Εφαρμοσμένη διατροφή των κουνελιών Πασχάλης Δ. Φορτομάρης Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ.
Σημασία Μέσο συντήρησης, αύξησης, κυοφορίας, γαλακτοπαραγωγής Άμυνα οργανισμού Το σημαντικότερο στοιχείο της εκτροφής των ζώων: Διασφάλιση υγείας Άμεση επίδραση στις αποδόσεις Καθορισμός κόστους παραγωγής
Ιδιαιτερότητες του κουνελιού Φυτοφάγο μονογαστρικό Μοναδικό είδος ως προς το πεπτικό του σύστημα Η συμπεριφορά του δεν απέχει από αυτή του άγριου κουνελιού Τυφλοτροφία Δραστηριότητα της μικροβιακής χλωρίδας στο παχύ έντερο
Το πεπτικό σύστημα του κουνελιού
Το πεπτικό σύστημα του κουνελιού
Τυφλοτροφία Παραγωγή δύο τύπων κοπράνων Έκκριση βλέννας από το κόλο Διπλή λειτουργία κόλου Επανα-πρόσληψη των μαλακών κοπράνων Χημική σύσταση (%) Ξηρή ουσία Πρωτεΐνες Κυτταρίνες Μαλακά κόπρανα 34 30 18 Σκληρά κόπρανα 47 17 30 Λιπαρές ουσίες 2,4 2,6
Η διατροφή του κουνελιού Σημαντικότατη πρόοδος τα τελευταία χρόνια Έρευνα που διαρκώς δίνει νέα στοιχεία Δυσκολότερη κατάρτιση των σιτηρεσίων Ανάγκη (επανα)καθορισμού θρεπτικών αναγκών
ERAFE project
Στόχος: δημιουργία βάσης δεδομένων για τις συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες πρώτες ύλες στα σιτηρέσια των κουνελιών
Θρεπτικές Ανάγκες
Ανάγκες σε θρεπτικές ουσίες Κάλυψη των βασικών αναγκών συντήρησης και παραγωγής Εξαρτώνται από το φυσιολογικό στάδιο του ζώου, την ηλικία του και το Σ.Β. Τα σιτηρέσια καταρτίζονται με βάση τις ανάγκες αυτές
Θρεπτικές ανάγκες Νερό Πρωτεΐνες Ενέργεια Κυτταρίνες Βιταμίνες, μακρο- ιχνοστοιχεία
Θρεπτικές ανάγκες Νερό Πρωτεΐνες Ενέργεια Κυτταρίνες Βιταμίνες, μακρο- ιχνοστοιχεία Βασική ανάγκη στην εντατική εκτροφή Πόσιμο, απαλλαγμένο από βαριά μέταλλα, μικροβιολογικά ελεγμένο Στέρηση νερού από ζώα που κυοφορούν ή γαλουχούν έχει δραματικές συνέπειες Ο έλεγχος του συστήματος υδροδότησης είναι σημαντικό κεφάλαιο στην εκτροφή
Θρεπτικές ανάγκες Νερό Πρωτεΐνες Ενέργεια Κυτταρίνες Βιταμίνες, μακρο- ιχνοστοιχεία Υπάρχει η ανάγκη καθορισμού μεθόδου εκτίμησης των πραγματικών αναγκών Ολικές πρωτεΐνες (CP) Πεπτές πρωτεΐνες (DP) ΑΜΙΝΟΞΕΑ Σε ερευνητικό επίπεδο: Ileal digestibility True ileal digestibility
Θρεπτικές ανάγκες Νερό Πρωτεΐνες Ενέργεια Κυτταρίνες Βιταμίνες, μακρο- ιχνοστοιχεία Essential fatty acids (EFA) n-6 και n-3 λιπαρά οξέα απαραίτητα για τις βασικές ανάγκες του μεταβολισμού (LA, LNA AA, EPA κλπ.) Συνήθως οι ανάγκες καλύπτονται από τις πρώτες ύλες και η επιπλέον προσθήκη είναι μικρή (0,5-2%)
Θρεπτικές ανάγκες Νερό Πρωτεΐνες Ενέργεια Κυτταρίνες Βιταμίνες, μακρο- ιχνοστοιχεία Βασικό συστατικό των σιτηρεσίων Δεν ενδιαφέρουν οι ολικές κυτταρίνες μόνο (CF ή DF) αλλά οι NDF και ADF Στα σιτηρέσια λαμβάνεται υπόψη και το άμυλο Διαφορετικές πηγές κυτταρινών
Θρεπτικές ανάγκες Νερό Πρωτεΐνες Ενέργεια Κυτταρίνες Βιταμίνες, μακρο- ιχνοστοιχεία Ανάγκες σε λιπο-διαλυτές αλλά και σε υδατο-διαλυτές βιταμίνες Ιδιαίτερη προσοχή σε υπερβιταμινώσεις Ca, P Fe, Cu, Zn, Mn
Πηγή: Lebas, 2004 (g/kg) ΠΕ (DE( DE) [kcal/kg] Λυσίνη Θρεονίνη Αργινίνη Θρεπτικές ανάγκες κουνελιών σε σχέση με το φυσιολογικό τους στάδιο Ι. Ανάγκες για υψηλή παραγωγικότητα Ολ. Πρωτεΐνες (CP) Πεπ. Πρωτείνες (DP) Λιπαρές Ουσίες ΑΜΙΝΟΞΕΑ Θειούχα (Μ+C) Τρυπτοφάνη 18-42 ημ. (γαλουχίας) 2400 150-160 110-120 20-25 7,5 5,5 5,6 1,2 8,0 Ανάπτυξη 42-80 ημ. (πάχυνσης) 2600 160-170 120-130 25-40 8,0 6,0 5,8 1,4 9,0 Φυσιολογικό στάδιο Εντατική 2700 180-190 130-140 40-50 8,5 6,2 7,0 1,5 8,0 Αναπαραγωγή Ημι-εντατική 2600 170-175 120-130 30-40 8,2 6,0 7,0 1,5 8,0 Κοινή για όλα τα ζώα 2400 160 110-125 20-30 8,0 6,0 6,0 1,4 8,0
(g/kg) Μακρο- Ιχνοστοιχεία Ca P (ολικός( ολικός) Να K Cl Mg Fe (ppm) Cu (ppm) Zn (ppm) Mn (ppm) Α (UI/kg) D3 (UI/kg) E (mg/kg) K (mg/kg) Θρεπτικές ανάγκες κουνελιών σε σχέση με το φυσιολογικό τους στάδιο Ι. Ανάγκες για υψηλή παραγωγικότητα Λιπο-διαλυτές Βιταμίνες 18-42 ημέρες (γαλουχίας) 7,0 4,0 2,2 <15 2,8 3,0 50 6 25 8 6000 1000 30 1 Ανάπτυξη 42-80 ημέρες (πάχυνσης) 8,0 4,5 2,2 <20 2,8 3,0 50 6 25 8 6000 1000 30 1 Φυσιολογικό στάδιο Εντατική 12,0 6,0 2,5 <18 3,5 4,0 100 10 50 12 10000 1000 (<1500) 50 2 Αναπαραγωγή Ημι-εντατική 12,0 6,0 2,5 <18 3,5 3,0 100 10 50 12 10000 1000 (<1500) 50 2 Κοινή για όλα τα ζώα 11,0 5,0 2,2 <18 3,0 3,0 80 10 40 10 10000 1000 (<1500) 50 2
Θρεπτικές ανάγκες κουνελιών σε σχέση με το φυσιολογικό τους στάδιο ΙΙ. Ανάγκες για τη διατήρηση της υγείας στα υψηλότερα επίπεδα (g/kg) ADF NDF Άμυλο Υδατο-διαλυτές Βιταμίνες (mg/kg) C B1 B2 PP Παντοθενικό οξύ Φολικό οξύ Β12 Χολίνη 18-42 ημέρες 190 320 140 250 2 6 50 20 5 0,01 200 Ανάπτυξη 42-80 ημέρες 170 310 200 250 2 6 50 20 5 0,01 200 Φυσιολογικό στάδιο Εντατική 135 300 200 200 2 6 40 20 5 0,01 100 Αναπαραγωγή Ημι-εντατική 150 315 200 200 2 6 40 20 5 0,01 100 Κοινή για όλα τα ζώα 160 310 160 200 2 6 4 20 5 0,01 100 Πηγή: Lebas, 2004
Σιτηρέσια κουνελιών
Σιτηρέσια κουνελιών Πλήρη ή ενιαία σιτηρέσια που καλύπτουν τις ανάγκες των ζώων σε συμπυκνωμένες και χονδροειδείς ζωοτροφές σε μορφή pellets (μέγεθος( και ποιότητα) Ιδιαιτερότητες στην πρόσληψη τροφής Άλεση στις συνήθης συνθήκες είναι ασφαλής (2-7mm) Σιτηρέσια για κάθε φυσιολογικό στάδιο (διατροφικό σχήμα)
Συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες πρώτες ύλες στα σιτηρέσια των κουνελιών Πρώτες ύλες Καρποί δημητριακών 1 Λίπη, έλαια Μελάσες Πούλπα σακ/τεύτλων Πίτυρα Τριφύλλι Άλλες κυτ. Α ύλες Πρωτεϊνούχες τροφές 2 1 Κυρίως κριθάρι 2 Ηλιάλευρο ή Σογιάλευρο Συμμετοχή (g( g kg) 150-250 10-30 10-30 0-100 150-250 250-350 50-100 150-200 Πηγή: de Blas & Mateo, 1998
Προσθετικά Αντικοκκιδικά (κοκκιδιοστατικά) φάρμακα Αντιμικροβιακά, αντιβιοτικά Προβιοτικά, πρεβιοτικά Ένζυμα Οξινοποιητές Pellet binders
Διατροφικό σχήμα Κατηγορία ζώων Νεαρές κουνέλες πρώιμη είσοδος (15-16 εβδ.) όψιμη είσοδος (17-18 εβδ.) Κουνέλες Τέλος κυοφορίας Γαλουχία Κούνελοι Νεαροί (έως 18 εβδ.) Μεγαλύτεροι των 18 εβδ. Κουνελάκια από 3 έως 6-7 εβδ. από 6 έως 10-12 εβδ. 1 Περιορισμένη: 35 g/ kg Σ.Β. Ποσότητα τροφής Ad libitum Περιορισμένη 1 (+ flushing) Ad libitum Ad libitum κουνελάκια <3 εβδ. κουνελάκια >3 εβδ. Ad libitum Περιορισμένη 1 Ad libitum Ad libitum Τύπος σιτηρεσίου Πάχυνσης Πάχυνσης Αναπαραγωγής Αναπαραγωγής Γαλουχίας Πάχυνσης Πάχυνσης Γαλουχίας Πάχυνσης Πηγή: Maertens & Villamide, 1998
Κατανάλωση τροφής και Δ.Μ. Η κατανάλωση τροφής επηρεάζεται σημαντικά από τις συνθήκες του μικροπεριβάλλοντος της εκτροφής και την κατάσταση υγείας Ο Δ.Μ. υπολογίζεται συνήθως σε πειραματισμούς, έχει μεγάλη οικονομική σημασία, διαφορές σε σχέση με τη θνησιμότητα
Κατανάλωση τροφής και Δ.Μ. Ηλικία (ημέρες) Σ.Β. (g) Μ.Η.Α. (g) Κατανάλωση τροφής g/ ημέρα g/ kg Δ.Μ. (συνολικά) 21-30 380-680 33 30+ γάλα - - 30-37 680-953 38 74 91 1,90 37-44 953-1247 42 102 93 2,17 44-51 1247-1583 49 132 94 2,39 51-58 1583-1905 46 147 85 2,60 58-65 1905-2199 42 165 81 2,86 65-72 2199-2479 40 176 76 3,10 Πηγή: Maertens & Villamide, 1998
Δ.Μ. (global( FCR) Αριθμός κουνελιών/ κουνέλα/ έτος 40 45 50 ΣΒ (kg) MHA (g/ ημέρα) Δ.Μ. Global Feed Conversion Ratio 2,00 40 3,0 3,38 3,27 3,16 2,25 39 3,2 3,54 3,44 3,34 2,50 37 3,7 3,79 3,70 3,61 Πηγή: Maertens & Villamide, 1998
Επίδραση της εποχής του έτους στο Δ.Μ. την αύξηση των κουνελιών Εποχή του έτους Άνοιξη Καλοκαίρι Χειμώνας Σ.Β. (ηλικία 63 ημερών) 2298 2134 2356 Μ.Η.Α. (g/( / ημέρα) 45,64 41,62 47,72 FCR 2,93 2,70 3,08 Πηγή: Ramon et al., 1996
Συμπερασματικά Η κατάρτιση των σιτηρεσίων των κουνελιών θα πρέπει να γίνεται μέσα από ένα ολοκληρωμένο πλάνο διαχείρισης της εκτροφής Οι γνώσεις της φυσιολογίας του ζώου είναι απαραίτητες Υπάρχει πλήθος παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν την κατανάλωση τροφής και συνεπώς την παραγωγικότητα της εκτροφής Κάτω από τις ελληνικές συνθήκες εκτροφής αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, καθώς η οργάνωση των επιχειρήσεων είναι τέτοια που σπάνια επενδύουν σε αυτή την κατεύθυνση