GREEK HIGHER LEVEL (400 marks)

M 2 Coimisiún na Scrúduithe Stáit State Examinations Commission LEAVING CERTIFICATE EXAMINATION, 2003 GREEK HIGHER LEVEL (400 marks) FRIDAY, 20 JUNE AFTERNOON 2.00 to 5.00 Page 1 of 7

1. Answer Section A or Section B: [50] A. Translate into Greek: When the Athenians knew that the Persians were coming by sea, they sent a man, Pheidippides by name, to Sparta. He ran as quickly as possible, and arrived there the next day. Although the Spartans did not wish the Persians to win, they said they were unable to help because of a festival. Pheidippides returned to Athens, and told the citizens to fight alone. They therefore set out from the city in order to stop the Persians. And so, fighting very bravely at Marathon, they prevented the Persians from enslaving the Greeks, and their fame remains for ever. festival: ορτή B. Read the following passage and answer, in English, the questions which follow: OR (Words of encouragement before a battle in which a prophet will play a major part) Αλλ, νδρες, ο τω χρ ποιε ν πως καστ ς τις αυτ ξυνείσεται τ ς νίκης α τιώτατος ν. α τη γ ρ µ ν, ν θε ς θέλ η, ν ν ποδώσει κα πατρίδα κα ο κους κα λευθερίαν κα τιµ ς κα πα δας ο ς ε σ κα γυνα κας. µακάριοι δ τα, ο ν µ ν νικήσαντες πίδωσι τ ν πασ ν δίστην µέραν. µνηµείου γ ρ ο δε ς πλο σιος ν ο τω καλο τε ξεται. τα τα δ ε πών, κα µεταστραφε ς πρ ς το ς ναντίους, συχίαν ε χε κα γ ρ µάντις παρήγγειλεν α το ς µ πρ τερον πιτίθεσθαι, πρ ν τ ν σφετέρων πέσοι τις τρωθείη πειδ ν µέντοι το το γένηται, γησ µεθα µέν, φη, µε ς, νίκη δ µ ν σται ποµένοις, µο µέντοι θάνατος, ς γέ µοι δοκε. κα ο κ ψε σατο, λλ πε νέλαβον τ πλα, α τ ς µ ν σπερ π µοίρας τιν ς γ µενος κπηδήσας πρ τος, µπεσ ν το ς πολεµίοις, ποθν ήσκει, κα τέθαπται ν τ διαβάσει το Κηφισσο ποταµο. ξ νοιδα: I realize. τυγχάνω: I obtain. µεταστρέφοµαι: I turn. τιτρώσκω: I wound. µο ρα: fate. (a) What should each person realize? (6) (b) What will victory give them? (6) (c) What could a rich man not obtain? (6) (d) After the speaker finished, what did he do? (7) (e) What instructions about attacking did the prophet give? (8) (f) Concerning what had he not told a lie? (6) (g) According to the writer, why did he act as he did? (6) (h) What happened to his body? (5) Page 2 of 7

2. Translate into English any three of the passages A, B, C, D. (All passages in this question carry equal marks): [180] A. (Hermocrates sends false information to the Athenians, and so delays their retreat) δ Ερµοκράτης α τ ς π το τοις τάδε µηχαν ται, δεδι ς µ ο Αθηνα οι καθ συχίαν ν τ νυκτ ποχωρήσωσι. πέµπει τ ν ταίρων τιν ς τ ν αυτο µετ ππέων πρ ς τ τ ν Αθηναίων στρατ πεδον, πε συνεσκ ταζεν ο τοι δ προσελάσαντες κα νακαλεσάµενοί τινας ς ντες τ ν Αθηναίων πιτήδειοι, κέλευον φράζειν Νικί α µ πάγειν τ ς νυκτ ς τ στράτευµα ς Συρακοσίων τ ς δο ς φυλασσ ντων, λλ καθ συχίαν τ ς µέρας παρασκευασάµενον ποχωρε ν. κα ο µ ν ε π ντες π λθον, κα ο κο σαντες διήγγειλαν το ς στρατηγο ς τ ν Αθηναίων. ο δ τ γγέλµατι πεισθέντες σ χασαν τ ν ν κτα, νοµίσαντες ο κ πάτην ε ναι. κα πειδ ο κ ε θ ς ρµησαν, δοξεν α το ς κα τ ν πιο σαν µέραν περιµε ναι πως συσκευάσαιντο ο στρατι ται τ χρησιµώτατα. THUCYDIDES (60) µηχανάοµαι: I devise, scheme. καθ συχίαν: at their leisure. πιτήδειος: friend. πάτη: trick. συσκευάζοµαι: I pack up. B. (How the sending of the sacred mission to Delos delayed the execution of Socrates) Το τ στι τ πλο ον, ς φασιν Αθηνα οι, ν Θησε ς ποτε ε ς Κρήτην το ς δ ς πτ κείνους χετο γων κα σωσέ τε κα α τ ς σώθη. τ ο ν Απ λλωνι ε ξαντο, τ τε, ς λέγεται, ε σωθε εν, κάστου τους θεωρίαν πάξειν ε ς λον πειδ ν ο ν ρξωνται τ ς θεωρίας, ν µος στ ν α το ς ν τ χρ ν ω το τ ω καθαρε ειν τ ν π λιν κα δηµοσί α µηδένα ποκτεινε ν, πρ ν ν ε ς λ ν τε φίκηται τ πλο ον κα πάλιν δε ρο ρχ δ στ τ ς θεωρίας, πειδ ν ερε ς το Απ λλωνος στέψ η τ ν πρ µναν το πλοίου το το δ τυχεν, σπερ λέγω, τ προτεραί α τ ς δίκης γεγον ς. δι τα τα κα πολ ς χρ νος γένετο τ Σωκράτει ν τ δεσµωτηρί ω µεταξ τ ς δίκης τε κα θανάτου. PLATO (60) ε χοµαι: I pray. θεωρία: sacred mission. στέφω: I crown, decorate. καθαρε ω: I am purified. C. (Aphrodite explains that the gods reward those who respect them, and mentions her neglect by Theseus son) Μεγάλη µ ν ν βροτο σι κο κ νώνυµος θε κέκληµαι Κ πρις, ο ρανο τ σω ν γ θ, σοι ναίουσιν νθρώπων π λεις. το ς µ ν σέβοντας τ µ πρεσβε ω κράτη, φθείρω δ σοι φρονο σιν ε ς µ ς µέγα. νεστι γ ρ δ κ ν θε ν γένει τ δε, τιµώµενοι χαίρουσιν νθρώπων πο. λ γων δ δείξω τ νδ λήθειαν τάχα γάρ µε Θησέως πα ς, Αµάζονος τέκνον, µ νος πολιτ ν τ σδε γ ς Τροιζηνίας λέγει κακίστην δαιµ νων µ ε ναι φ σιν. Φοίβου δ δελφήν Αρτεµιν, ι ς κ ρην, τιµ, µεγίστην δαιµ νων γο µενος. νώνυµος: insignificant. Κ πρις: Aphrodite. πρεσβε ω: I honour. τ κράτη: power. µέγα φρονέω: I am conceited. χαίρω: I rejoice. φ σιν: by nature. κ ρη: daughter. EURIPIDES (60) Page 3 of 7

D. (Briseis grieves for the dead Patroclus, recalling his support when her husband was killed by Achilles) Πάτροκλέ µοι δειλ πλε στον κεχαρισµένε θυµ, ζω ν µέν σε λειπον γ κλισίηθεν ο σα, ν ν δέ σε τεθνη τα κιχάνοµαι, ρχαµε λα ν, ψ νιο σ ς µοι δέχεται κακ ν κ κακο α εί. νδρα µ ν δοσάν µε πατ ρ κα π τνια µήτηρ ε δον πρ πτ λιος δεδαϊγµένον ξέϊ χαλκ, τρε ς τε κασιγνήτους, το ς µοι µία γείνατο µήτηρ, κηδείους, ο πάντες λέθριον µαρ πέσπον. ο δ µ ν ο δέ µ ασκες, τ νδρ µ ν κ ς Αχιλλε ς κτεινεν, πέρσεν δ π λιν θείοιο Μ νητος, κλαίειν. HOMER (60) δειλ ς: unhappy. κεχαρισµένος: pleasing. κλισίηθεν: from the tent. κιχάνοµαι: I find. ρχαµος: leader. δεδαϊγµένος: pierced. κασίγνητος: brother. κήδειος: dear, beloved. λέθριον µαρ: day of destruction. άω: I allow. πέρθω: I destroy. 3. Answer either Section A or Section B in this question: [80] A. (i) Translate into English: (50) λλ δι τί δή ποτε µετ µο χαίρουσί τινες πολ ν χρ νον διατρίβοντες; κηκ ατε, νδρες Αθηναίοι, π σαν µ ν τ ν λήθειαν γ ε πον τι κο οντες χαίρουσιν ξεταζοµένοις το ς ο οµένοις µ ν ε ναι σοφο ς, ο σι δ ο. στι γ ρ ο κ ηδές. µο δ το το, ς γώ φηµι, προστέτακται π το θεο πράττειν κα κ µαντείων κα ξ νυπνίων κα παντ τρ π ω πέρ τίς ποτε κα λλη θεία µο ρα νθρώπ ω κα τιο ν προσέταξε πράττειν. τα τα, νδρες Αθηνα οι, κα ληθ στιν κα ε έλεγκτα. ε γ ρ δ γωγε τ ν νέων το ς µ ν διαφθείρω το ς δ διέφθαρκα, χρ ν δήπου, ε τε τιν ς α τ ν πρεσβ τεροι γεν µενοι γνωσαν τι νέοις ο σιν α το ς γ κακ ν πώποτέ τι συνεβο λευσα, νυν α το ς ναβαίνοντας µο κατηγορε ν κα τιµωρε σθαι. THE INTELLECTUAL REVOLUTION (ii) Answer any three of the following questions. They carry ten marks each: (30) (a) (b) (c) (d) (e) Outline briefly how Socrates differed from the Sophists. Explain what is meant by the term to serve as a prytanis. What do we learn about Socrates character from his behaviour in prison? Name the prosecutors of Socrates and state the charges brought against him. Explain the case of µο and the mood of τιµωρε σθαι underlined above. Page 4 of 7

B. (i) Translate into English: (50) Εκτορα δ σπερχ ς κλονέων φεπ κ ς Αχιλλε ς. ς δ τε νεβρ ν ρεσφι κ ων λάφοιο δίηται, ρσας ξ ε ν ς, διά τ γκεα κα δι βήσσας τ ν δ ε πέρ τε λάθ ησι καταπτήξας π θάµν ω, λλά τ νιχνε ων θέει µπεδον, φρα κεν ε ρ η ς Εκτωρ ο λ θε ποδώκεα Πηλεϊ ωνα. σσάκι δ ρµήσειε πυλάων αρδανιάων ντίον ϊ ξασθαι ϋδµήτους π π ργους, ε πώς ο καθ περθεν λάλκοιεν βελέεσσι, τοσσάκι µιν προπάροιθεν ποστρέψασκε παραφθ ς πρ ς πεδίον α τ ς δ ποτ πτ λιος πέτετ α εί. ς δ ν νείρ ω ο δ ναται φε γοντα διώκειν ο τ ρ τ ν δ ναται ποφε γειν ο θ διώκειν ς τ ν ο δ νατο µάρψαι ποσίν, ο δ ς λ ξαι. A WORLD OF HEROES (ii) Answer any three of the following questions. They carry ten marks each: (30) (a) (b) (c) (d) Comment on the part played by the gods in this book. What happened to Hektor s body after he was killed? Why do you think these things were done to it? Scan line 3 in the piece above. Mark the quantities, and name the metre. Explain briefly what is meant by describing the Iliad as an oral epic. (e) Write a brief note on the character of Hektor as shown in Book 22. 4. Answer three of the following questions. At least one question must be chosen from Section A and one question from Section B. The third question may be chosen from either Section A or Section B. (Each question carries thirty marks): [90] A. (i) (ii) Make a critical assessment of the Sicilian expedition, suggesting reasons for its failure. Write notes on any two of the following: Cleisthenes; Pylos and Sphacteria; Rule of the Thirty; Battle of Mantinea; Battle of River Granicus. (iii) (iv) Trace and explain the emergence of Macedonia as the leading power in Fourth Century Greece. Describe and comment on the main features of: (a) the Spartan system of government (b) the Spartan way of life. Page 5 of 7

B. (i) (ii) (iii) (iv) Outline the theme of three of the works by Xenophon. Show how events in his life led him to write these books. Write a brief account of the life of Sophocles. Comment on the ways he contributed to the development of tragedy, with references to his plays. Explain the difference between Black Figure and Red Figure vases. Name one painter, and describe one of his vases that appeals to you. Having looked at photographs A, B and C below, answer two of the following questions: (a) (b) (c) To what period does the statue shown in Photograph A belong? Comment on the design and execution of the piece. Name the temple shown in Drawing B. Describe the main features of the building. Photograph C shows a statue from the Fourth Century B.C. List the features of this statue which differ from the features of statues of female figures from the Archaic period. A Page 6 of 7

B C Page 7 of 7

BLANK PAGE Page 8 of 6