ΜΕΛΕΤΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΜΠΑΝΤΕΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΚΑΡΠΟΥΖΑ ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΑΒΑΛΑ 2009

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1ο 1. Εισαγωγή...1 1.1 Διάκριση ανελκυστήρων... 3 1.2 Αρχή λειτουργίας ανελκυστήρων...3 1.3 Είδη ανελκυστήρων... 4 1.4 Υδραυλικοί-Μηχανικοί ανελκυστήρες...4 1.5 Συγκριτικά στοιχεία μεταξύ των δύο τύπων ανελκυστήρων... 5 1.6 Ειδικοί τύποι ανελκυστήρων...6 1.7 Τα κύρια μέρη ενός ανελκυστήρα...9 Κεφάλαιο 2ο 2. Μηχανικός ανελκυστήρας... 18 2.1 Λίγη ιστορία-γενική περιγραφή...18 2.2 Περιγραφή βασικών μερών ηλεκτροκίνητου ανελκυστήρα...20 2.3 Βασικές αρχές λειτουργίας...21 2.3.1 Λειτουργία με τύμπανο... 21 2.3.2 Λειτουργία με τροχαλία τριβής και αντίβαρο... 22 2.4 Ο ρόλος του αντίβαρου... 22 2.5 Τρόποι ανάρτησης... 23 2.5.1 Ανάρτηση 1:1-Μηχανοστάσιο επάνω...24 2.5.2 Ανάρτηση 2:1-Μηχανοστάσιο επάνω...24 2.5.3 Ανάρτηση 4:1-Μηχανοστάσιο επάνω...25 2.5.4 Ανάρτηση 3:1-Μηχανοστάσιο επάνω...26 2.5.5 Ανάρτηση με μηχανοστάσιο κάτω... 26 2.6 Σύνοψη αναρτήσεων... 26 a

2.7 Κινητήρας 27 2.7.1 Μονοτάχυτοι(ΛΟΙ)... 27 2.7.2 Διπλοτάχυτοι(Λ02)... 27 2.7.3 VVVF...28 2.8 Καμπύλες κίνησης...29 Κεφάλαιο 3ο 3. Υδραυλικός ανελκυστήρας...32 3.1 Αρχή λειτουργίας υδραυλικού ανελκυστήρα... 35 3.2 Μονάδα ισχύος... 40 3.3 Τρόποι ανάρτησης... 44 3.3.1 Άμεση ανάρτηση-εφαρμογές... 46 3.3.2 Άμεση ανάρτηση με έμβολο κεντρικά...46 3.3.3 Πλάγια άμεση ανάρτηση... 48 3.3.4 Άμεση ανάρτηση με δύο έμβολα... 49 3.3.5 Έμμεση ανάρτηση-εφαρμογές...51 3.3.6 Πλάγια έμμεση ανάρτηση με ένα έμβολο...52 3.3.7 Έμμεση ανάρτηση με δύο έμβολα... 54 3.4 Πλαίσια ανάρτησης... 57 3.5 Κύρια μέρη που απαρτίζουν το σασί...58 3.6 Εξαρτήματα οδήγησης...61 3.7 Συστήματα ασφαλείας ανελκυστήρα... 62 3.7.1 Συσκευή αρπάγης... 63 3.7.2 Ρυθμιστής ταχύτητας...65 3.7.2.1 Ρυθμιστής ακαριαίας πέδησης... 66 3.7.2.2 Φυγοκεντρικός ρυθμιστής ταχύτητας... 66 3.8 Λοιπές σιδηροκατασκευές...67 b

Κεφάλαιο 4ο 4. Ηλεκτρικό μέρος ανελκυστήρων... 74 4.1 Εισαγωγή... 74 4.2 Γενικές αρχές ηλεκτρολογικής εγκατάστασης...74 4.2.1 Ηλεκτρική καλωδίωση... 75 4.3 Ανάλυση ηλεκτρολογικής εγκατάστασης... 75 4.3.1 τριφασικός και μονοφασικός ασφαλειοδιακόπτης μηχανοστασίου... 76 4.3.2 Προστασία κινητήρων... 77 4.3.3 Προστασία από ηλεκτρικά σφάλματα... 77 4.3.4 Κύκλωμα ισχύος ανελκυστήρα...78 4.3.5 Κύκλωμα χειρισμού (Controller)... 79 4.3.6 Τύποι πινάκων χειρισμού... 81 4.3.6.1 Κλασσικός (συμβατικός) πίνακας... 81 4.3.6.2 Ηλεκτρονικός πίνακας... 81 4.3.6.3 Πίνακας με τη συνεργασία PLC...82 4.4 Ηλεκτρική εγκατάσταση φρεατίου...82 4.4.1 Ηλεκτρικά κυκλώματα ασφαλείας... 83 4.4.2 Διακόπτες ορόφων... 84 4.4.2.1 Ισοστάθμιση-διόρθωση ισοστάθμισης θαλάμου... 88 4.4.3 Κυκλώματα τερματικών διακοπτών... 88 4.4.4 Κύκλωμα φωτισμού...90 4.4.5 Κύκλωμα κλήσεων-κομβιοδόχοι... 91 Κεφάλαιο 5ο 5. Μελέτη εγκατάστασης υδραυλικού ανελκυστήρα... 93 5.1 Εισαγωγή...95 5.2 Παραδοχές και κανόνες υπολογισμών... 95 c

5.3 Υπολογισμός στοιχείων υδραυλικού ανελκυστήρα 98 5.3.1 Κατασκευαστικά δεδομένα... 98 5.3.2 Υπολογισμοί εμβόλου-κυλίνδρου,αγωγού τροφοδοσίας..99 5.3.3 Υπολογισμός μονάδος ισχύος... 101 5.3.4 Υπολογισμός συρματόσχοινων... 102 5.3.5 Υπολογισμός οδηγών... 102 5.3.6 Λειτουργία συσκευής αρπάγης... 102 5.3.6.1 Τάση κάμψεως...102 5.3.6.2 Λυγισμός...103 5.3.6.3 Συνδιασμένη τάση... 103 5.3.6.4 Κάμψη πέλματος... 104 5.1.5 Βέλη κάμψης...104 5.4 Λειτουργία σε κανονική χρήση... 104 5.4.1 Τάση κάμψης... 104 5.4.2 Λυγισμός... 105 5.4.4 Κάμψη πέλματος...105 5.4.5 Βέλη κάμψης... 105 5.5 Φόρτωση σε κανονική χρήση...105 5.5.1 Τάση κάμψης... 105 5.5.2 Λυγισμός... 106 5.5.4 Κάψη πέλματος... 106 5.5.5 Βέλη κάμψης... 106 5.6 Υπολογισμός προσκρουστήρων... 107 Κεφάλαιο 6ο 6. Τεχνική περιγραφή εγκατάστασης υδραυλικού ανελκυστήρα...108 6.1 Παραδοχές-κανονισμοί...108 6.2 Σύντομη περιγραφή 108 d

6.3 Κινητήριος μηχανισμός... 108 6.3.1 Κύλινδρος και έμβολο...109 6.3.2 Μονάδα ισχύος... 109 6.3.2.1 Δοχείο λαδιού...109 6.3.2.2 Αντλία-Κινητήρας... 110 6.3.2.3 Υδραυλικά όργανα λειτουργίας-αυτοματισμού.110 6.4 Τεχνικός εξοπλισμός φρέατος...111 6.5 6.6 6.7 Ηλεκτρολογικός εξοπλισμός...113 Διατάξεις ασφαλείας... 113 Άδεια λειτουργίας...114 6.8 Έλεγχοι-Δοκιμές-συντήρηση...115 6.9 Παρατηρήσεις...116 Παράρτημα: 1. Λεξιλόγιο 2. Βιβλιογραφία e

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι ανελκυστήρες είναι ένα μέσο που έχει φτάσει σε επίπεδα ασφαλείας που κανένα άλλο μέσο μεταφοράς δεν διαθέτει. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μέσα σε 15 μέρες οι ανελκυστήρες όλου του κόσμου μεταφέρουν έναν αριθμό επιβατών ίσο με τον πληθυσμό όλης της γης,με ταχύτητα 33 km/h. Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των ανελκυστήρων επιτρέπουν στους ανθρώπους που ζουν στις πόλεις, να εργάζονται και να κατοικούν σε χώρους που βρίσκονται πολλές δεκάδες μέτρα πάνω από το έδαφος. Σήμερα, υπάρχουν διάφοροι τύποι ανελκυστήρων που δίνουν μια λύση στο πρόβλημα ανύψωσης βαριών αντικειμένων. Η ιστορία τους ξεκινά όμως στις αρχές του 19ου αιώνα στην Αγγλία, όπου συνέδεσαν στην τροχαλία μία μηχανή, για να διευκολύνουν την ανύψωση. Η ασφάλεια του ανελκυστήρα δεν γνώρισε καμία πρόοδο μέχρι το 1853.Τότε, ο εφευρέτης Γκρέιβις Ότις παρουσίασε τον ανελκυστήρα ασφαλείας με ελατήρια, στο Μέγαρο Εκθέσεων Κρίσταλ της Νέας Υόρκης και λόγω της μεγάλης επιτυχίας του πειράματός του, ο Ότις ονομάστηκε δικαίως ο πατέρας των ανελκυστήρων. Η ιστορία του σύγχρονου ανελκυστήρα αρχίζει με την εφαρμογή της ασφαλιστικής διάταξης αρπάγης, που αποκλείει την περίπτωση ελεύθερης πτώσης του θαλαμίσκου. f

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ιστορική αναδρομή Η κατασκευή των ανελκυστήρων προέκυψε από την ανάγκη κατακόρυφης μεταφοράς διαφόρων φορτίων. Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη χρησιμοποιούσαν ειδικές πλατφόρμες, τις οποίες έσυραν κατακόρυφα με τη βοήθεια σχοινιών. Από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να ζει σε ψηλά κτίρια αντιμετώπισε το πρόβλημα της κάθετης διακίνησης ανθρώπων και φορτίων. Αρχαιολογικές ανασκαφές έδειξαν ότι από την εποχή της Αρχαίας Ρώμης, οι άνθρωποι ανυψώνονταν πάνω σε πλατφόρμες, δεμένες με σχοινιά, που τραβούσαν οι δούλοι αιχμάλωτοι των Ρωμαίων. Στο Θιβέτ και στα δικά μας Μετέωρα, άνθρωποι ή εμπορεύματα ανυψώνονταν, μέσα σε καλάθια, σε μεγάλα ύψη. Τα πρωτόγονα αυτά μέσα κατακόρυφης μεταφοράς είχαν πολύ σημαντικό μειονέκτημα ότι αν έσπαγε το σχοινί οι διακινούμενοι έπεφταν χωρίς πιθανότητα σωτηρίας. Η ιστορία του σύγχρονου ανελκυστήρα αρχίζει με την εφαρμογή της ασφαλιστικής διάταξης αρπάγης, που αποκλείει την περίπτωση ελεύθερης πτώσης του θαλαμίσκου. 1

Το 1852, στην Αμερική, ο E.G.OTIS μπρος στα έντρομα μάτια των παρατηρητών, έκοψε τα σχοινιά της πλατφόρμας πάνω στην οποία στεκόταν. Η πλατφόρμα άρχισε να πέφτει και ξαφνικά σταμάτησε ακαριαία. Είχε λειτουργήσει η συσκευή αρπάγης. Από τότε η τεχνολογία στον τομέα των ανελκυστήρων έκανε τεράστια άλματα. Το 1857 εγκαθίσταται στη Ν. Υόρκη ο πρώτος ανελκυστήρας για χρήση από το κοινό. Εκκινείτο με ατμομηχανή, που έκαιγε κάρβουνο. Το 1870 λειτούργησαν στη Ν. Υόρκη οι πρώτοι υδραυλικοί ανελκυστήρες. Το 1889 στο κτίριο DEMAREST της Ν. Υόρκης λειτούργησε ο πρώτος ηλεκτρικός ανελκυστήρας. Το 1894 στη Ν. Υόρκη λειτούργησε ο πρώτος ανελκυστήρας με κουμπιά κλήσης και χωρίς οδηγό. Το 1900 παρουσιάστηκε η πρώτη κυλιόμενη κλίμακα στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων. Το 1903 λειτούργησε ο πρώτος ανελκυστήρας με τροχαλία τριβής (όχι τύμπανο) και αντίβαρο, δηλαδή σε μια μορφή όπως περίπου τον ξέρουμε σήμερα. Ο πρώτος ανελκυστήρας με μορφή παρόμοια με τη σημερινή, κατασκευάστηκε στην Αμερική το 1853 από τον Ότις. Στις αρχές του εικοστού αιώνα ο ανελκυστήρας τελειοποιείται και παίρνει τη σημερινή μορφή του, γίνεται δηλαδή χρήση τροχαλίας τριβής και αντίβαρου. Παράλληλα, αναπτύσσεται η κατασκευή του υδραυλικού ανελκυστήρα. Ορισμός Ανελκυστήρας είναι μια μόνιμη εγκατεστημένη συσκευή ανύψωσης που εξυπηρετεί καθορισμένα επίπεδα και έχει θάλαμο προσιτό στους χρήστες που κινείται μεταξύ κατακόρυφων οδηγών ή οδηγών με κλίση μικρότερη από 15 ως προς την κατακόρυφο. 2

1.1 Διάκριση Ανελκυστήρων Η διάκριση των ανελκυστήρων γίνεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Ακολουθεί συνοπτικός πίνακας για τα είδη των ανελκυστήρων: ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΑ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΕΙΔΗ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΩΝ Με τροχαλία τριβής, τύμπανο και αλυσίδα Υδραυλικοί Απλός Αυτόματος - Αυτόματος κατά μία κατεύθυνση (down collective) - Αυτόματος ανόδου - καθόδου (full collective - selective) Ατόμων Φορτίων - Εργοστασίων - Γκαράζ - Μικρών Φορτίων - Φαγητών Μίας ταχύτητας Δύο ταχυτήτων Συνεχούς ρύθμισης ταχύτητας 1.2 Αρχή λειτουργίας ανελκυστήρων Ανελκυστήρας με τροχαλία τριβής είναι αυτός στον οποίο η κίνηση οφείλεται στην τριβή που αναπτύσσεται μεταξύ των συρματόσχοινων ανάρτησης και των αυλάκων της τροχαλίας του κινητήριου μηχανισμού. Ανελκυστήρας με τύμπανο είναι εκείνος στον οποίο η κίνηση μεταδίδεται από το τύμπανο απευθείας στο θάλαμο. Υδραυλικός ανελκυστήρας είναι ο ανελκυστήρας στον οποίο η αναγκαία για την ανύψωση του φορτίου ενέργεια εξασφαλίζεται από μια ηλεκτροκίνητη αντλία, η οποία μεταβιβάζει υδραυλικό ρευστό (λάδι), σε μια ανυψωτική μονάδα (έμβολο κύλινδρος) που επενεργεί έμμεσα ή άμεσα στο θάλαμο. 3

1.3 Είδη ανελκυστήρων: Σήμερα υπάρχουν αρκετά είδη ανελκυστήρων. Ως προς τον τρόπο κίνησης όμως, ξεχωρίζουμε τους: Υδραυλικούς ανελκυστήρες και, Μηχανικούς ανελκυστήρες ή ανελκυστήρες έλξεως. Ως προς το τι μεταφέρουν, έχουμε τους: Επιβατικούς ανελκυστήρες και, Φορτηγούς ανελκυστήρες. 1.4 Υδραυλικοί - Μηχανικοί Ανελκυστήρες (διαφορές) Ο πρώτος υδραυλικός ανελκυστήρας κατασκευάστηκε από την εταιρεία OTIS και εγκαταστάθηκε σε ένα κτίριο στη λεωφόρο Broadway της Ν. Υόρκης. Ο Υδραυλικός ανελκυστήρας διαφέρει από τον ανελκυστήρα Έλξεως, μόνο κατά τον κινητήριο μηχανισμό. Στον ανελκυστήρα Έλξης ένας ηλεκτροκινητήρας παρέχει κίνηση σε μια τροχαλία από την οποία κρέμεται ο θάλαμος. Κινείται δηλαδή με τη βοήθεια αντίβαρου. Στον Υδραυλικό ανελκυστήρα ένας ηλεκτροκινητήρας κινεί μια αντλία που παρέχει λάδι σε έναν κύλινδρο, ανυψώνοντας το έμβολο, με το οποίο είναι συνδεδεμένος ο θάλαμος. Από τα υπόλοιπα στοιχεία που απαρτίζουν μια εγκατάσταση ανελκυστήρα (οδηγοί, πόρτες, θάλαμος, ηλεκτρικό σύστημα κ.λ.π.), μόνο το αντίβαρο δεν υπάρχει στον υδραυλικό ανελκυστήρα, που υπάρχει στον ανελκυστήρα έλξης και έτσι τα δυο είδη δεν διαφέρουν σημαντικά. Οι υδραυλικοί ανελκυστήρες παρέχουν τη δυνατότητα ανύψωσης μεγάλων φορτίων. Όμως δεν είναι κατάλληλοι για ανύψωση σε πολύ μεγάλα ύψη και με πολύ μεγάλες ταχύτητες. Όσον αφορά το φορτίο, η δυνατότητα των υδραυλικών ανελκυστήρων είναι από τεχνικής άποψης πρακτικά απεριόριστη. Όσο δε μεγαλύτερο είναι το φορτίο, τόσο οικονομικότερος είναι ο υδραυλικός ανελκυστήρας σε σχέση με τον ανελκυστήρα έλξης. Επίσης, όσον αφορά το ύψος διαδρομής, τα 15-18m θεωρούνται σήμερα το μέγιστο ύψος για το οποίο είναι οικονομικά συμφέρουσα η εγκατάσταση υδραυλικού ανελκυστήρα. 4

1.5 Συγκριτικά στοιχεία μεταξύ των δύο τύπων ανελκυστήρων Οι περισσότερες διαφορές των δύο τύπων ανελκυστήρα (υδραυλικού και τριβής ή αλλιώς ηλεκτρομηχανικού) έγκειται στο γεγονός ότι οι δύο τύποι ανελκυστήρων έχουν διαφορετικά κατασκευαστικά μέρη. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι αντιστοιχίες (ομοιότητες και διαφορές) των κατασκευαστικών τμημάτων των δύο τύπων ανελκυστήρα. Κατασκευαστικό τμήμα Υδραυλικός Ηλεκτρομηχανικός Μονάδα ισχύος Σωλήνες προσαγωγής και απαγωγής Ανυψωτική μονάδα (συγκρότημα εμβόλου - κυλίνδρου) Ηλεκτροκίνητη μηχανή - τροχαλία Πλαίσιο αναρτήσεως θαλάμου V V Πλαίσιο αναρτήσεως αντίβαρου Οδηγοί 2 4 Θάλαμος V V Θύρες φρεατίου και θαλάμου V V Εξαρτήματα ασφαλείας V V Ηλεκτρολογικό μέρος V V V V V V V Πίνακας : Διαφορές και ομοιότητες κατασκευαστικών μερών των δύο τύπων ανελκυστήρα Σύγκριση του Υδραυλικού ανελκυστήρα με τον ανελκυστήρα Έλξεως (μηχανικό). Ο Υδραυλικός ανελκυστήρας έχει ορισμένα πλεονεκτήματα που καθιστούν πιο συμφέρουσα τη χρήση του, εκεί που φυσικά είναι δυνατή η χρησιμοποίηση του. Συγκεκριμένα: Δε χρειάζεται μηχανοστάσιο ή τροχαλιοστάσιο στη στέγη, Για τις μικρές ταχύτητες, στις οποίες περιορίζεται η εφαρμογή του Υδραυλικού ανελκυστήρα, η ποιότητα της κίνησης είναι καλύτερη από ότι στους ανελκυστήρες έλξεως, όχι μόνο μίας αλλά και δύο ταχυτήτων (2 speed), Απαιτεί λιγότερο χώρο (χωρίς αντίβαρο), Λειτουργεί αθόρυβα, Απαιτεί μηδαμινή συντήρηση διότι τα κύρια μέρη του αυτολιπαίνονται, Δεν εγκλωβίζονται άτομα, σε περίπτωση διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος, Έχουμε απόλυτη ισοστάθμιση στα διάφορα επίπεδα. 5

Φυσικά ο υδραυλικός ανελκυστήρας παρουσιάζει και ορισμένα μειονεκτήματα έναντι του ανελκυστήρα Έλξεως και πιο συγκεκριμένα: Πρώτον μειονεκτούν στην κατανάλωση ενέργειας (10% περισσότερη ενέργεια από τον αντίστοιχο έλξεως), Στον υδραυλικό ανελκυστήρα επειδή δεν υπάρχει αντίβαρο, ο κινητήρας πρέπει να έχει ιπποδύναμη τέτοια, ώστε να σηκώνει το πλήρες βάρος του θαλάμου συν το πλήρες ωφέλιμο φορτίο, Σημαντικό μειονέκτημα επίσης των Υδραυλικών ανελκυστήρων είναι ότι δεν αντέχουν σε μεγάλη συχνότητα εκκινήσεων, διότι ζεσταίνεται ο κινητήρας τους. 1.6 Ειδικοί Τύποι Ανελκυστήρων Όπως αναφέρθηκε λίγο παραπάνω, οι ανελκυστήρες ως προς το τι μεταφέρουν χωρίζονται στους επιβατικούς και στους φορτηγούς ανελκυστήρες. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται οι ειδικοί τύποι ανελκυστήρων, που θα αναλυθούν στο κείμενο που ακολουθεί. Πίνακας 1. Ειδικοί Τύποι Ανελκυστήρων Ειδικοί Τύποι Ανελκυστήρων 1. Φορτηγοί Ανελκυστήρες 2. Επιβατικοί Ανελκυστήρες 3. Ανελκυστήρες αποστολής μικροαντικειμένων 4. Ανυψωτικός Μηχανισμός, τύπου Compact > Φορτηγοί Ανελκυστήρες Οι Φορτηγοί ανελκυστήρες εξυπηρετούν κυρίως τις βιομηχανίες. Χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά φορτίων, δεμάτων ή ακόμα και ατόμων. Τα χαρακτηριστικά των Φορτηγών ανελκυστήρων είναι: Στιβαρή κατασκευή, Χαμηλή ταχύτητα κίνησης, Μεγάλη ανυψωτική ικανότητα. Ένα παράδειγμα φορτηγού ανελκυστήρα φαίνεται στην φωτογραφία 1 που ακολουθεί, όπου μέσα στον ανελκυστήρα υπάρχει ένα αυτοκίνητο. 6

> Επιβατικοί Ανελκυστήρες Φωτογραφία 1. Φορτηγός Ανελκυστήρας Οι Επιβατικοί ανελκυστήρες τοποθετούνται κυρίως στις πολυκατοικίες ή και σε γραφεία και εξυπηρετούν κυρίως το κοινό, που επιθυμεί να μετακινηθεί σε υψηλότερο ή χαμηλότερο επίπεδο- όροφο. Τα κύρια μέρη μιας εγκατάστασης επιβατικού ανελκυστήρα είναι: - Το φρεάτιο, που είναι ο χώρος μέσα στον οποίο κινείται ο θαλαμίσκος και το αντίβαρο, - Ο θαλαμίσκος, ο χώρος στον οποίο εισέρχεται ο χρήστης, - Ο κινητήρας ή ανυψωτικός μηχανισμός, - Το αντίβαρο, με τη βοήθεια του οποίου ανυψώνεται ο θάλαμος, - Τα συρματόσχοινα, όπου η ανάρτηση του θαλάμου και του αντίβαρου γίνεται με χαλύβδινα συρματόσχοινα υψηλής αντοχής, - Η ηλεκτρολογική εγκατάσταση λειτουργίας και ελέγχου. Στη φωτογραφία 2 παρουσιάζονται δυο απλοί επιβατικοί ανελκυστήρες. Φωτογραφία 2: Επιβατικός Ανελκυστήρας 7

> Ανελκυστήρες αποστολής μικροαντικειμένων Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ανελκυστήρες αποστολής μικροαντικειμένων (φωτογραφία 3 που ακολουθεί) με μη βατό θαλαμίσκο περιορισμένου μεγέθους και ωφέλιμου φορτίου, όπου χρησιμεύουν αποκλειστικά στη μεταφορά αντικειμένων μεταξύ δυο επιπέδων, π.χ. μεταξύ υπογείου και ισογείου. Χρησιμοποιούνται για τη μετακίνηση αγαθών μεταξύ δύο ορόφων σε ένα εμπορικό κατάστημα, σε ένα εστιατόριο, σε ένα νοσοκομείο κ.α. Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ανελκυστήρα αποστολής μικροαντικειμένων είναι τα εξής: - Ανυψωτική ικανότητα: συνήθως 100Kg ή 300Kg, - Ταχύτητα μεταφοράς: συνήθως 0,3 m/s - 0,45 m/s, - Θύρες φρέατος: συνήθως δίφυλλες συρτές ή μονόφυλλες περιστροφικές, - Μηχανισμός κίνησης: τροχαλία κίνησης με χρήση αντίβαρου. Φωτογραφία 3: Ανελκυστήρας Αποστολής Μικροαντικειμένων > Ανυψωτικός μηχανισμός τύπου Compact Ο ανυψωτικός μηχανισμός τύπου Compact (φωτογραφία 4 που ακολουθεί) είναι ανελκυστήρας μεταφοράς αποκλειστικά και μόνο φορτίων. Ο συγκεκριμένος τύπος ανελκυστήρα δεν ενδείκνυται για την μεταφορά ατόμων. Αποτελείται από τον σκελετό, ο οποίος είναι από στραντζαριστή λαμαρίνα ικανού προφίλ, για την απόλυτη στιβαρότητα όλου του μηχανισμού. Στο σκελετό δένονται οι οδηγοί στους οποίους κινείται το ανυψωτικό φορείο. Η μέγιστη διαδρομή που μπορεί να κάνει το φορείο είναι τα 6-8 m. 8

Φωτογραφία 4. Ανυψωτικός μηχανισμός τυπου Compact 1.7 Τα κύρια μέρη ενός ανελκυστήρα Όπως έχει ήδη προαναφερθεί, ο Υδραυλικός ανελκυστήρας διαφέρει από τον Μηχανικό ανελκυστήρα μόνο κατά τον κινητήριο μηχανισμό. Κατά τα άλλα αποτελούνται από αρκετά κοινά μέρη. Τα κύρια μέρη ενός ανελκυστήρα παρουσιάζονται συνοπτικά στον Πίνακα 2, που ακολουθεί. Τα κύρια μέρη του ανελκυστήρα 1. Θάλαμος 2. Πλαίσια Ανάρτησης (σασί) Εξαρτήματα ανάρτησης (οδηγοί) Σύστημα πέδησης (αρπάγη) 3. Λοιπά εξαρτήματα ανελκυστήρα (σιδηροκατασκευές) 4. Μονάδα ισχύος 5. Κινητήριος Μηχανισμός 6. Μηχανοστάσιο 7. Πίνακας 8. Κομβιοδόχοι 9. Προκαλωδίωση Πίνακας 2. Τα κύρια μέρη του ανελκυστήρα 9

1. Θάλαμος Ο θάλαμος είναι το μέσο που χρησιμοποιείται για επιβίβαση και μεταφορά ατόμων ή φορτίων. Είναι κουβούκλιο στιβαρής κατασκευής, κλειστού τύπου, για την ασφαλή μεταφορά των εντός αυτού ευρισκομένων ατόμων ή φορτίων. Αποτελείται από τοιχώματα, δάπεδο και οροφή, ενώ η είσοδος του κλείνει κατά την κίνηση με ασφαλή πόρτα. Η είσοδος του θαλάμου έχει ελάχιστο ύψος 2,00m. Σύμφωνα με τον ΕΝ 81.1 η είσοδος φέρει υποχρεωτικά αυτόματη ή χειροκίνητη θύρα. Μια προστατευτική ηλεκτρική διάταξη απαγορεύει την κίνηση του θαλάμου με ανοικτή τη θύρα. Ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιούνται, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, που είναι οι Επιβατικοί και οι Φορτηγοί θάλαμοι. Η κατασκευή του θαλάμου, είναι κυρίως μεταλλική, ενώ η εσωτερική επιφάνειά του είναι διαμορφωμένη ανάλογα με τη χρήση του. Έτσι, οι επιβατικοί θάλαμοι, για να είναι πιο φιλικοί και ζεστοί στους επιβάτες, έχουν συνήθως εσωτερική επένδυση από ξύλο (π.χ. φορμάικα), ενώ οι φορτηγοί θάλαμοι, επειδή είναι σημαντικό να αντέχουν τα φορτία τα οποία μεταφέρουν και δεν είναι τόσο σημαντική η αισθητική τους εμφάνιση, δεν ξέρουν κάποια επένδυση, αλλά περιορίζονται σε κάποια εσωτερική βαφή, ή στη χρήση ανοξείδωτων τοιχωμάτων. Πέραν αυτών, υπάρχουν και κάποιες ειδικές υποκατηγορίες επιβατικών θαλάμων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ειδική τεχνοτροπία. Τέτοιες περιπτώσεις είναι: Οι πανοραμικοί θάλαμοι με προορισμό τους επαγγελματικούς κυρίως χώρους. Και οι οποίοι κατασκευάζονται σε ένα μεγάλο μέρος τους από υαλοπίνακες, ενώ η διαμόρφωσή τους είναι προσεγμένη ακόμη και στην εξωτερική επιφάνειά τους. Οι θάλαμοι των ασθενοφόρων ανελκυστήρων, με προορισμό την μεταφορά ασθενών σε φορείο, και οι οποίοι για υγειονομικούς λόγους κατασκευάζονται κατά κανόνα από ανοξείδωτα μεταλλικά υλικά. Θάλαμοι πυροσβεστών, οι οποίοι έχουν ειδικές υποδομές για εύκολο απεγκλωβισμό των επιβατών (ακόμη και αυτό - απεγκλωβισμό), και ειδικές λειτουργίες, για περαιτέρω χρήση από την πυροσβεστική υπηρεσία. 10

Τέλος, σαν μια ειδική κατηγορία θαλάμων μεταφοράς φορτίων, μπορούμε να θεωρήσουμε τους Θαλάμους τροφίμων, οι οποίοι έχουν πιο ειδικές (συνήθως μικρότερες) διαστάσεις από τους επιβατικούς, και κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από ανοξείδωτα υλικά. Συχνά έχουν και πρόσθετη υποδομή για χρήση ραφιών και άλλων πρόσθετων εξαρτημάτων. Η κατασκευή των θαλάμων πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις για την ασφαλή μεταφορά των επιβατών, οι οποίες διέπονται από εθνικά ή διεθνή πρότυπα. Οι διαστάσεις τους βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με το ωφέλιμο φορτίο που προορίζονται να μεταφέρουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις ανελκυστήρων (και ειδικότερα όταν σε κάποιο κτίριο υπάρχει μόνον ένας), πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις ασφαλούς και άνετης μεταφοράς ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ο επιβατικός θάλαμος είναι γενικά ο τύπος θαλάμου που προορίζεται για μεταφορά ατόμων. Ανάλογα με την κύρια χρήση του, μπορεί να κατασκευαστεί σε διάφορους τύπους γεωμετρικής διαμόρφωσης, ή επιλογής υλικών. Τα βασικά εξαρτήματα τα οποία απαρτίζουν έναν επιβατικό θάλαμο είναι τα ακόλουθα: 1) ΓΩΝΙΕΣ 2) ΚΟΥΠΑΣΤΗ 3) ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ ΛΑΜΠΑΣ 4) ΔΕΞΙΟΣ ΛΑΜΠΑΣ 5) ΠΙΣΩ ΠΛΕΥΡΑ 6) ΑΡΙΣΤΕΡΗ/ΔΕΞΙΑ ΠΛΕΥΡΑ 7) ΟΡΟΦΗ 8) ΚΟΥΤΕΛΟ 9) ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ 10) ΠΑΤΩΜΑ 11) ΥΠΟΔΟΧΗ SILL 12) ΠΟΔΙΑ 13) ΑΝΤΗΡΙΔΑ ΠΟΔΙΑΣ 14,15,16)ΣΟΒΑΤΕΠΙ 17) ΨΕΥΔΟΡΟΦΗ 18) ΚΑΓΚΕΛΟ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΘΑΛΑΜΟΥ > ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ Η πλατφόρμα του θαλάμου φέρει τα κύρια φορτία που τον καταπονούν, και ως εκ τούτου, πρέπει να είναι στιβαρής κατασκευής. Κατασκευάζεται από UPN μεγέθους από 50mm έως 120mm, το οποίο στις γωνίες κόβεται κόβεται σε φάλτσο και συγκολλείται. 11

> ΠΑΤΩΜΑ Το πάτωμα του θαλάμου τοποθετείται πάνω στην πλατφόρμα, και έχει σαν κύριο σκοπό την παραλαβή των φορτίων που εισέρχονται εντός του θαλάμου και την ομοιόμορφη κατανομή τους πάνω στην πλατφόρμα. Στηρίζεται πάνω στην πλατφόρμα όπου και βιδώνεται σταθερά. Το κάτω μέρος της πλατφόρμας πρέπει να συμβάλει στην πυρασφάλεια του ανελκυστήρα (προστασία του θαλάμου και των επιβατών από είσοδο φωτιάς) και ως εκ τούτου όλη η κάτω επιφάνεια του πατώματος προστατεύεται από λεπτή γαλβανισμένη λαμαρίνα, ή βάφεται με ειδική πυράντοχη βαφή. > ΠΟΔΙΑ Η ποδιά της πόρτας θαλάμου, σύμφωνα με τον κανονισμό, χρησιμοποιείται πάντα. Βασικός λόγος της ύπαρξής της, είναι να προστατεύει τον επιβάτη στην περίπτωση που ο θάλαμος σταματήσει στον όροφο λίγο πιο πάνω από το κανονικό επίπεδο, να μην σφηνωθεί το πόδι του κάτω από την πλατφόρμα. Πρέπει να έχει πλάτος τουλάχιστον όσο του ανοίγματος πόρτας και ύψος τουλάχιστον 800mm. > ΚΑΤΩ-ΠΑΝΩ ΘΥΡΙΔΕΣ ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΥ Ο θάλαμος πρέπει να έχει θυρίδες εξαερισμού, ώστε σε περιπτώσεις εγκλωβισμού, να υπάρχει ο απαραίτητος αέρας για την παραμονή των επιβατών εντός του θαλάμου. Αυτές πρέπει να έχουν συνολικό εμβαδόν όσο το 1/100 του συνολικού εμβαδού δαπέδου του θαλάμου. > ΣΟΒΑΤΕΠΙ Το σοβατεπί είναι ένα το κομμάτι εκείνο του θαλάμου που χρησιμοποιείται για να κρύβει τυχόν ατέλειες στις ενώσεις του δαπέδου με τα πλαϊνά. Επίσης προστατεύει και τα πλαϊνά από χτυπήματα που μπορεί να τύχουν από τους εισερχόμενους επιβάτες. Είναι συνήθως κατασκευασμένα από διαμορφωμένη λαμαρίνα INOX 0,8mm. > ΠΛΑΪΝΑ Είναι το κυρίως περίβλημα του θαλάμου, σε όλες τις πλαϊνές πλευρές. Κατασκευάζονται από λαμαρίνα, η οποία ανάλογα με το είδος του θαλάμου μπορεί να είναι γαλβανιζέ ή INOX. Το όλο συγκρότημα κατασκευάζεται από τεμάχια πλάτους 200 έως 500mm ώστε να προσδίδουν την απαραίτητη στιβαρότητα. > ΛΑΜΠΑΣ Ο λαμπάς είναι το πλαϊνό που βρίσκεται δίπλα στην πόρτα, όπου κατά κανόνα, κάθε πόρτα έχει δύο λαμπάδες, τον δεξιό και τον αριστερό. Σπανίως αν η πόρτα είναι τραβηγμένη στην άκρη, υπάρχει μόνο ένας λαμπάς. Πάνω στους λαμπάδες στερεώνεται ο μαγνήτης μανδάλωσης για ημιαυτόματες πόρτες, και τυχόν φωτοκύτταρα ελέγχου εισόδου στον θάλαμο. 12

> ΚΟΥΤΕΛΟ Το κούτελο του θαλάμου είναι το τμήμα που βρίσκεται πάνω από το άνοιγμα της πόρτας και ενώνει τους δύο λαμπάδες. Παράλληλα οριοθετεί και το ύψος της πόρτας (καθαρό άνοιγμα). > ΥΠΟΔΟΧΗ SILL Είναι βάση πάνω στην οποία στερεώνεται το αλουμίνιο - γλυσιέρα (sill) της πόρτας του θαλάμου. > ΟΡΟΦΗ Η οροφή του θαλάμου πρέπει να είναι στιβαρή κατασκευή, ώστε να ενώνει αποτελεσματικά τα πλαϊνά φύλλα, αλλά και για να μπορεί να σηκώσει το βάρος του συντηρητή κατά τη διαδικασία συντήρησης του ανελκυστήρα. > ΚΑΓΚΕΛΟ Το κάγκελο τοποθετείται στην οροφή του θαλάμου με βίδες. Βάσει κανονισμού τοποθετούμε κάγκελο όταν η απόσταση τοίχου φρεατίου με θάλαμο είναι μεγαλύτερη από 300mm. > ΚΟΥΠΑΣΤΗ Η κουπαστή τοποθετείται σύμφωνα με τον κανονισμό τουλάχιστον σε μία πλευρά του θαλάμου και συνήθως μπαίνει απέναντι από την πόρτα. Τα κέντρο της κουπαστής από το πάτωμα βρίσκεται πάντα μεταξύ 850mm και 900mm. > ΨΕΥΔΟΡΟΦΕΣ Η ψευδοροφή του θαλάμου είναι το κομμάτι εκείνο το οποίο δίνει τον φωτισμό μέσα στον θάλαμο και βρίσκεται κάτω από την οροφή από την οποία και στηρίζεται. Η ψευδοροφή, έχει σαν δευτερεύοντα σκοπό να καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια της οροφής (νεύρα, κοχλίες, κ.τ.λ.), καθώς επίσης και τις ηλεκτρικές συνδέσεις με τους λαμπτήρες τους. 2,3: Στα πλαίσια ανάρτησης (σασί), στα εξαρτήματα ανάρτησης (οδηγοί) και στο σύστημα πέδησης (αρπάγη), όπως επίσης και στα λοιπά εξαρτήματα του ανελκυστήρα (σιδηροκατασκευές), θα αναφερθούμε εκτενέστερα παρακάτω. Περιληπτικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι τα παραπάνω εξαρτήματα βοηθούν στην στερέωση του θαλάμου. 13

4. Μονάδα ισχύος Η μονάδα ισχύος αποτελείται από τα παρακάτω στοιχεία: 1. ΜΠΛΟΚ ΒΑΛΒΙΔΑΣ 2. ΒΑΝΑ ΠΑΡΟΧΗΣ 3. ΤΑΠΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ - ΕΛΑΙΟΔΕΙΚΤΗΣ 4. ΚΡΙΚΟΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ 5. ΑΝΤΙΚΡΑΔΑΣΜΙΚΟ ΣΤΗΡΙΓΜΑ ΚΙΝΗΤΗΡΑ 6. ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ 7. ΧΕΙΡΑΝΤΛΙΑ 8. ΣΙΓΑΣΤΗΡΑΣ 9. ΕΛΑΣΤΙΚΟΣ ΣΩΛΗΝΑΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ 10. ΑΝΤΛΙΑ 11. ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΛΑΔΙΟΥ 12. ΑΝΤΙΚΡΑΔΑΣΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ 13. ΠΗΝΙΑ ΜΠΛΟΚ ΒΑΛΒΙΔΩΝ 14. ΜΑΝΟΜΕΤΡΟ 15. ΚΛΕΜΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ 16. ΚΛΕΜΑ ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑΣ ΜΠΛΟΚ ΒΑΛΒΙΔΩΝ 17. ΧΕΙΡΟΛΑΒΗ 18. ΜΟΥΦΑ ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Μπλοκ Βαλβίδων Το μπλοκ των βαλβίδων είναι ένα ενιαίο συγκρότημα και ρυθμίζει τη ροή του λαδιού προς και από το ανυψωτικό συγκρότημα (εικόνα 4.1 ). Περιέχει βαλβίδες για την κίνηση ανόδου και καθόδου του ανελκυστήρα, καθώς και τους απαραίτητους ηλεκτρομαγνήτες για τον έλεγχο των βαλβίδων. Εικονα4.1: Βαλβίδες BLAIN 14

Η επιλογή του μεγέθους και του τύπου της βαλβίδας είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, όπως είναι η ταχύτητα του ανελκυστήρα, ο αριθμός ταχυτήτων κ.λ.π. Στις εγκαταστάσεις υδραυλικών ανελκυστήρων συχνότερα απαντάται το μπλοκ βαλβίδων BLAIN. Ο τρόπος λειτουργίας του μπλοκ των βαλβίδων γίνεται κατανοητός αν μελετήσουμε το διάγραμμα ταχυτήτων (εικόνα 4.2 ). 1. Ο ανελκυστήρας ανεβαίνει Σημείο Ε: κλήση ανόδου Διάστημα ΕΕ: Ο κινητήρας λειτουργεί σε αστέρα. Δεν ενεργοποιούνται τα πηνία και ο θάλαμος δεν κινείται. Σημείο Ε: Αλλαγή του αστέρα σε τρίγωνο και ενεργοποίηση των πηνίων. Διάστημα ΕΟ: Ομαλή εκκίνηση Σημείο Η: Απενεργοποίηση πηνίου μικρής καθόδου. Διάστημα ΗΙ: Επιβράδυνση του θαλάμου από τη μικρή ταχύτητα μέχρι το σταμάτημα. Σημείο Ι: Τελικό σταμάτημα του θαλάμου. Διάστημα ΗΙ: Καθυστέρηση κινητήρα για ομαλό σταμάτημα. 2. Ο ανελκυστήρας κατεβαίνει Δεν εργάζονται ο κινητήρας και η αντλία και ο θάλαμος κατεβαίνει με την επίδραση του βάρους του. Η ενεργοποίηση ή η απενεργοποίηση των πηνίων καθόδου καθορίζουν τις ταχύτητες, τις επιταχύνσεις και τις επιβραδύνσεις. 15

Ψύκτης ελαίου Όταν οι υδραυλικοί ανελκυστήρες λειτουργούν σε κτίρια με μεγάλη κίνηση, τότε υποχρεώνονται σε πολλές ζεύξεις την ώρα με αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του κινητήρα. Επειδή ο κινητήρας βρίσκεται μέσα στο λάδι, το χρησιμοποιεί για την ψύξη του. Είναι επομένως φανερό ότι πρέπει η θερμοκρασία του λαδιού να κρατιέται σε τέτοια επίπεδα, ώστε και ο κινητήρας να ψύχεται αλλά και να αποφεύγεται η μείωση του ιξώδους του λαδιού. Τα παραπάνω επιτυγχάνονται με το συγκρότημα ψύξης (εικόνα 4.3 ) μέσα από το οποίο διέρχεται το λάδι της δεξαμενής. Εικόνα 4.3: Συγκρότημα ψύξης 5.Κινητήριος μηχανισμός 5.1 ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ Ο τύπος του κινητήρα, που συνήθως χρησιμοποιείται, είναι κατά κύριο λόγο τριφασικός, ασύγχρονος, ο οποίος κατά τη λειτουργία του είναι εμβαπτιζόμενος στο λάδι. Η στήριξή του στο μεταλλικό σκελετό πραγματοποιείται μέσω αντικραδασμικών στηριγμάτων. Συνδέεται με την αντλία φλαντζωτά και με σφήνα και είναι ανοικτού τύπου, ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η αυτολίπανσή του και η μείωση τόσο των απωλειών ισχύος όσο και των θορύβων. Η θερμοκρασία του λαδιού δεν πρέπει να υπερβαίνει γ αυτό το λόγο, σε περιπτώσεις όπου είναι συχνά το όριο αυτό, πρέπει να τοποθετείται ψύκτης λαδιού. Σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας η αποβολή θερμότητας ενός καλά σχεδιασμένου δοχείου (αφορά κυρίως την επιλογή του μεγέθους του), είναι αρκετή ώστε η χρήση του ψύκτη να μην είναι απαραίτητη. Για τον έλεγχο θερμοκρασίας λαδιού απαιτείται η ύπαρξη θερμοστάτη, την οποία υπαγορεύει το πρότυπο ΕΝ81.2. Υπολογισμός της ισχύος του κινητήρα Ο κινητήρας του υδραυλικού ανελκυστήρα είναι κατασκευασμένος έτσι ώστε να μπορεί να υπερφορτωθεί και να αποδώσει ισχύ ίση με 25% μεγαλύτερη της ονομαστικής. Η ισχύς του κινητήρα λαμβάνεται από του πίνακες των αντίστοιχων κατασκευαστών λαμβάνοντας υπόψη τη προσαύξηση της πίεσης λόγω ροής 16

(δυναμική πίεση) και τη δυνατότητα του κινητήρα για απόδοση κατά 25% μεγαλύτερη από την ονομαστική. Με επεξεργασία των διαγραμμάτων του κατασκευαστή, που δίνουν την απόδοση ισχύος του ζεύγους κινητήρα-αντλίας, γίνεται αναγωγή αυτών σε απλή συνάρτηση, όπου η ισχύς του καθορίζεται από: Την ονομαστική παροχή της αντλίας (Qov) τη στατική πίεση του λαδιού (P stat) από έναν ειδικό συντελεστή απόδοσης της ισχύος (n) 6.Το μηχανοστάσιο Είναι ο χώρος στον οποίο εγκαθίστανται ο κινητήριος μηχανισμός ή ανυψωτικός μηχανισμός του κινητήρα, ο πίνακας του χειριστηρίου κυκλώματος (Controller), ο πίνακας τροφοδοσίας με ηλεκτρικό ρεύμα του ηλεκτροκινητήρα, ο ρυθμιστής ταχύτητας και ο οροφοδιαλογέας (αν υπάρχει). Όταν υπάρχει ανάγκη τοποθέτησης του μηχανοστασίου ΚΑΤΩ, τότε έχουμε στο επάνω μέρος του φρεατίου εγκατεστημένες τροχαλίες παρέκκλισης των συρματόσχοινων σε ένα χώρο εύκολα επισκέψιμο που ονομάζουμε τροχαλιοστάσιο. 7. Πίνακας χειρισμού (Controller) O πίνακας χειρισμού αποτελεί το μυαλό του ανελκυστήρα. Δέχεται πληροφορίες από την εγκατάσταση για την κατάσταση του ανελκυστήρα, τις επεξεργάζεται και δίνει τις απαραίτητες εντολές για την παραπέρα πορεία του. 8.ΚΟΜΒΙΟΔΟΧΟΙ 8.1 Κύκλωμα κλήσεων Είναι το κύκλωμα που τροφοδοτεί ηλεκτρικά τα μπουτόν κλήσης του θαλάμου και του φρεατίου. Οι κλήσεις του ανελκυστήρα μπορούν να γίνουν μετά από πίεση των μπουτόν, είτε στην μπουτονιέρα του θαλάμου (εσωτερικές κλήσεις), είτε στις μπουτονιέρες των ορόφων (εξωτερικές κλήσεις). 8.2 Διαχωρισμός κλασσικές - επιφανειακής θαλάμου, ορόφων & μετώπες Οι κλασσικής στήριξης ή αλλιώς χωνευτές με τυποποιημένο βάθος τα 55 χιλιοστά σε θαλάμου, ορόφου & μετώπες, ενώ οι επιφανειακής στήριξης δεν χρειάζονται σκάψιμο ή κόψιμο αλλά παρά μόνο οπές στήριξης & μια οπή 35 χιλιοστών για την διέλευση των καλωδίων. 9. Προκαλωδίωση εγκατάστασης Η προκατασκευασμένη ηλεκτρική εγκατάσταση (θαλάμου, φρεατίου, μηχανοστασίου) παρέχει στον εγκαταστάτη τα παρακάτω πλεονεκτήματα: Ευκολία εγκατάστασης Μεγάλη εξοικονόμηση χρόνου 17

Μείωση της πιθανότητας λάθους Μικρές απαιτήσεις για εξειδικευμένο προσωπικό Ευκολία στην επαλήθευση των συνδέσεων & ταχύτητα στην ανεύρεση τυχόν σφαλμάτων Πλήρης εναρμόνιση με όλα τα πρότυπα (ΕΝ 81-1, ΕΝ 81-2, 95/16 ΕΚ κ.λ.π.) Προκαλωδίωση εγκατάστασης 18

2. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΑΣ. 2.1 ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ^ Η χρήση μηχανών για την ανύψωση φορτίων είναι γνωστή ^ * από την αρχαιότητα, με παλαιότερες αυτές που Λ λ ϊ χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των πυραμίδων το f - Εικόνα 1. Elisha Graves Otis (1811-1861) 2900 ιτ.χ., Οι πρώτες αυτές μηχανές χρησιμοποιούσαν σχοινιά και τροχαλίες για να ανυψώσουν φορτία. Η δύναμη ανύψωσης προέρχονταν από μυϊκή δύναμη ανθρώπων ή ζώων και ατμομηχανών αργότερα (18 s - 19 s αιώνας μ. X.). Η δημιουργία του πρώτου ανελκυστήρα ατόμων αποδίδεται στο Elisha Otis (Εικόνα 2.1) όπου το 1853 επινόησε σύστημα το οποίο απέτρεπε την πτώση του θαλάμου σε περίπτωση θραύσης των σχοινιών στα οποία ήταν αναρτημένος. Τα 1854 έκανε στη Νέα Υόρκη δημόσια επίδειξη της λειτουργίας του συστήματος αυτού αποδεικνύοντας το πόσο ασφαλής είναι πλέον η χρήση των ανελκυστήρων και για τη μεταφορά ανθρώπων (Εικόνα 2.2). Το 1857 στην ίδια πόλη εγκαθιστά τον πρώτο ανελκυστήρα ατόμων για δημόσια χρήση. Την κίνηση έδινε ατμομηχανή. Το 1877 ο Γερμανός Friedrich Koepe, μηχανικός ορυχείων, δημιούργησε τον πρώτο ανελκυστήρα που λειτουργούσε με τριβή (έλξεως). Ο Charles Otis, γιος του Elisha, το 1878 βελτιώνει το σύστημα του πατέρα του χρησιμοποιώντας περιοριστή ταχύτητας. Την ίδια χρονιά κατασκευάστηκε στη Γερμανία ο πρώτος ανελκυστήρας που χρησιμοποιούσε ηλεκτρισμό για την κίνησή του, από τη Siemens. Τα επόμενα χρόνια εξαπλώθηκε η χρήση μειωτήρα και το 1903 η Otis παρουσιάζει τον πρώτο ηλεκτροκίνητο gearless ανελκυστήρα. Εικόνα 2.1: Επίδειξη στο Crystal Palace της Νέας Υόρκης. Ο Elisha Otis έκοψε το μοναδικό σχοινί που κρατούσε την πλατφόρμα, ενώ ο ίδιος βρισκόταν επάνω. Η πλατφόρμα ακινητοποιήθηκε μετά από μερικά εκατοστά καθοδικής κίνησης. Εικόνα 2.2: Ατμοκίνητος ανελκυστήρας 19