Η ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

ΑΡIΣΤΟΤΕΛΕIΟ ΠΑΝΕΠIΣΤΗΜIΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝIΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝIΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛIΤIΚΩΝ ΜΗΧΑΝIΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ: ΠΑΡΑΕΥΞΕΙΝΙΕΣ ΧΩΡΕΣ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ & ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Η ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Επιβλέπων Εργασιών: Αριστοτέλης Νανιόπουλος, Καθηγητής Ιανουάριος 2011 Αντιγόνη Μανωλάκη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 1.1 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ 5 1.2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ, ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ, ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ 8 2.1. ΓΕΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 8 2.2 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 9 2.3 ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 12 2.4 ΠΟΡΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 16 3.1 ΚΥΡΙΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΕΡΓΩΝ 16 3.2 ΚΤΙΡΙΑΚΑ ΕΡΓΑ 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ20 4.1 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΣΗΜΕΡΑ 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 24 25 3

4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Η Δημοκρατία της Βουλγαρίας (Βουλγάρικα: Република България [Ρεπούμπλικα Μπουλγκάριγια]) είναι μια χώρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Βρέχεται στα ανατολικά από τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ συνορεύει με την Ελλάδα στα νότια, την Τουρκία στα ανατολικά, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας στα δυτικά, τη Σερβία και τη Ρουμανία στα βόρεια. Φυσικό σύνορο μεταξύ της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας αποτελεί ο ποταμός Δούναβης. [1] Χάρτης 1: Γεωγραφικός χάρτης Βουλγαρίας Πηγή (9) Έκταση : 110.993,6 χλμ 2 σύνορα : Ελλάδα (494 χλμ), ΠΓΔΜ (148χλμ), Ρουμανία (608 χλμ), Σερβία (318 χλμ), Τουρκία (240 χλμ) - Πληθυσμός : 7.563.710 κάτοικοι (- 0,6% έναντι 2008) βάσει απογραφής 2009 : πυκνότητα πληθυσμού : 69 κατ./χλμ 2 κατανομή πληθυσμού : 67,8% αστικός, 32,2% αγροτικός. Βούλγαροι (86%), Τούρκοι (9,4%), Ρομά (4,6%) Επίσημη γλώσσα : βουλγαρική Θρησκεία : Χριστιανοί Ορθόδοξοι (83%), Μουσουλμάνοι (13,0%), Καθολικοί, Προτεστάντες και λοιποί (4,0%) 5

Νόμισμα : λέβα (BGN), τρέχουσα ισοτιμία 1 = 0,51. Το Νομισματικό Συμβούλιο (Currency Board), που συγκροτήθηκε το 1997, συνέδεσε άμεσα το βουλγαρικό νόμισμα με το τότε γερμανικό μάρκο και, στη συνέχεια, με το ευρώ. Πολίτευμα : Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Οι βουλευτικές εκλογές της 5 ης Ιουλίου 2009, ανέδειξαν τη νέα κυβέρνηση του κεντροδεξιού κόμματος GERB, με πρωθυπουργό τον πρώην δήμαρχο Σόφιας, κ. Μπόικο Μπορίσοβ. Η Βουλγαρία, η οποία έγινε πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης την 1 η Ιανουαρίου 2007, είναι επίσης μέλος του ΝΑΤΟ και του ΠΟΕ και συμμετέχει στους περισσότερους πολυμερείς οργανισμούς Μεγαλύτερες πόλεις : Σόφια (πρωτεύουσα), με 1.369.733 κατ., Φιλιππούπολη (Plovdiv) με 380.734 κατ., Βάρνα (364.737 κατ.), Μπουργκάς (231.002 κατ.). Χάρτης 2: Πληθυσμιακός χάρτης Βουλγαρίας Πηγή (9) Υποδομές : μήκος οδικού δικτύου 19.425 χλμ, σιδηροδρομικού δικτύου 6.938 χλμ. Κυριότερα λιμάνια : Βάρνας και Μπουργκάς, με συνολικό όγκο διακινηθέντων φορτίων το 2009, 6,7 εκατ. τον. (έναντι 8 εκατ. τον. το 2008) και 3,6 εκατ. τον. (έναντι 4,6 εκατ. τον. το 2008), αντίστοιχα. 6

Ενέργεια : η Βουλγαρία είναι σημαντικός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ν.Α. Ευρώπη ενώ φιλοδοξεί να καταστεί ενεργειακός κόμβος στην ευρύτερη περιοχή με την κατασκευή του νέου πυρηνικού σταθμού Belene, τη συμμετοχή της στους αγωγούς φυσικού αερίου Nabucco και South Stream καθώς και τη διασύνδεσή της με το ενεργειακό δίκτυο της Ελλάδας και της Ρουμανίας. (2) 1.2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ, ΣΤΟΧΟΙ, ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ, ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση του κατασκευαστικού τομέα της Βουλγαρίας και συγκεκριμένα, το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η αγορά ακινήτων την τελευταία δεκαετία. Στόχοι της εργασίας είναι: Η αποτύπωση γενικών χαρακτηριστικών της οικονομίας της Βουλγαρίας Γενικό Επενδυτικό πλάισιο για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κατασκευαστικό κλάδο Η παρουσίαση των χρηματοδοτήσεων και προγραμμάτων της Ευρωπαικής Ένωσης για την Βουλγαρία καθώς και των ξένων επενδύσεων για την χώρα. Η αποτύπωση των τάσεων για ανοικοδόμηση στις μεγαλύτερες πόλεις Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι: Συλλογή πληροφοριακού υλικού από τον Ιστότοπο της Ελληνικής Πρεσβίας - Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων. Συλλογή πληροφοριακού υλικού από Ιστοσελίδες που απευθύνονται σε ενδιαφερόμενους επενδυτές Συλλογή πληροφοριακού υλικού από Ιστοσελίδες ελληνικών εταιριών που δραστηριοποιούνται στην Βουλγαρία Συλλογή και επεξεργασία στατιστικών πινάκων από επίσημες Αρχές Βουλγαρίας και Ευρωπαικής Ένωσης Εξαγωγή συμπερασμάτων Η δομή της εργασίας: Το πρώτο κεφάλαιο περιλαμβάνει την εισαγωγή, συντομη περιγραφή της χώρας και παρουσίαση των στόχων της παρούσας εργασίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο αποτυπώνονται τα βασικά οικονομικά χαρακτηριστικά της Βουλγαριάς Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο κατασκευαστικός τομέας στην Βουλγαρία και ειδικότερα ό,τι αφορά τα οικοδομικά έργα. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η αγορά ακινήτων σήμερα σε σχέση με τα μεγάλα έργα υποδομών στην Βουλγαρία. Το πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζει εν συντομία δείγματα ελληνικής παρουσίας στον κατασκευαστικό κλάδο στην Βουλγαρία Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της εργασίας. 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ 2.1. ΓΕΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η βουλγαρική οικονομία γνώρισε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 1997 μέχρι το 2008, χάρη στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις και τη συνεπή δημοσιονομική πολιτική που ακολούθησαν οι διαδοχικές κυβερνήσεις με στόχο την επίτευξη σταθερού μακροοικονομικού περιβάλλοντος, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την ένταξη της χώρας στην ΕΕ (2007). Κατά το διάστημα 2004-2008, ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν, κατά μέσο όρο, της τάξης του 6% και άνω και στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στις καθαρές εισροές επενδυτικών κεφαλαίων. Χάρη στις τελευταίες, η εγχώρια ζήτηση ενισχύθηκε με τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης των εισοδημάτων και της πιστωτικής επέκτασης, τα οποία, με την σειρά του, οδήγησαν σε αύξηση της απασχόλησης αλλά και στην αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων. Τα υψηλά επίπεδα τόσο του πληθωρισμού όσο και του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, βασικών δομικών προβλημάτων της ανωτέρω χρονικής περιόδου, παρουσίασαν υποχώρηση, περί τα τέλη του 2008 και, κυρίως, κατά την διάρκεια του 2009 συνεπεία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, της οποίας, ωστόσο, οι επιπτώσεις επί της βουλγαρικής οικονομίας έγιναν αισθητές με σημαντική χρονική υστέρηση σε σχέση με τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Στη σύνθεση του ΑΕΠ, ο γεωργικός τομέας συμμετέχει κατά 3,0%, ο βιομηχανικός κατά 31,0% και οι υπηρεσίες κατά 56,0%. Διάγραμμα 1: Συμμετοχή οικονομικών κλάδων στο ΑΕΠ Πηγή (10) 8

2.2 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Ίδρυση και λειτουργία εταιρείας στη Βουλγαρία Σύμφωνα με τη βουλγαρική νομοθεσία, αλλοδαποί υπήκοοι μπορούν να κατέχουν έως και το 100% του κεφαλαίου μια βουλγαρικής εταιρείας. Η διαδικασία για την ίδρυση εταιρείας είναι απλή και περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια: Καταχώρηση της εταιρείας στο εμπορικό μητρώο (χωρίς να απαιτείται πλέον δικαστική απόφαση), σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπει για κάθε τύπο εταιρείας ο Νόμος για τις Εμπορικές Εγγραφές (Commercial Register Act) του 2008. Το καταστατικό, το οποίο εγκρίνεται πριν από την εγγραφή της εταιρείας, πρέπει να περιλαμβάνει τα στοιχεία εκείνα, τα οποία κρίνονται υποχρεωτικά για την συγκεκριμένη μορφή εταιρείας, σύμφωνα με το βουλγαρικό δίκαιο. Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ολοκλήρωση όλων των διαδικασιών μέχρι την τελική έγγραφή της εταιρείας στο μητρώο υπολογίζεται σε περίπου 1 μήνα. Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, μετά την one- stop εγγραφή στο εμπορικό μητρώο, η εταιρεία λαμβάνει έναν εξειδικευμένο κωδικό (Unified Identification Code), ο οποίος εξυπηρετεί κάθε δημόσιο σκοπό (κοινωνικοασφαλιστικό, στατιστικό, φορολογικό κτλ.). Συνεπώς, βάσει της νέας νομοθεσία, δεν απαιτείται καμία επιπρόσθετη εγγραφή της εταιρείας (π.χ. στο Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο). Τα ως άνω δεν ισχύουν για τα γραφεία εμπορικού αντιπροσώπου ξένης εταιρείας, τα όποια οφείλουν να εγγράφονται εκτός από το εμπορικό μητρώο και στο Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο για στατιστικούς, φορολογικούς και κοινωνικοασφαλιστικούς λόγους. Κυριότερες μορφές εταιρειών : Οι πιο διαδεδομένες μορφές εταιρικής οργάνωσης, στην Βουλγαρία, είναι η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (OOD) και η ανώνυμη εταιρεία(ad) : Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (OOD) - ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο 1 lev ( 2) - δύναται να είναι και μονοπρόσωπη (EOOD) Ανώνυμη Εταιρεία (AD) - ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο 50.000 λέβα ( 25.000) - δύναται να είναι και μονοπρόσωπη (ΕΑD) Μεγαλύτερο ύψος κεφαλαίου (ελάχιστου) απαιτείται για την ίδρυση : 1. εταιρειών επενδύσεων 2. τραπεζών : 10 εκατ. λέβα ( 5 εκατ.) 3. ασφαλιστικών εταιρειών : 2 εκατ. 6 εκατ. λέβα 9

Φορολογική νομοθεσία Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις, που τέθηκαν σε ισχύ την 1 η Ιανουαρίου του 2007, είχαν ως στόχο την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την εξασφάλιση ενός διαφανούς και λειτουργικού φορολογικού συστήματος σύμφωνα με κοινοτικό δίκαιο. Επιπλέον, με τις ανωτέρω μεταρρυθμίσεις καταργείται η προοδευτική φορολογική κλίμακα στα φυσικά πρόσωπα και αντικαθίσταται από ενιαίο συντελεστή (flat tax) 10%, ο οποίος επίσης ισχύει και για την φορολόγηση των εταιρειών. Κυριότεροι φόροι : φόρος φυσικών προσώπων 10% (flat tax) εταιρικός φόρος 10% (flat tax) φόρος μερισμάτων 5% φόρος προστιθεμένης αξίας (DDS) 20% και μηδενικός προκειμένου για εξαγωγές και ενδοκοινοτικές προμήθειες. Υποχρέωση για καταβολή ΦΠΑ υπάρχει μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις: 1. Κύκλος εργασιών άνω των 50.000 λέβα ( 25.000) 2. Ενδοκοινοτικές προμήθειες άνω των 20.000 λέβα ( 10.000) 3. Πωλήσεις εξ αποστάσεως άνω των 70.000 λέβα ( 35.000) Ειδικός φόρος κατανάλωσης επιβάλλεται στο αλκοόλ, τα προϊόντα καπνού, τα πολυτελή αυτοκίνητα, τον ηλεκτρισμό και το πετρέλαιο. Τα Δημοτικά Συμβούλια καθορίζουν, εντός του πλαισίου του νόμου, το ακριβές ύψος των δημοτικών φόρων και τελών : - Δημοτικός φόρος σε όλα τα ακίνητα από 0,5% έως 2% - Δημοτικός φόρος μεταβίβασης ακινήτων από 1,3% έως 2,6%. Φορολογικές απαλλαγές: Οι επιχειρήσεις, που έχουν επενδύσει σε υποβαθμισμένες περιοχές (όπου η ανεργία, κατά το προηγούμενο έτος, ήταν σημαντικά μεγαλύτερη του μέσου όρου στην χώρα), μπορούν να επωφεληθούν από ορισμένες φορολογικές διευκολύνσεις εφόσον πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις. Ειδικότερα : Απαλλαγή μέχρι και 100% του εταιρικού φόρου (10%) προκειμένου για βιομηχανικές μονάδες, εγκατεστημένες σε περιοχές με ανεργία μεγαλύτερη κατά 35% τουλάχιστον του μέσου όρου. Η εν λόγω απαλλαγή ισχύει για μία πενταετία ανεξάρτητα από τη εξέλιξη της ανεργίας. Μείωση του εταιρικού φόρου μέχρι το 10% επί της αξίας των πάγιων επενδύσεων, (με την εξαίρεση των επιβατικών αυτοκινήτων), με την προϋπόθεση ότι η επένδυση πραγματοποιείται σε περιοχή με ανεργία μεγαλύτερη κατά 50% του εθνικού μέσου όρου. 10

Ειδική έκπτωση (αφαίρεση από τα κέρδη των αμοιβών και εργοδοτικών εισφορών μέχρι και 12 μηνών) για τις επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν εγγεγραμμένους ανέργους. Απαλλαγή από τον εταιρικό φόρο προκειμένου περί νομικών προσώπων που εκτελούν προγράμματα τεχνικής συνεργασίας, χρηματοδοτούμενα από τα Κοινοτικά Προγράμματα PHARE και ISPA. Επενδυτικά κίνητρα Τα επενδυτικά κίνητρα εξειδικεύονται και υλοποιούνται από την Βουλγαρική Υπηρεσία Επενδύσεων (Invest Bulgaria Agency), κυβερνητικό οργανισμό, υπαγόμενο στο Υπουργικό Συμβούλιο. Σύμφωνα με την κείμενη επενδυτική νομοθεσία, οι επενδύσεις, ανάλογα με το ύψος τους, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες : Α τάξεως : άνω των 32 εκατ. λέβα ( 16 εκατ.) άνω των 16 εκατ. λέβα ( 8 εκατ.), σε περιοχή με ανεργία που υπερβαίνει τον εθνικό μέσο όρο ή πρόκειται για επένδυση σε υψηλή τεχνολογία στον βιομηχανικό τομέα άνω των 11 εκατ. λέβα ( 5,6 εκατ.) για επένδυση σε υψηλή τεχνολογία στις υπηρεσίες Β τάξεως : άνω των 16 εκατ. λέβα ( 8 εκατ.) άνω των 8 εκατ. λέβα, σε περιοχή με ανεργία υψηλότερη του εθνικού μέσου όρου ή επένδυση σε υψηλή τεχνολογία στην βιομηχανία άνω των 5,5 εκατ. λέβα και επένδυση σε υψηλή τεχνολογία στις υπηρεσίες Προβλεπόμενα κίνητρα : σύντμηση των διαδικαστικών διατυπώσεων προνομιακή διοικητική αντιμετώπιση (κατηγορία Α ) προνομιακή μεταχείριση για απόκτηση δημόσιας και δημοτικής ακίνητης περιουσίας χρηματοοικονομική βοήθεια για έργα υποδομής (κατηγορία Α ) χρηματοοικονομική βοήθεια για την εκπαίδευση του προσωπικού μέχρι 29 ετών Μία ακόμη εξειδικευμένη κατηγορία επενδύσεων προστέθηκε με την πιο πρόσφατη τροποποίηση του επενδυτικού νόμου το 2009. Πρόκειται για τα Επενδυτικά Σχέδια Προτεραιότητας, τα οποία πρέπει να πληρούν τόσο τις προϋποθέσεις του Κανονισμού της ΕΕ 800/2008 όσο και ένα τουλάχιστον από τα παρακάτω κριτήρια: Να υπερβαίνουν κατά τρεις τουλάχιστον φορές το ελάχιστο όριο των επενδύσεων Α τάξης Να ενισχύουν την απασχόληση με επενδύσεις στον τομέα της τεχνολογίας ή σε περιοχές με πρόβλημα ανεργίας 11

Να στοχεύουν στην ανάπτυξη των βιομηχανικών ζωνών. Να στοχεύουν στην ανάπτυξη τεχνολογικών πάρκων. Τα ΕΣΠ υλοποιούνται βάσει κανονιστικών πράξεων για την εφαρμογή του επενδυτικού νόμου και σύμφωνα με τον Κανονισμό 800/2008. Λαμβάνονται δε υπόψη και οι διατάξεις του Νόμου για τις Κρατικές Ενισχύσεις, καθώς η υποστήριξη που τους παρέχεται από το βουλγαρικό δημόσιο λαμβάνει τη μορφή κρατικής ενίσχυσης. Αγορά γης Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Βουλγαρίας, απαγορεύεται η αγορά γης από αλλοδαπά φυσικά και νομικά πρόσωπα. Συνεπώς, τα τελευταία δεν μπορούν να γίνουν ιδιοκτήτες οικοπέδων, αγροτεμαχίων κτλ. Μπορούν, όμως, να αποκτήσουν κτίρια, διαμερίσματα (χωρίς το αναλογούν ποσοστό στην κοινόχρηστη γη του κτιρίου) και περιορισμένα ιδιοκτησιακά δικαιώματα (δικαίωμα χρήσης, κατασκευής κτλ.). Πάντως, το ως άνω συνταγματικό εμπόδιο παρακάμπτεται με τη συνήθη πρακτική στη Βουλγαρία να συστήνονται εταιρείες από αλλοδαπούς με αποκλειστικό σκοπό την αγορά γης. Οι ως άνω τυπικά βουλγαρικές εταιρείες μπορεί να ανήκουν 100% σε αλλοδαπούς και επιτρέπεται να αποκτούν κάθε είδους περιουσιακό δικαίωμα. Σε ό,τι αφορά τους πολίτες της ΕΕ, η Βουλγαρία έχει δικαίωμα να συνεχίζει να διατηρεί τους περιορισμούς για την αγορά γης: Α) Για 5 χρόνια (από 1.1.2007) σε ό,τι αφορά τις δευτερεύουσες κατοικίες Β) Για 7 χρόνια (από 1.1.2007) σε ό,τι αφορά την αγροτική γη, τα δάση και τις δασικές εκτάσεις. 2.3 ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία της Εθνικής Τράπεζας Βουλγαρίας (ΒΝΒ) για το πρώτο τρίμηνο του 2010, οι ελληνικές επιχειρήσεις πραγματοποίησαν επενδύσεις στην χώρα ύψους 37,5 εκατ. έναντι μόλις 500 χιλ. κατά το αντίστοιχο διάστημα του 2009. Είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι οι επενδύσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν σε μία χρονική περίοδο ευρείας κλίμακας αποεπενδύσεων και φυγής κεφαλαίων από την χώρα, με το β/ισοζύγιο επενδυτικών ροών να διαμορφώνεται αρνητικό κατά 22 εκατ. περίπου. Ας σημειωθεί ότι μόνον η Αυστρία, κυρίαρχη επενδύτρια χώρα στην Βουλγαρία, προέβη σε αποεπενδύσεις που φθάνουν τα 400 εκατ. Επίσης το ύψος των αποεπενδύσεων της Αγγλίας, η οποία, στην κατάταξη των ξένων επενδυτών, έχει περάσει στην τρίτη θέση που κατείχε μέχρι πρότινος η Ελλάδα, υπερέβη τα 15 εκατ., ενώ της Γερμανίας, στην πέμπτη θέση, ανέρχεται σε 164 εκατ. 12

Η ανάκαμψη της ελληνικής επενδυτικής δραστηριότητας στην Βουλγαρία αποκτά ιδιαίτερη σημασία ακριβώς επειδή εκδηλώνεται σε συγκυρία δυσμενή για τις οικονομίες και των δύο χωρών, ενώ, παράλληλα, καταδεικνύει το ανανεωμένο ενδιαφέρον των ελληνικών επιχειρήσεων για την χώρα, ως επενδυτικό προορισμό και υποδηλώνει την εμπιστοσύνη τους για το αναπτυξιακό της μέλλον. Διάγραμμα 2: Ξένες επενδύσεις στην Βουλγαρία Πηγή (10) Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τους επιμέρους τομείς των ΞΑΕ, την εξέλιξή τους κατά την τελευταία τετραετία καθώς και την συμμετοχή τους στο σύνολο : Πίνακας 1 : Άμεσες ξένες επενδύσεις στη Βουλγαρία κατά τομέα (αξία σε εκατ. ) Συμμετοχή ΤΟΜΕΑΣ 2006 2007 2008 2009 (%) 2009 Χρηματοπιστωτικός 827,5 2.175,1 1.633,8 736,6 22,9 Αγορά ακινήτων 1.800,5 2.597,9 1.984,2 653,2 20,3 Παραγωγή, Μεταποίηση 1.078,6 1.057,9 619,0 587,1 18,3 Μεταφορές, επικοινωνίες 448,4 255,8-274,6 300,9 9,4 Ηλεκτρική ενέργεια 352,4 280,1 237,6 257,1 8,0 Χονδρεμπόριο, λιανεμπόριο, επισκευές 966,0 1.313,1 1.343,3 243,7 7,6 13

Κατασκευές 501,0 815,1 602,5 195,8 6,1 Ξενοδοχεία και Εστιατόρια 103,2 167,6 93,5 48,1 1,5 Γεωργία, δασοκομία 27,8 71,8 67,4 10,9 0,3 Άλλες Υπηρεσίες 65,3 90,5 53,8-19,3-0,6 Λοιπά 51,1 226,9 336,0 198,3 6,2 Σύνολο 6.221,6 9.051,8 6.696,5 3.212,5 100,0 Πηγή (10) Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει την κατάταξη των δέκα πρώτων σε επενδύσεις στην Βουλγαρία χωρών και την εξέλιξη αυτών κατά την τελευταία τριετία Πίνακας 2: Ξένες επενδύσεις (σε συνολικές επενδύσεις) αξία σε εκατ. Χώρες 2008 2009 Α τρίμηνο 2009 Α τρίμηνο 2010 Συνολικές επενδύσεις ΣΥΝΟΛΟ 32.937,0 35.380,0 1.852,0-21,9 35.358,1 1 Ολλανδία 5.516,7 6.325,3 254,5 512,3 6.837,6 2 Αυστρία 6.403,4 6.497,4 53,0-399,9 6.097,5 3 Ηνωμ. Βασίλειο 2.684,0 2.814,6 129,8-15,3 2.799,3 4 Ελλάδα 2.749,1 2.611,9 0,5 37,5 2.649,4 5 Γερμανία 2.255,6 2.184,2-27,0-164,0 2.020,2 6 Κύπρος 1.728,8 1.628,6 35,4 9,1 1.637,7 7 Η.Π.Α 1.045,2 1.569,0-1,0-6,6 1.562,4 8 Λουξεμβούργο 979,6 1.449,4 174,4-40,4 1.409,0 9 Ουγγαρία 939,0 969,8 24,3 25,6 995,4 10 Ρωσία 864,5 947,5 73,7 15,9 963,4 Πηγή (10) 2.4 ΠΟΡΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Η Βουλγαρία έχει λάβει σημαντική χρηματοδοτική και τεχνική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την προενταξιακή περίοδο : προγράμματα PHARE, SAPARD (γεωργία) και ISPA (υποδομές) επίσης την προσωρινή χρηματοδοτική βοήθεια, η οποία προβλέπεται στην πράξη προσχώρησης καθώς και την μεταβατική και ταμειακή διευκόλυνση και την διευκόλυνση Σένγκεν. Στόχος των εν λόγω χρηματοδοτικών μέσων είναι να συνδράμουν την Βουλγαρία στην 14

ενίσχυση των κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων και στην προετοιμασία της για την απορρόφηση των μεγαλύτερων ποσών από τα διαρθρωτικά ταμεία. Η κοινοτική χρηματοδότηση για την Βουλγαρία, για την προγραμματική περίοδο 2007 2013, συνολικού ύψους 9 δισεκ., περιλαμβάνει: (3) κονδύλια των διαρθρωτικών Ταμείων και συνοχής (μη συμπερ. της διασυνοριακής συνεργασίας) : 6,8 δισεκ. κονδύλια αγροτικής ανάπτυξης : 2,6 δισεκ. Έναρξη αξιοποίησης ανωτέρω κοινοτικών πόρων : β εξάμηνο 2008 Οι προτεραιότητες της Βουλγαρίας για την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων αναπτύσσονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης και στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 2013. Ειδικότερα το τελευταίο το οποίο αποτελεί έγγραφο αναφοράς για τον προγραμματισμό των Ταμείων της Ε.Ε. σε εθνικό επίπεδο, για την περίοδο 2007 2013 θέτει τους εξής στρατηγικούς στόχους και προτεραιότητες : 1. ανάπτυξη των υποδομών βάσης 2. ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, εστιάζοντας στην απασχόληση και τηνδια βίου εκπαίδευση 3. στήριξη της επιχειρηματικότητας και της χρηστής διακυβέρνησης 4. προώθηση ισορροπημένης εδαφικής ανάπτυξης Για την υλοποίηση των ανωτέρω στρατηγικών στόχων, εκπονήθηκαν τα κατωτέρω παρατιθέμενα επτά Επιχειρησιακά Προγράμματα, τα οποία ενέκρινε η Ε. Επιτροπή, στα τέλη του 2007.!"#$%$& 1:'()*+),-.)$%/ (,01,/µµ$2$ Πίνακας 3: Χρηματοδότηση επιχειρησιακών προγραμμάτων ανά τομέα!"#$%& '()*+(,. %,*- 3 +%$2. 4-µ5.)0& 60µ7$& 8#2$19#).2)%52-2$!+,):/;;0# 8#<,=()#0) (5,0)!+,)>+,+)$%? 8#/(2@A-./01,2+30 '. '(0345657 & '(0(4. #+8),/9µ(657 154./01,2+30 "(40:0µ3)7 & $:;,2+()7 988./01,2+30 <+,(=/:807 &.>?8@: 1.466./01,2+30 '. '(0345657 & '(0(4. #+8),/9µ(657 1.032./01,2. <+,(A. %:?/81B57 & '. $,2@: 1.361 6+*#)%? :0?<+)$./01,2+30 "(40:0µ(4C:./01,2+30 #+8)A0,C: B+2$>0,7& 48 1.624 &.D"E" 6.673!"#$(3) 15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 3.1 ΚΥΡΙΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΕΡΓΩΝ Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία οι βασικές κατηγορίες έργων είναι: Έργα οδοποιίας Οικοδομικά Υδραυλικά Λιμενικά Βιομηχανικά Έργα ενέργειας Η Βουλγαρία διαθέτει μία αναπτυγμένη κατασκευαστική βιομηχανία, η οποία συμβάλλει κατά 10% στο ΑΕΠ και κυριαρχείται από λίγες μεγάλες εταιρείες. Η ποιότητα της παραγωγής αναγνωρίζεται διεθνώς, κυρίως στους τομείς των έργων πολιτικών μηχανικών και υδροκατασκευών. Οι εταιρίες της χώρας έχουν πραγματοποιήσει έργα στη Μέση Ανατολή, τη Γερμανία και την Ανατολική Ευρώπη και σχεδόν το 25% του τζίρου του κατασκευαστικού τομέα προέρχεται από έργα στο εξωτερικό. Η συνολική αξία των προγραμμάτων τα οποία ανέλαβαν οι εγχώριες κατασκευαστικές εταιρείες στο εξωτερικό, ανήλθε στα 86,2 εκατομμύρια.ευρώ ποσό αυξημένο κατά 62% σε σχέση με εκείνο της αντίστοιχης περιόδου του 2006.(4) Όσον αναφορά τα συγκοινωνιακά έργα και τα έργα ενεργειακής υποδομής χρηματοδοτούνται στην Βουλγαρία κυρίως από χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ορισμένα με συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ενώ τα κτιριακά έργα είναι κυρίως ιδιωτικής χρηματοδότησης. Διάγραμμα 3: Δείκτες παραγωγής στον κατασκευαστικό τομέα Πηγή(5) και επεξεργασία από την συγγραφέα 16

3.2 ΚΤΙΡΙΑΚΑ ΕΡΓΑ Ο κλάδος της κτιριακής υποδομής στην Βουλγαρία σημειώνει ανοδική πορεία τα τελευταία 10 χρόνια. Όπως παρουσιάστηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο, το ευρωπαικό δίκαιο δεν αναγνωρίζει περιορισμούς στην απόκτηση γης από πολίτες της ΕΕ. Καλιεργήθηκε έντονα ένα περιβάλλον προσέλκυσης ξένων κατασκευαστικών εταιριών οι οποίες δραστηριοποιούνται στην οικοδόμηση και εκμετάλλευση ακινήτων. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται σε διαγράμαματα στοιχεία από το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Βουλγαρίας που περιγράφουν την ιδιαίτερα έντονη ανάπτυξη των εταιριών του κατασκευαστικού τομέα στην Βουλγαρία τα τελευταία χρόνια. Παρατηρείται ιδιαίτερα αυξητική τάση στην σύσταση νέων κατασκευαστικών επιχειρήσεων, ο τζίρος των οποίων ακολουθεί αντίστοιχη πορεία. Διάγραμμα 4: Πλήθος κατασκευαστικών επιχειρήσεων Διάγραμμα 5: Τζίρος κατασκευαστικών επιχειρήσεων Πηγή(5) και επεξεργασία από την συγγραφέα Πηγή(5) και επεξεργασία από την συγγραφέα 17

Όπως απεικονίζεται στα παρακάτω διαγράμματα, ο κλάδος σημείωσε σταθερή αυξητική πορεία ως προς τα κέρδη. Σημειώνεται δε οτι αποτέλεσε έναν από τους κλάδους που στήριξαν την ανάπτυξη της βουλγαρικής οικονομίας δημιουργόντας νέες θέσεις εργασίας και συντέλεσε στην επίτευξη των οικονομικών στόχων για την ένταξη χώρας στην ΕΕ. Διάγραμμα 6: Προστιθέμενη αξία κατασκευών Πηγή(5) και επεξεργασία από την συγγραφέα Διάγραμμα 7: Πλήθος εργαζομένων στον κατασκευαστικό κλάδο Πηγή(5) και επεξεργασία από την συγγραφέα Όσο αναφορά τις βασικές περιοχές της οικιστικής ανάπτυξης των τελευταίων ετών αξίζει να σημειωθεί ότι σχετίζονται τόσο με οικονομικά στοιχεία - νέες επενδύδεις σταοικονομικά κέντρα όσο και με γεωπολιτικά στοιχεία - περιοχές 18

με στρατιγηκή θέση σε σχέση με τις γείτονες χώρες με τις οποίες η Βουλγαρία αρχίζει να αναπτύσσει στενότερους οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς. Από τα στοιχεία του Ινστιτούτου Στατιστικής προκύπτει ότι η οικιστική ανάπτυξη αναπτύσσεται σταθερά τα τελευταία χρόνια στην περιοχή της Σόφιας, λόγω προσέλκυσης νέων επενδύσεων στην πρωτεύουσσα και εγκατάσταση εταιριών σε νέους τομείς δραστηριότητας όπως οι τομείς της ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών. Όπως φαίνεται στον πίνακα 4, ο αριθμός των αιτήσεων για οικοδομική άδεια έχει αυξητική τάση σε πόλεις όπως τα δύο σημαντικά λιμάνια της χώρας, το Μπουργκάς και η Βάρνα. Παρατηρείται δηλάδή μία οικιστική έξαρση στις δύο αυτές περιοχές που συμβαδίζει με την ανάπτυξη του παραθαλάσσιου μετώπου της Βουλγαρίας και την ενίσχυση των θαλάσσιων εμπορικών συναλλαγών. Ένα άλλο συμπέρασμα που προκείπτει από τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία είναι ότι μικρότερες πόλεις της περιφέρειας μετασχηματίζονται σε σημαντικά κέντρα λόγω των μεγάλων επενδύσεων στο χερσαίο οδικό δίκτυο της χώρας. Για παράδειγμα, οι πόλεις Haskovo και Plovdiv βρίσκονται πάνω στον οδικό άξονα του Οδικού Δακτυλίου για τον Εύξεινο Πόντο (Black Sea Ring) και συνδέουν μέσω κάθετων αξόνων το κεντρικό και βόρρειο τμήμα της χώρας. Πίνακας 4: Οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν κατά τα έτη 2005 και 2009 ανά περιοχές ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΚΔΟΘΗΚΑΝ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟ 2005 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΛΗΘΟΣ ΑΔΕΙΩΝ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΛΟΙΠΑ ΚΤΙΡΙΑ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΜΕΙΚΤΗ ΣΕ Μ2 ΠΛΗΘΟΣ ΑΔΕΙΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΜΕΙΚΤΗ ΣΕ Μ2 ΠΛΗΘΟΣ ΑΔΕΙΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΜΕΙΚΤΗ ΣΕ Μ2 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΛΗΘΟΣ ΑΔΕΙΩΝ!"#$%&'!#& 7981 32892 4605841 351 224736 5758 3283072 14090 Burgas 1425 7335 996158 439 637372 1864 Sofia cap. 1226 5277 845466 350 73393 1576 Varna 1148 4776 656683 369 317788 1517 Plovdiv 760 3763 498511 37 54640 642 445802 1439 Blagoevgrad 456 3376 393408 27 23796 319 225639 802 Dobrich 504 691 103981 265 218602 769 Haskovo 189 520 76813 199 49270 388 ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΚΔΟΘΗΚΑΝ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟ 2009!"#$%&'!#& 6428 20166 2719908 305 305850 4569 2735744 11302 Plovdiv 721 2136 276262 553 711988 1274 Burgas 689 2823 360050 337 330809 1026 Sofia cap. 774 3269 476916 46 45989 129 69498 949 Varna 659 3587 509488 278 292938 937 Blagoevgrad 376 1792 197239 28 10859 246 73116 650 Dobrich 288 543 51009 156 114434 444 Haskovo 163 314 50078 209 37222 372 Πηγή(5) και επεξεργασία από την συγγραφέα 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 4.1 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΣΗΜΕΡΑ ΛΙΜΑΝΙΑ Με την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ε.Ε. την πρώτη Ιανουαρίου 2007 τα θαλασσινά λιμάνια Βάρνα και Μπουργκάς γίνονται εξωτερικό ανατολικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η εξέλιξη αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα, η κίνηση των εμπορευμάτων από την Κεντρική Ασία, την Εγγύς, Μέση και Άπω Ανατολή αναπόφευκτα να αυξηθεί, σύμφωνα με τον πλοίαρχο Πέιτσο Μανόλοφ, εκτελεστικό διευθυντή της Υπηρεσίας λιμενικής διοίκησης του Υπουργείου Μεταφορών. (6) Το ενδιαφέρον των εταιριών του κατασκευαστικού τομέα μετατοπίζεται σημαντικά προς το ανατολικό θαλάσσιο σύνορο της χώρας. Οι πόλεις Burgas και Varna παύουν να είναι αποκλειστικά και μόνο τουριστικά θέρετρα για τις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Στις επείγουσες προτεραιότητες της χώρας εισέρχεται η κοντεϊνεροποίηση των φορτίων, με στόχο τη γρηγορότερη εξυπηρέτηση καθώς μέχρι στιγμής η Βουλγαρία έχει καθυστερήσει σ αυτή την κατεύθυνση. Γι αυτό το λόγο κατασκευάζονται οι τερματικοί σταθμοί κοντέινερ στα λιμάνια Βάρνα και Μπουργκάς. Χάρτης 3: Οδικά δίκτυα Βουλγαρίας ΠΗΓΗ (9) 20

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ Από το λιμένα Μπουργκάς περνά ο πανευρωπαϊκός διάδρομος 6, ο οποίος συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα με την Αδριατική. Επίσης, ένας άλλος σημαντικός άξονας είναι ο αυτοκινητόδρομος Thrakia που συνδέει το λιμάνι του Burgas με την Σόφια και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2013. Χάρτης 4: Χάρτης Δακτυλίου Μαύρης Θάλασσας Πηγή (11) Σημαντικές επενδύσεις προβλέπονται για τον εκσυγχρονισμό του απαρχαιομένου οδικού δικτύου, που στο μεγαλύτερο τμήμα του έχει κατασκευαστεί κατά την κομμουνιστική περίοδο της χώρας. Η δημιουργία ενός άρτιου συγκοινωνιακού δικτύου είναι πρωταρχικής σημασιάς σκοπός για την Βουλγαρία κυρίως για την ενίσχυση της εδαφικής συνδεσής της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και για την ανάπτυξη της οικονομίας της (εμπόριο) 21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Παραδείγματα ελληνικών εταιριών που δραστηριοποιούνται στον χώρο των κατασκευών είναι: Εικόνα 1: Έργο υπό κατασκευή στη Σόφια Η εταιρία Icon ΤΕΡΝΑ του Ομίλου εταιριών ΓΕΚ Έργο υπό κατασκευή: CITY TOWER Πολυόροφο κτίριο γραφείων και καταστημάτων με υπόγειους χώρους στάθμευσης. Βρίσκεται στο κέντρο της Σόφιας, συνολικής δόμησης 55.000 τ.μ. και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2012. Πηγή (12) Η εταιρία AKTOR του Όμιλου εταιριών ΕΛΛΑΚΤΩΡ δραστηριοποιείται σε μεγάλα έργα ενεργειας όπως είναι το δυιλιστήριο της εταιρίας LUKOIL NEFTOCHIM στο Burgas. Άλλα σημαντικά έργα που βρίσκονται υπό κατασκευή είναι το κτίριο Όπερας στην πόλη Πλόβντιβ, καθώς και το τμήμα του Αυτοκινητόδρομου Θράκης "ΟRIZOVO - BOURGAS" και "ΝOVA ΖAGORA - YABOL". Εικόνα 1: Έργο στο Μπουργκάς Έργο κατασκευής δυιλιστηρίου στο λιμάνι Μπουργκάς για την εταιρία LUKOIL. Περίοδος δοκιμαστικής λειτουργίας Πηγή (13) 22

Η εταιρία Arcon Constructions με πολυόροφα κτίρια γραφείων στην Σόφια, συγκροτήματα κατοικιών στην Βάρνα, καθώς και ένα σημαντικό έργο που βρίσκεται υπό κατασκευή, το Golf Club στην πόλη Βάρνα. ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ Σημαντική ελληνική παρουσία σημειώνεται στην ετήσια έκθεση Bulgaria Building Week που διοργανώνεται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων. Τόσο σε επίπεδο διοργάνωσης κλαδικών εκθέσεων, όσο και σε επίπεδο εκθετών. (7) Ηλεκτρονική Πύλη www.investbulgaria.com Η ηλεκτρονική πύλη www.investbulgaria.com παρέχει άμεση πληροφόρηση σε σχέση με την κατάσταση της αγοράς ακινήτων σήμερα. Πρόκειται για έναν πλήρη οδηγό για επενδυτές που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στον τομέα των ακινήτων στη Βουλγαρία και όχι μόνο. Πέρα από τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις, αποτυπώνονται και οι σημερινές τάσεις της αγοράς με τιμές και συγκεκριμένα παραδείγματα. Πίνακας 5: Ενδεικτικές τιμές ακινήτων Πηγή (8) 23

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η Βουλγαρία είναι γειτονική χώρα μεγάλης σημασίας για την Ελλάδα, καθώς υπάρχει μεγάλη συνεργασία μεταξύ των χωρών σε σημαντικούς τομείς όπως η ενέργεια και το εμπόριο. Το γεγονός ότι είναι η μοναδική γειτονική χώρα της Ελλάδας που είναι πλήρως ενταγμένη στην Ευρωπαική Ένωση την καθιέρωσε ως τον πρώτο επενδυτικό προορισμό για ελληνικές επιχειρήσεις και συνέβαλλε ουσιαστικά στην οικονομική ανόρθωση της γείτονος χώρας. Από την παρούσα εργασία γίνεται αντιληπτό οτι οι δραστηριότητα των επιχειρήσεων στον κατασκευαστικό τομέα έχει σημειώσει αύξηση 50% την τελυταία πενταετία. Τα ποσά που δαπανήθηκαν σε κτίρια και έργα υποδομής διπλασιάστηκαν σταδιακά απο το 2005 εώς το 2007. Αξίζει να σημειωθεί οτι περίπου το 22% των συνολικών ξένων επενδύσεων απορροφά η αγορά ακινήτων. Μετά την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαική Ένωση το 2007, αναβαθμίστηκε ο εμπορικός της ρόλος μέσω των λιμανιών Βάρνα και Μπουργκάς που επιτρέπουν την μεταφορά εμπορευμάτων από την Κεντρική Ασία, την Μέση Ανατολή και την Άπω Ανατολή προς την Κεντρική Ευρώπη. Οι λιμενικές υποδομές της χώρας βρίσκονται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην δυναμική που αναπτύσσεται στην περιοχή. Οι τομείς που προσφέρονται για περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών οικονομικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας είναι ο ενεργειακός τομέας, ο τουρισμός, οι κατασκευές, οι μεταφορές, οι τηλεπικοινωνίες, οι υπηρεσίες προς επιχειρήσεις και η συνεργασία σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από Διεθνείς Οργανισμούς. Η δημοσιονομική διαχείρηση που εφαρμόζει, ικανοποιεί πλήρως τις επιταγές του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την κοινοτική χρηματοδότηση ύψους 9 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα δοθεί μέχρι το 2013 καθιστούν το επενδυτικό περιβάλλον στην Βουλγαρία αρκετά αισιόδοξο εν μέσω της παρούσας οικονομικής συγκυρίας. Φανερώνουν δε, οτι η Βουλγαρία έχει πολύ καλές προοπτικές ανάπτυξης και μπορεί να αντιμετωπίζει το μέλλον με αισιοδοξία, ένα μέλλον στο οποίο οι ελληνικές κατασκευαστικές εταιρίες μπορούν να έχουν σημαντική παρουσία. 24