(Με νοσηλευτές, μαίες και επισκέπτριες υγείας) (Συνοπτική Περίληψη Πρότασης)

Παγκύπριος Σύνδεσμος Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑ.ΣΥ.Ν.Μ) Παγκύπρια Συντεχνία Νοσηλευτών (ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ) Επαρκής και ασφαλής στελέχωση στα νοσηλευτήρια της Κύπρου και στις άλλες υπηρεσίες υγείας (Με νοσηλευτές, μαίες και επισκέπτριες υγείας) (Συνοπτική Περίληψη Πρότασης)

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑΣΥΝΜ) και η Παγκύπρια Συντεχνία Νοσηλευτών (ΠΑΣΥΝΟ), μετά από κοινές συναντήσεις και αφού μελέτησαν ενδελεχώς και συζήτησαν το έγγραφο εργασίας (V11.05.2016) κατέληξαν σε κοινές θέσεις, εισηγήσεις, προτάσεις και απόψεις, οι οποίες υποβάλλονται προς το Υπουργείο Υγείας προς συζήτηση και επίτευξη συμφωνίας. Υπενθυμίζεται ότι το εν λόγω έγγραφο που αφορά πρόταση της εργοδοτικής πλευράς για τη στελέχωση των κλινικών εσωτερικής νοσηλείας των δημόσιων Νοσηλευτηρίων της Κύπρου έχει δοθεί στους φορείς αυτούς από την εργοδοτική πλευρά (Υπουργείο Υγείας) για συζήτηση, με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας, με αφορμή το αίτημα της ΠΑΣΥΝΟ για αναβάθμιση των κλιμάκων του συνόλου των νοσηλευτών, μαιών και επισκεπτριών υγείας και ένταξη τους στις πανεπιστημιακές δομές. Οι θέσεις, εισηγήσεις ΠΑΣΥΝΜ- ΠΑΣΥΝΟ συνοψίζονται και κατανέμονται σε 1. Κάποιες γενικές τοποθετήσεις των φορέων αυτών που σχετίζονται με Τις θέσεις τους όσον αφορά το σχετικό έγγραφο εργασίας που τους έχει δοθεί (V11.05.2016) για τη στελέχωση των κλινικών εσωτερικής νοσηλείας των δημοσίων νοσηλευτηρίων. Τις γενικότερες θέσεις και απόψεις τους όσον αφορά τα στοιχεία που συνθέτουν την ασφαλή και επαρκή στελέχωση των τμημάτων/κλινικών/υπηρεσιών υγείας, με νοσηλευτές, μαίες και επισκέπτριες υγείας.

2. Μια σχετική βιβλιογραφική ανασκόπηση και ερευνητικά δεδομένα που αφορούν Την νοσηλευτική/ Μαιευτική στελέχωση σε σχέση με τις εκβάσεις υγείας των πολιτών (υγιείς και ασθενείς, οικογένειες και ευρύτερη κοινωνία) Το μείγμα δεξιοτήτων (skill mix - Αναλογία ποσοστού εγγεγραμμένων νοσηλευτών προς ποσοστό βοηθητικού προσωπικού) στην νοσηλευτική και την μαιευτική, σε σχέση με τις εκβάσεις υγείας των πολιτών Τις οικονομικές προεκτάσεις της ασφαλούς ή της μη ασφαλούς νοσηλευτικής/μαιευτικής στελέχωσης και του κατάλληλου ή του μη κατάλληλου μείγματος δεξιοτήτων 3. Τις προτάσεις θέσεις και εισηγήσεις τους όσον αφορά τα στοιχεία που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη στελέχωση των τμημάτων στα οποία οι ανάγκες νοσηλευτικής/μαιευτικής φροντίδας είναι αυξημένες σε κάποιο βαθμό (σε σχέση με τα γενικά τμήματα εσωτερικής νοσηλείας) [π.χ. ογκολογικά, αιματολογικά, παιδιατρικά κλπ.] ή στα πιο εξειδικευμένα τμήματα και τομείς νοσηλευτικής/ μαιευτικής εργασίας [π.χ. Μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), Μονάδες αυξημένης φροντίδας - (ΜΑΦ), μονάδες τεχνητού νεφρού, χειρουργεία, μαιευτικές μονάδες, τμήματα ατυχημάτων και επειγόντων περιστατικών - (ΤΑΕΠ) κλπ.]

4. Στη βάση και των υπόλοιπων στοιχείων αλλά και των βιβλιογραφικών δεδομένων από το διεθνή χώρο, ΠΑΣΥΝΜ και ΠΑΣΥΝΟ παρουσιάζουν (όπως τους έχει ζητηθεί) και συγκεκριμένη δική τους πρόταση (παράδειγμα) που βασίζεται σε άσκηση που αφορά Τα τμήματα εσωτερικής νοσηλείας (Παρόμοια με το έγγραφο που είχε δοθεί [V11.05.2016], αλλά περιλαμβάνοντας όλα τα τμήματα εσωτερικής νοσηλείας σε όλα τα νοσοκομεία της Κύπρου. Περαιτέρω παρουσιάζονται στοιχεία (προτάσεις στην βάση και άσκησης) που αφορούν τη στελέχωση o των τμημάτων ατυχημάτων και επειγόντων περιστατικών (ΤΑΕΠ), o των χειρουργείων, o των μαιευτηρίων και μαιευτικών μονάδων o το τμήμα επισκεπτών και επισκεπτριών υγείας (ως έχει τώρα - θεωρούμε ότι οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να αναπτυχθούν πολύ περισσότερο π.χ. ανάπτυξη σχολιατρικής νοσηλευτικής). o και την νοσηλευτική/μαιευτική στην κοινότητα (ως έχει τώρα- θεωρούμε ότι θα πρέπει να αναπτυχθεί περισσότερο γεωγραφική επέκταση καθώς και νέοι ρόλοι). 5. Ακόμα γίνονται κάποιες προτάσεις για ανάπτυξη της νοσηλευτικής και της μαιευτικής σε νέους ρόλους, στην κοινότητα (π.χ. σχολιατρική νοσηλευτική, νοσηλευτική επαγγελματικής υγείας) αλλά και στα πλαίσια της προηγμένης νοσηλευτικής πρακτικής. 6. Η πρόταση ΠΑΣΥΝΜ- ΠΑΣΥΝΟ αφορά ένα αρκετά μεγάλο μέρος της συνολικής στελέχωσης που αυτή την στιγμή έχουν τα δημόσια νοσηλευτήρια αλλά δεν καλύπτει όλη την στελέχωση. Από αυτή απουσιάζουν προς το παρόν, στοιχεία στελέχωσης που αφορούν την ψυχική υγεία, τα εξωτερικά ιατρεία και τα υγειονομικά κέντρα (αστικά και αγροτικά)

Β. ΓΕΝΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ Β1. Η ασφάλεια των Κύπριων πολιτών καθώς και η προσφορά ποιοτικής νοσηλευτικής/ μαιευτικής φροντίδας προς την κοινωνία της Κύπρου αλλά και διεθνώς, προϋποθέτει σύμφωνα με τον ΠΑΣΥΝΜ και την ΠΑΣΥΝΟ ότι οι παρεχόμενες προς τους πολίτες υπηρεσίες υγείας, κάτω από οποιοδήποτε σύστημα υγείας, θα έχουν: 1. Επαρκή αριθμό εκπαιδευμένων νοσηλευτών και μαιών 2. Ένα κατάλληλο και σωστό μείγμα δεξιοτήτων (αναλογία εγγεγραμμένων νοσηλευτών προς βοηθητικό προσωπικό) που θα λαμβάνει υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες που υπάρχουν σήμερα (αξιοποίηση της πλούσιας εκπαίδευσης των κύπριων νοσηλευτών και μαιών - πτυχία, ειδικότητες, μετεκπαιδεύσεις) και τις εκάστοτε ανάγκες ή συνθήκες που θα προκύπτουν μέσα από ένα ευέλικτο σύστημα. 3. Νοσηλευτικό και μαιευτικό προσωπικό που να είναι πανεπιστημιακά εκπαιδευμένο και να έχει πολύ καλή κλινική κατάρτιση. 4. Νοσηλευτικό και μαιευτικό προσωπικό που να τυγχάνει συνεχούς επιμόρφωσης και διατήρησης των κλινικών του δεξιοτήτων (όπως διασφαλίζεται με τους περί νοσηλευτικής και μαιευτικής νόμους του 1988 έως 2015- περί ανανέωσης άδειας άσκησης επαγγέλματος)(republic of Cyprus 2012a)(Republic of Cyprus 2012b) 5. Φόρτος εργασίας για τους νοσηλευτές και τις μαίες που να μπορεί να είναι διαχειρίσιμος. 6. Επάρκεια και διαθεσιμότητα άλλων υλικών και άυλων πόρων στο νοσηλευτικό/ μαιευτικό δυναμικό έτσι που να μπορεί να προσφέρει την καλύτερη δυνατή νοσηλευτική/ μαιευτική φροντίδα.

Β2. Πιο κάτω παρουσιάζονται οι γενικές τοποθετήσεις ΠΑΣΥΝΜ και ΠΑΣΥΝΟ επί του εγγράφου εργασίας (V11.05.2016): Ως πολύ σοβαρό θέμα αρχής, θεωρούμε και τονίζουμε (όπως έχουμε ήδη εκφράσει και προφορικά) ότι η νοσηλευτική/ μαιευτική φροντίδα δύναται να παρέχεται μόνον από ένα επίπεδο νοσηλευτών ή μαιών. Ως εκ τούτου ο διαχωρισμός της νοσηλευτικής φροντίδας (όπως παρουσιάζεται στις σελίδες 12 και 13 του εγγράφου εργασίας (V11.05.2016) σε δύο επίπεδα δεν μας βρίσκει σύμφωνους σε καμία απολύτως περίπτωση. Όπως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά επαγγέλματα έτσι και τα επαγγέλματα της νοσηλευτικής και της μαιευτικής ασκούνται μόνο από επιστήμονες επαγγελματίες οι οποίοι ανήκουν σε ένα επίπεδο. Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν καθήκοντα που σήμερα αναλαμβάνονται από νοσηλευτές και μαίες, τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως βοηθητικά ή υποστηρικτικά προς το έργο των νοσηλευτών ή/και μαιών. Κάτω από αυτήν την παραδοχή είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε την ανάπτυξη νέων θεσμών ή την ενδυνάμωση υφιστάμενων θεσμών (π.χ. βοηθών θαλάμου) που θα είναι υποστηρικτικοί ή βοηθητικοί προς αυτή καθ αυτήν την επιστημονική νοσηλευτική/ μαιευτική φροντίδα. Σε μελλοντικό στάδιο και σταδιακά τα καθήκοντα που σήμερα αναλαμβάνουν οι νοσηλευτές, οι επισκέπτριες υγείας και οι μαίες θα μπορούσαν να διαχωριστούν σε επιστημονικά νοσηλευτικά καθήκοντα (που θα συνεχίσουν να τα κάνουν επιστήμονες νοσηλευτές/τριες, επισκέπτες υγείας/ επισκέπτριες υγείας και μαίες/μαιευτές) και βοηθητικά ή υποστηρικτικά καθήκοντα (τα οποία μπορούν να ασκούνται από βοηθητικό ή υποστηρικτικό προσωπικό). Τονίζεται ότι στην αναφορά από το Royal College of Nurses (Μάρτιος 2012) για μείγμα δεξιοτήτων με εγγεγραμμένους νοσηλευτές (65%) και μη εγγεγραμμένους (ποσοστό 35%), το 35% αφορά Ηealth Care Support Workers (HCSW) που στην προκειμένη περίπτωση αναφέρεται σε υποστηρικτικό προσωπικό όπως καθαρίστριες, βοηθούς θαλάμων,

κλητήρες, γραφείς θαλάμων κλπ. Το δε ποσοστό του υπάρχοντος υποστηρικτικού/ βοηθητικού προσωπικού σε σχέση με το νοσηλευτικό/ μαιευτικό δυναμικό στα Κυπριακά νοσηλευτήρια ίσως να είναι πολύ μεγαλύτερο από 35%, αυτήν την στιγμή. Όπως τεκμαίρεται από την βιβλιογραφία στις πλείστες χώρες η προσπάθεια αύξησης του βοηθητικού προσωπικού και μείωση των πτυχιούχων νοσηλευτών (αλλαγή στο μείγμα δεξιοτήτων) έγινε με απώτερο σκοπό την μείωση των δαπανών των υπηρεσιών υγείας (και χωρίς κριτική αξιολόγηση του εγχειρήματος) και ακόμα επειδή υπήρχε έλλειψη εκπαιδευμένου νοσηλευτικού/ μαιευτικού προσωπικού στις χώρες αυτές (αναγκαίο κακό). Θεωρούμε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια για υπολογισμό της στελέχωσης ή προσπάθεια καθορισμού μείγματος δεξιοτήτων (σε αναλογίες εγγεγραμμένων νοσηλευτών και βοηθητικού προσωπικού) στα νοσηλευτήρια της Κύπρου με νοσηλευτές και μαίες, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη ότι στην Κύπρο προς το παρόν (και σε αντίθεση με τις πλείστες άλλες χώρες) δεν υπάρχει έλλειψη στον αριθμό των πτυχιούχων νοσηλευτών και μαιών, και αντίθετα υπάρχουν νοσηλευτές και μαίες (απόφοιτοι πανεπιστημίων) που αναζητούν εργοδότηση είτε στην Κύπρο είτε σε χώρες του εξωτερικού. Θεωρούμε περαιτέρω ότι το κατάλληλο και σωστό μείγμα δεξιοτήτων θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες που υπάρχουν σήμερα (να προβαίνει σε αξιοποίηση της πλούσιας εκπαίδευσης των κύπριων νοσηλευτών και μαιών - πτυχία, ειδικότητες, μετεκπαιδεύσεις). Ακόμα πιστεύουμε ότι με την ανάπτυξη νέων ρόλων στην κοινότητα, προαγωγή και αγωγή υγείας και στην προηγμένη νοσηλευτική πρακτική) πέραν της συζήτησης για υποστήριξη από βοηθητικό προσωπικό θα μπορούσε η Κύπρος να πετύχει ένα πολύ καλό μείγμα δεξιοτήτων στην νοσηλευτική και την μαιευτική (βοηθητικό προσωπικό, πτυχιούχοι

νοσηλευτές/ μαίες σε βασικές επιστημονικές θέσεις, πτυχιούχοι νοσηλευτές/ μαίες με περισσότερα ή προηγμένα προσόντα σε αναβαθμισμένους ή προηγμένους επιστημονικούς ρόλους. Ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονται σε ένα νοσηλευτικό τμήμα δεν αποτελεί από μόνος του το ασφαλέστερο κριτήριο για την αξιολόγηση του νοσηλευτικού φόρτου εργασίας και κατ επέκταση για την αξιολόγηση των αναγκών σε νοσηλευτικό προσωπικό. Η κλινική βαρύτητα των νοσηλευόμενων ασθενών, η διαθέσιμη υλικοτεχνική υποδομή, η εμπειρία του προσωπικού, ο χρόνος νοσηλείας, η κίνηση των ασθενών (αριθμός εισαγωγών, εξιτηρίων και μεταφορών) αλλά και οι εφαρμοζόμενες ιατρικές πρακτικές είναι μόνο μερικά από τα κριτήρια που διαμορφώνουν τις ανάγκες σε νοσηλευτικό προσωπικό. Στη βάση αυτής της παραδοχής θεωρούμε ότι οι αναλογίες νοσηλευτών προς κλίνες νοσηλείας ή νοσηλευτών προς ασθενείς/πολίτες προς παρακολούθηση/ εξυπηρέτηση (ανάλογα με την περίπτωση) θα πρέπει να διαφέρουν σε τμήματα στα οποία οι ανάγκες νοσηλευτικής φροντίδας είναι αυξημένες σε κάποιο βαθμό (σε σχέση με τα γενικά τμήματα εσωτερικής νοσηλείας) ή στα πιο εξειδικευμένα τμήματα. Γίνεται εισήγηση όπως τα νοσηλευτικά τμήματα/κλινικές/υπηρεσίες νοσηλείας, ταξινομηθούν σε τρείς βασικές κατηγορίες νοσηλευτικής/μαιευτικής φροντίδας. Αυτές οι κατηγορίες σε μεγάλο βαθμό μπορούν να καθορίσουν και τις αναλογίες νοσηλευτών/μαιών προς κλίνες νοσηλείας ή νοσηλευτών/μαιών προς ασθενείς/πολίτες προς παρακολούθηση/ εξυπηρέτηση (ανάλογα με την περίπτωση).

Οι τρεις αυτές κατηγορίες ταξινόμησης των νοσηλευτικών τμημάτων κλινικών/υπηρεσιών νοσηλείας, θα μπορούσε να είναι οι ακόλουθες: 1) Υπηρεσίες γενικής νοσηλευτικής φροντίδας: Γενικά τμήματα/κλινικές εσωτερικής νοσηλείας, που συνήθως προσφέρουν γενική νοσηλευτική φροντίδα. 2) Υπηρεσίες νοσηλευτικής/μαιευτικής φροντίδας αυξημένων αναγκών υγείας: Τμήματα/κλινικές/υπηρεσίες όπου οι ανάγκες νοσηλευτικής/ μαιευτικής φροντίδας και παρακολούθησης είναι αυξημένες ή εξειδικευμένες σε κάποιο βαθμό (σε σχέση με τα γενικά τμήματα εσωτερικής νοσηλείας) 3) Υπηρεσίες νοσηλευτικής/μαιευτικής φροντίδας ιδιαιτέρα αυξημένων αναγκών υγείας ή εντατικής νοσηλείας: Τμήματα/κλινικές/υπηρεσίες όπου οι ανάγκες νοσηλευτικής/ μαιευτικής φροντίδας είναι ιδιαίτερα αυξημένες ή πολύ εξειδικευμένες ή που χρήζουν εντατικής νοσηλείας ή/και αυστηρής νοσηλευτικής παρακολούθησης.

Πρώτη κατηγορία - Υπηρεσίες γενικής νοσηλευτικής φροντίδας: Γενικά τμήματα/κλινικές εσωτερικής νοσηλείας, που συνήθως προσφέρουν γενική νοσηλευτική φροντίδα. Γίνεται εισήγηση σε αυτή να ενταχθούν τα τμήματα που ασχολούνται με κάποιες παθολογικές ειδικότητες (παθολογικά, πνευμονολογικά) και κάποιες ειδικότητες χειρουργικής (χειρουργικό, ουρολογικό ορθοπεδικό, ωτορινολαριγγολογικό, γυναικολογικό, οφθαλμολογικό) που συνήθως προσφέρουν γενική νοσηλευτική φροντίδα. Στην ίδια κατηγορία, εμπίπτει και το καρδιολογικό τμήμα όπου δεν υπάρχει τηλεμετρία. Εάν υπάρχει τηλεμετρία, τότε το τμήμα είναι καλύτερα να εντάσσεται στην δεύτερη κατηγορία γιατί ένας νοσηλευτής θα πρέπει να παρακολουθεί την τηλεμετρία. Στη βάση των προνοιών του περί ιδιωτικών νοσηλευτηρίων νόμου, του τρόπου που γίνεται ο υπολογισμός της στελέχωσης από τη Διεύθυνση Νοσηλευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας σήμερα, των παραδοχών και παραδειγμάτων που υπάρχουν στο έγγραφο εργασίας (V11.05.2016), αλλά και της διεθνούς βιβλιογραφίας που υποστηρίζει σαφώς ότι η αναλογία 1 νοσηλευτή/ τριας προς 8 ασθενείς επηρεάζει αρνητικά τις εκβάσεις υγείας των ασθενών και μπορεί να επιφέρει σοβαρές και επικίνδυνες επιπλοκές προτείνονται οι ακόλουθες αναλογίες νοσηλευτών προς κλίνες νοσηλείας ή νοσηλευτών προς ασθενείς/πολίτες προς παρακολούθηση/ εξυπηρέτηση για αυτήν την κατηγορία Πρωί: 1:5 Απόγευμα: 1:6 Νύκτα: 1:6 Τα τμήματα αυτά, πέραν της ασφαλούς στελέχωσης με νοσηλευτές, μπορούν να στελεχωθούν επιπρόσθετα με βοηθητικό προσωπικό το οποίο μπορεί να διεκπεραιώνει απλά καθήκοντα καθαριότητας και σίτισης των ασθενών, ή άλλα βοηθητικά προς το έργο των νοσηλευτών καθήκοντα με βάση την αναλογία που θα συμφωνηθεί με το Υπουργείο Υγείας.

Δεύτερη κατηγορία - Υπηρεσίες νοσηλευτικής/μαιευτικής φροντίδας αυξημένων αναγκών υγείας: Τμήματα/κλινικές/υπηρεσίες όπου οι ανάγκες νοσηλευτικής/ μαιευτικής φροντίδας και παρακολούθησης είναι αυξημένες ή εξειδικευμένες σε κάποιο βαθμό (σε σχέση με τα γενικά τμήματα εσωτερικής νοσηλείας). Γίνεται εισήγηση σε αυτήν να ενταχθούν τα τμήματα με κάποιες ιδιαιτερότητες στην κατηγορία των ασθενών (π.χ. παιδιατρικά και γενικά τμήματα νοσηλείας νεογνών) ή τα τμήματα όπου οι ανάγκες νοσηλευτικής/ μαιευτικής φροντίδας και παρακολούθησης είναι αυξημένες ή εξειδικευμένες σε κάποιο βαθμό (π.χ. παραπληγικό, αιματολογικά και ογκολογικά τμήματα, νεφρολογικά τμήματα, νευροχειρουργικό, αγγειοθωροκωχειρουργικό, καρδιολογικά αν συνδέονται με εξιδεικευμένες παρακολουθήσεις και νοσηλεία (π.χ. τηλεμετρία, αγγειογραφίες κλπ.) Στη βάση των προνοιών του περί ιδιωτικών νοσηλευτηρίων νόμου, του τρόπου που γίνεται ο υπολογισμός της στελέχωσης από τη Διεύθυνση Νοσηλευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας σήμερα, των παραδειγμάτων που υπάρχουν στο έγγραφο εργασίας (V11.05.2016), αλλά και της διεθνούς βιβλιογραφίας, προτείνονται οι ακόλουθες αναλογίες νοσηλευτών προς κλίνες νοσηλείας ή νοσηλευτών προς ασθενείς/πολίτες προς παρακολούθηση/ εξυπηρέτηση για αυτήν την κατηγορία Πρωί: 1:4 Απόγευμα: 1:5 Νύκτα: 1:6

Τρίτη κατηγορία - Υπηρεσίες νοσηλευτικής/μαιευτικής φροντίδας ιδιαιτέρα αυξημένων αναγκών υγείας ή εντατικής νοσηλείας ή/και αυστηρής νοσηλευτικής παρακολούθησης Γίνεται εισήγηση σε αυτήν να ενταχθούν οι μονάδες τεχνητού νεφρού (τμήματα αιμοκάθαρσης), οι μονάδες αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ) οι μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και μονάδες αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ) για ενήλικες, για παιδιά και νεογνά. Σε γενικές γραμμές και στη βάση της διεθνούς βιβλιογραφίας (βλέπε σχετικό κεφάλαιο) και της διεθνούς πρακτικής οι αναλογίες νοσηλευτών προς κλίνες νοσηλείας ή νοσηλευτών προς ασθενείς/πολίτες προς παρακολούθηση/ εξυπηρέτηση για την τρίτη κατηγορία (ανάλογα με την περίπτωση) κυμαίνονται συνήθως από 1:1 (νοσηλευτή: ασθενή) μέχρι και το πολύ 1:2 (νοσηλευτή: ασθενείς). Στη βάση των ιδιαιτεροτήτων, που φαίνεται να ισχύουν σε κάθε ένα ξεχωριστά από αυτά τα τμήματα, και στη βάση των προνοιών του περί ιδιωτικών νοσηλευτηρίων νόμου, του τρόπου που γίνεται ο υπολογισμός της στελέχωσης από τη Διεύθυνση Νοσηλευτικών Υπηρεσιών σήμερα, των προτάσεων και παραδειγμάτων που υπάρχουν στο έγγραφο εργασίας (V11.05.2016) αλλά και στη βάση της διεθνούς βιβλιογραφίας, οι αναλογίες που προτείνονται για αυτή την κατηγορία ποικίλουν από τμήμα σε τμήμα αλλά και νοσοκομείο (βλέπε κυρίως μελέτη σελίδες 14 έως 17 καθώς και ειδικό κεφάλαιο για μονάδες εντατικής θεραπείας)

Στα πλαίσια των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται για την αναδιοργάνωση των δημοσίων νοσηλευτηρίων και της προοπτικής ενός υγιούς ανταγωνισμού καθώς και του ανταγωνισμού ανάμεσα στα ιδιωτικά και στα δημόσια νοσηλευτήρια, θεωρούμε ότι η στελέχωση των δύο αυτών υγειονομικών τομέων σε αναλογίες νοσηλευτών και μαιών ανά κλίνη νοσηλείας, δεν μπορεί σε γενικές γραμμές να διαφέρει σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, είναι γενικά παραδεκτό ότι υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες σε κάθε ένα από αυτούς τους τομείς, στοιχείο που κάθε προγραμματισμός για στελέχωση με νοσηλευτές και μαίες θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη. Για παράδειγμα η εισροή περιστατικών και ασθενών στα τμήματα ατυχημάτων και επειγόντων περιστατικών (ΤΑΕΠ), καθώς και η βαρύτητα αυτών των περιστατικών δυνατόν να διαφέρει στους δύο τομείς, ενώ κάποιες ιατρικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες προσφέρονται (προς το παρόν) μόνο στον ένα από τους δύο αυτούς τομείς. Όπως και στο υφιστάμενο σύστημα υπολογισμού της στελέχωσης (από τη διεύθυνση των νοσηλευτικών υπηρεσιών) εισηγούμαστε ότι στον τελικό υπολογισμό για τις συνολικές ανάγκες θα πρέπει να προστίθεται ένα ποσοστό 25% για ετήσιες άδειες, άδειες ασθενείας, άδειες μητρότητας, εκπαιδευτικές άδειες κλπ. Ενώ στο υφιστάμενο σύστημα στελέχωσης προστίθεται επιπλέον ένας προϊστάμενος (συνολικά) σε κάθε τμήμα/ κλινική, η εισήγηση μας είναι η προσθήκη σε κάθε τμήμα τριών προϊστάμενων βάρδιας (ένας/μία για να καλύπτει την πρωινή νοσηλευτική/μαιευτική βάρδια, ένα/μία για να καλύπτει την απογευματινή νοσηλευτική/μαιευτική βάρδια και ένας/μία για να καλύπτει εκ περιτροπής την νυκτερινή νοσηλευτική/μαιευτική βάρδια σε ολόκληρο το νοσοκομείο ή για ένα αριθμό τμημάτων/κλινικών, αλλά και για να μην μένει ακάλυπτο διοικητικά το τμήμα σε περίπτωση αδειών). Η μη συμπερίληψη των προϊσταμένων βάρδιας στον αριθμό της στελέχωσης αποτελεί διεθνή πρακτική στην βάση της διεθνούς βιβλιογραφίας.

Θεωρούμε ότι η μη συμπερίληψη των προϊσταμένων βάρδιας στον υπολογισμό του αριθμού της στελέχωσης θα συνεισφέρει στην καλύτερη, αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη οργάνωση της νοσηλευτικής/μαιευτικής εργασίας, καθώς και ουσιαστικότερο έλεγχο των νοσηλευτικών/ μαιευτικών δραστηριοτήτων. Στα πλαίσια δε της αναδιοργάνωσης και μεταρρύθμισης των δημόσιων νοσηλευτηρίων που απώτερο σκοπό έχει την κατά το δυνατόν ποιοτικότερη και αποτελεσματικότερη φροντίδα υγείας στους Κύπριους πολίτες, αυτή η προοπτική κρίνεται ως πολύ σημαντική. Θα πρέπει να τονισθεί ότι η κάλυψη της πρωινής και απογευματινής βάρδιας σε κάθε τμήμα με υπεύθυνο βάρδιας και η κάλυψη της νυκτερινής νοσηλευτικής/μαιευτικής βάρδιας με ένα /μία νοσηλευτικό προϊστάμενο/η (ΠΝΛ ή ΑΝΛ) σε ολόκληρο το νοσηλευτήριο ή για ένα αριθμό τμημάτων/κλινικών γίνεται και τώρα αλλά στον υπολογισμό της στελέχωσης (αριθμητικά) υπολογίζεται μόνον ένας συνολικά προϊστάμενος. Η δε παρούσα διοικητική δομή επιτρέπει σαφώς και χωρίς πρόσθετο κόστος, την κάλυψη με νοσηλευτικό προϊστάμενο βάρδιας (ΠΝΛ ή ΑΝΛ) σε όλες τις βάρδιες νοσηλευτικής φροντίδας. Στο υφιστάμενο σύστημα υπολογισμού της στελέχωσης (από την διεύθυνση των νοσηλευτικών υπηρεσιών) στον τελικό υπολογισμό για τις συνολικές ανάγκες επιπλέον του 25% για κάλυψη των βραχυπρόθεσμων αναγκών, παραχωρείται εξαίρεση στις Νοσηλευτικές Υπηρεσίες για αντικατάσταση μέχρι 79 νοσηλευτών ετησίως για κάλυψη αναγκών που προκύπτουν από άδειες μητρότητας ή/και μακροχρόνιες άδειες ασθενείας ή άδειες άνευ απολαβών. Η πρακτική αυτή θα ήταν καλό σε γενικές γραμμές να συνεχιστεί. Τα δημόσια νοσηλευτήρια θα πρέπει να έχουν την ευελιξία να στελεχωθούν επαρκώς και κάτω από τέτοιες ανάγκες που προκαλούν προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία των νοσηλευτηρίων για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ο αριθμός των νοσηλευτών που δύναται να αντικαθίστανται κάτω από αυτές τις συνθήκες σε κάθε νοσηλευτήριο θα μπορούσε να αποτελέσει προϊόν συμφωνίας (μεταξύ των φορέων νοσηλευτικής και της εργοδοτικής πλευράς).

3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ (ΣΥΝΟΨΗ) Η βιβλιογραφία τεκμηριώνει τη σχέση ανάμεσα στα επίπεδα νοσηλευτικής/μαιευτικής στελέχωσης, στα επίπεδα εκπαίδευσης των νοσηλευτών και των μαιών και στο μείγμα δεξιοτήτων (skill mix = αναλογία εγγεγραμμένων νοσηλευτών/μαιών προς βοηθητικό προσωπικό) με τις εκβάσεις υγείας των πολιτών. Η ανεπαρκής στελέχωση, το ακατάλληλο μείγμα δεξιοτήτων, αλλά και η ανεπαρκής εκπαίδευση ή/και εμπειρία του νοσηλευτικού/μαιευτικού προσωπικού σε ένα κράτος δυνατόν να θέτει σε μεγάλο και διαρκή κίνδυνο τους πολίτες αφού μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια των πολιτών να επηρεάσουν την ποιότητα στην φροντίδα υγείας, να αυξήσουν την νοσηρότητα και θνησιμότητα να αυξήσουν την εμφάνιση ανεπιθύμητων αρνητικών εκβάσεων ή επιπλοκών στους ασθενείς όπως για παράδειγμα μετεγχειρητικές επιπλοκές, πτώσεις, κατακλίσεις, λοιμώξεις κλπ. Αυτές οι εκβάσεις μπορεί να οδηγήσουν συνεπακόλουθα τους ασθενείς μέχρι και στο θάνατο, να επιφέρουν, στους πολίτες (ασθενείς και τους οικείους τους) αχρείαστη ταλαιπωρία να επιφέρουν, στους ασθενείς αχρείαστη παράταση της παραμονής στα νοσηλευτήρια να επιφέρουν κατ επέκταση αύξηση και των δαπανών υγείας του κράτους.

3.1 Νοσηλευτική/ Μαιευτική στελέχωση και εκβάσεις υγείας Όταν οι νοσηλευτές και μαίες πιέζονται να εργαστούν κάτω από συνθήκες σπανιζόντων ή πεπερασμένων πόρων, ανεπαρκούς στελέχωσης, πολύ μεγάλου φόρτου εργασίας, χρονικών περιορισμών και ακατάλληλου μείγματος δεξιοτήτων (skill mix). τότε δυσχεραίνεται σαφώς η διεκπεραίωση του νοσηλευτικού/μαιευτικού έργου και οδηγεί συνεπακόλουθα, o στη αύξηση του ποσοστού θνησιμότητας, o στη αύξηση των παραλείψεων στη φροντίδα, o στη αύξηση των επιπλοκών και αρνητικών εκβάσεων για τους ασθενείς όπως πτώσεις, νοσοκομειακές λοιμώξεις, χαμηλά ποσοστά ικανοποίησης των ασθενών. o στη μείωση των επιπέδων ασφάλειας και ποιότητας στην φροντίδα o στην ελαχιστοποίηση των προτύπων των νοσηλευτών και μαιών για ποιοτική φροντίδα και εξαναγκασμού τους να κατανέμουν την προσοχή τους σε ορισμένους τύπους ασθενών και όχι σε άλλους ή σε ορισμένες νοσηλευτικές δραστηριότητες και όχι σε άλλες (να επιλέξουν ανάμεσα σε ασθενείς ή ανάμεσα σε νοσηλευτικές δραστηριότητες) o Η φροντίδα των ασθενών προσφέρεται με καθυστέρηση ή σε χαμηλότερα ποιοτικά επίπεδα και με άσκοπη ταλαιπωρία των πολιτών Κάτω από αυτές τις συνθήκες υπονομεύεται η εμπιστοσύνη του κοινού προς τις υπηρεσίες υγείας και κατ επέκταση προς την νοσηλευτική και αυτή η αμφισβήτηση μπορεί να εκφραστεί ανεπισήμως με προφορικά ή/και γραπτά παράπονα ή ακόμα και σε επίσημα έγγραφα, ως μια γενική δυσαρέσκεια ή δημόσια κατακραυγή, αναφορικά με το επίπεδο των παρεχόμενων προς τους πολίτες υπηρεσιών υγείας.

έχει αποδειχθεί ότι ο μεγαλύτερος αριθμός νοσηλευτών στα νοσηλευτήρια ισοδυναμεί με λιγότερους θανάτους νοσηλευόμενων πολιτών σε αυτά τα νοσηλευτήρια. Κάθε αύξηση κατά 10% στο ποσοστό των νοσηλευτών με πτυχίο πανεπιστημίου συσχετίζεται με μείωση κατά 5% στην πιθανότητα των ασθενών να πεθαίνουν 30 ημέρες μετά από την ημέρα εισδοχής τους στο νοσηλευτήριο αυξάνει τις πιθανότητες να διασωθεί ένας ασθενής κατά 5% μετά από σοβαρή μετεγχειρητική επιπλοκή (να διασωθεί = να μην πεθάνει αλλά και να μην του μείνει μόνιμη βλάβη ή αναπηρία) το καλύτερο περιβάλλον εργασίας και τα καλύτερα επίπεδα νοσηλευτικής στελέχωσης (μειωμένη αναλογία ασθενών προς νοσηλευτή) συσχετίστηκαν με πιο καλύτερα επίπεδα στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας καθώς και μεγαλύτερη ικανοποίηση των ασθενών Κάθε αύξηση στην αναλογία ασθενών προς νοσηλευτή (όταν δηλαδή έχει υπό την ευθύνη του περισσότερους ασθενείς) αυξάνει την πιθανότητα για θάνατο στους εσωτερικούς χειρουργικούς ασθενείς, ενώ κάθε αύξηση του ποσοστού των νοσηλευτών που είναι εκπαιδευμένοι σε επίπεδο πτυχίου πανεπιστημίου μειώνει σαφώς τον κίνδυνο για θάνατο στους εσωτερικούς χειρουργικούς ασθενείς

η αύξηση κατά 10% του ποσοστού των εγγεγραμμένων νοσηλευτών στο μείγμα δεξιοτήτων (αναλογία εγγεγραμμένων νοσηλευτών προς βοηθητικό/ υποστηρικτικό προσωπικό) έχει συσχετιστεί με 9.5% μείωση του κινδύνου για ανάπτυξη ενδονοσοκομειακής πνευμονίας μετεγχειρητικά η οποία με την σειρά της (η μετεγχειρητική πνευμομονία) παρατείνει την παραμονή στο νοσοκομείο κατά 75% έχει συσχετιστεί με αύξηση της πιθανότητας πρόκλησης θανάτου στους ασθενείς κατά 220% συσχετίστηκε μεσοπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα με μείωση στις δπάνες υγείας τα νοσοκομεία που είχαν τις χαμηλότερες αναλογίες νοσηλευτών προς ασθενείς, είχαν 26% μεγαλύτερη θνησιμότητας ασθενών. Οι νοσηλευτές στα νοσηλευτήρια που είχαν δυσμενέστερη νοσηλευτική στελέχωση, (όπου δηλαδή αναλογούσαν μεγαλύτερος αριθμός ασθενών προς νοσηλευτή) είχαν διπλάσιες πιθανότητες να αναφέρουν ότι στους χώρους εργασίας τους (τμήματα που εργάζονταν ή τα νοσοκομεία τους) η ποιότητα στην παρεχόμενη φροντίδα είναι χαμηλή Στα δε νοσοκομεία με χαμηλότερα επίπεδα στελέχωσης οι νοσηλευτές είχαν διπλάσιες πιθανότητες να αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα δυσαρέσκειας από την εργασία τους και να επιδεικνυουν υψηλότερα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης η αναλογία ασθενών προς νοσηλευτή/ τρια συσχετίστηκε (στατιστικώς σημαντικά) με τα επίπεδα ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας

Τα υψηλότερα επίπεδα στελέχωσης συσχετίζονται με λιγότερα περιστατικά αιματογενών λοιμώξεων που σχετίζεται με τους καθετήρες κεντρικής γραμμής αγγειακής πρόσβασης (Central line associated bloodstream infections- CLBSI), πνευμονίας σχετιζόμενης με μηχανική υποστήριξη αναπνοής (ventilator-associated pneumonia), ουρολοιμώξεων από ουρηθρικό καθετήρα (catheterassociated urinary tract infections), κατακλίσεων λόγω κλινοστατισμού (pressure sores) και αυξημένα ποσοστά θνητότητας 30 ημέρες από την εισαγωγή του ασθενούς. Όλες οι συσχετίσεις ήταν στατιστικά σημαντικές (P < 0.05). Στις περιπτώσεις που η νοσηλευτική στελέχωση είναι ανεπαρκής στις εντατικές νεογνών αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό η πιθανότητα απρογραμμάτιστης αποσωλήνωσης στα βρέφη, αυξάνεται σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης αναπνευστικών επιπλοκών ή την χρονική διάρκεια για την οποία απαιτείται μηχανικός αερισμός στο παιδί Η αύξηση του αριθμού των ωρών της νοσηλευτικής φροντίδας που προσφέρεται από εγγεγραμμένους νοσηλευτές συσχετίζεται (με στατιστικά σημαντική σχέση) με μείωση της εκδήλωσης μετεγχειρητικών αναπνευστικών επιπλοκών, μετεγχειρητικής πνευμονίας, μετεγχειρητικής σηψαιμίας και ουρολοιμώξεων. Έχει τεκμηριωθεί πλέον ότι οι αλλαγές στο μείγμα δεξιοτήτων (skill mix) (με προσπάθεια μείωσης του προσοντούχου προσωπικού και αύξηση του ανειδίκευτου) έχουν στις πλείστες των περιπτώσεων προταθεί ή και εφαρμοστεί χωρίς ουσιαστική κριτική αξιολόγηση των δυνητικών προεκτάσεων μιας τέτοιας εξέλιξης στις εκβάσεις υγείας των πολιτών ή την αποτελεσματικότητα των συστημάτων υγείας στα οποία έχουν εφαρμοστεί.

Έχει διαφανεί ερευνητικά ότι στην πραγματικότητα αυτές οι αλλαγές στο μείγμα δεξιοτήτων (skill mix) τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα o είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε φτωχότερα αποτελέσματα τις κοινωνίες τις οποίες προσπαθούν να εξυπηρετήσουν. [ Βλέπε κείμενο Παράδειγμα Νέας Ζηλανδίας] o μακροπρόθεσμα μπορεί να αυξήσει το κόστος για τα κράτη και τους παρόχους υπηρεσιών υγείας αλλά και για τους φορολογούμενους πολίτες. o μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα επιβάλει «κόστος» για τους δικαιούχους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε ένα σύστημα υγείας, αλλά και κόστος για τους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας. Αλλάζοντας το μείγμα δεξιοτήτων και μειώνοντας τις αναλογίες των καλά εκπαιδευμένων νοσηλευτών ή μαιών στους χώρους που προσφέρεται η φροντίδα υγείας, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τα συστήματα υγείας καθώς και να οδηγήσει σε πολύ δαπανηρά αποτελέσματα. Ένα μείγμα δεξιοτήτων με ένα υψηλότερο ποσοστό εγγεγραμμένων νοσηλευτών αποτελεί σημαντικό προγνωστικό δείκτη των εκβάσεων υγείας και αποτελεσμάτων των ασθενών, αφού παρουσιάζει στατιστικά σημαντική συσχέτιση με την μείωση των ποσοστών εκδήλωσης αρνητικών εκβάσεων και ανεπιθύμητων επιπλοκών στους ασθενείς, όπως έλκη κατάκλισης, γαστρεντερική αιμορραγία, σηψαιμία, shock, μεταβολικές διαταραχές, πνευμονική ανεπάρκεια και αποτυχία για διάσωση ή ανάκαμψη του ασθενή (failure to rescue), που σχετίζεται με μια υποβόσκουσα ασθένεια ή επιπλοκή.

Διαπιστώθηκε ερευνητικά ότι μια/ένας επιπλέον πτυχιούχος νοσηλεύτρια/ής ανά ημέρα μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης των ελκών κατάκλισης κατά 20 (ανά 1000 ασθενείς) τη συχνότητα εμφάνισης πνευμονίας κατά 16 (ανά 1000 ασθενείς) και τη συχνότητα εμφάνισης της σήψης κατά οκτώ (ανά 1000 ασθενείς). Σε άλλη έρευνα σημαντικοί παράγοντες πρόβλεψης της χαμηλότερης θνησιμότητας των ασθενών (που σχετίστηκε με έξι λιγότερους θανάτους για κάθε 1000 ασθενείς) ήταν το υψηλότερο ποσοστό των εγγεγραμμένων νοσηλευτών το υψηλότερο ποσοστό των νοσηλευτών που ήταν εκπαιδευμένοι σε πανεπιστημιακό επίπεδο, οι καλύτεροι πόροι περίθαλψης και τα μικρότερα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης των νοσηλευτών. Το υψηλότερο ποσοστό των εγγεγραμμένων νοσηλευτών στα μείγματα στελέχωσης σχετίζεται με χαμηλότερα ποσοστά αποτυχίας για διάσωση ή ανάκαμψη του ασθενή (failure to rescue) και μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερες περιπτώσεις πρόκλησης μόνιμης βλάβης ή μόνιμης αναπηρίας (με ότι και αν συνεπάγεται αυτό) ή ακόμα και σε λιγότερους θανάτους που θα μπορούσαν υπό άλλες συνθήκες να προληφθούν. Κάθε πρόσθετος/η εγγεγραμμένος νοσηλευτής/τρια (στα μείγματα δεξιοτήτων) ανά ημέρα ασθενή συσχετίστηκε με μείωση του σχετικού κινδύνου ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας κατά 9% σε μονάδες εντατικής θεραπείας και κατά 16% σε χειρουργικούς ασθενείς.

Η αύξηση των νοσηλευτών κατά μία/ένα (ανά ημέρα ασθενή) (στα μείγματα δεξιοτήτων) μπορεί να σώσει πέντε ζωές ανά 1.000 παθολογικούς ασθενείς, και έξι ζωές ανά 1.000 χειρουργικούς ασθενείς κάθε επιπλέον ασθενής ανά εγγεγραμμένο/η νοσηλευτή/τρια ανά βάρδια συνδέεται με μια αύξηση κατά 7% στον κίνδυνο πνευμονίας, μια αύξηση κατά 53% για εκδήλωση πνευμονικής βλάβης, μια αύξηση κατά 45% στις απρογραμμάτιστες αποσωληνώσεις (unplanned extubationς) και μια αύξηση κατά 17% στις ιατρικές επιπλοκές. Μια εξέταση της επίδρασης των πολιτικών ελέγχου των δαπανών υγείας που εφαρμόστηκε στα δημόσια νοσοκομεία στη Νέα Ζηλανδία το 1993, σε συνδυασμό με τις προωθούμενες τότε γενικές μεταρρυθμίσεις βρήκε σημαντικές επιπτώσεις στις εκβάσεις υγείας των ασθενών από τις μειώσεις στον αριθμό των νοσηλευτών και τις μειώσεις στις προσφερόμενες προς τους ασθενείς ώρες νοσηλείας από εγγεγραμμένους νοσηλευτές (McCloskey and Diers, 2005). αλλά μακροπρόθεσμα υπήρξε μια αύξηση στις δαπάνες υγείας της χώρας κατά 40%. τα υποστελεχωμένα με νοσηλευτές έχουν μεγαλύτερες δαπάνες λειτουργίας ενώ οι ασθενείς σε αυτά παραμένουν πολύ περισσότερο στο νοσοκομείο από ότι στα τμήματα που η στελέχωση είναι καλύτερη. Οι καλύτερες αναλογίες ασθενών προς εγγεγραμμένο/η νοσηλευτή/τρια σε ένα τμήμα (λιγότεροι ασθενείς ανά νοσηλευτή) δεν συσχετίστηκαν με μεγαλύτερο λειτουργικό κόστος των τμημάτων και δεν μείωναν το περιθώριο κέρδους των νοσοκομείων τους.

αυξάνοντας των αριθμό των πτυχιούχων νοσηλευτών έχοντας επίσης αυξημένο ποσοστό πρακτικών νοσοκόμων (licensed practical nurses LPNs), ήταν πιο οικονομικά αποτελεσματική κίνηση παρά την κίνηση να αυξηθούν μόνο ο αριθμός των πρακτικών νοσοκόμων και το στοιχείο αυτό έκανε τους ερευνητές να υποθέσουν ότι οι δύο ρόλοι συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο και δεν αντικαθιστά ο ένας τον άλλο. Οι καλύτερες αναλογίες ασθενών προς εγγεγραμμένο/η νοσηλευτή/τρια σε ένα τμήμα (λιγότεροι ασθενείς ανά νοσηλευτή) σχετίζονται με σημαντικές μειώσεις στις δαπάνες υγείας μικρότερη παραμονή (σε μέρες) των ασθενών στο νοσοκομείο. Κάθε επιπρόσθετος ασθενής που ανατίθεται σε ένα νοσηλευτή πέραν των 4 (αναλογία νοσηλευτή προς ασθενείς 1:4) στοιχίζει στο νοσοκομείο κάποια χρήματα που χρειάζονται για την αντιμετώπιση των επιπλοκών που προκαλούνται από την ανεπαρκή νοσηλευτική φροντίδα που προσφέρεται στους ασθενείς. Ελαττώνοντας την αναλογία από 1:5 κατά ένα ασθενή (δηλαδή μετατρέποντας την αναλογία σε 1:4) μπορεί να κοστίσει $136,000 για κάθε ζωή που σώζεται. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι αν συγκριθεί το κόστος αυτής της παρέμβασης με άλλες παρεμβάσεις στον χώρο της υγείας όπως για παράδειγμα οι εξετάσεις για προληπτικό έλεγχο του τραχήλου της μήτρας που κοστίζει περίπου $432,000 για κάθε ζωή που σώζεται τότε η βελτίωση της αναλογίας ασθενών προς νοσηλευτή (ανάθεση λιγότερων ασθενών) αποτελεί εξαιρετικά αποτελεσματική παρέμβαση για μείωση των δαπανών υγείας. όταν οι νοσηλευτές προλαβαίνουν με τις παρατηρήσεις και φροντίδα τους μια πνευμονία εξοικονομούν στο νοσοκομείο τους $.4,000 - $5,000 την ημέρα, ενώ όταν με τις παρεμβάσεις τους αποφεύγεται μια ανεπιθύμητη παρενέργεια φαρμάκου εξοικονομούνται $1,520 την ημέρα.

Προγράμματα παρέμβασης με προηγμένους νοσηλευτές στην διαχείριση της χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας βρήκε τεράστια οφέλη (κλινικά και οικονομικά). Το παρεμβατικό αυτό πρόγραμμα μείωσε τις επαναλαμβανόμενες εισαγωγές στο νοσοκομείο κατά 30-50% κάθε ειδικός νοσηλευτής στην καρδιακή ανεπάρκεια θα μπορούσε να εξοικονομήσει για το σύστημα υγείας 49.000 ετησίως, με δυνατότητα συνολικής εξοικονόμησης 18 εκατομμυρίων σε ένα και μόνο έτος (Stewart and Horowitz 2003). Πρόγραμμα στο Ηνωμένο Βασίλειο με νοσηλευτές να ηγούνται διεπιστημονικών ομάδων, θέτοντας τις/τους νοσηλεύτριες/νοσηλευτές ως επικεφαλείς και κλινικούς συντονιστές στις διεπιστημονικές ομάδες υγείας κατά τη διάρκεια της νύκτας έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση των επιπέδων θνησιμότητας και μείωση του χρόνου παραμονής στο νοσοκομείο κατά 20% (Parish, 2007). Η ανεπαρκής στελέχωση, ο πολύ μεγάλος φόρτος εργασίας, οι χρονικοί περιορισμοί, και το ακατάλληλο μείγμα δεξιοτήτων οδηγεί στην μείωση της εργασιακής ικανοποίησης των ίδιων των νοσηλευτών και των μαιών, οι οποίοι εμφανίζουν αυξημένες τάσεις εγκατάλειψης του χώρου εργασίας τους ή ακόμα και του ίδιου του επαγγέλματος τους. - Πρόβλημα που απασχολεί σχεδόν όλα τα κράτη και κυβερνήσεις της Ευρώπης αλλά και διεθνώς. Βασικά συμπεράσματα Τα ευρήματα των ερευνών που έχουν παρουσιαστεί σε αυτή την εκτενή ανασκόπηση της βιβλιογραφίας επιδεικνύουν ότι η βελτίωση των επιπέδων στελέχωσης σε αριθμό αλλά ειδικότερα σε ποιότητα (πιο καταρτισμένο και εκπαιδευμένο νοσηλευτικό και μαιευτικό δυναμικό) μπορεί να πετύχει την πρόληψη επιπλοκών στους ασθενείς οι οποίες με την σειρά τους παρατείνουν την παραμονή των ασθενών στα νοσηλευτήρια αλλά και αυξάνουν τις δαπάνες υγείας.

Ο συνδυασμός του σχεδιασμού που γίνεται από τους επαγγελματίες νοσηλευτές και μαίες κατά την παροχή φροντίδας, με τις σταθερές παρατηρήσεις και την συνεχή αξιολόγηση στην οποία προβαίνουν και τις παρεμβάσεις τις οποίες πραγματοποιούν όταν τα πράγματα δεν μπορούν να πάνε βάση προγραμματισμένου σχεδίου που κάνουν την διαφορά όσον αφορά τις εκβάσεις υγείας των πολιτών (ασθενών και οικείων τους). Τα δυνητικά προβλήματα πρέπει να αναγνωρίζονται γρήγορα και να λαμβάνονται οι ανάλογες δράσεις ή να γίνεται η ανάλογη επικοινωνία (σε συνεννόηση και συντονισμό και με άλλους επαγγελματίες υγείας) πριν αυτά τα προβλήματα γίνονται ιδιαίτερα σοβαρά ή ακόμα και κρίσιμα για τους ασθενείς. Διαφαίνεται δηλαδή ως εκ τούτων ότι οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι εμπειρίες που εμπεριέχονται στον κλινικό ρόλο των νοσηλευτών μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά όσον αφορά τις εκβάσεις υγείας των πολιτών, αλλά και την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγείας γενικότερα. θα μπορούσε κανείς εύλογα να ισχυριστεί ότι βελτιώνοντας τα επίπεδα στελέχωσης με νοσηλευτές και μαίες στους χώρους που προσφέρονται υπηρεσίες υγείας στην Κύπρο και ειδικά στα νοσηλευτήρια (όπου ασκούνται κυρίως τα επαγγέλματα αυτά), αλλά και η ένταξη και η κατοχύρωση των επαγγελμάτων αυτών σε πανεπιστημιακές δομές, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα τόσο για τους ίδιους τους νοσηλευτές και τις μαίες όσο και για την κοινωνία των πολιτών. Για τους ίδιους τους Κύπριους νοσηλευτές και τις μαίες είναι σημαντικό διότι αναμένεται να παρουσιάσουν εργασιακή ικανοποίηση σε σαφώς μεγαλύτερο βαθμό με συνεπακόλουθη μεγαλύτερη αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα. Πολύ περισσότερο όμως, είναι δυνατόν μια τέτοια εξέλιξη από μόνη να βελτιώσει τις εκβάσεις και τα επίπεδα υγείας των ασθενών στα νοσηλευτήρια αλλά και του συνόλου των Κύπριων πολιτών που λαμβάνουν υπηρεσίες υγείας είτε στα νοσηλευτήρια είτε σε οποιοδήποτε άλλο υγειονομικό χώρο.

ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΞΕΙΔΕΙΚΕΥΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΣ Στη βάση των βιβλιογραφικών δεδομένων και των ιδιαιτεροτήτων των επιμέρους νοσηλευτικών τμημάτων οι αναλογίες νοσηλευτών προς κλίνες νοσηλείας ή νοσηλευτών προς ασθενείς/πολίτες προς παρακολούθηση/ εξυπηρέτηση (ανάλογα με την περίπτωση) διαφέρουν σε τμήματα στα οποία οι ανάγκες νοσηλευτικής φροντίδας είναι αυξημένες σε κάποιο βαθμό (σε σχέση με τα γενικά τμήματα εσωτερικής νοσηλείας) ή στα πιο εξειδικευμένα τμήματα (π.χ. χειρουργεία, αιμοκάθαρση, μονάδες εντατικής νοσηλείας, ΤΕΠΑ, παιδιατρικά, αιματολογικά, ογκολογικά, μονάδες νεογνών κλπ). Τα νοσηλευτικά τμήματα/κλινικές/υπηρεσίες νοσηλείας, στην παρούσα άσκηση έχουν ταξινομηθεί σε τρεις κατηγορίες (όπως έχει ήδη επεξηγηθεί) και ως αναλογίες χρησιμοποιούνται αυτές που προτείνονται στο κεφάλαιο με τις Γενικές τοποθετήσεις αυτής της πρότασης. Επειδή ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονται σε ένα νοσηλευτικό τμήμα ή ο αριθμός των κλινών δεν αποτελούν από μόνα τους τα ασφαλέστερα κριτήρια για την αξιολόγηση του νοσηλευτικού φόρτου εργασίας και κατ επέκταση για την αξιολόγηση των αναγκών σε νοσηλευτικό προσωπικό εκεί που υπάρχουν ή που έχουν εντοπισθεί ιδιαιτερότητες διευκρινίζονται περαιτέρω κάτω από τους πίνακες που αφορούν τα αποτελέσματα της άσκησης. Στα πλαίσια των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται για την αναδιοργάνωση των δημοσίων νοσηλευτηρίων και της προοπτικής ενός υγιούς ανταγωνισμού καθώς και συναγωνισμού ανάμεσα στα ιδιωτικά και στα δημόσια νοσηλευτήρια, έγινε προσπάθεια σε γενικές γραμμές να ακολουθηθούν, όπου ήταν δυνατόν οι πρόνοιες του περί ιδιωτικών νοσηλευτηρίων νόμου καθώς και ο τρόπος που χρησιμοποιεί σήμερα το υπουργείο υγείας (Διεύθυνση νοσηλευτικών υπηρεσιών) για την στελέχωση. Ωστόσο, λήφθηκαν επίσης κάποιες ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες που υπάρχουν στα τμήματα/ υπηρεσίες υγείας των δημοσίων νοσηλευτηρίων.

Όπως και στο υφιστάμενο σύστημα υπολογισμού της στελέχωσης (από την διεύθυνση των νοσηλευτικών υπηρεσιών) στον τελικό υπολογισμό για τις συνολικές ανάγκες προστίθεται ένα ποσοστό 25% για ετήσιες άδειες, άδειες ασθενείας, άδειες μητρότητας, εκπαιδευτικές άδειες κλπ. Στο υφιστάμενο σύστημα στελέχωσης προστίθεται επιπλέον ένας προϊστάμενος (συνολικά) σε κάθε τμήμα/ κλινική, αλλά στην άσκηση παρουσιάζεται αυτή η επιλογή αλλά και η εισήγηση του ΠΑΣΥΝΜ και της ΠΑΣΥΝΟ για προσθήκη σε κάθε τμήμα τριών προϊστάμενων βάρδιας (βλέπε και κεφάλαιο με γενικές τοποθετήσεις) για σκοπούς συζήτησης και πιστεύοντας ότι αυτό θα συνεισφέρει στην καλύτερη, αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη οργάνωση της νοσηλευτικής/μαιευτικής εργασίας. Για το υπολογισμό των αναλογιών νοσηλευτών /μαιών προς κλίνες νοσηλείας στο παράδειγμα γίνεται διαφοροποίηση σε πρωινή, απογευματινή και βραδινή βάρδια. Εκεί που δεν υπάρχουν όλες οι βάρδιες γίνονται οι ανάλογες τροποποιήσεις. Ο υπολογισμός στελέχωσης στα μαιευτικά τμήματα έγινε με τον αριθμό τοκετών όπως έχει αναλυθεί στο επισυναπτόμενο σχετικό προσχέδιο πρότασης για στελέχωση και περικλείει και το αναγκαίο αριθμό προϊσταμένων. Ο υπολογισμός ανά κλίνη δεν συνίσταται για τα Μαιευτικά τμήματα λόγω της πολυπλοκότητας της φροντίδας (νεογνά, λεχωίδες, κλινική εγκύων, τοκετούς, υπερήχους κλπ). Επίσης εκτός από το Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ τα υπόλοιπα μαιευτικά τμήματα είναι μικτά και περιλαμβάνουν και γυναικολογικές κλίνες και νεογνικές κλίνες. Ο υπολογισμός στελέχωσης των Τμημάτων Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών βασίστηκε στον αριθμό προσερχομένων ασθενών του 2015 σύμφωνα με διεθνή πρωτόκολλα 1 νοσηλευτής ανά 4 προσερχομένους ασθενείς προσθέτοντας ένα προϊστάμενο τμήματος και 1 νοσηλευτή ανά βάρδια ανά ενεργό ασθενοφόρο ή σταθμό ασθενοφόρου και σταθμό αεροδρομίου. Στα άτομα που στελεχώνουν τα ασθενοφόρα προστίθεται ένα 25% για κάλυψη των αδειών ανάπαυσης, ασθενείας και μητρότητας.

Κατά τον υπολογισμό της επαρκούς στελέχωσης των χειρουργείων σε νοσηλευτικό προσωπικό, έγινε υπολογισμός βάση των εν λειτουργία χειρουργικών αιθουσών κατά την διάρκεια της πρωινής βάρδιας, της απογευματινής και της βραδινής. Ο υπολογισμός έγινε ανά αίθουσα να πληροί την βασική στελέχωση ενός εργαλειοδότη, ενός νοσηλευτή κυκλοφορίας και ενός νοσηλευτή αναισθησιολογίας. Στο σύνολο προστίθεται ένας νοσηλευτής ανάνηψης για όλες τις πόλεις εκτός της Λευκωσίας όπου προστίθενται 3 λόγω μεγάλου αριθμού χειρουργικών αιθουσών και ταυτόχρονης ανάνηψης πολλών ασθενών. Πιο κάτω παρουσιάζονται τα συγκεντρωτικά (παγκύπρια) αποτελέσματα της άσκησης χωρίς λεπτομέρειες ( αυτές φαίνονται τμήμα με τμήμα και νοσοκομείο με νοσοκομείο στην κυρίως πρόταση)

Ι. ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΙΙ. ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ

ΙΙΙ. ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΤΕΑΠ-ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΙV. ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΜΑΙΕΥΤΗΡΙΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ BIRTHRATE PLUS ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΑΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΛΙΝΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΙ ΜΑΙΕΣ/ΜΑΙΕΥΤΕΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΡΧΙΕΠ. ΜΑΚΑΡΙΟΣ 72 77 109 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ 27 38 62 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑ 24 25 29 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΦΟΥ 14 17 30 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ 12 19 23 ΟΛΙΚΑ 149 176 253 V. ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΡΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ Κατηγορίες Υπηρεσιών 1. Σχολιατρική (Οι αριθμοί που παρουσιάζονται στο κυρίως κείμενο αφορούν μόνον την υφιστάμενη στελέχωση Γίνεται εισήγηση για περαιτέρω ανάπτυξη) 2. Μητρότητα (Οι αριθμοί αφορούν μόνον την υφιστάμενη στελέχωση και όχι πρόταση της ομάδας εργασίας) 3. Επαγγελματική Υγιεινή (εισήγηση για ανάπτυξη) 4. Κατ οίκο Νοσηλεία (εισήγηση για ανάπτυξη)