ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 HEALTH ΤΕΥΧΟΣ ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ 3 H νέα στρατηγική για την Υγεία ΣΕΛ. 2-4, 6, 8, 10 Γράφουν: Αδωνις Γεωργιάδης, Αντώνης Μπέζας, Γιώργος Πατούλης, Κυριάκος Θεοδοσιάδης, Κωνσταντίνος Φρουζής, Χρήστος Βασιλάκος ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΣ ΣΤΕΦΑΝΑ ΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΛΒΑΤΣΙΩΤΗΣ Τα νεότερα δεδοµένα στη θεραπεία της καρδιαγγειακής νόσου ΣΕΛ. 12 Θαύµατα κατά της υπογεννητικότητας µε νέες µεθόδους ΣΕΛ. 16-17 Παχυσαρκία και διαβήτης συνδέονται µε τον καρκίνο ΣΕΛ. 24
2 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ο χώρος της Υγείας θα έπρεπε να έχει εξορθολογιστεί εδώ και χρόνια του Αδώνιδος Γεωργιάδη, υπουργού Υγείας Σ την προσπάθεια αυτή έχουν πράγµατι γίνει σηµαντικά βήµατα αλλά οφείλουµε να συνεχίσουµε ακόµη πιο δυναµικά, άµεσα και αποτελεσµατικά. εν υπάρχει πλέον περιθώριο για ολιγωρία ή αδράνεια. Η σηµερινή κατάσταση και τα προβλήµατα επιβάλλουν σκληρή και ουσιαστική δουλειά, καθώς και βούληση για αλλαγές, µε αποκλειστικό γνώµονα το δηµόσιο συµφέρον και την πρόνοια προς τον πολίτη. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί ο υπό ολοκλήρωση αναπροσανατολισµός µικρών νοσοκοµείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και η µετατροπή τους είτε σε Κέντρα Υγείας Αστικού Τύπου είτε σε Χρόνιων Παθήσεων. Μια απόφαση η οποία είχε ληφθεί εδώ και χρόνια και δεν είχε υλοποιηθεί, παρά τη σχετική στήριξη και πρόταση τόσο εθνικών εµπλεκόµενων φορέων Υγείας όσο και του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας. Το σύστηµα Υγείας θα έπρεπε να παρέχει υψηλού επιπέδου υγειονοµική φροντίδα, χωρίς ανεξέλεγκτες δαπάνες και σπατάλη. Να έχουν γίνει αυτονόητες κινήσεις που δεν έχουν σχέση µε το Μνηµόνιο και έχουν προ πολλού υλοποιηθεί σε όλες τις ανεπτυγµένες χώρες Αυτό άλλωστε -σε καµιά περίπτωση- δεν σηµαίνει ότι αποδυναµώνουµε τις υπηρεσίες Υγείας ή προβαίνουµε σε απολύσεις. Αντιθέτως, προσαρµοζόµαστε στις ανάγκες και απαιτήσεις, αξιοποιού- µε την κινητικότητα, ενισχύουµε την πρωτοβάθµια φροντίδα και ενώνουµε τις δυνάµεις µας εκεί όπου έχου- µε ανάγκη, δηλαδή στα µεγάλα νοσοκο- µεία, αξιοποιώντας καλύτερα τους διαθέσιµους πόρους και παρέχοντας υψηλότερου επιπέδου υπηρεσίες Υγείας. Μετά την ολοκλήρωση της κινητικότητας, αυξάνονται οι κλίνες των µεγάλων νοσοκοµείων, ανοίγουν χειρουργεία και κρεβάτια εντατικής θεραπείας, καθώς και κλίνες εφηµερίας. Για παράδειγ- µα, το Γενικό Ογκολογικό Νοσοκοµείο «Οι Αγιοι Ανάργυροι», ένα υπερσύγχρονο νοσοκοµείο, αναπτύσσεται πλήρως και µπαίνει στη γενική εφηµερία. Φάρµακα Παράλληλα περιορίζουµε τη δη- µόσια σπατάλη όσον αφορά στη φαρµακευτική δαπάνη, εισάγου- µε για πρώτη φορά καινοτόµα φάρµακα για σπάνιες ασθένειες και επεκτείνουµε τη χρήση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, στην οποία η Ελλάδα είναι πρωτοπόρος. Μια πρωτιά που καταδεικνύει τι µπορούµε να πετύχουµε αρκεί να εργαστούµε και να συνεργαστούµε, χωρίς πισωγυρίσµατα και καθυστερήσεις. Αντιµετωπίζουµε άµεσα και ρεαλιστικά κάθε πρόβληµα το οποίο προκύπτει, όπως ενδεικτικά το έλλειµµα του ΕΟΠΥΥ. Επιταχύνου- µε παράλληλα την αποπληρωµή των ληξιπρόθεσµων οφειλών του Οργανισµού έως και το τέλος του έτους και προπαντός προβαίνου- µε σε ελέγχους ώστε να µην επαναληφθούν στο µέλλον ανάλογα φαινόµενα και υπερβάσεις. Με λίγα λόγια, δεν αντιµετωπίζουµε απλά ένα ζήτηµα αλλά προλαµβάνουµε την επανάληψή του. εν µένουµε όµως εδώ, καθώς στόχος µας είναι «η υγεία για όλους». Μια επιδίωξη η οποία συνάδει µε την οµολογουµένως δύσκολη σηµερινή κατάσταση και βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των προτεραιοτήτων µας, ενώ βρίσκει σύµφωνους τους διεθνείς µας εταίρους. Χαρακτηριστικό παράδειγµα της προσπάθειάς µας είναι το Εισιτήριο Ελεύθερης Πρόσβασης στην πρωτοβάθµια φροντίδα για 230.000 συµπολίτες µας, µε κοινοτική χρηµατοδότηση. Και όλα αυτά χωρίς αιφνιδιασµούς αλλά µέσα από διάλογο και ενηµέρωση όλων των φορέων. Για αυτό το λόγο από την πρώτη στιγ- µή έχω ανοιχτή την πόρτα του γραφείου µου σε οποιονδήποτε µπορεί να βοηθήσει. Παρουσιάζω σε κάθε συνάντηση, µε απόλυτη ειλικρίνεια, τις δυνατότητες και τα περιθώρια που έχουµε και καλώ τους πάντες να γίνουν συµµέτοχοι της προσπάθειάς µας. Χρειάζεται δουλειά εν διαθέτουµε µαγικές συνταγές επίλυσης των προβληµάτων αλλά µε σκληρή εργασία, διαφάνεια και συγκροτηµένο σχέδιο µπορούµε να τα καταφέρουµε. Γιατί η σηµερινή δύσκολη κατάσταση απαιτεί µέτρα και όχι ηµίµετρα. εν είναι καιρός για χαµένο χρόνο και χα- µένες ευκαιρίες. Είναι καιρός για σκληρή δουλειά και άµεσα αποτελέσµατα. Χρειαζόµαστε λιγότερους καβγάδες και περισσότερη δράση και να είστε βέβαιοι ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, όπως από την πρώτη στιγµή δεσµευθήκαµε, περνά από τα λόγια στις πράξεις και τις αποφάσεις. Για ένα καλύτερο και ορθολογικότερο σύστηµα Υγείας παρά τη δύσκολη δηµοσιονοµική συγκυρία. Αυτό είναι το µεγάλο µας στοίχη- µα, που µπορούµε και πρέπει να κερδίσουµε. ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ: Γιάννης Ευαγγελίδης ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Μαρία Τσιλιµιγκάκη ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Ελσα Σοϊµοίρη ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΑΦΗΜ. ΕΙ. ΕΚ ΟΣΕΩΝ: Χρήστος Λαπαναΐτης ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: Θεοδώρα Κούλη
ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 3 Στρατηγική για την Υγεία: Kοινωνικό δίχτυ προστασίας Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας ορίζει την υγεία ως την «κατάσταση της πλήρους σωµατικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς την απουσία ασθένειας ή αναπηρίας» Η αξία αυτού του ορισµού έγκειται στην ακρίβεια και την πληρότητά του: Ο άνθρωπος είναι πεπερασµένων δυνατοτήτων και δεν µπορεί να εξαφανίσει ως διά µαγείας τις ασθένειες, πάντα υπήρξαν και θα υπάρχουν µε διάφορες µορφές, εκείνο που µπορεί να κάνει, όµως, είναι να αγωνίζεται για τη συνεχή βελτίωση του ευρύτερου πλαισίου πολιτισµικής αντίληψης για την Υγεία. ηλαδή, την προσφορά, την ποιότητα και τις υπηρεσίες στον τοµέα αυτό, µε στόχο την κοινωνική ισότητα για τους χρήστες των υπηρεσιών Υγείας. Σε αυτήν την κατεύθυνση κινούνται όλα τα σύγχρονα κράτη. Και προς αυτήν την κατεύθυνση συντείνουν οι περισσότερες µεταρρυθµιστικές παρεµβάσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη: Πολιτική διαχείριση της περίθαλψης, της εµπορίας των φαρµακευτικών προϊόντων, της βιοτεχνολογίας και της οικολογικής ισορροπίας. Κυρίως στις µέρες µας, που όλο και περισσότερο διαπιστώνουµε, ακόµα και στην Ελλάδα, ότι παράγεται κέρδος από κατανάλωση υπηρεσιών Υγείας χωρίς το ανάλογο αποτέλεσµα. Στη χώρα µας, έπειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες αλµατώδους επέκτασης του δικτύου υποδοµών του ΕΣΥ, δηµιουργίας πληθώρας ασφαλιστικών ταµείων και καταβολής υπέρογκων δαπανών για τη λειτουργία τους, αναζητού- µε πλέον την ποιότητα και την καθολικότητα των υπηρεσιών του Αντώνη Μπέζα, υφυπουργού Υγείας Υγείας. Μέσω των αναγκαίων µεταρρυθµίσεων επιδιώκουµε την αναδιάρθρωση του Εθνικού Συστήµατος Υγείας και του ΕΟΠΥΥ, τόσο ως προς το δίκτυο των µονάδων παροχής πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας φροντίδας Υγείας όσο και προς τη διανοµή των προσφερόµενων υπηρεσιών. Στο υπουργείο Υγείας θέτουµε επίσης σύγχρονες προτεραιότητες, οι οποίες αφορούν στην άµβλυνση των ανισοτήτων. Αν δεν τις αντι- µετωπίσουµε τώρα ενεργητικά, γνωρίζουµε ότι κινδυνεύουµε να οξυνθούν περαιτέρω. Η αύξηση της ανεργίας, η αύξηση των ανασφαλίστων, η µείωση του εισοδήµατος, η αλλαγή των συνηθειών και του τρόπου ζωής, οι συνέπειες από τον περιορισµό των δηµόσιων δαπανών προοδευτικά οδηγούν σε µερικό ή και σε συνολικό περιορισµό της πρόσβασης σε υπηρεσίες Υγείας για τους πολίτες που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας ή ανήκουν στις ευπαθείς κοινωνικές οµάδες. Η Ελλάδα από τον Ιανουάριο του 2014 και για έξι µήνες ασκεί την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου και βάζει στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής συζήτησης για την περίοδο 2014-2020 την ανάγκη περαιτέρω µείωσης των ανισοτήτων. Πολιτική διαχείριση της περίθαλψης, της εµπορίας των φαρµακευτικών προϊόντων, της βιοτεχνολογίας και της οικολογικής ισορροπίας Πολιτικές Υγείας Η συνεργασία µε τα κράτη-µέλη για την ανάπτυξη πολιτικών Υγείας µε στόχο την άµβλυνση των ανισοτήτων πρόκειται να αποτελέσει ευρωπαϊκή στρατηγική, την οποία θα ενισχύσουµε και της οποίας επιδιώκουµε να καρπωθούµε τα οφέλη. Μπορούµε να διαδραµατίσου- µε στην Ευρώπη πρωταγωνιστικό ρόλο για την ανάπτυξη ενός διχτυού προστασίας της Υγείας των αδύναµων πολιτών (health safety net), το οποίο να διαρθρώνεται από τεκµηριωµένες πολιτικές (evidence based policies), οι οποίες να στοχεύουν στη διασφάλιση της πρόσβασης τόσο στην πρωτοβάθµια όσο και στη δευτεροβάθµια φροντίδα Υγείας, αλλά και σε ειδικά προγράµµατα πρόληψης και θεραπείας για ειδικές οµάδες πληθυσµού, όπως τα παιδιά, άτοµα τρίτης ηλικίας, εξαρτηµένα άτοµα, ασθενείς µε AIDS κ.ά. Αυτό το δίχτυ προστασίας από τις αρχές Σεπτεµβρίου ήδη αναπτύσσεται στη χώρα µας µε την αξιοποίηση κοινοτικών πόρων ύψους 46 εκατ. από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο για την κάλυψη υπηρεσιών Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας των ανασφαλίστων µε τη χρήση του καινοτοµικού προγράµµατος «Εισιτήριο Υγείας». Το πρόγραµµα θα καλύψει αρχικά περί τους 230.000 ανασφάλιστους συµπολίτες µας και ως πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας δεσµευόµαστε για την υλοποίηση αντίστοιχων δράσεων µέσω του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020. Στην προσπάθεια για διεύρυνση και επέκταση του διχτυού προστασίας Υγείας, χρειαζόµαστε ως υπουργείο Υγείας και την ενεργό συµπόρευση των ανθρώπων της Υγείας. ηλαδή, όλων αυτών που έχουν και στο παρελθόν αποδείξει ότι διακρίνονται από υψηλό αίσθηµα ευθύνης. Και µαζί, από κοινού, να εγγυηθούµε σε κάθε Ελληνα πολίτη ότι είµαστε στο πλευρό του σε κάθε δύσκολη στιγµή της ζωής του. Η πρόσβαση σε παροχές Υγείας και η αξιοπρέπεια είναι αδιαπραγµάτευτες αξίες ζωής.
4 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Οχι στην καθολική διαπόµπευση των γιατρών Χιλιάδες γιατροί στην Αθήνα ασκούν το ιατρικό λειτούργηµα µε ήθος, µε επιστηµονική υπευθυνότητα και ευθιξία, µε αγάπη στον άρρωστο Χ ιλιάδες γιατροί δίνουν έναν καθηµερινό αγώνα επιβίωσης για να σώσουν εκείνους που βρίσκονται στη γραµ- µή ζωής και θανάτου, για να θεραπεύσουν εκείνους που νοσούν, για να ανακουφίσουν όλους όσοι υποφέρουν. Για όλους αυτούς τους λειτουργούς Υγείας πρέπει να υπάρξει µια ελάχιστη ανταµοιβή: η διαφύλαξη της ιατρικής αξιοπρέπειας και η αµοιβή της ιατρικής υπηρεσίας που νόµιµα δικαιούνται. Η καθολική αµαύρωση του Ιατρικού Σώ- µατος ως «ανήθικου στοιχείου», που «χρηµατίζεται» και παρανο- µεί ενάντια στο κράτος, όχι µόνο πλήττει το ιατρικό λειτούργηµα αυτό καθαυτό, αλλά δρα καταλυτικά και στη σχέση εµπιστοσύνης γιατρού - ασθενούς. Γιατί ο ασθενής που πιστεύει ότι ο γιατρός του είναι ανήθικος τον κοιτάζει στα µάτια µε καχυποψία και αµφισβητεί ακόµη και τη θεραπεία. Και το κόστος αυτού το επωµίζεται ο ίδιος ο άρρωστος, γιατί ο χρόνος που χάνεται του Γιώργου Πατούλη, προέδρου Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών στην αµφιβολία είναι πολύτιµος, τόσο για τη διάγνωση όσο και για τη θεραπευτική προσέγγιση. Είναι πολύ σηµαντικά η τήρηση της δεοντολογίας και ο σεβασµός στο ιατρικό λειτούργηµα από όλους. ηλώσαµε δηµόσια ότι όσοι γιατροί παρανοµούν, εκµεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο, ασελγούν οικονοµικά και επιστηµονικά απέναντι στον άρρωστο πρέπει να τιµωρούνται. Και σε αυτήν την προσπάθεια αυτοκάθαρσης, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών πρωτοστατεί, αγωνιζόµενος χρόνια. Οµως, καταδικάζουµε την καθολική διαπόµπευση του Ιατρικού Σώµατος συλλήβδην και ζητούµε, για την αποκατάσταση της φήµης του Ιατρικού Σώµατος, να δοθούν στοιχεία µε ονόµατα και διευθύνσεις για την απόδοση της δικαιοσύνης, γεγονός για το οποίο καταφύγαµε προσφάτως και στον εισαγγελέα Πληµµελειοδικών. Είναι σηµαντικό η απόδοση της δικαιοσύνης να γίνει µε τη συνεργασία όλων των αρµόδιων οργάνων και φορέων. Οι αληθινοί επίορκοι πρέπει να παραπέµπονται από τους ιθύνοντες και τους αρµοδίους και να µην αποτελούν επικοινωνιακά πυροτεχνήµατα σε πρωτοσέλιδα εφηµερίδων που καταδικάζουν τους 70.000 γιατρούς που αφιερώνουν τη ζωή τους στον άρρωστο. Υπάρχουν τόσες χιλιάδες γιατροί της γειτονιάς που δίνουν καθηµερινά το δικό τους αγώνα: δίπλα στον κάθε άρρωστο, που εναποθέτει στο θεράποντα γιατρό του όχι µόνο την ελπίδα για την υγεία του, αλλά και για την ίδια του τη ζωή. Αντίξοες συνθήκες Υπάρχουν χιλιάδες γιατροί στα νοσοκο- µεία που µε αυταπάρνηση, αγωνιούν και αγωνίζονται, σε πολύ αντίξοες συνθήκες, για να σώσουν τους αρρώστους στη γραµµή του θανάτου, στα χειρουργεία, στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείες, στα εξωτερικά ιατρεία, σε κάθε εφηµερία. Και όλοι αυτοί δεν ζητούν τίποτε άλλο από µια δίκαιη µεταχείριση και αποπληρωµή των δεδουλευµένων τους όπως ορίζει ο νόµος. Γι αυτό πρέπει η Πολιτεία, όπως πρόσφατα τόνισε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, να αποπληρώσει στους λειτουργούς Υγείας αυτά που τους οφείλει, όταν χρόνια ολόκληρα οι ίδιοι εργάζονται σιωπηλά, δίπλα στην αρρώστια και το θάνατο. Η άσκηση του ιατρικού λειτουργήµατος θέλει σεβασµό και υπευθυνότητα από όλους. Στην Υγεία, οι νόµοι πρέπει να σχεδιάζονται, να ψηφίζονται και να εφαρµόζονται µε µοναδικό γνώ- µονα τη διαφύλαξη της δηµόσιας Υγείας προς όφελος του ασθενούς πολίτη. ραστική ουσία Θεωρούµε πρώτιστης σηµασίας την κατάργηση του νόµου Λοβέρδου, που αφαιρεί από τους γιατρούς την ευθύνη της θεραπείας του ασθενούς τους, και την αντικατάστασή του µε νέο νόµο, που θα επιτρέπει στο γιατρό το αναφαίρετο δικαίωµα να επιλέγει το σκεύασµα που κρίνει καταλληλότερο για τη θεραπεία του ασθενούς του. Η συνταγογράφηση της εµπορικής ονοµασίας του κάθε φαρµάκου, δηλαδή η επιλογή του φαρµακευτικού σκευάσµατος, είναι ιατρική πράξη. Αυτό αποτελεί ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ για τον ΙΣΑ. Θα ήταν σκόπιµο, ο ΕΟΦ να δηµοσιεύσει τις µελέτες που έχει κάνει για τα «φθηνότερα» γενόσηµα που χορηγούνται στα φαρµακεία και αποζηµιώνονται σήµερα από τον ΕΟΠΥΥ. Θα βασιστούµε στα δεδοµένα µελετών του ΕΟΦ και θα ενηµερώσει για αυτές τους γιατρούς µέλη του. Η επίτευξη του στόχου για την αύξηση της χρήσης των γενοσήµων στο 60% µπορεί να γίνει µόνο µε την ενεργό συµµετοχή των γιατρών στην προσπάθεια αυτή ώστε να διασφαλιστούν η ποιότητα και η ασφάλεια της θεραπείας σε κάθε άρρωστο. Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών συνεχίζει τον αγώνα του για να διαφυλάξει τη δηµόσια Υγεία µέσα από το φθηνό, αλλά ασφαλές φάρµακο, το οποίο πρέπει να προκρίνει ο ίδιος ο γιατρός και µόνον αυτός. Η Υγεία δεν αφορά σε λογιστικούς αριθµούς αλλά σε ανθρώπους και πρέπει η πολιτική της να ασκηθεί µε σεβασµό στην ανθρώπινη διάσταση της ζωής, της κάθε ζωής. Γιατί η κάθε ζωή είναι πολύτιµη. Η συνταγογράφηση της εµπορικής ονοµασίας του κάθε φαρµάκου, δηλαδή η επιλογή του φαρµακευτικού σκευάσµατος, είναι ιατρική πράξη. Αυτό αποτελεί κόκκινη γραµµή για τον ΙΣΑ
6 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Σχέδιο για διαφάνεια στην Υγεία Γ ια να µπορέσει το κράτος να παρέµβει ουσιαστικά και να προχωρήσει στον εξορθολογισµό των δαπανών, καθώς και να αποτρέψει κάθε είδους σπατάλη προς όφελος των πολιτών, θα πρέπει, κατ αρχάς, να µπορεί να έχει διαρκώς σαφή εικόνα όλων των δαπανών συνολικά. Για το σκοπό αυτό πρέπει να δηµιουργηθεί ένα σύστηµα καθολικού ελέγχου όλων των δαπανών Υγείας, το οποίο θα χρησιµοποιείται και από τους ίδιους τους πολίτες, οι οποίοι θα έχουν πλέον πλήρη εικόνα όλων των δαπανών που αφορούν στον ΑΜΚΑ τους. Ταυτόχρονα το υπουργείο Υγείας θα µπορεί να ελέγχει τα πάντα συνεπικουρούµενο από τον ίδιο τον πολίτη. Αφενός δηλαδή ο πολίτης θα είναι σε θέση ανά πάσα του Κυριάκου Θεοδοσιάδη, προέδρου Πανελλήνιου Φαρµακευτικού Συλλόγου στιγµή, µέσω µιας απλής και ασφαλούς εγγραφής του σε µια ιστοσελίδα, µε τον ΑΜΚΑ και τον ΑΦΜ του, να έχει τη δυνατότητα επισκόπησης όλων των κινήσεων που καταχωρίζονται στα διάφορα εν λειτουργία συστήµατα µε βάση τον ΑΜΚΑ του. Το σύστηµα Υγείας αντιµετωπίζει σήµερα πολύ σοβαρά προβλήµατα, που οφείλονται σε παθογένειες που υπήρχαν για χρόνια και αφορούν κυρίως στη διαχείριση και τον έλεγχο των δαπανών για την παροχή υπηρεσιών Υγείας στους πολίτες της χώρας Αφετέρου το υπουργείο Υγείας θα µπορεί να ελέγχει τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των κινήσεων που πραγµατοποιούνται από όλους συνολικά τους φορείς Υγείας, όχι µόνο για την επισκόπηση της κατάστασης της υγείας των πολιτών της χώρας και τα επιδηµιολογικά χαρακτηριστικά, αλλά και για τον ακριβή έλεγχο όλων των δαπανών Υγείας ανά πολίτη και συνολικά. Στόχος είναι να υπάρχει διαρκής και πλήρης εικόνα των δαπανών Υγείας σε συνολικό επίπεδο χωρίς να χρειάζεται να συγκεντρώνονται εξαρχής, κάθε φορά που αυτό ζητείται. Ο χαρακτήρας του συστήµατος είναι, από τη µια πλευρά, ανθρωποκεντρικός και ταυτόχρονα θα δίνει τη δυνατότητα στο κράτος να παρέµβει ουσιαστικά και να βελτιώσει µε τη χρήση του την παροχή υπηρεσιών Υγείας στους πολίτες συνολικά, ελαχιστοποιώντας και αξιοποιώντας ορθότερα το κόστος, κάτι που θα γίνει µέσω της ορθής οργάνωσης και της µελέτης όλων των δεδοµένων που αυτό θα συλλέγει και θα χρησιµοποιεί. Πώς θα υλοποιηθεί το σύστηµα ελέγχου όλων των δαπανών ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ που προτείνεται να δη- µιουργηθεί θα αποτελεί την κορυφή της πυραµίδας που δηµιουργούν όλες οι βάσεις δεδοµένων που υπάρχουν και λειτουργούν σήµερα. Τα σηµαντικότερα ζητήµατα που πρέπει εξαρχής να ξεκαθαρισθούν για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου και τη σωστή λειτουργία του συστήµατος είναι η φιλοσοφία µε την οποία αυτό θα δοµηθεί και οι προβλέψεις για µελλοντικές εφαρµογές και χρήσεις. Αν αυτά ληφθούν εξαρχής υπ όψιν, τότε το σύστηµα θα είναι λειτουργικό και δεν θα δηµιουργούνται προβλήµατα κάθε φορά που θα πρέπει να προστίθενται σε αυτό νέες παράµετροι. Αυτή τη στιγµή στην Ελλάδα λειτουργεί µε επιτυχία, παρά τα πολλά προβλήµατα και τις συχνά αντίξοες συνθήκες, µία σειρά από συστήµατα καταχώρισης πράξεων που µε τη σειρά τους το καθένα δηµιουργεί από µια βάση δεδοµένων µε στοιχεία που αντιστοιχούν σε κάθε ΑΜΚΑ. Για την υλοποίηση του εγχειρήµατος θα χρειαστεί απλά να συνδυαστούν αυτές οι βάσεις δεδοµένων που ήδη υπάρχουν, δηλαδή το αρχείο ιατρικών επισκέψεων και συνταγογράφησης, το αρχείο νοσηλείας και νοσηλείων δηµόσιων και ιδιωτικών νοσηλευτικών ιδρυµάτων, το αρχείο εκτελεσµένων συνταγών από φαρµακεία, τα αρχεία καταχώρισης διαγνωστικών εξετάσεων, φυσικοθεραπειών και διάφορων άλλων παροχών υπηρεσιών Υγείας ή παροχών σε είδος. Υποσυστήµατα Το προτεινόµενο σύστηµα το µόνο που θα έχει ως αποστολή είναι να συγκεντρώνει σε διαρκή βάση όλες τις κινήσεις που καταχωρίζονται σε έναν ΑΜΚΑ από τα επιµέρους λειτουργούντα υποσυστήµατα. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να ορισθούν φίλτρα αξιολόγησης και αξιοποίησης που θα επικαιροποιούνται όποτε είναι ανάγκη για τη δηµιουργία επιµέρους εικόνων που θα δίνουν τους δείκτες Υγείας και δαπανών. Ο πολίτης µε την είσοδό του θα έχει τη δυνατότητα να ενηµερωθεί για τις εξής κινήσεις: Ιατρικές επισκέψεις Νοσηλεία Φαρµακευτική αγωγή ιαγνωστικές εξετάσεις Φυσικοθεραπείες Λοιπές παροχές υπηρεσιών και παροχές σε είδος Θα πρέπει να αναφερθεί σαφώς πως το σύστηµα αυτό αφορά σε όλους τους πολίτες που έχουν ΑΜΚΑ, ασφαλισµένους και µη. Ειδική µέριµνα πρέπει να δοθεί στα προστατευόµενα µέλη οικογενειών για τα οποία µέχρι την ενηλικίωσή τους, αν είναι παιδιά, θα πρέπει οι πληροφορίες που τα αφορούν να είναι διαθέσιµες στο λογαριασµό του κυρίως ασφαλισµένου. Για τα ενήλικα προστατευόµενα µέλη θα υπάρχει ξεχωριστός λογαριασµός. Το υπουργείο Υγείας, υλοποιώντας και χρησιµοποιώντας αυτό το σύστηµα, προχωρά παραπέρα µε µια καινοτοµία που θα του παρέχει ανά πάσα στιγµή και σε πραγµατικό χρόνο την ακριβέστερη και πληρέστερη εικόνα για τις δαπάνες Υγείας που θα µπορούσε να είχε ποτέ. Το τεράστιο πλεονέκτηµα του εγχειρή- µατος είναι πως αυτόµατα δηµιουργείται το ηλεκτρονικό ιστορικό κάθε ασθενούς. Τα µόνα που θα αποµένουν θα είναι η έκδοση και η διανοµή των ηλεκτρονικών καρτών ασθενούς που θα αντικαταστήσουν διαπαντός τα βιβλιάρια υγείας. Για την υλοποίηση θα πρέπει το υπουργείο Υγείας να εξασφαλίσει και να παρέχει στο υπουργείο Εργασίας πρόσβαση στο σύστηµα, στο οποίο αυτό, µέσω των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, θα ενηµερώνει διαρκώς την ασφαλιστική κατάσταση του κάθε πολίτη. Η υγεία είναι πολύτιµο αγαθό και η διαφύλαξή της θα πρέπει να είναι προτεραιότητα του κράτους. Ολοι οι εµπλεκόµενοι φορείς πρέπει να βάλουµε τα δυνατά µας και να συνδράµουµε µε τον καλύτερο τρόπο στο έργο αυτό.
8 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Οι µεταρρυθµίσεις στην Υγεία και η µείωση του κόστους του φαρµάκου Με µια συστάδα πολυάριθµων νοµοθετικών ρυθµίσεων, η χώρα παλεύει την τελευταία τριετία, τη γνωστή σε όλους µνηµονιακή περίοδο, να κάνει τοµές, να ανατρέψει νοοτροπίες και να οδηγηθεί στην ανάκαµψη Η πρώτη µερική αποτί- µηση της διαδικασίας αυτής, η οποία αφορά στην υιοθέτηση πολλών µέτρων, αντικειµενικά δείχνει ικανοποιητική, ειδικά όσον αφορά στην επίσηµη νοµοθέτηση των µέτρων αυτών. Μάλιστα, πριν από µερικούς µήνες, η Ελλάδα βρέθηκε στην κορυφαία θέση µεταξύ των 17 χωρών της ευρωζώνης στην υλοποίηση των διαρθρωτικών αλλαγών. Ο κλάδος της Υγείας από την αρχή της περιόδου αυτής κινήθηκε ανταποκρινόµενος στις απαιτήσεις που προέβλεπε η διαδικασία αναδιάρθρωσης και δεν θα ήταν υπερβολή αν έλεγε κανείς ότι παρουσιάζει ρεκόρ όσον αφορά στις ψηφισθείσες µεταρρυθµίσεις που τον αφορούν. Ειδικότερα ο κλάδος του φαρµάκου υιοθέτησε ή, σωστότερα, αναγκάστηκε συχνά µε αιφνιδιασµούς να υιοθετήσει σειρά µέτρων µε στόχο να µειωθεί το κόστος του και -χωρίς καµία διάθεση θριαµβολογίας καθώς το τίµηµα είναι τεράστιο- είµαι σε θέση να πω ότι κατάφερε να είναι σχεδόν στο 100% συνεπής, όταν άλλοι το- µείς είναι ακόµη στην αφετηρία της προσπάθειας. Η αναδιάταξη και η αναµόρφωση του χώρου της Υγείας είναι µια ανάγκη η οποία δεν µας προέκυψε τελευταία. Το ότι υπήρξε παθογένεια στο ΕΣΥ, ότι τα κόστη είχαν ξεφύγει και ότι υπήρξε του Κωνσταντίνου Φρουζή, προέδρου ΣΦΕΕ και µη ορθολογική φαρµακευτική δαπάνη είναι απόλυτα αναγνωρισµένο. εν χρειάζονταν οι µνηµονιακές επιταγές για να κατανοήσουµε την ανάγκη των αλλαγών. Οµως αυτές τις επέβαλαν µε όλη την ακολουθούµενη σε πολλά ση- µεία στρέβλωση της διαδικασίας εξορθολογισµού. Κι αυτό γιατί οι παροχές Υγείας και το φάρµακο θεωρήθηκαν µια «κακή» δαπάνη, ένας πολλαπλασιαστής του χρέους. Επιχειρώντας µια αξιολόγηση των δράσεων, καταλήγω στο συµπέρασµα ότι µε τον όρο «δαπάνη» αποµειώθηκε και υποβαθµίστηκε η ουσιαστική αξία των υπηρεσιών Υγείας και φυσικά το βασικό όπλο αυτής, το φάρµακο. Πιστεύω ότι είναι καιρός πια να γίνει συνείδηση ότι ο χώρος της Υγείας πρέπει να διαγραφεί από τα κρατικά κατάστιχα των δαπανών και να τοποθετηθεί σε κορυφαία θέση εκεί όπου ανοίγει η λίστα των κρατικών επενδύσεων. Τα κεφάλαια που προσανατολίζονται στην Υγεία δεν είναι µια δαπάνη που χάνεται σε µια χοάνη, είναι επένδυση που επιστρέφει και δίνει υπεραξία στην κοινωνία. Ενισχύοντας και συντηρώντας την υγεία µιας κοινωνίας, ουσιαστικά γίνεται η πρωταρχική επένδυση για την ανάπτυξή της. Χρηµατοδότηση και καινοτοµία Την ίδια στιγµή, ακόµη κι αν µιλήσουµε µε στεγνούς οικονο- µικούς όρους και ακόµη και αν διατηρήσουµε και τον όρο δαπάνη που δυστυχώς στα χρόνια του Μνηµονίου έχει δαιµονοποιηθεί, το να προσανατολίζονται κεφάλαια κρατικά στην αναµόρφωση του υγειονοµικού χάρτη και κυρίως στην εισαγωγή της καινοτο- µίας αυτό είναι κέρδος. Η εξίσωση είναι απλή: Βάζω χρήµατα σε µια διαδικασία εκσυγχρονισµού, δηµιουργώ οικονοµίες κλίµακος, µειώνω κόστη, προσφέρω υψηλότερες υπηρεσίες και βελτιωµένα προϊόντα, άρα κερδίζω άµεσα. Κι αυτό σε µεσοπρόθεσµο ορίζοντα, ενώ, αν δούµε λίγο πιο µακριά, σε ορίζοντα πενταετίας και πέρα, κάτι που απαιτείται όταν χαράζεις πολιτικές και επιβάλλεται όταν οι πολιτικές αφορούν χώρες, το όφελος είναι µεγαλειώδες. Κι εδώ, λοιπόν, ανοίγονται δύο σηµαντικά θέµατα. Το ένα είναι ο ύψος της δαπάνης, που δυστυχώς µπαίνει σε µνηµονιακή φόρµα, και το άλλο είναι το θέµα της καινοτοµίας για το οποίο η Πολιτεία, επιτέλους, έπειτα από πολύ µεγάλο διάστηµα και υπό τη δική µας πίεση αρχίζει να το διερευνά στην αξία του. Για τη δαπάνη, λοιπόν, η νέα «µη προοπτική» που είναι διαπιστωµένη είναι η εµµονή της τρόικας να τη συνδέει µε το ΑΕΠ. Και φυσικά θα έλεγα ότι ναι, τα κεφάλαια για την Υγεία συνδέονται µε το ΑΕΠ, αλλά από την ανάποδη σε σχέση µε το πώς το εννοεί η τρόικα. Για να γίνω πιο ξεκάθαρος: Σε ένα ΑΕΠ σε ελεύθερη πτώση, η χώρα πρέπει να αντιπαραβάλει την ανάπτυξη. Η δαπάνη για την Υγεία, όπως είπα, είναι ανάπτυξη Είναι καιρός πια να γίνει συνείδηση ότι ο χώρος της Υγείας πρέπει να διαγραφεί από τα κρατικά κατάστιχα των δαπανών και να τοποθετηθεί σε κορυφαία θέση εκεί όπου ανοίγει η λίστα των κρατικών επενδύσεων και µόνο ένας υγιής πληθυσµός µπορεί να δράσει για να γυρίσει το «πλοίο» της ελληνικής οικονο- µίας. Κι αυτός ο πληθυσµός θέλει να βρίσκει γιατρό και φάρµακο για να µπορέσει να ζήσει και να λειτουργήσει. Τι πιο λογικό, λοιπόν, από το να µην πρέπει να µειωθεί περαιτέρω ο Προϋπολογισµός για τις δαπάνες Υγείας και για τα φάρµακα. απάνη Υγείας Τα 2 δισ. ευρώ που µνηµονεύονται είναι λίγα και απέχουν επίσης µόλις 250 εκατ. ευρώ από τα 2,250 δισ. ευρώ και το πάτωµα που µπορεί να υποχωρήσει το κόστος του φαρµάκου για την ελληνική κοινωνία χωρίς να εξουθενωθούν ο Ελληνας ασθενής και η εφοδιαστική αλυσίδα. Αν, λοιπόν, όπως υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός, το πλεόνασµα που δηµιουργήθηκε κατευθυνθεί προς την ανακούφιση του πληθυσµού, ας κινηθεί και προς την Υγεία. Και δεν εννοώ µόνο το φάρµακο, αλλά την όλη διαδικασία αναµόρφωσης της πρωτοβάθ- µιας φροντίδας. Κλείνοντας, αφήνω το σηµαντικό κοµµάτι της καινοτοµίας, το οποίο µέσα του εµπεριέχει την έννοια της επένδυσης. Η καινοτοµία βασίζεται στη συνεχόµενη προσπάθεια να βελτιώνουµε δο- µές, καταστάσεις, υπηρεσίες και προϊόντα. Τα νέα, καινοτόµα φάρ- µακα αυτό κάνουν. Ευτυχώς, στο πλαίσιο µιας πιο αποφασιστικής πολιτικής είδαµε πρόσφατα κάποια νέα φάρµακα να παίρνουν τιµή και να µπαίνουν στο δελτίο τιµών. Επιτέλους, σε ένα βαθµό έγινε συνείδηση ότι η Υγεία δεν είναι επιβάρυνση, αλλά αυτό που τονίζω, επένδυση. Οταν ολοκληρωθεί ο κύκλος αυτών των νέων φαρµάκων και παράλληλα µε την αύξηση των εκτός πατέντας/ γενόσηµων φαρµάκων, θα διαπιστώσουµε το πόσο µεγάλο είναι το όφελος. Πρωταρχικά για την ποιότητα ζωής των ασθενών και εν συνεχεία για την οικονοµική διάσταση του κλάδου Υγείας. Αισιοδοξώ, δε, ότι θα αναγνωριστεί στο µέγεθός του το λάθος των καθυστερήσεων που προηγήθηκαν εδώ και τρία χρόνια. Οχι για να επιρριφθούν ευθύνες, αλλά για να µην επαναληφθεί το λάθος αυτό εις βάρος των πολιτών και της οικονοµίας µας.
10 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Συστάδες καινοτοµίας που ενώνουν πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα Α ποτελεί ένα τεράστιο επιστηµονικό πεδίο, που περιλαµβάνει τοµείς των βιοεπιστηµών, των φυσικών και των κοινωνικών επιστηµών. Το µεγαλύτερο µέρος της χρηµατοδότησης και της παραγωγικότητας είναι συγκεντρωµένο σε λίγες µόνο χώρες, οι οποίες λαµβάνουν πάνω από το 84% των δηµόσιων δαπανών για τη βιοϊατρική έρευνα και κατά συνέπεια παράγουν περίπου το 80% του συνόλου των ευρωπαϊκών επιστηµονικών εργασιών στον τοµέα αυτό. Τούτου λεχθέντος, υπάρχει πρόοδος στην Ευρώπη. Για παράδειγµα, το βάρος της χρηµατοδότησης για την Υγεία άµεσα αυξήθηκε από περίπου 10% στις αρχές της δεκαετίας του 1990 σε 15% κατά το 7ο Πρόγραµµα Πλαίσιο Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. του Χρήστου Βασιλάκου, γενικού γραµµατέα Ερευνας και Τεχνολογίας ΥΠΕΠΘ Στην Ευρώπη η βιοϊατρική έρευνα χαρακτηρίζεται από πολυµορφία και έχει ως στόχο να δώσει απαντήσεις στα επιστηµονικά ερωτήµατα που οδηγούν σε ανακάλυψη νέων θεραπειών, στην πρόληψη και τη διάγνωση των ασθενειών Υποδοµές Ενθαρρυντική πρόοδος υπάρχει, επίσης, στον τοµέα των υποδο- µών της έρευνας στην Ευρώπη, όπου το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Φόρουµ για τις Ερευνητικές Υποδοµές (ESFRI) έχει δώσει ιδιαίτερο βάρος στον τοµέα των βιοϊατρικών ερευνητικών υποδοµών, συµπεριλαµβάνοντας δεκατρείς µεγάλης κλίµακας πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες στον τοµέα των ιατρικών και βιολογικών επιστηµών. Ενα ολοκληρωµένος τρόπος για την οικοδόµηση συνεργασίας µεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών σε θέµατα κοινού ενδιαφέροντος επιτυγχάνεται µε τις Πρωτοβουλίες Κοινού Προγραµµατισµού (Joint Programming Initiatives). Η πρώτη τέτοιου τύπου πρωτοβουλία εξελίχτηκε από το 2007, επί γαλλικής προεδρίας στην Ε.Ε., στον τοµέα της βιοϊατρικής έρευνας και ειδικότερα στο πεδίο των νευροεκφυλιστικών ασθενειών (Alzheimer). Η Ελλάδα, µέσω της Γενικής Γραµµατείας Ερευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ), συµµετέχει στην πρωτοβουλία αυτή και χρη- µατοδοτεί Ελληνες ερευνητές που συµµετέχουν σε ευρωπαϊκές κοινοπραξίες. Μια άλλη Πρωτοβουλία Κοινού Προγραµµατισµού είναι η «Μικροβιακή Αντοχή» στην οποία η χώρα µας συµµετέχει επίσης, µε πρωτοβουλία της ΓΓΕΤ. Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Ερευνας υλοποιείται µε την κινητοποίηση των εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων προς την κατεύθυνση κοινών επιστη- µονικών στόχων. Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για Καινοτό- µα Φάρµακα (IMI) είναι µια εξαιρετικά πετυχηµένη κοινή επιχείρηση για τη στενότερη συνεργασία µεταξύ των ακαδηµαϊκών οµάδων και της Ευρωπαϊκής Φαρ- µακοβιοµηχανίας. Στην πρωτοβουλία συµµετέχει επίσης η ΓΓΕΤ, και στις διάφορες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, υπήρξε αρκετά σηµαντική συµµετοχή ελληνικών ακαδηµαϊκών και ερευνητικών οµάδων. Η Ε.Ε. αποφάσισε να ανταποκριθεί στις κοινωνικές και τις οικονοµικές προκλήσεις µέσω της καινοτοµίας. Η «εµβληµατική» πρωτοβουλία «Ενωση Καινοτο- µίας» έχει ως στόχο να αντιµετωπίσει καίρια ζητήµατα, όπως η χαµηλή επένδυση στη γνώση, µέσα από µια προσέγγιση κοινής στρατηγικής µεταξύ Ε.Ε., κρατών- µελών και περιφερειών. Υπάρχουν πλέον αδιαµφισβήτητα και σηµαντικά στοιχεία ότι η επένδυση στη βιοϊατρική έρευνα αποδίδει οφέλη τόσο µέσω της βελτίωσης της υγείας των πολιτών όσο και µέσω της εκµετάλλευσης των ερευνητικών αποτελεσµάτων. Αλλά ο δρό- µος που φέρνει ευρήµατα από τον ερευνητικό πάγκο στην κλίνη του ασθενούς είναι εµφανώς δύσκολος και πολύπλοκος, δεδοµένου ότι περιλαµβάνει πολλά στάδια, πολλά ενδιαφερόµενα µέρη και κανονιστικές ρυθµίσεις σε όλα τα επίπεδα. Βιοϊατρική Στον τοµέα της βιοϊατρικής, ο κύκλος της καινοτοµίας περιλαµβάνει κυρίως τα ακόλουθα βήµατα: Ανάπτυξη νέων ιδεών ξεκινώντας από τα ευρήµατα της βασικής και της κλινικής έρευνας. Μετάφραση των καινούργιων ιδεών και προσεγγίσεων σε κλινική πρακτική. Μεταφορά των αποτελεσµάτων στην αγορά (νέα φάρµακα). Αξιολόγηση των στρατηγικών θεραπείας από τα αποτελέσµατα της παρακολούθησης των ασθενών (κλινικές δοκιµές). Στην Ελλάδα η βιοϊατρική έρευνα λαµβάνει σηµαντική χρηµατοδότηση (ΕΣΠΑ και 7 Ο Π.Π.) και γι αυτόν το λόγο αυτή τη στιγ- µή καταβάλλουµε µια τεράστια προσπάθεια για απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, όπου αρκετά από αυτά είναι προσανατολισµένα στις επιστήµες Υγείας. Επίσης σηµαντική προσπάθεια έχει γίνει για την υποστήριξη των εµπλεκόµενων φορέων στην ανάπτυξη της έρευνας και τη συνεργασία µε τους ακαδηµαϊκούς φορείς µέσα από ειδικά σχεδιασµένα ερευνητικά προγράµµατα (π.χ. «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», «ΣΥΣΤΑ ΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ» διακρατικά). Πρόσφατα η ΓΓΕΤ προχώρησε στη χρηµατοδότηση συµπράξεων ιδιωτικού τοµέα µε ακαδηµαϊκούς και ερευνητικούς φορείς για τη δηµιουργία συστάδων καινοτο- µίας (Clusters). Μέσα από την πρωτοβουλία αυτή, δηµιουργείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα Cluster Βιοτεχνολογίας που ενώνει εταιρίες, πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα σε κοινούς προσανατολισµούς και στόχους. Η βιοτεχνολογία και η καινοτο- µία είναι άρρηκτα συνδεδεµένες. Η χρηµατοδότηση από τη ΓΓΕΤ θα καλύψει την αρχική φάση δη- µιουργίας του Cluster, κατά την οποία η επένδυση είναι υψηλού ρίσκου και γι αυτό ονοµάζεται και «angelfund». Η ανάπτυξη ενός Cluster Βιοτεχνολογίας αποτελεί µια πρόκληση και στόχος είναι η χώρα µας να γίνει σηµείο αναφοράς και χώρος επενδύσεων στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου. Οι δράσεις του Cluster CORALLIA, που αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγµα καλών πρακτικών στον ευρωπαϊκό χώρο, καθώς και τα δεδοµένα από άλλα κράτη-µέλη, όπου έχουν αναπτυχθεί αντίστοιχες δοµές στον τοµέα των επιστη- µών Υγείας, είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά και για το λόγο αυτό πιστεύουµε και φιλοδοξούµε να πετύχουµε το στόχο µας. Προφανώς, το ίδιο όραµα έχου- µε και για τα υπόλοιπα Clusters (Energy, Space, Gaming) που χρηµατοδοτεί αυτή τη στιγµή η ΓΓΕΤ και προοπτική είναι να συµβάλουν στην ενίσχυση των συνεργατικών σχηµατισµών, στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας µας και τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας. Φυσικά, η ανάπτυξή του προϋποθέτει και παράλληλες οικονοµικές δραστηριότητες, όπως venture capitals, και κυρίως µια νέα «παιδεία» στον ακαδηµαϊκό και τον ερευνητικό χώρο που θα προσανατολίσει ερευνητικές δραστηριότητες προς την παραγωγή προϊόντος. Η Γενική Γραµµατεία Η ΓΓΕΤ, ως φορέας σχεδιασµού, συντονισµού και υλοποίησης της εθνικής στρατηγικής για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτοµία, ενθαρρύνει και προωθεί όλες εκείνες τις ενέργειες και δράσεις οι οποίες συµβάλλουν στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Η ΓΓΕΤ διαθέτει όλη την απαραίτητη τεχνογνωσία και εξειδικευµένο ανθρώπινο δυνα- µικό, ώστε να δηµιουργεί όλο το θεσµικό πλαίσιο και να αναπτύσσει τις απαραίτητες δράσεις για τη χρηµατοδότηση αυτών ειδικά των ενεργειών, που εκτός της ανάπτυξης της έρευνας και της καινοτο- µίας έχουν και άµεσο αντίκτυπο στην ελληνική κοινωνία.
12 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Τα νεότερα δεδοµένα στη θεραπεία της καρδιαγγειακής νόσου ιατρέχοντας µια ιστορία 65 ετών, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία παραµένει στις κορυφαίες επιστηµονικές ιατρικές εταιρίες, εκπροσωπώντας περισσότερους από 80.000 καρδιολόγους, µε συνεχή πορεία στην προώθηση της πρόληψης, της βασικής έρευνας και της θεραπείας των καρδιαγγειακών νοσηµάτων, γεγονός που ανακλάται στην αθρόα συµµετοχή περισσότερων από 30.000 επιστηµόνων από όλα τα µήκη και πλάτη της υδρογείου στο ετήσιο συνέδριό της που πραγµατοποιήθηκε από 31 Αυγούστου έως 4 Σεπτεµβρίου στο Αµστερνταµ. Σε 500 συνεδρίες και 10.000 παρουσιάσεις κλινικών περιστατικών, ερευνητικών πολυκεντρικών µελετών, εκπαιδευτικών προγραµµάτων που αναπτύχθηκαν ταυτόχρονα σε 30 αίθουσες στις 4 ηµέρες του συνεδρίου, έγινε παρουσίαση των νεότερων θεραπευτικών δεδοµένων, των διαγνωστικών τεχνικών, των προβληµατισµών στη διαχείριση ασθενών και των µέχρι τώρα επιτευγµάτων, σε παγκόσµιο επίπεδο, στο συνεχή αγώνα έναντι στην πρώτη αιτία θανάτου των πληθυσµών στις αναπτυγµένες χώρες του κόσµου, την αθηροσκλήρωση. Σε αυτή την κατεύθυνση µελέτες όπως η PURE και η EUROASPIRE III ανέδειξαν τις γεωγραφικές διαφορές στην αντι- µετώπιση της καρδιαγγειακής νόσου, επισηµαίνοντας την ανάγκη καλύτερης θεραπευτικής προσέγγισης των αδύνατα οικονοµικών πληθυσµών µε ευρύτερη χρήση της απαιτούµενης φαρµακευτικής αγωγής. Στον τοµέα της πρόληψης οι µελέτες EUROASPIRE της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας στην αποτίµηση της πρόληψης και της θεραπείας της στεφανιαίας νόσου στους πληθυσµούς της Ευρώπης έδειξαν ότι τα τελευταία χρόνια έχει επέλθει µείωση της συχνότητας υπερλιπιδαιµίας και της αρτηριακής υπέρτασης, αλλά παραµένουν σε αυξητική τάση ο του Χριστόδουλου Στεφανάδη, καθηγητή Καρδιολογίας, δ/ντή Α' Πανεπιστηµιακής Καρδιολογικής Κλινικής, Ιπποκράτειο ΓΝΑ Παρουσιάστηκαν µελέτες από την εφαρµογή προγραµµάτων άσκησης σε ασθενείς µε προχωρηµένο κλινικό στάδιο καρδιακής ανεπάρκειας, από τους προγνωστικούς δείκτες µακροβιότητας ηλικιωµένων πληθυσµών και την εφαρµογή νεότερων τεχνικών σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία λόγω ανθυγιεινών συνηθειών ζωής. Η ευεργετική επίδραση της άσκησης στην καρδιαγγειακή λειτουργία και σε µεταβολικές παραµέτρους τονίστηκαν ιδιαίτερα στο πλαίσιο σχετικής συνεδρίας. Ιδιαίτερα η εφαρµογή προγραµµάτων αποκατάστασης σε ασθενείς µε προχωρηµένου βαθµού καρδιακή ανεπάρκεια έδειξε σηµαντική βελτίωση στις επανανοσηλείες, στην ποιότητα ζωής και την κλινική πορεία των ασθενών αυτών. Η παχυσαρκία και η συνεχής αύξηση σωµατικού βάρους αποτελούν σηµαντικό παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου στην πρωτογενή πρόληψη, αλλά τόσο το υπερβολικό σωµατικό βάρος όσο και το πολύ χαµηλό σωµατικό βάρος έχουν την ίδια δυσµενή πρόγνωση. Η παρουσία µόνο παχυσαρκίας χωρίς µεταβολικές διαταραχές (δηλαδή υψηλή αρτηριακή πίεση ή αυξηµένα λιπίδια αίµατος) δεν φαίνεται να αυξάνει περαιτέρω τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η σωστή διατροφή, µε µέτριο περιορισµό στην κατανάλωση αλατιού, και η καθηµερινή άσκηση µπορεί να συντελέσουν στη βελτίωση των µεταβολικών παραµέτρων. Η µελέτη από την παρακολούθηση των συµµετεχόντων κατά τα έτη 1947-2012 στον ποδηλατικό γύρο της Γαλλίας (Tour de France) έδειξε ότι εµφάνιζαν µικρότερη θνησιµότητα από το γενικό πληθυσµό. Επίσης η ακρόαση µουσικής που µας είναι ευχάριστη βελτιώνει την αγγειακή λειτουργία, ενώ αντίθετα οι χαµηλές θερµοκρασίες του περιβάλλοντος ενεργοποιούν µηχανισµούς που οδηγούν στο οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου, ισχυρότερα από τους περιβαλλοντικούς ρύπους της ατµόσφαιρας. Nέα αντιπηκτικά Οι µελέτες που παρουσιάστηκαν στην ασφάλεια από τη χορήγηση νεότερων αντιπηκτικών φαρµάκων, τα ηλεκτροκαρδιογραφικά κριτήρια στην ωφέλιµη χρήση απινιδωτικών συσκευών και την ευρύτερη εφαρµογή της αγγειοπλαστικής σε όλες τις σοβαρές στενωτικές περιοχές των στεφανιαίων αγγείων κατά την οξεία φάση του εµφράγµατος του µυοκαρδίου πέρα από την υπεύθυνη βλάβη, αποτελούν µερικά από τα νεότερα δεδοµένα στη θεραπεία της καρδιαγγειακής νόσου. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην παρουσίαση και την ανάλυση των νεότερων κατευθυντήριων µελετών για την αρτηριακή υπέρταση, την αντιµετώπιση των αρρυθµιών, τη ρύθµιση του σακχαρώδους διαβήτη στους καρδιοπαθείς και στη διάγνωση, στη θεραπεία και τη χρόνια παρακολούθηση ασθενών µε σταθερή στεφανιαία νόσο. Η Α' Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική του Ιπποκράτειου είχε στο Συνέδριο έντονη παρουσία µε 65 εργασίες που κάλυπταν την πρόληψη, τη µελέτη της µακροβιότητας, νεότερες τεχνικές στη θεραπεία της ανθεκτικής αρτηριακής υπέρτασης κ.ά. Η Α' Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική του Ιπποκράτειου Γενικού Νοσοκοµείου Αθηνών είχε για µία ακόµα χρονιά µία πολύ έντονη παρουσία µε 65 εργασίες που κάλυπταν από την πρόληψη, τη µελέτη της µακροβιότητας, νεότερες τεχνικές στη θεραπεία της ανθεκτικής αρτηριακής υπέρτασης, της επεµβατικής αντιµετώπισης της στεφανιαίας νόσου και των βαλβιδοπαθειών. Παρουσιάστηκαν µελέτες από την εφαρµογή προγραµµάτων άσκησης σε ασθενείς µε προχωρηµένο κλινικό στάδιο καρδιακής ανεπάρκειας, από τους προγνωστικούς δείκτες µακροβιότητας ηλικιωµένων πληθυσµών και την εφαρµογή νεότερων τεχνικών τρισδιάστατης υπερηχοκαρδιογραφίας στη διάγνωση καρδιακών παθήσεων. Ιδιαίτερα τονίστηκε η αξία της καθη- µερινής φυσικής άσκησης στην τρίτη ηλικία καθώς σχετίζεται µε αυξηµένα επίπεδα τεστοστερόνης, της ορµόνης του φύλου, προσφέροντας έτσι καρδιαγγειακή προστασία καθώς τα αυξηµένα επίπεδα τεστοστερόνης έχουν σχέση µε µικρότερο επιπολασµό καρδιαγγειακής νόσου και καρδιοµεταβολικού συνδρόµου. Επίσης αναδείχθηκαν ο διαγνωστικός και προγνωστικός ρόλος νεότερων δεικτών στην καρδιακή ανεπάρκεια, η σηµασία της µελέτης της ενδοθηλιακής λειτουργίας και της εκτίµησης της αγγειακής ηλικίας των ασθενών, καθώς και η εφαρ- µογή νεότερων απεικονιστικών µεθόδων της ευάλωτης αθηρω- µατικής πλάκας του στεφανιαίου ασθενούς που έχει αυξηµένο κίνδυνο για εµφάνιση εµφράγµατος του µυοκαρδίου. Γονιδιακές µεταλλάξεις Από τον τοµέα της Γενετικής παρουσιάστηκαν οι νεότερες γονιδιακές µεταλλάξεις, όπως πολυ- µορφισµοί του ινωδογόνου, που εξηγούν την πρώιµη εµφάνιση στεφανιαίας νόσου και αρτηριακής υπέρτασης σε άτοµα νεότερης ηλικίας ή και χωρίς καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου, καθώς και νεότερα δεδοµένα από το ρόλο των Τ- λεµφοκυττάρων στην εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης. Το πρώτο βραβείο καλύτερης εργασίας νέου ερευνητή δόθηκε για τις δράσεις της αντιπονεκτίνης, ορµόνης που εκκρίνεται από το λιπώδη ιστό, στην εµφάνιση και την πορεία της αθηροσκληρυντικής νόσου και των µεταβολικών διαταραχών που συνοδεύουν τα καρδιαγγειακά νοσήµατα, αναδεικνύοντας νέα δεδοµένα από τη δράση της. Η ίδια η ζωή των κατοίκων της πόλης του Αµστερνταµ είναι πλήρως εναρµονισµένη στο πνεύµα της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας που προώθησε το µήνυµα: «Ποδηλατήστε για τη ζωή σας». Οπως παρατήρησε ο καθηγητής Fox, πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου, ήταν µια ευχάριστη έκπληξη αρκετοί σύνεδροι να προσέρχονται στο συνεδριακό κέντρο χρησιµοποιώντας ποδήλατα και δίνοντας έτσι το ζωντανό παράδειγµα της αξίας της καθηµερινής άσκησης για µια µακρά και υγιή ζωή.
14 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Προλάβετε τη ρευµατοειδή αρθρίτιδα Η ρευµατοειδής αρθρίτιδα είναι µια χρόνια φλεγµονώδης, αυτοάνοση πάθηση, που προσβάλλει τις αρθρώσεις, αλλά όχι σπάνια και διάφορα άλλα όργανα. Προσβάλλει συνήθως άτοµα ηλικίας 35-55 ετών. Σε πανελλήνια επιδηµιολογική έρευνα του Ελληνικού Ιδρύµατος Ρευµατολογίας στο γενικό πληθυσµό της χώρας µας βρήκαµε ότι η συχνότητά της ανέρχεται στο 6,7 των ενηλίκων και είναι τρεις φορές µεγαλύτερη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Ποια είναι τα συµπτώµατα της νόσου; Οποιαδήποτε άρθρωση µπορεί να προσβληθεί από τη ρευµατοειδή αρθρίτιδα, αλλά πιο συχνά προσβάλλονται οι αρθρώσεις των καρπών, χεριών, ποδιών και γονάτων. Τα κύρια συ- µπτώµατα της νόσου είναι ο πόνος, η διόγκωση, η ευαισθησία στην πίεση των αρθρώσεων και η πρωινή δυσκαµψία, δηλ. η δυσκολία στις κινήσεις των αρθρώσεων. Ποια είναι η εξέλιξή της; Αν δεν γίνουν έγκαιρη διάγνωση και σωστή θεραπευτική παρέµβαση, η νόσος εξελίσσεται και αναπτύσσονται µη αναστρέψιµες βλάβες, όπως: παραµορφώσεις και φθορές στις αρθρώσεις σηµαντικές κινητικές λειτουργικές διαταραχές ή και αναπηρία του δρος Αλέξανδρου Ανδριανάκου, ρευµατολόγου, καθηγητή Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών, προέδρου Ελληνικού Ιδρύµατος Ρευµατολογίας Γιατί οι Ελληνες ασθενείς δεν είναι χρήστες των σύγχρονων θεραπευτικών δυνατοτήτων που τους προσφέρει η Ρευµατολογία Υπάρχει αποτελεσµατική θεραπεία για τη ρευµατοειδή αρθρίτιδα; Στους κύριους στόχους της θεραπευτικής αντιµετώπισης της ρευµατοειδούς αρθρίτιδας περιλαµβάνονται: Υφεση, δηλ. σταµάτηµα, της νόσου. Πρόληψη των παραµορφώσεων και της φθοράς των αρθρώσεων, των λειτουργικών κινητικών διαταραχών και της αναπηρίας. Βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Τα φάρµακα που χρησιµοποιούµε για την επίτευξη των στόχων αυτών είναι τα: Γλυκοκορτικοειδή (κορτιζόνη). Συνθετικά τροποποιητικά της νόσου φάρµακα. Βιολογικά τροποποιητικά της νόσου φάρµακα. Με την κατάλληλη χρησιµοποίηση σε κάθε ασθενή των φαρµάκων αυτών είναι σήµερα εφικτή η επίτευξη των παραπάνω θεραπευτικών στόχων µε δύο προϋποθέσεις, όπως έδειξε η πανελλήνια έρευνα του Ελληνικού Ιδρύµατος Ρευµατολογίας: την έγκαιρη διάγνωση και την πρώιµη και ορθή θεραπευτική παρέµβαση. Ο αποτελεσµατικότερος τρόπος για την εξασφάλιση των προϋποθέσεων αυτών είναι η ενηµέρωση του κοινού. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη χώρα µας για τους λόγους που αναφέρονται παρακάτω. Οσοι παρουσιάζουν πόνο µη τραυµατικής αιτιολογίας σε αρθρώσεις ή τένοντες, στη µέση ή στον αυχένα να επισκέπτονται χωρίς καθυστέρηση γιατρούς ρευµατολόγους νιση της νόσου. Περίπου 10% των ασθενών ουδέποτε επισκέπτεται ρευµατολόγους. Η καθυστέρηση στην επίσκεψη ή η µη επίσκεψη σε ρευµατολόγους έχει πολύ µεγάλη σηµασία για τους ασθενείς διότι: Από τους ρευµατολόγους γίνε- Είναι οι Ελληνες ασθενείς µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα χρήστες των παραπάνω σύγχρονων θεραπευτικών δυνατοτήτων; Η απάντηση στο ερώτηµα αυτό είναι ΟΧΙ και τεκµηριώνεται µε τα ευρήµατα των πανελλήνιων επιδηµιολογικών ερευνών του Ελληνικού Ιδρύµατος Ρευµατολογίας στο γενικό πληθυσµό της χώρας µας. Στις έρευνες αυτές βρήκαµε ότι: Μόνο το 19%-23% των ασθενών µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα επισκέπτεται ρευµατολόγους όταν εµφανίζεται η νόσος. Μόνο το 35% των ασθενών επισκέπτεται ρευµατολόγους µέσα στους πρώτους 6 µήνες από την εµφάνιση της νόσου. Περίπου το 30% των ασθενών επισκέπτεται ρευµατολόγους έπειτα από παρέλευση ενός ή περισσότερων χρόνων από την εµφάται ορθή διάγνωση σε όλους τους ασθενείς, ενώ από τους µη ρευ- µατολόγους µόλις στο 17% των ασθενών. Τροποποιητικά της νόσου φάρµακα χορηγούνται από τους ρευµατολόγους σε όλους τους ασθενείς, ενώ από τους µη ρευ- µατολόγους σε κανέναν ασθενή. Εποµένως, οι Ελληνες ασθενείς µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα δεν είναι χρήστες των σύγχρονων θεραπευτικών δυνατοτήτων, διότι καθυστερούν πολύ να επισκεφθούν ή δεν επισκέπτονται καθόλου ρευ- µατολόγους, µε αποτέλεσµα τη µη ορθή διάγνωση της πάθησής τους και τη µη εφαρµογή σωστής θεραπείας και έτσι την πρόκληση των µη αναστρέψιµων βλαβών που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ποια είναι τα αίτια της καθυστέρησης στην επίσκεψη ή της µη επίσκεψης των ασθενών σε ρευµατολόγους; Επειδή ανάλογη καθυστέρηση βρήκαµε και για τις άλλες ρευµατικές παθήσεις, σε πρόσφατη πανελλήνια επιδηµιολογική έρευνα του Ελληνικού Ιδρύµατος Ρευµατολογίας ερευνήσαµε το ερώτηµα αυτό σε σχέση µε όλες τις ρευµατικές παθήσεις και βρήκαµε ότι το 87% του γενικού πληθυσµού δεν γνωρίζει τι είναι οι ρευµατικές παθήσεις, µε αποτέλεσµα να επισκέπτονται ρευµατολόγους µόνο το: 23% των ασθενών µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα ή άλλη µορφή αρθρίτιδας. 5% των ασθενών µε πόνο στο γόνατο ή στον ώµο. 3% των ασθενών µε οσφυαλγία. 9,5% των ασθενών µε αυχεναλγία. Εποµένως, το επίπεδο ενηµερότητας του κοινού για τις ρευµατικές παθήσεις είναι πολύ χαµηλό και είναι σαφές ότι για την επίτευξη έγκαιρης διάγνωσης της ρευ- µατοειδούς αρθρίτιδας, αλλά και όλων των ρευµατικών παθήσεων, καθώς και για την αποτελεσµατική θεραπευτική αντιµετώπισή τους είναι επιτακτική η ανάγκη σχεδιασµού, οργάνωσης και εφαρ- µογής σε πανελλήνια κλίµακα προγράµµατος συστηµατικής και συνεχούς ενηµέρωσης του κοινού για τις ρευµατικές παθήσεις, έτσι ώστε όσοι παρουσιάζουν πόνο µη τραυµατικής αιτιολογίας σε αρθρώσεις ή τένοντες, στη µέση ή στον αυχένα να επισκέπτονται χωρίς καθυστέρηση γιατρούς ρευ- µατολόγους.
16 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Θαύµατα µε νέες µεθόδους εξω Η ΙVF (εξωσωµατική γονιµοποίηση) διαθέτει σήµερα νέες µεθόδους. Mε το βλέµµα στο µέλλον κάνει θαύµατα κατά της υπογονιµότητας δίνοντας ελπίδα σε υπογόνιµα ζευγάρια Ο σο ο αριθµός των ζευγαριών µε προβλήµατα υπογονιµότητας αυξάνεται (υπολογίζεται ότι ανέρχεται σήµερα στο 20% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας), νέες ελπιδοφόρες µέθοδοι υψηλής ποιότητας και αποτελεσµατικότητας φέρνουν τα ζευγάρια ένα βήµα πιο κοντά στο να αποκτήσουν ένα υγιές παιδί. Ας δούµε ποιες είναι οι σηµαντικότερες εξελίξεις στον τοµέα της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής και οι νέες τεχνικές IVF. του Γεωργίου Ξυδιά, µαιευτήρα - χειρουργού - γυναικολόγου, ειδικευµένου στην εξωσωµατική γονιµοποίηση, υπεύθυνου της Μονάδας Εξωσωµατικής Γονιµοποίησης του κέντρου MEDIMALL Κρυοσυντήρηση (κατάψυξη) ωαρίων ΣΗΜΕΡΑ, όλο και περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν σε όλο και µεγαλύτερες ηλικίες. Είναι σύνηθες στις µέρες µας πολλές γυναίκες να θέλουν να αποκτήσουν το πρώτο τους παιδί σε ηλικία µεγαλύτερη των 40 ετών. Είναι επίσης γνωστό ότι η προχωρηµένη αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας είναι ο περισσότερο επιβαρυντικός παράγοντας για την απόκτηση ενός παιδιού είτε φυσιολογικά είτε µε κάποια µέθοδο υποβοηθούµενης αναπαραγωγής (σπερµατέγχυση ή εξωσωµατική γονιµοποίηση). Γυναίκες µεγαλύτερης ηλικίας έχουν φτωχότερη σε αριθµό και ποιότητα παραγωγή ωαρίων, µε αποτέλεσµα να µένουν πολύ δύσκολα µόνες τους έγκυοι και να αποτυγχάνουν πολύ εύκολα όταν υποβάλλονται σε εξωσωµατική γονιµοποίηση. Παράγουν δηλαδή και µικρό αριθµό και κακής ποιότητας ωάρια, µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία εµβρύων κακής ποιότητας που οδηγεί σε αποτυχία την προσπάθειά τους και αυξάνει τον κίνδυνο της αποβολής σε περίπτωση επιτυχούς προσπάθειας. Τα αποτελέσµατα από τη χρήση κρυοσυντηρηµένου ανθρώπινου σπέρµατος και εµβρύων είναι ιδιαίτερα καλά τις τελευταίες δεκαετίες. Η κατάψυξη όµως των ωαρίων συνδυαζόταν µε µικρά ποσοστά επιτυχίας. Η αιτία είναι ότι τα ωάρια συνιστούν τα µεγαλύτερα κύτταρα του ανθρώπινου σώµατος και αποτελούνται κατά ένα µεγάλο ποσοστό από νερό. Οι τεχνικές κρυοσυντήρησης ωαρίων έχουν βελτιωθεί θεαµατικά τα τελευταία χρόνια και µαζί έχουν βελτιωθεί τα ποσοστά κυήσεως από έµβρυα προερχόµενα από κατάψυξη ωαρίων. Σύγχρονη µέθοδος Η µέχρι πρότινος διαδικασία κατάψυξής τους (αργή κατάψυξη - slowfreeze) οδηγούσε σε καταστροφή των ωαρίων κατά την ψύξη-απόψυξή τους, λόγω της δηµιουργίας κρυστάλλων πάγου στο κυτταρόπλασµά τους. Η σύγχρονη µέθοδος της υαλοποίησης (vitrification) δεν δηµιουργεί κρυστάλλους, αυξάνοντας σηµαντικά τα ποσοστά επιβίωσης και γονιµοποίησης των ωαρίων. Σηµαντική παράµετρος στην επιβίωση των ωαρίων, στη γονιµοποίηση και τη δη- µιουργία εµβρύων κατάλληλων να δώσουν εγκυµοσύνη είναι η ποιότητα των ωαρίων που καταψύχονται. Εποµένως όσο νεότερη είναι η γυναίκα που αποφασίζει την κατάψυξη των ωαρίων της τόσο αυξάνονται τα ποσοστά επιτυχίας εγκυµοσύνης της στο µέλλον. Την απόφαση για κατάψυξη ωαρίων µπορεί να την πάρει µια γυναίκα µε την ενηλικίωσή της. Με αυτόν τον τρόπο αν η γυναίκα αποφασίσει για διάφορους λόγους (σπουδών, συντρόφου, υγείας, καριέρας, τρόπου ζωής κ.λπ.) να τεκνοποιήσει µετά τα 40 της χρόνια και δεν µπορεί να το επιτύχει µε φυσικό τρόπο, είναι πολύ πιο πιθανό να επιτύχει εγκυµοσύνη αν στη δεκαετία µεταξύ 20 και 30 ετών είχε καταψύξει τα ωάριά της. Μεταφορικά µπορούµε να πούµε πως η κατάψυξη των ωαρίων λειτουργεί όπως ένα συµβόλαιο ασφάλειας ζωής. Η γυναίκα την κάνει πολύ πριν της χρειαστεί. Εύχεται δε ποτέ να µην τη χρησιµοποιήσει. Ετσι, χωρίς άγχος για την τεκνοποίηση, θα µπορέσει να πάρει τις σωστές αποφάσεις για τη ζωή της, χωρίς την πίεση του χρόνου. εν θα χρειαστεί να καταφύγει στη δωρεά ωαρίων. Νιώθει ικανοποίηση όταν τα κατεψυγµένα ωάρια λύσουν το πρόβληµα υπογονιµότητας για τις σωστές αποφάσεις που πήρε κάποτε στο παρελθόν. Η κρυοσυντήρηση ωαρίων απαιτεί, στην αρχή, τη διέγερση των ωοθηκών της γυναίκας, µε λήψη γοναδοτροπινών και υπερηχογραφική παρακολούθησή της. Κατόπιν, γίνεται η λήψη των ωαρίων, µε χρήση κολπικού υπερηχογράφου υπό αναισθησία. Τα ωάρια τοποθετούνται σε κάποια διαλύµατα µε ειδικούς κρυοπροστατευτικούς παράγοντες, καταψύχονται και αποθηκεύονται σε υγρό άζωτο, σε θερµοκρασία -196º C. Η τεχνική της κατάψυξης των ωαρίων προτείνεται σε γυναίκες µε διαπιστωµένη προδιάθεση για πρόωρη εµµηνόπαυση (συνήθως είναι κληρονοµική), οι οποίες θέτουν ως πρώτη προτεραιότητα την καριέρα, χωρίς σταθερή σχέση, µε επιφυλάξεις για τη δηµιουργία µονογονεϊκής οικογένειας, που πάσχουν από καρκίνο και πρόκειται να υποβληθούν σε χηµειοθεραπεία ή ακτινοβολία, τα οποία προκαλούν βλάβες στις ωοθήκες και τα ωάριά τους και, συνεπώς, υπογονιµότητα, µε σηµαντικά και χρόνια προβλή- µατα υγείας, µε αδυναµία σύλληψης µε φυσιολογικό τρόπο και προσπάθεια τεκνοποίησης µέσω τεχνητής γονιµοποίησης, αλλά αρνούνται λόγω ηθικών ή θρησκευτικών λόγων να συναινέσουν στην κρυοσυντήρηση ή στην καταστροφή των πλεοναζόντων εµβρύων που δηµιουργούνται κατά την εφαρ- µογή των µεθόδων υποβοηθούµενης αναπαραγωγής.
ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 17 σωµατικής γονιµοποίησης Προεµφυτευτική γενετική διάγνωση Οι µέθοδοι της ιατρικώς υποβοηθούµενης αναπαραγωγής (ΙΥΑ) θα πρέπει να εφαρµόζονται µε τρόπο που να εξασφαλίζονται ο σεβασµός της ελευθερίας του ατόµου, η ικανοποίηση της επιθυµίας για απόκτηση απογόνων και οι αρχές της βιοηθικής µε απώτερο σκοπό το συµφέρον του παιδιού που θα γεννηθεί ΠΡΟΕΜΦΥΤΕΥΤΙΚΗ γενετική διάγνωση (PGD) είναι ο έλεγχος της υγείας του εµβρύου πριν από τη σύλληψη, την εµφύτευσή του δηλαδή στη µήτρα της γυναίκας και εποµένως πριν από την έναρξη της εγκυµοσύνης. Η πρόοδος της εξωσωµατικής, της βιοϊατρικής και της γενετικής τεχνολογίας προσφέρει πλέον τη δυνατότητα να διενεργούµε διαγνωστικές εξετάσεις στο έµβρυο από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξής του και από τις εξετάσεις αυτές είµαστε σε θέση να γνωρίζουµε µε ακρίβεια πολλά χαρακτηριστικά της φυσιολογίας του νέου οργανισµού και µάλιστα στοιχεία της γενετικής του σύστασης. Ετσι, µπορούµε να διαπιστώσουµε γενετικά αίτια για την εκδήλωση πολλών σοβαρών παθήσεων πριν από τη σύλληψη και την έναρξη της εγκυµοσύνης. Η προεµφυτευτική γενετική διάγνωση γίνεται κατά τη διαδικασία εξωσωµατικής γονιµοποίησης. Γίνεται δηλαδή µόνο σε ζευγάρια που υποβάλλονται σε εξωσωµατική γονιµοποίηση και µάλιστα η γονι- µοποίηση των ωαρίων γίνεται αποκλειστικά µε την εφαρµογή της µεθόδου της µικρογονιµοποίησης (µέθοδος ICSI). Τα έµβρυα που προκύπτουν ελέγχονται γενετικά πριν από τη µεταφορά τους στη µήτρα της γυναίκας. Στην εξωσωµατική γίνεται προσπάθεια γονιµοποίησης in vitro (δηλ. στο εργαστήριο, εκτός του ανθρώπινου σώµατος) περισσοτέρων του ενός ωαρίων, ώστε να είναι αυξηµένες οι πιθανότητες επίτευξης εγκυµοσύνης. Για τη διενέργεια αυτής της εξέτασης, της PGD (προεµφυτευτικής γενετικής διάγνωσης), λαµβάνονται τις πρώτες ηµέρες της ανάπτυξης των εµβρύων που έχουν προκύψει από τη διαδικασία της εξωσωµατικής ένα ή δύο κύτταρα από το αναπτυσσόµενο έµβρυο, που στο συγκεκριµένο στάδιο αποτελείται από 6 έως 10 κύτταρα. Χρωµατοσωµικές αναλύσεις Το γενετικό υλικό των κυττάρων που έχουν ληφθεί από τα έµβρυα υποβάλλεται σε γενετικές εξετάσεις για τον εντοπισµό χρωµατοσωµικών ανωµαλιών, καθώς και ορισµένων σοβαρών µονογονιδιακών γενετικών ασθενειών. Με τη διενέργεια της PGD µπορούν να διαγνωσθούν χρωµατοσωµικές ανωµαλίες (σύνδροµο Down, τρισωµία 13, τρισωµία 18 και άλλες τρισωµίες), καθώς και µονογονιδιακές ασθένειες (όπως είναι η µεσογειακή αναιµία α και β, η κυστική ίνωση, ασθένειες εξαρτώµενες από το φύλο του παιδιού που θα γεννηθεί - φυλοσύνδετα νοσήµατα), η πολυκυστική νόσος των νεφρών κ.λπ. Για την εξάλειψη των λαθών που έχουν σπάνια παρατηρηθεί κατά την εφαρµογή του PGD, τα τελευταία χρόνια χρησιµοποιείται η µέθοδος CGH (comparative genomehy bridization), που επιτρέπει τη σύγκριση των εξεταζόµενων χρωµατοσωµάτων του κυττάρου µε τα χρωµατοσώµατα άλλου κυττάρου, των οποίων η σύνθεση είναι φυσιολογική. Προεµφυτευτική διάγνωση είναι δυνατόν να διενεργηθεί και σε µεταγενέστερο στάδιο της ανάπτυξης του εµβρύου κατά την εξωσω- µατική γονιµοποίηση (5-6 ηµέρες από τη γονιµοποίηση), οπότε η λήψη των κυττάρων γίνεται από τον ήδη διακριτό τροφοβλάστη. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν συνιστάται, καθώς λόγω της µεγαλύτερης συνοχής των κυττάρων σε εκείνο το στάδιο της ανάπτυξης του εµβρύου υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος βλάβης του. Η µέθοδος της προεµφυτευτικής διάγνωσης εφαρµόζεται στην Ευρώπη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και στην Ελλάδα κατά την τελευταία πενταετία, σε ειδικευµένα κέντρα. Οι κίνδυνοι από την εξέταση αφορούν κυρίως στην κατάσταση του εµβρύου µετά τη διενέργεια της PGD. Σύµφωνα µε τα στατιστικά στοιχεία για την Ευρώπη (ESHRE), στο 97% των περιπτώσεων η λήψη κυττάρων δεν έβλαψε το έµβρυο. εν υπάρχουν στοιχεία για τη γέννηση παθολογικών παιδιών λόγω της εφαρµογής της εξέτασης. Με την προεµφυτευτική διάγνωση είναι δυνατή η εξακρίβωση του φύλου του εµβρύου, όχι όµως και πολυπαραγοντικών γενετικών χαρακτηριστικών (χρώµατος µατιών, µαλλιών, σωµατικής διάπλασης, διανοητικών ικανοτήτων). Η επιστήµη σήµερα δίνει τη δυνατότητα επιλογής φύλου µε ποσοστό επιτυχίας που φτάνει το 99%. Στην Ελλάδα, σύµφωνα µε την παράγραφο 26 του νόµου 3305/2005, η επιλογή φύλου επιτρέπεται µόνο για ιατρικούς λόγους. Ζευγάρια µε παθολογικά γονίδια στα φυλετικά χρωµοσώµατα στα οποία τα παιδιά του ενός φύλου είναι παθολογικά και του άλλου φύλου φυσιολογικά έχουν τη δυνατότητα µε την εφαρµογή της PGD να κυοφορούν και να αποκτούν φυσιολογικά παιδιά. Ο καθορισµός φύλου σε περιπτώσεις που κάποια οικογένεια θέλει να αποκτήσει απογόνους και των δύο φύλων (familybalancing), αν και δεν επιτρέπεται, δεν πρέπει να θεωρείται ανήθικος. Ακόµη η PGD έχει χρήση στην επιλογή του προς εµφύτευση εµβρύου για λόγους υγείας τρίτου προσώπου (saviorsibling). Για παράδειγµα, ορισµένες ασθένειες, όπως ορισµένες λευχαιµίες και αναιµίες, απαιτούν µεταµόσχευση µυελού των οστών για τη θεραπεία τους. Ωστόσο, η µεταµόσχευση µυελού των οστών απαιτεί ένα δότη που είναι ανοσολογικά συµβατός µε το δέκτη. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθέσιµος συµβατός δότης, υπάρχει η δυνατότητα για τους γονείς να αποκτήσουν ένα ακόµη µωρό για να σώσει το άρρωστο παιδί τους. Με την τεχνική PGD επιλέγονται για εµβρυοµεταφορά υγιή έµβρυα ανοσολογικά συµβατά µε το άρρωστο παιδί. Κατά τη γέννηση, αίµα συλλέγεται από τον οµφάλιο λώρο και µεταµοσχεύεται στο άρρωστο αδελφάκι για να αντικαταστήσει τον παθολογικό µυελό των οστών. Το µωρό δεν θα θιγεί από τη διαδικασία. Τα παιδιά που γεννιούνται µε αυτόν τον τρόπο είναι γνωστά ως «αδέλφια-σωτήρες». εν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για το πόσα τέτοια παιδιά υπάρχουν σήµερα. Η PGD (προεµφυτευτική διάγνωση) εφαρ- µόζεται σε ζευγάρια µε: ανάγκη για καθορισµό φύλου λόγω ιστορικού νοσηµάτων συνδεδεµένων µε το Χ χρωµόσωµα, δύο γονείς-φορείς µονογονιδιακής νόσου ή πάσχοντες από κάποια µονογονιδιακή νόσο, προχωρηµένη αναπαραγωγική ηλικία µητέρας, επανειληµµένες αποτυχηµένες προσπάθειες εξωσωµατικής γονιµοποίησης. Πλεονεκτήµατα της προεµφυτευτικής γενετικής διάγνωσης Εµβρυοµεταφορά υγιών εµβρύων απαλλαγµένων από γονίδια-φορείς γενετικών ασθενειών. Θετική ψυχολογία γονέων, λόγω εµβρυοµεταφοράς υγιών εµβρύων. Επιλογή φυσιολογικών εµβρύων σε περιπτώσεις γυναικών προχωρηµένης αναπαραγωγικής ηλικίας (κίνδυνος τρισωµιών και µονοσωµιών). Σταδιακή τοποθέτηση ενός µόνο φυσιολογικού εµβρύου. Ο προεµφυτευτικός έλεγχος είναι µια λύση για ζευγάρια µε οικογενειακό ιστορικό κληρονοµικών νοσηµάτων. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στα ζευγάρια να αποφύγουν όλα τα προβλήµατα (συναισθηµατικά και οικονο- µικά) που θα είχε το µεγάλωµα ενός παιδιού µε γενετικό νόσηµα και ακόµα την αποφυγή µιας ανεπιθύµητης αποβολής.
18 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Σύλλογος Ρευµατοπαθών Κρήτης O Σύλλογος Ρευµατοπαθών Κρήτης είναι ένας σύλλογος µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, πιστοποιηµένος από το υπουργείο Υγείας Μ έλη του συλλόγου είναι οι ασθενείς, το οικογενειακό και το φιλικό περιβάλλον ασθενών, αλλά και εθελοντές που επιθυµούν να συνδράµουν στο έργο του. Καλύπτει όλους τους νοµούς της Κρήτης και αριθµεί γύρω στα 730 άτοµα. Ιδρύθηκε το 2003 από µια οµάδα ασθενών µε ρευµατικά νοσήµατα µε τη στήριξη της Ρευµατολογικής Κλινικής του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Ηρακλείου και όλων των ρευµατολόγων του νησιού. Σκοποί του συλλόγου είναι: Ενηµέρωση των µελών και της κοινωνίας σε θέµατα πρόληψης, νέων µεθόδων θεραπείας και αποκατάστασης που αφορούν στους ρευµατοπαθείς. Στήριξη και αλληλοβοήθεια των µελών και του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, καθώς και η συνηγορία υπέρ των ασθενών στην επαφή τους µε τους φορείς Υγείας. Ευαισθητοποίηση της Πολιτείας για τη σοβαρότητα των ρευµατικών νοσηµάτων και των κοινωνικοοικονοµικών επιπτώσεών τους. ιεκδίκηση καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών Υγείας, οργάνωση των απαραίτητων υποδοµών και επάνδρωσή τους µε κατάλληλα εκπαιδευµένους παρόχους εξειδικευµένων υπηρεσιών. Η εξασφάλιση απρόσκοπτης πρόσβασης των ρευµατοπαθών σε όλες τις θεραπείες. Τα δέκα χρόνια λειτουργίας του έχει αναπτύξει σηµαντική δράση οργανώνοντας της Κατερίνας Κουτσογιάννη, προέδρου Συλλόγου Ρευµατοπαθών Κρήτης ενηµερωτικές ηµερίδες µε τη συµµετοχή σηµαντικών επιστηµόνων, συµµετέχοντας σε συνέδρια και συναντήσεις οργανώσεων ασθενών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και αναπτύσσοντας σηµαντικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών Υγείας για τους ρευµατοπαθείς και της πρόσβασής τους στα φάρµακα. Τα τελευταία δύο χρόνια εφαρµόζεται πρόγραµµα εκπαίδευσης και αυτοδιαχείρισης για τους ρευµατοπαθείς µε εξαιρετική επιτυχία και µεγάλη συµµετοχή των µελών του συλλόγου. Με αφορµή την οικονοµική κρίση και τις περικοπές στο χώρο της Υγείας συνεχή προσπάθεια καταβάλλει ο Σύλλογος Ρευµατοπαθών Κρήτης για την προβολή των προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι ρευµατοπαθείς στην πρόσβασή τους στις θεραπείες, αλλά και στην περίθαλψή τους µε δηµοσίευση σχετικών άρθρων και ενηµερωτικών εκπο- µπών στα τοπικά ΜΜΕ, αλλά και πανελλαδικά. Συνεχής είναι επίσης η προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών περίθαλψης των ρευµατοπαθών, της πρόσβασής τους στα φάρµακα, τη µείωση της γραφειοκρατίας, την επαφή µε τα ασφαλιστικά ταµεία, τα ΚΕΠΑ κ.λπ. µέσω επιστολών και συναντήσεων µε φορείς Υγείας και εκπροσώπους της Πολιτείας. Αυτό το χρόνο ο σύλλογος κλείνει 10 χρόνια συνεπούς δράσης. Η εµπειρία αυτών των χρόνων, αλλά και η ακούραστη εθελοντική προσφορά των µελών του συλλόγου είναι πλέον εγγύηση για ένα καλύτερο µέλλον για τους ρευµατοπαθείς παρά το αβέβαιο περιβάλλον στο χώρο της Υγείας. Σύλλογος Ασθενών Ηπατος Ελλάδος «Προµηθέας» Ο Σύλλογος Ασθενών Ηπατος Ελλάδος «Προµηθέας» ιδρύθηκε και δραστηριοποιείται από το 2012 και είναι ο πρώτος σύλλογος ασθενών µε ιογενείς νόσους του ήπατος Μ έσα από την εµπειρία µας ως ασθενείς παρέχουµε υποστήριξη στους ανθρώπους που ζουν µε ιογενείς ηπατίτιδες Β και C. Είναι ο πρώτος µας βασικός στόχος και περιλαµβάνει την υπεράσπιση των δικαιωµάτων των χρονίως πασχόντων, ιδιαίτερα της απρόσκοπτης πρόσβασής τους σε διαγνωστικές εξετάσεις και φάρµακα, που τα τελευταία χρόνια συναντά σοβαρά εµπόδια. Εκπροσωπούµε και παράλληλα συνηγορούµε υπέρ των ασθενών όταν τέτοια θεµελιώδη δικαιώµατα καταπατούνται, ασκώντας πίεση και σε πολιτικό επίπεδο όποτε κρίνεται αναγκαίο. εύτερος βασικός µας στόχος και πυλώνας δράσης είναι η ευαισθητοποίηση στο ευρύ κοινό και σε επιµέρους κοινωνικούς φορείς και οµάδες για το αυξανόµενο πρόβληµα των ιογενών ηπατιτίδων, την πρόληψη και την αντιµετώπισή τους. Για να εξασφαλιστούν τα προηγούµενα, αγωνιζόµαστε παράλληλα για την εξάλειψη του στίγ- µατος και του κοινωνικού αποκλεισµού των ασθενών. Αυτό το θεµελιώδη στόχο επεσήµανε ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας στο κεντρικό µήνυµα της φετινής 2ης Παγκόσµιας Ηµέρας Ηπατίτιδας: «Αποστιγµατισµός, ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσµού ώστε να κάνουν τις απαραίτητες εξετάσεις για τη διάγνωση της νόσου». Στο ίδιο πνεύµα η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ηπατος του Γιώργου Καλαµίτση, προέδρου Συλλόγου Ασθενών Ηπατος Ελλάδος «Προµηθέας» προειδοποιεί: «Ο στιγµατισµός των ασθενών αποτελεί τη µέγιστη απειλή για τον αγώνα ενάντια στην ηπατίτιδα». Ως σύλλογος µε επίκεντρο τον ασθενή και τις ανάγκες του, συµπεριλαµβάνουµε στην ατζέντα µας την ψυχολογική στήριξη των ασθενών όταν λαµβάνουν τη δύσκολη και επίπονη φαρµακευτική αγωγή, προκειµένου αυτή να τηρείται σωστά και η θεραπεία να επιτύχει. Ταυτόχρονα στοχεύουµε στην προαγωγή των νέων, φιλικότερων προς τον ασθενή, κλινικά εγκεκριµένων σχηµάτων θεραπείας. Στο πλαίσιο ευαισθητοποίησης της ελληνικής κοινωνίας, δηµιουργήσα- µε ιστότοπο (website) για έγκυρη ενηµέρωση και πληροφόρηση και οργανώνουµε µέσα στο 2013 εκστρατεία πρόληψης και ενηµέρωσης για τις ιογενείς ηπατίτιδες. ραστηριοποιηθήκαµε στην έκδοση ενηµερωτικού εντύπου, που απευθύνεται σε ανθρώπους µε ηπατίτιδα Β ή C και συλλοίµωξη µε τον ιό HIV, που αυξάνει πολλαπλάσια τον κίνδυνο για κίρρωση και καρκίνο του ήπατος. Συµµετέχουµε ενεργά στα επιστηµονικά συνέδρια που διοργανώνονται στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συνεργαζόµαστε στενά µε τους Ελληνες εξειδικευµένους στο αντικεί- µενο επιστήµονες, αλλά και µε την ευρωπαϊκή «οµπρέλα» συλλόγων ασθενών ήπατος ELPA (European Liver Patients Association). Σύλλογος Ρευµατοπαθών Κρήτης Κόσµων 6, Ηράκλειο Κρήτης E-mail:sylogosreum.crete@gmail.com, www.srcrete.gr FB: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΕΥΜΑΤΟΜΑΘΩΝ ΚΡΗΤΗΣ Περικλέους 19, Χολαργός, 15561, τηλ.: 2110122102, website: http://helpa-prometheus.gr/, E-mail: hlpaprometheus@gmail.com
20 KYΡIAKH 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ HEALTH ΤΥΠΟΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Προλάβετε την οστεοπόρωση µε σωστή διατροφή και άσκηση Η οστεοπόρωση είναι µία χρόνια πάθηση του µεταβολισµού των οστών που συνίσταται σε σταδιακή ελάττωση της πυκνότητάς τους και µείωση της µηχανικής αντοχής τους µε αποτέλεσµα τον αυξηµένο κίνδυνο πρόκλησης καταγµάτων ακόµη και µετά από κακώσεις χαµηλής βίας Ο στεοπορωτικά κατάγ- µατα παρατηρούνται συχνότερα στη σπονδυλική στήλη, στον καρπό, στο ισχίο και τον ώµο. Η οστεοπόρωση εµφανίζεται πολύ συχνότερα στους ηλικιωµένους και είναι συνηθέστερη στις γυναίκες µετά την εµµηνόπαυση. Στην Ελλάδα περίπου 20% των γυναικών άνω των 50 ετών έχει εγκατεστηµένη οστεοπόρωση µε τουλάχιστον ένα σπονδυλικό κάταγµα. Αίτιαπαράγοντες κινδύνου Η πυκνότητα των οστών αυξάνεται κατά την παιδική ηλικία και κυρίως κατά την εφηβεία ενώ φτάνουν τη µέγιστη ισχύ τους περίπου στην ηλικία των 30 ετών. Στη συνέχεια τα οστά αρχίζουν σταδιακά να χάνουν την πυκνότητά τους και κατά συνέπεια την αντοχή τους. Ιδιαίτερα στις γυναίκες η διαδικασία αυτή της αυξηµένης οστικής του Ηλία Γαλανόπουλου, oρθοπαιδικού χειρουργού, επιµελητή Α Ορθοπαιδικής Κλινικής του 401 ΓΣΝΑ απώλειας επιταχύνεται τα πρώτα 10 χρόνια µετά την εµµηνόπαυση, γεγονός που οφείλεται στο ότι οι ωοθήκες σταµατούν να παράγουν οιστρογόνα, ορµόνες απαραίτητες για τη διατήρηση της φυσιολογικής πυκνότητας των οστών. Θεωρητικά όλοι οι άνθρωποι κινδυνεύουµε να αναπτύξουµε οστεοπόρωση όταν µεγαλώνου- µε, ωστόσο κάποια άτοµα έχουν αυξηµένες πιθανότητες σε σχέση µε κάποια άλλα. Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής: Ηλικία: η νόσος εµφανίζεται πολύ συχνότερα στους ηλικιω- µένους. Φύλο: περίπου µία στις δύο γυναίκες άνω των 50 ετών θα υποστεί κάταγµα λόγω οστεοπόρωσης σε κάποια στιγµή της ζωής της. Πρόωρη εµµηνόπαυση, λόγω της απώλειας της προστατευτικής δράσης των οιστρογόνων (ορµονών του γυναικείου φύλου). Κληρονοµικότητα. Χαµηλό σωµατικό βάρος: αδύνατα άτοµα φαίνεται ότι έχουν αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης οστεοπόρωσης. ιατροφή πτωχή σε ασβέστιο και βιταµίνη D: το ασβέστιο αποτελεί βασικό δο- µικό συστατικό των οστών ενώ η βιταµίνη D βοηθάει στη σωστή απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισµό. ιατροφή πτωχή σε φρούτα και λαχανικά. Χρόνια λήψη κορτιζόνης. Κατανάλωση µεγάλων ποσοτήτων ζωικής πρωτεΐνης, αλατιού και καφεΐνης. Καθιστικός τρόπος ζωής/έλλειψη άσκησης. Κάπνισµα. Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Πρόληψη Περίπου το 90% της κορυφαίας οστικής µάζας αποκτάται µέχρι την ηλικία των 20 στα αγόρια και των 18 στα κορίτσια. Κατά συνέπεια, το «κτίσιµο» γερών οστών κατά την παιδική και εφηβική ηλικία µπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης σε µεγαλύτερες ηλικίες. Τα παρακάτω βήµατα µπορούν να βελτιώσουν την υγεία των οστών και να βοηθήσουν σηµαντικά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης: Τακτική και σωστή σωµατική άσκηση δυναµώνει τα οστά. Πρέπει να έχουµε υπόψη µας ότι οι ασκήσεις που υποβάλλουν το σκελετό στις δυνάµεις της βαρύτητας είναι οι πιο κατάλληλες για την ενίσχυση των οστών. Το περπάτηµα, το ελαφρύ τρέξιµο, ο χορός, το σχοινάκι, οι ασκήσεις µε βάρη, το τένις και η χρήση της σκάλας αντί του ασανσέρ αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγ- µατα ασκήσεων που προστατεύουν από την οστεοπόρωση. Ισορροπηµένη διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταµίνη D. Εκτός από τα γαλακτοκοµικά προϊόντα µπορείτε να εντάξετε στη διατροφή σας πράσινα φυλλώδη λαχανικά (λάχανο, µπρόκολο, σπανάκι, ραδίκια), τα φασόλια, τα λιπαρά ψάρια και το σουσάµι. Σηµειώνεται ότι τα φρούτα και τα λαχανικά εκτός από ασβέστιο περιέχουν και άλλα µέταλλα, βιταµίνες και ιχνοστοιχεία απαραίτητα για τη διατήρηση της υγείας των οστών. Αποφυγή δίαιτας πλούσιας σε ζωικές πρωτεΐνες (π.χ. κατανάλωση κρέατος καθηµερινά). Αποφυγή καπνίσµατος και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ. Μέτρηση οστικής πυκνότητας τη σωστή χρονική στιγµή εφόσον υπάρχουν κάποιες συγκεκριµένες ενδείξεις. Σε γενικές γραµµές συνιστάται η µέτρηση σε γυναίκες άνω των 65 ετών, άτο- µα που έχουν υποστεί κάταγµα σε ηλικία άνω των 50 ετών και σε µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες κάτω των 65 ετών µε παράγοντες κινδύνου. Αντιµετώπιση Οταν πλέον η οστεοπόρωση έχει εγκατασταθεί, ανάλογα µε τη βαρύτητα της πάθησης πρέπει να χορηγείται η κατάλληλη φαρµακευτική αγωγή, η οποία στοχεύει στον περιορισµό της απώλειας οστικής µάζας και τη µείωση του κινδύνου για κατάγµατα. Σκευάσµατα ασβεστίου και βιταµίνης D. ιφωσφονικά: ελαττώνουν το ρυθµό απώλειας οστικής µάζας και είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατικά στη θεραπεία της εγκατεστηµένης οστεοπόρωσης. Συνήθως λαµβάνονται µε τη µορφή δισκίων µία φορά την εβδοµάδα. Καλσιτονίνη: χορηγείται υπό µορφή ενδοµυΐκής ένεσης ή ρινικού ψεκασµού. Σκευάσµατα ορµονικής υποκατάστασης. Παραθορµόνη: χορηγείται σε περιπτώσεις βαριάς οστεοπόρωσης µε τη µορφή υποδόριας ένεσης και επιτυγχάνει σηµαντική αύξηση της οστικής πυκνότητας σε σύγκριση µε οποιοδήποτε άλλο φάρ- µακο. Στρόντιο: εναποτίθεται στα οστά αντικαθιστώντας ως ένα βαθµό το ασβέστιο µε αποτέλεσµα να αυξάνει αρκετά την οστική µάζα. Συµπερασµατικά, ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της οστεοπόρωσης είναι ο συνδυασµός τακτικής σω- µατικής άσκησης και µιας ισορροπηµένης δίαιτας µε επαρκείς ποσότητες ασβεστίου. Η πυκνότητα των οστών αυξάνεται κατά την παιδική ηλικία και κυρίως κατά την εφηβεία, ενώ φτάνει τη µέγιστη ισχύ της περίπου στην ηλικία των 30 ετών. Στη συνέχεια, τα οστά αρχίζουν σταδιακά να χάνουν την πυκνότητά τους