ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ «Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξη τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας.» ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΛΟΥ ΧΩΡΙΟΥ Φούσκης Κωνσταντίνος _ Αρχιτέκτων Μηχανικός Μακριδάκης Ιωσήφ _ Πολιτικός Μηχανικός Ξανθογεώργη Μάρα _ Αρχιτέκτων Μηχανικός Φλουρή Ελευθερία _ Τοπογράφος Μηχανικός Τριχάς Ιωάννης _ Πολιτικός Μηχανικός
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α: ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕΡΟΣ Β: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΜΕΡΟΣ Γ: ΔΕΛΤΙΑ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΜΕΡΟΣ Δ: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ Ε: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚHΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 08.1_ Φούσκης Κωνσταντίνος 08.2_ Μακριδάκης Ιωσήφ 08.3_ Ξανθογεώργη Μάρα 08.4_Φλουρή Ελευθερία 08.5_Τριχάς Ιωάννης τεε ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξη τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΛΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΙΚΙΣΜΟΣ - ΤΟΠΟΣ - ΤΟΠΙΟ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ- ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το Καλό Χωριό ή αλλιώς Αρνικού βρίσκεται στο νομό Λασιθίου σε απόσταση 8 χιλιόμετρων νότια από τον Άγιο Νικόλαο και έχει πληθυσμό 539 κατοίκους. Ο οικισμός χαρακτηρίζεται ημιορεινός σε σχετικά χαμηλό υψόμετρο 50μ. Η έκτασή του είναι περίπου 130.000τμ σύμφωνα με τα όρια του οικισμού ενώ απέχει 1,5 χιλιόμετρο από τη θάλασσα. Κοντά στη περιοχή βρίσκονται οι οικισμοί Πύργος, Ίστρο και Φορτί. Διοικητικά το Καλό Χωριό ανήκει στο δήμο Αγίου Νικολάου σύμφωνα με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 περί του σχεδίου Καποδίστριας και το ΦΕΚ 87-7/6/2010 περί του σχεδίου Καλλικράτη. Ο οικισμός βρίσκεται σε χαμηλό σχετικά υψόμετρο, 30μ από τη στάθμη της θάλασσας. Η δόμησή του ξεκινάει από τη μικρή σε πλάτος κοιλάδα την οποία διατρέχουν ρέματα. Λόγω της τοποθεσίας του οικισμού, υπάρχει πληθώρα ορειβατικών διαδρομών στους γύρω λόφους της περιοχής καθώς και καθαρές παραλίες, βραβευμένες με Γαλάζια Σημαία. Επίσης η περιοχή φημίζεται για την εύφορη γη της, στην οποία παράγονται εσπεριδοειδή, λάδι, κρασί και κηπευτικά είδη. Αξίζει να αναδειχθεί, για το φυσικό του κάλλος, το υποθαλάσσιο σπήλαιο με τους σταλαχτίτες που βρίσκεται στο Βούλισμα Καλού Χωριού καθώς επίσης και ο ποταμός της περιοχής (αναφέρεται ως Καλός Ποταμός).
Ομάδα εργασίας: 08 _ Στην ευρύτερη περιοχή του Καλού Χωριού βρίσκονται τα ερείπια αρχαίου ναού ελληνιστικών ή ρωμαϊκών χρόνων, κοντά στον οικισμό του Πύργου καθώς επίσης και αξιόλογο δίκτυο και εγκαταστάσεις υδρόμυλων. Οι εγκαταστάσεις και το δίκτυο των υδρόμυλων του Καλού Χωριού έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία στο Φ.Ε.Κ 840/1998. Περιλαμβάνονται οι εγκαταστάσεις του υδρόμυλου «Στα Μάρμαρα», οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός του υδρόμυλου «του Αρχάυλη» στη θέση «Τσούδα», τα υπολείμματα υδαταγωγών στη θέση «Νικολάκη» και τα ερείπια των αγωγών του μύλου στην Αγία Βαρβάρα. Β. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ Η ευρύτερη περιοχή του Καλού Χωριού κατοικείται από τα Νεολιθικά χρόνια. Η Αμερικανίδα αρχαιολόγος Έντιθ Χώλ στα 1910-1912 ανάσκαψε στο λόφο του Βροκάστρου, άγνωστης ονομασίας μικρό οικισμό, που αποτέλεσε και τη πρώτη κατοίκηση στη περιοχή. Στη συνέχεια έχουμε την κατοίκηση της Ιστρώνας που το όνομά της διατηρείται για πολλούς αιώνες (Αρχαϊκά χρόνια 6ος π.χ. αιώνας έως τον 18ο αιώνα μ.χ.). Στα Ρωμαϊκά χρόνια, μέχρι τον 9 ο αιώνα μ.χ. η Ιστρώνα και αργότερα ο Ίστρωνας θα αποτελεί τον μοναδικό κύριο οικισμό του χώρου. Στα Βενετικά χρόνια ολόκληρη η κοιλάδα ξεχερσώθηκε και ήταν έρημη ως τα 1450-1500 μ.x. όπου φυτεύτηκε με ελαιόδεντρα και γέμισε αργότερα νερόμυλους. Ο οικισμός (Αρνικού) εμφανίστηκε στα μέσα του 17 ου αιώνα με την ύπαρξη 2 οικογενειών (Χριστινάκηδες και Δωριάδες) εγκατεστημένες στους πρόποδες του, κοντά σε κεντρική πηγή. Από τα 1867 το Καλό Χωριό αποτέλεσε οικισμό - κοινότητα που ανήκε στο Δήμο Κριτσάς ως το 1925. Στα νεότερα χρόνια ξεκίνησε η αγροτική και τουριστική του ανάπτυξη. Μέχρι και το τέλος του 19 ου αιώνα το Καλό Χωριό δεν απογράφονταν ως ξεχωριστός οικισμός αλλά ως μια ευρύτερη περιοχή την οποία συγκροτούσαν οι οικισμοί «Αρνικού», «Πύργος», «Ίστρον» και «Φορτί». Το Καλό Χωριό στις μέρες μας αναφέρεται στον οικισμό «Αρνικού». Η κύρια ονομασία «Αρνικού» έχει πιθανότατα προέλευση από το χαρακτηρισμό ενός αγριότοπου που περιέχει όρνεα ή από το ορνικό χωράφι (ορνικός = ήσυχος, πιθανή παραφθορά του αρνεύω - αρνικός - ορνικός, ορνικό χωράφι ήταν το εγκαταλελειμμένο χωράφι). Η πρώτη αναφορά του τοπωνυμίου γίνεται στην απογραφή του 1639 και αναφέρεται ως «Κακό Χωρίο». Ο λόγος που απέκτησε η περιοχή αυτόν τον χαρακτηρισμό είναι λόγω αστεϊσμού, γιατί υπήρξαν κρούσματα ελονοσίας που ταλαιπώρησαν αρκετά τον πληθυσμό. Το ρέμα της περιοχής πλημμύριζε αρκετά συχνά την πεδιάδα με αποτέλεσμα να παραμένουν στάσιμα νερά. Τα λιμνάζοντα νερά που επικρατούσαν είχαν ως αποτέλεσμα τη μετάδοσης της αρρώστιας αυτής. Το πρόβλημα λύθηκε καθώς έγιναν χωματουργικά έργα γύρω στο 1950 που περιόρισαν τη ροή του ρέματος και απέτρεπαν την υπερχείλιση του. Οπότε το «Κακό Χωρίο» απαλλαγμένο από προβλήματα ελονοσίας πλέον μετονομάστηκε κατ' ευφημισμό, σε «Καλό Χωριό». Το χωριό δεν αναφέρεται σε απογραφές που έγιναν κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας. Το συναντούμε για πρώτη φορά σαν Κalo Khrio στην απογραφή που έκαναν οι Αιγύπτιοι τη διάρκεια της δικής τους κατοχής στην Κρήτη (τα έτη 1830 έως 1840). Στην απογραφή αυτή, του 1834, το Καλό ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 2
Ομάδα εργασίας: 08 _ Χωριό είχε 10 χριστιανικές οικογένειες και 4 μωαμεθανικές. Το 1881 ανήκε στο Δήμο Κριτσάς με 329 κατοίκους όπως και το 1900 με 575 κατοίκους. Το 1920 είναι έδρα αγροτικού Δήμου (αναγράφεται ως Καλό Χωρίον) με 677 κατοίκους, το 1928 (ως Καλό Χωριό) είναι έδρα κοινότητας με 523 κατοίκους, το 1940 (πάλι ως Καλόν Χωρίον) με 659 κατοίκους και το 1951 φτάνει τους 721 κατοίκους. Από τότε αρχίζει σταδιακά μια φθίνουσα πορεία καθώς το ανθρώπινο δυναμικό του απορροφάται από τον ταχύτατα αναπτυσσόμενο Άγιο Νικόλαο. Έτσι το 1961 μένει με 704, το 1971 με 554, το 1981 με 612 και τέλος το 1991 με 548 μόνο κατοίκους (σύνολο κοινότητας 1066 κάτοικοι). Οι διοικητικές μεταβολές σύμφωνα με την εφημερίδα της κυβερνήσεως από το 1925 έως σήμερα: ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 Σύσταση της Κοινότητας με έδρα τον οικισμό Καλόν Χωρίον. ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 Ο οικισμός Πρίνα προσαρτάται στην Κοινότητα Καλού Χωρίου. ΦΕΚ 148Α - 13/06/1925 Ο οικισμός Πρίνα αποσπάται από την Κοινότητα και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Πρίνας. ΦΕΚ - 16/05/1928 Αναγνώριση του οικισμού Πύργος και προσάρτησή του στην Κοινότητα. ΦΕΚ - 16/10/1940 Ο οικισμός Μονή Φανερωμένης αποσπάται από την Κοινότητα Κεντρίου και προσαρτάται στην Κοινότητα. ΦΕΚ - 19/03/1961 Ο οικισμός Μονή Φανερωμένης αποσπάται από την Κοινότητα και προσαρτάται στην Κοινότητα Κεντρίου. ΦΕΚ - 14/03/1971 Αναγνώριση του οικισμού Ίστρον και προσάρτησή του στην Κοινότητα. ΦΕΚ - 17/03/1991 Αναγνώριση του οικισμού Φορτί και προσάρτησή του στην Κοινότητα. ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 Η Κοινότητα καταργείται και συνενώνεται με το Δήμο Αγίου Νικολάου. Ο οικισμός του Καλού Χωριού μπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκει σε μια ευρύτερη περιοχή, μαζί με άλλους οικισμούς, η οποία έχει κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξή της. Μέχρι και το τέλος του 19 ου αιώνα ο οικισμός δεν απογράφονταν ως ξεχωριστός οικισμός αλλά ως μια ευρύτερη περιοχή μέσα στην οποία εντάσσονταν οι οικισμοί Αρνικού, Πύργος, Ίστρον και Φορτί. Ο οικισμός του σημερινού Καλού Χωριού ονομάζονταν Αρνικού ενώ ως Καλό Χωριό νοούνταν η ευρύτερη περιοχή με τους τέσσερις αυτούς οικισμούς. Αυτοί οι τέσσερις οικισμοί λόγω της κοντινής τους απόστασης διαμορφώθηκαν, αναπτύχθηκαν και επηρεάσθηκαν από τους ίδιους κοινωνικοπολιτικούς, οικονομικούς και φυσικούς ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 3
Ομάδα εργασίας: 08 _ παράγοντες με αποτέλεσμα σήμερα ολόκληρη η περιοχή να θεωρείται ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά. Γ. ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ - ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΕΙΣ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Η σύνδεση του οικισμού με το οδικό δίκτυο χαρακτηρίζεται αρκετά καλή αφού απέχει μόλις 500m από την εθνική οδό του βόρειου τμήματος της Κρήτης. Παράλληλα υπάρχει σύνδεση με τα γύρω χωριά με ασφαλτοστρωμένες οδούς επαρχιακού δικτύου. Επίσης υπάρχει πρόσβαση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς που θεωρείται αρκετά καλή με καθημερινά και συχνά δρομολόγια στη διάρκεια της μέρας, λεωφορείων ΚΤΕΛ που εξυπηρετούν μέσω της γραμμής Άγιος Νικόλαος - Ιεράπετρα και Άγιος Νικόλαος - Σητεία ενώ υπάρχει και αποκλειστική γραμμή Άγιος Νικόλαος - Ίστρον. Ακτοπλοϊκή και εναέρια σύνδεση δεν υπάρχει σε μικρή απόσταση. Συγκεκριμένα τα κοντινότερα λιμάνια βρίσκονται στον Άγιο Νικόλαο και στη Σητεία ενώ αεροδρόμια υπάρχουν στο Ηράκλειο και στη Σητεία. Τέλος, στο στάδιο της κατασκευής βρίσκεται κομμάτι του Β.Ο.Α.Κ. πολύ κοντά στον οικισμό, πιθανότατα σε μικρότερη απόσταση από το υπάρχον εθνικό δίκτυο, κάτι που θα αναβαθμίσει τη ποιότητα οδικής σύνδεσης ακόμα περισσότερο. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ - Η ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ - ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΑΝΤΟΧΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Οι κάτοικοι του οικισμού σήμερα απασχολούνται κυρίως με τη τουριστική βιομηχανία. Ενδεικτική είναι η ύπαρξη μεγάλων τουριστικών μονάδων στη περιοχή (Istro bay, Mistral, Ελπίδα, Grand Melia). Σημαντικό είναι το γεγονός ότι μεγάλα τουριστικά κέντρα όπως ο Άγιος Νικόλαος και η Ελούντα είναι σε μικρή σχετικά απόσταση για τα σημερινά δεδομένα και έτσι οι κάτοικοι αναζητούν εργασία και σε αυτά. Αναφορές γίνονται για ενασχόληση και στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με τη μορφή παροχής υπηρεσιών, μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού κάτι που δείχνει τη μετατροπή του από αγροτικό σε αστικό, αποτέλεσμα της ανάπτυξης των μέσων μεταφοράς και της σύνδεσης με άλλα αστικά κέντρα. Παρόλο που οι κάτοικοι αναφέρουν σαν κύριες ασχολίες τις προαναφερόμενες, δε παύουν να έχουν σαν δευτερεύουσα δραστηριότητα την αγροτική ενασχόληση. Η παραγωγή αυτή, μπορεί να συνεισφέρει σε ποσοστό μέχρι και 50% των συνολικών εσόδων του πληθυσμού. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι τυχαίο, καθώς ο πληθυσμός από την αρχή της ύπαρξης του οικισμού μέχρι την αρχή της τουριστικής επανάστασης στην Ελλάδα δηλαδή τη δεκαετία του `80 ήταν κατά κύριο λόγο αγροτικός. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 4
Ομάδα εργασίας: 08 _ Συγκεκριμένα είχαν μεγάλη ποικιλία παραγόμενων προϊόντων και η απορρόφησή τους γίνονταν από τη κοντινή αγορά του Αγίου Νικολάου. Η περιοχή εξάλλου βοηθούσε τη δραστηριότητα αυτή καθώς θεωρείται ιδιαίτερα εύφορη, με σωστή μορφολογία για καλλιέργειες, ύπαρξη ρέματος και φυσικών πηγών. Στο παρελθόν πρέπει να αναφερθεί και η ύπαρξη ενός επαγγέλματος στην περιοχή, που τώρα πλέον έχει εκλείψει. Σύμφωνα με μαρτυρίες, υπήρχαν αρκετοί ρητινοσυλλέκτες, οπότε η παραγωγή ρητίνης αποτελούσε μέρος της ήδη ποικίλης παραγωγής του Καλού Χωριού. Πέραν της αγροτικής παραγωγής και της ενασχόλησης με τον τουρισμό δεν υπάρχουν άλλες δραστηριότητες στον οικισμό. Παλαιότερα υπήρχαν παντοπωλεία, τσαγκάρηδες και αρκετά καφενεία που τώρα πια δεν υφίστανται και χαρακτηριστικό είναι ότι σήμερα τα μόνα καταστήματα είναι ένα παντοπωλείο και ένα καφενείο που υπολειτουργούν. Το τοπικό κέντρο της περιοχής είναι ο Άγιος Νικόλαος, στον οποίο ανήκει διοικητικά το Καλό Χωριό, και απέχει μόλις 9,3 χιλιόμετρα (οδικά) από την είσοδο του οικισμού. Ο Άγιος Νικόλαος που είναι και η πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου συγκεντρώνει όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς, εμπορικά κέντρα, παροχές υπηρεσιών, ιατρεία, σχολεία και καλύπτει κάθε είδους ανάγκη των κατοίκων της περιοχής και των γύρω περιοχών όπως είναι το Καλό Χωριό. Έτσι ο οικισμός με το τοπικό κέντρο έχουν σχέση αλληλεξάρτησης, αφού το Καλό Χωριό παρέχει στο τοπικό κέντρο αγροτικά προϊόντα και έναν φυσικό πλούτο ιδανικό για εξορμήσεις στα καταπράσινα μονοπάτια των γύρω λόφων καθώς επίσης και καθαρές παραλίες, που βρίσκονται κοντά στον οικισμό. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής αναζητούν εργασία στο τοπικό κέντρο διότι εκεί υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση. Έτσι οι κάτοικοι του Καλού Χωριού μετακινούνται καθημερινά στο μεγάλο αστικό κέντρο για την εργασία τους στον δημόσιο αλλά και ιδιωτικό τομέα. Η ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς τα τελευταία χρόνια(καθημερινά και συχνά δρομολόγια) καθώς και η κοντινή απόσταση του οικισμού με τον κύριο οδικό άξονα (εθνική οδός) βοηθάει πολύ τις μετακινήσεις των κατοίκων γεγονός που βοηθάει στην αμοιβαία αλληλεπίδραση των δυο οικισμών. Οι μοναδικές παραδοσιακές δραστηριότητες που γίνονται ακόμα και σήμερα είναι η παραγωγή ρακής στα ειδικά ρακοκάζανα που διαθέτει η περιοχή καθώς επίσης και η παραγωγή κρασιού κάθε χρόνο στα ειδικά πατητήρια που διαθέτουν πολλά σπίτια. Σύμφωνα με μαρτυρίες υπήρχαν αρκετοί ρητινοσυλλέκτες, οπότε η παραγωγή ρετσινιού αποτελούσε μέρος της ήδη ποικίλης παραγωγής του Καλού Χωριού. Παλαιότερα υπήρχαν παντοπωλεία, υφαντουργοί, τσαγκάρηδες και αρκετά καφενεία που τώρα πια δεν υφίστανται και χαρακτηριστικό είναι ότι σήμερα τα μόνα καταστήματα είναι ένα παντοπωλείο και ένα καφενείο που υπολειτουργούν.. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 5
Ομάδα εργασίας: 08 _ Β. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης χορηγούνται επιδοτήσεις στους παραγωγούς ελαιόλαδου, επιτραπέζιων ελιών, σταφυλιών καθώς και στους κτηνοτρόφους ως στρεµµατική ενίσχυση σε ετήσια βάση, καθώς και σε ορισμένους τύπους γεωργίας και ιδίως πιστοποιημένες καλλιέργειες. Ως πιστοποιημένες καλλιέργειες νοούνται οι βιολογικές καλλιέργειες ελιάς, οι ελαιοκαλλιέργειες ολοκληρωμένης διαχείρισης και οι καλλιέργειες ελιάς σε οριοθετημένες περιοχές Προστατευόμενης Ονοµασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) ή Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) τα προϊόντα των οποίων προορίζονται για παραγωγή προϊόντων ΠΟΠ ή ΠΓΕ. Η εν λόγω πρόσθετη ενίσχυση καταβάλλεται µε σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων, την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Τα χρήματα των επιδοτήσεων προέρχονται από τις ενισχύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι αρμόδιοι οργανισμοί που ασχολούνται με τις επιδοτήσεις αυτές είναι ο ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων) του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και οι Ενώσεις των Αγροτικών Συνεταιρισμών. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ Α. ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Οι γειτονικοί οικισμοί του Καλού χωριού είναι ο Πύργος, το Ίστρον και το Φορτί. Η σύνδεση του οικισμού με τους γειτονικούς είναι αρκετά καλή λόγω των ασφαλτοστρωμένων οδών του επαρχιακού δικτύου. Παρ όλο που δεν υφίσταται η σύνδεση τους με μέσα μαζικής μεταφοράς οι κάτοικοι μετακινούνται ή με ΙΧ ή με τα πόδια, λόγω της κοντινής τους απόστασης. Οι κάτοικοι των γειτονικών οικισμών καλύπτουν τις καθημερινές τους πρώτες ανάγκες (μικροαγορές, αγροτικό ιατρείο, φαρμακείο) από τον οικισμό του Καλού Χωριού και του Ίστρον και τις υπόλοιπες ανάγκες από το τοπικό κέντρο. Οι κάτοικοι των οικισμών αυτών έχουν καθημερινές επαφές μεταξύ τους λόγω των αγροτικών τους ενασχολήσεων (χωράφια στις γύρω περιοχές). Πολύ κοντά στον οικισμό αλλά εκτός των ορίων του υπάρχει ο Τ.Ο.Ε.Β (Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων), όπου οι αγρότες μπορούν να πληρώνουν το νερό για το πότισμα των χωραφιών. Επίσης, εκτός των ορίων αυτού και κατά μήκος της εθνικής οδού Αγίου Νικολάου - Σητείας υπάρχουν αυτόματα μηχανήματα ανάληψης χρημάτων, σούπερ μάρκετ, εστιατόρια, καφετέριες καθώς και φαρμακείο, τα οποία εξυπηρετούν τους κατοίκους του Καλού Χωριού και των γύρω οικισμών. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 6
Ομάδα εργασίας: 08 _ Β. ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Γενικά, ο οικισμός του Καλού Χωριού αναπτύσσεται κατά μήκος των κύριων τοπικών αξόνων. Επάνω στους άξονες αυτούς αρθρώνονται τα σπίτια κατά γειτονιές. Στις γειτονιές αυτές παρατηρείται έντονη δόμηση ενώ δε λείπουν και τα μεμονωμένα κτίσματα γύρω από τον πυκνό πολεοδομικό ιστό. Στην πραγματικότητα κάθε γειτονιά δημιουργήθηκε από τους απογόνους μιας οικογένειας, η οποία έκτιζε κοντά στο πατρογονικό σπίτι. Ο ημιορεινός χαρακτήρας της περιοχής συνετέλεσε, ώστε να μην απαιτηθεί κάποια ιδιαίτερη μέριμνα για την ασφάλεια του οικισμού (τείχη), η οποία να ανιχνεύεται στην πολεοδομική του οργάνωση. Αυτό παρατηρείται στους περισσότερους οικισμούς της Κρήτης κατά τους οποίους οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών λειτουργούσαν και ως οχύρωση για τον ίδιο τον οικισμό (όριο). Έτσι στο Καλό Χωριό υπάρχουν συμπαγή οικοδομικά τετράγωνα και ακολουθούν πιστά τη διαμόρφωση και τις φυσικές κλίσεις του εδάφους, προσαρμοσμένα απόλυτα στον περιβάλλοντα χώρο τους. Η ιδιότητα αυτή προσδίδει στον οικισμό μια ιδιαίτερη ταυτότητα. Οι κύριοι οδικοί άξονες, δεν έχουν μεγάλο πλάτος και τα στενά σοκάκια - καλντερίμια στις γειτονιές είναι απλές δίοδοι διαμορφωμένες από τα ακανόνιστα οικοδομικά τετράγωνα. Γ. ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟΥ Η δόμηση στον οικισμό δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο πολεοδομικό σχέδιο, φαινόμενο της τυχαίας επέκτασης του οικισμού και της μορφολογίας του εδάφους που δυσκόλευε μία ορθολογική τοποθέτηση των κτισμάτων. Ο οικισμός χρονολογικά επεκτάθηκε προς μεγαλύτερα υψόμετρα γεγονός που βοηθούσε την εποπτεία των καλλιεργειών στη πεδιάδα. Σαν αποτέλεσμα αυτού σήμερα συναντώνται στενά σοκάκια που επιτρέπουν μόνο τη κυκλοφορία πεζών ενώ ελάχιστα από αυτά επιτρέπουν την διέλευση οχήματος, αλλά με δυσκολία. Η ποιότητα του οδοστρώματος θεωρείται κακή και αποτελείται από τσιμέντο το οποίο έχει τοποθετηθεί στα προϋπάρχοντα καλντερίμια. Στα δημόσια κτήρια συγκαταλέγονται το τοπικό δημοτικό σχολείο και το παράρτημα αγροτικού ιατρείου. Κοινόχρηστοι χώροι όπως πλατείες ή πάρκα δεν υπάρχουν με εξαίρεση έναν παιδότοπο δίπλα από τις σχολικές εγκαταστάσεις και μια μικρή πλατεία στο κέντρο του χωριού. Ο οικισμός έχει έντονο φυσικό ανάγλυφο και λόγω της παλιάς ανοικοδόμησης των κτισμάτων δεν έχει τακτοποιημένο πολεοδομικό ιστό. Έτσι υπάρχουν στενά δρομάκια και απότομες στροφές με αποτέλεσμα η κυκλοφορία σε κάποια σημεία στο εσωτερικό του οικισμού να είναι υπερβολικά δύσκολη, αφενός για τους πεζούς, οι οποίοι καθημερινά μετακινούνται στους δρόμους με έντονες κλίσεις (ανηφόρες, κατηφόρες) χωρίς την ύπαρξη πεζοδρομίων και τη κατάλληλη διαμόρφωση τους, και αφετέρου για τα αμάξια και τα φορτηγά, τα οποία δυσκολεύονται ιδιαίτερα στις έντονες στροφές χωρίς ορατότητα. Πιο συγκεκριμένα, τα φορτηγά είναι δύσκολο να περάσουν μέσα από τον οικισμό λόγω του μικρού πλάτους των δρόμων, ενώ σε άλλα σημεία δε δύναται να στρίψουν καθώς οι εξώστες των κτισμάτων εξέχουν πολύ πάνω από το δρόμο. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 7
Ομάδα εργασίας: 08 _ Σήμερα έχει εγκατασταθεί δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης με φρεάτια που καταλήγουν σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας 1 ου βαθμού. Επίσης υπάρχει ρευματοδότηση και τηλεφωνικό δίκτυο. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ- ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ Η μορφολογία των κατοικιών του οικισμού υπακούει στις γενικές αρχές που διέπουν την αρχιτεκτονική των ορεινών περιοχών της Κρήτης. Τα περισσότερα είναι μικρά σε μέγεθος, ένας απλός πέτρινος όγκος με καθαρές γραμμές, κλειστός από παντού και τα ανοίγματα είναι τα ελάχιστα δυνατά. Οι κλιματολογικές συνθήκες επιτρέπουν την άμεση επικοινωνία εσωτερικού εξωτερικού χωρίς την παρεμβολή μεταβατικών ημιυπαίθριων χώρων, που άλλωστε στην Κρήτη δεν απαντούν συχνά καθώς χαρακτηρίζουν περισσότερο τα μεγάλα υψόμετρα. Το χαμηλό, σκοτεινό εσωτερικό του σπιτιού το διακρίνει απόλυτη κατασκευαστική και λειτουργική λιτότητα. Οι απλές μορφές εκφράζουν τη δύσκολη ζωή και την ανέχεια των κατοίκων του οικισμού ενώ τα υλικά που χρησιμοποιούνται, χωρίς κάποια ιδιαίτερη τεχνοτροπία, είναι τοπικά. Η κάτοψη αρθρώνεται χωρίς περίπλοκες και πρωτότυπες λύσεις, με κύριο στόχο να καλύψει τις λειτουργικές ανάγκες που δημιουργούν οι ασχολίες των κατοίκων. Ο ρόλος της κτηνοτροφίας εκφράζεται με την άμεση σχέση των χώρων διαμονής των ζώων (στάβλοι) με εκείνους της διαβίωσης των ανθρώπων και η ποικιλία των γεωργικών ασχολιών με τη μεγάλη έκταση των αποθηκευτικών χώρων, συχνά μεγαλύτερη από εκείνη του σπιτιού. Παρατηρείται έντονη αλληλοεπικάλυψη των παραπάνω λειτουργιών στο ισόγειο με εκείνες της καθημερινής ζωής, η οποία διατυπώνεται στις μικτές ως επί το πλείστον χρήσεις των χώρων. Στον όροφο παρατηρούνται μόνο δωμάτια ύπνου. Η σημερινή κατάσταση των κτηρίων ποικίλει καθότι έχουν γίνει πολλές αναπαλαιώσεις σε κτίσματα τα οποία κατοικούνται κυρίως από αλλοδαπούς. Οι αναπαλαιώσεις, δεν ακολουθούν κάποιο συγκεκριμένο τύπο αρχιτεκτονικής κάτι που αποτρέπει να τους δοθεί κάποιος γενικός προσδιορισμός ενώ δημιουργεί μία αίσθηση ποικιλομορφίας. Τα δομικά υλικά που χρησιμοποιούνται είναι πέτρα, ξύλο και οπλισμένο σκυρόδεμα. Οι περισσότερες κατοικίες είναι κατασκευασμένες αρχικά από πέτρα και μεταγενέστερα έχουν γίνει παρεμβάσεις από τσιμέντο και προσθήκες δωματίων ή ορόφων. Έτσι, μέχρι την εμφάνιση του οπλισμένου σκυροδέματος υπήρχαν κυρίως ισόγειες κατοικίες. Στα πετρόκτιστα κτήρια όπου δεν έχουν γίνει κάποιες μετέπειτα παρεμβάσεις συναντώνται ξύλινα κουφώματα ενώ σε αυτά από τσιμέντο γίνεται χρήση μετάλλου. Λόγω της εγκατάλειψης τα περισσότερα κτίσματα είναι σε κακή κατάσταση με φθορές που τα καθιστούν ακατάλληλα για κατοίκηση. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 8
Ομάδα εργασίας: 08 _ Ένας γενικός χαρακτηρισμός θα μπορούσε να δοθεί ως προς τις διαστάσεις και τον αριθμό πατωμάτων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κτηρίων αναφέρεται σε διώροφες κατοικίες μικρών διαστάσεων. Τα περισσότερα κτίσματα στεγάζονται με δώμα εκτός από ένα μικρό ποσοστό κτηρίων με μονόριχτες στέγες. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 9
Ομάδα εργασίας: 08 _ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αρακαδάκη Μ., Νοφαλιάς Μεραμπέλου: Συμβολή στην αρχιτεκτονική των ορεινών οικισμών της Κρήτης, Ιστορική Λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης, Χανιά 1997-1998 Βασιλειάδης Δ., Το Κρητικό Σπίτι: αυτό το καταφύγιο κι αυτό το ορμητήριο, Στοιχειοθεσία: Φωτρόν Α.Ε., Αθήνα 1976 Rapoport A., Ανώνυμη Αρχιτεκτονική και Πολιτιστικοί Παράγοντες, μετάφραση Φιλιππίδης Δ., Αρχιτεκτονικά Θέματα, Αθήνα 1976 Γεροντής Μ., Τα Τοπωνύμια της Περιοχής μας: ερμηνευτική και ιστορική προσέγγιση, περ. Ιστρώνα, Πολιτιστική έκδοση του Λαογραφικού και Ιστορικού Συλλόγου Καλού Χωριού, Τεύχος 40, 2000, σελ. 10-11 Γεροντής Μ., Υποθαλάσσιο Σπήλαιο με Χιλιάδες Σταλαχτίτες στο «Βούλισμα» Καλού Χωριού, περ. Ιστρώνα, Πολιτιστική έκδοση του Λαογραφικού και Ιστορικού Συλλόγου Καλού Χωριού, Τεύχος 40, 2000, σελ. 5 Σπανάκης Στ., Πόλεις και Χωριά της Κρήτης στο Πέρασμα των Αιώνων, Γραφικές Τέχνες γ. Δετοράκης, 1991, σελ. 319, 342 ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 10
Ομάδα εργασίας: 08 _ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: http://www.dimosagn.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=97&itemid=170 http://gis.lasithinet.gr/app/ http://www.lasithinet.gr/index.php/en/2010-04-20-08-09-00/2010-07-08-06-36-02/2010-07-08-07-55-29 ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ _ ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ 11
1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Όνομα οικισμού: Καλό χωριό Μέχρι και το τέλος του 19 ου αιώνα το Καλό Χωριό δεν απογράφονταν ως ξεχωριστός οικισμός αλλά ως μια ευρύτερη περιοχή την οποία συγκροτούσαν οι οικισμοί «Αρνικού», «Πύργος», «Ίστρον» και «Φορτί». Το Καλό Χωριό στις μέρες μας αναφέρεται στον οικισμό «Αρνικού» (ορνικός = ήσυχος, πιθανή παραφθορά του αρνεύω - αρνικός ορνικός, ορνικό χωράφι ήταν το εγκαταλελειμμένο χωράφι). Η πρώτη αναφορά του τοπωνυμίου γίνεται στην απογραφή του 1639 και αναφέρεται ως «Κακό Χωρίο» λόγω της ελονοσίας και των μεγάλων απωλειών σε ανθρώπινες ζωές που προκάλεσε. Αργότερα, κατά την κατοχή της Κρήτης από τους Αιγύπτιους (τα έτη 1830 έως 1840), ο οικισμός αναφέρεται στην απογραφή του 1834 ως Kalo Khrio. Το σημερινό όνομα του δόθηκε κατ' ευφημισμό, γιατί ολόκληρη η περιοχή υπέφερε από ελώδεις πυρετούς και έτσι από Κακό Χωρίο ονομάστηκε Καλό χωριό. Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οικισμός : Ορεινός Ημιορεινός Πεδινός Παράλιος Φυσικό περιβάλλον ιδιαιτερότητες: Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ) Αναφέρατε : Υποθαλάσσιο σπήλαιο με χιλιάδες σταλαχτίτες στο Βούλισμα Καλού Χωριού. Ποταμός (αναφέρεται ως Καλός Ποταμός). Η περιοχή είναι εύφορη διότι μετά το 1950 έγιναν αντιπλημμυρικά έργα και αποξηράνθηκαν όλα τα έλη της περιοχής. Πληθώρα ορειβατικών διαδρομών στα γύρω βουνά της περιοχής. Οι βραβευμένες με Γαλάζια Σημαία και άρτια οργανωμένες ακρογιαλιές, γεμάτες καθαρή άμμο. Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή; Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο; Αναφέρατε : Στο Φ.Ε.Κ 840/1998 χαρακτηρίζονται οι εγκαταστάσεις και το δίκτυο των υδρόμυλων του Καλού Χωριού ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Πρόκειται για βιοτεχνικά κτήρια της πρώιμης Ενετοκρατίας. Περιλαμβάνονται οι εγκαταστάσεις του υδρόμυλου «Στα Μάρμαρα», οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός 1
του υδρόμυλου «του Αρχάυλη» στη θέση «Τσούδα», τα υπολείμματα υδαταγωγών στη θέση «Νικολάκη» και τα ερείπια των αγωγών του μύλου στην Αγία Βαρβάρα. Επίσης είναι αναγκαίο να προταθεί ένα πλαίσιο προστασίας τόσο των ακτών από την μόλυνση των ξενοδοχειακών μονάδων όσο και του φυσικού πλούτου της περιοχής (πανίδα, χλωρίδα) από καταστροφές όπως οι φωτιές (αντιπυρικές ζώνες ασφαλείας). Επιπλέον θεωρείται αναγκαία η δημιουργία ενός πλαισίου προστασίας και ανάδειξης του υποθαλάσσιου σπηλαίου στο Βούλισμα. Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του. 1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο Ερείπια αρχαίου ναού ελληνιστικών ή ρωμαϊκών χρόνων, κοντά στον οικισμό του Πύργου Δίκτυο και οι εγκαταστάσεις των υδρόμυλων 2) Παραγόμενο προϊόν Εσπεριδοειδή(πορτοκάλια) Λάδι Κρασί, Ρακί Κηπευτικά 3) Παραγωγική δραστηριότητα Κτηνοτροφία, Γεωργία Τουρισμός(ξενοδοχεία, εστιατόρια) 4) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι 27 Ιουλίου κάθε χρόνο εδώ και 150 χρόνια γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι της περιοχής προς τιμήν του Άγιου Παντελεήμονα. 29 και 30 Ιουλίου γίνεται το πανηγύρι του Αγίου Σίλα. 4 Δεκεμβρίου γίνεται ο εορτασμός στο μικρό εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας 500 μέτρα από τη γέφυρα του Χρυσού. Αναφέρεται την ιστορία της περιοχής. Η ιστορία της περιοχής είναι εμφανής με την παρουσία οικισμών στον ευρύτερο χώρο από την νεολιθική περίοδο και τα Μινωικά χρόνια. Η Αμερικανίδα αρχαιολόγος Edith Hall στα 1910-1912 ανέσκαψε στο λόφο του Βροκάστρου άγνωστης ονομασίας μικρό αλλά σημαντικό μεσομινωικό οικισμό. Επίσης κοντά στον οικισμό του Πύργου βρίσκονται τα ερείπια ενός αρχαίου ναού ελληνιστικών ή ρωμαϊκών χρόνων. Η περιοχή κατοικείται από τα αρχαϊκά χρόνια (6 ος π.χ. αιώνας). Στα Ρωμαϊκά χρόνια μέχρι τον 9 ο αιώνα μ.χ. η περιοχή αποτελούσε τον μοναδικό κύριο οικισμό του χώρου. Στα Βενετικά χρόνια ολόκληρη η κοιλάδα ξεχερσώθηκε και ήταν έρημη ως τα 1450-1500 μ.x. Αργότερα φυτεύτηκαν πολλά ελαιόδεντρα και η περιοχή γέμισε με νερόμυλους. Από τα 1680-1720 φαίνεται να κατοικείται ο νέος οικισμός «Αρνικού». Έπειτα η περιοχή ήταν υπό την κατοχή των Αιγυπτίων τα έτη 1830 έως 1840. Στην απογραφή που έγινε το 1834, το Καλό Χωριό είχε 10 χριστιανικές οικογένειες και 4 μωαμεθανικές. Το 1881 το Καλό Χωριό ανήκει στο Δήμο Κριτσάς. Το 1920 είναι έδρα αγροτικού Δήμου και το1928 γίνεται έδρα κοινότητας. Ανήκε στο Δήμο Κριτσάς ως το 1925. Το Καλό Χωριό αναγνωρίστηκε σαν αυτοκέφαλη Κοινότητα το 1925 και στην απογραφή του 1991 την αποτελούσαν οι οικισμοί: Καλό Χωριό, Ίστρον, Πύργος, και Φορτί. Στα νεότερα χρόνια ξεκίνησε η αγροτική και τουριστική του ανάπτυξη. 2
Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις 5 τελευταίες απογραφές). Αναφέρατε : Απογραφή 1961: 704 κάτοικοι Απογραφή 1971: 554 κάτοικοι Απογραφή 1981: 612 κάτοικοι Απογραφή 1991: 548 κάτοικοι Απογραφή 2001: 539 κάτοικοι Παρατήρηση: Το Καλό Χωριό αναγνωρίστηκε σαν αυτοκέφαλη Κοινότητα το 1925 και στην απογραφή του 1991 την αποτελούσαν οι οικισμοί: Καλό Χωριό, Ίστρον, Πύργος, και Φορτί. Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξή του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου). Αναφέρατε : Ο οικισμός του Καλού Χωριού μπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκει σε μια ευρύτερη περιοχή, μαζί με άλλους οικισμούς, η οποία έχει κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη της. Μέχρι και το τέλος του 19 ου αιώνα ο οικισμός δεν απογράφονταν ως ξεχωριστός οικισμός αλλά ως μια ευρύτερη περιοχή μέσα στην οποία εντάσσονταν οι οικισμοί Αρνικού, Πύργος, Ίστρον και Φορτί. Ο οικισμός του σημερινού Καλού Χωριού ονομάζονταν Αρνικού ενώ ως Καλό Χωριό νοούνταν η ευρύτερη περιοχή με τους τέσσερις αυτούς οικισμούς. Αυτοί οι τέσσερις οικισμοί λόγω της κοντινής τους απόστασης διαμορφώθηκαν, αναπτύχθηκαν και επηρεάσθηκαν από τους ίδιους κοινωνικοπολιτικούς, οικονομικούς και φυσικούς παράγοντες με αποτέλεσμα σήμερα ολόκληρη η περιοχή να θεωρείται ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά. Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με : To τοπικό κέντρο της περιοχής: Το τοπικό κέντρο της περιοχής είναι ο Άγιος Νικόλαος ο οποίος απέχει μόλις 9,3 χιλιόμετρα (οδικά) από την είσοδο του οικισμού και στον οποίο ανήκει διοικητικά το Καλό Χωριό. Ο Άγιος Νικόλαος που είναι και η πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου συγκεντρώνει όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς, εμπορικά κέντρα, παροχές υπηρεσιών, ιατρεία, σχολεία και καλύπτει κάθε είδους ανάγκη των κατοίκων της περιοχής και των γύρω περιοχών όπως είναι το Καλό Χωριό. Έτσι ο οικισμός με το τοπικό κέντρο έχουν σχέση αλληλεξάρτησης, αφού το Καλό Χωριό παρέχει στο τοπικό κέντρο αγροτικά προϊόντα και έναν φυσικό πλούτο ιδανικό για εξορμήσεις στα καταπράσινα μονοπάτια των γύρω λόφων καθώς επίσης και καθαρές παραλίες, που βρίσκονται κοντά στον οικισμό. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής αναζητούν εργασία στο τοπικό κέντρο διότι εκεί υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση. Έτσι οι κάτοικοι του Καλού Χωριού μετακινούνται καθημερινά στο μεγάλο αστικό κέντρο για την εργασία τους στον δημόσιο αλλά και ιδιωτικό τομέα. Η ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς τα τελευταία χρόνια(καθημερινά 3
και συχνά δρομολόγια) καθώς και η κοντινή απόσταση του οικισμού με τον κύριο οδικό άξονα (εθνική οδός) βοηθάει πολύ τις μετακινήσεις των κατοίκων γεγονός που βοηθάει στην αμοιβαία αλληλεπίδραση των δυο οικισμών. Τους γειτονικούς οικισμούς: Οι γειτονικοί οικισμοί του Καλού χωριού είναι ο Πύργος, το Ίστρον και το Φορτί. Η σύνδεση του οικισμού με τους γειτονικούς είναι αρκετά καλή λόγω των ασφαλτοστρωμένων οδών του επαρχιακού δικτύου. Παρ όλο που δεν υφίσταται η σύνδεση τους με μέσα μαζικής μεταφοράς οι κάτοικοι μετακινούνται ή με ΙΧ ή με τα πόδια, λόγω της κοντινής τους απόστασης. Οι κάτοικοι των γειτονικών οικισμών καλύπτουν τις καθημερινές τους πρώτες ανάγκες (μικροαγορές, αγροτικό ιατρείο, φαρμακείο) από τον οικισμό του Καλού Χωριού και του Ίστρον και τις υπόλοιπες ανάγκες από το τοπικό κέντρο. Οι κάτοικοι των οικισμών αυτών έχουν καθημερινές επαφές μεταξύ τους λόγω των αγροτικών τους ενασχολήσεων (χωράφια στις γύρω περιοχές). Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο ΥΓΕΙΑ : Υπάρχει στον οικισμό : Κέντρο Υγείας (παράρτημα Αγροτικού Ιατρείου Πρίνας) Φαρμακείο Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις : (π. χ. παιδικός σταθμός, πολεοδομία, Κ. Ε. Π. τράπεζα κλπ.) Αναφέρατε : Πολύ κοντά στον οικισμό αλλά εκτός των ορίων του υπάρχει ο Τ.Ο.Ε.Β (Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων), όπου οι αγρότες μπορούν να πληρώνουν το νερό για το πότισμα των χωραφιών. Επίσης, εκτός των ορίων αυτού και κατά μήκος της εθνικής οδού Αγίου Νικολάου - Σητείας υπάρχουν αυτόματα μηχανήματα ανάληψης χρημάτων, σούπερ μάρκετ, εστιατόρια, καφετέριες καθώς και φαρμακείο, τα οποία εξυπηρετούν τους κατοίκους του Καλού Χωριού και των γύρω οικισμών. Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ ΟΧΙ 4
Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο; ΝΑΙ ΟΧΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΣΤΟΥ Χτίζονται καινούργια κτίρια; ΝΑΙ ΟΧΙ Χτίζονται τουριστικές μονάδες; ΝΑΙ ΟΧΙ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής; ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( γεωργία κτηνοτροφία αλιεία ) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( υπηρεσίες και τουρισμός ) Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) Πριν την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή, το κύριο εισόδημα των κατοίκων προερχόταν κυρίως από αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες (χωράφια, ζώα),βιοτεχνική δραστηριότητα (τσαγκάρηδες) καθώς και από οικοτεχνία (υφαντουργοί). Μετά την ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού τις τελευταίες δεκαετίες οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής δουλεύουν σε ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, ενοικίαση δωματίων και παροχή υπηρεσιών που αφορούν στον τουρισμό. Συνεπώς, το κύριο εισόδημά τους προέρχεται, κατά 5