Deset cvičení pro lepší použití aoristu Co je to aorist? Aorist je minulý čas, který vyjadřuje děj, který nastal a už také skončil. V češtině velmi často odpovídá dokonavému vidu. έγραψα napsal jsem (oproti έγραφα psal jsem v imperfektu) έδεσα svázal jsem (oproti έδενα vázal jsem v imperfektu) άκουσα slyšel jsem, zaslechl jsem (oproti άκουγα poslouchal jsem, slýchal jsem v imperfektu) Slovesný vid Tvary έγραψα, έδεσα, άκουσα jsou tedy tvary aoristu a kořen aoristu využijeme také pro všechny ostatní případy, kdy je potřeba vyjádřit dokonavý vid (θα γράφω budu psát - θα γράψω napíšu, θα δένω budu vázat - θα δέσω svážu, θα ακούσω zaslechnu, poslechnu - θα ακούω budu poslouchat. Tvary έγραφα, έδενα, άκουγα jsou tvary imperfekta, tedy minulého času, který se tvoří ze stejného kořene jako obyčejný přítomný čas. Minulé časy aorist i imperfektum mají stejné koncovky, takže se většinou můžeme orientovat opravdu jen podle kořene. Srovnej následující tvary: έλεγα έλεγες έλεγε λέγαμε λέγατε έλεγαν, λέγανε είπα είπες είπε είπαμε είπατε είπαν, είπανε Augment Neboli česky přímnožek. Ale tahle slova většinou ani neznáme, když se učíme řecky. Jde prostě o to έ- které se někdy objeví na začátku. Děje se tak v případě, že by vznikl tvar, který by měl pouze dvě slabiky. A protože v aoristu by měl být přízvuk na třetí slabice od konce, vyřešíme dvojslabičné slovesné tvary tak, že k nim přidáme na začátek έ-, které pak nese přízvuk. A všichni jsou spokojeni. www.jazykovy-koutek.cz strana 1
1.Rozdělte slovesa podle toho, zda mají v aoristu σα, ψα, ξα nebo να. κάνω, πέφτω, πεθαίνω, γελώ, ξεχνώ, κόβω, μένω, δουλεύω, ανοίγω, αλλάζω, χορεύω, δείχνω -σα -ψα -ξα -να 2.Smůla, smůla, ta nejběžnější slovesa jsou nepravidelná... Spojíte tvary sloves v přítomném času a v aoristu? 1. βρίσκω a. είπα 2. λέω b. μπήκα 3. βλέπω c. ήρθα 4. βγάζω d. ήπια 5. βάζω e. βρήκα 6. πίνω f. έδωσα 7. μπαίνω g. έβαλα 8. βγαίνω h. πήρα 9. έρχομαι i. είδα 10. πέφτω j. έπεσα 11. παίρνω k. βγήκα 12. δίνω l. έβγαλα www.jazykovy-koutek.cz strana 2
3. Doplňte do vět slovesa z nabídka. Slovesa jsou již ve tvaru aoristu. έλυσες χτύπησα κληρονόμησες πέταξαν φόρεσε κατηγόρησες αγαπήσαμε... από τη χαρά τους μόλις έμαθαν τα ευχάριστα νέα.... δυνατά την πόρτα και μετά έφυγα.... τα προβλήματά σου;... τον Απόστολο για κάτι που δεν έκανε.... πολλά λεφτά.... πολύ τη δουλειά μας.... το μαγιό του και βούτηξε στη θάλασσα αμέσως. 4. Doplňte věty podle vzoru: Σήμερα έχω μάθημα, αλλά χθες δεν το είχα. 1.Σήμερα μου λες την αλήθεια, αλλά χθες δεν... 2.Σήμερα του μιλώ, αλλά χθες δεν... 3.Σήμερα ακούω μουσική, αλλά χθες δεν... 4.Σήμερα νοιώθω καλά, αλλά χθες... 5.Σήμερα είμαι μια χαρά, αλλά χθες... 6.Σήμερα διαβάζω την εφημερίδα, αλλά χθες... 5. Doplňte do vět slovesa z nabídky ve správném tvaru aoristu. διώχνω δουλεύω πληρώνω κόβω τελειώνω χορεύω στρώνω ξεχνώ μαθαίνω Χθες... τα μαθήματά μου πολύ νωρίς. Δεν... [εμείς] το λογαριασμό του τηλεφώνου ακόμη. Γιατί δε...[εσείς] τη γάτα από το δωμάτιο; Αφού... [αυτός] ψωμί,... το τραπέζι....[εσύ] σκληρά αυτόν το μήνα. www.jazykovy-koutek.cz strana 3
... [αυτοί] πολύ στο προχθεσινό πάρτυ. Από ποιον... τα νέα ο Γιώργος; Το μόνο που... ήταν να πάρω το διαβατήριο μου. 6. Spojte otázky a odpovědi. 1.Τι έχει και κλαίει; 2.Αργείς πάντα στο μάθημα; 3.Τηλεφωνείτε συχνά στο σπίτι σας; 4.Περνούν κάθε χρόνο στις εξέτασεις; 5.Πού κρέμασες το παλτό σου; 6.Γιατί έφαγε και δεν περίμενε τους άλλους; α. Όχι, πέρσι δεν πέρασαν. β. Σ ένα καρφί. γ. Γιατί πείνασε. δ. Χτύπησε. ε. Όχι, μόνο χθες άργησα. ζ. Όχι, μόνο μια φορά τηλεφωνήσαμε. 7. Napište sloveso v aoristu, které má opačný význam než sloveso uvedené. vzor: έκλεισα άνοιξα γέλασα... αγόρασα... σώπασα... έσβησα... ανέβηκα... ξόδεψα... www.jazykovy-koutek.cz strana 4
έβαλα... βρήκα... 8. Označte věty písmeny I nebo A podle toho, zda jsou v imperfektu či aoristu. Πέρσι πήγαινα τακτικά στο θέατρο. Σήμερα το πρωί με πήρε τηλέφωνο ο πατέρας μου από το χωριό. Έλειπαν όλη την προηγούμενη εβδομάδα. Κάθε πότε αγόραζες βιβλία; Μου είπε ότι τους έλειψα πολύ όλες αυτές τις μέρες. Μάζεψα τα πράγματά μου και έφυγα για το σταθμό. Τι έλεγες τόση ώρα στο τηλέφωνο; Πολλοί ταξιδιώτες πέρασαν τη νύχτα τους στο ξενοδοχείο. Ακούγαμε μουσική. Κοίταξα το γραμματοκιβώτιο και ήταν άδειο. Όταν ήρθε το βράδυ πήγα στο εστιατόριο για βραδινό φαγητό. Χθες φορούσα άσπρο πουκάμισο. Όταν πονούσα, έπαιρνα φάρμακα. Αλλά πάντα προσπαθούσα να τα αποφεύγω. 9. Překlad. 1. Proč jsi mi to neřekl? 2. Nejdou mi hodinky, zastavily se. 3. Matka zavolala děti, když bylo jídlo hotové. 4. Vyhodil jsem všechny zbytečné papíry, které jsme měli v zásuvkách. 5.Dnes jsem ji nepotkal na zastávce, protože jsem vyrazil z domu dřív. 6. Zavřel dveře pokoje a odešel. 7. Minulý měsíc nezaplatil nájem včas. 8. Včera se rozbil výtah a proto jsme zavolali správce. www.jazykovy-koutek.cz strana 5
10. Všechna slovesa, která pro Vás byla nová v předcházejících cvičeních, vypište ve tvaru 1. osoba přítomného času, překlad, 1. osoba aoristu vzor: δένω - vázat - έδεσα www.jazykovy-koutek.cz strana 6
KLÍČ 1. έπεσα, γέλασα, ξέχασα/ έκοψα, δούλεψα, χόρεψα/ άνοιξα, άλλαξα, έδειξα/ έκανα, πέθανα, έμεινα 2. 1e, 2a, 3i, 4l, 5g, 6d, 7b, 8a, 9c, 10j, 11h, 12f 3. πέταξαν, χτύπησα, έλυσες, κατηγόρησες, κληρονόμησες, αγαπήσαμε, φόρεσε 4. 1.δεν την είπες, 2. του μίλησα, 3. την άκουσα, 4. ένοιωσα άσχημα, 5.δεν ήμουν τόσο καλά, 6. δεν την διάβασα 5. τελείωσα, πληρώσαμε, διώξατε, έκοψε, έστρωσε, δούλεψες, χόρεψαν, έμαθε, ξέχασα 6. 1δ, 2 ε, 3ζ, 4 α, 5β, 6γ 7. λυπήθηκα/ έκλαψα, πούλησα, μίλησα, άναψα, κατέβηκα, κέρδισα, έβγαλα, έχασα 8. Πέρσι πήγαινα τακτικά στο θέατρο. I Σήμερα το πρωί με πήρε τηλέφωνο ο πατέρας μου από το χωριό. A Έλειπαν όλη την προηγούμενη εβδομάδα. I Κάθε πότε αγόραζες βιβλία; I Μου είπε ότι τους έλειψα πολύ όλες αυτές τις μέρες. A Μάζεψα τα πράγματά μου και έφυγα για το σταθμό. A Τι έλεγες τόση ώρα στο τηλέφωνο; I Πολλοί ταξιδιώτες πέρασαν τη νύχτα τους στο ξενοδοχείο. A Ακούγαμε μουσική. I Κοίταξα το γραμματοκιβώτιο και ήταν άδειο. A Όταν ήρθε το βράδυ πήγα στο εστιατόριο για βραδινό φαγητό. A Χθες φορούσα άσπρο πουκάμισο. I Όταν πονούσα, έπαιρνα φάρμακα. Αλλά πάντα προσπαθούσα να τα αποφεύγω. I 9. 1.Γιατί δε μου το είπες; 2. Το ρολόι μου δε δουλεύει, σταμάτησε. 3 Η μητέρα φώναξε τα παιδιά της, όταν το φαγητό ήταν έτοιμο. 4. Πέταξα όλα τα άχρηστα χαρτιά που είχαμε στα συρταριά μας. 5. Σήμερα δεν τη συνάντησα στη στάση, γιατί ξεκίνησα νωρίτερα από το σπίτι. 6. Έκλεισε την πόρτα του δωματίου και έφυγε. 7. Δεν πλήρωσε το νοίκι του εγκαίρως τον περασμένο μήνα. 8. Χθες χάλασε το ασανσέρ και γι αυτό φωνάξαμε το συντηρητή. www.jazykovy-koutek.cz strana 7