Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.).

Στην παρούσα Θεματική Έκθεση εξετάζεται και αναλύεται, για την περίοδο 2009-2014 (και ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των πιο πρόσφατων στοιχείων), η εξέλιξη εξειδικευμένων δεικτών, οι οποίοι εκφράζουν και αποτυπώνουν την οικονομική ύφεση στη Ζώνη Επιρροής της Εγνατίας Οδού (Ζώνη των 5 Περιφερειών διέλευσης του αυτοκινητόδρομου). Με τον τρόπο αυτό, επιχειρείται μία απεικόνιση των καταγραφόμενων τάσεων, στο σύνολο της Ζώνης και στις επιμέρους Περιφέρειές της (ανάλογα με τη διαθεσιμότητα στοιχείων σε επίπεδο NUTS 2), από την περίοδο που φαίνονται τα πρώτα σημάδια της οικονομικής κρίσης και μετά. Για λόγους σύγκρισης, η εξέλιξη των εξειδικευμένων δεικτών εξετάζεται επίσης στο σύνολο της Χώρας καθώς και στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28. Ειδικότερα, για την αποτύπωση της οικονομικής ύφεσης στη Ζώνη επιλέχθηκαν να εξεταστούν 12 δείκτες, οι οποίοι ομαδοποιούνται στις ακόλουθες 4 γενικές κατηγορίες που αποτελούν και ξεχωριστές ενότητες της παρούσας Έκθεσης: (α) δείκτες πληθυσμιακής εξέλιξης, (β) δείκτες εισοδήματος και ευημερίας, (γ) δείκτες απασχόλησης και ανεργίας και (δ) δείκτες φτώχειας. Η έκθεση συντάχθηκε από το Γραφείο Μελετών ΓΕΩΧΩΡΟΣ Α.Ε. στο πλαίσιο της Σύμβασης «Παροχή υπηρεσιών Συμβούλου-Χωροτάκτη για τη συνθετική επεξεργασία & αξιολόγηση των χωρικών επιδράσεων της Εγνατίας Οδού και των Καθέτων Αξόνων (κωδ. αναφ. 5140) με υπεύθυνη σύνταξης την Αθηνά Γιαννακού (χωροτάκτης-πολεοδόμος, PhD) σε συνεργασία με το Δήμητρα Ζέκα (Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης) & Δήμο Έππα (Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης), και υπό την εποπτεία του Βασίλη Φούρκα (Τμ. Παρατηρητηρίου ΕΟΑΕ, PhD, Πολ. Μηχανικός PhD Χωροταξίας- Πολεοδομίας). Τα περιεχόμενα και οι τυχόν απόψεις που φιλοξενούνται στις εκθέσεις, στα κείμενα εργασίας και στους χάρτες του Παρατηρητηρίου δεν αντανακλούν απαραίτητα τη σύμφωνη γνώμη της εταιρείας ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.). ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. έκδοση, Ιούνιος 2015 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 Γενικά... 3 1. Δείκτες πληθυσμιακής εξέλιξης... 5 1.1. Πληθυσμός την 1η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους... 5 2. Δείκτες εισοδήματος και ευημερίας... 10 2.1. Κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (κκαεπ)... 10 2.2. Νοικοκυριά με πρόσβαση στο internet... 22 3. Δείκτες απασχόλησης και ανεργίας... 26 3.1. Επίπεδο ανεργίας... 26 3.2. Επίπεδο μακροχρόνιας ανεργίας... 31 3.3. Διαφορά των δύο φύλων ως προς το ποσοστό ανεργίας... 36 3.4. Επίπεδο απασχόλησης (ηλικίες 20-64 ετών)... 41 3.5. Νέοι (ηλικίας 15-24 ετών) που δεν εργάζονται και δε συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση... 46 4. Δείκτες φτώχειας... 51 4.1. Πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας... 51 4.2. Πληθυσμός σε κατάσταση ακραίας υλικής στέρησης... 55 4.3. Πληθυσμός (ηλικίας 0-59 ετών) που ζει σε νοικοκυριό με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας... 59 4.4. Πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού... 63 5. Σύνοψη - Συμπεράσματα... 67 2

Γενικά Στην παρούσα Θεματική Έκθεση εξετάζεται και αναλύεται, για την περίοδο 2009-2014 (και ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των πιο πρόσφατων στοιχείων), η εξέλιξη εξειδικευμένων δεικτών, οι οποίοι εκφράζουν και αποτυπώνουν την οικονομική ύφεση (Ζώνη IV 1 ). Με τον τρόπο αυτό, επιχειρείται μία απεικόνιση των καταγραφόμενων τάσεων, στο σύνολο της Ζώνης IV και στις επιμέρους Περιφέρειές της (ανάλογα με τη διαθεσιμότητα στοιχείων σε επίπεδο NUTS 2) 2, από την περίοδο που φαίνονται τα πρώτα σημάδια της οικονομικής κρίσης και μετά. Για λόγους σύγκρισης, η εξέλιξη των εξειδικευμένων δεικτών εξετάζεται επίσης στο σύνολο της Χώρας καθώς και στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28. Διευκρινίζεται ότι το έτος 2009 επιλέχθηκε επειδή συμπίπτει με την επίσημη έναρξη της οικονομικής ύφεσης που επηρέασε τη Χώρα, ενώ το έτος 2014 3 είναι το έτος για το οποίο υπάρχουν τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία από την Eurostat. Ειδικότερα, για την αποτύπωση της οικονομικής ύφεσης στη Ζώνη IV επιλέχθηκαν να εξεταστούν 12 δείκτες, οι οποίοι ομαδοποιούνται στις ακόλουθες 4 γενικές κατηγορίες που αποτελούν και ξεχωριστές ενότητες της παρούσας Έκθεσης: Δείκτες πληθυσμιακής εξέλιξης. Ειδικότερα, εξετάζεται ο πληθυσμός την 1 η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2). Δείκτες εισοδήματος και ευημερίας. Ειδικότερα, εξετάζονται: - το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (κκαεπ), για την περίοδο 2009-2013 και σε επίπεδο Ζώνης IV, Περιφερειών (ΝUTS 2) και Νομών (NUTS 3) 4, και - το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο ΝUTS 1. Δείκτες απασχόλησης και ανεργίας. Ειδικότερα, εξετάζονται: - το επίπεδο ανεργίας, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2), - το επίπεδο μακροχρόνιας ανεργίας για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2), - η διαφορά των δύο φύλων ως προς το ποσοστό ανεργίας, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2), - το επίπεδο απασχόλησης (ηλικιών 20-64 ετών), για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2), και - το ποσοστό των νέων (ηλικίας 15-24 ετών) που δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2). Δείκτες φτώχειας. Ειδικότερα, εξετάζονται: - ο πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας, για τα έτη 2009, 2010 και 2013 και σε επίπεδο ΝUTS 1, - ο πληθυσμός σε κατάσταση ακραίας υλικής στέρησης, για τα έτη 2009, 2010 και 2013 και σε επίπεδο ΝUTS 1, - ο πληθυσμός (ηλικίας 0-59 ετών) που ζει σε νοικοκυριό με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας για την περίοδο 2009-2013 και σε επίπεδο ΝUTS 1, και 1 Η Ζώνη IV αποτελείται από τις ακόλουθες 5 Περιφέρειες: Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία, Θεσσαλία και Ήπειρος βλ. http://observatory.egnatia.gr/02_indicators/02_5_impact_zones.htm 2 Σε ορισμένους δείκτες τα διαθέσιμα από την Eurostat στοιχεία δίνονται μόνο σε επίπεδο ΝUTS 1. 3 Σε ορισμένους δείκτες τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat αφορούν το έτος 2013. 4 Σε επίπεδο Νομών, εξετάζεται η περίοδος 2009-2012 καθώς τα διαθέσιμα από την Eurostat στοιχεία για το έτος 2013 δεν έχουν δοθεί ακόμη σε επίπεδο ΝUTS 3. 3

- ο πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού για τα έτη 2009, 2010 και 2013 και σε επίπεδο ΝUTS 1. Στο τέλος της παρούσας Θεματικής Έκθεσης γίνεται μία σύνοψη της εξέλιξης των εξειδικευμένων δεικτών έκφρασης και αποτύπωσης της οικονομικής ύφεσης στη Ζώνη IV και επιχειρείται η εξαγωγή ορισμένων διαπιστώσεων - συμπερασμάτων. Ειδικότερα, διαπιστώνεται ότι σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2014 και σε σύγκριση με το σύνολο της Χώρας, η Ζώνη IV εμφανίζει υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, μακροχρόνιας ανεργίας και νέων (ηλικίας 15-24 ετών) που δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση, ενώ παρουσιάζει και μεγαλύτερη διαφορά των δύο φύλων (γυναικών-ανδρών) ως προς το ποσοστό ανεργίας. Επίσης, την περίοδο αυτή, η Ζώνη IV εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών και μικρότερο κκαεπ (και ως εκ τούτου και χαμηλότερο ποσοστό σύγκλισης με την ΕΕ28) σε σύγκριση με το σύνολο της Χώρας. Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας, κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, οι περισσότερες από τις Περιφέρειες της Ζώνης IV εμφανίζονται να εμπίπτουν στις πέντε Περιφέρειες της Χώρας με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας, μακροχρόνιας ανεργίας και νέων (ηλικίας 15-24 ετών) που δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση, καθώς και με τη μεγαλύτερη διαφορά των δύο φύλων (γυναικών-ανδρών) ως προς το ποσοστό ανεργίας. Αντίστοιχα, οι περισσότερες Περιφέρειες της Ζώνης IV εμπίπτουν στις πέντε Περιφέρειες της Χώρας με τα μικρότερα ποσοστά απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών, ενώ επιπλέον συγκαταλέγονται και ανάμεσα στις φτωχότερες σε εθνικό επίπεδο Περιφέρειες, σύμφωνα πάντα με το κκαεπ. Μάλιστα, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας εμφανίζει, σε εθνικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας (για το διάστημα 2009-2013), το μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας (για το διάστημα 2010-2013), τη μεγαλύτερη διαφορά γυναικών ανδρών ως προς το ποσοστό ανεργίας (για το έτος 2014) και το μικρότερο ποσοστό απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών (για το διάστημα 2010-2013). Επίσης, οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (για το έτος 2014), Θεσσαλίας (για το έτος 2012) και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (για τα έτη 2010 και 2011) εμφανίζουν αντίστοιχα το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας, τη μεγαλύτερη διαφορά γυναικών ανδρών ως προς το ποσοστό ανεργίας και το μεγαλύτερο ποσοστό νέων (ηλικίας 15-24 ετών) που δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση, σε εθνικό επίπεδο. Τέλος, η Περιφέρεια Ηπείρου (για το διάστημα 2009-2012) και η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (για το έτος 2013) παρουσιάζουν το μικρότερο κκαεπ σε εθνικό επίπεδο. Από τη μελέτη των μεταβολών των επιλεγμένων δεικτών, για το σύνολο της περιόδου 2009-2014, προκύπτει ότι η εικόνα των περισσότερων Περιφερειών της Ζώνης IV (όπως και του συνόλου της Ζώνης IV) είναι θετικότερη της Χώρας όσον αφορά στους ρυθμούς μεταβολής του πληθυσμού την 1 η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους, του κκαεπ, της ανεργίας, της μακροχρόνιας ανεργίας, της απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών και των νέων που δεν εργάζονται και δεν συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση. Αντιθέτως, η εικόνα της πλειονότητας των Περιφερειών της Ζώνης IV (όπως και του συνόλου της Ζώνης IV) είναι αρνητικότερη της Χώρας όσον αφορά στο ρυθμό μεταβολής της διαφοράς των δύο φύλων ως προς το ποσοστό ανεργίας. 4

1. Δείκτες πληθυσμιακής εξέλιξης 1.1. Πληθυσμός την 1η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους Ο δείκτης αυτός καταγράφει, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2), τον πληθυσμό την 1 η Ιανουαρίου, δηλαδή τον αριθμό των κατοίκων μιας περιοχής την 1η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους. Το 2009, ο συνολικός πληθυσμός της Ζώνης IV ανερχόταν σε 3.941.606 κατοίκους (Πίνακας 1) και αντιστοιχούσε στο 35,22% του συνολικού πληθυσμού της Χώρας και στο 0,78% του συνολικού πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 28 (ΕΕ28). Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας συγκεντρώνει σχεδόν το μισό πληθυσμό της Ζώνης IV (49,14%). Από την άλλη, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας έχει τη μικρότερη συμμετοχή στον πληθυσμό της Ζώνης IV, καθώς σε αυτήν κατοικεί το 7,35% του συνολικού πληθυσμού της Ζώνης IV. Τα επόμενα χρόνια (2010-2014), ο πληθυσμός την 1 η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους στις υπό μελέτη χωρικές ενότητες εξελίσσεται ως εξής: Στη Ζώνη IV, o συνολικός πληθυσμός παρουσιάζει συνεχή μείωση τη διετία 2010-2011, μικρή αύξηση το 2012 και νέα συνεχή μείωση τη διετία 2013-2014. Στο σύνολο της Χώρας, όλη την περίοδο αυτή, ο πληθυσμός παρουσιάζει συνεχή μείωση, ενώ αντιθέτως στην ΕΕ28 παρουσιάζει συνεχή αύξηση. Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, μετά το 2009 καταγράφονται οι ακόλουθες τάσεις (Διάγραμμα 1): Στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου, όπως ακριβώς και στη Ζώνη IV, ο πληθυσμός μειώνεται συνεχώς μέχρι το 2011 και στη συνέχεια σημειώνει μικρή αύξηση το 2012 και νέα συνεχή μείωση τη διετία 2013-2014. Στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας, ο πληθυσμός παρουσιάζει συνεχή μείωση από το 2009 και μετά. Τέλος, στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, ο πληθυσμός μειώνεται συνεχώς μέχρι το 2011 και στη συνέχεια σημειώνει σταδιακή αύξηση τη διετία 2012-2013 (με σημαντικότερη την αύξηση που καταγράφεται το 2012) και νέα μείωση το 2014. Επισημαίνεται ότι σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2014, οι Περιφέρειες της Ζώνης IV διατηρούν τη θέση τους στην κατάταξη με βάση τον πληθυσμό τους. Συγκεκριμένα, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας κατέχει την πρώτη θέση και ακολουθείται από τις Περιφέρειες Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Ηπείρου και τελευταία η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. 5

Πίνακας 1. Πληθυσμός την 1 η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους στο σύνολο της Ζώνης IV, στο σύνολο της Χώρας και ανά Περιφέρεια της Χώρας, 2009-2014 NUTS Περιφέρεια 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Μεταβολή 2009-2014 EL11 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 613.600 612.985 611.573 622.159 625.203 606.225-1,20% EL12 Κεντρική Μακεδονία 1.937.031 1.936.369 1.925.437 1.920.244 1.906.645 1.899.389-1,94% EL13 Δυτική Μακεδονία 289.768 288.157 285.899 286.732 285.208 278.214-3,99% EL14 Θεσσαλία 753.263 751.963 747.690 747.385 742.792 736.379-2,24% EL21 Ήπειρος 347.944 347.866 346.503 348.012 347.052 340.240-2,21% Zn-IV Ζώνη Επιρροής IV 3.941.606 3.937.340 3.917.102 3.924.532 3.906.900 3.860.447-2,06% EL22 Ιόνια Νησιά 210.479 210.213 209.221 211.303 211.334 207.134-1,59% EL23 Δυτική Ελλάδα 698.380 696.405 690.904 685.132 677.335 676.670-3,11% EL24 Στερεά Ελλάδα 561.742 562.674 561.693 566.669 566.714 558.222-0,63% EL25 Πελοπόννησος 592.371 592.061 589.602 594.406 593.911 583.818-1,44% EL30 Αττική 4.029.326 4.023.238 3.992.912 3.961.122 3.920.124 3.856.059-4,30% EL41 Βόρειο Αιγαίο 201.330 200.938 200.831 206.772 208.970 198.109-1,60% EL42 Νότιο Αιγαίο 330.953 333.167 333.983 343.283 347.577 333.848 0,87% EL43 Κρήτη 624.467 627.480 627.144 629.815 629.643 629.397 0,79% EL Σύνολο Χώρας 11.190.654 11.183.516 11.123.392 11.123.034 11.062.508 10.903.704-2,56% EU28 ΕΕ28 502.186.144 503.234.845 504.494.374 505.612.816 506.682.935 506.913.394 0,94% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 6

Διάγραμμα 1. Εξέλιξη του πληθυσμού την 1 η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους στη Ζώνη IV και ανά Περιφέρεια, 2009-2014 Έτσι, το 2014 ο συνολικός πληθυσμός της Ζώνης IV ανερχόταν σε 3.860.447 κατοίκους (Πίνακας 1) και αντιστοιχούσε στο 35,40% του συνολικού πληθυσμού της Χώρας (ποσοστό ελάχιστα αυξημένο σε σχέση με το 2009) και στο 0,76% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ28. Σε επίπεδο Περιφερειών της Ζώνης IV, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας συγκεντρώνεται το 49,20% του συνολικού πληθυσμού της Ζώνης IV, ενώ στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας μόλις το 7,21%. Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2014, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας παρουσιάζει σταθερά το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στο συνολικό πληθυσμό της Χώρας, ενώ η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας το τρίτο μικρότερο σε εθνικό επίπεδο. Συνολικά, την περίοδο 2009-2014, ο πληθυσμός στη Ζώνη IV παρουσίασε μείωση, της τάξης του 2,06%, όπως και στο σύνολο της Χώρας, όπου η μείωση του πληθυσμού ήταν ελαφρώς μεγαλύτερη (-2,56%). Αντιθέτως, στην ΕΕ28 ο πληθυσμός σημείωσε μικρή αύξηση (0,94%). Την περίοδο αυτή, σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV επίσης καταγράφεται μείωση, η οποία κυμαίνεται από 1,20% (Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης) έως 3,99% (Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας). Επισημαίνεται ότι στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, η μείωση του πληθυσμού είναι μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες μειώσεις σε επίπεδο Ζώνης IV και Χώρας, ενώ στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας η μείωση του πληθυσμού είναι μικρότερη από τις αντίστοιχες μειώσεις σε επίπεδο Ζώνης IV και Χώρας. 7

Χάρτης 1. Πληθυσμός την 1 η Ιανουαρίου 2014 ανά Περιφέρεια 8

Χάρτης 2. Μεταβολή του πληθυσμού την 1 η Ιανουαρίου κάθε εξεταζόμενου έτους ανά Περιφέρεια, 2009-2014 9

2. Δείκτες εισοδήματος και ευημερίας 2.1. Κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (κκαεπ) Ο δείκτης αυτός καταγράφει, για την περίοδο 2009-2013και σε επίπεδο Ζώνης IV, Περιφερειών (ΝUTS 2) και Νομών (NUTS 3) 5, το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (κκαεπ). Το κκαεπ αποτελεί βασική συνιστώσα του επιπέδου ανάπτυξης και ευημερίας μιας Περιφέρειας, ενώ η σύγκριση με το μέσο κκαεπ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί βασική παράμετρο της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης. Το 2009, το ΑΕΠ ανά κάτοικο της Ζώνης IV ήταν 16.305 και σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ) αντιστοιχούσε στο 72,35% του μέσου κκαεπ της ΕΕ28 (Πίνακας 2). Σε επίπεδο Περιφερειών της Ζώνης IV, το μεγαλύτερο κκαεπ παρουσιάζει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (19.200 ) και ακολουθούν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Ηπείρου, στην οποία καταγράφεται το μικρότερο κκαεπ (14.700 ). Σε ό,τι αφορά τον βαθμό σύγκλισης με την ΕΕ28, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό σύγκλισης (85,00%), το οποίο είναι μικρότερο όμως από το ποσοστό σύγκλισης της Χώρας (94,00%), ενώ οι υπόλοιπες Περιφέρειες παρουσιάζουν μικρότερα ποσοστά σύγκλισης που κυμαίνονται από 65,00% (Περιφέρεια Ηπείρου) έως 75,00% (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας). Τα επόμενα χρόνια (2010-2013) το κκαεπ (σε ευρώ) παρουσιάζει συνεχή μείωση στη Ζώνη IV και στην πλειονότητα των Περιφερειών της, όπως και στο σύνολο της Χώρας. Εξαίρεση αποτελούν η Περιφέρεια Θεσσαλίας, στην οποία το κκαεπ μειώνεται συνεχώς μέχρι το 2012 και παραμένει σταθερό το 2013, και η Περιφέρεια Ηπείρου, στην οποία το κκαεπ παρουσιάζει συνεχή μείωση μέχρι το 2012 και μικρή αύξηση το 2013. Την περίοδο αυτή, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας εξακολουθεί να εμφανίζει το μεγαλύτερο κκαεπ και ως εκ τούτου και το μεγαλύτερο ποσοστό σύγκλισης με την ΕΕ28. Αντιθέτως, το μικρότερο κκαεπ, επομένως και το μικρότερο ποσοστό σύγκλισης με την ΕΕ28, εμφανίζει μέχρι το 2012 η Περιφέρεια Ηπείρου και το 2013 η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Έτσι, το 2013, το ΑΕΠ ανά κάτοικο της Ζώνης IV ήταν 12.737 (Πίνακας 2), χαμηλότερο κατά 3.763 από το μέσο κκαεπ της Χώρας (16.500 ). Σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ) το ΑΕΠ της Ζώνης IV αντιστοιχούσε στο 56,10% του μέσου κκαεπ της ΕΕ28. Σε επίπεδο Περιφερειών της Ζώνης IV, το μεγαλύτερο κκαεπ εμφανίζει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (14.000 ) και ακολουθούν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, η οποία παρουσιάζει το μικρότερο κκαεπ, της τάξης των 11.900, τιμή η οποία είναι η μικρότερη και σε επίπεδο Χώρας. Ως προς τον βαθμό σύγκλισης με την ΕΕ28, όλες οι Περιφέρειες της Ζώνης IV παρουσιάζουν μικρά ποσοστά σύγκλισης, τα οποία κυμαίνονται από 52,00% (Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης) έως 62,00% (Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας). 5 Σε επίπεδο Νομών, εξετάζεται η περίοδος 2009-2012 καθώς τα διαθέσιμα από την Eurostat στοιχεία για το έτος 2013 δεν έχουν δοθεί ακόμη σε επίπεδο ΝUTS 3. 10

Πίνακας 2. Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (κκαεπ) της Ζώνης IV, της Χώρας και των Περιφερειών της Χώρας, σε ΜΑΔ (Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης) και Ευρώ και ποσοστό κκαεπ επί του Ευρωπαϊκού Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ), 2009-2011 2009 2010 2011 2012 2013 NUTS Περιφέρεια ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) EL11 Ανατολική 16.300 15.100 67,00% 16.200 14.900 64,00% 14.400 13.300 55,00% 13.700 12.300 52,00% 13.900 11.900 52,00% Μακεδονία & Θράκη EL12 Κεντρική Μακεδονία 18.100 16.800 75,00% 17.200 15.800 68,00% 15.900 14.800 61,00% 15.300 13.600 58,00% 15.100 12.900 57,00% EL13 Δυτική Μακεδονία 20.700 19.200 85,00% 19.100 17.600 75,00% 17.200 16.000 66,00% 16.800 15.000 64,00% 16.400 14.000 62,00% EL14 Θεσσαλία 16.900 15.700 70,00% 15.900 14.600 63,00% 14.500 13.400 56,00% 14.300 12.800 54,00% 15.000 12.800 56,00% EL21 Ήπειρος 15.800 14.700 65,00% 15.600 14.300 62,00% 14.300 13.300 55,00% 13.700 12.200 52,00% 14.600 12.500 55,00% Zn-IV Ζώνη Επιρροής IV 17.583 16.305 72,35% 16.770 15.419 66,28% 15.371 14.263 59,11% 14.764 13.202 55,71% 14.922 12.737 56,10% EL22 Ιόνια Νησιά 21.500 19.900 88,00% 20.700 19.100 82,00% 18.100 16.800 70,00% 18.000 16.100 68,00% 18.100 15.400 68,00% EL23 Δυτική Ελλάδα 17.000 15.800 70,00% 16.900 15.500 67,00% 15.300 14.200 59,00% 15.000 13.500 57,00% 15.100 12.900 57,00% EL24 Στερεά Ελλάδα 20.000 18.600 82,00% 19.100 17.600 75,00% 17.400 16.100 67,00% 16.900 15.100 64,00% 16.500 14.100 62,00% EL25 Πελοπόννησος 18.400 17.000 75,00% 17.400 16.000 69,00% 16.100 14.900 62,00% 15.500 13.900 59,00% 15.900 13.600 60,00% EL30 Αττική 30.800 28.600 127,00% 29.900 27.500 118,00% 27.500 25.500 106,00% 26.900 24.100 102,00% 26.100 22.300 98,00% EL41 Βόρειο Αιγαίο 18.200 16.900 75,00% 17.500 16.100 69,00% 15.600 14.500 60,00% 15.000 13.400 57,00% 15.300 13.000 57,00% EL42 Νότιο Αιγαίο 24.700 22.900 102,00% 23.500 21.600 93,00% 20.800 19.300 80,00% 20.200 18.100 76,00% 20.300 17.300 76,00% EL43 Κρήτη 19.800 18.300 81,00% 18.700 17.200 74,00% 16.900 15.600 65,00% 16.100 14.400 61,00% 16.700 14.300 63,00% EL Σύνολο Χώρας 22.900 21.200 94,00% 22.100 20.300 87,00% 20.100 18.700 77,00% 19.600 17.500 74,00% 19.400 16.500 73,00% EU28 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ28) 24.300 24.300 100,00% 25.300 25.300 100,00% 26.000 26.000 100,00% 26.500 26.500 100,00% 26.600 26.600 100,00% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 11

Διάγραμμα 2. Διακύμανση του κκαεπ στη Ζώνη IV και ανά Περιφέρεια, καθώς και στο σύνολο της Χώρας, ως ποσοστό του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ28), 2009-2011 Αναφορικά με τη διακύμανση του κκαεπ ως ποσοστό του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ28), την περίοδο 2009-2013, το ποσοστό σύγκλισης της Χώρας παρουσιάζει συνεχή μείωση, ενώ το ποσοστό σύγκλισης της Ζώνης IV μειώνεται συνεχώς μέχρι το 2012, αλλά σημειώνει μικρή αύξηση το 2013 (Διάγραμμα 2). Στην πλειονότητα των Περιφερειών της Ζώνης IV, όπως ακριβώς και στη Χώρα, το ποσοστό σύγκλισης παρουσιάζει συνεχή μείωση κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Εξαίρεση αποτελούν οι Περιφέρειες Θεσσαλίας και Ηπείρου, τα ποσοστά σύγκλισης των οποίων παρουσιάζουν συνεχή μείωση μέχρι το 2012 και αύξηση το 2013. Συγκριτικά με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2013, οι Περιφέρειες της Ζώνης IV, με εξαίρεση τη Δυτική Μακεδονία, εμφανίζονται να είναι ανάμεσα στις πέντε φτωχότερες σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα πάντα με το κκαεπ. Μάλιστα, το μικρότερο κκαεπ σε εθνικό επίπεδο εμφανίζει μέχρι το 2012 η Περιφέρεια Ηπείρου, ενώ το 2013 η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Επισημαίνεται ότι το 2013, η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, η Ήπειρος, η Θεσσαλία και η Κεντρική Μακεδονία κατατάσσονται ως πρώτη, δεύτερη, τρίτη και τέταρτη φτωχότερη Περιφέρεια σε εθνικό επίπεδο, αντιστοίχως. 12

Πίνακας 3. Μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2009-2013 του κκαεπ της Ζώνης IV, της Χώρας και των Περιφερειών της Χώρας σε ευρώ και σε σταθερές τιμές 2005 6 NUTS Περιφέρεια 2009 2010 2011 2012 2013 ΜΕΡΜ 2009-2013 EL11 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 13.211 12.934 11.456 10.585 10.485-5,61% EL12 Κεντρική Μακεδονία 14.698 13.715 12.748 11.704 11.366-6,23% EL13 Δυτική Μακεδονία 16.798 15.278 13.781 12.909 12.335-7,43% EL14 Θεσσαλία 13.736 12.674 11.542 11.015 11.278-4,81% EL21 Ήπειρος 12.861 12.413 11.456 10.499 11.013-3,80% Zn-IV Ζώνη Επιρροής IV 14.265 13.384 12.285 11.362 11.222-5,82% EL22 Ιόνια Νησιά 17.410 16.580 14.470 13.855 13.568-6,04% EL23 Δυτική Ελλάδα 13.823 13.455 12.231 11.618 11.366-4,78% EL24 Στερεά Ελλάδα 16.273 15.278 13.867 12.995 12.423-6,53% EL25 Πελοπόννησος 14.873 13.889 12.834 11.962 11.982-5,26% EL30 Αττική 25.022 23.872 21.964 20.740 19.648-5,87% EL41 Βόρειο Αιγαίο 14.786 13.976 12.489 11.532 11.454-6,18% EL42 Νότιο Αιγαίο 20.035 18.750 16.624 15.577 15.242-6,61% EL43 Κρήτη 16.010 14.931 13.437 12.392 12.599-5,81% EL Σύνολο Χώρας 18.548 17.622 16.107 15.060 14.537-5,91% EU28 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ28) 23.388 23.801 24.141 24.025 23.964 0,61% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 Την περίοδο 2009-2013, σε σταθερές τιμές 2005, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κκαεπ της Ζώνης IV και της Χώρας σημειώνει σημαντική μείωση (- 5,82% και 5,91%, αντίστοιχα), σε αντίθεση με την ΕΕ28, όπου ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κκαεπ παρουσιάζει πολύ μικρή αύξηση, της τάξης του 0,61% (Πίνακας 3). Την ίδια περίοδο, σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV (όπως και στις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας) επίσης καταγράφεται σημαντική μείωση του μέσου ετήσιου ρυθμού μεταβολής του κκαεπ. Η μεγαλύτερη μείωση του μέσου ετήσιου ρυθμού μεταβολής του κκαεπ παρατηρείται στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας (-7,43%) και Κεντρικής Μακεδονίας (-6,23%), ενώ η μικρότερη στην Περιφέρεια Ηπείρου (-3,80%). Επισημαίνεται ότι στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Κεντρικής Μακεδονίας η μείωση του μέσου ετήσιου ρυθμού μεταβολής του κκαεπ είναι μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες μειώσεις της Ζώνης IV και της Χώρας. Αντιθέτως, στις υπόλοιπες Περιφέρειες της Ζώνης IV η μείωση του μέσου ετήσιου ρυθμού μεταβολής του κκαεπ είναι μικρότερη των αντίστοιχων μειώσεων της Ζώνης IV και της Χώρας. Σε επίπεδο Νομών της Ζώνης IV (Πίνακας 4), το 2009 το μεγαλύτερο κκαεπ εμφανίζει ο Νομός Κοζάνης (22.200 ), το οποίο είναι μεγαλύτερο από το μέσο της Ζώνης IV (16.305 ) αλλά και της Χώρας (21.200 ). Ακολουθούν οι Νομοί Φλώρινας (21.000 ), Θεσσαλονίκης (18.800 ), Καβάλας (17.500 ), Λάρισας (17.300 ) και Μαγνησίας (16.600 ), ενώ οι υπόλοιποι Νομοί παρουσιάζουν κκαεπ κάτω από το μέσο της Ζώνης IV. Ειδικότερα, το μικρότερο κκαεπ εμφανίζουν κατά σειρά οι Νομοί Σερρών (11.200 ), Γρεβενών (11.800 ) και Καρδίτσας (12.200 ). Σε ό,τι αφορά τον βαθμό σύγκλισης με την ΕΕ28, ο Νομός Κοζάνης παρουσιάζει το μεγαλύτερο 6 Ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κκαεπ προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές του ΑΕΠ με έτος βάσης το 2005. Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών, που δημοσιεύει η Eurostat για κάθε Χώρα. 13

ποσοστό σύγκλισης (98,00%), το οποίο μάλιστα είναι μεγαλύτερο από το ποσοστό σύγκλισης της Χώρας (94,00%), και ακολουθεί ο Νομός Φλώρινας με ποσοστό σύγκλισης 93,00%, το οποίο είναι μικρότερο του ποσοστού σύγκλισης της Χώρας αλλά μεγαλύτερο του ποσοστού σύγκλισης της Ζώνης IV (72,35%). Οι υπόλοιποι Νομοί της Ζώνης IV παρουσιάζουν αρκετά μικρότερα ποσοστά σύγκλισης που κυμαίνονται από 50,00% (Νομός Σερρών) έως 83,00% (Νομός Θεσσαλονίκης). Από τους Νομούς αυτούς, ποσοστά σύγκλισης μεγαλύτερα από το ποσοστό σύγκλισης της Ζώνης IV παρουσιάζουν οι Νομοί Θεσσαλονίκης (83,00%), Λάρισας (77,00%), Καβάλας (77,00%) και Μαγνησίας (73,00%). Παρομοίως, το 2013 οι Νομοί Κοζάνης και Φλώρινας εξακολουθούν να παρουσιάζουν το μεγαλύτερο κκαεπ (16.700 και 16.300, αντίστοιχα), ξεπερνώντας μεν το μέσο της Ζώνης IV (13.202 ) αλλά όχι και το μέσο της Χώρας (17.500 ). Ακολουθούν οι Νομοί Θεσσαλονίκης (15.000 ), Θεσπρωτίας (14.300 ), Χαλκιδικής (14.100 ), Καβάλας (14.100 ), Λάρισας (13.900 ) και Μαγνησίας (13.700 ), ενώ στους υπόλοιπους Νομούς το κκαεπ είναι μικρότερο από το μέσο της Ζώνης IV (Πίνακας 4). Μάλιστα, το μικρότερο κκαεπ παρουσιάζουν κατά σειρά οι Νομοί Καρδίτσας (9.700 ), Σερρών (9.900 ), Γρεβενών (10.600 ) και Δράμας (10.800 ). Αναφορικά με τον βαθμό σύγκλισης με την ΕΕ28, οι Νομοί Κοζάνης και Φλώρινας παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά σύγκλισης (71,00% και 69,00%, αντίστοιχα), τα οποία είναι μικρότερα από το ποσοστό σύγκλισης της Χώρας (74,00%) αλλά μεγαλύτερα από το ποσοστό σύγκλισης της Ζώνης IV (55,71%). Οι υπόλοιποι Νομοί της Ζώνης IV παρουσιάζουν μικρότερα ποσοστά σύγκλισης που κυμαίνονται από 41,00% (Νομός Καρδίτσας) έως 63,00% (Νομός Θεσσαλονίκης). Από τους Νομούς αυτούς, ποσοστά σύγκλισης μεγαλύτερα από το ποσοστό σύγκλισης της Ζώνης IV παρουσιάζουν οι Νομοί Θεσσαλονίκης (63,00%), Θεσπρωτίας (60,00%), Καβάλας (60,00%), Χαλκιδικής (59,00%), Λάρισας (59,00%) και Μαγνησίας (58,00%). 14

NUTS Νομός Πίνακας 4. Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (κκαεπ) των Νομών της Ζώνης IV, σε ΜΑΔ (Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης) και Ευρώ και ποσοστό κκαεπ επί του Ευρωπαϊκού Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ), 2009-2012 ΜΑΔ 2009 2010 2011 2012 Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) ΜΑΔ Ευρώ Ποσοστό επί του Μ.Ο. ΕΕ28 EL111 Έβρου 16.800 15.600 69,00% 17.700 16.300 70,00% 15.700 14.600 60,00% 14.200 12.700 54,00% EL112 Ξάνθης 14.800 13.700 61,00% 15.200 14.000 60,00% 13.400 12.400 51,00% 13.000 11.600 49,00% EL113 Ροδόπης 15.700 14.500 65,00% 14.800 13.600 58,00% 13.600 12.700 52,00% 12.700 11.300 48,00% EL114 Δράμας 14.500 13.400 59,00% 14.000 12.800 55,00% 12.600 11.700 49,00% 12.000 10.800 46,00% EL115 Καβάλας 18.800 17.500 77,00% 18.200 16.700 72,00% 15.600 14.400 60,00% 15.800 14.100 60,00% EL121 Ημαθίας 16.000 14.800 66,00% 14.600 13.400 58,00% 14.000 13.000 54,00% 13.000 11.600 49,00% EL122 Θεσσαλονίκης 20.300 18.800 83,00% 19.200 17.600 76,00% 17.600 16.300 68,00% 16.800 15.000 63,00% EL123 Κιλκίς 15.300 14.100 63,00% 14.500 13.400 57,00% 13.600 12.600 52,00% 13.300 11.900 50,00% EL124 Πέλλας 15.200 14.100 62,00% 14.600 13.500 58,00% 13.500 12.500 52,00% 13.600 12.100 51,00% EL125 Πιερίας 15.200 14.100 63,00% 14.600 13.500 58,00% 13.800 12.800 53,00% 13.200 11.800 50,00% EL126 Σερρών 12.100 11.200 50,00% 12.100 11.100 48,00% 11.200 10.400 43,00% 11.000 9.900 42,00% EL127 Χαλκιδικής 17.600 16.300 72,00% 17.400 16.000 69,00% 16.100 14.900 62,00% 15.700 14.100 59,00% EL131 Γρεβενών 12.700 11.800 52,00% 13.200 12.100 52,00% 12.000 11.200 46,00% 11.900 10.600 45,00% EL132 Καστοριάς 14.000 13.000 58,00% 13.500 12.500 54,00% 13.100 12.100 50,00% 12.900 11.500 49,00% EL133 Κοζάνης 23.900 22.200 98,00% 21.800 20.100 86,00% 19.200 17.800 74,00% 18.700 16.700 71,00% EL134 Φλώρινας 22.600 21.000 93,00% 20.100 18.500 79,00% 18.900 17.500 72,00% 18.300 16.300 69,00% EL141 Καρδίτσας 13.200 12.200 54,00% 12.500 11.500 49,00% 11.300 10.500 43,00% 10.800 9.700 41,00% EL142 Λάρισας 18.600 17.300 77,00% 17.600 16.200 69,00% 15.800 14.700 61,00% 15.600 13.900 59,00% EL143 Μαγνησίας 17.900 16.600 73,00% 16.600 15.200 65,00% 15.400 14.300 59,00% 15.300 13.700 58,00% EL144 Τρικάλων 15.000 13.900 62,00% 14.300 13.200 57,00% 12.800 11.900 49,00% 12.800 11.400 48,00% EL211 Άρτας 14.100 13.100 58,00% 14.300 13.200 57,00% 13.000 12.100 50,00% 12.600 11.300 48,00% EL212 Θεσπρωτίας 17.500 16.200 72,00% 17.700 16.300 70,00% 15.800 14.600 61,00% 16.000 14.300 60,00% EL213 Ιωαννίνων 16.300 15.100 67,00% 15.600 14.300 62,00% 14.500 13.400 56,00% 13.600 12.100 51,00% EL214 Πρέβεζας 15.200 14.100 63,00% 15.400 14.100 61,00% 14.500 13.400 56,00% 13.400 11.900 50,00% (ΜΑΔ) 15

2009 2010 2011 2012 Ποσοστό Ποσοστό Ποσοστό Ποσοστό NUTS Νομός επί του επί του επί του επί του ΜΑΔ Ευρώ ΜΑΔ Ευρώ ΜΑΔ Ευρώ ΜΑΔ Ευρώ Μ.Ο. ΕΕ28 Μ.Ο. ΕΕ28 Μ.Ο. ΕΕ28 Μ.Ο. ΕΕ28 (ΜΑΔ) (ΜΑΔ) (ΜΑΔ) (ΜΑΔ) Zn-IV Ζώνη Επιρροής IV 17.583 16.305 72,35% 16.770 15.419 66,28% 15.371 14.263 59,11% 14.764 13.202 55,71% EL Σύνολο Χώρας 22.900 21.200 94,00% 22.100 20.300 87,00% 20.100 18.700 77,00% 19.600 17.500 74,00% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 16

Tην περίοδο 2009-2012, σε όλους τους Νομούς της Ζώνης IV (Πίνακας 5) σημειώνεται μείωση του μέσου ετήσιου ρυθμού μεταβολής του κκαεπ, η οποία κυμαίνεται από 4,04% (Νομός Γρεβενών) έως 9,55% (Νομός Κοζάνης). Αναλυτικότερα, από τη μελέτη της διακύμανσης του ΜΕΡΜ προκύπτει ότι οι Νομοί Κοζάνης και Φλώρινας, δηλαδή οι Νομοί που συμβάλουν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη Ζώνη IV και στη Χώρα, έχουν τις μεγαλύτερες αρνητικές τιμές (- 9,55% και -8,60% αντίστοιχα). Σε 10 Νομούς (Ροδόπης, Δράμας, Καβάλας, Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κοζάνης, Φλώρινας, Καρδίτσας, Λάρισας και Ιωαννίνων) η μείωση του μέσου ετήσιου ρυθμού μεταβολής του κκαεπ είναι μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες μειώσεις της Ζώνης IV (-7,30%) και της Χώρας (-6,71%), σε 2 Νομούς (Έβρου και Τρικάλων) η μείωση του ΜΕΡΜ είναι μικρότερη της αντίστοιχης μείωσης της Ζώνης IV, αλλά μεγαλύτερη της αντίστοιχης μείωσης της Χώρας, ενώ στους υπόλοιπους Νομούς η μείωση του ΜΕΡΜ είναι μικρότερη από τις αντίστοιχες μειώσεις της Ζώνης IV και της Χώρας. Πίνακας 5. Μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2009-2012 του κκαεπ των Νομών της Ζώνης IV σε ευρώ και σε σταθερές τιμές 2005 NUTS Νομός 2009 2010 2011 2012 ΜΕΡΜ 2009-2012 EL111 Έβρου 13.648 14.149 12.575 10.929-7,14% EL112 Ξάνθης 11.986 12.153 10.680 9.983-5,91% EL113 Ροδόπης 12.686 11.806 10.939 9.725-8,48% EL114 Δράμας 11.724 11.111 10.078 9.294-7,45% EL115 Καβάλας 15.311 14.497 12.403 12.134-7,46% EL121 Ημαθίας 12.948 11.632 11.197 9.983-8,31% EL122 Θεσσαλονίκης 16.448 15.278 14.040 12.909-7,76% EL123 Κιλκίς 12.336 11.632 10.853 10.241-6,02% EL124 Πέλλας 12.336 11.719 10.767 10.413-5,49% EL125 Πιερίας 12.336 11.719 11.025 10.155-6,28% EL126 Σερρών 9.799 9.635 8.958 8.520-4,56% EL127 Χαλκιδικής 14.261 13.889 12.834 12.134-5,24% EL131 Γρεβενών 10.324 10.503 9.647 9.122-4,04% EL132 Καστοριάς 11.374 10.851 10.422 9.897-4,53% EL133 Κοζάνης 19.423 17.448 15.332 14.372-9,55% EL134 Φλώρινας 18.373 16.059 15.073 14.028-8,60% EL141 Καρδίτσας 10.674 9.983 9.044 8.348-7,87% EL142 Λάρισας 15.136 14.063 12.661 11.962-7,54% EL143 Μαγνησίας 14.523 13.194 12.317 11.790-6,71% EL144 Τρικάλων 12.161 11.458 10.250 9.811-6,91% EL211 Άρτας 11.461 11.458 10.422 9.725-5,33% EL212 Θεσπρωτίας 14.173 14.149 12.575 12.306-4,60% EL213 Ιωαννίνων 13.211 12.413 11.542 10.413-7,63% EL214 Πρέβεζας 12.336 12.240 11.542 10.241-6,02% Zn-IV Ζώνη Επιρροής IV 14.265 13.384 12.285 11.362-7,30% EL Σύνολο Χώρας 18.548 17.622 16.107 15.060-6,71% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 17

Χάρτης 3. Κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (κκαεπ) σε ΜΑΔ (Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης) ανά Περιφέρεια, 2013 18

Χάρτης 4. Κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (κκαεπ) σε ΜΑΔ (Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης) ανά Νομό, 2012 19

Χάρτης 5. Μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2009-2013 του κκαεπ ανά Περιφέρεια, σε ευρώ και σε σταθερές τιμές 2005 20

Χάρτης 6. Μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2009-2012 του κκαεπ ανά Νομό, σε ευρώ και σε σταθερές τιμές 2005 21

2.2. Νοικοκυριά με πρόσβαση στο internet Ο δείκτης αυτός καταγράφει, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο ΝUTS 1, το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet στο συνολικό αριθμό νοικοκυριών. Επισημαίνεται ότι, λόγω της μη διαθεσιμότητας στοιχείων σε επίπεδο NUTS 2, ο συγκεκριμένος δείκτης δεν μπορούν να μελετηθεί σε επίπεδο Ζώνης IV. Από τις εδαφικές μονάδες επιπέδου ΝUTS 1, για τον σκοπό της παρούσας Έκθεσης ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν κυρίως οι τάσεις της Βόρειας Ελλάδας, στην οποία ανήκουν οι τέσσερις από τις πέντε Περιφέρειες (επιπέδου ΝUTS 2) της Ζώνης IV (Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία και Θεσσαλία), και της Κεντρικής Ελλάδας, στην οποία ανήκει η πέμπτη Περιφέρεια (επιπέδου ΝUTS 2) της Ζώνης IV (Ήπειρος). Πίνακας 6. Ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet σε επίπεδο ΝUTS 1 και στο σύνολο της Χώρας, 2009-2014 NUTS Περιφέρεια 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Μεταβολή 2009-2014 EL1 Βόρεια Ελλάδα 32,00% 37,00% 46,00% 50,00% 52,00% 60,00% 87,50% EL2 Κεντρική Ελλάδα 25,00% 38,00% 37,00% 40,00% 41,00% 62,00% 148,00% EL3 Αττική 51,00% 57,00% 58,00% 65,00% 69,00% 71,00% 39,22% EL4 Νησιά Αιγαίου & Κρήτη 31,00% 43,00% 47,00% 47,00% 48,00% 68,00% 119,35% EL Σύνολο Χώρας 38,00% 46,00% 50,00% 54,00% 56,00% 66,00% 73,68% EU28 ΕΕ28 66,00% 70,00% 73,00% 76,00% 79,00% 81,00% 22,73% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 Το 2009, το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet στο σύνολο της Χώρας ήταν μόλις 38,00% (Πίνακας 6), ποσοστό πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της ΕΕ28 (66,00%). Σε επίπεδο ΝUTS 1, η Βόρεια Ελλάδα παρουσιάζει το δεύτερο μεγαλύτερο (μετά την Αττική) ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet (32,00%), το οποίο είναι χαμηλότερο όμως από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας, ενώ η Κεντρική Ελλάδα παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό (25,00%), το οποίο επίσης είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας. Τα επόμενα χρόνια (2010-2014), το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet αυξήθηκε σταδιακά τόσο σε επίπεδο ΝUTS 1 (στην Βόρεια Ελλάδα, στην Κεντρική Ελλάδα και στα Νησιά Αιγαίου & Κρήτη ιδιαίτερα σημαντική είναι η αύξηση που σημειώνεται το 2014), όσο και στο σύνολο της Χώρας (Διάγραμμα 3), παραμένοντας όμως σημαντικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της ΕΕ28. Την περίοδο αυτή, η Αττική εξακολουθεί να εμφανίζει σταθερά το μεγαλύτερο ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet, ενώ το μικρότερο ποσοστό παρουσιάζει για τα έτη 2010 και 2014 η Βόρεια Ελλάδα και για την περίοδο 2011-2013 η Κεντρική Ελλάδα. 22

Διάγραμμα 3. Εξέλιξη του ποσοστού των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet, σε επίπεδο Χώρας και ΝUTS 1, 2009-2014 Έτσι, το 2014, το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet στο σύνολο της Χώρας ανήλθε σε 66,00%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σε επίπεδο ΕΕ28 ήταν 81,00%. Σε επίπεδο ΝUTS 1, η Βόρεια Ελλάδα και η Κεντρική Ελλάδα παρουσιάζουν κατά σειρά τα μικρότερα ποσοστά νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet (60,00% και 62,00%, αντίστοιχα), τα οποία εξακολουθούν να είναι χαμηλότερα από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας. Αντιθέτως, το μεγαλύτερο ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet παρουσιάζει η Αττική (71,00%). Συνολικά, την περίοδο 2009-2014, το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet στο σύνολο της Χώρας αυξήθηκε σημαντικά, κατά 73,68%, ενώ στο σύνολο της ΕΕ28 η αύξηση ήταν αρκετά μικρότερη, της τάξης του 22,73%. Παρομοίως, το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet παρουσίασε σημαντική αύξηση και σε επίπεδο ΝUTS 1, με την μεγαλύτερη αύξηση (πολύ μεγαλύτερη μάλιστα από την αντίστοιχη αύξηση της Χώρας) να καταγράφεται στην Κεντρική Ελλάδα (148,00%) και την μικρότερη στην Αττική (39,22%). Στην Βόρεια Ελλάδα, την περίοδο αυτή το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet αυξήθηκε κατά 87,50%, αύξηση επίσης μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση της Χώρας. 23

Χάρτης 7. Ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet ανά εδαφική μονάδα επιπέδου NUTS 1, 2014 24

Χάρτης 8. Μεταβολή του ποσοστού νοικοκυριών με πρόσβαση στο internet ανά εδαφική μονάδα επιπέδου NUTS 1, 2009-2014 25

3. Δείκτες απασχόλησης και ανεργίας 3.1. Επίπεδο ανεργίας Ο δείκτης αυτός καταγράφει, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2), το ποσοστό των ανέργων στο σύνολο του ενεργού πληθυσμού. Το επίπεδο ανεργίας αποτελεί βασική συνιστώσα της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας μιας περιοχής, ενώ η σύγκρισή του με το μέσο επίπεδο ανεργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί βασική παράμετρο για την εκτίμηση της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης. Πίνακας 7. Ποσοστό ανεργίας στο σύνολο της Ζώνης IV, στο σύνολο της Χώρας και ανά Περιφέρεια της Χώρας, 2009-2014 NUTS Περιφέρεια 2009 2010 2011 2012 2013 2014 EL11 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Μεταβολή 2009-2014 11,10% 14,50% 20,20% 22,80% 26,80% 24,20% 118,02% EL12 Κεντρική Μακεδονία 10,10% 13,70% 19,70% 26,20% 30,20% 28,70% 184,16% EL13 Δυτική Μακεδονία 12,40% 15,40% 23,10% 29,70% 31,60% 27,60% 122,58% EL14 Θεσσαλία 9,20% 12,10% 16,80% 22,60% 25,40% 25,40% 176,09% EL21 Ήπειρος 11,20% 12,60% 16,50% 22,50% 27,40% 26,80% 139,29% Zn-IV Ζώνη Επιρροής IV 10,34% 13,51% 19,19% 24,87% 28,53% 27,10% 162,20% EL22 Ιόνια Νησιά 9,50% 14,60% 14,10% 14,70% 18,10% 21,40% 125,26% EL23 Δυτική Ελλάδα 9,70% 11,90% 17,60% 25,60% 28,40% 28,70% 195,88% EL24 Στερεά Ελλάδα 10,50% 12,50% 19,00% 27,90% 28,20% 26,80% 155,24% EL25 Πελοπόννησος 7,90% 9,60% 13,80% 19,20% 21,90% 23,40% 196,20% EL30 Αττική 9,10% 12,60% 18,00% 25,80% 28,70% 27,30% 200,00% EL41 Βόρειο Αιγαίο 6,60% 9,40% 15,00% 21,80% 22,00% 22,30% 237,88% EL42 Νότιο Αιγαίο 12,30% 14,60% 15,20% 15,40% 21,30% 20,10% 63,41% EL43 Κρήτη 9,00% 12,00% 15,80% 22,30% 24,90% 24,00% 166,67% EL Σύνολο Χώρας 9,60% 12,70% 17,90% 24,40% 27,50% 26,50% 176,04% EU28 ΕΕ28 9,00% 9,60% 9,70% 10,50% 10,80% 10,10% 12,22% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 Το 2009, το ποσοστό ανεργίας στη Ζώνη IV ήταν 10,34% (Πίνακας 7), ποσοστό υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά της Χώρας (9,60%) και της ΕΕ28 (9,00%). Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας εμφανίζει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (12,40%) και ακολουθεί η Περιφέρεια Ηπείρου (11,20%). Από την άλλη, το μικρότερο ποσοστό ανεργίας καταγράφεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας (9,20%), η οποία αποτελεί τη μόνη Περιφέρεια της Ζώνης IV που εμφανίζει ποσοστό ανεργίας μικρότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας. Τα επόμενα χρόνια (2010-2014), το ποσοστό ανεργίας στη Ζώνη IV και στην πλειονότητα των Περιφερειών της, όπως και στο σύνολο της Χώρας, παρουσιάζει συνεχή αύξηση μέχρι το 2013, ενώ το 2014 σημειώνει μείωση, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα σημαντική. Εξαίρεση αποτελεί η Περιφέρεια Θεσσαλίας, στην οποία το ποσοστό ανεργίας επίσης αυξάνεται συνεχώς μέχρι το 2013, ενώ το 2014 παραμένει αμετάβλητο (Διάγραμμα 4). Σε σύγκριση με το σύνολο της Χώρας, η 26

Ζώνη IV εμφανίζει υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, καθόλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αναφορικά με τις Περιφέρειες της Ζώνης IV, το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας παρουσιάζει μέχρι το 2013 η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και το 2014 η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας παρουσιάζει για τα έτη 2010 και 2011 η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, για τα έτη 2012 και 2013 η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και για το 2014 η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Από την άλλη, το μικρότερο ποσοστό ανεργίας παρουσιάζει για τα έτη 2010 και 2013 η Περιφέρεια Θεσσαλίας, για τα έτη 2011 και 2012 η Περιφέρεια Ηπείρου και για το 2014 η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Διάγραμμα 4. Εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας στη Ζώνη IV και ανά Περιφέρεια, καθώς και στο σύνολο της Χώρας, 2009-2014 Έτσι, το 2014 το ποσοστό ανεργίας στη Ζώνη IV ανήλθε σε 27,10% (Πίνακας 7), ποσοστό λίγο υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας (26,50%) και κατά πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της ΕΕ28 (10,10%). Σε επίπεδο Περιφερειών της Ζώνης IV, οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Δυτικής Μακεδονίας εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας (28,70% και 27,60%, αντίστοιχα), ενώ η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό (24,20%). Επισημαίνεται ότι στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου τα ποσοστά ανεργίας είναι υψηλότερα του αντίστοιχου ποσοστού της Χώρας, ενώ στις άλλες δύο Περιφέρειες (Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Θεσσαλίας) τα ποσοστά ανεργίας είναι χαμηλότερα του αντίστοιχου ποσοστού της Χώρας. Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2014, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας εμπίπτει στις πέντε Περιφέρειες της Χώρας με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας, εμφανίζοντας μάλιστα 27

μέχρι το 2013 το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας σε εθνικό επίπεδο, ενώ το 2014 το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας σε εθνικό επίπεδο. Αναφορικά με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Ζώνης IV, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (για το διάστημα 2009-2011), η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (για το διάστημα 2010-2014) και η Περιφέρεια Ηπείρου (για το έτος 2014) εμφανίζονται να είναι ανάμεσα στις πέντε Περιφέρειες της Χώρας με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας. Μάλιστα, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας παρουσιάζει το 2014 το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας σε εθνικό επίπεδο (μαζί με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας), ενώ το 2013 το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας σε εθνικό επίπεδο. Συνολικά, την περίοδο 2009-2014, το ποσοστό ανεργίας στη Ζώνη IV αυξήθηκε κατά 162,20%, αύξηση λίγο μικρότερη από αντίστοιχη αύξηση της Χώρας (176,04%) και πάρα πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση της ΕΕ28 (12,22%). Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο αυτή, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε κατακόρυφα σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV (όπως και στις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας), με ποσοστά που κυμαίνονται από 118,02% (Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης) μέχρι 184,16% (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας). Επισημαίνεται ότι στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η αύξηση του ποσοστού ανεργίας είναι μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες αυξήσεις σε επίπεδο Ζώνης IV και Χώρας, ενώ στην Περιφέρεια Θεσσαλίας η αύξηση του ποσοστού ανεργίας είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση της Ζώνης IV και παρόμοια με την αντίστοιχη αύξηση της Χώρας. Στις υπόλοιπες Περιφέρειες (Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου) η αύξηση του ποσοστού ανεργίας είναι μικρότερη από τις αντίστοιχες αυξήσεις σε επίπεδο Ζώνης IV και Χώρας. Παρόλα αυτά, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, από τη μεταβολή της τελευταίας χρονιάς (2013-2014) καταγράφεται μείωση του ποσοστού ανεργίας στη Ζώνη IV και στο σύνολο της Χώρας (-5,00% και -3,64%, αντίστοιχα), η οποία είναι μικρότερη όμως από την αντίστοιχη μείωση σε επίπεδο ΕΕ28 (-6,48%). Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, το ποσοστό ανεργίας παραμένει σταθερό στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, ενώ στις υπόλοιπες Περιφέρειες επίσης παρουσιάζει μείωση. Η μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού ανεργίας παρατηρείται στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και ακολουθεί η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (-12,66% και -9,70%, αντίστοιχα), αποτελώντας μάλιστα την πρώτη και δεύτερη μεγαλύτερη μείωση σε εθνικό επίπεδο, ενώ η μικρότερη μείωση καταγράφεται στην Περιφέρεια Ηπείρου (-2,19%). Όσον αφορά τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας, στις Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας, Αττικής, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης επίσης σημειώνεται μείωση του ποσοστού ανεργίας, η οποία κυμαίνεται από 3,61% (Περιφέρεια Κρήτης) έως 5,63% (Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου). Αντιθέτως, στις Περιφέρειες Ιόνιων Νησιών, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Βορείου Αιγαίου καταγράφεται αύξηση του ποσοστού ανεργίας, η οποία κυμαίνεται από 1,06% (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας) έως 18,23% (Περιφέρεια Ιόνιων Νησιών). 28

Χάρτης 9. Ποσοστό ανεργίας ανά Περιφέρεια, 2014 29

Χάρτης 10. Μεταβολή του ποσοστού ανεργίας ανά Περιφέρεια, 2009-2014 30

3.2. Επίπεδο μακροχρόνιας ανεργίας Ο δείκτης αυτός καταγράφει, για την περίοδο 2009-2014 και σε επίπεδο Ζώνης IV και Περιφερειών (ΝUTS 2), το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων, δηλαδή των ατόμων που είναι άνεργοι για χρονικό διάστημα πάνω από δώδεκα μήνες, στο σύνολο του ενεργού πληθυσμού. Πίνακας 8. Ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας στο σύνολο της Ζώνης IV, στο σύνολο της Χώρας και ανά Περιφέρεια της Χώρας, 2009-2014 NUTS Περιφέρεια 2009 2010 2011 2012 2013 2014 EL11 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Μεταβολή 2009-2014 5,50% 7,80% 10,90% 14,10% 18,40% 17,10% 210,91% EL12 Κεντρική Μακεδονία 4,70% 7,10% 10,70% 16,50% 20,70% 21,60% 359,57% EL13 Δυτική Μακεδονία 5,80% 7,90% 11,70% 17,90% 20,70% 16,50% 184,48% EL14 Θεσσαλία 3,50% 5,10% 7,80% 13,10% 16,90% 18,60% 431,43% EL21 Ήπειρος 6,20% 7,50% 8,70% 11,90% 17,20% 20,30% 227,42% Zn-IV Ζώνη Επιρροής IV 4,78% 6,90% 10,07% 15,12% 19,30% 19,83% 314,51% EL22 Ιόνια Νησιά 1,90% 3,20% 4,20% 6,00% 8,50% 13,00% 584,21% EL23 Δυτική Ελλάδα 4,90% 6,10% 9,40% 16,40% 20,60% 22,10% 351,02% EL24 Στερεά Ελλάδα 4,40% 6,80% 11,40% 15,90% 20,00% 19,40% 340,91% EL25 Πελοπόννησος 4,20% 5,60% 8,00% 13,50% 15,70% 17,20% 309,52% EL30 Αττική 3,30% 5,10% 8,70% 15,30% 19,70% 21,10% 539,39% EL41 Βόρειο Αιγαίο 3,10% 4,60% 8,80% 14,70% 14,90% 14,90% 380,65% EL42 Νότιο Αιγαίο 1,70% 2,20% 3,30% 4,40% 8,00% 8,90% 423,53% EL43 Κρήτη 2,70% 4,10% 5,10% 10,80% 14,00% 15,20% 462,96% EL Σύνολο Χώρας 3,90% 5,70% 8,80% 14,40% 18,40% 19,50% 400,00% EU28 ΕΕ28 3,00% 3,90% 4,20% 4,70% 5,10% 5,00% 66,67% Πηγή Πρωτογενών Δεδομένων: Eurostat 05/2015 Το 2009, το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας στη Ζώνη IV ήταν 4,78% (Πίνακας 8), ποσοστό υψηλότερο από το αντίστοιχα ποσοστά της Χώρας (3,90%) και της ΕΕ28 (3,00%). Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, τα μεγαλύτερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας εμφανίζουν οι Περιφέρειες Ηπείρου (6,20%) και Δυτικής Μακεδονίας (5,80%), ενώ το μικρότερο ποσοστό (μικρότερο μάλιστα από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας) παρουσιάζει η Περιφέρεια Θεσσαλίας (3,50%). Τα επόμενα χρόνια (2010-2014), το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας παρουσιάζει συνεχή αύξηση τόσο στη Ζώνη IV όσο και στην πλειονότητα των Περιφερειών της, αλλά και στο σύνολο της Χώρας (Διάγραμμα 5). Εξαίρεση αποτελούν οι Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Δυτικής Μακεδονίας, στις οποίες το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας επίσης αυξάνεται συνεχώς μέχρι το 2013, ενώ το 2014 παρουσιάζει σημαντική μείωση. Την περίοδο αυτή, η Ζώνη IV εξακολουθεί να εμφανίζει σταθερά υψηλότερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας σε σύγκριση με το σύνολο της Χώρας. Σε επίπεδο Περιφερειών της Ζώνης IV, το μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας (υψηλότερο μάλιστα από το αντίστοιχο ποσοστό της Ζώνης IV) παρουσιάζει μέχρι το 2013 η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και το 2014 η 31

Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας παρουσιάζει για τα έτη 2010 και 2011 η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, για τα έτη 2012 και 2013 η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και για το 2014 η Περιφέρεια Ηπείρου (20,30%). Αντιθέτως, το μικρότερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας εμφανίζει μέχρι το 2013 η Περιφέρεια Θεσσαλίας και το 2014 η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Έτσι, το 2014, το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας στη Ζώνη IV ήταν 19,83% (Πίνακας 8), λίγο υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της Χώρας (19,50%) και κατά πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της ΕΕ28 (5,00%). Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, τα μεγαλύτερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας εμφανίζουν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ηπείρου (21,60% και 20,30%, αντίστοιχα), ενώ το μικρότερο ποσοστό εμφανίζει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (16,50%). Στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ηπείρου τα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας είναι υψηλότερα των αντίστοιχων ποσοστών της Ζώνης IV και της Χώρας, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες τρείς Περιφέρειες (Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας), όπου τα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας είναι χαμηλότερα των αντίστοιχων ποσοστών της Ζώνης IV και της Χώρας. Διάγραμμα 5. Εξέλιξη του ποσοστού μακροχρόνιας ανεργίας στη Ζώνη IV και ανά Περιφέρεια, καθώς και στο σύνολο της Χώρας, 2009-2014 Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2014, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εμφανίζεται να είναι ανάμεσα στις πέντε Περιφέρειες της Χώρας με τα μεγαλύτερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας, παρουσιάζοντας μάλιστα τα έτη 2012 και 2014 το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας σε εθνικό επίπεδο. Από τις λοιπές Περιφέρειες της Ζώνης IV, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (για το διάστημα 2009-2013), η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (για το διάστημα 2009-2011 και για το 32

έτος 2013) και η Περιφέρεια Ηπείρου (για το διάστημα 2009-2010 και για το έτος 2014), επίσης συγκαταλέγονται στην πεντάδα Περιφερειών με τα μεγαλύτερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας σε εθνικό επίπεδο. Μάλιστα, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας παρουσιάζει από το 2010 μέχρι το 2013 το μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας σε εθνικό επίπεδο. Συνολικά, την περίοδο 2009-2014, το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας στη Ζώνη IV αυξήθηκε κατά 314,51%, αύξηση μικρότερη από την αντίστοιχη αύξηση της Χώρας (400,00%) και πάρα πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση της ΕΕ28 (66,67%). Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο αυτή, το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας αυξήθηκε κατακόρυφα σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV (όπως και στις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας), με ποσοστά που κυμαίνονται από 184,48% στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας μέχρι 431,43% στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Επισημαίνεται ότι στην Περιφέρεια Θεσσαλίας η αύξηση του ποσοστού μακροχρόνιας ανεργίας είναι μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες αυξήσεις σε επίπεδο Ζώνης IV και Χώρας, ενώ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η αύξηση του ποσοστού μακροχρόνιας ανεργίας είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση της Ζώνης IV, αλλά μικρότερη από την αντίστοιχη αύξηση της Χώρας. Στις υπόλοιπες Περιφέρειες της Ζώνης IV (Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου) η αύξηση του ποσοστού μακροχρόνιας ανεργίας είναι μικρότερη από τις αντίστοιχες αυξήσεις σε επίπεδο Ζώνης IV και Χώρας. Παρόλα αυτά, η μεταβολή της τελευταίας χρονιάς (2013-2014) στη Ζώνη IV, στο σύνολο της Χώρας και στην πλειονότητα των Περιφερειών της Χώρας παρουσιάζει μικρότερες αυξήσεις (παρότι σε αρκετές περιπτώσεις παραμένουν ιδιαίτερα μεγάλες) από τις αντίστοιχες μεταβολές προηγούμενων χρόνων (2011-2012, 2012-2013). Ειδικότερα, στη Ζώνη IV και στο σύνολο της Χώρας το ποσοστό μακροχρόνια ανεργίας αυξάνεται κατά 2,77% και 5,98% αντίστοιχα, σε αντίθεση με την ΕΕ28 όπου το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας σημειώνει μείωση, της τάξης του 1,96%. Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας μειώνεται στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (-20,29% και -7,07%, αντίστοιχα), ενώ στις υπόλοιπες Περιφέρειες παρουσιάζει αύξηση. Η μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού μακροχρόνιας ανεργίας παρατηρείται στην Περιφέρεια Ηπείρου (18,02%), αποτελώντας μάλιστα τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση σε εθνικό επίπεδο, ενώ η μικρότερη αύξηση καταγράφεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (4,35%). Όσον αφορά τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Χώρας, στην πλειονότητά τους επίσης σημειώνεται αύξηση του ποσοστού μακροχρόνιας ανεργίας, η οποία κυμαίνεται από 7,11% (Περιφέρεια Αττικής) έως 52,94% (Περιφέρεια Ιόνιων Νησιών). Εξαίρεση αποτελούν η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας στην οποία το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας σημειώνει μείωση (-3,00%) και η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου στην οποία το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας παραμένει σταθερό. 33