξηηκεκέλα, ε απαζρφιεζε ηνπο έρεη πεξηνξηζηεί ζε 4500 εξγαδφκελνπο. Γειαδή ν θιάδνο 22 ζπκκεηέρεη πεξίπνπ κε ην 1/3 ηεο απαζρφιεζεο. Δπίζεο παξαηεξείηαη ηζρπξή ζπγθέληξσζε επηρεηξήζεσλ θαηαζθεπήο ελδπκάησλ (18) ζην ηζηνξηθφ θέληξν ηεο πφιεο Οη ππφινηπεο κεηαπνηεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζε κεγάιν βαζκφ, αθνξνχλ Κεληξηθά Γξαθεία κεγάισλ ή κεζαίσλ βηνκεραληψλ ηεο ρψξαο. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο είλαη 73

ζπγθεληξσκέλεο ζηελ πεξηνρή ηνπ πληάγκαηνο, Κνισλαθίνπ θαη ζηηο αξρέο ηεο ιεσθφξνπ Μεζνγείσλ. Τπφινηπνη δήκνη Κεληξηθνχ ηνκέα Αζήλαο Οη ππφινηπνη δήκνη ηνπ Κεληξηθνχ ηνκέα ηεο Αζήλαο δελ έρνπλ αμηφινγε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα. πλήζσο ε κεηαπνίεζε εμαληιείηαη ζε ιίγεο κνλάδεο ησλ θιάδσλ εθδφζεσλ εθηππψζεσλ (22) θαη θαηαζθεπήο ελδπκάησλ. ηνπο λφηηνπο δήκνπο ηνπ θέληξνπ (Γάθλε, Ζιηνχπνιε, Τκεηηφο) εληνπίζηεθαλ ιίγεο πεξηπηψζεηο εγθαηάζηαζεο Κεληξηθψλ Γξαθείσλ βηνκεραληψλ πνπ δηαηεξνχλ ηηο παξαγσγηθέο ηνπο εγθαηαζηάζεηο εθηφο Αζελψλ. ιεο είραλ επηιέμεη ηνπνζεζίεο επί ηεο ι. Βνπιηαγκέλεο. ηελ πεξηνρή ησλ δήκσλ Φηιαδέιθεηαο θαη Υαιθεδφλαο θαη, ζε κηθξφηεξν βαζκφ, ζην Γαιάηζη παξαηεξείηαη ζεκαληηθή εηδίθεπζε ζηνπο θιάδνπο ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο (17) θαη εηνίκνπ ελδχκαηνο (18). 4.2.7 Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Γπηηθήο Αηηηθήο Ζ πξψελ λνκαξρία Γπηηθήο Αηηηθήο πεξηιάκβαλε 12 ΟΣΑ. Γέθα δήκνπο θαη ηηο Κνηλφηεηεο Οηλφεο θαη Μαγνχιαο. Γελ έρεη θαηαγξαθεί κεηαπνηεηηθή κνλάδα κε απαζρφιεζε κεγαιχηεξε απφ 10 άηνκα ζηνπο δήκνπο Βηιίσλ, Δξπζξψλ, Εεθπξίνπ θαη Νέαο Πεξάκνπ θαζψο θαη ζηελ θνηλφηεηα ηεο Οηλφεο. Ζ θαηαλνκή ηεο κεγάιεο κεηαπνίεζεο ζηνπο ππφινηπνπο ΟΣΑ θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί. Πίνακασ 30: Καταςτήματα, απαςχόληςη και κλαδική ειδίκευςη των Καποδιςτριακών ΟΤΑ τησ τ. Νομαρχίασ Δ. Αττικήσ, απαςχ>10, 2010 ΟΣΑ Αξηζκφο επηρ/ζεσλ Απαζρ. Κιαδηθή εηδίθεπζε Άλσ Ληφζηα 24 662 26,28,24 Αζπξφππξγνο 99 7524 23,16,27,28,26,37 Βίιηα Διεπζίλα 7 1475 35,23 Δξπζξέο Εεθχξη Μαγνχια 16 1892 Μάλδξα 43 2300 28,24 Μέγαξα 9 390 Νέα Πέξακνο Οηλφε Φπιή 1 35 χλνιν 199 14278 Πεγή: Ζιεθηξνληθή Βάζε Hellastat, επεμεξγαζία ΔΟ 74

Ζ Γπηηθή Αηηηθή θαη θπξίσο νη δήκνη Αζπξνπχξγνπ, Μάλδξαο, Άλσ Ληνζίσλ θαη Διεπζίλαο έρνπλ ζεκαληηθή κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα. Οη δήκνη Αζπξνπχξγνπ θαη Διεπζίλαο είλαη ζεκαληηθά βηνκεραληθά θέληξα θαη θηινμελνχλ παξαδνζηαθέο βαξηέο βηνκεραλίεο ηεο ρψξαο ζηνπο θιάδνπο δηχιηζεο πεηξειαίνπ, λαππεγείσλ θαη θαηαζθεπήο κεηάιισλ. Δπίζεο ζε πνιιέο πεξηνρέο παξαηεξνχληαη ηζρπξέο ηνπηθέο ζπγθεληξψζεηο νκνεηδψλ επηρεηξήζεσλ θπξίσο ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα θαη ησλ ρεκηθψλ. Πξφθεηηαη θαηά θχξην ιφγν γηα ρσξηθέο ζπγθεληξψζεηο επηρεηξήζεσλ επεμεξγαζίαο κε κεηαιιηθψλ νξπθηψλ, κεηαιιηθψλ θνπθσκάησλ θαη πιαηζίσλ θαζψο θαη παξαγσγήο ρξσκάησλ θαη βεξληθηψλ. Πξέπεη λα ζρνιηαζηεί ηδηαίηεξα ν δπλακηζκφο ζπγθεθξηκέλσλ πεξηνρψλ ηεο Γπηηθήο Αηηηθήο, θπξίσο ηνπ Αζπξφππξγνπ θαη ηεο Μάλδξαο, πνπ απνηεινχλ επηινγή εγθαηάζηαζεο πνιιψλ επηρεηξήζεσλ ηεο Αηηηθήο. Ήδε ε κεγάιε βηνκεραλία ΠΑΠΑΣΡΑΣΟ έρεη κεηαθέξεη εθεί φιε ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο. Ζ BSH ζθνπεχεη κέζα ζην επφκελν δηάζηεκα λα κεηαθέξεη φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο (απφ ηε Κεθηζηά θαη ηνλ Αγ. Η. Ρέληε) ζηνλ Αζπξφππξγν. Δλψ ε ΑΓΔΣ ΖΡΑΚΛΖ αλαθνίλσζε φηη ελδηαθέξεηαη λα πσιήζεη ηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο ζηε Λπθφβξπζε θαη αλαδεηά θηίξην γηα ελνηθίαζε ζηε Μάλδξα. ηα πιαίζηα ηνπ πεξηνξηζκνχ ησλ δαπαλψλ ηνπο νη κεγάιεο εηαηξίεο επηδηψθνπλ λα ζηεγάδνπλ φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο (Κεληξηθά γξαθεία, παξαγσγή, απνζήθεπζε, δηαλνκή) ζην ίδην θηηξηαθφ ζπγθξφηεκα. Οη πεξηνρέο ηεο Γπηηθήο Αζήλαο πνπ εμαζθαιίδνπλ ππθλέο θαη γξήγνξεο νδηθέο ζπλδέζεηο θαη κεγάιεο θαη ζρεηηθά θηελέο εθηάζεηο γεο αλακέλεηαη λα πξνζειθχζνπλ κεγάιν κέξνο ηεο κεηαπνηεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο Αηηηθήο. Σέινο, ζηε Γπηηθή Αηηηθή έρνπλ θαηαγξαθεί θαη 57 ΜΜΔ κε 342 απαζρνινχκελνπο. 75

Γηάγξακκα 11: Υσξηθή θαηαλνκή ηεο κεηαπνηεηηθήο απαζρφιεζεο ζηνπο Καπνδηζηξηαθνχο ΟΣΑ ηεο Γπηηθήο Αηηηθήο, επηρεηξήζεηο κε απαζρφιεζε >10, 2010 Πεγή: Πίλαθαο 30 Γήκνο Άλσ Ληνζίσλ Ο Γήκνο Άλσ Ληνζίσλ ζπκκεηέρεη ζηε κεηαπνηεηηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο Γπηηθήο Αηηηθήο κε 24 κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο πνπ παξέρνπλ 662 ζέζεηο εξγαζίαο. Ζ πεξηνρή παξνπζηάδεη ηζρπξή εηδίθεπζε ζε κεηαπνηεηηθέο κνλάδεο ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα θαη εηδηθφηεξα ζε κνλάδεο εηνίκνπ ζθπξνδέκαηνο. Έρνπλ θαηαγξαθεί 9 κνλάδεο ηνπ θιάδνπ, νη 8 απφ απηέο ζηελ παξαγσγή έηνηκνπ ζθπξνδέκαηνο κε ζπλνιηθή απαζρφιεζε γχξσ ζηα 250 άηνκα. Οη κνλάδεο απηέο έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζηελ πεξηνρή απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο 1970 θαη ηηο αξρέο ηεο επφκελεο δεθαεηίαο. Αθνινπζεί ν θιάδνο ησλ κεηαιιηθψλ θαηαζθεπψλ κε 7 κνλάδεο πνπ εηδηθεχνληαη ζηελ παξαγσγή κεηαιιηθψλ θνπθσκάησλ θαη ζθειεηψλ. 76