Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας

Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας «ΔΕΣΜΗ» Προγραμμάτων 2015-2020 για Έρευνα, Καινοτομία και Τεχνολογική Ανάπτυξη ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ: 1. Εισαγωγή και Προσέγγιση Το Κεφάλαιο περιλαμβάνει την καταγραφή όλων των ακόλουθων θεμάτων που αφορούν στο σχεδιασμό των νέων Προγραμμάτων του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας (εφεξής ΙΠΕ) και άπτονται σε νομικά ζητήματα: Νομικά θέματα (θέματα συμμετοχής δικαιούχων, ετοιμασία νομικών εγγράφων, θέματα επίλυσης διαφορών με δικαιούχους / επιβολής κυρώσεων). Θέματα συμβατότητας με τα Διαρθρωτικά Ταμεία, τις Κρατικές Ενισχύσεις και λοιπές εθνικές νομοθεσίες. Θέματα βιοηθικής και πειραμάτων σε ζώα. Θέματα διάχυσης γνώσης, προστασίας διανοητικής ιδιοκτησίας και ανοικτής πρόσβασης. Θέματα που αφορούν στην ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών, ίσης μεταχείρισης, δεοντολογίας σε θέματα έρευνας, προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, προστασίας περιβάλλοντος, κτλ. Για τον καταρτισμό των προκαταρκτικών εισηγήσεων του ΙΠΕ, μελετήθηκε σημαντικός αριθμός εγγράφων όπως: Υφιστάμενα νομικά έγγραφα του Ιδρύματος όπως προηγούμενες Προκηρύξεις Προγραμμάτων, «Πρότυπο» Συμβολαίου Διαχείρισης Έργου, Εγκύκλιος Διαχείρισης, Κανονισμός Κυρώσεων, Κανονισμός Διαχείρισης Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα). Νομικά Έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Πρόγραμμα ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ 2020. Κανονισμοί Κρατικών Ενισχύσεων. Αποτελέσματα προηγούμενης Δημόσιας Διαβούλευσης του Ιδρύματος (Νοέμβριος 2014) καθώς επίσης και σχόλια που υποβλήθηκαν στο ΙΠΕ σε προγενέστερο στάδιο. Στο πλαίσιο του παρόντος Κεφαλαίου λαμβάνονται υπόψη οι προκαταρκτικές εισηγήσεις του ΙΠΕ αναφορικά με όλα τα οριζόντια θέματα ενώ παράλληλα προβλέπεται στενή συνεργασία με το νομικό σύμβουλο του Ιδρύματος για την ετοιμασία των νομικών κειμένων και την περαιτέρω διερεύνηση συγκεκριμένων νομικών θεμάτων καθώς επίσης και με άλλες 1

αρμόδιες εθνικές υπηρεσίες για τον έλεγχο της συμβατότητας της Προκήρυξης των Προγραμμάτων του Ιδρύματος με διάφορες εθνικές νομοθεσίες και τη λήψη των απαραίτητων εγκρίσεων. Συγκεκριμένα, αναμένεται η συνεργασία με τις πιο κάτω αρμόδιες εθνικές υπηρεσίες για τη λήψη των απαραίτητων εγκρίσεων: 1. Διαχειριστική Αρχή Διαρθρωτικών Ταμείων 2. Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Μη διάκριση 3. Υπουργείο Γεωργίας Προστασία του Περιβάλλοντος 4. Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών 5. Έφορο Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων 6. Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. 2

2. Επιλογές Προτάσεων και Εισηγήσεων κατά την Εσωτερική Προπαρασκευή Στο πλαίσιο του παρόντος Κεφαλαίου μελετήθηκαν διάφορες προτάσεις και εναλλακτικές λύσεις για σημαντικό αριθμό ζητημάτων υπό το πρίσμα: (α) της συμβατότητας με εθνικούς κανονισμούς / νομοθεσίες, (β) των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της εφαρμογής της κάθε λύσης, (γ) της προηγούμενης εμπειρίας που έχει αποκτηθεί από το ΙΠΕ στο πλαίσιο των προηγούμενων Προκηρύξεων Προγραμμάτων, και (δ) των νομικών διαδικασιών που πρέπει να ακολουθηθούν από το ΙΠΕ και τους δικαιούχους στην περίπτωση υιοθέτησής τους. Συγκεκριμένα μελετήθηκαν οι πιο κάτω εισηγήσεις οι οποίες, στο παρόν στάδιο, δεν προκρίνονται στη Δημόσια Διαβούλευση είτε γιατί απορρίφθηκαν στο πλαίσιο εξέτασής τους ή χρήζουν περαιτέρω νομικής διερεύνησης: ΝΟΜΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ Εξετάστηκε το ενδεχόμενο ο κάθε Δικαιούχος (Ανάδοχος Φορέας και Συνεργαζόμενοι Φορείς) να είναι νομικά υπεύθυνος για την υλοποίηση του Έργου και του προϋπολογισμού που του αντιστοιχεί και να συμβάλει στην ομαλή και επιτυχή υλοποίηση του Έργου (δηλαδή έχει νομική ευθύνη και αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος στο Συμβόλαιο που υπογράφεται). Ο ρόλος του Ανάδοχου Φορέα και του Συντονιστή του Έργου θα παρέμενε όπως ίσχυει μέχρι σήμερα με τη διαφορά ότι σε περίπτωση που τεθεί θέμα νομικής ευθύνης τότε θα αφορά τον άμεσα εμπλεκόμενο Φορέα. Η λύση αυτή συζητήθηκε εκτενώς δεδομένου ότι είναι μία πιο «δίκαιη» προσέγγιση αφενός πρακτικά όσον αφορά στο «βάρος» που επωμίζεται ο Ανάδοχος Φορέας ο οποίος μέχρι τώρα αναλαμβάνει τη νομική ευθύνη για όλο το Δίκτυο Συνεργασίας, και αφετέρου ηθικά, δεδομένου ότι τη νομική ευθύνη σε περίπτωση παράβασης των όρων του Συμβολαίου, και συνεπώς των επιπτώσεων, θα έχει ο άμεσα εμπλεκόμενος Φορέας. Ωστόσο, η λύση αυτή στο παρόν στάδιο από τη μία κρίνεται ως ιδιαίτερα πολύπλοκη στην εφαρμογή της, και από την άλλη συνεπάγεται πολλούς κινδύνους, κυρίως για τους πιο κάτω λόγους: i. Θα ήταν απαραίτητη η εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας όλων των Φορέων του Δικτύου Συνεργασίας και θα απαιτείτο η υποβολή ξεχωριστών τραπεζικών εγγυήσεων για τη χρηματοδότηση που αναλογεί σε κάθε Φορέα του Δικτύου Συνεργασίας ο οποίος εμφανίζει χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα, αυξάνοντας έτσι το βαθμό πολυπλοκότητας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης και της συμμετοχής των Φορέων σε Προγράμματα του Ιδρύματος. 3

Σημειώνεται επίσης ότι κρίνεται ότι ο Ανάδοχος Φορέας δεν θα ήταν ορθό να αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη και να βεβαιώνει την «καλή» πιστοληπτική ικανότητα άλλων Φορέων. Σημειώνεται ωστόσο ότι στο Πρόγραμμα ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ 2020 η νομική ευθύνη ανήκει σε όλους τους δικαιούχους (Συνεργαζόμενους Φορείς), ενώ η πιστοληπτική ικανότητα ελέγχεται μόνο στον Ανάδοχο Φορέα και όταν ο προϋπολογισμός του Έργου είναι άνω των 500,000 Ευρώ. Στο στάδιο της υποβολής της Πρότασης ο Συντονιστής του Έργου βεβαιώνει ότι ο κάθε συμμετέχοντας έχει την πιστοληπτική και επιχειρησιακή ικανότητα να συμμετέχει στο Έργο («the Coordinator hereby declares that each applicant has confirmed: they have the financial and operational capacity to carry out the proposed action»). ii. Δύναται να υπάρξει ανάγκη για άμεση επικοινωνία του ΙΠΕ με όλους τους Φορείς του Δικτύου Συνεργασίας για την υλοποίηση του Ερευνητικού Έργου δεδομένου ότι όλοι οι Φορείς του Δικτύου Συνεργασίας θα είναι συμβαλλόμενα μέρη του Συμβολαίου. Συνεπώς, στην περίπτωση αυτή πρέπει να διασφαλίζεται από το ΙΠΕ η άμεση και ορθή ενημέρωση όλων των Φορέων του Δικτύου Συνεργασίας για αποφάσεις και διαδικασίες για την αποφυγή προβλημάτων και παρεκκλίσεις από το Συμβόλαιο, αυξάνοντας υπέρμετρα το διοικητικό κόστος για το ΙΠΕ και το Δίκτυο Συνεργασίας. iii. Στην περίπτωση άρνησης επιστροφής χρηματοδότησης προς το ΙΠΕ θα πρέπει να ληφθούν πολλαπλά νομικά μέτρα (σε κάθε Μέλος του Δικτύου Συνεργασίας ξεχωριστά και εφόσον έχει αποδειχθεί ότι φέρουν ευθύνη), αυξάνοντας το κόστος διαχείρισης του ΙΠΕ και τον αριθμό των οφειλετών προς το ΙΠΕ. ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΡΓΩΝ Η ανάγκη για τερματισμό ενός Έργου προκύπτει σε διάφορες περιπτώσεις όπως για παράδειγμα η μη τήρηση των όρων του Συμβολαίων, η μη υλοποίηση του Έργου βάσει αποτελέσματος Επιστημονικής Αξιολόγησης, υπόνοια ή και διαπίστωση διάπραξης αντιδεοντολογικών ενεργειών, υποβολή παραπλανητικών ή ψευδών στοιχείων, κτλ. 4

Αρχικά είχε συζητηθεί όπως ο τερματισμός των Έργων γίνεται, όπως ισχύει μέχρι σήμερα, από το ΙΠΕ το οποίο είναι ο χρηματοδοτικός οργανισμός. Ακολούθως η εισήγηση αυτή εγκαταλείφτηκε γιατί θεωρήθηκε ως «άδικη» για τους συμμετέχοντες οι οποίοι σε ιδιαίτερες περιπτώσεις θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αιτηθούν στο ΙΠΕ τον τερματισμό του Έργου, ως τη βέλτιστη λύση (π.χ. δεν είναι δυνατή η υλοποίηση του Έργου για λόγους / παράγοντες οι οποίοι είναι εκτός ελέγχου του Δικτύου Συνεργασίας, λόγοι ανωτέρας βίας, κτλ.). ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Έχει συζητηθεί το ενδεχόμενο τα αποτελέσματα της Επιστημονικής Αξιολόγησης (έκτακτης και δειγματοληπτικής αξιολόγησης) να κοινοποιούνται στην ιστοσελίδα του ΙΠΕ. Η συγκεκριμένη ρύθμιση θεωρείται ότι θα λειτουργήσει ως εργαλείο ανάδειξης και προβολής των επιστημονικά αξιόλογων αποτελεσμάτων που παράγουν τα χρηματοδοτούμενα Έργα, και αντίστροφα την καταγραφή των Έργων που δεν υλοποιήθηκαν ορθά και πλήρως καθώς και των Φορέων που είχαν την ευθύνη υλοποίησής τους. Στην τελευταία περίπτωση, η εν λόγω κοινοποίηση θα μπορούσε να αποτελεί και μέσο αποτροπής της υλοποίησης χαμηλής ποιότητας ερευνητικών έργων. Η ιδέα αυτή απαιτεί περαιτέρω μελέτη και επεξεργασία αφού μπορεί να τίθενται και θέματα εμπιστευτικότητας της έρευνας που διεξάγεται, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που το Έργο είναι σε εξέλιξη. ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΣΩΜΑ Έχει κατά καιρούς τεθεί το θέμα της ύπαρξης ενός ανεξάρτητου από το ΙΠΕ οργάνου το οποίο θα εξετάζει θέματα τερματισμού έργων ή κυρώσεων. Με δεδομένο ότι το ανώτατο διοικητικό όργανο του ΙΠΕ δεν μπορεί να είναι άλλο από το ΔΣ, τέθηκε η ιδέα της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου συμβουλευτικού σώματος το οποίο θα γνωμοδοτεί στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΙΠΕ πριν την λήψη τελικής απόφασης για τον τερματισμό Συμβολαίων Έργων και την επιβολή κυρώσεων (στις περιπτώσεις αντιδεοντολογικής συμπεριφοράς / δόλου). Το θέμα αυτό συζητήθηκε εκτενώς αλλά φαίνεται δύσκολο να υιοθετηθεί στο παρόν στάδιο γιατί: (α) δεν πρέπει να προκύπτει σύγκρουση συμφερόντων λόγω της σύνθεσης του Συμβουλευτικού Σώματος, (β) πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η διαχείριση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, (γ) το εν λόγω Σώμα θα επωμίζεται με ένα τεράστιο φόρτο μελέτης και ετοιμασίας της γνωμοδότησής προς το Διοικητικό Συμβούλιο του ΙΠΕ, (δ) το Σώμα δεν θα είναι σε θέση να γνωρίζει εις βάθος τους 5

εσωτερικούς κανονισμούς / διαδικασίες του Ιδρύματος, (ε) θα δημιουργηθούν τεράστιες καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων και στην ολοκλήρωση εξέτασης υποθέσεων, και (στ) ενδεχόμενα να δημιουργηθούν τριβές στην περίπτωση που οι τελικές αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου διαφέρουν από τις γνωμοδοτικές εκθέσεις του Σώματος. ΝΟΜΟΤΥΠΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ Δεδομένης της ανάγκης του Ιδρύματος για εξασφάλιση της δυνατότητας διαχείρισης της προκαταβολής χρηματοδότησης από πλευράς Ανάδοχων Φορέων ζητείται, στις περιπτώσεις που η πιστοληπτική ικανότητα του Ανάδοχου Φορέα κρίνεται ως μη επαρκής, η καταβολή τραπεζικής εγγύησης η οποία καλύπτει το ύψος της προκαταβολής. Σε περιπτώσεις που η πιστοληπτική ικανότητα του Ανάδοχου Φορέα δεν κρινόταν ως ικανοποιητική δινόταν, μέχρι τώρα, η επιλογή καταβολής μικρότερης προκαταβολής (10% επί της χρηματοδότησης ΙΠΕ) με τις ακόλουθες ρυθμίσεις όσον αφορά στην καταβολή των υπολοίπων δόσεων: (α) στο πλαίσιο της ΔΕΣΜΗΣ του 2008 υπήρχε πρόνοια για καταβολή εξαμηνιαίων μικρών δόσεων με την υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών στη βάση των πραγματοποιημένων επιλέξιμων δαπανών, και (β) στο πλαίσιο της ΔΕΣΜΗΣ 2009-2010 η καταβολή ενδιάμεσης και τελικής δόση με βάση τις πραγματοποιημένες επιλέξιμες δαπάνες. Και οι δύο (2) πιο πάνω εναλλακτικές λύσεις δημιούργησαν πολλαπλά προβλήματα κατά την υλοποίηση των Έργων καθώς και αυξημένο διαχειριστικό φόρτο τόσο για τους ερευνητές όσο και για το Ίδρυμα. Η εμπειρία αυτή οδήγησε στο συμπέρασμα ότι οι εν λόγω εναλλακτικές λύσεις πρέπει να εγκαταλειφθούν και η υποβολή τραπεζικής εγγύησης θεωρηθεί προϋπόθεση για την καταβολή της προκαταβολής, στις περιπτώσεις που Φορέας δεν πληροί τα κριτήρια του πιστοληπτικού ελέγχου. 6

3. Λύσεις και Εισηγήσεις που Προκρίνονται στη Δημόσια Διαβούλευση Κατόπιν ενδελεχούς μελέτης πολλών διαφορετικών εισηγήσεων και εσωτερικής προπαρασκευής, το ΙΠΕ κατέληξε στις πιο κάτω λύσεις οι οποίες τίθενται προς γνωμοδότηση από την Ερευνητική Κοινότητα. Συγκεκριμένα παρουσιάζονται οι πιο κάτω εισηγήσεις: ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΕΡΓΟΥ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΚΥΡΩΣΕΩΝ 1. Το Συμβόλαιο Έργου, το Τεχνικό Μέρος (Περιγραφή Έργου και Προϋπολογισμός), η Εγκύκλιος Διαχείρισης, ο Κανονισμός Κυρώσεων καθώς και τα λοιπά Παραρτήματα για την προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ενοποιούνται σε ένα κείμενο, το οποίο ονομάζεται το Συμβόλαιο Έργου ή Συμφωνητικό Έργου. 2. Η Εγκύκλιος θα είναι κοινή για όλα τα Προγράμματα του ΙΠΕ και θα εξειδικεύεται στη βάση της Πρόσκλησης Υποβολής Προτάσεων. 3. Στο Συμβόλαιο θα περιγράφεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Ανάδοχου Φορέα, του Συντονιστή Έργου και των μελών του Δικτύου Συνεργασίας. 4. Ως Παράρτημα στο Συμβόλαιο θα υπάρχουν οι εγκρίσεις από αρμόδιες υπηρεσίες και η Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων. 5. Μόνο το ελληνικό κείμενο (ενοποιημένο Συμβόλαιο με Εγκύκλιο Διαχείρισης, Κανονισμό Κυρώσεων και Κανονισμό για Προσωπικά Δεδομένα) θα είναι νομικά δεσμευτικό (στην περίπτωση που αποφασισθεί ότι τα νομικά κείμενα θα είναι στην ελληνική και αγγλική γλώσσα). 6. Στο Συμβόλαιο θα περιγράφονται με σαφήνεια τα ακόλουθα: I. Διαδικασία τροποποίησης του Συμβολαίου: πότε μπορεί να γίνει τροποποίηση Συμβολαίου (π.χ αλλαγή μέλους του Δικτύου Συνεργασίας, Δραστηριοτήτων, Προϋπολογισμού, κτλ) και ποια διαδικασία θα ακολουθείται από το ΙΠΕ και τον Ανάδοχο Φορέα. II. Διαδικασία παγοποίησης του Έργου: πότε αυτή επιβάλλεται, η διάρκειά της, πως επηρεάζονται οι πληρωμές, το χρονικό περιθώριο αποστολής επιπρόσθετων στοιχείων και εάν θα έχει το Δίκτυο Συνεργασίας το δικαίωμα να συνεχίζει δραστηριότητες με δικό του ρίσκο μέχρι την εξέταση του θέματος από το ΙΠΕ. Στη διαδικασία που θα ακολουθείται πρέπει να περιγράφεται ο λόγος επιβολής της παγοποίησης: παγοποίηση καταβολής δόσης λόγω ελλιπών στοιχείων, μέχρι την υποβολή στοιχείων θα επηρεάζονται οι ενενήντα (90) ημέρες για πληρωμή. 7

III. IV. ΔΕΣΜΗ ΙΠΕ 2015-2020 ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ παγοποίηση η οποία οφείλεται σε λόγους οι οποίοι είναι εκτός του εύρους ελέγχου του Δικτύου Συνεργασίας (μετά από σχετικό αίτημα του Ανάδοχου Φορέα). παγοποίηση υλοποίησης του Έργου και πληρωμής λόγω υπόνοιας για αντιεπιστημονική, αντιδεοντολογική συμπεριφορά, δόλο, κτλ μέχρι διερεύνησης του θέματος. Διαδικασία τερματισμού του Έργου: θα περιγράφεται αναλυτικά πότε τερματίζεται ένα Έργο και ποιες είναι οι συνέπειες του τερματισμού. Περιορισμοί οι οποίοι πηγάζουν από τους Κανονισμούς Κρατικών Ενισχύσεων: θα περιγράφονται οι περιορισμοί και οι ευθύνες των Φορέων όπως αυτοί προκύπτουν από τις Κρατικές Ενισχύσεις π.χ. απαγόρευση χρηματοδότησης προβληματικών επιχειρήσεων (εξαίρεση αποτελούν οι χρηματοδοτήσεις Ήσσονος Σημασίας), ευθύνες Ερευνητικών Φορέων, σώρευση ενισχύσεων, κτλ. V. Ενημέρωση του ΙΠΕ: υποχρέωση για ενημέρωση σε περίπτωση αλλαγής οποιονδήποτε στοιχείων τα οποία μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο συμμετοχής ενός δικαιούχου στο Έργο (π.χ. μέγεθος, κύκλος εργασιών, εξαγορά/συγχώνευση, χρεωκοπία, κτλ). 7. Προστασία του ΙΠΕ στην περίπτωση ζημιάς προς τρίτους/καταστροφής: θα υπάρχει ειδική πρόνοια για προστασία του ΙΠΕ στην περίπτωση ζημιάς προς τρίτους/καταστροφής κτλ από πλευράς του Δικτύου Συνεργασίας (ότι δεν φέρει καμία νομική ευθύνη). 8. Τα Θέματα Ανοικτής Πρόσβασης θα καλύπτονται σε ειδικό άρθρο στο Συμβόλαιο και στην Προκήρυξη Προγραμμάτων του ΙΠΕ. Συγκεκριμένα, για Φορείς οι οποίοι έχουν ήδη τη σχετική υποδομή οι δημοσιεύσεις πρέπει να βρίσκονται υποχρεωτικά σε ανοικτή πρόσβαση ενώ για τους υπόλοιπους φορείς θα υπάρχει σύσταση η οποία θα γίνεται υποχρέωση μετά τη δημιουργία εθνικής υποδομής (το κόστος δημοσίευσης θα είναι επιλέξιμη δαπάνη στον προϋπολογισμό). Θα μελετηθεί επίσης εσωτερικά η δυνατότητα δημιουργίας Ανοικτής Πρόσκλησης Υποβολής Προτάσεων (Αιτήσεων) για κάλυψη του κόστους δημοσίευσης (σε περιπτώσεις Ανοικτής Πρόσβασης) η οποία προκύπτει ως αποτέλεσμα από χρηματοδοτούμενο Έργο το οποίο ωστόσο, έχει ολοκληρωθεί (και έτσι δεν είναι εφικτή η κάλυψη του κόστους βάσει του Συμβολαίου του). 9. Τα Θέματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας θα καλύπτονται σε ειδικό άρθρο στο Συμβόλαιο και στην Προκήρυξη Προγραμμάτων. Συγκεκριμένα στην Προκήρυξη και στο Συμβόλαιο σε ειδικό άρθρο «Αξιοποίηση και Διάχυση Γνώσης Κυριότητα Γνώσης και Διανοητικής Ιδιοκτησίας» θα γίνεται αναφορά στις απαιτούμενες προϋποθέσεις, 8

από πλευράς Κρατικών Ενισχύσεων, για την πώληση των Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας. 10. Θα υπάρχει συγκεκριμένο άρθρο (συστάσεις) στο Συμβόλαιο και στην Προκήρυξη των Προγραμμάτων όσον αφορά στον Κώδικα Δεοντολογίας Ερευνητών (Code of Conduct for Researchers). Θα γίνεται σύσταση για λήψη όλων των μέτρων για υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Χάρτας των Ερευνητών (European Charter for Researchers) και του Κώδικα Δεοντολογίας των Ερευνητών (σε αντιστοιχία με σχετικό Άρθρο στο Annotated Model Grant Agreement (Άρθρο 32). 11. Θα ρυθμίζονται σε ειδικό άρθρο (συστάσεις) στην Προκήρυξη των Προγραμμάτων του ΙΠΕ και στο Συμβόλαιο τα Θέματα Ισότητας Φύλου (Gender Issues). Θα γίνεται σύσταση όπως οι δικαιούχοι λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα ούτως ώστε να διασφαλίζεται η παροχή ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών αλλά και ότι θα λαμβάνονται υπόψη τα θέματα φύλου σε σχέση με το ερευνητικό περιεχόμενο του Έργου και τη σύσταση του Δικτύου Συνεργασίας. 12. Θα γίνεται αναφορά με συγκεκριμένο άρθρο στην Προκήρυξη Προγραμμάτων και στο Συμβόλαιο για θέματα ηθικής και προστασίας περιβάλλοντος. ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ 1. Οι αποφάσεις για τερματισμό του Έργου και επιστροφή της χρηματοδότησης θα λαμβάνονται από τη Διεύθυνση του ΙΠΕ (όταν οι λόγοι τερματισμού δεν αφορούν σε δόλο / αντιδεοντολογική συμπεριφορά) και δεν αποτελούν κυρώσεις. Στην περίπτωση που κριθεί σκόπιμη η επιβολή κυρώσεων, η Διεύθυνση του ΙΠΕ προωθεί το θέμα στο Διοικητικό Συμβούλιο. 2. Ο τερματισμός του Έργου μπορεί να γίνει με πρωτοβουλία από το ΙΠΕ, ως ο χρηματοδοτικός οργανισμός και σε ιδιαίτερες περιπτώσεις μετά από αίτημα από τον Ανάδοχο Φορέα προς το ΙΠΕ. Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις αυτές, ο ΣΕ θα υποβάλλει αίτημα στο ΙΠΕ το οποίο θα εξετάζεται. Στην περίπτωση τερματισμού Έργου λόγω ανωτέρας βίας (force majeure) ή λόγω ενεργειών τρίτων που δεν ενέπιπταν στον έλεγχο του Ανάδοχου Φορέα / Συνεργαζόμενου Φορέα / προσώπου που έχει την ευθύνη υλοποίησης του Έργου, δύναται να μην ζητηθεί από το ΙΠΕ η επιστροφή όλης της χρηματοδότησης αλλά μόνο μέρος αυτής. 3. Το ΙΠΕ θα διατηρεί το δικαίωμα να εξετάσει τον τερματισμό της συμμετοχής ενός εταίρου από το Δίκτυο Συνεργασίας (π.χ από στοιχεία που προκύπτουν από τη διαδικασία παρακολούθησης Έργων, αίτημα του Δικτύου Συνεργασίας, και επιβολή κυρώσεων (αν εφαρμόζεται). 9

Στην περίπτωση αυτή θα υποβάλλεται αίτημα προς το ΙΠΕ για αντικατάσταση του εν λόγω εταίρου ή για ανάληψη των εργασιών του εταίρου που αποχώρησε από το Δίκτυο Συνεργασίας από άλλον δικαιούχο χωρίς επιπρόσθετη χρηματοδότηση από το ΙΠΕ. ΕΠΙΒΟΛΗ ΚΥΡΩΣΕΩΝ 1. Με βάση την υφιστάμενη διαδικασία που ακολουθείται στο Ίδρυμα και συγκεκριμένα στις περιπτώσεις όπου χρηματοδοτούμενο Έργο είτε: (α) δεν υλοποιείται επιστημονικά ορθά από τον Ανάδοχο Φορέα ή/και Συνεργαζόμενο Φορέα ή/και πρόσωπο που έχει την ευθύνη εκτέλεσης του Έργου (με βάση τη διαδικασία παρακολούθησης Έργων, αποτέλεσμα επιστημονικής αξιολόγησης), (β) ο Ανάδοχος Φορέας ή/και Συνεργαζόμενος Φορέας ή/και πρόσωπο που έχει την ευθύνη εκτέλεσης του Έργου δεν έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τους εθνικούς κανονισμούς / νομοθεσίες και (γ) ο Ανάδοχος Φορέας ή/και Συνεργαζόμενος Φορέας ή/και πρόσωπο που έχει την ευθύνη εκτέλεσης του Έργου έχει προβεί σε επιστημονικά αντιδεοντολογικές ενέργειες ή/και έχει υποβάλει ψευδή, παραπλανητικά στοιχεία το ΙΠΕ, τότε το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος (Επιτροπή Εξέτασης Ειδικών Θεμάτων Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος) προβαίνει στην εξέταση του θέματος για επιβολή κυρώσεων, μετά τη σχετική υποβολή των απόψεων / θέσεων του εμπλεκόμενου Δικτύου Συνεργασίας. 2. Με βάση τον υφιστάμενο Κανονισμό Κυρώσεων, οι κυρώσεις περιλαμβάνουν τον τερματισμό του Έργου και απαίτηση επιστροφής όλης ή μέρους της χρηματοδότησης του ΙΠΕ (αναλόγως του λόγου επιβολής της κύρωσης) και ενδεχόμενα την επιπλέον επιβολή στέρησης δικαιώματος για συμμετοχή Πρόταση ή Έργο μέχρι δέκα (10) έτη. Σημειώνεται ότι, η επιβολή κυρώσεων, είναι απαραίτητη διαδικασία σε ένα σύστημα χρηματοδοτήσεων ούτως ώστε να τιμωρούνται ενέργειες όπως αυτές που περιγράφονται πιο πάνω και να αποτρέπεται η διασπάθιση δημοσίου χρήματος. 3. Με βάση την εισήγηση η οποία προκρίνεται, στην περίπτωση που υπάρχει υπόνοια για δόλο ή αντιδεοντολογική συμπεριφορά τότε το θέμα θα προωθείται από τη Διεύθυνση του Ιδρύματος στο Διοικητικό Συμβούλιο για εφ όλης της ύλης εξέταση. Διευκρινίζεται ότι οι περιπτώσεις που αφορούν σε μη ορθή και επιστημονικά πλήρη υλοποίηση του Έργου, θα εξετάζονται από τη Διεύθυνση του Ιδρύματος και στην περίπτωση που κριθεί σκόπιμη η επιβολή κυρώσεων το θέμα θα προωθείται στο Διοικητικό Συμβούλιο. 10

4. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΙΠΕ θα συνεχίσει να είναι το μόνο αρμόδιο όργανο το οποίο θα εξετάζει την επιβολή κυρώσεων. Συναφώς αναφέρεται ότι πριν την επιβολή κυρώσεων τα εμπλεκόμενα μέρη θα καλούνται να εκφράσουν τις θέσεις τους (όπως ισχύει και σήμερα). Στις περιπτώσεις αυτές, πέραν του τερματισμού του Έργου και της επιστροφής του συνόλου της χρηματοδότησης, θα μπορούν να επιβληθούν οι πιο κάτω κυρώσεις: I. Αποκλεισμός της συμμετοχής Ανάδοχου Φορέα ή/και Συνεργαζόμενου Φορέα ή/και προσώπου που έχει την ευθύνη υλοποίησης του Έργου σε προτάσεις έργων, μέτρα / δράσεις και άλλες πρωτοβουλίες μέχρι πέντε (5) έτη και όχι μέχρι δέκα (10) έτη όπως ίσχυε μέχρι σήμερα λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πενταετής αποκλεισμός θεωρείται ικανοποιητική κύρωση. II. Τερματισμός όλων των χρηματοδοτούμενων Έργων στα οποία ο Φορέας είναι Ανάδοχος ή της συμμετοχής του σε μέτρα / δράσεις και άλλες πρωτοβουλίες, ενώ στην περίπτωση που ο Φορέας είναι Συνεργαζόμενος τότε ζητείται ο τερματισμός της συμμετοχής του από χρηματοδοτούμενα Έργα, μέτρα / δράσεις και άλλες πρωτοβουλίες του ΙΠΕ, και η αντικατάσταση του. III. Στην περίπτωση όπου Έργο έχει τερματισθεί λόγω πλημμελούς διαχείρισης του Ανάδοχου Φορέα ή/και Συνεργαζόμενου Φορέα ή/και προσώπου που έχει την ευθύνη υλοποίησης του Έργου και παρατηρηθεί από τον ίδιο Ανάδοχο Φορέα ή/και Συνεργαζόμενο Φορέα ή/και πρόσωπο που έχει την ευθύνη υλοποίησης του Έργου το ίδιο ή παρόμοιο περιστατικό πλημμελούς διαχείρισης σε άλλο χρηματοδοτούμενο από το ΙΠΕ Έργο, τότε μπορεί να επιβληθεί αποκλεισμός της συμμετοχής του Ανάδοχου Φορέα ή/και Συνεργαζόμενου Φορέα ή/και προσώπου που έχει την ευθύνη υλοποίησης του Έργου σε προτάσεις έργων, μέτρα / δράσεις και άλλες πρωτοβουλίες μέχρι πέντε (5) έτη. ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΑΤΕΛΩΣ/ ΜΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΟΡΘΩΣ Σημειώνεται ότι μέσα στο επόμενο διάστημα και πριν τη δεύτερη φάση δημοσίου διαλόγου για το σχεδιασμό των νέων προγραμμάτων, θα μελετηθεί περαιτέρω ο τρόπος χειρισμού των Έργων όπου διαπιστώνεται η μη επιστημονικά ορθή και πλήρης υλοποίηση η οποία μπορεί να οδηγεί σε: (α) μη λήψη μέτρων με άμεσο οικονομικό αντίκτυπο αλλά την επιβολή μέτρων με έμμεσο οικονομικό αντίκτυπο (π.χ. δημοσιοποίηση αποτελέσματος επιστημονικής αξιολόγησης), (β) επιστροφή μέρους της χρηματοδότησης στο Ίδρυμα, (γ) τερματισμός έργου και επιστροφή όλης της 11

χρηματοδότησης στο Ίδρυμα, και (δ) προώθηση του θέματος προς εξέταση στο Διοικητικό Συμβούλιο για επιβολή κυρώσεων. ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ 1. Το ΙΠΕ επικοινωνεί, κατά κανόνα, με τον Ανάδοχο Φορέα, το Συντονιστή Έργου και τον Οικονομικό Υπεύθυνο του Έργου (Financial Officer) του Ανάδοχου Φορέα, οι οποίοι έχουν την ευθύνη να ενημερώνουν σχετικά τα Μέλη του Δικτύου Συνεργασίας. 2. Το Συμβόλαιο θα προνοεί την κοινοποίηση των ονομάτων των Φορέων στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Η ανακοίνωση θα γίνεται στην ιστοσελίδα του ΙΠΕ και θα αναφέρει τον Αριθμό Πρωτοκόλλου του Έργου, τους εμπλεκόμενους Φορείς, την ημερομηνία επιβολής της κύρωσης και τη διάρκεια ισχύος της. Αυτό θα βοηθήσει στην ενημέρωση της ερευνητικής κοινότητας ούτως ώστε να μην υποβάλλονται προτάσεις στις οποίες να συμμετέχει Φορέας για τον οποίο έχει επιβληθεί κύρωση αποκλεισμού από τα προγράμματα / πρωτοβουλίες του ΙΠΕ. ΝΟΜΟΤΥΠΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΦΟΡΕΩΝ 1. Θα πρέπει να υπάρχει διαθέσιμη υπηρεσία νομοτυπικού ελέγχου των χαρακτηριστικών των Φορέων η οποία θα ελέγχει πριν την υποβολή των προτάσεων, το νομικό καθεστώς των Φορέων (π.χ επιχείρηση, ερευνητικός οργανισμός, κοινωφελής οργανισμός, το μέγεθος επιχειρήσεων βάσει οικονομικών καταστάσεων), για την κατάταξή τους στις κατηγορίες δικαιούχων. Ακολούθως θα παρέχεται αριθμός εγγραφής (registration number) για τον κάθε φορέα. Σημειώνεται ότι στο στάδιο αυτό υποβάλλονται, εκτός από την ηλεκτρονική συμπλήρωση στοιχείων: (α) οι οικονομικές καταστάσεις των δύο τελευταίων ετών, (β) καταστατικό, (γ) πιστοποιητικά εγγραφής, (δ) η Δήλωση για τα χαρακτηριστικά της ΜμΕ (έντυπο που ήδη χρησιμοποιείται από το ΙΠΕ), (ε) Υπεύθυνη Δήλωση στην οποία θα δηλώνεται ότι δεν είναι προβληματική επιχείρηση, και (στ) επιλογή NACE code. 2. Ο αιτητής θα ενημερώνεται επίσης ότι στην περίπτωση οποιασδήποτε αλλαγής στα στοιχεία τα οποία έχει δηλώσει οφείλει να ενημερώσει το ΙΠΕ σε εύλογο χρονικό διάστημα. Σημειώνεται ότι, θα γίνεται επιβεβαίωση της ορθότητας των στοιχείων των Φορέων και στο στάδιο της Διαπραγμάτευσης. 3. Για τον έλεγχο της συμβατότητας των Ερευνητικών Φορέων θα ζητείται εκτός της ηλεκτρονικής συμπλήρωσης των στοιχείων το Καταστατικό του Φορέα, το Ιδρυτικό Έγγραφο, το Πιστοποιητικό Εγγραφής και το Πιστοποιητικό των Μετόχων (βλέπε σχετική Ενότητα πιο κάτω). 12

4. O έλεγχος της πιστοληπτικής ικανότητας θα γίνεται, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, στο στάδιο της Διαπραγμάτευσης και θα αφορά μόνο Ανάδοχους Φορείς (εξαιρούνται οι ΕΦ και Δημόσιοι Φορείς) και εφόσον ο προϋπολογισμός του Έργου είναι πάνω από κάποιο συγκεκριμένο ποσό το οποίο θα αποφασισθεί, ενώ προηγουμένως ίσχυε γενικά για τους Ανάδοχους Φορείς του ιδιωτικού τομέα. Για το σκοπό αυτό θα δημιουργηθεί ειδικό εργαλείο το οποίο θα αξιολογεί μέσω διαφόρων κριτηρίων την πιστοληπτική ικανότητα των Φορέων. Ανάλογα με το αποτέλεσμα της πιστοληπτικής αξιολόγησης θα λαμβάνονται μέτρα, όπως η καταβολή τραπεζικής εγγύησης ίσης με το ποσό της προκαταβολής. Σημειώνεται επίσης, ότι στην Προκήρυξη των Προγραμμάτων της ΔΕΣΜΗΣ 2009-2010, ως εναλλακτική λύση της καταβολής τραπεζικής εγγύησης είχε δοθεί η καταβολή μικρότερης προκαταβολής της τάξης του 10%. Από την εμπειρία που συσσωρεύθηκε στο Ίδρυμα, διαπιστώθηκε ότι η εν λόγω εναλλακτική λύση δημιούργησε μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας στο Δίκτυο Συνεργασίας αφού έπρεπε να φέρουν εις πέρας ένα Ερευνητικό Έργο με σχεδόν ασήμαντη προκαταβολή και σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στην καταβολή των δόσεων το πρόβλημα αυτό είχε δημιουργήσει επιπρόσθετα προβλήματα ρευστότητας στους Φορείς του Δικτύου Συνεργασίας. ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ 1. Οι προβληματικές επιχειρήσεις μπορούν να συμμετέχουν μόνο με χρηματοδότηση Ήσσονος Σημασίας (De Minimis) και εφόσον δεν έχουν ξεπεράσει το ανώτατο όριο των 200,000 Ευρώ ανά τριετία. Σημειώνεται ότι, για τις επιχειρήσεις στον τομέα της γεωργίας το ανώτατο όριο ανά τριετία ορίζεται στις 15,000 Ευρώ και για τις επιχειρήσεις στον τομέα της αλιείας / υδατοκαλλιέργειας στις 30,000 Ευρώ. 2. Βάσει των Κανονισμών Κρατικών Ενισχύσεων δεν επιτρέπεται η συμμετοχή επιχειρήσεων από τον τομέα της αλιείας / υδατοκαλλιέργειας σε Έργα Έρευνας (ως δικαιούχος, Ανάδοχος Φορέας ή Μέλος του Δικτύου Συνεργασίας). Οι επιχειρήσεις αυτές μπορούν να συμμετέχουν ως υπεργολάβοι (μπορεί να αυξηθεί το ανώτατο όριο υπεργολαβίας στην περίπτωση συμμετοχής αυτών των επιχειρήσεων). Για δραστηριότητες καινοτομίας δεν τίθεται περιορισμός. Οι επιχειρήσεις στον τομέα της γεωργίας μπορούν να συμμετέχουν σε Έργα Έρευνας και Καινοτομίας χωρίς περιορισμούς. 13

3. Στα έντυπα υποβολής Προτάσεων πρέπει να υπάρχει ειδικό Μέρος στο οποίο να τεκμηριώνεται η σκοπιμότητα συμμετοχής των Μεγάλων Επιχειρήσεων στο Έργο (δεν θα αξιολογείται από τους εξωτερικούς κριτές) αλλά θα ελέγχεται στο στάδιο της Διαπραγμάτευσης ότι πληρούνται τα σχετικά κριτήρια. 4. Στο στάδιο της Διαπραγμάτευσης, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, θα επιβεβαιώνονται τα στοιχεία του Φορέα τα οποία έχουν δηλωθεί στο στάδιο του νομοτυπικού ελέγχου για επιβεβαίωση της κατηγορίας των δικαιούχων (κρατικές ενισχύσεις). ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ 1. Θα συνεχίσει να υπάρχει η κατηγορία Ερευνητικών Φορέων (εφεξής ΕΦ) οι οποίοι θα μπορούν να τυγχάνουν χρηματοδότησης 100% (θα εξαιρούνται από τις κρατικές ενισχύσεις). Ο ορισμός θα βασισθεί στο σχετικό Κανονισμό Κρατικών Ενισχύσεων. Για το θέμα αυτό θα ακολουθήσει εξειδικευμένο εργαστήριο με Φορείς οι οποίοι εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της ΔΕΣΜΗΣ 2008 και της ΔΕΣΜΗΣ 2009-1010 για να συζητηθούν περαιτέρω οι όροι και κανονισμοί οι οποίοι θα ισχύουν για την εν λόγω κατηγορία Φορέων. 2. Ο έλεγχος της συμβατότητας των ΕΦ, κατά κανόνα, θα γίνεται πριν την υποβολή των προτάσεων ούτως ώστε οι Φορείς να γνωρίζουν εκ των προτέρων την κατηγορία δικαιούχων στην οποία εμπίπτουν. Στην περίπτωση που σε Πρόταση περιλαμβάνεται ΕΦ ο οποίος δεν έχει ελεγχθεί πριν από την υποβολή της πρότασης τότε ο έλεγχος θα ολοκληρώνεται μέχρι το στάδιο της διαπραγμάτευσης. Σε κάθε περίπτωση, οι δικαιούχοι πρέπει να υποβάλλουν την αίτησή τους για τον έλεγχο συμβατότητας πριν την υποβολή της Πρότασης. 3. Θα λειτουργεί ειδική Επιτροπή εντός ΙΠΕ η οποία θα εξετάζει τη συμβατότητα Φορέων με τον ορισμό των ΕΦ. 4. Δικαίωμα υποβολής αίτησης προς εξέταση για έλεγχο της συμβατότητας με τον ορισμό των ΕΦ θα έχουν μόνο εγχώριοι Φορείς. 5. Ο έλεγχος της συμβατότητας θα γίνεται στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων τα οποία θα περιληφθούν στην Προκήρυξη (θα συζητηθούν και θα οριστικοποιηθούν σε εξειδικευμένο εργαστήρι) τα οποία θα εξετάζονται μέσα από τα νομικά έγγραφα του Φορέα (Καταστατικό, Ιδρυτική Πράξη, Πιστοποιητικά Εγγραφής, Πιστοποιητικά Μετόχων). 14

4. Αναφορές Πηγών και Εγγράφων 1. Προκήρυξη ΔΕΣΜΗΣ 2008 του ΙΠΕ για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία. 2. Προκήρυξη ΔΕΣΜΗΣ 2009-2010 του ΙΠΕ για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία. 3. «Πρότυπο» Συμβολαίου Διαχείρισης Έργων ΔΕΣΜΗΣ 2008 και «Πρότυπο» Συμβολαίου Διαχείρισης Έργων ΔΕΣΜΗΣ 2009-2010. 4. Εγκύκλιος Διαχείρισης Έργων ΔΕΣΜΗΣ 2008 και Έργων ΔΕΣΜΗΣ 2009-2010. 5. Κανονισμός Κυρώσεων του ΙΠΕ. 6. Κανονισμός Διαχείρισης Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα του ΙΠΕ. 7. ΗΟ2020 Annotated Model Grant Agreement: General Model Grant Agreement. 8. Πλαίσιο σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία ΕΚ 2014/C 198/01 9. Κανονισμός της ΕΕ 651/2014 για την κήρυξη ορισμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την εσωτερική αγορά. 10. Αποτελέσματα προηγούμενης Δημόσιας Διαβούλευσης του Ιδρύματος (Νοέμβριος 2014) καθώς επίσης και σχολίων που υποβλήθηκαν στο ΙΠΕ σε προγενέστερο στάδιο τα οποία αφορούν σε νομικά θέματα. 15