ΜΕΛΕΤΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΗΧΗΤΙΚΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Πολυχώρου αναψυχής PIER ONE στο Φλοίσβο Αθήνα, 26-4-2007

Γενικά Η παρούσα µελέτη απασχολείται και µε τις εγγενείς ακουστικές ιδιότητες του κλειστού χώρου του καταστήµατος, στη βάση των οποίων προτείνει τη βέλτιστη δυνατή τοποθέτηση της ηχητικής εγκατάστασης, και µε διευθέτηση της εξωτερικής ηχητικής εγκατάστασης (και στον ισόγειο χώρο και σε αυτόν του πρώτου ορόφου), τέτοια ώστε, αφενός να επιτυγχάνεται περιορισµός της ηχητικής ρύπανσης προς τις διευθύνσεις της ακτογραµµής, και αφετέρου να επιτυγχάνεται η βέλτιστη δυνατή κάλυψη και συχνοτική απόκριση εντός του χώρου. Η καταστολή της ηχορύπανσης στους εξωτερικούς χώρους είναι γενικά δύσκολη και δαπανηρή. Συνηθέστερα εναπόκειται στην κατασκευή υψηλότατων τοιχίων (ηχοπετασµάτων), στην οριοθέτηση του χώρου, µε αποτέλεσµα το µεγάλο οικονοµικό κόστος και την αλλοίωση της φυσιογνωµίας των χώρων, για την αποκοµιδή -στην καλύτερη περίπτωση- 7-8 db περαιτέρω υποβιβασµού της ηχητικής πίεσης. Στην παρούσα µελέτη υπολογίστηκε, µέσω κατάλληλου λογισµικού, τοποθέτηση των ηχείων τέτοια ώστε να εξασθενεί η συνολική ακτινοβολία της εγκατάστασης προς τη διεύθυνση όπου επιθυµούµε καταστολή της ηχορύπανσης. Η εξασθένιση αυτή προκύπτει, περιληπτικά, µέσω αµοιβαίας ακύρωσης των ηχητικών ακτινοβολιών των επιµέρους ηχείων προς τη φορά του λιµανιού. Συγκριτικά µε µια τυχαία τοποθέτηση των ηχείων εντός του χώρου διασκέδασης, ο υποβιβασµός που επιτεύχθηκε στις ηχητικές πιέσεις στο επίπεδο της ακτογραµµής ανέρχεται στα κατά µέσο όρο και στο ακουστικό φάσµα από 50 ως 500 κύκλους- 10 db SPL. Η ταυτόχρονη οµοιογενής ηχητική κάλυψη µεγάλου όγκου χώρων είναι επίσης δύσκολο να επιτευχθεί. Για να επιτευχθεί η επιθυµητή ακύρωση αλλά ταυτόχρονα και ικανοποιητική ηχητική ένταση και οµοιογενής κάλυψη εντός του χώρου διασκέδασης, χρησιµοποιήθηκαν κυρίως συστοιχίες ηχείων (array) σε επιλεγµένες θέσεις. Στην παρούσα µελέτη, µε τη χρησιµοποίηση τελευταίας τεχνολογίας υπολογιστικών συστηµάτων και software, προϋπολογίστηκε τοποθέτηση των ηχείων στο χώρο τέτοια ώστε: Να διασφαλιστεί πως δεν θα συµβάλουν, παρά θα ακυρώνονται οι ηχητικές ακτινοβολίες των ηχείων στο γειτονικό του χώρου λιµάνι. Να επιτευχθεί ταυτόχρονα η όσο το δυνατόν πιο οµοιογενής ηχητική κάλυψη των χώρων διασκέδασης, µε σχετικά µικρό πλήθος ηχείων. Να εξασφαλιστεί δυνατότητα ικανοποιητικής ηχητικής πίεσης µε την εγκατάσταση να λειτουργεί εντός των ορίων ασφαλείας της. Να ελεγχθούν πιθανές ακυρώσεις µεταξύ των διαφόρων ηχείων και να διασφαλιστεί αξιοπρεπής καµπύλη απόκρισης σε όλο το συχνοτικό ακουστικό φάσµα για το µεγαλύτερο τµήµα εντός του χώρου, αλλά και καλός -και σταθερός σε µέτρο- συντελεστής καταληπτότητας. Όλα τα σηµεία τα οποία προϋπολογίστηκαν ώστε να τοποθετηθούν τα ηχεία είναι κρίσιµα, καθώς η εγκατάσταση λειτουργεί ως σύνολο, και καλό είναι να µην υπάρξουν σηµαντικές αποκλίσεις στις προϋπολογισµένες θέσεις τους. Το ύψος στο οποίο τοποθετούνται τα ηχεία είναι λιγότερο κρίσιµο, και µπορεί να διαφοροποιηθεί εντός κάποιων λογικών ορίων όχι όµως πάνω από 20-30 εκατοστά, καθώς θα αλλοιωθεί το διάγραµµα κάλυψης εντάσεων εντός του χώρου. Η εξοµοίωση και ανάλυση των ηχητικών χαρακτηριστικών του χώρου και η µελέτη της ηχητικής εγκατάστασης έγινε λαµβάνοντας τα εξής δεδοµένα: Προϋπολογίστηκαν τα κύρια υλικά κατασκευής, τα εµφανή µπετά, οι γυψοσανίδες και οι ξύλινες επιφάνειες, οι υαλοπίνακες, το υλικό του δαπέδου.

Προϋπολογίστηκε επίσης µια µέση τιµή της απορροφητικής ικανότητας των τραπεζοκαθισµάτων, καθώς και σχετικά ελαφρά ενδεδυµένοι άνθρωποι εντός του χώρου, σε διαφορετικές πληρότητες. Τέλος, συνυπολογίστηκε στη µελέτη και το είδος των χρησιµοποιούµενων ηχείων, η συχνοτική απόκρισή τους, η δυνατότητα πρόσληψης ισχύος τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του λοβού ακτινοβολίας τους. Εσωτερικός χώρος Μπαρ Εγγενή ηχητικά χαρακτηριστικά χώρου Οι γεωµετρικές διαστάσεις ενός χώρου και τα υλικά κατασκευής του (τα υλικά των επιφανειών του) ορίζουν µερικές κύριες ακουστικές ιδιότητές του, οι οποίες συνεισφέρουν στην τελική ηχητική εντύπωση ως και ισόποσα σχετικά µε την ποιότητα των χρησιµοποιούµενων µηχανηµάτων ήχου. Ο χρόνος αντήχησης, που ορίζεται ως ο χρόνος που απαιτείται για να υποβαθµιστεί σε ένταση ο ήχος κατά 60db, είναι το βασικότερο ηχητικό χαρακτηριστικό ενός χώρου, εξαρτώµενο άµεσα από τα υλικά κατασκευής του, τον συνολικό του όγκο, και το πλήθος των ανθρώπων που βρίσκονται εντός του. Όσο µικρότερος είναι, τόσο καθαρότερα ακούγεται η µουσική, τόσο λιγότερος υποκειµενικός µόνιµος θόρυβος υπάρχει στο χώρο, και τόσο πιο µεγάλη καταληπτότητα υπάρχει από ένα σηµείο και πέρα πάντως, µείωσή του οδηγεί σε φαινοµενική σκληρότητα του ηχητικού αποτελέσµατος. Ανάλογα µε τη χρήση ενός χώρου και κυριότερα ανάλογα µε τον όγκο του, έχουν θεσπιστεί ιδανικά πεδία τιµών του. Γενικά, είναι πάντα προτιµότερο να είναι σχετικά σταθερός, δηλαδή να έχει την περίπου ίδια τιµή σε όλες τις συχνότητες. Στις χαµηλές συχνότητες και προκειµένου για τις συνήθεις εγκαταστάσεις είναι αποδεκτό να µεγαλώνει σχετικά µε τις µεσαίες και υψηλές αυτό, όταν συµβαίνει σε λογικά πλαίσια, οδηγεί σε υποκειµενικά πιο «γεµάτα» και «στρογγυλά» χαµηλά. Μεγάλες διαφορές, όµως, οδηγούν πάλι σε απώλεια καθαρότητας, σε υποβάθµιση της στερεοφωνικής εικόνας και σύγχυση σχετικά µε τη θέση κάθε οργάνου στο νοητό χώρο, σε σηµαντική αλλοίωση της ηχητικής πληροφορίας και της ταυτότητας των αναπαραγόµενων οργάνων, σε εντύπωση «µπουµαρίσµατος» και, µε τον χρόνο, σε κόπωση. Τέλος, ο χρόνος αντήχησης και οι τιµές που παίρνει αυτός ανά συχνότητα έχουν µεγάλη αξία προκειµένου να επιλεγεί µια καλή τοποθέτηση της ηχητικής εγκατάστασης. Με βάση τις διαστάσεις και τη χρήση του συγκεκριµένου χώρου (έχει γίνει η παραδοχή ότι ο χώρος δεν προορίζεται για ζωντανά µουσικά γεγονότα και ότι υπάρχει η απαίτηση να µην ευνοεί και ενισχύει την οχλοβοή), ο ιδανικός χρόνος αντήχησης ανά συχνότητα δίνεται από το επόµενο διάγραµµα:

Η ιδανική µέση τιµή του είναι περίπου 0,5 sec ως τους περίπου 2 χιλιοκύκλους, από το όριο των οποίων και πάνω υποχωρεί βαθµιαία ως τα 0,4 sec στους 8 χιλιοκύκλους και τα 0,36 sec στους 10 χιλιοκύκλους. (Ο υπολογισµός έγινε µε την παραδοχή ενός κλειστού, ελεγχόµενης αντήχησης χώρου συνάθροισης η αντήχηση προκειµένου για ηµι-ζωντανούς χώρους µουσικής αναπαραγωγής µπορεί να έχει κατά 20% µεγαλύτερη τιµή.) Σε εξοµοίωση που έγινε στον υπολογιστή, το κατάστηµα όπως έχει τώρα και χωρίς ανθρώπους εντός του παρουσιάζει την παρακάτω µέση αντήχηση στους κεντρικούς του χώρους, ανά συχνότητα: Η συµπεριφορά του χώρου σε όλο το φάσµα κρίνεται µέτρια ως κακή εξαιτίας και της υψηλής τιµής αντήχησης αλλά και της έλλειψης οµαλότητας στην καµπύλη, αφού παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλούς χρόνους αντήχησης στο κρίσιµο φάσµα των χαµηλο- µεσαίων ακουστικών συχνοτήτων συγκριτικά µε τα γειτονικά ακουστικά φάσµατα. Στην καµπύλη αντήχησης του άδειου χώρου µπορούµε ν αναγνωρίσουµε και τον βασικότερο πόλο όπου ο χώρος παρουσιάζει ιδιαίτερα προβληµατική συµπεριφορά, τους 250-500 κύκλους. Στις χαµηλές συχνότητες ο χώρος εµφανίζει µικρότερες τιµές αντήχησης, και λόγω των εκτεταµένων γυάλινων επιφανειών που παρουσιάζουν σηµαντική απορρόφηση σε αυτές, και λόγω της ύπαρξης µικρής επιφάνειας αναρτώµενων γυψοσανίδων, ενώ στις πολύ υψηλές ο χρόνος αντήχησης είναι σχεδόν ικανοποιητικός (εξαιτίας της απορρόφησης του µέσου διάδοσης -αέρας- σε χώρους µεγάλου µεγέθους).

Όπως έχει ο χώρος, χωρίς πληρότητα, είναι λοιπόν αρκετά ιδιότροπος. Επειδή η αντήχηση παρουσιάζεται πολύ εντονότερη στο κρίσιµο συχνοτικό εύρος από 250 ως 2000 κύκλων, που είναι και το κυρίως φάσµα της ανθρώπινης οµιλίας, ο χώρος, όσο είναι σχετικά άδειος από ανθρώπους, ευνοεί την οχλοβοή, η δε µουσική αναπαραγωγή θα είναι και αυτή συγκεχυµένη και, το πιθανότερο, θα χαρακτηρίζεται από κάποια σηµάδια σκληρότητας (λόγω της συχνοτικής περιοχής όπου βρίσκεται ο πόλος έξαρσης της αντήχησης). Αν και στην τοποθέτηση της εγκατάστασης λήφθηκε πρόνοια ώστε να καταστεί η µέτρια ακουστική συµπεριφορά του χώρου λιγότερο κυρίαρχη στην µουσική αναπαραγωγή, συνίσταται η αναπαραγωγή σε σχετικά χαµηλές εντάσεις όσο ο χώρος θα είναι άδειος. Η καµπύλη αντήχησης του χώρου µε πληρότητα 80% (ελαφρά ενδεδυµένοι άνθρωποι) έχει όπως φαίνεται στο επόµενο σχήµα: Με τον χώρο σχεδόν γεµάτο, ο χώρος αποκτά ικανοποιητικές τιµές αντήχησης σε σχεδόν όλο το ακουστικό φάσµα. Το µόνο πρόβληµα σε αυτή την περίπτωση είναι η ύπαρξη του πόλου έξαρσης στα 250-500 Hz, µε τιµές που, πάντως, παραµένουν σε αξιοπρεπή επίπεδα. Στάσιµα κύµατα Τα στάσιµα κύµατα είναι ένα ακόµη βασικό χαρακτηριστικό του χώρου. Προέρχονται από τις κύριες διαστάσεις του χώρου, και, ιδανικά, πρέπει να ισοκατανέµονται στο φάσµα των χαµηλών και χαµηλοµεσαίων συχνοτήτων. Με βάση τις γεωµετρικές διαστάσεις του χώρου, η κατανοµή των στάσιµων κυµάτων εµφανίζεται (σε ανάλυση στον υπολογιστή) όπως φαίνεται στο διάγραµµα της επόµενης σελίδας. Η διασπορά των στάσιµων κυµάτων στον συγκεκριµένο χώρο είναι ικανοποιητική. Παρατηρείται µόνο µια επιµέρους σηµαντική συγκέντρωση στάσιµων κυµάτων στα περίπου 62 Hz, που πρέπει ν αντιµετωπιστεί στον ηχοβολισµό και την ηλεκτρική ισοστάθµιση της ηχητικής εγκατάστασης µε κάποιο κατάλληλο φίλτρο. Μια δεύτερη, µικρότερης ισχύος συγκέντρωση στάσιµων παρατηρείται και στα περίπου 125 Hz.

Απαιτούµενη ηχητική εγκατάσταση, τοποθέτηση ηχείων Με βάση τα εγγενή ηχητικά χαρακτηριστικά του χώρου, τον όγκο του και τη χρήση του, επιλέχτηκε η πιο κάτω τοποθέτηση της ηχητικής εγκατάστασης. Χρησιµοποιήθηκαν 10 τεµάχια ηχείων τύπου MX80 της Metro Audio Systems ως δορυφόροι, και δύο τεµάχια υπογούφερ L180 της ίδιας εταιρίας. Στα πιο κάτω σχήµατα διακρίνονται οι θέσεις τοποθέτησης των ηχείων, ενώ διακρίνονται επίσης και οι κατευθύνσεις εκποµπής καθενός. Σηµειώνεται ότι τα διαγράµµατα κάλυψης έχουν εξοµοιωθεί λαµβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά διασποράς των συγκεκριµένων ηχείων. Όλα τα ηχεία αναρτώνται µε τα ακουστικά τους κέντρα σε ύψος 2,3 µέτρων. Τα τέσσερα ηχεία που αναρτώνται στις τέσσερις κεντρικές κολώνες του καταστήµατος στοχεύουν µε κλίση προς τα κάτω ίση µε 16 µοίρες. Όλα τα υπόλοιπα ηχεία έχουν ως προς το οριζόντιο επίπεδο κλίση προς τα κάτω ίση µε 11 µοίρες. Τα δύο υπογούφερ πρέπει να τοποθετηθούν στο δάπεδο. Τα ιδανικά σηµεία τοποθέτησης είναι στα σηµεία που υποδεικνύονται στο σχήµα µε τα κόκκινα τετράγωνα.

Οι τοποθετήσεις όλων των ηχείων είναι κρίσιµες, όπως και οι κλίσεις τους προς τα κάτω ως προς το οριζόντιο επίπεδο, και καλό είναι να κρατηθούν εντός ορίων της τάξης των +- 5% σχετικά µε τις αναφερόµενες. Το ύψος των ηχείων είναι λιγότερο κρίσιµο, και µπορεί να διαφοροποιηθεί εντός κάποιων λογικών ορίων όχι όµως πολύ, καθώς θα αλλοιωθεί και το διάγραµµα κάλυψης εντάσεων εντός του χώρου, αλλά και η απόκριση συχνοτήτων σε ολόκληρα τµήµατά του. Οι ακριβείς κλίσεις στόχευσης των ηχείων, αν και είναι διαθέσιµες αν ζητηθούν, δεν αναγράφονται στο σχήµα γιατί είναι τις περισσότερες φορές δύσκολο να επιτευχθούν στην πράξη. Τις περισσότερες φορές είναι πρακτικότερο να γίνει η στόχευσή τους εµπειρικά, µε το µάτι, ελέγχοντας για κάθε ένα αν στοχεύει στο σηµείο επί των ορίων του χώρου που δείχνεται στα σχήµατα. Μικρές αποκλίσεις στη στόχευση, της τάξης των 5 µοιρών, δεν είναι κρίσιµες.

Ηχητική κάλυψη χώρου, καταληπτότητα Η συγκεκριµένη εγκατάσταση, µε τις συγκεκριµένες θέσεις και στοχεύσεις των ηχείων, επιτυγχάνει πολύ οµαλή κάλυψη ήχου µε όµοιες εντάσεις σε όλες τις περιοχές του κυρίως καταστήµατος, σε όλο το φάσµα συχνοτήτων, ικανοποιητικά σταθερή διαφορά απευθείας ανακλώµενου ήχου σε όλες τις θέσεις και µε καλή απόλυτη τιµή, πολύ καλούς συντελεστές καταληπτότητας που είναι πολύ σηµαντικό µέγεθος για τη λειτουργία του χώρου (µεγαλύτερος από 0,70 κατά µέσο όρο στο πλήρες φάσµα τυπικά καλή τιµή για τον όγκο και τη χρήση του χώρου θεωρείται το 0,6), και καλές ακουστικές εντάσεις -αν απαιτηθούν- χωρίς συµπίεση ή παραµόρφωση. Τέλος, έτσι όπως τοποθετούνται και στοχεύουν τα ηχεία, αποφεύγονται προβλήµατα εξαιτίας ανακλάσεων στις τζαµαρίες του χώρου καθώς και προβλήµατα µε ακυρώσεις ηχητικών κυµάτων εντός του χώρου κάλυψης. Στα επόµενα σχήµατα φαίνονται τα αντίστοιχα µεγέθη κάλυψης ηχητικών πιέσεων και καταληπτότητας, µε τον χώρο σε πληρότητα 80%. Στα παρουσιαζόµενα διαγράµµατα κάλυψης φαίνεται ταυτόχρονα και η ηχητική ένταση που θα παράγεται στους χώρους, µε την εγκατάσταση να λειτουργεί σχετικά άνετα, στα 50 W ηλεκτρικής ισχύος για έκαστο ηχείο. Στο παρακάτω σχήµα φαίνεται το διάγραµµα κάλυψης για το πλήρες ακουστικό φάσµα (συχνοτικό εύρος οκτάβων από 125 Hz ως 8 KHz): Σε κάθε θέση εντός του χώρου υπάρχει καλή ενεργειακή πληρότητα και έλλειψη ακυρώσεων, µε την καµπύλη απόκρισης να διατηρείται εντός των (αυστηρών για τη χρήση και τον όγκο του χώρου) ορίων των +-3 db σε όλες τις συχνότητες και όλες τις θέσεις.

Τα πιο πάνω φαίνονται και στα επόµενα διαγράµµατα κάλυψης που αντιστοιχούν σε ίδιες ηλεκτρικές ισχύς, και για τις συχνότητες πέριξ των οκτάβων των 125 κύκλων, των 500 κύκλων, του ενός και των τεσσάρων χιλιοκύκλων, κατά σειρά: ιάγραµµα κάλυψης 125 Hz: ιάγραµµα κάλυψης 500 Hz:

ιάγραµµα κάλυψης 1000 Hz: ιάγραµµα κάλυψης 4000 Hz:

STI και Ld-Lr Ο συντελεστής καταληπτότητας STI (κλίµακα από 0 ως 1) είναι κατά µέσο όρο καλύτερος του 0,7, τιµή που είναι καλή για τον όγκο του, παρά την ύπαρξη σηµαντικής εγγενούς αντήχησης, γεγονός που καταδεικνύει την καίρια τοποθέτηση των ηχείων. Κατά αντιστοιχία και τα Alcon (ποσοστό µη κατανοηθέντων συλλαβών - σύµφωνων σε τυχαία εκφορά τους / Articulation Loss of Consonants in %) είναι χαµηλά. Το διάγραµµα κάλυψης του συντελεστή καταληπτότητας (STI) για το χώρο µε πληρότητα 80%, στο πλήρες φάσµα, διαµορφώνεται ως εξής:

Η σχέση απευθείας ανακλώµενου ήχου που καταφτάνει σε κάθε θέση εντός του χώρου (Ld-Lr) µας πληροφορεί για την αίσθηση αµεσότητας της ηχητικής πληροφορίας, και εξαρτάται άµεσα και από τις επιλογές τοποθέτησης των ηχείων και από τα χαρακτηριστικά αντήχησης του χώρου. Σε χώρους µε όγκο ίσο µε του συγκεκριµένου καταστήµατος, πρέπει ιδανικά να κυµαίνεται στα -3dB ως -6dB κατά µέσο όρο. Το διάγραµµα κάλυψης Ld-Lr στους χώρους του καταστήµατος διαµορφώνεται όπως φαίνεται στο επόµενο σχήµα, και φανερώνει ικανοποιητική συµπεριφορά, µε καλές και σχετικά σταθερές απόλυτες τιµές στο µεγαλύτερο τµήµα της επιφάνειας: Με τη συγκεκριµένη τοποθέτηση των ηχείων, εκτός από την ποιοτικότερη µουσική αναπαραγωγή, θα εστιαστεί επίσης καλύτερα η κατεύθυνση αναπαραγωγής και θα αποσυνδεθεί µερικώς από την παραγόµενη οχλοβοή.

Echogram Το echogram είναι η γραφική αναπαράσταση του πως ακριβώς (µε ποια καµπύλη και σε πόσο χρόνο) σβήνει ο ήχος σε ένα χώρο, αν η πηγή διέγερσης σταµατήσει να εκπέµπει. Σε αυτό φαίνονται τυχόν προβλήµατα µε καθυστερηµένες ανακλάσεις, κακές τοποθετήσεις και στοχεύσεις ηχείων, διακρίνεται το EDT (early decay time ανταποκρίνεται στην αρχική κλίση της καµπύλης) και η κλίση σβησίµατος στη συνέχεια, και οφείλει να είναι οµαλό ως τα τουλάχιστο -30db (από τη διέγερση). Σε εξοµοίωση της κρουστικής απόκρισης, λαµβάνοντας ως δεδοµένα τα δοµικά χαρακτηριστικά του χώρου, τις ακριβείς διαστάσεις του, και τη συγκεκριµένη τοποθέτηση των ηχείων, σε τυπικό σηµείο του ανάµεσα στην κεντρική κολώνα και τις τζαµαρίες και σε ύψος 1,2 m, προϋπολογίστηκε το πιο κάτω echogram για το πλήρες ακουστικό φάσµα: Όπως φαίνεται στο διάγραµµα, µε τις συγκεκριµένες διευθετήσεις δεν παρουσιάζονται προβλήµατα. Το σβήσιµο του ήχου είναι οµαλό, το αρχικό τµήµα του είναι ελαφρώς ταχύτερο από το υπόλοιπο, και δεν υφίστανται σηµαντικές σε ένταση διακριτές, καθυστερηµένες ανακλάσεις.

Εξωτερικός ισόγειος χώρος Απαιτούµενη ηχητική εγκατάσταση, τοποθέτηση ηχείων Για την κάλυψη της συγκεκριµένης επιφάνειας και την ταυτόχρονη δηµιουργία συστοιχιών και µεταξύ τους τοποθετήσεων τέτοιων ώστε να επιτυγχάνεται η µέγιστη δυνατή ηχητική ακύρωση προς τους χώρους του λιµανιού, χρησιµοποιήθηκαν συνολικά 16 τεµάχια ηχείων τύπου PL8 της Metro Audio Systems Σηµειώνεται ότι τα διαγράµµατα κάλυψης έχουν εξοµοιωθεί λαµβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά διασποράς των συγκεκριµένων µονάδων ηχείων. Στα σχήµατα διακρίνονται οι θέσεις τοποθέτησης των ηχείων, ενώ διακρίνονται επίσης και οι κατευθύνσεις εκποµπής καθενός: Τοποθετούνται δύο Array συστοιχίες των τεσσάρων ηχείων έκαστη (οι δύο πηγές στο αριστερό τµήµα του σχήµατος), δύο οριζόντια Cluster των δύο ηχείων έκαστο (οι πάνω και κάτω πηγές στο σχήµα), και τέσσερις ακόµη πηγές ήχου (µονοί δορυφόροι) τοποθετηµένοι ανά ζεύγη στις δύο κολώνες που υποδεικνύονται στο δεξί µέρος του σχήµατος. Τα πρώτα πάνω ηχεία των Array συστοιχιών, και τα πρώτα πάνω ηχεία των Cluster τοποθετούνται όλα στο ίδιο ύψος : Στα 2,8 µέτρα από το έδαφος. Τα τέσσερα ηχεία επί των κολώνων, στα δεξιά του σχήµατος, τοποθετούνται σε ύψος 2,5 µέτρα από το έδαφος.

Τα ηχεία των Array συστοιχιών δεν έχουν καµία κλίση προς τα κάτω, παρά εκπέµπουν οριζόντια. Τα ηχεία των δύο Cluster έχουν µικρή κλίση προς τα κάτω, ίση µε 3 µοίρες. Τα τέσσερα ηχεία στις κολώνες, στα δεξιά του σχήµατος, έχουν κλίση προς τα κάτω ίση µε 15 µοίρες. Οι τοποθετήσεις όλων των ηχείων είναι κρίσιµες, όπως και οι κλίσεις τους προς τα κάτω και ως προς το οριζόντιο επίπεδο, και καλό είναι να κρατηθούν εντός ορίων της τάξης των +- 5% σχετικά µε τις αναφερόµενες. Το ύψος των ηχείων είναι λιγότερο κρίσιµο, και µπορεί να διαφοροποιηθεί εντός κάποιων λογικών ορίων όχι όµως παραπάνω από +-20 εκατοστά. Οι ακριβείς κλίσεις στόχευσης των ηχείων, αν και είναι διαθέσιµες αν ζητηθούν, δεν αναγράφονται στο σχήµα γιατί είναι τις περισσότερες φορές δύσκολο να επιτευχθούν στην πράξη. Τις περισσότερες φορές είναι πρακτικότερο να γίνει η στόχευσή τους εµπειρικά, µε το µάτι, ελέγχοντας για κάθε ένα αν στοχεύει στο σηµείο επί των ορίων του χώρου που δείχνεται στα σχήµατα. Μικρές αποκλίσεις στη στόχευση, της τάξης των 5 µοιρών, δεν είναι κρίσιµες.

Ηχητική κάλυψη χώρου. Στα επόµενα σχήµατα φαίνεται η κάλυψη ηχητικών πιέσεων, µε τον χώρο σε πληρότητα 70%. Στα παρουσιαζόµενα διαγράµµατα κάλυψης φαίνεται ταυτόχρονα και η ηχητική ένταση που θα παράγεται στους χώρους, µε την εγκατάσταση να λειτουργεί σχετικά άνετα, στα 40 W ηλεκτρικής ισχύος για έκαστο ηχείο. Στο επόµενο σχήµα φαίνεται το διάγραµµα κάλυψης για το πλήρες ακουστικό φάσµα (συχνοτικό εύρος οκτάβων από 125 Hz ως 8 KHz): Σε σχεδόν όλα τα σηµεία του χώρου υπάρχει ικανοποιητική ενεργειακή πληρότητα, µε την καµπύλη απόκρισης να διατηρείται εντός των (αυστηρών για τη χρήση και την επιφάνεια του χώρου, δεδοµένου ότι είναι και ανοικτός χωρίς πεδίο αντήχησης να εξοµαλύνει την κάλυψη) ορίων των +-4 db σε όλες τις συχνότητες και σχεδόν όλες τις θέσεις. Τα πιο πάνω φαίνονται και στα επόµενα διαγράµµατα κάλυψης που αντιστοιχούν σε ίδιες ηλεκτρικές ισχύς, και για τις συχνότητες πέριξ των οκτάβων των 125 κύκλων, των 500, των χιλίων και των τεσσάρων χιλιοκύκλων, κατά σειρά:

ιάγραµµα κάλυψης 125 Hz: ιάγραµµα κάλυψης 500 Hz:

ιάγραµµα κάλυψης 1000 Hz: ιάγραµµα κάλυψης 4000 Hz:

Εξωτερικός χώρος Α ορόφου Απαιτούµενη ηχητική εγκατάσταση, τοποθέτηση ηχείων Για την κάλυψη της συγκεκριµένης επιφάνειας στην ταράτσα του κλειστού µπαρ, και την ταυτόχρονη δηµιουργία συστοιχιών και µεταξύ τους τοποθετήσεων τέτοιων ώστε να επιτυγχάνεται η µέγιστη δυνατή ηχητική ακύρωση προς τους χώρους του λιµανιού, χρησιµοποιήθηκαν συνολικά 16 τεµάχια ηχείων τύπου MX80 της Metro Audio Systems, και 4 τεµάχια υπογούφερ, τύπου L180. Στα πιο κάτω σχήµατα διακρίνονται οι θέσεις τοποθέτησης των ηχείων, ενώ διακρίνονται επίσης και οι κατευθύνσεις εκποµπής καθενός: Τοποθετούνται συνολικά 4 συστοιχίες Array των τεσσάρων δορυφόρων η κάθε µια, επί των κολώνων που δείχνονται στο πάνω σχήµα. Κάθε µια από τις συστοιχίες έχει τα δύο πάνω ηχεία της να στοχεύουν προς µια κατεύθυνση, και τα δύο κάτω ηχεία της να στοχεύουν σε άλλη κατεύθυνση (όπως διακρίνονται οι κατευθύνσεις εκποµπής στα σχήµατα). Σε όλες τις συστοιχίες, το πρώτο πάνω ηχείο τοποθετείται σε ύψος 2,7 µέτρων από το έδαφος. Όλα τα ηχεία έχουν ως προς το οριζόντιο επίπεδο πολύ µικρή κλίση προς τα κάτω ίση µε 2-3 µοίρες. Τα τέσσερα υπογούφερ τοποθετούνται επί του δαπέδου και σηµειώνονται µε τα κόκκινα τετράγωνα στο σχήµα. Το δεύτερο από το πρώτο και το τέταρτο από το τρίτο απέχουν 2,7 µέτρα. Οι τοποθετήσεις όλων των ηχείων είναι κρίσιµες, και καλό είναι να κρατηθούν εντός ορίων της τάξης των +- 5% σχετικά µε τις αναφερόµενες.

Ηχητική κάλυψη χώρου. Στα επόµενα σχήµατα φαίνεται η κάλυψη ηχητικών πιέσεων, µε τον χώρο σε πληρότητα 70%. Στα παρουσιαζόµενα διαγράµµατα κάλυψης φαίνεται ταυτόχρονα και η ηχητική ένταση που θα παράγεται στους χώρους, µε την εγκατάσταση να λειτουργεί σχετικά άνετα, στα 40 W ηλεκτρικής ισχύος για έκαστο ηχείο. Στο επόµενο σχήµα φαίνεται το διάγραµµα κάλυψης για το πλήρες ακουστικό φάσµα (συχνοτικό εύρος οκτάβων από 125 Hz ως 8 KHz):

Σε κάθε θέση εντός του χώρου υπάρχει ενεργειακή πληρότητα και έλλειψη ακυρώσεων, µε την καµπύλη απόκρισης να διατηρείται εντός των (αυστηρών για τη χρήση και τον όγκο του χώρου) ορίων των +-3 db σε όλες τις συχνότητες και όλες τις θέσεις. Τα πιο πάνω φαίνονται και στα επόµενα διαγράµµατα κάλυψης που αντιστοιχούν σε ίδιες ηλεκτρικές ισχύς, και για τις συχνότητες πέριξ των οκτάβων των 125 κύκλων, των 500, του ενός και των τεσσάρων χιλιοκύκλων, κατά σειρά: ιάγραµµα κάλυψης 125 Hz: ιάγραµµα κάλυψης 500 Hz:

ιάγραµµα κάλυψης 1000 Hz: ιάγραµµα κάλυψης 4000 Hz:

Ηχητική ακύρωση Ηχορύπανση Με τη συγκεκριµένη τοποθέτηση των ηχείων στους δύο εξωτερικούς χώρους, η συνολική τους ακτινοβολία προς τις διευθύνσεις του λιµανιού υφίσταται ακύρωση της τάξεως των 10 db SPL κατά µέσο όρο, στο κρίσιµο φάσµα συχνοτήτων από 80 κύκλους ως τους 450-500 κύκλους, µε τις συχνότητες από εκεί και πάνω να εξασθενούν ούτως ή άλλως περαιτέρω εξαιτίας της εγγενούς κατευθυντικότητάς τους. Η ακύρωση προς την πλευρά του λιµανιού που βρίσκεται προς τα αριστερά του σχήµατος όπου σηµειώνονται οι τοποθετήσεις των ηχείων, έχει όπως δείχνεται στο επόµενο σχήµα: Η κορυφή στους 600 κύκλους αντιπροσωπεύει το πάνω όριο έως το οποίο είναι ενεργή η ακύρωση. Η ηχητική εγκατάσταση έχει προϋπολογιστεί να λειτουργεί και µεµονωµένα (είτε ο κάτω χώρος, είτε ο πάνω, µόνοι τους) αλλά και ως σύνολο. Η ακύρωση που επιτυγχάνει κάθε ένας χώρος δεν εξαρτάται από την παρουσία του άλλου. Παράλληλα, έχει εξασφαλιστεί και η σχετική αποµόνωση καθενός χώρου από τον άλλο, έτσι ώστε η µουσική αναπαραγωγή στον έναν να µην παρενοχλεί τον άλλον αυτό συµβαίνει και λόγω της συγκεκριµένης τοποθέτησης των συστοιχιών, αλλά και διότι οι εξ ορισµού περιορισµένοι στο κάθετο επίπεδο λοβοί ακτινοβολίας των Array διατάξεων δεν παρουσιάζουν σηµαντική έξοδο σε γωνίες αντίστοιχες µε αυτές που ορίζουν τα διαφορετικού ύψους επίπεδα των δύο χώρων. Με εντάσεις µέτρου 97 db SPL στους χώρους του καταστήµατος, το σύνολο της εγκατάστασης ακτινοβολεί στους χώρους του λιµανιού όπως δείχνεται στα επόµενα σχήµατα, στις οκτάβες των 125 και των 250 κύκλων κατά σειρά:

125 Hz 250 Hz Στα σχήµατα δεν συνυπολογίζονται οι απορροφήσεις εξαιτίας του εδάφους, του γκαζόν, των φυτών και της εν γένει διαµόρφωσης του εξωτερικού χώρου τα σχήµατα δείχνουν µόνον το λοβό ακτινοβολίας της εγκατάστασης σε αυτή περίπου την απόσταση, και τη µείωση που επιφέρει η ακύρωση συν την απόσταση, µε την εγκατάσταση να παράγει κατά µέσο όρο 97 db στους χώρους του καταστήµατος. Με σχετικά πρόχειρους υπολογισµούς, οι µη υπολογισθέντες παράγοντες θα επιφέρουν περαιτέρω µείωση της έντασης κατά περίπου 4 db, έτσι που θα υπάρχει µείωση έντασης σχετικά µε τους κυρίως χώρους του καταστήµατος περίπου 25 db SPL στους γειτονικούς χώρους του λιµανιού για την οκτάβα των 125 κύκλων, και 25-30 db για την οκτάβα των 250 κύκλων. Για τόσο µικρές -δυστυχώς- αποστάσεις από την πηγή, ο υποβιβασµός αυτός είναι πολύ καλός. Ευελπιστούµε πως η συνολική αυτή µείωση είναι ικανοποιητική, και θα είναι στην πράξη εφικτές εντάσεις της τάξεως των 85-90 SPL στους χώρους τους καταστήµατος χωρίς να γίνονται ενοχλητικά αντιληπτές στα σηµεία που δεν επιθυµούµε να ηχορυπαίνουµε.

Εάν απαιτηθεί περαιτέρω µείωση της ηχορύπανσης, προτείνονται κατασκευές ειδικών πάνελ πίσω από κάθε συστοιχία ηχείων του εξωτερικού χώρου και προς τα εξωτερικά όρια του χώρου, σε απόσταση 20-30 πόντους από τις συστοιχίες. Τα πάνελ αυτά πρέπει να είναι µεγαλύτερα (ιδανικά περί τα 60 εκατοστά) σε κάθε τους πλευρά από τα όρια κάθε συστοιχίας, µπορούν να κατασκευαστούν από σίδερο, µε την πλευρά που κοιτά τα ηχεία να είναι διάτρητη, µε βάθος κοιλότητας περί τα 15 εκατοστά και ηχοαπορροφητικό υλικό εντός της (δύο φύλλα πετροβάµβακα ή υαλοβάµβακα των 5 εκ. έκαστο). ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΕΛΟΣ ΘΑΛΗΣ ΜΕΝΕΞΕΛΗΣ