Συµµετοχή στη ηµόσια ιαβούλευση «Επί της πρότασης της ΡΑΕ, στο πλαίσιο εφαρµογής του άρθρου 14Α του Ν3468/2006, αναφορικά µε τους αυτοπαραγωγούς από ΑΠΕ µε συµψηφισµό ενέργειας (Net Metering), από 30/07/2014. Σχόλια και απόψεις από Ιωάννη Χατζηβασιλειάδη Α. Γενικές παρατηρήσεις και Προτάσεις Πρόκειται για διαβούλευση επί της εισήγησης του Ε ΗΕ που θέτει η ΡΑΕ προκειµένου να εκδοθεί η σχετική υπουργική απόφαση για το net-metering. Πρακτικά, τέτοιοι µηχανισµοί χρησιµοποιούνται για να αντισταθµίσουν οι καταναλωτές ως αυτοπαραγωγοί µε ΑΠΕ το διογκούµενο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας συνεισφέροντας και άλλα οφέλη, αντί του feed-in tariff. Όµως, τόσο το Άρθρο 14Α που προστέθηκε στο νόµο 3468/2006 όσο και η εισήγηση του Ε ΗΕ µε τους περιοριστικούς όρους δείχνουν αρνητικές θέσεις για τέτοιες εφαρµογές, οι οποίες αντιµετωπίζονται µάλλον ως ανεπιθύµητη πηγή ενέργειας στο δίκτυο. Ο όρος του κορεσµένου δικτύου καθίσταται δια νόµου εργαλείο στα χέρια του διαχειριστή δικτύου για να περιορίζει τις εφαρµογές ΑΠΕ στο ελάχιστο αντί να λαµβάνει τα αναγκαία µέτρα και να στηρίζει πολιτικές µεγάλης διείσδυσης των ΑΠΕ στο δίκτυο µε προτεραιότητα τα νησιά. Υπάρχει µια ανακολουθία διακηρυγµένης πολιτικής και πράξης, πέραν των αλλοπρόσαλλων νόµων και αποφάσεων για τις ΑΠΕ µε συνέπειες στον ηλεκτρικό τοµέα και την αγορά. Επιπλέον, λόγω του χαµηλού ορίου ισχύος (<5 ή 10kW) και του τύπου των εφαρµογών το κόστος παραγωγής είναι υψηλό, ενώ ο αυτοπαραγωγός δεν αποζηµιώνεται για την πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια των ΑΠΕ που παρέχεται στο δίκτυο µετά τον ετήσιο συµψηφισµό, κάτι που δεν ισχύει για καµία άλλη πηγή ενέργειας. Το σχέδιο ΥΑ αναφέρεται σε φωτοβολταϊκά συστήµατα µε µέγιστη ισχύ 5kW και 10kW (λείπουν οι µικρές ανεµογεννήτριες που αναφέρει ο νόµος) µε συµψηφισµό ενέργειας (net-metering) και επιβολή όλων των προβλεπόµενων προσαυξήσεων και φόρων. Λαµβάνοντας υπόψη τα πολλαπλά οφέλη αυτών των εφαρµογών, η µη αποζηµίωση της πλεονάζουσας ενέργειας στο δίκτυο θεωρείται καταχρηστική και άνιση µεταχείριση προς τους αυτοπαραγωγούς έναντι των άλλων επενδυτών στον ενεργειακό τοµέα, αφού η παροχή καθαρής και εγχώριας ενέργειας στο δίκτυο εµποδίζεται και τιµωρείται, εις βάρος της οικονοµίας και του ηλεκτρικού τοµέα. Με τέτοιους παράλογους και ασφυκτικούς περιορισµούς οι εφαρµογές στον οικιακό τοµέα στραγγαλίζονται σε ισχείς της τάξης των 3kW στο µέγιστο ποσοστό τους, ενώ αφαιρείται και το κίνητρο για εξοικονόµηση ενέργειας. Εντύπωση προκαλεί και η έλλειψη στόχου διείσδυσης των εφαρµογών του προγράµµατος όταν τίθεται φραγµός στην ισχύ και στην αποζηµίωση της πλεονάζουσας καθαρής εγχώριας και ανταγωνιστικής ενέργειας στο δίκτυο, γεγονός που ερµηνεύεται ως µη φιλική πολιτική στις ΑΠΕ µε ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Πρακτικά, αυτές οι µικρές Φ/Β µονάδες και το αδικαιολόγητα υψηλό κόστος σύνδεσης και την γραφειοκρατία δεν είναι οικονοµικά βιώσιµες και όπως σχεδιάζεται το net-metering στην Ελλάδα δεν αναµένεται το ενδιαφέρον των καταναλωτώνεπενδυτών. Εποµένως, λαµβανοµένου υπόψη και του αναπτυξιακού και κοινωνικού χαρακτήρα των εφαρµογών, για να έχει νόηµα η ΥΑ χρειάζεται να γίνουν οι αναγκαίες βελτιώσεις στοχεύοντας σε άρση εµποδίων και µείωση του κόστους σε συνδυασµό µε κίνητρα, ώστε να γίνουν προσιτές οι εφαρµογές του οικιακού τοµέα σε ευρύτερο κοινωνικο-οικονοµικό φάσµα των καταναλωτών. Οι εφαρµογές ΑΠΕ στον διεθνή χώρο µε σκοπό την ιδιοκατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται για τον οικιακό/κτηριακό τοµέα διευρύνεται τελευταία στη βιοµηχανία και στον αγροτικό και τριτογενή τοµέα, για να καλύπτεται πιο οικονοµικά όλο ή µέρος των αναγκών τους από τις φθηνές ΑΠΕ. Το µοντέλο net metering αγνοεί τον πραγµατικό χρόνο κατανάλωσης-παραγωγής και αναφέρεται σε συµψηφισµό (αλγεβρικό άθροισµα) σε ετήσια βάση, ενώ το µοντέλο της ιδιοκατανάλωσης στην απ ευθείας χρήση της παραγόµενης ενέργειας, οπότε µπορεί να προστίθεται και σύστηµα αποθήκευσης επιµηκύνοντας το χρόνο χρήσης. Βεβαίως, οι επιπλέον ανάγκες καλύπτονται από το δίκτυο µε τις τιµές του δικτύου επιτυγχάνοντας µικρότερο λογαριασµό, ενώ η πλεονάζουσα ενέργεια στο δίκτυο πληρώνεται µε τιµή που καθορίζεται. Η επένδυση για αποθήκευση προσφέρεται στην περίπτωση της ιδιοκατανάλωσης µε σηµαντικά οφέλη και στον διαχειριστή του δικτύου. Το µέλλον του ηλεκτρικού τοµέα συνδέεται άµεσα µε την µεγάλη διείσδυση και ενσωµάτωση των ΑΠΕ στο δίκτυο, στα πλαίσια ενός σύγχρονου θεσµικού και ρυθµιστικού πλαισίου και µακράν από «κορεσµένα δίκτυα». Αυτό έχει πολύ σηµαντικά οφέλη για την οικονοµία και την κοινωνία για µακρό χρονικό ορίζοντα και για αυτό η πολιτική πρέπει να είναι ξεκάθαρη και αποτελεσµατική µε όραµα και στόχους. Εποµένως, προτείνεται: ιαγραφή του όρου κορεσµένο δίκτυο και ανάληψη πρωτοβουλιών από την ρυθµιστική αρχή και τον διαχειριστή δικτύου για την υποστήριξη της µεγάλης διείσδυσης των ΑΠΕ µε έµφαση στα νησιωτικά συστήµατα Αποζηµίωση του αυτοπαραγωγού για την πλεονάζουσα ενέργεια προς το δίκτυο Αύξηση της ισχύος των εφαρµογών µε το net-metering σε µερικές εκατοντάδες kw (έως 500kW) και παράλληλα υποστήριξη του µοντέλου της ιδιοκατανάλωσης χωρίς γραφειοκρατία και περιορισµούς για µεγαλύτερα οφέλη στον ηλεκτρικό τοµέα, το περιβάλλον, την οικονοµία και την κοινωνία Απλοποίηση διαδικασιών και µείωση κόστους εφαρµογών, έχοντας υπόψη την καλύτερη διεθνή πρακτική και κίνητρα για την επίτευξη του στόχου του προγράµµατος που πρέπει να τεθεί, όπως παρακάτω αναφέρονται.
Β. Ειδικές Παρατηρήσεις και Προτάσεις Τόσο το Σχέδιο της ΥΑ όσο και η Σύµβαση Συµψηφισµού χαρακτηρίζονται από άκρατη γραφειοκρατία που επιβαρύνει αδικαιολόγητα και ταλαιπωρεί αµφότερες τις πλευρές, τους υποψήφιους επενδυτές και τις υπηρεσίες διαχειριστού. Η Σύµβαση Συµψηφισµού (η οποία µπορεί να περιορισθεί δραστικά) ως µέρος της υπουργικής απόφασης που αναφέρεται στο νόµο δεν σχολιάζεται, αφού θα αρκούσε η έγκριση της ΡΑΕ και µόνο. Έτσι, τα σχόλια επικεντρώνονται στο Σχέδιο της ΥΑ. 1. Στο άρθρο 1, παρ. 4, περιλαµβάνεται ο περιοριστικός όρος ότι σε κοινόχρηστους/κοινόκτητους χώρους επιτρέπεται η εγκατάσταση ενός και µόνο Φ/Β συστήµατος. Προτείνεται η άρση αυτού του περιορισµού (άλλωστε πρόκειται για µικρά συστήµατα) ώστε να αποφασίζει η γενική συνέλευση των συνιδιοκτητών για τον αριθµό των Φ/Β συστηµάτων που θα εγκατασταθούν. Άλλωστε, το ενδιαφέρον του διαχειριστή δικτύου πρέπει να περιορίζεται στον µετρητή του καταναλωτή/αυτοπαραγωγού και στο Φ/Β σύστηµα µε τα τεχνικά χαρακτηριστικά, όλες οι άλλες λεπτοµέρειες εάν χρειάζονται µπορούν να καλύπτονται µε σχετική υπεύθυνη δήλωση του υποψήφιου αυτοπαραγωγού. Όπως αναφέρεται στο άρθρο 1, παρ. 5, κάθε εφαρµογή αυτού του προγράµµατος συνδέεται µε έναν συγκεκριµένο µετρητή ηλεκτρικής ενέργειας, που αφορά στον καταναλωτή, ο οποίος και εµφανίζεται στα αρχεία του διαχειριστή. Εποµένως, η αίτηση για σύνδεση και συµµετοχή στο πρόγραµµα ιδιοκατανάλωσης ή net-metering θα υποβάλλεται από τον καταναλωτή και υποψήφιο αυτοπαραγωγό (αυτόν γνωρίζει ο διαχειριστής δικτύου), ο οποίος µπορεί να είναι ιδιοκτήτης ή ενοικιαστής του ακινήτου µε τον µετρητή και την κατανάλωση, όπου θα εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό σύστηµα. Αυτό έχει σηµασία γιατί στο διάστηµα των 25 ετών της σύµβασης είναι πολύ φυσικό να αλλάζουν οι ιδιοκτήτες και ενοικιαστές αλλά ο µετρητής µένει ο ίδιος, οπότε πρέπει να υπάρχει ευελιξία για την αλλαγή της σύµβασης στον νέο καταναλωτή. Στόχος αυτού του προγράµµατος είναι οι εφαρµογές ΑΠΕ από τους καταναλωτές χωρίς να έχει σηµασία εάν αυτές γίνονται από τους ιδιοκτήτες ή τους ενοικιαστές, ούτε είναι δουλειά του διαχειριστή δικτύου να ελέγχει τίτλους ιδιοκτησίας. Εάν ενδεχοµένως υπάρχει κάποιο νοµικό θέµα για την κατοχύρωση του διαχειριστή δικτύου, µπορεί αυτό να καλυφθεί µε υπεύθυνη δήλωση του καταναλωτή ή µε άλλη ρύθµιση. 2. Το άρθρο 2, αναφέρεται στον συµψηφισµό της ενέργειας και στο πλήθος των διαφόρων επιβαρύνσεων, όπου κρίνεται πολύ χρήσιµο να αποτυπωθούν αυτά σε αντιπροσωπευτικά παραδείγµατα µε χρεώσεις και φόρους, τα οποία θα αποτελέσουν τεχνικό παράρτηµα και θα συνοδεύει την ΥΑ. Αυτό θα διευκολύνει να κατανοηθεί καλύτερα η διαδικασία του συµψηφισµού και θα αποφευχθούν παρανοήσεις ή παρερµηνείες της ΥΑ, αλλά ίσως να συµβάλλει και στην πληρέστερη διατύπωση και εφαρµογή του άρθρου. Ήδη υπάρχουν
διαφορές στην ορολογία µεταξύ ΥΑ και Σύµβασης Συµψηφισµού που µπορούν να οδηγήσουν σε παρερµηνείες. Είναι ανάγκη να τονισθεί και εδώ ότι η πλεονάζουσα ενέργεια στο δίκτυο πρέπει να πιστώνεται στον αυτοπαραγωγό, όπως παραπάνω προτείνεται. 3. Το άρθρο 3 αναφέρεται στη Σύµβαση Συµψηφισµού αλλά µε προϋπόθεση τη Σύµβαση Σύνδεσης, µια διαδικασία που µπορεί να απλοποιηθεί, όπως παρακάτω περιγράφεται. 4. Το άρθρο 4 αναφέρεται στη σύνδεση του Φ/Β συστήµατος στο δίκτυο µε διαδικασίες που επιβαρύνουν µε πρόσθετο κόστος και χρόνο τον καταναλωτή/αυτοπαραγωγό (πολλές και µεγάλες διαδροµές σε επαρχία και νησιά), όπως και τον διαχειριστή δικτύου. Προτείνεται η απλοποίηση των διαδικασιών, περιορίζοντας τα soft costs σύµφωνα και µε την διεθνή πρακτική, ώστε η µόνη επαφή του διαχειριστή µε τον αυτοπαραγωγό να περιορίζεται στη συνάντηση για την σύνδεση και ενεργοποίηση του µετρητή. Πρώτο µέτρο είναι ο καθορισµός ενιαίας τιµής σύνδεσης στο δίκτυο χαµηλής τάσης σε όλη τη χώρα αφού όλες οι περιπτώσεις είναι πανοµοιότυπες. Προτείνεται, σύµφωνα και µε την Ευρωπαϊκή εµπειρία, το ποσό των 100 ως δαπάνη σύνδεσης του Φ/Β συστήµατος στη χαµηλή τάση (έως 100kW) που καλύπτει το κόστος του πρόσθετου µετρητή (ο άλλος αποτελεί υποχρέωση του διαχειριστή) και την απασχόληση του διαχειριστή για διαδικασία και σύνδεση/ενεργοποίηση, όπως παρακάτω περιγράφεται. Για σπάνιες περιπτώσεις, όπως πχ τυχόν νέα παροχή ή άλλη απαραίτητη εργασία, καθώς και σύνδεση στη µέση τάση, καθορίζεται και εφαρµόζεται συγκεκριµένο τιµολόγιο µε διαφάνεια βάσει πραγµατικού κόστους. Η αίτηση µε τα απαιτούµενα τεχνικά στοιχεία υποβάλλεται από τον καταναλωτή/υποψήφιο αυτοπαραγωγό ή τον εξουσιοδοτηµένο ηλεκτρολόγοεγκαταστάτη του Φ/Β συστήµατος ηλεκτρονικά µέσω Internet στην αρµόδια υπηρεσία του διαχειριστή µε συµπλήρωση των ειδικών εντύπων που διατίθενται στον σχετικό ιστότοπο (website) του διαχειριστή δικτύου. Ο διαχειριστής εξετάζει την αίτηση και απαντά στον αιτούντα σε εύλογο χρόνο (αυθηµερόν έως µια εβδοµάδα) αποστέλλοντας και το τιµολόγιο πληρωµής για την σύνδεση (100 ) µε τον λογαριασµό τραπέζης. Εάν είναι απαραίτητη και υπογραφή κάποιας σύµβασης σύνδεσης, αποστέλλεται και αυτή ηλεκτρονικά στον αυτοπαραγωγό για υπογραφή. Ο αυτοπαραγωγός εξοφλεί το τιµολόγιο στην τράπεζα, οπότε η καταβολή του ποσού των 100 στον λογαριασµό του διαχειριστή για τη σύνδεση του Φ/Β συστήµατος σηµαίνει ότι γίνεται αποδεκτή η σύµβαση σύνδεσης και το έργο βαίνει προς υλοποίηση. Ο αυτοπαραγωγός υπογράφει την Σύµβαση Συµψηφισµού µε τον προµηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας που είναι συµβεβληµένος, µε παρόµοιες διαδικασίες.
Ο ηλεκτρολόγος εγκαταστάτης του Φ/Β συστήµατος προβαίνει και στις απαραίτητες εργασίες που επιβαρύνουν τον αυτοπαραγωγό, για την εγκατάσταση και σύνδεση των µετρητών ακολουθώντας τις τεχνικές οδηγίες του διαχειριστή για τέτοια έργα και µε υλικά που χρησιµοποιεί ο διαχειριστής. Όταν ολοκληρωθεί η εγκατάσταση του Φ/Β συστήµατος και οι αναγκαίες εργασίες για την εγκατάσταση και σύνδεση των µετρητών, ο αυτοπαραγωγός ή ο εγκαταστάτης ηλεκτρολόγος µε ηλεκτρονικό µήνυµα καλεί τον διαχειριστή να εγκαταστήσει και να συνδέσει τους µετρητές, οπότε συµφωνείται ηµέρα και ώρα. Πριν από τις εργασίες σύνδεσης ο αυτοπαραγωγός παραδίδει επί τόπου στον διαχειριστή υπογεγραµµένη την σύµβαση σύνδεσης (εφόσον δεν έχει αποσταλεί ηλεκτρονικά υπογεγραµµένη, η οποία αφού υπογραφεί από τον διαχειριστή αποστέλλεται στον αυτοπαραγωγό ηλεκτρονικά ή µε το ταχυδροµείο) καθώς και ένα αντίγραφο της Σύµβασης Συµψηφισµού (εφόσον απαιτείται). Ό,τι άλλα δικαιολογητικά και τεχνικά πιστοποιητικά απαιτηθούν µπορούν να σταλούν είτε ηλεκτρονικά µαζί µε το µήνυµα ετοιµότητας για σύνδεση είτε να παραδοθούν στον διαχειριστή πριν την σύνδεση του µετρητή και ενεργοποίηση. Ακολουθεί η εγκατάσταση και η σύνδεση των µετρητών µε τις αναγκαίες δοκιµές και µε την συνεργασία/συνδροµή του ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη του Φ/Β συστήµατος. Η όλη διαδικασία για τον διαχειριστή περιορίζεται στην απάντηση (ηλεκτρονικά) επί της αίτησης του αυτοπαραγωγού για την σύνδεση, στην αξία του πρόσθετου µετρητή και στην επί τόπου µετάβαση για σύνδεση και ενεργοποίηση. Εποµένως η δαπάνη σύνδεσης των 100 καλύπτει πλήρως αυτές τις εργασίες και την αξία του µετρητή. Ένα ακόµη πλεονέκτηµα αυτής της διαδικασίας, εκτός από τη µεγάλη εξοικονόµηση πόρων και χρόνου σε αµφότερες τις πλευρές, είναι η υψηλή ποιότητα των εργασιών που θα προσφέρει ο ηλεκτρολόγος εγκαταστάτης του φωτοβολταϊκού συστήµατος έναντι των κατά τεκµήριο χαµηλής ποιότητας υπηρεσιών των εργολάβων µελετητών και εγκαταστατών που τυχόν θα χρησιµοποιήσει ο διαχειριστής. Για πρακτικούς και ουσιαστικούς λόγους η ΥΑ θα πρέπει να περιορισθεί στο βασικό πλαίσιο των ρυθµίσεων και οι λεπτοµέρειες των διαδικασιών να καθορίζονται από την ΡΑΕ για µεγαλύτερη ευελιξία στις βελτιώσεις, όπως προτείνεται παραπάνω και για τη Σύµβαση Συµψηφισµού, σύµφωνα και µε την διεθνή πρακτική, σε συνεργασία µε τον διαχειριστή δικτύου. Γ. Στόχος και Κίνητρα για Περιορισµένο ιάστηµα Κατ αρχήν χρειάζεται ένας στόχος στο πρόγραµµα και να επιδιωχθεί η επίτευξή του. Προτείνονται εφαρµογές µε µηχανισµό ιδιοκατανάλωσης και net-metering που συνδέονται στο δίκτυο χαµηλής τάσης µε αρχικό στόχο διείσδυσης 6% σε ετήσια βάση.
Για την επίτευξη του στόχου, λαµβάνοντας υπόψη τα οφέλη των εφαρµογών στην οικονοµία και την κοινωνία καθώς και στον διαχειριστή δικτύου και τον προµηθευτή, προτείνονται άρση των εµποδίων και κίνητρα, ιδιαίτερα για τις εφαρµογές κάτω των 10kW µε το υψηλό ακόµη κόστος λόγω της φύσης τους και του µικρού µεγέθους. Αποζηµίωση της πλεονάζουσας ενέργειας προς το δίκτυο, όπως παραπάνω αναφέρθηκε Λογικό κόστος σύνδεσης στο δίκτυο ( 100 ) στη χαµηλή τάση (έως 100kW) και δραστικό περιορισµό της γραφειοκρατίας, όπως παραπάνω περιγράφεται Αναστολή επιβολής φόρων και κρατήσεων (tax credit) για την καταναλισκόµενη ενέργεια της ιδιοπαραγωγής σε ετήσια βάση για το netmetering για διάστηµα 5 έως 10 ετών µέχρι την επίτευξη του στόχου και όχι αργότερα από το 2025 Μη επιβολή ή έστω µείωση των µονοπωλιακών επιβαρύνσεων του δικτύου (πχ άνω του 50%) για την εισερχόµενη ενέργεια που συµψηφίζεται µε την παραγωγή, µέχρι την επίτευξη του στόχου Για εφαρµογές στα µη διασυνδεδεµένα νησιά προτείνεται επιπλέον η απαλλαγή από την επιβάρυνση των ΥΚΩ και ΕΤΜΕΑΡ για την καταναλισκόµενη ενέργεια της ιδιοπαραγωγής και σε ετήσια βάση για το netmetering, αφού οι αντίστοιχες εφαρµογές µειώνουν σηµαντικά τα βάρη των ΥΚΩ προς όφελος των λοιπών καταναλωτών. ίδεται ιδιαίτερη έµφαση στον καίριο ρόλο της ρυθµιστικής αρχής αλλά και στην ενεργό συµµετοχή του Ε ΗΕ στην πάταξη της γραφειοκρατίας και στον περιορισµό του κόστους σύνδεσης ( 100 στη ΧΤ έως 100kW) µε πλήρη διαφάνεια και τεκµηρίωση, ώστε να αναπτυχθεί η διεσπαρµένη παραγωγή για ιδιοκατανάλωση και µε net metering από ευρύ φάσµα καταναλωτών. Ο ηλεκτρικός τοµέας χαρακτηρίζεται από την συσσώρευση πολλών βαρών και εµποδίων και µε τάσεις αύξησης των λιανικών τιµών, οπότε καθίσταται αναγκαία η ανάληψη πρωτοβουλιών προς αυτή την κατεύθυνση. Η δικαιολογία των κορεσµένων δικτύων που προβάλλεται στην Ελλάδα επιµένοντας στο παρελθόν, εµποδίζει την µετάβαση στα µελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα, υπονοµεύοντας το µέλλον του ηλεκτρικού τοµέα αλλά και των διαχειριστών δικτύου, µε επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα και την κοινωνική ευηµερία. Το ρυθµιστικό πλαίσιο πρέπει να συνάδει µε τους ρυθµούς των νέων τεχνολογικών εξελίξεων στη λειτουργία των διαχειριστών δικτύων ως φυσικών µονοπωλίων, ειδάλλως απαξιώνεται η περιουσία τους καθιστώντας προβληµατική την επιβίωσή τους µε όλες τις συνέπειες. Ιωάννης Χατζηβασιλειάδης 25/08/2014