ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 Ο ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α/ Ποιες οι λειτουργίες του γενετικού υλικού ; (Μονάδες 6) Β/ Που βρίσκεται το γενετικό υλικό στα ευκαρυωτικά και στα προκαρυωτικά ; (Μονάδες 6) ΘΕΜΑ 2 Ο Α/ Να εξηγήσετε τι είναι: 1) Αντικωδικόνιο, 2) Σύµπλοκο έναρξης της πρωτεϊνοσύνθεσης, 3) Ποια η λειτουργική διαφορά ανάµεσα στο t RNA και στο m- RNA (Μονάδες 6) Β/ Ποιος ο ρόλος της DNA πολυµεράσης και της αντίστροφης µεταγραφάσης ; (Moνάδες 6) ΘΕΜΑ 3 Ο Α/ Πως κατασκευάζεται µια c-dna βιβλιοθήκη ; B/ Ποιες οι διαφορές αντιγραφής-µεταγραφής ; (Moνάδες 12) (Moνάδες 13) ΘΕΜΑ 4 Ο Α/ Να περιγραφεί δοµικά ένα δινουκλεοτίδιο. (Moνάδες 12) Β/ Να δώσετε τους παρακάτω ορισµούς: Γονίδιο, κολχικίνη, Υποκινητής, Μεταγραφικοί παράγοντες, Νουκλεόδωµα, Πολύσωµα, Πριµόσωµα, Πλασµίδιο, Κεντροµερίδιο. (Moνάδες 13) 1

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 ου ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α/ Οι λειτουργίες του γενετικού υλικού είναι οι εξής: α) Η αποθήκευση της γενετικής πληροφορίας. Στο γενετικό υλικό περιέχονται οι πληροφορίες που καθορίζουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός οργανισµού και οι οποίες οργανώνονται σε λειτουργικές µονάδες, τα γονίδια. β) Η διατήρηση και µεταβίβαση της γενετικής πληροφορίας από κύτταρο σε κύτταρο και από οργανισµό σε οργανισµό. γ) Η έκφραση των γενετικών πληροφοριών που γίνεται µε τον έλεγχο της σύνθεσης των πρωτεϊνών. Β/ Στα προκαρυωτικά κύτταρα το γενετικό υλικό βρίσκεται στην πυρηνική περιοχή ή αλλιώς πυρηνοειδές. Στα ευκαρωτικά κύτταρα βρίσκεται στον πυρήνα και σε µικρότερες ποσότητες στα µιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες. ΘΕΜΑ 2 Ο Α/ 1) Κάθε t-rna έχει µια τριπλέτα βάσεων που λέγεται αντικωδικόνιο και είναι συµπληρωµατική µε το αντίστοιχο κωδικόνιο του τη-rna. 2) Σύµπλοκο έναρξης της πρωτεϊνοσύνθεσης είναι η σύνδεση του mrna µε την µικρή ριβοσωµική υποµονάδα και µε το m-rna της µεθειονίνης. 3) Το t-rna µεταφέρει αµινοξέα στο ριβόσωµα ενώ το mrna µεταφέρει την γενετική πληροφορία για την πρωτεϊνοσύνθεση. B/ Η DNA πολυµεράση είναι το κυριότερο ένζυµο της αντιγραφής, αφού επιµηκύνει τις νεοσυντιθέµενες αλυσίδες τοποθετώντας τα συµπληρωµατικά δεοξυριβονουκλεοτίδια απέναντι από τα αντίστοιχα της πατρικής αλυσίδας, αντικαθιστά το πρωταρχικό Τµήµα RNA του πριµοσώµατος και ελέγχει τις νέες αλυσίδες διορθώνοντας τυχόν λάθη στις βάσεις. Η αντίστροφη µεταγραφάση είναι το ένζυµο που καταλύει την αντίστροφη µεταγραφή δηλαδή τον σχηµατισµό αλυσίδας DNA µε καλούπι RNA. ΘΕΜΑ 3 Ο Α/ H cdna βιβλιοθήκη δηµιουργείται αν θέλουµε να δηµιουργήσουµε κλώνους γονιδίων που εκφράζονται σε συγκεκριµένα κύτταρα. Οι cdna βιβλιοθήκες περιέχουν αντίγραφα των mrna όλων των γονιδίων που 2

εκφράζονται στα κύτταρα αυτά και έχουν το πλεονέκτηµα αποµόνωσης µόνο των αλληλουχιών των γονιδίων που µεταφράζονται σε αµινοξέα δηλαδή των εξωνίων. Για να κατασκευαστεί η cdna βιβλιοθήκη παίρνουµε το ολικό mrna από κύτταρο που εκφράζουν το συγκεκριµένο γονίδιο. Από το mrna προκύπτει µια αλυσίδα DNA συµπληρωµατική, αυτή λέγεται cdna (ένζυµο αντίστροφη µεταγραφάση). Προκύπτει ένα υβριδικό µόριο cdna-mrna. Το mrna διασπάται µε θέρµανση και από την cdna αλυσίδα σχηµατίζεται µια DNA αλυσίδα συµπληρωµατική, οπότε προκύπτει ένα δίκλωνο µόριο DNA, το οποίο εισάγεται σε πλασµίδιο (µε την βοήθεια περιοριστικής ενδονουκλεάσης) και στην συνέχεια γίνεται µετασχηµατισµός σε βακτήρια κάθε ένα από τα οποία, θα δώσει έναν κλώνο. Β/ Οι διαφορές αντιγραφής-µεταγραφής είναι: 1) H µία από DNA παράγει DNA ενώ η άλλη RNA. 2) Η αντιγραφή γίνεται και στις 2 αλυσίδες του DNA ενώ η µεταγραφή σε µια αλυσίδα. 3) Η αντιγραφή γίνεται µια φορά στη διάρκεια ζωής του κυττάρου, ενώ η µεταγραφή πολλές. 4) Υπάρχουν διαφορετικά ένζυµα σε αντιγραφή και µεταγραφή. ( DNA και RNA πολυµεράσες ). 5) Στα ευκαρυωτικά κύτταρα η αντιγραφή ξεκινάει από πολλές θέσεις έναρξης ενώ η µεταγραφή από µια θέση έναρξης. 6) Ο ρόλος της αντιγραφής είναι η αναπαραγωγή του γενετικού υλικού και κατ επέκταση του κυττάρου, ενώ της µεταγραφής είναι ο σχηµατισµός mrna για την παραγωγή πρωτεϊνών στην συνέχεια. ΘΕΜΑ 4 Ο Α/ Το δινουκλεοτίδιο αποτελείται από δύο νουκλεοτίδια που συνδέονται µε φωσφοδιεστερικό δεσµό, ο οποίος σχηµατίζεται από το ΟΗ του 3 άνθρακα της πεντολης του πρώτου νουκλεοτιδίου και την φωσφορική οµάδα του 5 άνθρακα του δευτέρου νουκλεοτιδίου. Το δινουκλεοτίδιο έχει 2 νουκλεοτίδια καθένα από τα οποία έχει µια πεντολη που µπορεί να είναι είτε ριβολη είτε δεοξυριβόλη µια φωσφορική οµάδα και µια αζωτούχο βάση που µπορεί να είναι Α, Τ, C, G ( για DNA και A, U, C, G ( για RNA). Β/ Γονίδιο είναι λειτουργική µονάδα του γονιδιώµατος που φέρει πληροφορία για µια λειτουργία. Καρυότυπος είναι η απεικόνιση των χρωµοσωµάτων κατά ελαττούµενο µέγεθος. Η Κολχικίνη είναι αλκαλοειδές, µε το οποίο σταµατάµε την κυτταρική διαίρεση στο στάδιο της µετάφασης. Ο Υποκινητής είναι τµήµα DNA πάνω στο οποίο συνδέεται η RNA πολυµεράση για να κάνει την µεταγραφή. 3

Μεταγραφικοί παράγοντες είναι πρωτεΐνες που βοηθούν την RNA πολυµεράση να προσδεθεί στον υποκινητή. Νουκλεόσωµα: λειτουργική και δοµική µονάδα χρωµατίνης που αποτελείται από DNA µήκους 146 ζευγών βάσεων περιελιγµένων σε ένα οκταµερές ιστονών. Πολύσωµα: Σύµπλεγµα των ριβοσωµάτων µε το mrna που µεταφράζουν. Πριµόσωµα: Είναι το ένζυµο που φτιάχνει το πρωταρχικό τµήµα RNA για να γίνει η αντιγραφή. Πλασµίδιο: ίκλωνο κυκλικό µόριο DNA που υπάρχει σε ορισµένα βακτήρια ανεξάρτητο από το κύριο βακτηριακό DNA (2% του κύριου DNA) και περιέχει κυρίως γονίδια ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά και γονίδια που σχετίζονται µε την µεταφορά γενετικού υλικού από ένα βακτήριο σε ένα άλλο. Κεντροµερίδιο είναι το σηµείο όπου ενώνονται οι δύο αδελφές χρωµατίδες ενός χρωµοσώµατος. Χρωµόσωµα είναι η τελική και πιο συσπειρωµένη µορφή της χρωµατίνης. 4

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΜΑ 1 Ο A/ Σε γάµους µεταξύ συγγενών εξ αίµατος παρατηρείται ότι το ποσοστό θνησιµότητας καθώς και εκδήλωσης ασθενειών µεταξύ των απογόνων τους είναι πολύ µεγαλύτερο από ότι µεταξύ τυχαίων γάµων. Πως εξηγείται αυτό ; ( Μονάδες 12) B/ Να βάλετε (Σ) αν η πρόταση είναι σωστή και (Λ) αν η πρόταση είναι λανθασµένη. 1) Κάθε διπλοειδής οργανισµός έχει το πολύ δύο αλληλόµορφα. 2) Άτοµα µε τον ίδιο φαινότυπο έχουν πάντα τον ίδιο γονότυπο. 3) Στην φυλοσύνδετη κληρονοµικότητα τα αρσενικά άτοµα κληρονοµούν φυλοσύνδετα γονίδια µόνο από τον πατέρα. 4) Μια γυναίκα οµάδας Α αποδίδει την πατρότητα του παιδιού της που έχει οµάδα αίµατος Ο σε έναν άντρα οµάδας αίµατος ΑΒ.Έχει δίκιο ; 5) Όταν µια ιδιότητα ελέγχεται από αµιγή στελέχη, σηµαίνει ότι το άτοµο είναι οµόζυγο για το συγκεκριµένο χαρακτηριστικό. ( Μονάδες 13) ΘΕΜΑ 2 Ο A/ Ποιες οι διαφορές ανάµεσα στην κλειστή και στην συνεχή καλλιέργεια; ( Μονάδες 12) B/ Ποια αντισώµατα ονοµάζονται Μονοκλωνικά και ποιες είναι οι εφαρµογές τους ΘΕΜΑ 3 Ο ( Μονάδες 13) Στους γάτους το τρίχωµα µπορεί να είναι µαύρο ή κίτρινο ενώ στις γάτες µπορεί να είναι µαύρο ή κίτρινο ή µαυροκίτρινο. Από την διασταύρωση ενός µαύρου γάτου µε µια µαυροκίτρινη γάτα τι αναλογίες αναµένονται στους απογόνους; Το γονίδιο για το τρίχωµα είναι φυλοσύνδετο. ( Μονάδες 25) 5

ΘΕΜΑ 4 Ο ιασταυρώνεται άνδρας µε µερική αχρωµατοψία (δαλτωνισµός) και ετερόζυµος ως προς την β µεσογειακή αναιµία (θαλασσαιµία) µε γυναίκα µε φυσιολογική όραση και οµόζυµη κανονική ως προς την β- θαλασσαιµία, που όµως ο πατέρας της έπασχε από µερική αχρωµατοψία. Να βρείτε τις φαινοτυπικές αναλογίες των απογόνων του. ( Μονάδες 25 ) 6

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2 ου ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α/ Οι συγγενείς εξ αίµατος είναι δυνατό να εµφανίζουν θνησιγόνα ή παθολογικά γονίδια σε µεγάλες συχνότητες αφού προέρχονται από γάµους και γεννήσεις της ίδιας οικογένειας. Είναι πολύ πιθανό να φέρουν κάποιο υπολειπόµενο παθολογικό ή και θνησιγόνο γονίδιο σε ετερόζυγη κατάσταση αφού οι γονείς τους είναι συγγενείς.κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε τυχαίους γάµους µεταξύ τυχαίων ατόµων. Έτσι δικαιολογείται και η διαφορά στο ποσοστό αυτό. Β/ Οι σωστές απαντήσεις : 1) Λ 2) Λ 3) Λ 4) Λ 5) Σ ΘΕΜΑ 2 Ο Α/ Οι διαφορές στην κλειστή και την συνεχή καλλιέργεια είναι ότι στην κλειστή καλλιέργεια χορηγούµε µόνο µια φορά θρεπτικό υλικό οπότε η ανάπτυξη των µικροοργανισµών έχει 4 φάσεις : Λανθάνουσα, Εκθετική, Στατική και Φάση θανάτου. Στην λανθάνουσα φάση οι οργανισµοί προσαρµόζονται στις συνθήκες που βρίσκονται, στην εκθετική αυξάνει ραγδαία ο αριθµός τους, στην στατική φάση ο αριθµός τους παραµένει σταθερός και στην φάση θανάτου µειώνεται ο αριθµός τους. Αντίθετα στην συνεχή καλλιέργεια χορηγούµε συνέχεια νέο θρεπτικό υλικό και επιπλέον αποµακρύνονται τα άχρηστα προϊόντα τους µεταβολισµού των βακτηρίων, οπότε η συνεχής καλλιέργεια βρίσκεται συνεχώς σε εκθετική φάση. Β/ Γνωρίζουµε ότι κάθε είδος αντισώµατος που αναγνωρίζει έναν αντιγονικό καθοριστή παράγεται από µια οµάδα όµοιων Β- λεµφοκυττάρων, που αποτελούν ένα κλώνο. Το αντίσωµα που παράγεται από ένα κλώνο Β-λεµφοκυττάρων ονοµάζεται µονοκλωνικό. Τα µονοκλωνικά αντισώµατα µπορούν να λειτουργήσουν ως : α) ανοσοδιαγνωστικά β) θεραπευτικά γ) για την επιλογή οργάνων συµβατών για µεταµόσχευση δ) ανιχνευτές και ε) για τον έλεγχο της καθαρότητας των φαρµάκων ΘΕΜΑ 3 Ο Το γονίδιο είναι ατελώς επικρατές και φυλοσύνδετο. Αρα ισχύει Μ 1 Μ 1 =Μαύρο, Μ 2 Μ 2 =Κίτρινο και Μ 1 Μ 2 = µαυροκίτρινο. 7

Θα έχουµε : Ρ Χ Μ1 Υ Χ Χ ΜΙ Χ Μ2 Γαµέτες : Χ Μ1, Υ Χ Μ1,Χ Μ2 F 1 : Χ Μ1 Χ Μ1, Χ Μ1 Χ Μ2, Χ Μ1 Υ,Χ Μ2 Υ ΑΡΣΕΝΙΚΑ : 50% Μαυρο - 50% κίτρινο ΘΥΛΗΚΑ : 50% Μαύρα 50% Μαυροκίτρινα ΘΕΜΑ 4 Ο Ισχύει Β = κανονικό β = µεσογειακή αναιµία Β > β Αυτοσωµικό = κανονική όραση δ = δαλτωνισµός > δ Φυλοσύνδετο Έχουµε: Ρ:δ ΧΥΒβ χ ΧΧΒΒ Γαµέτες Χ δ Β, Χ δ β, ΥΒ, Υβ Χ Β, Χ Β, Χ δ Β, Χ δ Β Χ δ Β Χ δ Β ΥΒ Υβ Χ Β Χ Χ δ ΒΒ Χ Χ δ Ββ Χ ΥΒΒ Χ ΥΒβ Χ δ Β Χ δ Χ δ ΒΒ Χ δ Χ δ Ββ Χ δ ΥΒΒ Χ δ ΥΒβ ΦΑΙΝΟΤΥΠΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ Κανονική όραση -Κανονικά ως προς την µεσογειακή αναιµία 2/4 50% αλτωνισµός -Κανονικά ως προς την αναιµία 2/4 50% Κανονική όραση -Κανονικά ως προς την αναιµία 2/4 50% αλτωνικά -Κανονικά ως προς την αναιµία 2/4 50% Να σηµειωθεί ότι για την γυναίκα ο γονότυπός της είναι αυτός που πήραµε γιατί ο πατέρας ήταν δαλτωνικός άρα Χ Υ και είναι οµόζυγη κανονική (απόλυτα υγιής) ως προς την αναιµία. 8

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΜΑ 1 Ο Α/ Να περιγραφεί το πείραµα του Griffith. (Μονάδες 12) Β/ Ποια πειράµατα ονοµάζονται in vitro και ποια in vivo ; Ποιο το µέγεθος του ανθρώπινου γονιδιώµατος; Ποιες φάσεις περιλαµβάνει ο κυτταρικός κύκλος και σε ποια φαίνονται καλύτερα τα χρωµοσώµατα ; Ποιο αλκαλοειδές χρησιµοποιείται ; (Μονάδες 13) ΘΕΜΑ 2 Ο Α/ Τι είναι οι περιοριστικές ενδονουκλεάσες και ποιος ο ρόλος τους ; (Moνάδες 12) Β/ Περιγράψτε την διαδικασία παραγωγής κλώνου. Τι είναι η κλωνοποίηση ; (Moνάδες 13) ΘΕΜΑ 3 Ο Ποια άτοµα παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στην ελονοσία και γιατί; Τι γνωρίζετε για το Ρετινοβλάστωµα και πως αυτό µπορεί να διαγνωσθεί; (Μονάδες 25) ΘΕΜΑ 4 Ο Σε τι διακρίνονται τα θρεπτικά υλικά και ποια η διαφορά τους ; Που χρησιµοποιείται το καθένα από αυτά; (Μονάδες 25) 9

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ου ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ 1 ο Α/ Το 1928 ο Griffith χρησιµοποίησε δύο στελέχη του βακτηρίου πνευµονιόκοκκος τα οποία ξεχωρίζουν µορφολογικά λόγω της παρουσίας ή όχι ενός προστατευτικού καλύµµατος. Το στέλεχος που έχει κάλυµµα λέγεται λείο και είναι παθογόνο, ενώ το άλλο στέλεχος που δεν έχει κάλυµµα λέγεται αδρό και δεν σκοτώνει τους ποντικούς. Όταν ο Griffith θέρµανε για να σκοτώσει λεία βακτήρια, αυτά όταν µόλυναν τους ποντικούς δεν τους σκότωναν. Όταν όµως ανέµειξε νεκρά λεία και ζωντανά αδρά και µε το µείγµα µόλυνε τους ποντικούς αυτοί πέθαναν και στους ιστούς και το αίµα τους ανιχνεύθηκαν ζωντανά λεία βακτήρια. Το συµπέρασµα ήταν ότι µερικά αδρά βακτήρια µετασχηµατίστηκαν σε λεία παθογόνα. Ο Griffith δεν µπόρεσε να εξηγήσει όµως ικανοποιητικά το φαινόµενο αυτό. Οι επιστήµονες αρχικά πίστευαν πως οι πρωτεΐνες λόγω µεγαλύτερης ποικιλοµορφίας (συνδυασµός είκοσι διαφορετικών αµινοξέων) αποτελούσαν τα µόρια που µετέφεραν την γενετική πληροφορία. Β/ In vivo ονοµάζονται τα πειράµατα που γίνονται σε ένα ζωντανό οργανισµό, ενώ in vitro αυτά που γίνονται σε δοκιµαστικό σωλήνα. Το µέγεθος του ανθρώπινου γονιδιώµατος σε απλοειδές κύτταρο είναι 3 10-9 ζεύγη βάσεων δηλαδή 23 χρωµοσώµατα. Ο κυτταρικός κύκλος περιλαµβάνει την Μεσόφαση και την Μίτωση, η οποία αποτελείται από την πρόφαση, µετάφαση, ανάφαση, τελόφαση. Τα χρωµοσώµατα φαίνονται καλύτερα στην Μετάφαση χρησιµοποιώντας την κολχικίνη. ΘΕΜΑ 2 ο Α/ Οι περιοριστικές ενδονουκλεάσες είναι ένζυµα που παράγονται από βακτήρια και ο φυσιολογικός τους ρόλος είναι να τα προστατεύουν από εισβολή ξένου DNA. Αναγνωρίζουν αλληλουχίες 4-8 νουκλεοτιδίων. Χαρακτηριστική είναι η E.CORΙ που αποµονώνεται από την Ejcherichia coli και κόβει την αλληλουχία. - GAATTC- CTTAAG- µεταξύ G και Α αφήνοντας µονόκλωνα άκρα από αζευγάρωτες βάσεις στα κοµµένα άκρα. Χρησιµοποιείται σε παραγωγή ανασυνδυασµένου DNA κόβοντας πλασµίδια και DNA ευκαρυωτικών κυττάρων σχηµατίζοντας µονόκλωνα συµπληρωµατικά άκρα. Β/ Αποµονώνεται πλασµίδιο από κάποιο βακτήριο και DNA από κάποιο άλλο οργανισµό. Κόβονται και τα δύο µε την ίδια περιοριστική ενδονουκλεάση οπότε σχηµατίζονται µονόκλωνα συµπληρωµατικά άκρα. Το ξένο DNA εισάγεται στο πλασµίδιο και ενώνεται µε την DNA δεσµάση. 10

Έτσι προκύπτει το ανασυνδυασµένο πλασµίδιο, το οποίο µε την διαδικασία του µετασχηµατισµού εισέρχεται σε ένα βακτήριο ξενιστή (τα τοιχώµατα του βακτηρίου γίνονται παροδικά διαπεραστά σε µακροµόρια έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία). Λίγα βακτήρια όµως παίρνουν πλασµίδιο. Η επιλογή τους στηρίζεται στην ικανότητά τους να αναπτύσσονται παρουσία ενός αντιβιοτικού για το οποίο το ανασυνδυασµένο πλασµίδιο φέρει γονίδιο ανθεκτικότητας. Κάθε ένα βακτήριο που δέχτηκε πλασµίδιο πολλαπλασιάζεται και δίνει έναν κλώνο. Το σύνολο της διαδικασίας παραγωγής κλώνων βακτηρίων ονοµάζεται κλωνοποίηση. ΘΕΜΑ 3 ο Η συχνότητα των ετερόζυγων ατόµων µε δρεπανοκυτταρική αναιµία και β- θαλασσαιµία είναι αυξηµένη σε περιοχές όπου υπάρχει ελονοσία. Τα άτοµα αυτά παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στο πλασµώδιο που προκαλεί την ελονοσία, επειδή τα ερυθροκύτταρά τους δεν ευνοούν τον πολλαπλασιασµό του. Το ρετινοβλάστωµα είναι καρκίνος του αµφιβληστροειδούς χιτώνα και είναι αποτέλεσµα έλλειψης ενός ογκοκατασταλτικού γονιδίου. Μπορεί να διαγνωστεί µε ανάλυση καρυοτύπου. ΘΕΜΑ 4 ο Τα θρεπτικά υλικά που χρησιµοποιούνται για την ανάπτυξη των µικροοργανισµών στο εργαστήριο µπορεί να είναι υγρά ή στερεά. Σε αυτά πρέπει να περιέχονται νερό, άνθρακας, µεταλλικά ιόντα και άζωτο. Η πηγή άνθρακα για τους αυτότροφους οργανισµούς είναι το CO 2, ενώ για τους ετερότροφους είναι οι διάφορες οργανικές ενώσεις όπως οι υδατάνθρακες.η πηγή αζώτου είναι τα νιτρικά ή τα αµµωνιακά ιόντα και τα µεταλλικά ιόντα είναι απαραίτητα για τη πραγµατοποίηση των διαφόρων χηµικών αντιδράσεων. Τα στερεά θρεπτικά συστατικά αποτελούνται από όλα τα παραπάνω συστατικά µε ανάµειξη τους µε τον πολυσακχαρίτη Αγαρ που παράγεται από φύκη.το άγαρ σε θερµοκρασία πάνω από 45 0 C είναι ρευστό αλλά στερεοποιείται σε µικρότερες θερµοκρασίες. Τα υγρά θρεπτικά υλικά χρησιµοποιούνται για τις ζυµώσεις σε βιοαντιδραστήρες ενώ τα στερεά σε στερεές καλλιέργειες σε τρυβλία. 11

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ [ΠΡΟΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗ] ΘΕΜΑ 1 Ο Α/ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1. Για τα διαγονιδιακά ζώα ισχύει: α. το γενετικό τους υλικό έχει τροποποιηθεί µε την προσθήκη γονιδίων, που προέρχονται πάντα από κάποιο άλλο είδος. β. χρησιµοποιούνται αποκλειστικά για την παραγωγή φαρµακευτικών πρωτεϊνών γ. η σηµαντικότερη µέθοδος για τη δηµιουργία τους είναι η µέθοδος της µικροέγχυσης δ. όλα τα παραπάνω. 2. Για τη βελτίωση της ζωϊκής παραγωγής: α. επιλέγονται ζώα που έχουν συγκεκριµένα χαρακτηριστικά, και στη συνέχεια διασταυρώνονται β. τροποποιεί το γενετικό υλικό των ζώων µε την προσθήκη γονιδίων γ. γονιµοποιείται το ωάριο του ζώου στο εργαστήριο και στη συνέχεια αυτό τοποθετείται στη µήτρα µιας «θετής» µητέρας δ. το α και το β. 3. Η χρησιµοποίηση διαγονιδιακών φυτών και ζώων για την αύξηση της ζωικής και φυτικής παραγωγής, παρουσιάζει έναντι της κλασικής µεθόδου των ελεγχόµενων διασταυρώσεων, τα εξής πλεονεκτήµατα: α. επιλογή και προσθήκη µόνο των επιθυµητών ιδιοτήτων µε ταυτόχρονη διατήρηση των παλαιών επιθυµητών χαρακτηριστικών β. δηµιουργία βελτιωµένων φυτών και ζώων σε µικρό χρονικό διάστηµα 12

γ. δυνατότητα µεταβίβασης των νέων ιδιοτήτων στους απογόνους δ. όλα τα παραπάνω ε. τα α και β. (Μονάδες 12 ) Β/ ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΕΤΕ ΜΕ Σ (ΣΩΣΤΟ) Ή ΜΕ Λ (ΛΑΘΟΣ) ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. 1. Στο δίκλωνο µόριο DNA ισχύει πάντα η ισότητα: A+ T = C + G. 2. Η αναλογία των βάσεων στο DNA διαφέρει από είδος σε είδος και σχετίζεται µε το είδος του οργανισµού. 3. Το κυκλικό µόριο DNA των προκαρυωτικών κυττάρων αναδιπλώνεται και πακετάρεται µε τη βοήθεια κυρίως ιστονών. 4. Τα χρωµοσώµατα µελετώνται στο στάδιο της µεσόφασης. 5. Η ποσότητα των πρωτεϊνών σε κάθε κύτταρο ενός οργανισµού είναι σταθερή και δεν µεταβάλλεται από αλλαγές στο περιβάλλον. 6. Η ποσότητα DNA σε κάθε κύτταρο ενός οργανισµού µεταβάλλεται µε την ηλικία του οργανισµού. ΘΕΜΑ 2 ο Α/ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1. Φορέας κλωνοποίησης µπορεί να είναι: α. ένα κύτταρο-ξενιστής β. το γενετικό υλικό ιού γ. το γενετικό υλικό βακτηρίου (Μονάδες 13 ) 13

δ. όλα τα παραπάνω 2. Για τις περιοριστικές ενδονουκλεάσες ισχύει: α. ότι παράγονται στα ευκαρυωτικά κύτταρα β. ότι κόβουν την κάθε αλυσίδα του DNA σε ίσα µέρη γ. ότι υδρολύουν φωσφοδιεστερικούς δεσµούς δ. ότι ανήκουν στα µόρια φορέων κλωνοποίησης 3. Κλώνος είναι: α. τα βακτήρια που έχουν ανασυνδυασµένο DNA β. το σύνολο των βακτηρίων που είναι ανθεκτικά σε ένα αντιβιοτικό γ. το σύνολο των πλασµιδίων που φέρουν το ίδιο τµήµα DNA δ. τίποτε από τα παραπάνω (Μονάδες 12) Β/ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΤΕ (Σ) ΑΝ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ ΚΑΙ (Λ) ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ 1. Με τη διασταύρωση ελέγχου βρίσκουµε το φαινότυπο γνωρίζοντας το γονότυπο. 2. Κατά τη διάρκεια της µείωσης γίνεται διαχωρισµός των οµόλογων χρωµοσωµάτων, των αδελφών χρωµατίδων και των αλληλοµόρφων. 3. Ο φαινότυπος είναι η έκφραση του γονότυπου ενός οργανισµού. 4. Οι γαµέτες παράγονται κατά τη µείωση. 5. Αν ένα αλληλόµορφο δεν είναι επικρατές, τότε είναι υπολειπόµενο. (Μονάδες 13) 14

ΘΕΜΑ 3 ο Α/ Ένα νουκλεϊκό οξύ συνίσταται από 100.000.000 νουκλεοτίδια. α) Πόσες αζωτούχες βάσεις, πεντόζες και φωσφορικές οµάδες περιέχει; β) Πόσους φωσφοδιεστερικούς δεσµούς περιέχει; γ) Πόσες ελεύθερες φωσφορικές οµάδες διαθέτει; δ) Αν η κυτοσίνη αποτελεί το 10% των αζωτούχων βάσεων, ποιο είναι το ποσοστό και το πλήθος των άλλων αζωτούχων βάσεων; (Μονάδες 12) Β/ Σε ένα δίκλωνο µόριο DNA βρέθηκαν 2 10 7 Α και 8 10 7 φωσφοδιεστερικοί δεσµοί. Πόσα είναι τα νουκλεοτίδια και οι δεσµοί υδρογόνου που περιέχει; (Μονάδες 13) ΘΕΜΑ 4 ο Ένα νουκλεϊκό οξύ συνιστάται από 80.000.000 νουκλεοτίδια. Η θυµίνη αποτελεί το 15% των αζωτούχων βάσεων του. α) Ποιο είναι το ποσοστό και το πλήθος των άλλων αζωτούχων βάσεων; β) Ποιο είναι το πλήθος των δεσµών υδρογόνου που αναπτύσσονται; γ) Ποιο είναι το πλήθος των φωσφοδιεστερικών δεσµών; (Μονάδες 25) 15