Θαλάσσια Απορρίμματα Κινητή Έκθεση Ευαισθητοποίησης

Θαλάσσια Απορρίμματα Κινητή Έκθεση Ευαισθητοποίησης «Μάθε Νιώσε Δράσε! Μαζί για θάλασσες χωρίς σκουπίδια» Εκπαιδευτικό Υλικό Ηρώ Αλάμπεη, info@medies.net

Τα ΜΜΕ συχνά μας κατακλύζουν με ανησυχητικές εικόνες από παραλίες με βουνά σκουπιδιών ή με απειλούμενα ζώα που έχουν παγιδευτεί ή πνίγει εξαιτίας των σκουπιδιών. Σκουπίδια εντοπίζονται σε όλα τα βάθη των θαλασσών, Σκουπίδια εντοπίζονται σε όλα τα βάθη των θαλασσών, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης... ακόμα και στα πιο απομονωμένα, παρθένα περιβάλλοντα, σε νησίδες καταμεσής του ωκεανού.

Μήπως υπερβάλλουν τα ΜΜΕ; Ακριβώς πόσο μακριά είναι τέτοιες εικόνες από την καθημερινότητα μας; Δυστυχώς, μια ματιά σε ακτές, όχθες Δυστυχώς, μια ματιά σε ακτές, όχθες ποταμών & ρεμάτων, πεζοδρόμια, δρόμους & εθνικές οδούς αρκεί για να μας πείσει για την εξάπλωση του προβλήματος.

Σε ποια πόλη ή χώρα μπορεί να βρίσκεται αυτή η παραλία;

Καμιά ιδέα ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στάδιο Ειρήνης κ Φιλίας (ΣΕΦ), Φάληρο, 10/09/2014

Στόχοι της παρουσίασης Ποιο είναι το μέγεθος και οι διαστάσεις του προβλήματος; Τι μπορούμε να κάνουμε ως εκπαιδευτικοίγια το θέμα; Πως μπορούν τα διάφορα «προϊόντα» του MARLISCO, να υποστηρίξουν τους εκπαιδευτικούς; Tι είναι θαλάσσια απορρίμματα; Ανθεκτικά, παρασκευασμένα ή επεξεργασμένα στερεά που καταλήγουν σε θάλασσες ή/και ακτές χαρακτηρίζονται ως θαλάσσια απορρίμματα.

www.marlisco.eu MARine Litter in European Seas: Social AwarenesS and CO- Responsibility Τριετές Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα (2012-2015) με στόχο την ενημέρωση & ευαισθητοποίηση για τα θαλάσσια απορρίμματα. Συμμετείχαν 20 φορείς από 15 Ευρωπαϊκές χώρες. INTRO VIDEO (3.5 min) https://www.youtube.com/watch?v=017bbexhyz4&app=desktop

Ποιο είναι το μέγεθος και οι διαστάσεις του προβλήματος; ΒΗΜΑ 1 ΑΤΟΜΙΚΑ 1-2 ΛΕΠΤΑ ΒΗΜΑ 2 ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ ~10 ΛΕΠΤΑ ΒΗΜΑ 3 ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ~ 10 ΛΕΠΤΑ

Οι ομάδες 1. Η βρόμικη δεκάδα (TOP-10) 2. Γιατί είναι ένα πολύπλοκο και δυσεπίλυτο πρόβλημα; 3. Από πού προέρχονται τα σκουπίδια στις θάλασσες; 4. Η εποχή των πλαστικών. 5. Πόσο «ζει» ένα σκουπίδι στη θάλασσα; 6. Όσα δεν «πιάνει» το μάτι(εκτός). 7. Πώς απειλούνται τα ζώα; 8. Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της Μεσογείου και της Ελλάδας; ** Υπάρχουν λύσεις; Μπορώ να είμαι μέρος της λύσης

1. Η βρόμικη δεκάδα (TOP-10) ΒΗΜΑ 1 ο (2 λεπτά): Ατομικά, μαντέψτε τα 3 πιο συχνά απαντώμενασκουπίδια των ακτών παγκοσμίως. ΒΗΜΑ 2 ο (10 λεπτά): Συγκροτήστε τετράδες, συζητήστε τις υποθέσεις σας και προτείνετε σε έναν κατάλογο την πρώτη δεκάδα (top-10). ΒΗΜΑ 3 ο (10λεπτά): Έλεγχος της πρόβλεψης. Αναζητήστε την ορθή απάντηση στην Κινητή Έκθεση ή στο Εκπαιδευτικό Υλικό. Πόσα μαντέψατε σωστά ;

Παγκοσμίως, αυτή η δεκάδα συνιστά το 80%του συνόλου των θαλάσσιων απορριμμάτων.

2. Διαστάσεις του προβλήματος των θαλάσσιων απορριμμάτων ΒΗΜΑ 1 ο (2 λεπτά): Ατομικά, αναλογιστείτε ποιοι παράγοντες καθιστούν το πρόβλημα τόσο πολύπλοκο και δυσεπίλυτο, σε παγκόσμια κλίμακα; ΒΗΜΑ 2 ο (10 λεπτά): Συγκροτήστε τετράδες, συζητήστε τις απόψεις σας και καταγράψτε ως ομάδα τους πιο σημαντικούς παράγοντες. ΒΗΜΑ 3 ο (10 λεπτά): Έλεγχος της πρόβλεψης. Αναζητήστε τις παραμέτρους / διαστάσεις του προβλήματος που επισημαίνονται στην Έκθεση. Υπάρχει κάτι που δεν είχατε σκεφτεί;

ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ & ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Θηλαστικά, ερπετά, ψάρια και πουλιά συχνά παγιδεύονται ή τρώνε σκουπίδια. Τραυματισμοί, ζημιές & αισθητική υποβάθμιση του τοπίου. Πιθανή συσσώρευση τοξικών ρύπων μέσω της τροφικής αλυσίδας. Μεταφορά & εισβολή «ξενικών ειδών». ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΈΝΑ ΤΟΣΟ ΔΥΣΕΠΙΛΥΤΟΠΡΟΒΛΗΜΑ Έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής: π.χ. ένα πλαστικό μπουκάλι είναι μια συνεχής απειλή για εκατοντάδες χρόνια, έως ότου αποικοδομηθεί πλήρως. Δεν τα βλέπουμε ή δεν τα φτάνουμε! Τα μικρο-απορρίμματα (< 5 mm) δεν διακρίνονται λόγω μεγέθους. Τα βαριά αντικείμενα καταλήγουν γρήγορα στο βυθό. Τα δε ελαφριά επιπλέουν ή αιωρούνται μεσοπέλαγα μέχρι να ξεβραστούν σε κάποια ακτή. Και στις τρεις περιπτώσεις είναι σχεδόν αδύνατο να τα απομακρύνουμε...

3. Από πού προέρχονται; ΒΗΜΑ 1 ο (2 λεπτά): Ατομικά, αναλογιστείτε αν τα περισσότερα σκουπίδια στις θάλασσες και στις ακτές έχουν αρχικά απορριφθεί στη θάλασσα (π.χ. από ψαράδες, καράβια, κλπ.) ή στη στεριά (π.χ. σε παραλίες, μαρίνες κλπ). Ποιες πηγές συμβάλλουν περισσότερο στη δημιουργία θαλάσσιων απορριμμάτων, οι θαλάσσιες ή οι χερσαίες; ΒΗΜΑ 2 ο (10 λεπτά): Συγκροτήστε τετράδες, συζητήστε τις απόψεις σας και καταγράψτε τις βασικές πηγές σκουπιδιών με βάση το διάγραμμαπου θα σας δοθεί. ΒΗΜΑ 3 ο (10λεπτά): Έλεγχος της πρόβλεψης. Από πού προέρχονται κυρίως τα θαλάσσια απορρίμματα; Αναζητήστε την απάντηση στην Έκθεση.

Πηγές θαλασσίων απορριμμάτων στην Ελευσίνα

Κάθε αντικείμενο που δεν απορρίπτεται, δεν μεταφέρεται ή δεν αποθηκεύεται σωστά μπορεί να καταλήξει στη θάλασσα. Χερσαίες Πηγές / Πιέσεις Κακές πρακτικές σε επίπεδο νοικοκυριού. Ανεπαρκής διαχείριση σκουπιδιών σε όλα τα στάδια: συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, τελική διάθεση. Εκροές ακατέργαστων αστικών λυμάτων στη θάλασσα. Ανεύθυνη διάθεση βιομηχανικών αποβλήτων (π.χ. με υπολείμματα της γραμμής παραγωγής, συσκευασίες, πέλλετκ.ά.). Τουρίστες & επισκέπτες ακτών. Θαλάσσιες Πηγές / Πιέσεις Αλιεία (εξοπλισμός ψαρέματος, κ.α.) Φορτηγά-πλοία & κρουαζιερόπλοια (λύματα, άχρηστα φορτία κ.ά.) Μικρά σκάφη αναψυχής (μπουκάλια, κουτάκια, κονσέρβες, κ.ά.) Η υπεράκτια άντληση πετρελαίου & φυσικού αερίου (εξοπλισμός κ.ά.) Ιχθυοκαλλιέργειες, (παλιά κλουβιά, δομικά υλικά, σακιά τροφών κλπ.) Ανεπαρκείς εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων σε λιμάνια και μαρίνες. Οι βαθύτερες αιτίες του προβλήματος σχετίζονται με τα σύγχρονα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης (περισσότερη κατανάλωση >> περισσότερα σκουπίδια), την ανεπαρκή εφαρμογή της νομοθεσίας & την αδιαφορία μας!

4. Η εποχή των πλαστικών ΒΗΜΑ 1 ο (2 λεπτά): Με κέντρο το σώμα μας,σχηματίστε έναν νοητό κύκλο με ακτίνα ενός μέτρου γύρω σας, μετρήστε όλατα πλαστικάαντικείμενα και σημειώστε το άθροισμά τους: 0 1-5 5-10 10-15 >15 ΒΗΜΑ 2 ο (10 λεπτά): Συγκροτήστε τετράδες, συγκρίνετε τα αποτελέσματά σας. Συζητήστε πότε τα αντικείμενα κατασκευάστηκαν, για πόσο χρόνο θα παραμείνουν σε χρήση, πως θα απορριφθούν & πόσο χρόνο θα πάρει η αποικοδόμησή τους; Πόσα από αυτά είναι πιθανό να καταλήξουν σε μια θάλασσα ή ακτή; ΒΗΜΑ 3 ο (10λεπτά): Ποιο είναι το ποσοστό των πλαστικών στα θαλάσσια απορρίμματα, παγκοσμίως; Αναζητήστε την απάντηση στην Έκθεση.

60-80%των απορριμμάτων των Ευρωπαϊκών θαλασσών είναι πλαστικά! Ανθεκτικότητα: Ένα πλεονέκτημα των πλαστικών που μετατρέπεται σε μειονέκτημα αν πεταχτούν στη θάλασσα, καθώς δεν αποικοδομούνταισε 100δες χρόνια. Πηγές μικρο-πλαστικών (Φ < 5 mm) στη θάλασσα: αποικοδόμηση πλαστικών αντικειμένων, κόκκοι προϊόντων προσωπικής υγιεινής (π.χ. απολεπιστικά). μικροΐνεςσυνθετικών υφασμάτων που απομακρύνονται με κάθε πλύσιμο (π.χ. πολυεστέρας). βιομηχανικά πέλλετ(πρώτη ύλη πλαστικών).

Αόρατα στο γυμνό μάτι, τα μικρο-πλαστικά αναμιγνύονται με το πλαγκτόν και είναι πλέον αδύνατοννα απομακρυνθούν από το νερό Αναπόφευκτα, πλήθος οργανισμών καταπίνουν αυτήν την «πλαστική σκόνη».

5. Για πόσο χρόνο θα υπάρχει ένα σκουπίδι στη θάλασσα; ΒΗΜΑ 1 ο (2 λεπτά): Μαντέψτε το χρόνο αποσύνθεσης στη θάλασσα για τα εξής αντικείμενα: εφημερίδα πλαστικό μπουκάλι κονσερβοκούτι βαμμένο ξύλο κουκούτσι μήλου βαμβακερό γάντι κόντρα πλακέ αλουμινένιο κουτάκι γυάλινο μπουκάλι ΒΗΜΑ 2 ο (10 λεπτά): Συγκροτήστε τετράδες, συγκρίνετε τις απόψεις σας και τοποθετήστε τα αντικείμενα με τη σειρά χρόνου αποσύνθεσης. ΒΗΜΑ 3 ο (10 λεπτά): Αναζητήστε τους εκτιμώμενους χρόνους αποσύνθεσης συνηθισμένων θαλάσσιων απορριμμάτων στην Έκθεση.

Κάποιες ιδέες για την καλύτερη κατανόηση του χρόνου αποσύνθεσης Ομαδοποίηση των αντικειμένων σε κύκλους, π.χ. < 1 έτος 1-10 έτη 10 100 έτη >100 έτη Συσχέτιση αντικειμένων με το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειάς των μαθητών (ανθρώπινες γενιές). Συσχέτιση αντικειμένων με ιστορικά ορόσημα, π.χ. κονσερβοκούτι από τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, γυάλινο μπουκάλι από την αρχαιότητα, κλπ. Χρονο-γραμμή στο πάτωμα (ή στην παραλία).

6. Όσα δεν «πιάνει» το μάτι ΒΗΜΑ 1 ο (2 λεπτά): Μελετήστε το φύλλο εργασίας (ΦΕ). ΒΗΜΑ 2 ο (5 λεπτά): Συγκροτήστε δυάδες, συζητήστε τυχόν άγνωστες λέξεις και βεβαιωθείτε ότι κατανοείτε την κατηγοριοποίηση & τη μέθοδο καταγραφής σκουπιδιών. ΒΗΜΑ 3 ο (10 λεπτά): Βγείτε έξω, στην πρασιά μπροστά από το Δημαρχείο & καταγράψτε τα απορρίμματα που θα συναντήσετε στο ΦΕ. Φωτογραφίστε ό,τισας έκανε εντύπωση! Συζητήστε: Ποιες δραστηριότητες τα δημιούργησαν; Υπάρχουν αντικείμενα που χρησιμοποιείτε καθημερινά με την οικογένειά σας; Που μπορεί να είναι σε ένα μήνα, σε ένα χρόνο από σήμερα;

«Οι κορδέλες των Αθηνών»

Καπάκια με αραβικές επιγραφές σε ακτές της δυτικής Σικελίας

Μικρο-απορρίμματα σε ακτές του Περού

«Μπουκάλι σε πράσινο κάδρο» με χαιρετισμούς από τη Ρουμανία

7. Απειλές για τα ζώα ΒΗΜΑ 1 ο (2 λεπτά): Ποιες είναι οι κυριότερες απειλές για τους ζωικούς οργανισμούς εξαιτίας των σκουπιδιών; Τι είναι τα «δίχτυα-φαντάσματα;» ΒΗΜΑ 2 ο (10 λεπτά): Συγκροτήστε τετράδες, συγκρίνετε και καταγράψτε τις απόψεις σας. Υπάρχουν τρόποι να μιλήσουμε στους πολύ μικρούς μαθητές για τις απειλές για τα ζώα χωρίς να τους εκθέσουμε σε πολύ σκληρές εικόνες; Προτείνετε κάποιες ιδέες. ΒΗΜΑ 3 ο (10 λεπτά): Αναζητήστε κάποιες απαντήσεις στην Έκθεση, ή στο Εκπαιδευτικό Υλικό.

Με φωτογραφίες και βίντεο

Με εικόνες και βίντεο

Ιδέες για την προσέγγιση του ζητήματος των απειλών σε ζώα για μικρούς μαθητές Παγιδευμένα δάχτυλα Παγιδευμένοι σε μια σαμπρέλα Αγώνες δρόμου «μετ εμπόδιων» (με σακιά, δεμένα κορδόνια κ.ά.) Παγιδευμένα λούτριναζώα. Ταινίες: ΑTurtle's Tale: Sammy's Adventures, Happy Feet Looking for Nemo Παιδικά παραμύθια & καρτούν (Αν δεν βρείτε φτιάξτε ένα π.χ. με πρωταγωνιστές ζώα).

8. Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της Μεσογείου και της Ελλάδας; ΒΗΜΑ 1 ο (5 λεπτά): Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της χώρας μας που δυσχεραίνουν το πρόβλημα και θα πρέπει να λάβουμε υπόψη όταν αναζητάμε λύσεις; ΒΗΜΑ 2 ο (10 λεπτά): Συγκροτήστε τετράδες, συγκρίνετε τις απόψεις σας και καταγράψτε όσα στοιχεία θεωρείτε σημαντικά. ΒΗΜΑ 3 ο (10 λεπτά): Αναζητήστε όσα αναφέρονται στην Έκθεση για τις ιδιαιτερότητες της Ελλάδας και της Μεσογείου.

Μεσόγειος Μεγάλες πόλεις & βιομηχανίες κυρίως παραθαλάσσιες. 200 εκατομμύρια τουρίστες / έτος Χώροι τελικής διάθεσης κοντά σε ακτές. Αυξημένη κίνηση ναυσιπλοΐας Ημίκλειστη, με αργό ρυθμό ανανέωσης του νερού. Βαθιά (μέχρι 4.000 μέτρα) Υψηλές θερμοκρασίες ευνοούν την αποικοδόμηση σε δευτερεύοντα προϊόντα, δυσκολία συλλογής & διαχείρισης. Ελλάδα Πολύ μεγάλη ακτογραμμή Χιλιάδες παραλίες & βραχονησίδες με δύσκολη πρόσβαση. Ισχυρά θαλάσσια ρεύματα. Μαζικός εντατικός τουρισμός ακόμη & σε ευαίσθητα παράκτια οικοσυστήματα. Μη ολοκληρωμένη / ανεπαρκής διαχείριση απορριμμάτων σε επίπεδο πόλης / νησιού / λιμανιού. Ανεξέλεγκτες χωματερές. Αυξημένη ζήτηση για δραστηριότητες αναψυχής εν πλω. Σχετικά χαμηλό επίπεδο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Ανεπαρκής εφαρμογήτης υπάρχουσας νομοθεσίας εξαιτίας προβλημάτων σε επίπεδο διοίκησης ή χρηματοδότησης ή ελλιπούς κατάρτισης των αρμόδιων υπηρεσιών.

Υπάρχουν λύσεις; Μπορώ να είμαι μέρος της λύσης;

Υπάρχουν λύσεις; Έμφαση σε στρατηγικές πρόληψης παρά σε στρατηγικές ανάσχεσης. Μείωση: Η καλή διαχείριση ξεκινά από την ελαχιστοποίηση «στην πηγή». Απορρίμματα που δεν δημιουργούνται, δεν χρειάζεται να πεταχτούν και δεν κινδυνεύουν να καταλήξουν στη θάλασσα! Καλύτερη διαχείριση απορριμμάτων όλα τα στάδια (συλλογή, επαναχρ/ση, ανακύκλωση, ασφαλή διάθεση). Πρέπει να αναδειχθεί η οικονομική τους αξία (ανάκτηση υλικών, ανακύκλωση) με τελικό στόχο μια οικονομία μηδενικών αποβλήτων. Σύσταση: Τα απορρίμματα να μην εκλύουν επικίνδυνα χημικά στο περιβάλλον. Η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγούκαθιστά τον κατασκευαστή υπεύθυνο για όλο τον Κύκλο Ζωής (συμπερ. ανάκτησης, ανακύκλωσης & τελικής διάθεσης). Σχεδιασμός με βάση τον Κύκλο Ζωής του προϊόντος. Δράσεις σε πολλά επίπεδα: Οι δράσεις πρόληψης ή αντιμετώπισης (εκστρατείες ενημέρωσης, καθαρισμοί, κ.ά.) για να είναι αποτελεσματικές, πρέπει να είναι πολλαπλές, μαζικές και καλά συντονισμένες μεταξύ των εταίρων. Εκπαίδευση, ενημέρωση &κατάρτιση: Στοχευμένηκαι εξειδικευμένη ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων μερών με σχετική οικονομική δραστηριότητα (π.χ. τουρισμός, ναυτιλία, χερσαίες βιομηχανίες, κλπ.) όπως και του ευρύτερου κοινού.

Πως μπορώ να είμαι μέρος της λύσης; Υπάρχει κάτι που μπορώ να δεσμευτώ ότι θα κάνω από σήμερα στην κατεύθυνση της λύσης;;;??????

www.marlisco.eu Προϊόντα που μπορεί να σας ενδιαφέρουν: Κινητή Έκθεση Εκπαιδευτικό Υλικό Μάθε, Νιώσε, Δράσε! (Ελληνικά & 14 ακόμη γλώσσες) U tube : Sources and impacts of marine litter by Jane Lee/ Marlisco(3.50 min), https://www.youtube.com/watch?v=017bbexhyz4&app=desktop E-ΚΟΜΙΚ Serious Game, όπου οι παίκτες διερευνούν ρόλους που συμβάλουν στη δημιουργία, ή στην αντιμετώπιση του προβλήματος. (Ελληνικά & 14 ακόμη γλώσσες, για παιδιά κ εφήβους) TROUBLED WATERS documentary. Καταγράφει την κατάσταση και την αποτυπώνει με βάση έναν εννοιολογικό χάρτη από video (Ελληνικά & 7 ακόμη γλώσσες, για εφήβους κ άνω) Ο Οδηγός Best Practices με Ιδέες και Προτάσεις για την Εφαρμογή Καλών Πρακτικών (Ελληνικά & 2 ακόμη γλώσσες, για εφήβους κ άνω)

Επικοινωνία MEdIES W www.medies.net E info@medies.net www.facebook.com/medies.net Γραμματεία MEdIES: Ηρώ Αλάμπεη, Βίκυ Μαλωτίδη& Βασίλης ΨαλλιδάςT 210 3247 490, 267 MARLSISCO W www.marlisco.eufb: www.facebook.com/marliscoproject MARLISCOe-courseforeducators: www.facebook.com/groups/830616197015450/

Σας ευχαριστούμε!