Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία

EURONET 50/50 max Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία Eκπαιδευτικό υλικό (e-pack) για τα δημοτικά σχολεία Co-funded by the Intelligent Energy Europe Programme of the European Union

EURONET 50/50 max Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία Eκπαιδευτικό υλικό (e-pack) για τα δημοτικά σχολεία

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Παρουσίαση... 5. Η μεθοδολογία του προγράμματος 50/50 στα σχολεία... 7 Οδηγός εκπαίδευσης για διδάσκοντες/εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο προγράμματος 50/50 σε δημοτικά σχολεία... 9. Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία Ημέρα 1η: Εναρκτήρια συνάντηση... 11 Ημέρα 2η: Ενεργειακή περιήγηση Θέρμανση Ηλεκτρική ενέργεια... 14 Ημέρα 3η: Ενέργεια και ηλεκτρισμός... 18 Ημέρα 4η: Εξαγωγή συμπερασμάτων... 20 Ημέρα 5η: Παραγωγή του υλικού για το σχολικό κοινό... 22 Ημέρα 6η: Ενημέρωση του ευρύτερου σχολικού κοινού... 23 Προσάρτημα Ημέρα 1η Εικόνα 1-1: Πηγές και χρήση ενέργειας... 25 Εικόνα 1-2: Το φαινόμενο του θερμοκηπίου... 27. Πείραμα 1-2: Αναπαράσταση του φαινομένου του θερμοκηπίου... 29. Φύλλο εργασίας 1-4: Ενεργειακή περιήγηση κτιρίου... 31. Φύλλο εργασίας 1-5: Ενεργειακή περιήγηση συστήματος θέρμανσης... 33. Ημέρα 2η Φύλλο εργασίας 2-1: Προφίλ θερμοκρασίας του σχολείου... 35. Φύλλο εργασίας 2-2: Ο φωτισμός του σχολείου μας... 37. Ημέρα 3η Φύλλο εργασίας 3-1: Μορφές ενέργειας... 39. Φύλλο εργασίας 3-2: Το αλφαβητάρι της ενέργειας... 41 Φύλλο εργασίας 3-3: Το ενεργειακό παιχνίδι γνώσεων... 43. Φύλλο εργασίας 3-4: Χρήση ηλεκτρικών συσκευών... 45. Ημέρα 4η Κύριο αντίγραφο 4-1... 47. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 3

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Παρουσίαση του προγράμματος EURONET 50/50 max Το ανά χείρας έγγραφο είναι το εκπαιδευτικό υλικό που σας διαβίβασαν οι εταίροι του προγράμματος EURONET 50/50 max. Το EURONET 50/50 max βασίζεται στο πρόγραμμα EURONET 50/50, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή σε 9 χώρες της ΕΕ κατά την περίοδο 2009-2012. Το πρόγραμμα EURONET 50/50 κέρδισε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Βιώσιμης Ενέργειας για το 2013 (Sustainable Energy Europe Award 2013) στην κατηγορία «Εκπαίδευση». Το EURONET 50/50 max θέτει πλέον ως στόχο τη διάδοση της μεθοδολογίας 50/50 σε 500 σχολεία και 50 άλλα δημόσια κτίρια σε 13 χώρες της ΕΕ. Τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας που χρησιμοποιούν τη μεθοδολογία 50/50 αποσκοπούν στην επίτευξη της εξοικονόμησης μέσω της αλλαγής συμπεριφοράς των χρηστών του κτιρίου, οι οποίοι στην περίπτωση των σχολείων είναι οι μαθητές, οι διδάσκοντες και άλλα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας. Οφέλη από τη μειωμένη χρήση ενέργειας στα σχολεία αποκομίζονται επίσης για το περιβάλλον και το κλίμα, λόγω των χαμηλότερων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO 2. Στο πλαίσιο του προγράμματος EURONET 50/50 max ευνοούνται και τα ίδια τα σχολεία, διότι λαμβάνουν για ιδία χρήση το 50 % των ενεργειακών δαπανών που εξοικονομούν. Δεδομένου ότι ένας από τους στόχους του EURONET 50/50 max συνίσταται στην πρόληψη παραγωγής εκπομπών CO 2, η ενέργεια βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου εργασίας του παρόντος εκπαιδευτικού υλικού. Ωστόσο, προβλέπεται η δυνατότητα συμπερίληψης στο πρόγραμμα 50/50 της παραγωγής αποβλήτων και της χρήσης του νερού στα σχολεία. Στο παρόν εκπαιδευτικό και ενεργειακό υλικό παρέχεται επίσης υλικό σχεδίου εργασίας και για τα εν λόγω θέματα. Παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού (e-pack) Σκοπός του εκπαιδευτικού υλικού είναι να διευκολύνει την εκτέλεση του εκπαιδευτικού σκέλους του προγράμματος EURONET 50/50 max στο σχολείο σας. Ο βασικός κορμός του εκπαιδευτικού υλικού διαμορφώνεται από τον οδηγό για τους διδάσκοντες και από τα φύλλα εργασίας που καταρτίστηκαν από το Ανεξάρτητο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Θεμάτων (UfU) στο Βερολίνο (Γερμανία). Το UfU υλοποιεί προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας σε σχολεία πολλά εκ των οποίων στο πλαίσιο συστημάτων παροχής κινήτρων 50/50 από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Περαιτέρω πληροφορίες και εργαλεία παρέχονται σε συμπληρωματικό υλικό. Το UfU έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η κατάσταση στα σχολεία και τα σχολικά προγράμματα διαφέρουν μεταξύ των χωρών-εταίρων. Καταβάλαμε επίπονες προσπάθειες για την κατάρτιση ενός εκπαιδευτικού σχεδίου με δυνατότητα εφαρμογής σε διαφορετικές περιπτώσεις. Μπορείτε ασφαλώς να το προσαρμόσετε στις συγκεκριμένες συνθήκες που επικρατούν στο δικό σας σχολείο, αλλά συνιστάται να διατηρήσετε τη βαρύτητα που δίνεται στις ιδέες και τις δραστηριότητες των μαθητών. Το UfU έχει εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητα και τον δυναμισμό που επιδεικνύουν τα παιδιά και οι έφηβοι όταν καλούνται να διαμορφώσουν το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Εξάλλου, το EURONET 50/50 μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη βήμα προς την εξασφάλιση των συνθηκών που θα επιτρέψουν τους μαθητές να το πράξουν, είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι τους, αλλά και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 5

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η μεθοδολογία του ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 50/50max ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Η επιτυχής έκβαση του προγράμματος 50/50 σε ένα σχολείο προϋποθέτει βούληση και δυναμισμό τόσο από την πλευρά του σχολείου όσο και από την πλευρά των διοικητικών αρχών που πληρώνουν τις δαπάνες σε ενέργεια. Ένας ή δύο διδάσκοντες του σχολείου πρέπει να αναλάβουν τον ρόλο της «κινητήριας δύναμης» του προγράμματος. Οι διδάσκοντες αυτοί είναι σκόπιμο να έχουν τη στήριξη του διευθυντή του σχολείου. ΤΑ ΕΝΝΕΑ ΒΑΣΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗ ΕΚΒΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 50/50 Τα δύο πρώτα βήματα της προτεινόμενης μεθοδολογίας είναι προπαρασκευαστικά. Τα βήματα 3 έως 9 εκτελούνται από τους μαθητές, με την υποστήριξη του διδάσκοντος που χρησιμοποιεί το υλικό το οποίο παρέχεται στο παρόν εκπαιδευτικό υλικό. 1 Δημιουργία ενεργειακής ομάδας Η ενεργειακή ομάδα συγκροτείται από μια σχολική τάξη ή μια ενδιαφερόμενη ομάδα (η οποία ενδείκνυται να απαρτίζεται από τους εκπροσώπους όλων των τάξεων σε θέματα ενέργειας), από έναν ή δύο διδάσκοντες που έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους για το πρόγραμμα και από τον επιστάτη του σχολείου (εφόσον υπάρχει). Παρότι παρέχεται η δυνατότητα συμμετοχής και άλλων ατόμων, όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των μελών τόσο δυσχεραίνει η οργάνωση των εργασιών. 2 Η εσωτερική ενεργειακή περιήγηση Η εσωτερική ενεργειακή περιήγηση πραγματοποιείται από τον διευθυντή του σχολείου, τους διδάσκοντες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, τον επιστάτη του σχολείου και εάν κριθεί απαραίτητο έναν εκπρόσωπο της διοικητικής αρχής που πληρώνει τις δαπάνες του σχολείου σε ενέργεια. Σκοπός της εσωτερικής ενεργειακής περιήγησης είναι η εκτίμηση της κατάστασης του σχολικού κτιρίου, ο προσδιορισμός των πεδίων δράσης για τους μαθητές και η ενίσχυση των δεσμεύσεων εκ μέρους αυτών των βασικών παραγόντων στο πλαίσιο του προγράμματος. 3 Εναρκτήρια συνάντηση της ενεργειακής ομάδας Γίνεται παρουσίαση ή υπενθύμιση θεμάτων, όπως η ενέργεια, οι πηγές ενέργειας, τα αέρια του θερμοκηπίου, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς και η αιτιολόγηση και τα οφέλη της εξοικονόμησης ενέργειας. 4 Ενεργειακή περιήγηση Οι μαθητές εξοικειώνονται με τον τρόπο εισαγωγής και εξαγωγής της ενέργειας από και προς το σχολείο τους αντίστοιχα και μαθαίνουν τι είδους προβλήματα πρέπει να αναζητήσουν ξεκινώντας την ενεργειακή επιθεώρηση, στο επόμενο βήμα. 5 Διεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης στο σχολείο, η οποία περιλαμβάνει: στιγμιαίο προφίλ θερμοκρασίας, μακροπρόθεσμο προφίλ θερμοκρασίας και επιθεώρηση της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας Οι μαθητές επιθεωρούν τη στιγμιαία θερμοκρασία και τη χρήση ενέργειας κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Το βήμα αυτό μπορεί να επαναληφθεί με στόχο την επιθεώρηση της θερμοκρασίας του ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 7

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ κτιρίου, είτε σε μεταγενέστερο στάδιο είτε κατά το επόμενο έτος για τον έλεγχο των αποτελεσμάτων του προγράμματος. 6 Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων Προτάσεις λύσεων Οι μαθητές αξιολογούν τα αποτελέσματα, προβαίνουν σε υπολογισμούς ή/και περαιτέρω έρευνα. Επεξεργάζονται προτάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του σχολείου τους και διερευνούν, συνεπώς, τρόπους αποφυγής των εκπομπών CO 2 και αποφασίζουν σε ποιους πρέπει να απευθυνθούν οι διάφορες προτάσεις. 7 Ενημέρωση του σχολικού κοινού Οι μαθητές διερευνούν πιθανούς τρόπους προσέγγισης των ατόμων του σχολείου στα οποία απευθύνονται οι προτάσεις με γνώμονα τη συμπεριφορά, ετοιμάζουν και κάνουν τις αντίστοιχες εισηγήσεις. 8 Γνωστοποίηση των μέτρων που απαιτούν μικρή επένδυση Παρότι το πρόγραμμα 50/50 εστιάζει στη συμπεριφορά των χρηστών, λαμβάνονται συχνά μέτρα που απαιτούν μικρή δαπάνη, αλλά δύνανται να εξοικονομήσουν υψηλό ποσοστό ενέργειας και να ενισχύσουν συνεπώς ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητα του προγράμματος 50/50. Οι εν λόγω προτάσεις πρέπει να γνωστοποιούνται στη διοικητική αρχή και οι μαθητές αναπτύσσουν τους τρόπους υλοποίησης του στόχου αυτού. 9 Σωστή αξιοποίηση των χρημάτων τα οποία θα κερδίσει το σχολείο από τις προσπάθειες του Κατά τη χορήγηση της ανταποδοτικής χρηματοδότησης του προγράμματος, δηλαδή του 50% των εξοικονομούμενων χρηματικών πόρων, η επιτυχής έκβαση του προγράμματος κοινοποιείται στο σχολείο και ακολουθεί η αξιοποίηση των χρημάτων. Η ενεργειακή ομάδα θα πρέπει να εκφράσει την άποψή της σχετικά με το είδος των δαπανών που πρόκειται να πραγματοποιηθούν με τα χρήματα αυτά. Τα ανωτέρω βήματα προσανατολίζονται κυρίως προς την αλλαγή συμπεριφοράς των χρηστών κατά τη χρήση της ενέργειας θέρμανσης και της ηλεκτρικής ενέργειας. Τα προγράμματα 50/50 μπορούν να περιλαμβάνουν επίσης τα ζητήματα που αφορούν το νερό και τα απόβλητα. Στο υλικό του προγράμματος που παρέχεται σχετικά με τα εν λόγω ζητήματα στο πλαίσιο του παρόντος εκπαιδευτικού υλικού προβλέπονται παρόμοια με τα προαναφερόμενα βήματα, αλλά παρέχουν επιπλέον κίνητρα για τη διερεύνηση των τοπικών συνθηκών και την εκτέλεση ορισμένων πειραμάτων. 8 Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΟΔΗΓΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 50/50max ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Σκοπός του παρόντος οδηγού είναι να σας υποδείξει έναν απλό τρόπο υλοποίησης του προγράμματος 50/50 σε συνεργασία με μια ενεργειακή ομάδα σε διάφορα δημοτικά σχολεία. Βασίζεται στην εμπειρία που έχει αποκομίσει το Ανεξάρτητο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Θεμάτων (UfU) από την επιτυχή εφαρμογή προγραμμάτων 50/50 σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επί 15 και πλέον έτη. Το UfU εργάζεται κατά κανόνα με μια ολόκληρη σχολική τάξη, που αναλαμβάνει καθήκοντα ενεργειακής ομάδας, διότι η προσέγγιση αυτή διευκολύνει την οργάνωση του προγράμματος κατά τη διάρκεια των μαθημάτων διδασκαλίας. Παρέχεται, ωστόσο, η δυνατότητα συγκρότησης ενεργειακής ομάδας η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους διαφορετικών σχολικών τάξεων. Η προσέγγιση του UfU στο πλαίσιο των προγραμμάτων 50/50 εστιάζει κατά κανόνα στο ανεξάρτητο έργο και την ανάπτυξη ικανοτήτων των συμμετεχόντων μαθητών και όχι στη διδασκαλία και την παράδοση διαλέξεων από τους διδάσκοντες. Κατά συνέπεια, ο ρόλος του διδάσκοντος/εκπαιδευτικού είναι συνοδευτικός και επικουρικός στο πλαίσιο της ενεργειακής αποστολής και της αναζήτησης δυνατοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας από τους μαθητές. Ενθαρρύνουμε τους μαθητές να καταβάλουν μόνοι τους κάθε δυνατή προσπάθεια και να παρουσιάσουν το έργο τους ενώπιον του σχολικού κοινού. Συνιστούμε την ενσωμάτωση των εργασιών του προγράμματος στον σχολικό χρόνο, διότι με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η πρόσβαση στην πραγματική χρήση ενέργειας στο σχολείο κατά τη συνήθη λειτουργία του σχολικού κτιρίου. Πέραν τούτου, το σχολικό κοινό στρέφει περισσότερο την προσοχή του στο πρόγραμμα όταν βλέπει την ενεργειακή ομάδα να επιτελεί το έργο της. Το πρόγραμμα 50/50 αξιοποιεί το περιεχόμενο διαφορετικών θεμάτων και αναπτύσσει διάφορες ικανότητες στα παιδιά, με την υιοθέτηση μιας πρακτικής προσέγγισης διαφόρων επιστημονικών ζητημάτων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων γραπτής, γραφικής και προφορικής παρουσίασης. Στο παρόν υλικό περιγράφονται οι ημέρες του προγράμματος που προβλέπονται για την εφαρμογή της μεθοδολογίας του. Κατά την υλοποίηση του προγράμματος αξιοποιούμε την εμπειρία σε θέματα περιβάλλοντος και ενέργειας που διαθέτουν συνήθως τα παιδιά της αντίστοιχης ηλικιακής ομάδας. Ο διδάσκων/εκπαιδευτικός που είναι επιφορτισμένος με την υλοποίηση του προγράμματος δύναται να εμπλουτίσει το περιεχόμενο ορισμένων θεμάτων. Εντούτοις, είναι σκόπιμο μην ξεχνάμε ότι το πρόγραμμα 50/50 αφορά την ανάληψη ευθυνών εκ μέρους των παιδιών και την ανάπτυξη γνώσεων δράσης. Ο βέλτιστος τρόπος εκπλήρωσης του στόχου αυτού εξασφαλίζεται, όταν τα παιδιά διασκεδάζουν με τη μέτρηση, τη λήψη σημειώσεων, την εξαγωγή συμπερασμάτων και τη γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνουν. Στον παρόντα οδηγό προτείνεται η υλοποίηση του προγράμματος σε έξι ημέρες. Ο οδηγός για τους διδάσκοντες καθ όλη τη διάρκεια των ημερών του προγράμματος συνοδεύεται από φύλλα εργασίας, περιγραφή πειραμάτων κ.λπ., που φέρουν αρίθμηση της μορφής «Φύλλο εργασίας 2-3», δηλαδή «Φύλλο εργασίας αριθ. 3 της δεύτερης ημέρας του προγράμματος». Σύμφωνα με την αντίστοιχη περιγραφή, οι εργασίες κάθε ημέρας διαρκούν 90-150 λεπτά (χωρίς διαλείμματα), παρότι ο συνολικός χρόνος μπορεί να διαφοροποιείται από το ένα σχολείο στο άλλο. Παρέχεται η δυνατότητα συγκέντρωσης των εργασιών του προγράμματος σε λιγότερες ημέρες, αλλά η αειφορία του προγράμματος διασφαλίζεται καλύτερα εάν δεν υλοποιείται μόνο σε μία ή δύο διαδοχικές ΟΔΗΓΟΣ Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 9

ημέρες. Κατά κανόνα, προβλέπεται η μεσολάβηση μίας ή δύο εβδομάδων μεταξύ των ημερών του προγράμματος. 10 Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία ΟΔΗΓΟΣ

ΗΜΕΡΑ 1Η ΗΜΕΡΑ 1Η: ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΒΗΜΑ 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 50/50 max Υποβάλετε σε ολόκληρη τη σχολική τάξη τις ακόλουθες ερωτήσεις: Τι γνωρίζετε ήδη σχετικά με το πρόγραμμα; Γιατί είναι σημαντική η εξοικονόμηση ενέργειας; Εάν έχετε στη διάθεσή σας τα αριθμητικά στοιχεία του σχολείου σχετικά με την κατανάλωση, αφήστε την τάξη να μαντέψει τα εξής: Ποια είναι τα ποσά ηλεκτρικής ενέργειας και ενέργειας θέρμανσης που χρησιμοποιούνται στο σχολείο κατά τη διάρκεια ενός έτους; Πόσα χρήματα δαπανώνται για τον σκοπό αυτό; Παρότι οι μαθητές μπορεί να μην κατανοούν απολύτως τα αριθμητικά στοιχεία, είναι βέβαιο ότι θα εντυπωσιαστούν από τα μεγάλα μεγέθη και θα τα συγκρίνουν με τα χρηματικά ποσά που δαπανώνται για την ενέργεια με τις αντίστοιχες τιμές που γνωρίζουν από την καθημερινή τους ζωή. ΒΗΜΑ 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ «ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ» Συζητήστε την έννοια «Ενέργεια» Υποβάλετε σε ολόκληρη τη σχολική τάξη τις ακόλουθες ερωτήσεις: Τι γνωρίζετε για την ενέργεια; Από πού προέρχεται; Πού χρησιμοποιείται; Καταγράψτε τις απαντήσεις στον πίνακα Διαχωρίστε τις μορφές, τις χρήσεις και τις πηγές ενέργειας Ταξινομήστε στον πίνακα το περιεχόμενο των απαντήσεων σε τρεις στήλες χρησιμοποιώντας κιμωλίες διαφορετικού χρώματος Κόκκινο: ορυκτή και ατομική ενέργεια Πράσινο: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Λευκό: τρόποι χρήσης ενέργειας (Εικόνα 1-1) Εστιάστε το ενδιαφέρον στις πηγές ενέργειας και μεριμνήστε ώστε να γίνει κατανοητό ότι με την καύση ορυκτών καυσίμων εκλύεται CO 2 Συζητήστε τα αποτελέσματα με τους μαθητές. ΒΗΜΑ 3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ «ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ» ΗΜΕΡΑ 1H Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 11

ΗΜΕΡΑ 1Η Προβείτε σε απεικόνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου στον πίνακα (Εικόνα 1-2) Μπορείτε να εξηγήσετε το φαινόμενο με πιο πρακτικό τρόπο, εκτελώντας το πείραμα που περιγράφεται στο παρόν υλικό (Πείραμα 1-3) ΒΗΜΑ 4. ΑΠΟΣΤΟΛΗ «Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ» (Περιήγηση στο σχολικό κτίριο με τη συνοδεία του επιστάτη*) Προετοιμασία Παρουσιάστε τον επιστάτη ως τον ειδικό του συστήματος θέρμανσης του σχολείου Ενημερώστε τους μαθητές που πρόκειται να πραγματοποιήσουν επιστημονική ερευνητική ξενάγηση και ρωτήστε τους τι σημαίνει αυτό (πρόκειται για την αποστολή) Λεβητοστάσιο Ο επιστάτης δείχνει και εξηγεί τι βλέπετε στο λεβητοστάσιο: Ποια είναι η πηγή ενέργειας θέρμανσης (σωλήνες αερίου, σωλήνες κεντρικής θέρμανσης, σωροί άνθρακα κ.ο.κ.); Πώς λειτουργούν τα σώματα καλοριφέρ; Τι είδους όργανα μέτρησης πρέπει να υπάρχουν; Τι μεγέθη μετρούν και πώς λειτουργούν; Ποιοι σωλήνες μεταφέρουν την ενέργεια θέρμανσης στο εσωτερικό του κτιρίου; Τι περιέχουν; Διαθέτουν μόνωση; Εξωτερικός χώρος του κτιρίου Οι μαθητές εξετάζουν τον εξωτερικό χώρο του κτιρίου Υπάρχουν αναμμένα ηλεκτρικά φώτα στον εξωτερικό χώρο του σχολείου παρά το γεγονός ότι δεν έχει σκοτεινιάσει έξω; Μετρήστε τους λαμπτήρες που υπάρχουν και είναι αναμμένοι Διαθέτει μόνωση το σχολικό κτίριο; Πόσες πόρτες διαθέτει το σχολικό κτίριο; Υπάρχουν ανοιχτές πόρτες κατά τη διάρκεια των μαθημάτων; Πόσα παράθυρα είναι ανοιχτά; Παρατηρείτε κάτι άλλο σχετικό με τη χρήση ενέργειας; Μετρήστε την εξωτερική θερμοκρασία Κλιμακοστάσιο/διάδρομος Οι μαθητές αξιολογούν την κατάσταση του κλιμακοστασίου/του διαδρόμου Ελέγξτε τη θερμοκρασία του κλιμακοστασίου/του διαδρόμου Ελέγξτε τα σώματα καλοριφέρ στο κλιμακοστάσιο/στον διάδρομο: Έχουν θερμότητα; Παρέχεται δυνατότητα ρύθμισής τους; *Εφόσον υπάρχει επιστάτης του σχολικού κτιρίου Γραφείο διδασκόντων Οι μαθητές ελέγχουν τη συμπεριφορά των διδασκόντων σε θέματα ενέργειας εξάλλου το γραφείο 12 Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία ΗΜΕΡΑ 1H

ΗΜΕΡΑ 1Η διδασκόντων αποτελεί χώρο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος Πόσα φώτα είναι αναμμένα; Υπάρχουν ενδεχομένως διδάσκοντες στο γραφείο διδασκόντων; Ποια είναι η θερμοκρασία στο γραφείο διδασκόντων; Πόσα σώματα καλοριφέρ υπάρχουν στο γραφείο διδασκόντων; Με ποιον τρόπο ρυθμίζονται; Πριν από την περιήγηση, πρέπει να μάθετε σε ποιες θερμοκρασίες στόχους αντιστοιχούν οι διαβαθμίσεις του θερμοστάτη συνήθως είναι 20 C για την ένδειξη 3. Η διαβάθμιση αυτή καθορίζει την ιδανική θέση του θερμοστάτη σε όλες τις αίθουσες διδασκαλίας και στο γραφείο διδασκόντων. Υπάρχουν ενδεχομένως ανοιχτά παράθυρα; Ποια είναι η κατάσταση των σωμάτων καλοριφέρ που βρίσκονται κάτω από τα ανοιχτά παράθυρα βρίσκονται σε κατάσταση λειτουργίας ή εκτός λειτουργίας; Τι άλλου είδους ηλεκτρικές συσκευές και εξαρτήματα υπάρχουν στον χώρο (από φωτοτυπικά μηχανήματα μέχρι καφετιέρες); Βρίσκονται σε κατάσταση λειτουργίας; Ή βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής («stand-by»); Αίθουσες διδασκαλίας Οι μαθητές προβαίνουν σε εκτίμηση της δικής τους σχολικής αίθουσας Πόσα παράθυρα (είναι ανοιχτά); Ποια είναι η θερμοκρασία στην αίθουσα; Ποια είναι η κατάσταση των σωμάτων καλοριφέρ; Παρέχεται η δυνατότητα ρύθμισής τους; Πώς αερίζεται η αίθουσα; Αφήνοντας τα παράθυρα λίγο ανοιχτά για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή ανοίγοντας διάπλατα το ένα ή τα περισσότερα παράθυρα για σύντομο χρονικό διάστημα; Ποια είναι η καλύτερη μέθοδος και γιατί; Συζητήστε με τους μαθητές (και αν είναι εφικτό προσπαθήστε να διαπιστώσετε): Τι συμβαίνει όταν ανοίγετε το παράθυρο και ο ψυχρός αέρας επηρεάζει τον θερμοστάτη; (Αυτό που συμβαίνει είναι το εξής: το σύστημα θέρμανσης αυξάνει αυτομάτως τη θερμότητα, με συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας στην αίθουσα) Με ποιον τρόπο μπορείτε να θέσετε τέλος σε αυτόν τον φαύλο κύκλο; (Θέτετε εξ ολοκλήρου εκτός λειτουργίας το σύστημα θέρμανσης όταν ανοίγετε τα παράθυρα.) ΒΗΜΑ 5. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Ζητήστε τα αποτελέσματα των μετρήσεων και των καταμετρήσεων (Μπορείτε να τα καταγράψετε στον πίνακα) Οι μαθητές συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας (Φύλλα εργασίας 1-4 και 1-5) Μεριμνήστε για τη συγκέντρωση αυτών των φύλλων εργασίας ώστε να τα χρησιμοποιήσετε σε μεταγενέστερο στάδιο. ΗΜΕΡΑ 1H Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 13

ΗΜΕΡΑ 2Η ΗΜΕΡΑ 2Η: ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Σκοπός της δεύτερης ημέρας: Σύντομη επιθεώρηση ολόκληρου του κτιρίου για την κατάρτιση ενεργειακού προφίλ ολόκληρου του σχολείου ιδανικά κατά τη διάρκεια μίας ώρας διδασκαλίας Διάδοση του προγράμματος σε ολόκληρο το σχολείο αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η επιθεώρηση πρέπει να διεξαχθεί κατά τη διάρκεια μίας κανονικής ώρας διδασκαλίας Ανάπτυξη ικανοτήτων των μαθητών που συμμετέχουν στην ενεργειακή ομάδα καθώς φέρουν μόνοι τους εις πέρας την αποστολή μόνοι τους επιτελούν άλλωστε και όλα τα καθήκοντα που αναλαμβάνουν Προετοιμασία: Ενημερώστε τους διδάσκοντες στο πλαίσιο προκαταρκτικής τακτικής συνάντησης, η οποία θα πραγματοποιηθεί ενόψει της «αναστάτωσης» που θα προκληθεί σε όλα τα σχολικά τμήματα Βρείτε έναν τρόπο διαχωρισμού του σχολικού κτιρίου σε διακριτές ζώνες για τις υποομάδες της ενεργειακής ομάδας (τάξη) που θα διενεργήσουν την επιθεώρηση κατά τη διάρκειας ενός μαθήματος Εξασφαλίστε ένα αντίγραφο του χάρτη του σχολείου και ένα αντίγραφο και των δύο φύλλων αναφοράς για κάθε ομάδα (Φύλλα εργασίας 2-1 και 2-2) Εξασφαλίστε ένα κλειδί για τις αντίστοιχες αίθουσες που είναι κλειδωμένες (αίθουσα εκδηλώσεων, αίθουσες που χρησιμοποιούνται μόνο το απόγευμα κ.λπ.) ΒΗΜΑ 1. ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Πού πήγαμε την τελευταία φορά; Τι είδαμε; Πώς λειτουργεί το σύστημα θέρμανσης; Γιατί υλοποιούμε το πρόγραμμα αυτό; Σκοπός της εν λόγω υπενθύμισης είναι η επανασύνδεση των δραστηριοτήτων του προγράμματος με θέματα όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, η κλιματική αλλαγή, οι δυνατότητες και οι ανάγκες ανάληψης δράσης σε μικρή κλίμακα ΒΗΜΑ 2. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗΣ Συγκροτήστε ομάδες συνήθως απαιτούνται από τρεις έως πέντε ομάδες ανάλογα με το μέγεθος του κτιρίου (π.χ. μία ομάδα για κάθε όροφο ή ζώνη). Ο βέλτιστος αριθμός των μελών κάθε ομάδας είναι από πέντε έως επτά μαθητές. Εάν ο αριθμός των μαθητών της ενεργειακής ομάδας σας δεν επαρκεί για τη συγκρότηση πενταμελών ομάδων, εξετάστε το ενδεχόμενο συμμετοχής ορισμένων ακόμη μαθητών. Σε περίπτωση που εκτελείτε το πρόγραμμα με την ιδιότητα εξωτερικού εκπαιδευτικού, αφήστε τον διδάσκοντα να συγκροτήσει τις ομάδες 14 Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία ΗΜΕΡΑ 2H

ΗΜΕΡΑ 2Η Ορίστε τα καθήκοντα που πρέπει να επιτελεστούν κατά τη διάρκεια της «αποστολής» από κοινού με τους μαθητές. Τα καθήκοντα αυτά είναι τα εξής: Χτυπήστε την πόρτα Χαιρετήστε, παρουσιάστε την ομάδα σας Εξηγήστε ποιος είναι ο σκοπός του προγράμματος Μετρήστε τη θερμοκρασία/τον φωτισμό, καταμετρήσετε τα παράθυρα, ελέγξτε εάν είναι ανοιχτά ή κλειστά, ελέγξτε τις βαλβίδες ρύθμισης των σωμάτων καλοριφέρ (σημαντική σημείωση: είναι σκόπιμο να ενημερώνετε πάντα εκ των προτέρων για τις ενέργειες στις οποίες πρόκειται να προβείτε και να ανακοινώνετε κατόπιν τα αποτελέσματα!) Ρωτήστε τα άτομα που βρίσκονται στην αίθουσα που επισκέπτεστε εάν ζεσταίνονται/κρυώνουν/αισθάνονται άνετα στη συγκεκριμένη αίθουσα Καταγράψτε τα αποτελέσματα με ορθό τρόπο Αποχαιρετήστε και αποχωρήστε Μπορείτε να συνδυάσετε τα καθήκοντα κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να ανταποκρίνονται στον αριθμό των μαθητών που θα συμμετέχουν στις ομάδες. Στη συνέχεια οι ομάδες καταρτίζουν και κατανέμουν μεταξύ τους τα καθήκοντα ΒΗΜΑ 3. ΠΡΟΒΑ Είναι χρήσιμο και τούτο όχι μόνο για τους μαθητές των δημοτικών σχολείων κάθε ομάδα να κάνει πρόβα ενώπιον της ενεργειακής ομάδας ολόκληρη την ακολουθία μιας επίσκεψης σε άλλο σχολικό τμήμα πριν από την έναρξη της περιήγησης. Η πρώτη υποομάδα βγαίνει από την αίθουσα διδασκαλίας με το καθήκον να εκτελέσει όλες τις εργασίες που πρόκειται να εκτελέσει, όταν θα μεταβεί στις άλλες αίθουσες (διδασκαλίας). Οι μαθητές ξεκινούν, επομένως, χτυπώντας την πόρτα εσείς τους καλείτε να εισέλθουν και ακολουθείτε τη διαδικασία με όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικό τρόπο. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της ομάδας: συγκεντρώστε τα θετικά και εποικοδομητικά σχόλια και παρατηρήσεις που λαμβάνετε από τη σχολική τάξη, προσθέτοντας ενδεχομένως στοιχεία που κρίνετε εσείς αναγκαία. Επαναλάβετε τη διαδικασία έως ότου ολοκληρώσουν την πρόβα όλες οι ομάδες. ΒΗΜΑ 4. Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ Υπενθυμίστε τώρα στην ενεργειακή ομάδα το τμήμα του σχολείου το οποίο πρέπει να επισκεφθεί και πόσο σημαντικό είναι για το πρόγραμμα να εργαστεί με επιμελή και πειθαρχημένο τρόπο. ΗΜΕΡΑ 2H Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 15

ΗΜΕΡΑ 2Η Οι μαθητές ξεκινούν μόνοι τους την αποστολή. Ιδανικά, η αποστολή πρέπει να πραγματοποιηθεί πολύ πριν την έναρξη του σχολικού διαλείμματος, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση της περιήγησης πριν χτυπήσει το κουδούνι, διαφορετικά θα πρέπει να εξηγήσετε με ακρίβεια τι πρέπει να κάνουν οι μαθητές κατά τη διάρκεια της αποστολής αυτής. Αφού αποχωρήσουν όλοι οι μαθητές: Καταγράψτε τις πρότυπες θερμοκρασίες για τους διαφορετικούς τύπους αιθουσών σε ένα σχολείο (βλέπε φύλλο εργασίας). Μια καλή μέθοδος για να το πράξετε αυτό είναι να καταγράψετε την πρότυπη («ικανοποιητική») θερμοκρασία με πράσινο χρώμα, τις χαμηλότερες θερμοκρασίες με γαλάζιο χρώμα στα αριστερά της ικανοποιητικής θερμοκρασίας και τις υψηλότερες θερμοκρασίες με κόκκινο χρώμα στα δεξιά της. Αφού επιστρέψουν όλες οι ομάδες, ρωτήστε τις σχετικά με την εμπειρία που αποκόμισαν (π.χ. πώς τις υποδέχθηκαν σε ορισμένες τάξεις, τι είπε κάποιος από τους διδάσκοντες κ.ο.κ.). - Είναι βέβαιο ότι οι εντυπώσεις τους θα είναι πολλές και θα θέλουν να τις μοιραστούν. ΒΗΜΑ 5. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Εξηγήστε το πρότυπο θερμοκρασίας και ζητήστε από τις ομάδες: να πάρουν τη ζώνη του χάρτη του σχολείου που τους έχει ανατεθεί, να αντιγράψουν τις τιμές θερμοκρασίας που μέτρησαν σε κάθε αίθουσα επάνω στον χάρτη και να χρωματίσουν την αίθουσα επάνω στον χάρτη με το κατάλληλο χρώμα για κάθε θερμοκρασία να προετοιμάσουν τις παρατηρήσεις που πρόκειται να διατυπώσουν σχετικά με τα ευρήματά τους ενώπιον ολόκληρης της ενεργειακής ομάδας ΒΗΜΑ 6. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ: Όλες οι ομάδες παρουσιάζουν τους χάρτες τους και εξηγούν τα ευρήματά τους. Με τον τρόπο αυτό ολοκληρώνεται η παρούσα ημέρα. Σε αυτό το σημείο, είναι σκόπιμο να ενημερώσετε την ομάδα σχετικά με τις εργασίες που θα κληθούν να εκτελέσουν την επόμενη φορά. Βεβαιωθείτε ότι οι χάρτες και τα πρωτόκολλα θα τεθούν στη διάθεσή σας τις προσεχείς ημέρες του προγράμματος, διότι θα σας χρειαστούν. ΒΗΜΑ 7. (ΠΙΘΑΝΟ ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΒΗΜΑ) ΕΝΑΡΞΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ Εάν έχετε στη διάθεσή σας ημερολογιακό αρχείο καταγραφής δεδομένων (για μακροπρόθεσμες μετρήσεις 16 Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία ΗΜΕΡΑ 2H

ΗΜΕΡΑ 2Η της θερμοκρασίας), μπορείτε να το τοποθετήσετε στο παρόν στάδιο σε κατάλληλο σημείο της σχολικής αίθουσας. Εξηγήστε τη χρησιμότητά του και τον τρόπο λειτουργίας του. Στη συνέχεια μπορείτε να προβείτε σε ορθή αντίστροφη μέτρηση και να ενεργοποιήσετε. Η μακροπρόθεσμη μέτρηση θα πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον μία ολόκληρη εβδομάδα, ούτως ώστε να είστε σε θέση να διαπιστώσετε τη θερμοκρασία που επικρατεί κατά τη διάρκεια της νύχτας και καθ όλη τη διάρκεια του σαββατοκύριακου. ΗΜΕΡΑ 2H Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 17

ΗΜΕΡΑ 3Η ΗΜΕΡΑ 3Η: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ Προετοιμασία: Πάρτε ένα βολτόμετρο (μετρητής ενεργειακής κατανάλωσης) και μετρήστε την πρόσληψη ηλεκτρικής ενέργειας από τις συσκευές και τα εξαρτήματα Εάν διαπιστώσετε ότι στο σχολείο υπάρχουν σημαντικοί καταναλωτές ενέργειας, μεριμνήστε για την οργάνωση της σχετικής πρόσβασης σε αυτούς με σκοπό τη μέτρηση ή την ενημέρωση σχετικά με την αντίστοιχη πρόσληψη ενέργειας Εξασφαλίστε επαρκή αριθμό αντιγράφων για τα φύλλα εργασίας ΒΗΜΑ 1. ΕΚ ΝΕΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Μπορείτε να υπενθυμίσετε τι συζητήσατε σχετικά με την ενέργεια κατά την πρώτη ημέρα του προγράμματος: Τι είναι η ενέργεια; Ποιες είναι οι πηγές της ενέργειας που χρησιμοποιούμε; ΒΗΜΑ 2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: Κινητική ενέργεια, δυναμική ενέργεια, φωτεινή ενέργεια, θερμική ενέργεια, ηχητική ενέργεια Για την ενοποίηση των στοιχείων, χρησιμοποιήστε το αντίστοιχο φύλλο εργασίας (φύλλο εργασίας 3-1): οι μαθητές συμπληρώνουν τη φύλλο εργασίας εργαζόμενοι ανά ζεύγη ή ανά μικρές ομάδες ΒΗΜΑ 3. ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Μπορείτε να το καταρτίσετε υπό τη μορφή διαλόγου με ολόκληρη την τάξη: Γράψτε την αλφαβήτα στον πίνακα και ζητήστε από τους μαθητές να βρουν για κάθε γράμμα τουλάχιστον ένα αντικείμενο που να συνδέεται με την ενέργεια. Σημειώστε το παράδειγμα στον πίνακα. Καθώς οι μαθητές κατονομάζουν τα αντικείμενα που βρίσκουν, μπορείτε να συζητάτε ποια μορφή ενέργειας αφορούν, εάν μετατρέπεται η ενέργεια και τι είδους επιπτώσεις έχει αυτή η μετατροπή (φύλλο εργασίας 3-2 υπό τύπον παραδείγματος) Για την επίτευξη βέλτιστων αποτελεσμάτων, συνιστάται να βρείτε εσείς οι ίδιοι τουλάχιστον ένα αντικείμενο για κάθε γράμμα πριν ζητήσετε από τη σχολική τάξη να το πράξει. Μπορεί να χρειαστεί να μειώσετε τον αριθμό των ηλεκτρονικών αντικειμένων ψυχαγωγίας ώστε να εξασφαλίσετε μεγαλύτερη ποικιλία παραδειγμάτων. 18 Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία ΗΜΕΡΑ 3H

ΗΜΕΡΑ 3Η ΒΗΜΑ 4. ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΓΝΩΣΕΩΝ Για την ενοποίηση των στοιχείων, το ενεργειακό παιχνίδι γνώσεων συμπληρώνεται από τις ίδιες μικρές ομάδες του προηγούμενου βήματος (προσάρτημα 3-3). Το ζητούμενο εν προκειμένω είναι η παράθεση παραδειγμάτων σε θέματα ενέργειας από την καθημερινή ζωή των μαθητών. Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα είτε να επιλέξουν οποιοδήποτε αντικείμενο από το αλφαβητάρι είτε να καταθέσουν νέες ιδέες. Θα πρέπει να είστε πρόθυμοι να απαντήσετε σε ερωτήσεις. Κατόπιν μπορείτε να συζητήσετε τα αποτελέσματα των ομάδων. ΒΗΜΑ 5. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ελέγξτε τις ηλεκτρικές συσκευές και τα ηλεκτρικά εξαρτήματα που υπάρχουν στην αίθουσα διδασκαλίας. Σκεφθείτε σημαντικούς καταναλωτές ενέργειας που μπορεί να υπάρχουν στο σχολείο. Μετρήστε την πρόσληψη ηλεκτρικής ενέργειας από τις συσκευές και τα εξαρτήματα που βρίσκονται στην αίθουσα διδασκαλίας: Η μέτρηση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει το σύνολο των συσκευών που υπάρχουν στην αίθουσα διδασκαλίας σε όλες τις πιθανές καταστάσεις λειτουργίας, π.χ. κατάσταση αναμονής, κανονική χρήση, χρήση με διαφορετικό βαθμό έντασης. Μετρήστε την πρόσληψη ηλεκτρικής ενέργειας αντίστοιχων συσκευών σε άλλους χώρους του σχολείου ή ενημερωθείτε για τις αντίστοιχες τιμές πρόσληψης ηλεκτρικής ενέργειας που παρουσιάζουν Συζητήστε με τους μαθητές για πόσο χρονικό διάστημα χρησιμοποιούνται ή βρίσκονται σε κατάσταση λειτουργίας οι συσκευές αυτές σε καθημερινή βάση. Οι μαθητές καταγράφουν τα αποτελέσματα χρησιμοποιώντας το φύλλο εργασίας 3-4 Εάν ο αριθμός των συσκευών που υπάρχουν στις σχολικές αίθουσες ή στο σχολείο είναι αμελητέος, μπορείτε να παραθέσετε ορισμένα παραδείγματα, όπως συσκευές κινητής τηλεφωνίας με τους φορτιστές τους, ραδιόφωνα, φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές (σε κατάσταση αναμονής, σε κατάσταση λειτουργίας ή σε κατάσταση λειτουργίας με πρόγραμμα προστασίας οθόνης), ανεμιστήρες, ηλεκτρικές συσκευές για το στέγνωμα των μαλλιών/μικρά ηλεκτρικά σώματα καλοριφέρ (εντυπωσιακό παράδειγμα, διότι μπορείτε να αποδείξετε με ορατό τρόπο ότι η παραγωγή θερμότητας κάνει τη διαφορά) ΒΗΜΑ 6. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Συζητήστε τα ευρήματά σας: Τι είδους καταναλωτές ενέργειας χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας; Πώς χρησιμοποιούνται αυτοί οι καταναλωτές ενέργειας; Πού χρησιμοποιείται ενέργεια εντελώς αλόγιστα; ΗΜΕΡΑ 3H Εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία 19