Ενημερωτικό Δελτίο ΑΘΗΝΑΣ 15 ΕΝΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΚΕΚΡΟΠΟΣ 3, 10 558, ΑΘΗΝΑ KΩΔ: 3416 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ IOYΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2014, ΤΕΥΧΟΣ 43 Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου 1570-1571: Η Οθωμανική αυτοκρατορία επιτίθεται και πολιορκεί την Κύπρο. Οι ενωμένοι χριστιανικοί στόλοι της Ιερής Ένωσης (Lega Santa) δεν φτάνουν έγκαιρα, έτσι, μετά από εντεκάμηνη ηρωική αντίσταση οι ε- λεύθεροι πολιορκημένοι της Αμμοχώστου εξουθενώνοται και η Κύπρος καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς. Ακολουθεί όμως η ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571) και η πανωλεθρία του οθωμανικού στόλου, καταρρίπτοντας τον μύθο για το αήττητό του και αποτρέποντας την επέκταση των Οθωμανών στην Ευρώπη. 1974: Η Τουρκία εισβάλλει στην Κύπρο και κατέχει μέχρι σήμερα το μισό σχεδόν νησί καταπατώντας κάθε κανόνα δικαίου. 2014: Νέα επίθεση της Τουρκίας και κατάφωρη παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προστάτις των αξιών του ευρωπαϊκού πολιτισμού, η σύγχρονη τρόπον τινά Lega Santa (η Ε.Ε.), γιατί ολιγωρεί και μετά από ποια πτώση τοποθετεί τη νέα Ναύπακτο;
2 Ενημερωτικό Δελτίο της ΕΚΕ Ιδιοκτησία ΕΚΕ ΚΕΚΡΟΠΟΣ 3, ΠΛΑΚΑ 10558 ΑΘΗΝΑ Τηλ. 2155504646 / Φαξ: 210 3231339 Ιστοσελίδα: www.enosiskyprionellados.gr Εκδότης Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου Σύμβουλος Έκδοσης Ανδρούλα Τουμάζου Συντακτική Επιτροπή Ανδρέας Βοσκός Ανδρέας Δημητρίου Θεοδοσία Κοντζόγλου Ελευθέριος Κωνσταντινίδης Τασούλα Μιχαήλ Παναγιώτης Χριστοφόρου Υπεύθυνοι Δ.Σ. Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου Γεώργιος Συλλούρης Λεωνίδας Μασσοστασής Υπεύθυνη Οικονομικών Ζηνοβία Παπαφώτη Πρόεδρος Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου Αντιπρόεδρος Φίλιππος Κούσουλας Γενικός Γραμματέας Λεωνίδας Μασσοστασής Ταμίας Ζηνοβία Παπαφώτη Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας Ελένη Αποστολίδου-Αντωνιάδου Μέλη Δημήτρης Στεφανίδης Λοΐζος Λοΐζος Μιχάλης Ευθυμίου Γεώργιος Μιχαηλίδης Γεώργιος Λιασής Ιάκωβος Ιωάννου Eπιτρέπεται η αναδημοσίευση άρθρων με αναφορά στην πηγή. Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις της ΕΚΕ Αγαπητοί συμπατριώτες, Αντί άλλης μορφής επικοινωνία, παραθέτω τον χαιρετισμό μου στην κεντρική αντικατοχική εκδήλωση στις 17 Ιουλίου 2014, στο Σύνταγμα. Σαράντα χρόνια μετά, εδώ στην Πλατεία Συντάγματος, η μνήμη δυναμώνει τον Αγώνα για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο μας. Τον Ιούλιο του 1974, η Τουρκία, επικαλούμενη το προδοτικό Πραξικόπημα, εφάρμοσε τα κατακτητικά της σχέδια. Για την αντιμετώπιση του συνεχιζόμενου εγκλήματος, δεν αρκούν οι υπομνήσεις μας για την εφαρμογή του Δικαίου, όπως πραγματώνονται στον ελεύθερο κόσμο. Πρέπει να αποδείξουμε με τη δράση μας ότι όχι μόνο δεν ξεχνούμε, αλλά αγωνιζόμαστε, και θέλουμε, και μπορούμε. Στην Κύπρο βιώνουμε τα αποτελέσματα της Εισβολής και της Κατοχής. Αυτό από μόνο του προσδιορίζει ότι ο σκοπός του Αγώνα είναι: Η ελευθερία της Κύπρου Η επικράτηση της Δικαιοσύνης Η αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Η επίτευξή τους είναι δυνατή μόνο με εθνική ενότητα και στοχευμένη δράση. Κανείς δεν πρέπει να λείψει. Το απαιτούν οι τιμημένοι νεκροί μας και εμείς οι ζωντανοί που βιώνουμε την καταστροφή της ελληνικής πολιτισμικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Τελειώνω με τους στίχους του Βασίλη Μιχαηλίδη για την 9η Ιουλίου 1821. Στίχους μνήμης, γνώσης, ελπίδας και αγώνα: Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζαιρη του κόσμου! Κανένας εν ευρέθηκεν για να την ιξιλείψει, κανένας, γιατί σιέπει την που τ'άψη ο Θεός μου. Η Ρωμιοσύνη εν να χαθεί όντας ο κόσμος λείψει! Σφάξε μας ούλλους τζι ας γενεί το γαίμαν μας αυλάτζιν, κάμε τον κόσμον ματζιελιόν τζιαι του Ρωμιούς τραούλια, αμμά 'ξερε πως ίλαντρον όντας κοπεί καβάτζιν, τριγύρω του πετάσσουνται τρακόσια παραπούλια. Το νιν αντάν να τρώ' την γην, τρώει την γην θαρκέται, μα πάντα τζείνον τρώεται τζιαι τζιείνον καταλυέται. Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου Πρόεδρος ΕΚΕ Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ενώσεως Κυπρίων Ελλάδος, μετά την ανασυγκρότησή του στις 29.10.2014, έχει ως εξής: Πρόεδρος ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΕΡΡ. ΙΩΑΝΝΟΥ (Ελληνοκυπριακή Αγωνιστική Συνεργασία ΕΛΛ.Α.Σ.) Αντιπρόεδρος ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ (Ενωτική Δημοκρατική Πορεία) Γενικός Γραμματέας ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΜΑΣΣΟΣΤΑΣΗΣ (Αγωνιστική Κίνηση Κυπρίων) Ταμίας ΖΗΝΟΒΙΑ ΠΑΠΑΦΩΤΗ (Ελληνοκυπριακή ΤΟ ΝΕΟ Δ.Σ. ΤΗΣ ΕΚΕ Αγωνιστική Συνεργασία ΕΛΛ.Α.Σ.) Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας ΕΛΕΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ (Αγωνιστική Κίνηση Κυπρίων) Μέλη ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ (Ελληνοκυπριακή Αγωνιστική Συνεργασία ΕΛΛ.Α.Σ.) ΛΟΪΖΟΣ ΛΟΪΖΟΣ (Ανανεωτική Αγωνιστική Κίνηση Κυπρίων Αθήνας) ΜΙΧΑΛΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ (Ανανεωτική Αγωνιστική Κίνηση Κυπρίων Αθήνας) ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ (Δημοκρατική Συνεργασία) ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΙΑΣΗΣ (Δημοκρατική Συνεργασία) ΙΑΚΩΒΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ (Αλληλεγγύη, Εναλλακτική Πρωτοβουλία Κυπρίων Αθήνας) Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ Η Παρακαλούμεναμαςστείλετετηνηλεκτρονικήήτηνταχυδρομικήσαςδιεύθυνση καιτοτηλέφωνόσας, στιςακόλουθεςηλεκτρονικέςδιευθύνσεις: Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου, πρόεδρος: yioannou@otenet.gr ΛεωνίδαςΜασσοστασής, Γ.Γ: l.massostasis@hotmail.com EKE: www.enosiskyprionellados.gr Μαζί, Ενωμένοι, Μπορούμε!
3 Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η Αθήνα, 13 Οκτωβρίου 2014 Η Ένωσις Κυπρίων Ελλάδος Καταδικάζει την πειρατική συμπεριφορά της Τουρκίας, και Υποστηρίζει την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την πολιτική ηγεσία της Κύπρου, που αντιδρούν στις άδικες και παράνομες ενέργειες της Τουρκίας. Η ενίσχυση της εθνικής αλληλεγγύης και συνέργειας αποτελεί το θεμέλιο του αγώνα της Κύπρου μας για Ελευθερία και Δικαιοσύνη. Πρέπει να ενδυναμωθεί σε όλα τα επίπεδα. Κανένας δεν περισσεύει. E N Ω Σ Ι Σ Κ Υ Π Ρ Ι Ω Ν Ε Λ Λ Α Δ O Σ (E.K.E.) ΚΕΚΡΟΠΟΣ 3, ΠΛΑΚΑ, 10558 ΑΘΗΝΑ Τηλ. (+30) 2155504666 - Fax (+30) 2103231339 www.enosiskyprionellados.gr Ο Πρόεδρος Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου Ο Γενικός Γραμματέας Λεωνίδας Μασσοστασής ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΞΩΘΕΝ Η επίκληση της ανάγκης ομοψυχίας και συνεννόησης για αντιμετώπιση των εθνικών προβλημάτων έχει καταστεί μονότονη και αναξιόπιστη, διότι ακόμη κι αυτοί που την αποζητούν δεν κάνουν βήματα που να πείθουν. Φαίνεται όμως ότι, με τις τελευταίες κινήσεις της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ, αποκαλύπτεται ο μηχανισμός για να αρχίσει να υλοποιείται η περιπόθητη ενότητα... έξωθεν. Η απόφαση της Κυπριακής Κυβερνήσεως να αναστείλει τις ούτω καλούμενες «διακοινοτικές συνομιλίες» έτυχε καθολικής αποδοχής. Δεν αρκεί όμως η λεκτική επιτυχία διότι είναι γνωστή η ικανότητα της Τουρκίας, σταθερά καθοδηγούμενης από την (πάλαι ποτέ) Μεγάλη Βρετανία (πάντοτε μεγάλη σκευωρό) να μετέρχεται εναλλακτικές πολιτικές. Η ευκαιρία είναι μοναδική, να δείξουμε αποφασιστικότητα στην επιδίωξη Δίκαιης Λύσης στην Κύπρο. Απαιτείται άμεση διακοπή της «Ελεύθερης επικοινωνίας» και κλείσιμο των οδοφραγμάτων, επάνοδος δε στις συνομιλίες μόνο με την αποχώρηση των στρατευμάτων Κατοχής. Είναι τουλάχιστον περίεργο να δείχνουμε τόση ευαισθησία για έρευνες σε χώρους πιθανής μελλοντικής άντλησης φυσικού αερίου και να σφυρίζουμε αδιάφορα όταν για 40 χρόνια κατέχεται παράνομα το 40% της κυπριακής γης, έχουν εκτοπιστεί, ένεκα αυτής, τόσες χιλιάδες Κύπριοι (Έλληνες, Τούρκοι, Μαρωνίτες), ανασκάπτονται τα κοιμητήρια και οι ναοί μετατρέπονται σε τζαμιά και, πάνω απ όλα, βρίσκονται σκορπισμένα, χωρίς αναγνώριση, τα οστά εκατοντάδων συμπατριωτών μας που έδωσαν τη ζωή τους για την Ελευθερία αυτού του τόπου. Δρ Νίκος Ερρ. Ιωάννου Καρδιολόγος
4 ENΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΕΚΕ) ΑΝΤΙΚΑΤΟΧΙΚΕΣ EKΔΗΛΩΣΕΙΣ Η τραγουδίστρια Κωνσταντίνα και τα αδέλφια της Χαρά και Άντρος ερμήνευσαν με ιδιαίτερη ευαισθησία τραγούδια στο πνεύμα των αντικατοχικών εκδηλώσεων. Ο Χορευτικός Όμιλος του Πανεπιστημίου Κύπρου, που συμμετείχε στις επετειακές εκδηλώσεις του Ιουλίου, φιλοξενούμενος από τη ΕΚΕ. Ανάμεσα στους φοιτητές ο ομ. καθηγητής Α. Βοσκός, ο πρόεδρος Γ. Ιωάννου και η ταμίας Ζ. Παπαφώτη. Ο υπουργός Άμυνας Χριστόφορος Φωκαΐδης, ο πρέσβης Κυριάκος Κενεβέζος, ο στρατιωτικός ακόλουθος Ανδρέας Ζωνιάς και μέλη του Δ.Σ. της ΕΚΕ στην κεντρική εκδήλωση της Πλατείας Συντάγματος. Ιερός Ναός Αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτη: Ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας Κυριάκος Κενεβέζος εκφωνεί τον επιμνημόσυνο λόγο. Ο υπουργός Άμυνας Χριστόφορος Φωκαΐδης εκφωνεί λόγο στην κεντρική αντικατοχική εκδήλωση της Πλατείας Συντάγματος Μνημείο Αγνώστου Στρατιώτη: Εκ μέρους της ΕΚΕ καταθέτει στεφάνι ο πρόεδρος Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου, μετά το μνημόσυνο πεσόντων που τέλεσε ο Δήμος Αθηναίων στον Άγ. Διονύσιο Αρεοπαγίτη. Άλσος Στρατού: Ο υπουργός Άμυνας Χριστόφορος Φωκαΐδης καταθέτει στεφάνι στο μνημείο πεσόντων. Μνημείο Πλατείας Μαδρίτης: Ο υπουργός Άμυνας Χριστόφορος Φωκαΐδης, ο πρέσβης Κυριάκος Κενεβέζος, ο στρατιωτικός ακόλουθος Ανδρέας Ζωνιάς, ο εκπρόσωπος της ΕΚΕ Λεων. Μασσοστασής και της ΟΚΟΕ Γ. Μιχαηλίδης και Γρ. Κουνναμάς. Σχίνος Κορινθίας, 19.7.2014, Κέντρο Ελληνισμού του Ιδρύματος Δαμιανού: η εκδήλωση οργανώθηκε από την ΕΚΕ και το ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με το Παν/μιο Κύπρου και την Κυπριακή Πρεσβεία - Σπίτι της Κύπρου, με τη συμμετοχή της Ένωσης Κατεχομένων Δήμων Κύπρου και του Χορευτικού Ομίλου του Παν/μίου Κύπρου. Από αριστερά: Γ. Ερρ. Ιωάννου (πρόεδρος ΕΚΕ), Κ. Χατζηκακού (δημοτικός σύμβουλος Αμμοχώστου), Δ. Κωνσταντίνου (πρόεδρος Ιδρύματος Δαμιανού),Χ. Πίττας (δήμαρχος Μόρφου), Α. Βοσκός (ομ. καθηγητής ΕΚΠΑ)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΝΤΙΚΑΤΟΧΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ: Σε όλες τις αντικατοχικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Ιούλιο καθώς και στις καταθέσεις στεφάνων στα μνημεία πεσόντων, εκπροσώπησαν την ΕΚΕ μέλη του Δ.Σ., ο πρόεδρος Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου απηύθυνε χαιρετισμούς, ε- νώ την εκδήλωση του Περιστερίου χαιρέτισε ο αντιπρόεδρος Γιώργος Συλλούρης. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΤΟΧΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ: Την Πέμπτη, 17 Ιουλίου 2014, πραγματοποιήθηκε στην Πλατεία Συντάγματος αντικατοχική εκδήλωση για τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974. Κεντρικός ομιλητής ή- ταν ο υπουργός Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας, Χριστόφορος Φωκαΐδης. Χαιρετισμό απηύθυνε ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα, Κυριάκος Κενεβέζος. Στον χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Ενώσεως Κυπρίων Ελλάδος, Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου, επισήμανε ότι πρέπει να αποδείξουμε με τη δράση μας ότι όχι μόνο δεν ξεχνούμε, αλλά αγωνιζόμαστε, και θέλουμε, και μπορούμε να επιτύχουμε την ελευθερία, την επικράτηση της δικαιοσύνης και την αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, και για τον λόγο αυτό απαιτείται ε- θνική ενότητα και στοχευμένη δράση, η οποία δεν πρέπει να περιορίζεται σε υπομνήσεις για την εφαρμογή του Δικαίου, όπως πραγματώνεται στον ελεύθερο κόσμο. Το ίδιο πνεύμα αποτελούσε τον πυρήνα των χαιρετισμών που απηύθυνε σε όλες τις αντικατοχικές εκδηλώσεις. ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ: Στις 25 Ιουλίου η ΕΚΕ παρέθεσε στα μέλη του Χορευτικού Ομίλου του Πανεπιστημίου Κύπρου ευχαριστήριο γεύμα για τη συμμετοχή τους στις αντικατοχικές εκδηλώσεις, όπου με μοναδικό τρόπο μετέφεραν το αγωνιστικό πνεύμα και προκάλεσαν συγκίνηση και ενθουσιασμό σε Ελλαδίτες και Κυπρίους. Στο γεύμα παρέστησαν ο πρόξενος της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα, Χάρης Χαραλάμπους, οι ομ. καθηγητές του ΕΚΠΑ Α. Βοσκός και Ι. Κοντός, και τα μέλη του Δ.Σ. της Ενώσεως Κυπρίων Ελλάδος Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου, Γιώργος Συλλούρης, Λεωνίδας Μασσοστασής, Ζήνα Παπαφώτη, Δημήτρης Στεφανίδης. ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟ ΚΡΑ - ΤΙΑΣ: Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, παρουσία του πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα Κυριάκου Κενεβέζου, του Κυβερνητικού Εκπροσώπου Νίκου Χριστοδουλίδη και του Διευθυντή του Γραφείου του Παντελή Παντελίδη, δέχθηκε στις 30.7.2014 το προεδρείο της Ενώσεως Κυπρίων Ελλάδος, αποτελούμενο από τον πρόεδρο Γιαννάκη Ερρ. Ιωάννου, τον αντιπρόεδρο Γιώργο Συλλούρη και τον Γ.Γ. Λεωνίδα Μασσοστασή. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ενημέρωσε το προεδρείο της ΕΚΕ για την τρέχουσα κατάσταση αναφορικά με το Κυπριακό, όπως και για την περαιτέρω προοπτική. Στο πλαίσιο της συζήτησης που ακολούθησε, μετεφέρθη στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας η απόφαση της Ενώσεως Κυπρίων Ελλάδος για συμπαράσταση στον Αγώνα της πατρίδας μας για Ελευθερία και Δικαιοσύνη. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΥ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ: Στις 9 Αυγούστου η ΕΚΕ, εκπροσωπούμενη από τον πρόεδρό της Γιαννάκη Ερρ. Ιωάννου, συμμετείχε στην αντικατοχική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αμμοχώστου στη Δερύνεια, για την επέτειο της κατάληψης της Αμμοχώστου στις 14 Αυγούστου 1974. ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ: Στις 13 Οκτωβρίου 2014, η ΕΚΕ εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καταδικάζει την προκλητικότητα της Τουρκίας και την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Κυπριακή ΑΟΖ, ενώ παράλληλα εκφράζει τη συμπαράστασή της στην κυπριακή κυβέρνηση. Για την ανακοίνωση αυτή δέχθηκε τα συγχαρητήρια του Προέδρου της Κυπριακής Βουλής, Γιαννάκη Ομήρου. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΕ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ: Μετά την επιτυχημένη παρουσίαση της ποιητικής συλλογής «Νήσος εν Καμίνω» της Ανδρούλας Τουμάζου, που οργάνωσε στις 23 Ιουνίου στην Αθήνα σε συνεργασία με το Σπίτι της Κύπρου, η ΕΚΕ πραγματοποίησε στις 13, 14 και 15 Οκτωβρίου 2014 την ίδια παρουσίαση σε Λευκωσία, Λεμεσό και Πάφο, όπου έτυχε μεγάλης ανταπόκρισης από το κοινό. ΣΥΝΕΣΤΙΑΣΗ: Καλωσορίζοτας τον νέο πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα, η ΕΚΕ διοργανώνει για τις 14 Νοεμβρίου 2014 συνεστίαση στο ξενοδοχείο Divani Palace Acropolis, όπου ο κ. Κυριάκος Κενεβέζος θα μιλήσει με θέμα «Η Παρούσα Φάση του Εθνικού μας Θέματος». 5 Η EKE ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Ο αντιπρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου, Γιώργος Λεπτός, απευθύνει χαιρετισμό κατά την παρουσίαση της συλλογής «Νήσος εν Καμίνω». Σ ε κατανυκτική ατμόσφαιρα και ενώπιον πυκνού και εκλεκτού ακροατηρίου πραγματοποιήθηκαν στις 13, 14 και 15 Οκτωβρίου, στην αίθουσα της Καστελιώτισσαςστη Λευκωσία, στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρουστη Λεμεσό και στο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου αντίστοιχα, παρουσιάσεις της ποιητικής συλλογής της Ανδρούλας Τουμάζου «Νήσος εν Καμίνω». Τις παρουσιάσεις, που τελούσαν υπό την αιγίδα του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου, συνδιοργάνωσαν η Ένωσις Κυπρίων Ελλάδοςκαι το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Το έργο παρουσίασε ο Δρ Νίκος Ερρ. Ιωάννου, ενώ αποσπάσματα διάβασαν η φιλόλογος - ποιήτρια Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου, οι φιλόλογοι Μαρία Ιωάννουκαι Γιόλα Μπώκου, καθώς και η ποιήτρια. Χαιρετισμούς απηύθυναν η πρώην υπουργός Παιδείας και πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Λυκείων Ελληνίδων Αμμοχώστου Κλαίρη Αγγελίδου, ο αντιπρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου Γιώργος Λεπτός, ο ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην πρόεδρος της Ενώσεως Κυπρίων Ελλάδος Γιώργος Πετρίκκος, και ο νυν πρόεδρος της ΕΚΕ Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου. Τις κατά τόπους παρουσιάσεις τίμησαν μεταξύ άλλων ο Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος, ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου Ανδρέας Νανάκης, ο πρώην υ- πουργός Παιδείας Χρυσόστομος Σοφιανός, ο βουλευτής Αμμοχώστου Νίκος Κουτσού, η πρέσβειρα ε.τ. Μύρνα Κλεόπα, ο πρόξενος της Σλοβακίας Βάσος Χατζηθεοδοσίου, ο πρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Νεάπολις Μιχαήλ Λεπτός, ο πρύτανης Σπύρος Μακριδάκης, εκπρόσωποι της πανεπιστημιακής κοινότητας, ο δήμαρχος Γεροσκήπου Μιχάλης Παυλίδης, ο δήμαρχος Χλώρακα Κλεόβουλος Παπακώστας, ο τ. πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Πάφου Ιωάννης Παπαζαχαρίας, δημοτικοί σύμβουλοι Πάφου και Αμμοχώστου, η εκπρόσωπος του Λυκείου Αμμοχώστου στη Λεμεσό Μαρία Κάτζιη, πολλοί λογοτέχνες και άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών.
6 ENΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΕΚΕ) ΕΡΕΥΝΕΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΟΖ Πρόσφατες εξελίξεις και προοπτικές Εισαγωγή Η Κυπριακή Δημοκρατία από το 2007 εισήλθε στο στάδιο της υλοποίησης του σχεδιασμού της για την ανακάλυψη και αξιοποίηση του δυναμικού υδρογονανθράκων, το οποίο φαίνεται ότι υπάρχει στη νότια ΟΡΙΟΘΕΤΗΜΕΝΗ και ΑΝΑ ΓΝΩΡΙΣΜΕΝΗ, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, αποκλειστική οικονομική της ζώνη (ΑΟΖ). Η οριοθέτηση με τις γειτονικές της χώρες, Αίγυπτο, Λίβανο και Ισραήλ, έγινε μετά από διαπραγματεύσεις και στη βάση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, από τις κυβερνήσεις Κληρίδη, Παπαδόπουλου, Χριστόφια. Η υλοποίηση της χαραχθείσας ενιαίας στρατηγικής για ανακάλυψη και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων συνεχίζεται αδιάλειπτα. Στον χάρτη 1 παρουσιάζω τα διάφορα ερευνητικά τεμάχια (οικόπεδα), με τις ερευνητικές άδειες που δόθηκαν στη νότια ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα τεμάχια 2,3,9 στις ENI/KOGAS, τα 10, 11 στην TOTAL και το 12 στη NOBLE. Και για να μην ξεχνάμε, υπενθυμίζω ότι υπάρχει και η βόρεια και βορειανατολική, ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ από την Τουρκία, ΑΟΖ. Σημειώνω ότι οι κατεχόμενες περιοχές έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να χαρακτηρισθούν σαν πολύ καλές πετρελαιοπιθανές. Χάρτης 1 Παραχωρήσεις στη νότια ΑΟΖ της Κύπρου Σ ήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη οι γεωτρητικές εργασίες στο τεμάχιο 9 α- πό την ανάδοχη κοινοπραξία της ιταλικής ΕΝΙ και της κορεάτικης KO- GAS. Μέσα στον Δεκέμβριο θα γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα της γεώτρησης και θα γνωρίζουμε την επιτυχή ή όχι έκβαση των εργασιών (τονίζω ότι μόνον οι γεωτρήσεις επιβεβαιώνουν την ύπαρξη υδρογονανθράκων). Στη συνέχεια το θαλάσσιο γεωτρύπανο της ιταλικής SAIPEM θα μετακινηθεί στα τεμάχια 2 και 3 για συνέχιση του γεωτρητικού προγράμματος της ΕΝΙ/KOGAS. Σημειώνω ότι τα βάθη της θάλασσας, στις περιοχές των γεωτρήσεων, είναι της τάξεως των 2.000 μ. και το τελικό βάθος της κάθε γεώτρησης θα ξεπεράσει τα 6.000 μ.! Το δε κόστος θα κυμανθεί μεταξύ 80-100 εκατομμύρια $ για κάθε γεώτρηση! Για να καταλάβουμε το εγχείρημα και τον οικονομικό κίνδυνο, τον οποίο αναλαμβάνουν οι εταιρίες πετρελαίων, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι γεωτρητικές πλατφόρμες, ειδικά για γεωτρήσεις σε πολύ βαθιά νερά, ενοικιάζονται με 400.000 500.000 $ ανά ημέρα! H διαθεσιμότητα τέτοιων γεωτρητικών πλατφορμών είναι αρκετά δύσκολη, ενώ το κόστος κατασκευής τους μπορεί να ξεπεράσει τα 2 δις $. Τα γράφω αυτά για να σχολιάσω στη συνέχεια τις επιδιώξεις και τις πραγματικές δυνατότητες της Τουρκίας. Συνεχίζοντας την ενημέρωση, θα ήθελα να σχολιάσω την τρέχουσα κατάσταση με την ανακάλυψη φυσικού αερίου στο κοίτασμα Αφροδίτη (τεμάχιο 12) και τα σχέδια για το τερματικό υγροποίησης στο Βασιλικό. Οι αρχικές εκτιμήσεις, μετά την πρώτη γεώτρηση Α1, μιλούσαν για ανακάλυψη 5-8 tcf (τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου) με περισσότερο πιθανό μέγεθος τα 7 tcf. Με αυτά τα νούμερα παίχθηκαν αρκετά πολιτικά παιγνίδια και σπέκουλες και δημιουργήθηκαν μεγάλες προσδοκίες. Τότε κάποιοι μιλούσαν για άμεση κατασκευή τερματικού υγροποίησης, άλλοι για προπωλήσεις ΦΑ, με εξόφληση του χρέους, δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας κ.λπ. κ.λπ.! Στη συνέχεια ήρθε η επιβεβαιωτική γεώτρηση και διέψευσε τους αριθμούς και έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Οι εκτιμήσεις για τους πλέον πιθανούς δυνητικούς πόρους (gross mean resources), με τα σημερινά δεδομένα, φαίνεται ότι δεν ξεπερνούν τα 3,5 tcf. Αυτές οι ε- κτιμήσεις ακόμα δεν είναι πλήρως επιβεβαιωμένες και κυρίως δεν είναι πιστοποιημένες για να στηριχθούν πραγματικά σχέδια και επενδύσεις για την εκμετάλλευσή τους, όπως αυτή του τερματικού υγροποίησης. Και οι επενδύσεις δεν γίνονται για χάριν των επενδύσεων ή για χάριν της όποιας επικοινωνιακής πολιτικής. Παραθέτω ότι το ύψος της επένδυσης τερματικού υγροποίησης μπορεί να φτάσει τα 8-10 δις ευρώ, ποσό που ξεπερνά το 1/3 του συνολικού προϋπολογισμού του νησιού! Όσον αφορά αυτούς που προπωλούσαν, θα έπρεπε να δώσουν διευκρινίσεις και εξηγήσεις για ποια μεγέθη «προπωλήσεων» μιλούσαν τότε: αυτά που είχαν σαν αφετηρία τα παλαιά νούμερα των 7 tcf ή τα πολύ μικρότερα των 3,6 tcf; Πιστεύω όμως ότι θα πρέπει να έχουν ήδη καταλάβει για το άτοπον των ισχυρισμών τους (προπωλήσεις γίνονται εφόσον τα κοιτάσματα είναι επιβεβαιωμένα και πιστοποιημένα από πιστοποιημένους οίκους). Τα γράφω αυτά για να τονίσω τη σπέκουλα και την παραπληροφόρηση που γίνεται γύρω από αυτό τον τομέα και στην Κύπρο και την Ελλάδα. Φυσικά η αγορά της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων έχει θεσμοθετημένους κανόνες και διαδικασίες και αγνοεί τα όποια κερδοσκοπικά και μη σοβαρά σενάρια. Συμπερασματικά γι αυτό το θέμα, θέλω να επισημάνω ότι τα μέχρι σήμερα ανακαλυφθέντα δυνητικά αποθέματα στο κοίτασμα Αφροδίτη δεν δικαιολογούν την κατασκευή τερματικού υγροποίησης στο Βασιλικό. Ο στόχος του τερματικού, γεωπολιτικά μεν είναι πρώτης προτεραιότητας, πλην όμως χρειάζεται επιπλέον βεβαιωμένα αποθέματα για να γίνει εφικτός. Αυτά μπορεί να προέλθουν από νέες ανακαλύψεις στην Κυπριακή ΑΟΖ ή να συμπληρωθούν από τις ανακαλύψεις του Ισραήλ. Δεν υπάρχει λοιπόν καμιά καθυστέρηση στην υλοποίηση του έργου του τερματικού υγροποίησης (όπως ακούγεται), για τον απλούστατο λόγο ότι δεν τεκμηριώνεται ακόμα η βιωσιμότητα του έργου, λόγω έλλειψης του κρίσιμου όγκου βεβαιωμένων αποθεμάτων. Υπάρχουν όμως και εναλλακτικές λύσεις όσον αφορά την εκμετάλλευση των ήδη ανακαλυφθέντων αποθεμάτων. Μια λύση είναι η μεταφορά και υγροποίηση του φυσικού αερίου στα τερματικά Idku ή Damietta στην Αίγυπτο και διοχέτευση στην αγορά σε υγροποιημένη μορφή, ή η διάθεσή του στην αιγυπτιακή αγορά μέσω αγωγών. Άλλη λύση θα μπορούσε να είναι η επιτόπου υγροποίηση με πλωτή εξέδρα FLNG. Ενδεχόμενο σενάριο θα μπορούσε να είναι η εκμετάλλευση του ΦΑ μέσω των εγκαταστάσεων του Ισραήλ. Το κάθε σενάριο έχει λόγους υπέρ και άλλους λόγους κατά. Τεχνικά, οικονομικά και γεωπολιτικά στοιχεία συνεκτιμούνται σε κάθε περίπτωση και εξάγονται κρίσιμα συμπεράσματα. Το σενάριο που ουδέποτε ε-
7 ξετάσθηκε, είναι αυτό του αγωγού μέσω Τουρκίας, διότι θα έβαζε την Κύπρο σε γεωπολιτική ομηρία, πριν τη λύση του κυπριακού προβλήματος. Περιμένοντας τα αποτελέσματα των σε εξέλιξη ερευνών και των νέων γεωτρήσεων μελετώνται και ζυγίζονται όλα τα σενάρια για να υπάρχει ετοιμότητα. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ - ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Από την 20 ή Οκτωβρίου η Κυπριακή Δημοκρατία υφίσταται κατάφωρη παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων με την εισβολή του τουρκικού σεισμογραφικού σκάφους Barbaros στη νότια κυπριακή ΑΟΖ, σε περιοχή στην οποία είχε προδεσμεύσει με αντίστοιχη NAFTEX η Τουρκία (χάρτης 2). Χάρτης 2 Παράνομα δεσμευμένες από την Τουρκία περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ (με κόκκινο) Το Barbaros διεξάγει σύγχρονες σεισμογραφικές έρευνες σε περιοχή της νότιας κυπριακής ΑΟΖ, η οποία επικαλύπτει τα θαλασσοτεμάχια 2,3,9, α- δειοδοτημένα στην ιταλο-κορεάτικη κοινoπραξία ENI/KOGAS. Όπως προανέφερα, στο τεμάχιο 9 βρίσκεται σε εξέλιξη η γεώτρηση Onasagoras-1, από το γεωτρύπανο SAIPEM 10000. Οι εργασίες του τουρκικού σεισμογραφικού προβλέπεται να διαρκέσουν μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου. Μέχρι σήμερα οι εργασίες της γεώτρησης συνεχίζονται απρόσκοπτα, παρά τις οχλήσεις από τη δραστηριότητα του Barbaros και των βοηθητικών του πλοίων, αλλά και τη συνεχή επιτήρηση από τουρκικές φρεγάτες. Όμως το μεγαλύτερο, κατά την άποψή μου, θέμα εγείρεται από την παρουσία πολεμικών σκαφών της Τουρκίας (κορβέτες, φρεγάτες, υποβρύχια) νότια της Κύπρου, με σκοπό τη δήθεν προστασία των δραστηριοτήτων του Barbaros. Αυτό αποτελεί ένα ιδιότυπο ναυτικό αποκλεισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Άρα δεν είναι μόνο οι παραβιάσεις του τουρκικού σεισμογραφικού, αλλά κυρίως είναι η χρήση ναυτικών-στρατιωτικών μέτρων για την επιβολή των επιδιώξεων της Τουρκίας σε βάρος της Κύπρου. Μέχρι σήμερα καταγγείλαμε τις παράνομες σεισμογραφικές έρευνες και «πήραμε» καταδικαστικές αποφάσεις της τουρκικής επιθετικότητας όσον αφορά τις παραβιάσεις στην ΑΟΖ, οι οποίες ζητούν απομάκρυνση του Barbaros, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. ΗΠΑ και Βρετανία τηρούν ίσες αποστάσεις μεταξύ θύματος και θύτη. Ακόμα όμως δεν αναφέραμε και δεν ζητήσαμε την καταδίκη της Τουρκίας για τον ιδιότυπο ναυτικό αποκλεισμό της Κύπρου, όπου χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΟΗΕ υφίσταται παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, με στρατιωτικά μέτρα με το πρόσχημα (ή όχι) σεισμογραφικών ερευνών. Πού βρίσκονται άραγε η Ε.Ε., ο ΟΗΕ και οι ΗΠΑ; Και από ποιον φοβάται η Τουρκία και έχει 4-5 πολεμικά σκάφη νότια της Κύπρου; Φοβάται μήπως τις ψαρόβαρκες των κυπρίων ψαράδων ή είναι κάτι άλλο; Είναι πεποίθησή μου ότι η Τουρκία έχει σχεδιάσει προσεχτικά τις σημερινές της ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ. Αισθάνεται την απομόνωση και την α- νατροπή των μεγαλομανών, νεο-οθωμανικών της επιδιώξεων στην περιοχή της. Η αντιφατική της πολιτική, αφενός να επιδιώκει ανατροπή του Άσσαντ στη Συρία με τη στρατιωτικοπολιτική στήριξη της συριακής «αντιπολίτευσης» (και κυρίως των τζιχαντιστών του ISIS) και αφετέρου η όψιμη (και δήθεν) ένταξή της στις δυνάμεις καταπολέμησης του ISIS, την έφεραν σε δύσκολη θέση και καταμέτωπο αντίθεση με όλους τους Κούρδους (του ΙΡΑΚ της Συρίας και της Τουρκίας), οι οποίοι αντιστέκονται στις επιθέσεις του ISIS. Είναι δύσκολο για την Τουρκία να αποδεχθεί τη «συμμαχία» της με τους Κούρδους (μεταξύ των οποίων και το PKK), για να καταπολεμήσει τον τέως(;) σύμμαχό της ISIS. Βέβαια ο φόβος της ίδρυσης κουρδικού κράτους στην περιοχή την ανησυχεί και την τρομάζει ιδιαίτερα, όπως επίσης και η σύσφιξη των σχέσεων Αιγύπτου-Ελλάδας Κύπρου και οι δύσκολες σχέσεις της με το Ισραήλ. Πρέπει επίσης να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη οι μεγάλες και αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας, σε συνάρτηση με την έλλειψη γηγενών ενεργειακών πόρων και τις δύσκολες σχέσεις της με το γειτονικό της Ιράν, χώρας με τεράστιους, βεβαιωμένους ενεργειακούς πόρους. Μέσα σε αυτό το σκηνικό η Τουρκία στράφηκε προς τον αδύναμο κρίκο της περιοχής, την Κύπρο, την οποία αντιλαμβάνεται ως όμηρο, μετά την εισβολή και κατοχή του 37% των εδαφών της από το 1974. Γνωρίζει πολύ καλά ότι με την πολιτική των εντάσεων και κρίσεωνκατάφερε να αδρανοποιήσει τις έρευνες υδρογονανθράκων της Ελλάδας στο Αιγαίο και να εγγράψει υποθήκες και σενάρια συνεκμετάλλευσης. Δεν είναι πολύ μακριά τα γεγονότα και οι κρίσεις στο Αιγαίο με τα σεισμογραφικά ΤΣΑΝΤΑΡΛΙ, ΧΟΡΑ, ΣΕΙΣΜΙΚ,ΤΣΕΣΜΕ,ΠΙΡΙ ΡΕΪΣ. Μετά από κάθε κρίση, η Τουρκία κάτι κέρδιζε, α- πό την έλλειψη αποφασιστικότητας και τις υποχωρήσεις της Ελλάδας. Θυμίζω το πρωτόκολλο της Βέρνης, τις συμφωνίες Νταβός, τις συμφωνίες της Μαδρίτης κ.λπ. Κάτι παρόμοιο επιδιώκει η Τουρκία σήμερα σαν έλασσον, διότι αυτή τη φορά θεωρώ ότι έχει άμεσες βλέψεις για το μείζον, που είναι οι υδρογονάνθρακες της Κύπρου. Η Τουρκία χρησιμοποιεί το κατεχόμενο τμήμα κατά το δοκούν. Άλλοτε επικαλείται τις συνθήκες Ζυρίχης (τις οποίες κατέλυσε), άλλοτε το σχέδιο Ανάν (το οποίο δεν υπάρχει) και πάγια χρησιμοποιεί το ψευδοκράτος και κυρίως την ισχύ της, την οποία και δηλώνει σε κάθε ευκαιρία, προς επίγνωση και εκφοβισμό. Για να καταλάβουμε τις επιδιώξεις της Τουρκίας πρέπει να διδαχθούμε από το παρελθόν. Οι Τούρκοι απέδειξαν ότι είναι επίμονοι. Αν υποχωρήσουμε θα χάσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και το δυνατό μας όπλο: την υπόσταση της Δημοκρατίας της Κύπρου. Φυσικά με λεονταρισμούς και με τις βάρκες δεν αντιμετωπίζονται οι κορβέτες και οι φρεγάτες της Τουρκίας. Το διαχρονικό, εξ αίματος και ιστορίας, στήριγμα της Κύπρου, δηλαδή η Ελλάδα, είναι χαμένη στη δύσκολη οικονομική, πολιτική και κοινωνική της κρίση. Οι πολιτικές της δυνάμεις περί άλλα τυρβάζουν. Η απουσία συνεννόησης στα εθνικά θέματα είναι πασιφανής. Ούτε καν συζήτηση δεν γίνεται για τα θέματα αυτά, τα οποία κάποιοι θεωρούν ως ταμπού! Για να αντιμετωπισθεί η τουρκική επιθετικότητα ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΜΠΝΟΙΑ και ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ. Χρειάζεται αναβάθμιση και ενίσχυση των διπλωματικών και αμυντικών μας δυνατοτήτων, ακόμα και αναδιάταξη των συμμαχιών μας, εφόσον οι σημερινοί σύμμαχοι (πραγματικοί και δήθεν) μας αφήνουν εκτεθειμένους στην ισχύ και επιθετικότητα της Τουρκίας. Χρειάζεται προσεχτική ανάλυση και εκμετάλλευση των γεωπολιτικών ευκαιριών και η δημιουργία συμμαχιών με ισχυρούς δεσμούς αμοιβαίων συμφερόντων. Η γεωπολιτική θέση της Κύπρου αποτελούσε και αποτελεί ισχυρή παρακαταθήκη (αλλά και κατάρα όταν δεν προσέχουμε). Τελειώνοντας θα ήθελα να σχολιάσω την πιθανότητα γεωτρήσεων από την Τουρκία στη νότια κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό, αν γινόταν, θα ήταν ολέθριο γεγονός για την κυριαρχία μας γιατί θα είναι μόνιμο. Η Τουρκία σήμερα δεν διαθέτει γεωτρητική εξέδρα και εξοπλισμούς για να επιχειρήσει στα πολύ βαθιά νερά. Επίσης δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ξένες εταιρίες, γιατί είναι βέβαιο ότι θα αρνηθούν να συμμετάσχουν σε παράνομες ενέργειες. Μπορεί να επιχειρήσει να ναυπηγήσει ή να εξαγοράσει εξέδρα, με κόστος που θα ξεπεράσει τα 2 δις. Κάτι παρόμοιο έκανε με το σεισμογραφικό Barbaros, για να μπορεί να το χρησιμοποιεί και σαν γεωπολιτικό όπλο για εξυπηρέτηση άλλων στόχων, όπως κάνει σήμερα. Το κόστος φαινομενικά είναι πολύ μεγάλο. Όμως τα 50-60 τρις κυβικά πόδια (tcf) τα οποία κρύβονται στη νότια κυπριακή ΑΟΖ είναι τεράστιο δέλεαρ για την Τουρκία. Ο καπετάν Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, πριν γίνει ναύαρχος, ήταν μεγάλος πειρατής. Οι πειρατές κούρσευαν πλοία φορτωμένα με πλούτο. Οι υδρογονάνθρακες της Κύπρου είναι πολύ μεγάλος πλούτος και η Τουρκία, η οποία έχει ανάγκη ενεργειακών πόρων, α- σκεί σήμερα πειρατική πολιτική. Και ο νοών, νοείτω. Δρ Κωνσταντίνος Νικολάου Γεωλόγος Πετρελαίων-Ενεργειακός Οικονομολόγος
8 ENΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΕΚΕ) ΤΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΚΗΦΕΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΑΞΑΝΔΡΟΥ Οι οικιστικοί μύθοι ανάγουν την ίδρυση των κύριων βασιλείων της Κύπρου στους αμέσως μετά τον Τρωικό πόλεμο χρόνους από Ομηρικούς ή- ρωες. Ανάμεσά τους ο Αχαιός Κηφεύς και ο Λάκων Πράξανδρος, πολεμιστές κι αυτοί στην Τροία κατά τον αλεξανδρινό ποιητή Λυκόφρονα, ιδρύουν την Κερύνεια και τη Λάπηθο. Λακώνων κτίσμα και Πραξάνδρου είναι κατά τον γεωγράφο Στράβωνα (και άλλους) η πόλη Λάπαθος (αλλού και Λάπεθος), πιο γνωστή ήδη στην αρχαιότητα ως Λάπηθος (και Λάπιθος), και η μαρτυρία του συνεπικουρείται από την προφορική τοπική παράδοση και από τη γειτνίαση με την Κερύνεια, η οποία, κατά την τοπική παράδοση, κτίστηκε από τον Κηφέα και τους Αχαιούς συντρόφους του και ονομάστηκε έτσι α- πό την ομώνυμη Αχαϊκή πόλη. Ο Λυκόφρων αναφέρει ό- τι ο Κηφεύς είναι απ Ωλένου Δύμης τε και Βουραίοισιν ηγεμών στρατού (: από τις πόλεις Ώλενο, Δύμη και Βούρα, που γειτνιάζουν με την Κερύνεια). Κατά τον Παυσανία: Δύμη μεν προς Ήλιδος πρώτη, μετά δε αυτήν Ώλενος ( ) και Τρίτεια ( ) και Αίγιον και Κερύνεια και Βούραι (και η Βούρα και τα Βούρα στη συνέχεια), επὶ ταύταις δε Ελίκη και Αιγαί τε και Αίγειρα και Πελλήνη. (...) μετά δε Ελίκην ( ) ήξεις εις πόλισμα Κερύνειαν ( ) υπέρ την λεωφόρον εν όρει, της οποίας το όνομα ή δυνάστης επιχώριος ή ο Κερυνίτης ποταμός πεποίηκεν. Τη σχέση με την Κύπρο μαρτυρούν αδιάψευστα ανά τους αιώνες πάμπολλα πανάρχαια τοπωνύμια του νησιού, όπως οι Δύμες της επαρχίας Λεμεσού και πιθανώς η Τύμη της Πάφου, τα Βούρα στη Μεννόγεια της Λάρνακας, η Αιγιαλούσα και Γιαλούσα της Καρπασίας και πιθανώς η Γιαλιά της Πάφου (Αίγιον ως γνωστό είναι το όνομα της γνωστής Αχαϊκής πόλης, και η Αχαΐα ονομαζόταν παλιά κατά Αιγιαλός ή / και Αιγιάλεια, και Αιγαί είναι το όνομα πόλεως της αρχαίας Αιγιαλείας), τα τοπωνύμια Κράθος (στο Ριζοκάρπασο), Ελίκη και Ελίκες και Ελίκι, Τρίτος (στην αρχαία Κύπρο: ακρωτήριο Τρήτοι και πόλη Τρήτα κοντά στην Παλαίπαφο), Πελ(λ)άνα (η Κυπριακή Σαλαμίνα στους χρησμούς του Εύκλου, η Πελλάνα της Λακωνίας και η Πελλήνη της αρχαίας Αιγιαλίας), Αχαιών ακτή (πανάρχαιο τοπωνύμιο, μνημονευόμενο από αρχαίες και νεώτερες πηγές, και ολοζώντανο ως σήμερα που στενάζει τουρκοπατημένο, στη βόρεια ακτή της Καρπασίας, σημαίνοντας ακατάπαυστα ανά τους αιώνες την ακτή όπου αποβιβάστηκαν Αχαιοί άποικοι. Κοιτάζοντας κανείς την περιοχή της Κερύνειας και της Λαπήθου στον χάρτη της Κύπρου (με το ακρωτήριο Κρόμμυον και τον κόλπο της Μόρφου στα δυτικά τους) εύκολα φέρνει στον νου την αντίστοιχη περιοχή της Αχαΐας κι όποιος είχε την τύχη να θαυμάσει από κοντά την κατεχόμενη σήμερα περιοχή της Κερύνειας, δεν δυσκολεύεται να διαπιστώσει ότι η όλη φύση εμφανίζει εκπληκτικὴ ομοιότητα με την αντίστοιχη περιοχή της Αχαΐας (δεν ήταν, φαίνεται, τυχαία η επιλογή της). Δίπλα από την πόλη των Αχαιών του Κηφέα, την Κερύνειαν, οι Λάκωνες του Πραξάνδρου ιδρύουν κατά την παράδοση την πόλη που είναι γνωστή ανά τους αιώνες με το όνομα Λάπαθος / Λάπεθος Λάπηθος / Λάπιθος (θυμάται κανείς και τους Λαπίθας και τη μάχη τους με τους Κενταύρους, το Λαπίθαιον καλούμενον από ανδρός εγχωρίου Λαπίθου... εν τῳ Ταϋγέτῳ (κατά τον Παυσανία), τον Λάπιθον που συνέπλευσε με τους Αργοναύτες (κατά τον Στράβωνα) και τη Θεσσαλική πόλη Λαπίθης (από Λαπίθου του Περίφαντος, κατά τον Στέφανο Βυζάντιο), το όρος Λαπίθης της Λακωνίας, κ.τ.τ. Ο Πράξανδρος, κατά τον Αλεξανδρινὸ ποιητή, φτάνει στη γη της Αφροδίτης Λάκων όχλον άγων Θεράπνης. Η Θεράπνα (Θεράπνη στην Ιωνική-Αττική), και στον πληθυντικὸ Θεράπναι, είναι πόλις ή τόπος της Σπάρτης. Πόλη Θεράπνα δεν μαρτυρείται στην Κύπρο, ούτε σώζεται στο νησί αυτό το τοπωνύμιο. Απὸ τον Στέφανο τον Βυζάντιο, όμως, μαζί με την εν Πελοποννήσω Λακεδαίμονα (: τη Σπάρτη), μνημονεύεται και ετέρα Λακεδαίμων Κύπρου μεσόγειος πόλις. Και η λατρεία του Απόλλωνος Αμυκλαίου ή Αμύκλου μαρτυρεί ασφαλή Λακωνική επίδραση, όπως και η λατρεία του ίδιου
9 θεού ως Ελείτα και της Αφροδίτης ως Μορφούς οδηγεί άμεσα ή έμμεσα στη Λακωνία του Πραξάνδρου. Ο Νόννος, ο Στέφανος Βυζάντιος και άλλοι μνημονεύουν το Πάνακρον, τα σημερινά Πάναγρα. / Κατά τον Στέφανο Βυζάντιο, Πηγαί παροικία Μεγαρέων. Οι οικήτορες Πηγαίοι. έστι δε και πόλις εν Κυρηνείᾳ της Κύπρου. Και ο Παυσανίας μνημονεύει Πηγάς Πελοποννησιακάς, της Μεγαλοπολίτιδος. Στην Κυπριακή πόλιν ί- σως αναφέρεται ο Ησύχιος στο λήμμα ειτισκαί, λέξη α- βέβαιης ετυμολογίας, που μοιάζει να απηχεί παλαιό Ετεοκυπριακὸ τοπωνύμιο, με πιο πιθανή απόδοση του ερμηνεύματος ως Πηγαί, παρά τω Εύκλω (: στον Εύκλο, τον ονομαστό Κύπριο χρησμολόγο). Ενδιαφέρουσα είναι η πιθανή συσχέτιση του χωριού Διώριος (Δκιώριος στην καθομιλουμένη Κυπριακή διάλεκτο) με το Ομηρικό Δώριον της περιοχής Πύλου, μολονότι τα ελλιπή και εν μέρει μη συμβατά δεδομένα επιβάλλουν αμφιβολίες: ο Παυσανίας, λ.χ., αναφερόμενος στη νίκη του Κόνωνος περί Κνίδον, προσθέτει: και όρος το Δώριον καλούμενον στον Κλαύδιο Πτολεμαίο (για τον Γαγγητικόν κόλπον) μνημονεύονται και Δωρίου ποταμού εκβολαί και ποταμός Δωρίας στην Ιλιάδα, και δη στον Κατάλογον νεών (Β 622), λίγους στίχους μετά την αναφορά στο Δώριον, μεταξύ των αρχηγών μνημονεύεται και ο κρατερός Διώρης η δε Ιστιαώτις, κατά τον Στράβωνα, εκαλείτο (...) πρότερον Δωρίς. Για το Δ(κ)ιώριος της Κύπρου (που συνήθως γράφεται με -ο-, παρετυμολογούμενο από το «δύο όρη» και κατ άλλους από το «δύο ρηγάτα») δεν υπάρχουν αρχαίες μαρτυρίες σε παλαιούς χάρτες εμφανίζεται στο δυτικό άκρο της ευρύτερης περιοχής Μόρφου, άλλοτε στη Solia και άλλοτε στη Lapithia ως Diorio και εκ παραφθοράς Diorigo, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις στην ίδια περίπου θέση αντ αυτού τοποθετείται πόλη Διωνία (Dionia), την οποία ο ιστορικὸς του 4ου αἰ. π.χ. Θεόπομπος συγκαταλέγει ταις Κυπρίαις πόλεσι. Εύστοχα ο Κυρ. Χατζηιωάννου (ΕλεΚ σσ. 256-7 σ.λ. Δκιώρϊος) υποστηρίζει συγγένεια με τα ονόματα των ορεινών χωριών της επαρχίας Λεμεσού Δωρός (ο) και Δωρά (η, συνήθως με -ο-) και αναγωγή του Δ(κ)ιώριος στο Ομηρικό Δώριον (: Ομηρ. Δώριον > Κυπρ. Δώριον > Δώριος [«όπως... το δέντρον > το δέντρος και πληθ. τα δέντρη»] > Δκιώριος: ίσως, νομίζουμε, και κατ επίδραση του Διωνία, ή ακόμα και του Διώρης. Η μακρά και λίαν επίπονη πορεία από τα παρακμάσαντα μεγάλα Μυκηναϊκά κέντρα της ανατολικής προς τη νοτιοδυτική ή τη βορειοδυτική Πελοπόννησο (την Αχαΐα ή τη Λακωνία - Μεσσηνία) προς το Αιγαίο (και δη την Κρήτη και τη Ρόδο) και προς την Κύπρο φαίνεται να ισχύει για τους εκ Πελοποννήσου Αχαιούς οικιστές της Κύπρου εν γένει. Η Λάπηθος και η Κερύνεια (κυρίως η δεύτερη, καθώς ανήκε παλιά στο βασίλειο της Λαπήθου, και στη Λαπηθία) δεν ευτύχησαν να έχουν την προβολή άλλων Κυπριακών βασιλείων, και δη της Σαλαμίνας και της Πάφου. Πενιχρές σχετικά είναι οι επιγραφικές, νομισματικές και γραμματειακές μαρτυρίες, με πιο αξιοσημείωτη τη συλλαβική επιγραφή από την Πάφο, του 6ου αι. π.χ., που μνημονεύει αφιέρωμα Πραξά(ν)δρω (η μόνη άλλη μνεία του ονόματος στις σωζόμενες πηγές απαντά στα αρχαία σχόλια στον δεύτερον Ολυμπιόνικον (Θήρωνι Ακραγαντίνω), στο λήμμα αδελφεόν εις τον Πράξανδρον αδελφόν του Θήρωνος όντα). Ενδιαφέρουσες είναι οι αναφορὲς του Διόδωρου Σικελιώτη στην εμπλοκή των δύο πόλεων στις διαμάχες των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου (αποσπασματικά): (19.58-59) Νικοκρέων μεν και των άλλων οι κράτιστοι βασιλείς προς Πτολεμαίον πεποίηνται συμμαχίαν, ο δε Κιτιεύς και Λαπίθιος, έτι δε Μαριεύς και Κερυνίτης την προς αυτόν φιλίαν συντέθεινται. / (19.62) οι περί Σέλευκον Κερυνίαν και Λάπιθον εξεπολιόρκησαν. / (19.79) Πτολεμαίος... Πράξιππον τον της Λαπηθίας βασιλέα και τον της Κερυνίας δυνάστην υποπτεύσας αλλοτρίως έχειν συνέλαβε (ο περί ου ο λόγος Πράξιππος Β, που εκθρονίστηκε [το 312] από τον Πτολεμαίο, είναι ο τελευταίος βασιλιάς της Λαπήθου / το πρώτο ήμισυ του 4ου αι. φαίνεται ότι βασίλευσε ο Πράξιππος Α ). Λίαν αξιοσημείωτη είναι η επιγραφή του 3ου αι. π.χ. από τον Λάρνακα της Λαπήθου, κατά την οποία ο αρχιερεύς Πραξίδημος και οι ιερείς του Ποσειδώνος του Ναρνακίου τιμούν τον ευεργέτη Νουμήνιον Νουμηνίου και τους απογόνους του με ατέλειαν των γερών. Το όνομα Πραξίδημος απαντά και σε μίαν άλλη επιγραφή από τον Λάρνακα της Λαπήθου της ή περίπου της ί- διας εποχής (OGIS 17): Αθηνά Σωτείρα Νίκη και βασιλέως Πτολεμαίου Πραξίδημος Σεσμάος τον βω[μόν] ανέθ[η]κεν αγα[θ]η τύχη. Τα δε δεδομένα καθιστούν εύλογη κι ίσως σχεδόν βέβαιη την υπόθεση ότι ο Πραξίδημος των δύο επιγραφών είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. Να σημειωθεί ότι το όνομα, όπως και το Πράξιππος των δύο γνωστών βασιλέων της Λαπήθου, φαίνεται να υποδηλώνει στενή σχέση με το όνομα του μυθικού οικιστή της Λαπήθου Πράξανδρος και η υπόθεση να έχουμε στη ΛΑΠΗΘΟ μιαν περίπτωση ανάλογη μ αυτή των Κινυραδών της Πάφου (βασιλέων και ιερέων της Αφροδίτης) προβάλλει ελκυστική. Αλλά και το όνομα Νουμήνιος απαντά επίσης σε άλλες επιγραφές, ανάμεσα στις οποίες και μία από την περιοχή της Λαπήθου της ίδιας ή περίπου της ίδιας εποχής. Τα ποικίλα δε δεδομένα δίνουν την εικόνα μιας περιφανούς οικογένειας (ανάλογης με εκείνη του Σιμάλου Τιμάρχου του Σαλαμινίου που τιμά ο πολύς Στόλος Θέωνος Αθηναίος στήνοντας άγαλμά του στη Δήλο με αφιερωματικό επίγραμμα του Αντισθένη του Πάφιου, τα δε πολλά και λαμπρά παρακλάδια της οικογένειάς του απλώνονται στην Αθήνα, στη Δήλο και στην Κάτω Ιταλία, με πάμπολλες σχετικές επιγραφές). Η επιγραφή (σε μετάφραση): Νουμήνιος Νουμηνίου. Επειδή ο Νουμήνιος Νουμηνίου, ευεργέτης όντας της πόλεως, συνεχώς έδειχνε κάθε φροντίδα και για τον αρχιερέα και για τους ιερείς και με λόγια και με έργα, φάνηκε καλό στον Πραξίδημο τον αρχιερέα και στους ιερείς του Ποσειδώνα του Ναρνάκιου να δώσουν στον Νουμήνιο και τους απογόνους του σ ό,τι θυσιάζουν απαλλαγή από τα δώρα στους ιερείς σ όλα ανεξαιρέτως τα χρόνια. Με το καλό! Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ένα αναθηματικό επί-
10 ENΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΕΚΕ) γραμμα από την Κερύνεια, του τέλους του 4ου ή των αρχών του 3ου αι. π.χ., αποτελούμενο από έναν δακτυλικόν εξάμετρο και επτά πεντάμετρους στίχους, χαραγμένο σε κιτρινωπόν ασβεστόλιθο, ακρωτηριασμένο δυστυχώς στην αρχή του πρώτου στίχου, ώστε να α- γνοείται το τρισύλλαβο ή δισύλλαβο όνομα του πιθανώς διακεκριμένου αφιερωτή, που στήνει βωμόν στους θεούς με οδηγίες του Απόλλωνα, πιθανώς του Κερυνήτου Απόλλωνος, που μνημονεύεται επίσης σε ε- πιγραφή της Πάφου, του 14 μ.χ. (τον ημέτερον Κε[ρ]υνήτην Απόλλω), ίσως δε και σε επιγραφή του 225/4 από το Καφίζιν ([Κερυ]νήτης?]. Αξίζει να προσέξει κανείς τη διαλογική μορφή του επιγράμματος, με τον διάλογο α- φιερωτή Απόλλωνα να θυμίζει (από κάποιαν άποψη) τον διάλογο Αινεία Αφροδίτης στον μεγάλο Ομηρικό ύμνο Εις Αφροδίτην, με την εμφαινόμενη σχετική οικειότητα θεού και ανθρώπου. (Σε μετάφραση:) Αυτόν εδώ (ο τάδε) αφιέρωσα, αυτόν που ο Απόλλων έχει πει, στο φως φέρνοντας του ήλιου ετούτη του θεού τη ρήση: «Στόλισε τούτων των θεών βωμόν αφού ιδρύσεις, γιατί πείθεις τη μεγάλη ετούτη χάρη αν κάμεις». Σ αυτά ανταποκρινόμενος, για σε δώρο αυτό εγώ έστησα αφού είπα: «Εμφάνισες την αρετή και των θεών τη δύναμη.» «Αλλ είθε αυτό εδώ για σε να κείται πάντα για καλό της ίδιας της ψυχής σου εικόνα αυτό εδώ απόθεσες.» Αξιόλογο, ως δείγμα υψηλής ποιητικής τέχνης, είναι ένα λιτό επιτύμβιο επίγραμμα χρονολογούμενο στα τέλη του 2ου ή στις αρχές του 3ου αι. μ.χ., αποτελούμενο από δύο ελεγειακά δίστιχα, χαραγμένα σε ακατέργαστη ορθογώνια κιτρινωπή πλάκα από πωρόλιθο σε οκτώ σειρές, ενώ μία ένατη σειρά δίνει σε πεζό λόγο το κείμενο αποστροφής προς τον νεκρό Χάρμο. Η πλάκα βρέθηκε τον χειμώνα του 1955/56 εντειχισμένη στο Βυζαντινό τμήμα των τειχών του Φρουρίου της Κερύνειας, όπου και εναποτέθηκε σε μιαν αποθήκη, όπως έγραφε το 1961 ο Mitford (σήμερα η Κερύνεια είναι κατεχόμενη κι η αποθήκη πιθανώς συλημένη, άδεια). Το μέτρο του είναι άψογο (με μόνη αδυναμία την τομή μετά το δε στον στ. 4), η γλώσσα ποιητική, με τύπους της αρχαϊκής Αρκαδοκυπριακής διαλέκτου, κατά μεγάλο μέρος τυπική, τα δε νοήματα απλά, με εξαίρεση τον προβληματικό, δυσανάγνωστο και δύστικτο στ. 4. Εννέ εγώ ζήσας λυκαβάντων ήματα μούνων, ήλθον υποχθονίους αέλιον προλιπών, εν δάκρυσιν γενέταν κ[αι μ]ατέρα και στοναχαίσιν λείψας ούνομα δε ψιλόν ερεί τις έφυν. <α>ια[ί], Χάρμε χρηστέ, χαίρε. Εννιά χρονών ημέρες μόνο σαν έζησα εγώ ήλθα στον Κάτω κόσμο πρόωρα αφήνοντας τον ήλιο, μέσα στα δάκρυα πατέρα μάνα και μέσ στους στεναγμούς αφήνοντας και το όνομα γυμνό θα λέει ποιος ήμουν. Ωιμέ, Χάρμε χρηστέ, χαίρε. [«και το όνομα γυμνό θα λέει ποιος ήμουν»: Χάρμος, ολόχαρος, και χάρμα οφθαλμών, και χρηστός.] Στον αρχαίο μύθο δεν απαντούν περισσότερα στοιχεία για τον Κηφέα και τον Πράξανδρο σε σχέση με την Κύπρο. Με το όνομα Πράξανδρος δεν μνημονεύεται άλλο μυθικό πρόσωπο. Αντίθετα, το όνομα Κηφεὺς α- παντά συχνά σε μύθους διάφορους, όπως στις σχετικές διηγήσεις του Νόννου (Διονυσιακά 30.274 κ.εξ.: είρεό μοι Κηφήα, τά περ κάμε Περσέος άρπη ) και του Λιβάνιου (Προγυμνάσματα 2.35-36. Περί Κηφέως και Περσέως), με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα τη σύνδεσή του τόσο με την Αρκαδία όσο και με την Ανατολή, με την Αργοναυτική εκστρατεία και τον Ηρακλή, με τον οικιστή της Πάφου Αγαπήνορα (εγγονοί του Αρκάδος είναι ο Κηφεύς και ο Λυκούργος, εγγονός δε του τελευταίου ο Αγαπήνωρ) αλλά και με τον Περσέα και επομένως με το Κούριον: Αργείων κτίσμα κατά τον Στράβωνα, πόλιν Περσέος κατά τον Νόννο, πόλιν Περσήος στο γνωστό επίγραμμα από το Ιερό του Υλάτη Απόλλωνα, Υλάτου τε γην, που μνημονεύει και ο Λυκόφρων σε σχέση με τους πέντε οικιστές της Κύπρου. Λίαν ενδιαφέρουσα είναι και η αναφορά του Νόννου στην Κύπρο, στον Λάπηθον και στη Λάπηθον, (447-48) ύστερον ην εκάλεσαν επώνυμον ηγεμονήος (με πιθανή αντιστροφή της εύλογης σχέσεως των δύο, όπως και στους στ. 435-36: Κύπρον Κύπριδος αυτογόνοιο φερώνυμον), και η α- ναφορά (451-52) στην Κινύρειαν, την επώνυμον εισέτι πάτρην αρχεγόνου Κινύραο, για την Κερύνειαν, με τα δύο ονόματα να αντιπροσωπεύουν προφανώς δύο διαφορετικές τάσεις της τοπικής παράδοσης. Ο Κηφεύς κατά κύριον λόγο (καθώς η Κερύνεια υ- παγόταν στο βασίλειο της Λαπήθου στους αρχαίους χρόνους) και ο Πράξανδρος δεν ευτύχησαν να έχουν την ίδια με τον Τεύκρο και τον Αγαπήνορα προβολή. Δεν έπαυσαν εντούτοις να αποτελούν και αυτοί πηγή καταφυγής, να δίνουν το όνομά τους σε αγωνιστὲς και Συλλόγους (σαν τον Γυμναστικό Σύλλογο «Πράξανδρος», με τη σημαντική προσφορά στον τόπο, που αποτελεί αψευδή μάρτυρα διαχρονικότητας), να εμπνέουν λογοτέχνες. Μνημονεύω, συνοπτικά, τέσσερα χαρακτηριστικά παραδείγματα: [1.] ΝΙΚΟΣ ΚΡΑΝΙΔΙΩΤΗΣ w ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΠΟΛΗ, Ι: Έζησα τη ζωή μου στα δάση της Κερύνιας, / ακούοντας τους αυλούς του Σειληνού: / Φωνές δυναμικές, γενναίες. / Κι είδα τα καράβια των Αχαιών να φτάνουν / με τον Πράξανδρο και τον Κηφέα. // Το φως του Αιγαίου στα μάτια τους. / Στο πρόσωπό τους την καυτερή απόφαση / για το ξεκίνημα ενός κόσμου νέου. / Χελιδονίσματα κι αγάπες νέες / στα φτε-
11 ρωτά πόδια τους. / Θέληση αρετής στα χέρια τους. / Θεούς που ξεδιψάσανε το αίμα, / γεμάτους γνώση και σοφία, στις καρδιές τους. // Ποιος είναι αυτός / που τηράει τον ήλιο κατάματα και δεν φοβάται, / που η χλαμύδα του σκίζει / τον άνεμο της δικαιοσύνης, / και τα μαλλιά του γεμίζουν / τις πλάτες ενός κόσμου νέου; / Χαίρε Κηφέα! / Σκύψε να φιλήσεις το χώμα, άγιο, / δεμένο με τη σοφία του θεού, / με την αίσθηση του ανθρώπου, / που ξομολάει τη γνώση του / και πορεύεται σεμνά σε μια πατρίδα νέα / γεμάτη θάλασσα και ήλιο. w ΤΟ «EΚΕΙΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ»: Αυτές οι ρίζες / φτάνουν βαθιά ως τον Τεύκρο και τον Πράξανδρο / και διακλαδώνονται μετά / στο χριστιανικό Βυζάντιο, / όπως το μαρτυρεί κι ο Κύπριος Γρηγόριος, / που στα γραπτά του ονόμασε την Κύπρο / «το εκείσε Ελληνικόν». // Γιατί, ό- ταν ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος / τον έχρισε Πατριάρχη, / ο Γρηγόριος / έβλεπε από την Κωνσταντινούπολη / το «εδώθε Ελληνικόν», τουτέστι το Βυζάντιον, / και το «εκείσε Ελληνικόν, ήτοι την Κύπρο. w ΑΓΑΠΗΝΩΡ Ο ΑΡΚΑΣ: ( ) Άσπρο μου τρεχαντήρι Ελληνικό! / Συ που ταξίδεψες, με τα λευκά σου τα πανιά, / τον Αγαπήνορα, τον Πράξανδρο, / τον Τεύκρο, τον Ακάμαντα / στη Σαλαμίνα, τη Λάπαθο, την Πάφο, / στις γαλανές της Κύπρου ακρογιαλιές. // Γράφω, με το κερί της μνήμης, / τα θεία ονόματά τους ( ). // Εδώ είν εκείνοι π αγαπήσαμε πολύ, / πέρα απ το θάνατο και πέρα απ τη ζωή. / Εκείνοι που μας γέννησαν / αμέτρητες γενηές Ελληνικές / μες τον γαλάζιο χώρο της ζωής, / στου θρύλου και της ιστορίας τα γυρίσματα. // Άσπρο μου τρεχαντήρι Ελληνικό, / εσύ, που μ ούριον άνεμο / ταξίδεψες τη νέα φύτρα, / ελπίδα κι όνειρο μαζί / μιας νέας Ελλάδας. [2.] ΦΑΙΔΡΟΣ ΚΑΒΑΛΛΑΡΗΣ w ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΣ ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (χωρίς σημεία στίξεως εκτός από τις τελείες στο τέλος των στροφών): Το μεσημέρι / στην έκπαγλη θέα / σπινθήρισε στον νου μας η απόφαση: / να λατρεύσουμε εδώ τον Έλληνα Απόλλωνα / να χτίσουμεν εδώ την Πόλη μας / ανάμεσα βουνού και θάλασσας / ανάμεσα ανατολής και δύσης / όπου σταυροδρομούν οι άνθρωποι και τα πουλιά / η πρώτη κορώνα στου Πράξαντρου το κεφάλι / και ο ευχαίτης Λάπηθος ωδήγησε τις φάλαγγες / όποιος μάχεται και πεθαίνει / σ αυτόν ανήκει ο τόπος. // Στις κυκλικές καλύβες / τα αγγεία και τα πέτρινα εργαλεία ( ). // Έφευγαν τα καράβια απ το λιμάνι / κι άφηναν πίσω τους γραμμές / για το Αιγαίο ( ) / γεμάτα λάδι λεμόνι και γλυκόρριζο. // Κι έτσι εδώ ριζώσαμε σε τουν της γης το χώμα / και το βασίλειο άπλωσε μέσ σε πολλούς αιώνες. [3.] ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ w ΚΗΦΕΥΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΑΝΔΡΟΣ Στο δοιάκι καπετάνιος χελωνόδερμος / με δέκα θαλασσόλυκους χαλκούς / και τον Κηφέα και τον Πράξανδρο αδελφούς / στο μοίρασμα ηλιοστάλακτης αρμύρας. / Η μέρα έγερνε από την κουπαστή / καθώς αυτοί α- ράζαν στο νησί / της Άνασσας των Γόλγων. // Χρόνους πολλούς πιο ύστερα εκείνο το καράβι / βούλιαξε στα ρηχά / της βόρειας άκρης. / Το μαρτυρεί ένας δύτης, ο Λυκόφρων, / που πνίγηκε μαζί του. (...) // Μια φαλακρή εξαίφνης Στρατονίκη / ως αναδυομένη εξ αιγιαλού, / π άλλοι τον λεν Ακτή των Αχαιών / κι άλλοι Κερύνεια ή Λάπηθο, αναγγέλλει / στα κύματα της κόμης οικτιρμούς. (...) // Το παραλήρημά της ακουμπά // στο παραμύθι που τυλίγει ο θείος γέρος. // Τυφλός και δεν τον έβλεπε Κανείς. / Το καημένο το ψωμί του πέτρωσε. / Καλοκαιριές δεν γνώρισε ποτέ. / Πίστευε πως αν έπρεπε σαν πρώτα / να ξαναβρούμε ανθρώπινη μορφή / οφείλουμε στην Κίρκη να πληρώσουμε / απεξαρχής πέντε δραχμές. / Και πού να βρεις δραχμές τέτοιο καιρό; // Μισή γοργόνα θάλασσα εξαπτέρυγη / πνιγμένη σ α- πονέρια πορφυρίδας / κινώντας μέσες άκρες το μεσίδι της / καταφρονεί τ αδούλωτό της δάκρυ. // Λόγια δεύτερης χρήσεως, ίσως ναι. / Για να θυμίζουν τ όνομα της πόλης / που μέλλει αναδυθεί (Κερύνεια δύο) / μ έξαρμα πόθου για το πιο καλό. // Και το πλημμύρισε ο Κηφεύς λεμόνια / και διψασμένα ο Πράξανδρος κροντήρια. w ΚΕΡΥΝΕΙΑ 3 Πρώτα ήταν ο Κηφεύς και ο Πράξανδρος. Με τα λιγοστά καράβια τους, όταν έπεσε η Τροία, έφτασαν «στο νησί της Αφροδίτης, της άνασσας των Γόλγων», σε χρόνια παλαιά και μυκηναϊκά. Οι δύο οικιστὲς (ο έ- νας από την Αχαΐα, ο άλλος από τη Λακωνία) ωθούμενοι απ τα κύματα της ιστορίας, σαν άραξαν στις βορινές α- κτές, ανέστησαν δύο πόλεις: Κερύνεια και Λάπηθο. Δεν ήταν άλλωστε οι μόνοι που έφτασαν εκεί, και μάλιστα με κάποια καθυστέρηση («πέμπτοι και τέταρτοι», μαρτυρεί ο Λυκόφρων). Η βορινή πλευρά της Κύπρου είχε από τότε δεχθεί κι άλλους Έλληνες και πήρε από κείνους τ όνομά της: Αχαιών Ακτή. Τ όνομα κράτησε γερά την ελληνογένειά του πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια, ώσμε το 1974, που μ έναν φοβερό κασμά εμείς οι ασύνετοι τσακίσαμε τη γη μας και γιόμισαν τα σπλάχνα της από τ ορμητικό πικρό νερό της εισβολής ( ). Ισοβαθμία και ακύρωση, εκεί που κατοικούν οι δυο Κερύνειες κείνη της επιφάνειας (Κερύνεια 1, Κηφεύς) και κείνη του βυθού (Κερύνεια 2, με το ναυαγισμένο της ελληνικό καράβι). Στον ίδιο τόπο πάντα, όπου ριζώσαν οι Αχαιοί και όπου, εις πείσμα των τριάντα τόσων αιώνων, εισήλασαν οι Αττίλες ( ).» [4.] ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΝΤΗΣ w ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΜΥΗΜΕΝΟΙ: Τον ρώτηξαν αν είχε διαβάσει ενδελεχώς / ολόκληρη την ποίηση του Πραξάνδρου / πριν κάνη εκείνες όλες τις παρατηρήσεις. / Κι αυτός απάντησε ευθαρσώς / πως όχι, ένα μονάχα ποίημα του Πραξάνδρου διάβασε / γιατί ένα μονάχα χρειαζόταν. / Του ήταν αρκετό, είπε, το ένα ποίημα, / είν αρκετό, είπε, ένα ποίημα / για τους εκ γενετής μυημένους. ΑΝΔΡΕΑΣ Ι. ΒΟΣΚΟΣ Ομότ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
12 ENΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΕΚΕ) Ονήσιλος* του Παντελή Μηχανικού Δίπλα μου ήτανε ο Ονήσιλος βγαλμένος απ την ιστορία και το θρύλο ολοζώντανος. Αρχιλεβέντης βασιλιάς αυτός κρατούσε στο χέρι ό,τι του χε απομείνει: ένα καύκαλο το δικό του κρανίο γεμάτο μέλισσες. Δέκα χρόνια έστελλε τις μέλισσές του ο Ονήσιλος να μας κεντρίσουν να μας ξυπνήσουν να μας φέρουν ένα μήνυμα. Δέκα χιλιάδες μέλισσες έστειλε ο Ονήσιλος κι όλες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα χωρίς τίποτα να νιώσουμε. Κι όταν το ποδοβολητό των βαρβάρων έφτασε στη Σαλαμίνα φρύαξε ο Ονήσιλος. Άλλο δεν άντεξε. Άρπαξε το καύκαλό του και το θρυμμάτισε απάνω στο κεφάλι μου. Κ έγυρα νεκρός. Άδοξος, άθλιος, καταραμένος απ τον Ονήσιλο. *Ο Ονήσιλος ήταν βασιλιάς της Σαλαμίνας της Κύπρου, που έζησε κατά τα τέλη του 6ου και τις αρχές του 5ου αιώνα π.χ. Επαναστάτησε εναντίον του α- δελφού του, φιλοπέρση βασιλιά Γόργου, τον εκθρόνισε και με τη βοήθεια των Ιώνων ηγήθηκε επανάστασης όλων των Κυπρίων (πλην των Αμαθουσίων) εναντίον των Περσών (499 π.χ.). Ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος ο Α έστειλε ισχυρό στόλο και στρατό υπό τον Αρτύβιο για να καταπνίξει την επανάσταση. Σε ναυμαχία και πεζομαχία που έγινε, αρχικά νικούσαν οι επαναστάτες, στη μάχη δε διακρίθηκε ο Ονήσιλος που σκότωσε τον αρχηγό των Περσών Αρτύβιο. Όταν όμως ο βασιλιάς του Κουρίου Στασάνωρ με τον στρατό του αποχώρησε, η μάχη έκλινε υπέρ των Περσών. Ο Ονήσιλος, μαχόμενος ηρωικά, σκοτώθηκε. Οι Αμαθούσιοι έκοψαν το κεφάλι του και το κρέμασαν σε δημόσια θέα. Ένα σμήνος μέλισσες κατέφυγαν στο κρανίο του Ονήσιλου, έκαναν εκεί τη φωλιά τους και τότε οι Αμαθούσιοι ζήτησαν χρησμό από μαντείο, το οποίο τους προέτρεψε να το θάψουν με τιμές ήρωα και να προσφέρουν θυσίες στον Ονήσιλο, όπως και έγινε. Βιογραφικό Ο Παντελής Μηχανικός (Λιμνιά Αμμοχώστου, 1926 - Λονδίνο, 1979) φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στην Αμερικανική Ακαδημία Λάρνακας. Από το 1949 ώς τον θάνατό του εργάστηκε ως υπάλληλος στο Τμήμα Τελωνείων. Έκανε την εμφάνισή του στην ποίηση το 1952 από το περιοδικό «Κυπριακά Γράμματα» και στη συνέχεια τύπωσε τις εξής ποιητικές συλλογές: «Παρεκκλίσεις» (Σημειώσεις ημερολογίου 1952-54), Κύπρος 1957 (περιλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη τη «Δοκιμασία ονείρων», βραβευμένη από το περιοδικό «Κυπριακά Γράμματα», το 1954), «Τα δύο βουνά», Λευκωσία 1963, εκδόσεις «Λυρική Κύπρος», και «Κατάθεση», Κύπρος 1975. Επίσης υπάρχουν επτά ανέκδοτα ποιήματά του στο περιοδικό «Κύκλος» της Λάρνακας. Και οι τρεις ποιητικές συλλογές του Μηχανικού αντιστοιχούν σε τρεις καίριες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου.
13 2014: ΕΤΟΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΩΣΤΑ ΜΟΝΤΗ «Γράμματα στη Μητέρα: Βαδίζοντας στα χνάρια του Κώστα Μόντη» Μ ε μεγάλη επιτυχία, παρουσία του πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας Κυριάκου Κενεβέζου, πανεπιστημιακών δασκάλων, λογοτεχνών και ανθρώπων των Γραμμάτων, πραγματοποιήθηκε, την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2014, ημερίδα με τίτλο «Γράμματα στη Μητέρα: Βαδίζοντας στα χνάρια του Κώστα Μόντη». Η ημερίδα οργανώθηκε στο πλαίσιο του Έτους Μνήμης Κώστα Μόντη, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση και 10 χρόνων από τον θάνατό του, με τη συνεργασία του Κοινωφελούς, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Ιδρύματος «Κώστας Μόντης» και με τη στήριξη των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τους έγκριτους εισηγητές και το πολυπληθές ακροατήριο καλωσόρισε στο Σπίτι της Κύπρου η Μορφωτικός Σύμβουλος της Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας Μαρία Παναγίδου. Χαιρετισμό απηύθυναν ο πρέσβης Κυριάκος Κενεβέζος και ο εγγονός του ποιητή και Εκτελεστικός Διευθυντής του Ιδρύματος «Κώστας Μόντης» Κώστας Μόντης, ο οποίος αναφέρθηκε στη ζωή και το έργο του παππού του, καθώς και στους σκοπούς και τις πολυσχιδείς δράσεις του Ιδρύματος. Μετά την εισαγωγική ομιλία της φιλολόγου, τ. Μορφωτικού Ακολούθου Ελένης Αντωνιάδου, που αναφέρθηκε στους κυριότερους σταθμούς της ζωής και του έργου του Κώστα Μόντη, από τη γέννησή του στην Αμμόχωστο, το 1914, έως τον θάνατό του, στη Λευκωσία, το 2004, παρουσίασαν τις εισηγήσεις τους: * Ο αναπλ. καθηγητής Ιστορίας Νεότερου Ελληνισμού του Πανεπιστημίου Κύπρου Γιώργος Γεωργής * Η επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Κύπρου, του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Λουίζα Χριστοδουλίδου * Ο Δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας Κωστής Δανόπουλος * Ο κριτικός λογοτεχνίας Αλέξης Ζήρας * Ο καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Θεοδόσης Πυλαρινός, * Ο καθηγητής, επιστημονικός διευθυντής Παττίχειου Δημοτικού Μουσείου-Ιστορικού Αρχείου και Κέντρου Μελετών Λεμεσού, Μίμης Σοφοκλέους. Παρεμβάσεις έγιναν από την αρχαιολόγο Όλγα Φιλανιώτου και τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο. Γιώργος Γεωργής Το ιστορικό γεγονός στην ποίηση του Κώστα Μόντη Ο Κάλβος, ο Σολωμός, ο Παλαμάς, ο Σικελιανός, ακόμη και ο Καβάφης κινούνταν στην παραδοσιακή αντίληψη της εθνικής ιστορίας. Στο έργο τους προβάλλει κυρίαρχα ένας εθνοκετρικός ποιητικός ι- στορισμός. Αντίθετη είναι η λειτουργία του ιστορικού γεγονότος στην ποίηση του Κώστα Μόντη, που βρίσκεται σε έναν συνεχή διάλογο με την Ιστορία, ως έννοια, επιστήμη και γραφή ή με τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα. Ανατρεπτικός ως αναρχικός στις επισημάνσεις του, βαθύς στοχαστής στις προσεγγίσεις του, κριτικός και επικριτικός με τα γεγονότα, καλύπτει συχνά την τραγικότητα των στιγμών κάτω από ένα κέλυφος σαρκασμού και αμφισβήτησης. Η ειρωνία και ο σαρκασμός είναι φυσικά κυρίαρχα στοιχεία στην ποίησή του, ιδιαίτερα μετά την ανατροπή των εθνικών και ανθρώπινων αξιών που επέφερε το Κυπριακό το 74. Ταυτόχρονα, συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα αποτελούν την αφετηρία για ένα βαθύ ανθρώπινο προβληματισμό, άλλοτε με έναν απαισιόδοξο σαρκασμό και άλλοτε με μια κριτική ματιά που περνά από την πεσιμιστική προσέγγιση σε μια αισιόδοξη ενόραση. Ο διάλογος είναι κύριο επίσης χαρακτηριστικό της ποιητικής του. Όλα τα ποιήματα προϋποθέτουν έναν άμεσο συνομιλητή, προς τον ο- Περιλήψεις εισηγήσεων Ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα Κυριάκος Κενεβέζος και ο εγγονός του ποιητή Κώστας Μόντης Η εισηγήτρια Ελένη Αντωνιάδου και η αρχαιολόγος Όλγα Φιλανιώτου Οι εισηγητές (από αριστερά) Αλ. Ζήρας, Μ. Σοφοκλέους, Γ. Γεωργής, Θ. Πυλαρινός ποίο απευθύνει τους στίχους του: η Έρση, η γυναίκα του, ο Κύριος, προς τον οποίον καταθέτει τις απορίες και τις αμφισβητήσεις του, ε- νώ πολλές φορές συνομιλητές του είναι οι Έλληνες ποιητές: ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Καρυωτάκης, ο Ελύτης και άλλοι. Βασική όμως παρουσία είναι ο «νοερός συνομιλητής», μια περσόνα του εαυτού του προς τον οποίο απευθύνει ερωτήματα, απορίες, διαπιστώσεις, κρίσεις και επικρίσεις. Στους διαλόγους μαζί του κυρίαρχη παρουσία η Ιστορία, τα ιστορικά πρόσωπα των γεγονότων. Στο έργο του Μόντη τα ποιήματα που έχουν αφετηρία κάποιο ι- στορικό γεγονός είναι κυρίως όσα σχετίζονται με τον Αγώνα 1955-1959, την τουρκική εισβολή και την κατοχή, ενώ λιγότερα είναι όσα σχετίζονται με διεθνή γεγονότα και προβλήματα. Οι αγχόνες και τα κρατητήρια, οι θυσίες και κυρίως το ατελέσφορο του Αγώνα για την Ένωση και η συνακόλουθη απογοήτευση είναι γεγονότα με μεγάλη ποιοτική και ποσοτική παρουσία στο έργο του. Σ αυτά πρέπει να προστεθεί και το άτιτλο αγωνιώδες δίστιχο ποίημά του για την έλλειψη αγωνιστικότητας μετά από την εισβολή: Έκτοτε αγωνιώ μην παραδοθή το Μεσολόγγι/ Έκτοτε αγωνιώ μη βγουν ο Αυξεντίου κι ο Μάτσης μ υψωμένα χέρια. Η απογοήτευση από τη θολή και νόθο λύση του 1959 είναι δηλωτικά παρούσα. Γράφει με τη χαρακτηριστική τηλεγραφική ακαριαία διατύπωση των στιγμιαίων ποιημάτων του: Μας πρόδωσαν τους πόθους μας και τ άλματα./ Άδεια τα χέρια κι
14 ENΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΕΚΕ) οι καρδιές./ Μας έμειναν μονάχα κάτι αγάλματα/ από τα πρόσφατα συμβάντα τα καυτά/ ίσως εκτός χρόνου κι αυτά. Η αναφορά στον Αγώνα κλείνει με το δίστιχο ποίημά του Η δυσφήμιση της ΕΟΚΑ. Δυσφορεί με όλους εκείνους, που ελεύθεροι, δημόσιοι υπάλληλοι και αξιωματούχοι της Κυπριακής Δημοκρατίας, πολιτικοί και πολιτευόμενοι, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι και άλλοι αναλώνονται σε συζητήσεις για τη σκοπιμότητα του Αγώνα, τα λάθη, τα αποτελέσματα, τη σημασία του και άλλα: Αμ μεν εν άλλον τίποτε τζείνα τα «κοπελλούδκια» αφήκαμ μας τ αγάλματα τζαι τα τραούδκια. Η πρόσληψη της Ιστορίας στον Μόντη δεν είναι στενά ελληνοκεντρική, είναι πανανθρώπινη. Ο ίδιος, παρόλο που ζει απομονωμένος σ ένα νησί της Ανατολικής Μεσογείου, νιώθει πολίτης του κόσμου και παρακολουθεί με αγωνία τα διεθνή προβλήματα και τις εξελίξεις (Άνοιξη της Πράγας, Μάης του 68, φυλετικές διακρίσεις στη Ν. Αφρική, διώξεις στην Ισπανία, πόλεμος στο Βιετνάμ, κατατρεγμός των Παλαιστινίων). Τραγικός, αυθεντικός, ανθρώπινος, ο Μόντης ανάγει τη θλίψη α- πό τα γεγονότα σε προσωπική του υπόθεση. Λουίζα Χριστοδουλίδου Επιβιώσεις του τυπικού των δημοτικών τραγουδιών σε ιδιωματικά ποιήματα του Κώστα Μόντη «Ο ποιητής των ταπεινών πραγμάτων» αισθάνεται ενίοτε την α- νάγκη να επιστρέφει στις ρίζες του και να γράφει και «στη γλώσσα που πρωτομίλησε». Δεδομένου ότι τα ιδιωματικά στοιχεία συνιστούν κώδικες επικοινωνίας, ο Κώστας Μόντης δοκιμάζοντας τις δυνάμεις του στην κυπριακή ντοπιολαλιά, δημιουργεί ένα επικοινωνιακό περιβάλλον μεταρσιώνοντάς την ποιητικά, ώστε να αναδείξει ρεαλιστικά και να «αναπαριστήσει πιο πειστικά» το κυπριακό τοπίο, με φανερή «την αίσθηση του τόπου» και της γλωσσικής του καταγωγής. Έτσι, στο περιθώριο της προσωπικής ποίησης στην κοινή νεοελληνική γλώσσα, μάς παραδίδει τους «ιδιωτισμούς» του. Η «απόπειρα να γράψει δημοτικό τραγούδι» έχει τις αναγωγές της στην πίστη και την προσήλωσή του στην παράδοση και τη δημιουργική συνέχειά της. Χρησιμοποιεί «φόρμουλες» των δημοτικών τραγουδιών αλλά και των λαϊκών διστίχων ενσωματώνοντας επιτυχημένα «ποιητικά σημεία». Ο Μόντης θήτευσε και στο δημοτικό τραγούδι σε μια προσπάθεια να αναζητήσει ερείσματα στην επιτακτική ανάγκη της διατήρησης και διαιώνισής του, ως δείγματος πολιτισμού και ταυτότητας, και ανέδειξε τη δημοτική παράδοση και τις σύγχρονες επιβιώσεις της ως έναν σημαντικό παράγοντα της ενότητας του ελληνικού λαού, προβάλλοντας τη μείζονα συνείδησή της, όπως μας το έ- δειξαν οι Σολωμός και Σικελιανός. Κωστής Δανόπουλος Βιβλικά «θραύσματα» στην ποίηση του Κώστα Μόντη Ο Μόντης πέρασε στην Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ως ο δημιουργός που ασκήθηκε σε ένα νεότροπο ποιητικό είδος που είναι οι Στιγμές. Πρόκειται για μονόστιχα ή ολιγόστιχα ποιήματα που έχουν κύρια χαρακτηριστικά την εκφραστική οικονομία, την έλλειψη επιτήδευσης, την απόρριψη της νοηματικής ασάφειας και τον έλεγχο του λυρισμού. Ένα μέρος του έργου του καταλαμβάνουν τα «θεολογικά» ποιήματα, υπό την έννοια ότι αποτελούν έντεχνες επεξεργασίες που συνδέονται με διακειμενικούς λώρους με τη χριστιανική κειμενική και λειτουργική παράδοση ή συνιστούν πεδία προσωπικής πρόσληψης της θρησκευτικής εμπειρίας. Αλέξης Ζήρας Ο Κώστας Μόντης και η ποιητική του ελάσσονος Από τα προπολεμικά χρόνια φαινόταν η προτίμηση του Μόντη σ έναν ποιητικό λόγο λιτό, με επάλληλες εικόνες που εκφράζει τον προβληματισμό του καθημερινού ανθρώπου. Με τις Στιγμές που θεωρείται συλλογή κομβικής σημασίας για το έργο του και γενικότερα τη μεταπολεμική κυπριακή ποίηση, εγκαινιάστηκε ένας μεγάλος κύκλος γνωμικών, αποφθεγματικών, σατιρικών ή και αυτοσατιρικών ποιημάτων, απέριττων και σύντομων σε έκταση. Ο λόγος του βρίσκεται σε άμεση ανταπόκριση με τα πάθη και τις επιθυμίες του λαϊκού συναισθήματος, σε αντίστιξη με τον απαθή λόγο της ιστορίας. Ορισμένοι σύγχρονοι μελετητές του έκριναν πως η εναλλαγή δραματικής απόγευσης και ειρωνίας ακολουθούν την καρυωτακική σάτιρα και άρνηση. Αληθεύει όμως ότι πολύ πριν η εισβολή και η διχοτόμηση ρίξουν τη βαριά σκιά τους στην ποίησή του, υπήρχε σ αυτήν μια αίσθηση ματαίωσης, στοχαστικής απελπισίας, ειρωνείας ή αυτοσαρκασμού, που φαίνεται πως πήγαζε από τη δυσαρμονική σχέση του ποιητή με το περιβάλλον της πόλης, αφήνοντας να φανεί μια έ- ντονη αγάπη και νοσταλγία για την αρχέγονη ζωή της κυπριακής ενδοχώρας. Έτσι, ακόμα και αν διδάχθηκε από την καβαφική ποιητική, είναι περισσότερο βέβαιο ότι η σκωπτική διάθεση, η ευρηματική του έμπνευση προέρχονται από τη γόνιμη θητεία του στον λαϊκό γνωμικό λόγο, αλλά όχι λιγότερο και στο λαϊκό θέατρο. Θεοδόσης Πυλαρινός Οι «στιγμιαίοι» διάλογοι του Κώστα Μόντη με τις λέξεις, τους στίχους και τους ποιητές Πολλές από τις Στιγμές του Κώστα Μόντη αποτελούν μικρές συνθέσεις ποιητικής ή πηγές διακειμενικών μαρτυριών για το έργο του. Άλλοτε δηλαδή διαλέγεται με τις λέξεις, αφήνοντας να διαφανεί ο αγώνας των ποιητών για να τις δαμάσουν. άλλοτε με τους στίχους του, αποκαλύπτοντας σχέσεις έρωτα και μίσους μαζί τους άλλοτε. πάλι, με την ποίηση και τους ποιητές, με εναλλασσόμενα αισθήματα και ποικίλους προβληματισμούς. Μίμης Σοφοκλέους Ο Κώστας Μόντης σε διάλογο με την Ελλάδα και τους ποιητές της Ο Κώστας Μόντης είναι ένας από τους λίγους λογοτέχνες της Κύπρου που το ποιητικό τους έργο έχει καταξιωθεί στο πανελλήνιο γιατί, εξ αντικειμένου, από την περιφέρεια, έστελνε για δεκαετίες τα μηνύματά του στην Ελλάδα και τους ποιητές της. Στο σύνολο του έργου του ποιητικό, θεατρικό και πεζογραφικό με βάση την κυπριακή εντοπιότητα (την οποία αναγάγει σε βασικό θεματικό άξονα του έργου του), διαλέγεται με την εν γένει πνευματική ζωή του Ελληνισμού, σε ποικίλες μορφές και εκφάνσεις. Παρατηρούμε, όμως, ότι με την ποίησή του δημιουργεί αντιστοιχίες μεταξύ κυπριακής και ελλαδικής ζωής δίκην συγκοινωνούντων δοχείων άξιες παρατήρησης και σχολιασμού. Θα μπορούσε να θέσει κανείς το εύλογο ερώτημα: Τι χαρακτηριστικά γνωρίσματα έχει το έργο του Μόντη, που δεν τα βρίσκουμε σε άλλους ποιητές της Κύπρου; Η εισήγηση ανιχνεύει αυτή τη διαρκή και συνεπή στάση του ποιητή για δημιουργία αντιστοιχιών με την εν γένει ελληνική λογοτεχνική παράδοση, δημιουργώντας ποιητικούς διαλόγους με την Ελλάδα (ως πολιτισμικό τοπίο) και με τους ποιητές της (ως εκφραστές της ελληνικότητας). Η ποίησή του είναι ένας συνεχής και συνεπής δημιουργικός διάλογος ανάμεσα στην τοπική ιστορία της Κύπρου ό- πως αυτή βρέθηκε στη δίνη της εν γένει ελληνικής.
15 ENΩΣΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔOΣ (EKE) ΚΕΚΡΟΠΟΣ 3, ΠΛΑΚΑ, 10558 ΑΘΗΝΑ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Σας προσκαλούμε σε Συνεστίαση που θα γίνει στο Ξενοδοχείο «Divani Palace Acropolis» (Παρθενώνος 19-25, Αθήνα, τηλ. 210 9280100) την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014 και ώρα 20:30, επ ευκαιρία της ανάληψης των καθηκόντων του νέου Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα κ. Κυριάκου Κενεβέζου, ο οποίος και θα μιλήσει, με θέμα: «Η Παρούσα Φάση του Εθνικού μας Θέματος» Ο Πρόεδρος Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου Ο Γενικός Γραμματέας Λεωνίδας Μασσοστασής Πρόγραμμα εκδήλωσης: 20:30 21:00 Προσέλευση Προσφορά ποτού υποδοχής 21:00 Χαιρετισμός προέδρου ΕΚΕ 21:05 Ομιλία του πρέσβη 21:30 Μπουφέ 00:30 Λήξη εκδήλωσης Θα υπάρχει μπουφέ με ½ φιάλη κρασί ή μπύρα ή αναψυκτικό κατ άτομο. Τιμή: 30 ευρώ Τηλέφωνα επικοινωνίας: Γιαννάκης Ερρ. Ιωάννου: 6932308177 Λεωνίδας Μασσοστασής: 6956200156 Γιώργος Συλλούρης: 6944588932 Ελένη Αντωνιάδου: 6972293354 Ζηνοβία Παπαφώτη: 6932914477 Δημήτρης Στεφανίδης: 6973828463 Φίλιππος Κούσουλας: 6944578010 Ευπρόσδεκτες χορηγίες για τους σκοπούς της Ενώσεως Κυπρίων Ελλάδος. ΙΒΑΝ: GR9301715580006558102056500 (Τράπεζα Πειραιώς) Βραβείο «Annual Excellency Award» στη Cyta Ελλάδος Βραβείο «Annual Excellency Award» στην κατηγορία «Synergies» απονεμήθηκε στη Cyta Ελλάδος για τις συνέργειες τις οποίες ανέπτυξε -αξιοποιώντας υφιστάμενους πόρους- με στόχο την παροχή τετραπλών υπηρεσιών στην ελληνική αγορά (Σταθερή, Κινητή, Internet και Τηλεόραση). Η εταιρεία πέτυχε τη διάκριση στο πλαίσιο του φετινού 16ου Διεθνούς Συνεδρίου Τηλεπικοινωνιών InfoCom World (www.infocom.gr). Όπως δήλωσε και ο Γενικός Διευθυντής της Cyta Ελλάδος, κ. Χρίστος Λιμνατίτης, «η Cyta Ελλάδος, αξιοποιώντας τις δικές της υποδομές αλλά και τις κατάλληλες συνέργειες, είναι η μόνη που παρέχει τετραπλές υπηρεσίες. Επόμενο βήμα είναι η επένδυση σε δημιουργία περισσότερων εφαρμογών προσανατολισμένων στις σύγχρονες ανάγκες, όπως είναι η υπηρεσία Cyta 4U, η μόνη η οποία δίνει πρόσβαση στο σταθερό τηλέφωνο του πελάτη από οποιοδήποτε κινητό ή tablet, από παντού στον κόσμο». Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η Η Ένωσις Κυπρίων Ελλάδος γνωστοποιεί στα μέλη της την επαναδραστηριοποίηση του χορευτικού της συγκροτήματος και καλεί όσους ενδιαφέρονται να απευθυνθούν στην υπεύθυνη για τα πολιτιστικά της ΕΚΕ, Ελένη Αποστολίδου- Αντωνιάδου, στο τηλέφωνο: 6972 29 33 54.