ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ

FRAMME LIFE NAT08//GR//000533 ΑΘΗΝΑ 2010 ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ FRAMME LIFE08 NAT/GR/000533 ΣΤΗ ΝΗΣΟ ΡΟΔΟ

Το FRAMME, "Μεθοδολογία Αποκατάστασης Πυρόπληκτων Μεσογειακών Δασών - Ασφάλεια & Αποδοτικότητα 4 Παρεμβάσεων στην NATURA 2000 της Ρόδου", με Αριθ. Σύμβασης LIFE08 NAT/GR/000533, χρηματοδοτείται κατά 50% από τον μηχανισμό LIFE+ (Nature & Biodiversity) της Γενικής Δ/νσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει συνολικό προϋπολογισμό 1.636.750. Την συνολική διαχείριση του FRAMME έχει η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και τους τρεις δήμους της Ρόδου που επλήγησαν από την καταστροφική πυρκαγιά το καλοκαίρι του 2008, τον Δήμο Λινδίων, Δήμο Αταβύρου και Δήμο Νότιας Ρόδου. FRAMME, Fire Restoration Methodology for Mediterranean Forests - environmental safety & sustainability of 4 interventions in the Rhodes NATURA 2000 site with contract number LIFE08 NAT/GR/000533 is a project co-financed by 50% by the European Commissions LIFE+ Programme and has a total budget of 1.636.750. The management of the project is carried out by Elliniki Etairia Society for Environment & Cultural Heritage as a Coordinating Beneficiary. Associate Beneficiaries to the Project are The Agricultural University of Athens as well as the three municipalities in Rhodes affected by the devastating fires of 2008; Municipality of Lindos, Municipality of Ataviros and the Municipality of South Rhodes. Στοιχεία επικοινωνίας: Εργαστήριο Οικολογίας και Προστασίας Περιβάλλοντος, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) Καθηγητής Γ. Αράπης Ιερά Οδός 75, Βοτανικός Τηλ: 210 5294465 Βιβλιογραφικά στοιχεία: Μπαστουνοπούλου, Μ. (2010a). Μελέτη κλιματικών και βιοκλιματικών συνθηκών στην περιοχή υλοποίησης του έργου FRAMME LIFE08 NAT/GR/000533 στην νήσο Ρόδο. URL: http://www.ellet.gr/framme

EXECUTIVE SUMMARY In this study, the climatic-bioclimatic conditions of the island of Rhodes, were examined. The climatic data analysed (base period 1955-1977) was taken from the meteorological station which is located close to the airport of the island (36 o 24 Ν, 28 ο 05 E, altitude 35m). The aforementioned station operates under the direction of the Hellenic National Meteorological Service. From the climatic data, the climatic type of the area was determined according to the Köppen climatic classification and the bioclimatic classifications of UNESCO-FAO and Emberger. In addition, the bioclimatic conditions of the area were evaluated using the thermohygrometric index (THI). From the analysis of the climatic data of the island, it was determined that January presents the lowest value of the mean monthly air temperature as well as of the mean monthly maximum and minimum air temperatures, contrary to August which is characterized by the highest value of the aforementioned parameters. The value of the mean monthly relative humidity was lowest and highest in July and December, respectively. The total amount of monthly precipitation presented its highest value in December. This parameter presented its lowest value in July and August (almost zero). From the course of the maximum amount of precipitation during 24 hours, a primary and a secondary maximum was confirmed in November and May, respectively. The minimum values of the aforementioned parameter were observed in July and August. The prevailing winds are mainly north-westerly and westerly during the winter season and the rest seasons of the year, respectively. The maximum values of wind speed were observed during the summer months of the year. According to the Köppen climatic classification, Rhodes is characterized by a hot temperate climate with dry and very hot periods during summer in combination with mild winters (Csa). The Natura 2000 area of study GR4210005 is characterized by an accentuated and attenuated thermomediterranean bioclimate (UNESCO-FAO). The biologically dry period in Rhodes starts in April and ends in September. Natura 2000 area GR4210005, belongs to the subhumid bioclimatic type with hot winters, according to the classification of Emberger,. From the evaluation of THI and its resulting classes, it was found that the months January and February fall under the cold class, March and December fall under the cool class, April, May, October and November in the comfortable class and finally the period between June and September in the hot class. From the analysis of the climatic and bioclimatic data of the island of Rhodes, it was concluded that high priority for anti-erosive works must be given to 2

the sloping regions with westerly- north-westerly orientation as well as to the burnt areas from the fire of 2008. However, for a more detailed, microclimatic study of the island of Rhodes, a spatial distribution of the climatic parameters is required which can be conducted with the proper equipment. 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 6 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 10 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ NΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ... 10 3.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΣ ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΙΣΘΗΣΗ... 14 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 17 5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 20 4

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εμφάνιση και εξάπλωση των πυρκαγιών καθορίζεται από τις μετεωρολογικές και κλιματικές συνθήκες που διαμορφώνονται σε μία περιοχή σε συνδυασμό με την υφιστάμενη κατάσταση της βλάστησης, τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και άλλους παράγοντες (Χρονοπούλου-Σερέλη κ.ά., 2007). H ποσότητα της θερμότητας που απαιτείται για να αυξηθεί η θερμοκρασία της εύφλεκτης φυτικής μάζας μέχρι το σημείο ανάφλεξης, επηρεάζεται από την αρχική θερμοκρασία της μάζας και τη θερμοκρασία αέρος, που διαμορφώνεται στον περιβάλλοντα χώρο (Schroeder and Beck, 1970; Γκούμα, 2002). Οι πυρκαγιές εκτός από την τεράστια οικολογική καταστροφή που προκαλούν, εντείνουν επιπλέον το φαινόμενο της διάβρωσης του εδάφους και αυξάνουν τον κίνδυνο πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή που σημειώθηκαν. Συνεισφέρουν επίσης αρνητικά στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή και σε μεταβολές της φυτικής βιομάζας (Sebastián-Lopéz et al., 2008). Στον Ελληνικό χώρο κατά τους θερινούς μήνες διαμορφώνονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες, που σε συνδυασμό με την ξηρασία, τους ισχυρούς ανέμους και άλλους παράγοντες προκαλούν ξήρανση της ποώδους και των ξυλοποιημένων τμημάτων της θαμνώδους και δενδρώδους βλάστησης με αποτέλεσμα τη δημιουργία εύφλεκτης φυτικής βιομάζας στις φυσικές περιοχές συντελώντας έτσι στην εκδήλωση πολλών και μεγάλων πυρκαγιών όπως εκείνες της Πελοποννήσου και της Εύβοιας το 2007 (Χρονοπούλου-Σερέλη κ.ά, 2008). Στις καμένες από τις πυρκαγιές του 2007 πευκόφυτες θέσεις των φυσικών περιοχών διαμορφώθηκαν πολύ δυσμενείς συνθήκες θερμικής άνεσης για τον άνθρωπο κατά τους μήνες που ακολούθησαν μετά τις πυρκαγιές αυτές και ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο. Επίσης στις θέσεις αυτές σημειώθηκαν πολύ υψηλότερες τιμές της μέγιστης θερμοκρασίας και χαμηλότερες της ελάχιστης σε σύγκριση με γειτονικές τους μη καμένες θέσεις (Matsoukis et al., 2010). Ένα χρόνο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 που έλαβαν τη μορφή εθνικής τραγωδίας σημειώθηκαν πυρκαγιές σε ιδιαίτερα σημαντικής οικολογικής αξίας εκτάσεις και σε προστατευόμενες θέσεις του δικτύου NATURA 2000 στη νήσο Ρόδο (WWF, 2008). Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη των κλιματικών βιοκλιματικών συνθηκών που διαμορφώθηκαν στη νήσο Ρόδο με βάση την υφιστάμενη κατάσταση της βλάστησης και την ανάπτυξη της νήσου. 5

Ομάδα Εργασίας: Αθανάσιος Καμούτσης, Λέκτορας ΓΠΑ Αριστείδης Ματσούκης, Ειδικό και Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό ΓΠΑ Μαρίνα Μπαστουνοπούλου, Γεωπόνος Αικατερίνη Χρονοπούλου, Καθηγήτρια ΓΠΑ 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η νήσος Ρόδος βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ελλάδας και απέχει 250 ναυτικά μίλια από το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, τον Πειραιά. Στο κεντρικό και δυτικό τμήμα της νήσου εντοπίζεται ο ορεινός όγκος Αττάβυρου (μέγιστο υψόμ. 1215 m) και το υπόλοιπο καλύπτεται από ημιορεινές και ορεινές εκτάσεις (WWF, 2008). Στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού και στο χώρο του αεροδρομίου (γ.π. 36 ο 24, γ.μ. 28 ο 05, υψόμ. 35 m) είναι εγκατεστημένος και βρίσκεται σε λειτουργία υπό την εποπτεία της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας ένας μετεωρολογικός σταθμός τα δεδομένα του οποίου έχουν επεξεργαστεί για τη χρονική περίοδο 1955-1997. Από τα επεξεργασμένα δεδομένα για την περίοδο αυτή έγιναν διαγράμματα των μέσων μηνιαίων τιμών της θερμοκρασίας αέρος, των μέσων και απόλυτων άκρων (μέγιστη και ελάχιστη) τιμών της θερμοκρασίας αέρος ( ο C), της σχετικής υγρασίας (%), της νέφωσης (όγδοα), της ταχύτητας του ανέμου (Κnots) καθώς επίσης και της μέσης τιμής του συνολικού μηναίου ύψους ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων και του μέγιστου ύψους 24ώρου. Στη συνέχεια ακολούθησε περιγραφή των κλιματικών συνθηκών της νήσου Ρόδου. Από τα κλιματικά δεδομένα των μηνιαίων τιμών της θερμοκρασίας αέρος και του ύψους ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων προσδιορίστηκε ο κλιματικός τύπος της περιοχής μελέτης σύμφωνα με την κλιματική ταξινόμηση κατά Köppen λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη τις ετήσιες τιμές των παραμέτρων αυτών, το ύψος των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων για τις περιόδους Απριλίου - Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου-Μαρτίου, τα αντίστοιχα ύψη για τον ξηρότερο και υγρότερο μήνα του έτους καθώς επίσης και τις μηνιαίες τιμές της θερμοκρασίας αέρος για το θερμότερο και ψυχρότερο μήνα του έτους (Χρονοπούλου-Σερέλη, 1996). Για την εκτίμηση του βαθμού επικινδυνότητας της αιολικής διάβρωσης στη νήσο Ρόδο λήφθηκαν υπόψη η θερμοκρασία αέρος, η σχετική υγρασία και η ένταση και διεύθυνση των 6

ανέμων που επικρατούν κατά τη θερινή περίοδο. Ανάλογα με τις τιμές των παραπάνω παραμέτρων ο βαθμός επικινδυνότητας για αιολική διάβρωση κατηγοριοποιήθηκε σε μεγάλο, μέτριο και μικρό. Η επικινδυνότητα διάβρωσης από την επίδραση των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων βασίστηκε στη μελέτη τόσο του μηνιαίου ύψους βροχής όσο και του μεγίστου ύψους που έχει παρατηρηθεί στη διάρκεια του 24ώρου. Επίσης ελήφθησαν υπόψη η μορφή του αναγλύφου και οι δυναμικοί παράγοντες (υφέσεις αντικυκλώνες) σε συνδυασμό με τη μελετώμενη περιοχή. Με βάση το κριτήριο της βιολογικής ξηρασίας για τις περιοχές της μεσογειακής ζώνης προσδιορίστηκε η περιοχή σύμφωνα με τη βιοκλιματική ταξινόμηση κατά UNESCO-FAO. Για το σκοπό αυτό από τις μηνιαίες κλιματικές τιμές της θερμοκρασίας (Τ) και του ύψους των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων (Ρ) προσδιορίστηκαν οι ξηροί και οι υγροί μήνες κατά Gaussen με βάση κλιματικά δεδομένα σύμφωνα με την ακόλουθη σχέση: (όταν ισχύει η (1), ο μήνας χαρακτηρίζεται ως ξηρός ). Ρ 2Τ (1) Έτσι μπορεί να προσδιοριστεί η ξηρά περίοδος του έτους, η οποία ορίζεται ως το χρονικό εκείνο διάστημα των διαδοχικών ξηρών μηνών. Σύμφωνα με τον Gaussen ως βιολογικά ξηρές ημέρες θεωρούνται εκείνες στις οποίες δεν σημειώνονται ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα και η τιμή της μέσης ημερήσιας σχετικής υγρασίας είναι μικρότερη από 40%. Στη συνέχεια προσδιορίστηκε για κάθε μήνα της ξηρής περιόδου ο αριθμός των βιολογικά ξηρών ημερών (Χ m ) σύμφωνα με την ακόλουθη σχέση: J + 2 r b X m = J m J p + * όπου για τον συγκεκριμένο μήνα: J m = συνολικός αριθμός ημερών J p = αριθμός ημερών βροχής J r = αριθμός ημερών δρόσου J b = αριθμός ημερών ομίχλης J f h (2) 7

f h = συντελεστής σχετικής υγρασίας (h) ο οποίος προσδιορίζεται από τις παρακάτω συνθήκες: Αν h 40% τότε f h = 1,0 Αν 40% < h 60% τότε f h = 0,9 Αν 60% < h 80% τότε f h = 0,8 Αν 80% < h 90% τότε f h = 0,7 Αν 90% < h 100% τότε f h = 0,6 Το άθροισμα των βιολογικά ξηρών ημερών κατά την ξηρή περίοδο του έτους ορίζεται ως ο ξηροθερμικός δείκτης (Χ) κατά Gaussen σύμφωνα με την ακόλουθη σχέση: X (3) = X m Από τις τιμές του δείκτη προσδιορίζεται η συγκεκριμένη υποδιαίρεση του μεσογειακού κλίματος σύμφωνα με τον Πίνακα 1: Πίνακας 1. Υποδιαιρέσεις του μεσογειακού κλίματος με βάση τον αριθμό των βιολογικά ξηρών ημερών (Χ) κατά την ξηρή περίοδο του έτους (κατά Χρονοπούλου Σερέλη, 1996; Μαυρομμάτη, 1980). Χ Υποδιαίρεση μεσογειακού κλίματος 150 < Χ 200 Ξηρο-θερμο-μεσογειακός 125 < Χ 150 Έντονος θερμο-μεσογειακός 100< Χ 125 Ασθενής θερμο-μεσογειακός 75 < Χ 100 Έντονος μεσο-μεσογειακός 40 < Χ 75 Ασθενής μεσο-μεσογειακός 0 < Χ 40 Υπο - μεσογειακός Για την πληρέστερη περιγραφή του βιοκλίματος στη νήσο Ρόδο εφαρμόστηκε η μέθοδος Emberger (Μαυρομμάτης, 1980) σύμφωνα με την οποία ομβροθερμικό (ή βροχομετρικό) πηλίκο (Q) σύμφωνα με τη σχέση: προσδιορίζεται το 8

όπου: Q = Ρ = μέση ετήσια βροχόπτωση (mm) 1000* P M + m * 2 ( M m) M= μέση μέγιστη θερμοκρασία του θερμότερου μήνα (σε βαθμούς Kelvin) m= μέση ελάχιστη θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα (σε βαθμούς Kelvin) Στη συνέχεια από το βιοκλιματικό διάγραμμα του Emberger λαμβάνοντας υπόψη τις τιμές του ομβροθερμικού πηλίκου (Q) και εκείνες της ελάχιστης θερμοκρασίας του ψυχρότερου μήνα προσδιορίστηκε ο όροφος και ο υπόροφος για την περιοχή μελέτης. Σημειώνεται ότι οι όροφοι διακρίνονται σε Πολύ ξηρό ή Σαχαριανό, Ξηρό, Ημίξηρο, Ύφυγρο, Υγρό και πολύ υγρό ενώ οι υπόροφοι σε Χειμώνα θερμό, ήπιο, ψυχρό και δριμύ (Μαυρομμάτης, 1980). Για τον προσδιορισμό των βιοκλιματικών συνθηκών, οι οποίες διαμορφώνονται στη νήσο Ρόδο και εκφράζονται με βάση τη θερμική αίσθηση, χρησιμοποιείται σημαντικός αριθμός βιομετεωρολογικών δεικτών από τους οποίους ο πιο ευρέως διαδεδομένος σε πεδινές και ημιορεινές φυσικές περιοχές (Τoy et al., 2007; Matsoukis et al., 2010) είναι ο θερμοϋγρομετρικός δείκτης (ΤΗΙ) στον οποίο υπεισέρχονται τα κλιματικά μηνιαία δεδομένα θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας όπως φαίνεται από την παρακάτω εξίσωση σύμφωνα με τους Toy et al. (2007): THI = Τ-[(0.55-0.0055 * F)*(T-14.5)] (5) όπου T = θερμοκρασία αέρος ( 0 C), F=σχετική υγρασία (%) Από τις τιμές του δείκτη ΤΗΙ εκτιμήθηκε η θερμική αίσθηση για κάθε μήνα στην περιοχή μελέτης σύμφωνα με τον Πίνακα 2. Πίνακας 2. Κατηγορίες θερμικής αίσθησης όπως εκτιμώνται από τον δείκτη ΤΗΙ (κατά Toy et al., 2007; Kamoutsis et al., 2007). (4) Θερμική αίσθηση σύμφωνα με τον ΤΗΙ THI ( 0 C) Cold -1,7 to +12,9 Cool +13 to +14,9 Comfortable +15 to +19,9 Hot +20 to +26,4 9

3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ NΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ Από την επεξεργασία των δεδομένων του μετεωρολογικού σταθμού της Ρόδου προκύπτει ότι η τιμή της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας αέρος διαμορφώνεται στους 19,1 ο C. Από την ετήσια κατανομή των τιμών της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας αέρος (Εικ. 3.1α) διαπιστώθηκε ότι ο ψυχρότερος μήνας είναι ο Ιανουάριος με μέση θερμοκρασία 11,9 ο C ενώ ο θερμότερος μήνας ο Αύγουστος με μέση θερμοκρασία 27,1 ο C. Όσον αφορά την προοδευτική μεταβολή της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας αέρος από μήνα σε μήνα διαπιστώνεται ότι οι μεγαλύτερες μεταβολές παρατηρούνται κατά τη μετάβαση από Οκτώβριο σε Νοέμβριο (-4,3 ο C) ενώ οι μικρότερες από Ιανουάριο σε Φεβρουάριο και από Ιούλιο σε Αύγουστο (+0,2 ο C). Επίσης από την εποχική κατανομή της θερμοκρασίας αέρος διαπιστώνεται ότι η μέση θερμοκρασία της θερινής περιόδου διαμορφώνεται στους 26,2 ο C και της χειμερινής στους 12,5 ο C. Επισημαίνεται ότι η θερμοκρασία αέρος κατά το Φθινόπωρο (20,6 ο C) είναι μεγαλύτερη από εκείνη κατά την Άνοιξη (16,9 ο C) χαρακτηριστικό των περιοχών της νότιας Ελλάδας, στις οποίες ο καιρός είναι σταθερότερος το Φθινόπωρο σε σχέση με την Άνοιξη (Χρονοπούλου-Σερέλη κ.ά., 2007). Η τιμή του Ετήσιου Θερμομετρικού Εύρους (Ε.Θ.Ε.) δηλαδή η διαφορά της μέσης θερμοκρασίας του ψυχρότερου από την αντίστοιχη τιμή του θερμότερου μήνα διαμορφώνεται στους 15,2 ο C. Οι μέσες μηνιαίες και οι απόλυτες τιμές των άκρων θερμοκρασιών (Εικ. 3.1β,γ) παρουσιάζουν ανάλογη πορεία με εκείνη των μέσων μηνιαίων τιμών θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του έτους. Συγκεκριμένα η τιμή της μέσης ετήσιας μέγιστης θερμοκρασίας διαμορφώθηκε στους 22,5 ο C ενώ της μέσης ετήσιας ελάχιστης στους 15,2 ο C. Η μεγαλύτερη τιμή της μέσης μέγιστης θερμοκρασίας (30,7 ο C) παρατηρήθηκε τον μήνα Αύγουστο ενώ η μικρότερη τιμή της (15,1 ο C) τον Ιανουάριο. Από τα δεδομένα των άκρων τιμών της θερμοκρασίας αέρος προκύπτει ότι η τιμή της απόλυτης μέγιστης θερμοκρασίας σημειώθηκε στις 25-8-1988 φτάνοντας τους 42,0 ο C ενώ η απόλυτη ελάχιστη έφτασε τους -4,0 ο C στις 19-1-1964. Στη νήσο Ρόδο δεν σημειώνεται ολικός παγετός ενώ σπάνια κατά τους δύο πρώτους μήνες του έτους η ελάχιστη θερμοκρασία κυμαίνεται σε επίπεδα κάτω του μηδενός με αποτέλεσμα ο μέσος ετήσιος αριθμός ημερών μερικού παγετού να είναι 0,3. Όσον αφορά στην προοδευτική μεταβολή της μέσης μέγιστης και της μέσης ελάχιστης θερμοκρασίας από μήνα σε μήνα διαπιστώθηκε γενικά παρόμοια συμπεριφορά με την αντίστοιχη περίπτωση των τιμών της μέσης θερμοκρασίας αέρος. Έτσι οι μεγαλύτερες θετικές μεταβολές 10

παρατηρήθηκαν κατά τη μετάβαση από Απρίλιο σε Μάιο και από Μάιο σε Ιούνιο (+4,2 ο C) για τη μέγιστη και από Μάιο σε Ιούνιο (+4,1 ο C) για την ελάχιστη θερμοκρασία. Οι μεγαλύτερες αρνητικές μεταβολές σημειώθηκαν από Οκτώβριο σε Νοέμβριο (-4,4 ο C για τη μέγιστη και -3,7 ο C για την ελάχιστη θερμοκρασία). Οι μικρότερες αρνητικές μεταβολές (-2,5 ο C για τη μέγιστη και -2,2 ο C για την ελάχιστη θερμοκρασία ) παρατηρήθηκαν κατά τη μετάβαση από Αύγουστο σε Σεπτέμβριο. Από το διάγραμμα της μέσης μηνιαίας σχετικής υγρασίας (Εικ. 3.1δ) διαπιστώθηκε αντίστροφη συμπεριφορά σε σχέση με τη θερμοκρασία αέρος με ένα ελάχιστο τον Ιούλιο (58%) και ένα μέγιστο το Δεκέμβριο (72%). Η μέση ετήσια τιμή της σχετικής υγρασίας διαμορφώθηκε στο 66%. Όσον αφορά τις συμπυκνώσεις μικρής κλίμακας ο αριθμός ημερών δρόσου παρουσιάζει σχετικά υψηλές τιμές (53,4 ημέρες) κατά τη διάρκεια του έτους ενώ ο αριθμός πάχνης και ομίχλης παρουσιάζει σχεδόν μηδενικές τιμές. Σημειώνεται ότι η μεγαλύτερη συχνότητα του αριθμού ημερών δρόσου παρατηρείται κατά τις περιόδους του Φθινοπώρου (16,4 ημέρες) και της Άνοιξης (15, 9 ημέρες). Η ετήσια πορεία της νέφωσης (Εικ. 3.1ε) δείχνει απλή κύμανση με την ελάχιστη τιμή (0.3) να παρουσιάζεται τους θερινούς μήνες (Ιούλιο, Αύγουστο) και στη συνέχεια εμφανίζει προοδευτική αύξηση μέχρι τον Ιανουάριο όπου σημειώνεται η μέγιστη τιμή (4,3). Γενικά διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο διάστημα του έτους (339 ημέρες) χαρακτηρίζεται από νέφωση μικρότερη της τιμής 6,5 όγδοα. Κατά την χρονική περίοδο Ιουνίου-Σεπτεμβρίου δεν παρατηρούνται μεγάλα ποσοστά νέφωσης, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται τιμές κάτω από 1,5 όγδοα. Αντίθετα κατά την υπόλοιπη χρονική περίοδο του έτους (Οκτώβριος-Μάιος) εντοπίστηκε αξιοσημείωτος αριθμός ημερών νέφωσης (18,5) με ποσοστό από 1,6 έως 6,4 όγδοα. Από τη μελέτη των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων (Εικ. 3.1στ) προέκυψε ότι ο συνολικός αριθμός ημερών βροχής είναι 84,8 ενώ ο αριθμός ημερών χιονιού είναι σχεδόν μηδενικός (0,2). Το φαινόμενο της χιονόπτωσης παρατηρείται σπάνια στην περιοχή γεγονός που συνεισφέρει στη «γλυκύτητα» του κλίματος της νήσου Ρόδου. Ο υετός παρατηρείται με μεγαλύτερη συχνότητα κατά τους χειμερινούς μήνες ενώ κατά το Θέρος ο αριθμός ημερών υετού είναι πολύ μικρός. To συνολικό ετήσιο ύψος υετού φτάνει τα 703,0 mm, παρουσιάζει τη μέγιστη μηνιαία τιμή του τον Δεκέμβριο (157,4 mm) και σχεδόν μηδενική τιμή τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο (<0,5 mm). Από την εποχική κατανομή του ύψους υετού διαπιστώνεται ότι κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου εντοπίζονται οι μέγιστες τιμές του (412,7 mm) και ακολουθεί στη συνέχεια το Φθινόπωρο 11

(165,4 mm) και η Άνοιξη (122, 0 mm). Το μέγιστο ύψος βροχής 24ώρου έχει ιδιαίτερη σημασία για τις περιπτώσεις απορροών και επεισοδίων πλημμύρας και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην κατασκευή υδραυλικών έργων (πχ. ταμιευτήρες) που στόχο έχουν την εξοικονόμηση νερού. Η πορεία του μέγιστου ύψους 24ώρου (Εικ. 3.1στ) παρουσιάζει διπλή κύμανση με τα μέγιστα σε μήνες των μεταβατικών εποχών του έτους. Συγκεκριμένα εντοπίζεται ένα πρωτεύον μέγιστο το Νοέμβριο (178,8 mm) και ένα δευτερεύον το Μάιο (138,5 mm) ενώ οι ελάχιστες τιμές του μέγιστου ύψους 24ώρου παρατηρούνται στους πιο θερμούς μήνες του έτους (Ιούλιος, Αύγουστος). Είναι γνωστό ότι οι επικρατούντες άνεμοι σε μία περιοχή επηρεάζονται από δυναμικούς παράγοντες (υφέσεις, αντικυκλώνες) και από φυσικογεωγραφικά χαρακτηριστικά όπως η μορφή του αναγλύφου και η διανομή ξηράς και θάλασσας. Στη νήσο Ρόδο οι επικρατέστεροι άνεμοι είναι κυρίως βορειοδυτικής κατεύθυνσης κατά την χειμερινή περίοδο και δυτικής κατεύθυνσης τις υπόλοιπες εποχές του έτους. Από την ετήσια πορεία της έντασης του ανέμου (Εικ. 3.1ζ) διαπιστώθηκε ότι η μέγιστη τιμή της εντοπίστηκε τον μήνα Ιούλιο (11,6 Kt) και η ελάχιστη το Νοέμβριο (6,1 Knots). Από την εποχική κατανομή της ταχύτητας του ανέμου διαπιστώθηκε ότι μεγαλύτερες τιμές (11,0 Knots) παρατηρούνται τους θερινούς μήνες του έτους. 12

o C 30.0 25.0 Μέση θερμοκρασία αέρος (α) o C 45.0 40.0 35.0 Mέση μέγιστη & απ όλυτη μέγιστη θερμοκρασία (β) 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΜΜΜΘ ΑΠΜΕΘ ΝΟΕ ΔΕΚ ο C 25.0 Μέση ελάχιστη & απ όλυτη ελάχιστη θερμοκρασία (γ) (%) 75 Μέση σχετική υγρασία (δ) 20.0 15.0 10.0 5.0 ΜΜΕΘ ΑΠΕΘ 70 65 60 0.0 55-5.0-10.0 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ 50 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ όγδοα 5.0 Μέση νέφωση (ε) mm 200.0 Μέσο ύψος υετού & max 24ώρου (στ) ΥΕΤΟΣ max 24ώρου 4.0 150.0 3.0 2.0 100.0 1.0 50.0 0.0 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ 0.0 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Κnots 14.0 Ένταση ανέμου (ζ) 12.0 10.0 8.0 6.0 Εικ. 3.1. Ετήσια πορεία κλιματικών παραμέτρων του Μετεωρολογικού Σταθμού Ρόδου. 4.0 2.0 0.0 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ 13

3.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΣ ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΙΣΘΗΣΗ Από την ανάλυση των δεδομένων θερμοκρασίας και βροχής του μετεωρολογικού σταθμού Ρόδου, λαμβάνοντας υπόψη τη μεταβολή των παραμέτρων αυτών κατά τη διάρκεια της θερινής και χειμερινής περιόδου, τις μέσες μηνιαίες τιμές του θερμότερου και ψυχρότερου ως και του υγρότερου και ξηρότερου μήνα προέκυψε ο κλιματικός τύπος (κατά Κöppen) Csa. Δηλαδή, το κλίμα των περιοχών που καλύπτεται από τον προαναφερόμενο μετεωρολογικό σταθμό χαρακτηρίζεται ως θερμό εύκρατο με ξηρή και πολύ θερμή περίοδο κατά τη διάρκεια του θέρους. Η βιολογικά ξηρή περίοδος στη Ρόδο ξεκινάει τον Απρίλιο και τελειώνει το Σεπτέμβριο. Από την ανάλυση των κλιματικών δεδομένων της παρούσας μελέτης η περιοχή που βρίσκεται κοντά στο αεροδρόμιο ταξινομείται στο έντονο θερμομεσογειακό βιοκλίμα (125<Χ 150, Χ= 133,3). Από τη χωρική κατανομή (Εικ. 1) του ξηροθερμικού δείκτη Χ κατά Gaussen φαίνεται ότι η νήσος Ρόδος χαρακτηρίζεται βιοκλιματικά στις παραλιακές περιοχές από έντονο - θερμομεσογειακό κλίμα ενώ σε κεντρικά της σημεία το βιοκλίμα μεταβαίνει στον ασθενή θερμο-μεσογειακό και έντονο μεσο-μεσογειακό χαρακτήρα (Μαυρομμάτης, 1978α). Η περιοχή μελέτης GR4210005 όπου σημειώθηκε η πυρκαγιά κατά το έτος 2008 χαρακτηρίζεται από έντονο και ασθενή θερμο-μεσογειακό χαρακτήρα βιοκλίματος. Εικόνα 1. Χωρική κατανομή του ξηροθερμικού δείκτη Χ κατά Gaussen και χαρακτήρες του μεσογειακού βιοκλίματος στη Νήσο Ρόδο (κατά Μαυρομμάτη, 1978α) Έντονος θερμο-μεσογειακός (125 < Χ 150) Ασθενής θερμο-μεσογειακός (100< Χ 125) Έντονος μεσομεσογειακός (75< Χ 100) Θέση μετεωρολογικού σταθμού 14

Σημειώνεται ότι οι περιοχές που χαρακτηρίζονται από έντονο θερμο-μεσογειακό χαρακτήρα καλύπτονται από Θερμο-μεσογειακές διαπλάσεις (Οlea-Ceratonion) της Ανατολικής Μεσογείου (Εικ. 2) ενώ εκείνες που χαρακτηρίζονται από ασθενή - θερμομεσογειακό καλύπτονται από μεσογειακές διαπλάσεις αριάς (Quercion ilicis). Τέλος οι περιοχές που καλύπτονται από ορομεσογειακές διαπλάσεις κυπαρίσσου στο κέντρο του νησιού (Εικ. 2) χαρακτηρίζονται από έντονο μεσο-μεσογειακό (Εικ. 1) βιοκλίμα (Μαυρομμάτης, 1978α, 1978β). Εικόνα 2. Χωρική απεικόνιση της βλάστησης στη Νήσο Ρόδο (κατά Μαυρομμάτη, 1978β) Θερμομεσογειακές διαπλάσεις (Οlea-Ceratonion) Ανατολικής Μεσογείου Μεσογειακή διάπλαση αριάς (Quercion ilicis), τύπος βαλκανικός και Ανατολικής Μεσογείου Ορομεσογειακή διάπλαση κυπαρίσσου Από την επεξεργασία των κλιματικών δεδομένων σύμφωνα με την μέθοδο Emberger προέκυψε ότι η περιοχή μελέτης ανήκει στον ύφυγρο όροφο με χειμώνα θερμό δεδομένου ότι η μέση ελάχιστη θερμοκρασία αέρος του ψυχρότερου μήνα του έτους υπολογίστηκε σε 8,8 ο C δηλαδή μεγαλύτερη από τους 7,0 ο C που αποτελεί την οριακή τιμή για την εν λόγω ταξινόμηση. Τα αποτελέσματα αυτά βρίσκονται σε συμφωνία και με στοιχεία παλαιότερων χρονικών περιόδων (Μαυρομμάτης, 1978γ). Οι βιομετεωρολογικές συνθήκες (θερμική αίσθηση) που διαμορφώθηκαν στη μελετώμενη περιοχή με την εκτίμηση του θερμοϋγρομετρικού δείκτη (THI), χρησιμοποιώντας τα αναλυτικά μηνιαία δεδομένα της θερμοκρασίας και της υγρασίας αέρος 15

για τις περιοχές της Ρόδου παρουσιάζονται στον Πίνακα 3. Πιο συγκεκριμένα, οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος εμφανίζουν την κλάση cold, τιμές δηλαδή του δείκτη από -1,7 έως και +12,9 ο C, οι μήνες Μάρτιος και Δεκέμβριος την κλάση cool (THI = +13,0 έως και +14,9 ο C), οι μήνες Απρίλιος, Μάιος, Οκτώβριος και Νοέμβριος την κλάση comfortable (THI = +15,0 έως και +19,9 ο C) και οι μήνες Ιούνιος έως και Σεπτέμβριος την κλάση hot (THI = +20,0 έως και +26,4 ο C). Πίνακας 3. Ετήσια κατανομή των τιμών του θερμοϋγρομετρικού δείκτη (ΤΗΙ) με τις αντίστοιχες κλάσεις θερμικής αίσθησης για την περίοδο 1955-1997 στη νήσο Ρόδο. ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟΔΟΥ ΤΗΙ ( 0 C) ΚΛΑΣΗ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 12,33 cold ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 12,51 cold ΜΑΡΤΙΟΣ 13,75 cool ΑΠΡΙΛΙΟΣ 16,21 comfortable ΜΑΙΟΣ 19,33 comfortable ΙΟΥΝΙΟΣ 22,37 hot ΙΟΥΛΙΟΣ 24,01 hot ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 24,32 hot ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 22,46 hot ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 19,67 comfortable ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 16,19 comfortable ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 13,57 cool 3.3 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ Οι ισχυροί άνεμοι που πνέουν στη Ρόδο ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, όπως είναι αναμενόμενο μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα αιολικής διάβρωσης δεδομένου ότι η θερμοκρασία είναι υψηλή, η σχετική υγρασία χαμηλή και τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα σχεδόν μηδενικά (Εικ. 3.1), συνθήκες που ευνοούν τη μεταφορά κόκκων εδάφους σε απομακρυσμένες θέσεις. Ιδιαίτερο πρόβλημα αιολικής διάβρωσης κατά το Θέρος θα αντιμετωπίσουν οι περιοχές που στερούνται φυτοκάλυψης, λόγω της άμεσης έκθεσης του εδάφους στην επίδραση του ανέμου. Το πρόβλημα θα εστιαστεί στις δυτικές και βορειοδυτικές περιοχές που πλήττονται άμεσα από ισχυρούς ανέμους (Εικ. 3.1) ως και στην 16

καμένη από την πυρκαγιά του 2008 περιοχή διότι η βλάστηση σε αυτή είναι σχεδόν μηδαμινή, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται υψηλότερες από τις άλλες γειτονικές περιοχές, η σχετική υγρασία χαμηλή και τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα μηδενικά. Λαμβάνοντας υπόψη το μηνιαίο ύψος βροχής, διαπιστώνεται ότι διάβρωση του εδάφους από έντονες βροχοπτώσεις αναμένεται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Όμως αν ληφθεί υπόψη το μέγιστο ύψος βροχής του 24ώρου διαπιστώνεται (Εικ. 3.1) ότι εκτός των χειμερινών μηνών και κατά το Φθινόπωρο (Οκτώβριος, Νοέμβριος) και την Άνοιξη (Απρίλιος, Μάιος) υπάρχει πιθανότητα πλημμυρικών φαινομένων και διάβρωσης του εδάφους ιδιαίτερα για επικλινείς δυτικού προσανατολισμού ως και στις καμένες περιοχές από την πυρκαγιά του 2008. Η πιθανότητα διάβρωσης του εδάφους ενισχύεται και από την έλλειψη σημαντικής φυτοκάλυψης, επιταχύνοντας έτσι την ταχύτητα του επιφανειακά ρέοντος νερού των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων. Με βάση την ανάλυση της επικινδυνότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις θερμοϋγρομετρικές συνθήκες όπως αναλύονται από τα κλιματικά δεδομένα του μοναδικού μετεωρολογικού σταθμού της Ρόδου, από την χωρική κατανομή του ξηροθερμικού δείκτη Χ κατά Gaussen, από τη διεύθυνση και ένταση των ανέμων, το μηνιαίο ύψος και το μέγιστο ύψος βροχής του 24ώρου, διαπιστώνεται ότι οι περιοχές πρώτης προτεραιότητας για αντιδιαβρωτικές παρεμβάσεις είναι οι δυτικού-βορειοδυτικού προσανατολισμού επικλινείς ως και οι καμένες από την πυρκαγιά του 2008 περιοχές. Έτσι μη φυτοκαλυμμένες περιοχές με μεγάλη κλίση και δυτικό και βορειοδυτικό προσανατολισμό παρουσιάζουν το μεγαλύτερο βαθμό επικινδυνότητας. Αντίθετα φυτοκαλυμμένες περιοχές μικρότερου υψομέτρου των προαναφερθέντων προσανατολισμών, χαρακτηρίζονται από μέτρια επικινδυνότητα ενώ μικρή έχουν οι φυτοκαλυμμένες με πυκνή και υψηλή βλάστηση, χαμηλών υψομέτρων περιοχές ιδιαίτερα στο ανατολικό τμήμα του νησιού. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Από την ανάλυση των κλιματικών δεδομένων της νήσου Ρόδου διαπιστώθηκε ότι ο Ιανουάριος παρουσιάζει τη μικρότερη τιμή της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας αέρος και των μέσων μηνιαίων άκρων τιμών της σε αντιδιαστολή με τον Αύγουστο που χαρακτηρίζεται από τη μεγαλύτερη τιμή των προαναφερθέντων παραμέτρων. Η μέση μηνιαία σχετική υγρασία παρουσιάζει τη μικρότερη και τη μεγαλύτερη τιμή της κατά τους μήνες Ιούλιο και Δεκέμβριο, αντίστοιχα. 17

Η μέγιστη τιμή τoυ συνολικού μηνιαίου ύψους υετού παρουσιάζεται το Δεκέμβριο ενώ τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο η τιμή αυτή σχεδόν μηδενίζεται. Από την πορεία του μέγιστου ύψους 24ώρου διαπιστώθηκε ένα πρωτεύον μέγιστο το Νοέμβριο και ένα δευτερεύον το Μάιο ενώ οι ελάχιστες τιμές της παραμέτρου αυτής παρατηρούνται τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Οι επικρατέστεροι άνεμοι είναι κυρίως βορειοδυτικής κατεύθυνσης κατά την χειμερινή περίοδο και δυτικής κατεύθυνσης τις υπόλοιπες εποχές του έτους. Οι μεγαλύτερες τιμές της ταχύτητας του ανέμου παρατηρούνται κατά τους θερινούς μήνες του έτους. Η περιοχή μελέτης GR4210005 χαρακτηρίζεται από έντονο και ασθενή θερμομεσογειακό χαρακτήρα του βιοκλίματος. Η βιολογικά ξηρή περίοδος στη Ρόδο ξεκινάει τον Απρίλιο και τελειώνει το Σεπτέμβριο. Με βάση την ανάλυση της επικινδυνότητας, σε συνδυασμό με κλιματικά και βιοκλιματικά δεδομένα της Ρόδου, διαπιστώνεται ότι οι περιοχές πρώτης προτεραιότητας για αντιδιαβρωτικές παρεμβάσεις είναι οι δυτικού-βορειοδυτικού προσανατολισμού επικλινείς ως και οι καμένες από την πυρκαγιά του 2008 περιοχές. Η παρούσα εργασία αποτελεί ένα από τα πρώτα βήματα για την διερεύνηση των κλιματικών-βιοκλιματικών συνθηκών της νήσου Ρόδου. Τα δεδομένα του μοναδικού μετεωρολογικού σταθμού που είναι εγκατεστημένος στο χώρο του αεροδρομίου, μακριά δηλαδή από φυσικές περιοχές, δεν επαρκούν ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά τόσο για τη μελέτη των περιβαλλοντικών κινδύνων και την αποκατάσταση του τοπίου στις καμένες προστατευόμενες περιοχές και ιδιαίτερα στην GR4210005 όσο και για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Είναι γνωστό ότι στις πεδινές, γεωργικές και μη, καθώς και στις ημιορεινές και στις ορεινές περιοχές η μελέτη των μικρομετεωρολογικών συνθηκών απαιτεί δεδομένα υψηλής ανάλυσης στο χώρο και στο χρόνο και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με την παρουσία ενός μόνο μετεωρολογικού σταθμού αλλά με τη συνδυαστική αξιοποίηση των δεδομένων του, ως σταθμού αναφοράς, με εκείνα που προκύπτουν από την παράλληλη χρήση κινητών μονάδων μέτρησης μικρομετεωρολογικών παραμέτρων. Η μεθοδολογία αυτή έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία τα τελευταία χρόνια για τη διερεύνηση των μικρομετεωρολογικών και τοποκλιματικών συνθηκών ορεινών (Γκούμα, 2002; Καμούτσης κ.ά. 2007; Matsoukis et al., 2009; Kamoutsis et al., 2010), πεδινών (Chronopoulou-Sereli et al., 1983; Horbert et al., 1988; Χρονοπούλου-Σερέλη κ.ά., 1996) ως και καμένων φυσικών περιοχών (Matsoukis et al., 2010). Αντίστοιχη μεθοδολογία αλλά σε συνδυασμό και με την εκτίμηση της θερμικής κατάστασης από ειδική ψηφιακή κάμερα προτείνεται να εφαρμοστεί στις καμένες, από τη 18

πυρκαγιά του 2008, και γειτονικές τους μη καμένες θέσεις στη νήσο Ρόδο. Συγκεκριμένα προτείνεται η τοποθέτηση αυτόνομων καταγραφικών οργάνων μικρομετεωρολογικών παραμέτρων σε επιλεγμένες θέσεις της μελετώμενης περιοχής που σε συνδυασμό με την κινητή μονάδα και τη θερμική κάμερα θα συνεισφέρει στον εντοπισμό θέσεων με δυσμενείς συνθήκες θερμικής αίσθησης για τον άνθρωπο και άλλων περιβαλλοντικά ευαίσθητων θέσεων, που προέκυψαν από τη μεταβολή του φυσικού περιβάλλοντος λόγω της προαναφερόμενης πυρκαγιάς. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής μπορούν να αποτελέσουν την υποδομή για τη δημιουργία ενός σχεδίου-πλαισίου πρόληψης των πυρκαγιών με στόχο την υλοποίηση κατάλληλων παρεμβάσεων (περιπολίες, εγκατάσταση πυροσβεστικών κρουνών, δασοκομικές παρεμβάσεις κλπ.) και τη λήψη μέτρων αποκατάστασης του τοπίου έτσι ώστε οι επιπτώσεις της αναμενόμενης κλιματικής αλλαγής να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο δυσμενείς για την τουριστική ανάπτυξη της νήσου. 19