Ηκριτική σκέψη Η κριτική σκέψη σχετίζεται µε τη διερεύνηση του κόσµου µας και του τρόπου µε τον οποίο η κοινωνία διαµορφώνεται από εµάς καθώς επίσης από τον τρόπο µε τον οποίο εµείς διαµορφωνόµαστε απότηνκοινωνία. Αποτελεί αναγκαία διαδικασία στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για την αειφορία καθώς µπορεί να εφαρµοστεί για την ερµηνεία των αιτιώνπουπροκαλούντατοπικάκαιπαγκόσµιαπροβλήµατα, στην υπερκέραση των προκαταλήψεων και την υποστήριξη λογικών διαδικασιών για τη λήψη αποφάσεων.
Ένα άτοµο µε ανεπτυγµένη κριτική σκέψη, προσεγγίζει ένα ζήτηµα, "ενεργοποιώντας επιλεκτικά και συνδυαστικά γνωστικές δεξιότητες, λογικούς συλλογισµούς και µεταγνωστικές στρατηγικές" Τα βασικά στοιχεία τα οποία συνιστούν τον πυρήνα της κριτικής σκέψης: ηερµηνεία, η ανάλυση, ηαξιολόγηση, ηεξαγωγήσυµπερασµάτων, η αυτό-εξήγηση και η αυτό-βελτίωση (ή αυτορρύθµιση)
Ηδεξιότητα της ερµηνείας είναι η κατανόηση και έκφραση του νοήµατος ή της σηµασίας ενός ευρέως φάσµατος εµπειριών, καταστάσεων, δεδοµένων, συµβάντων, κρίσεων, στερεοτύπων, πεποιθήσεων, κανόνωνδιαδικασιώνήκριτηρίων. Η ικανότητα ενός ατόµου να ερµηνεύει σχετίζεται µε τις δεξιότητες της κατηγοριοποίησης, της διάκρισης σηµασιών, της διάκρισης γεγονότων από εκτιµήσεις και της διασαφήνισης νοηµάτων.
Η ανάλυση αφορά την αναγνώριση των σκόπιµων και πραγµατικώνεπαγωγικώνσχέσεωνµεταξύδηλώσεων, ερωτηµάτων, εννοιών, περιγραφών ή άλλων µορφών αναπαραστάσεων που χρησιµοποιούνται µε σκοπό να εκφραστούν πεποιθήσεις, κρίσεις, εµπειρίες, πληροφορίεςήαπόψεις. Η ανάλυση περιλαµβάνει την εξέταση ιδεών, τη διάκριση σχέσεων, τη διάκριση γεγονότων από εκτιµήσεις, την αναζήτηση καιανάλυσηεπιχειρηµάτων.
Η αξιολόγηση σηµαίνει την αποτίµηση της αξιοπιστίας δηλώσεων ή άλλων εκφράσεων που περιγράφουν ή εξηγούν τις αντιλήψεις, εµπειρίες, κρίσεις, πεποιθήσειςήαπόψειςενός ατόµου καθώς επίσης την αποτίµηση της λογικής ισχύος σκόπιµων και πραγµατικών επαγωγικών σχέσεων µεταξύ δηλώσεων, ερωτηµάτων, εννοιών, περιγραφώνήάλλωνµορφών έκφρασης.
Η δεξιότητα εξαγωγής συµπεράσµατος, σηµαίνει την ικανότητα για την αναγνώριση και επαλήθευση στοιχείων που απαιτούνται για την εξαγωγή λογικών συµπερασµάτων, τη διαµόρφωση υποθέσεων και εικασιών, τη µελέτη κατάλληλων πληροφοριών για τον συµπερασµό των επιπτώσεων που πηγάζουν από τα δεδοµένα, τις δηλώσεις, τις αρχές, τα στοιχεία, τιςκρίσεις, τιςπεποιθήσεις, τιςαπόψεις, τιςέννοιες, τιςπεριγραφές, ταερωτήµαταήάλλεςµορφέςέκφρασης. Η δεξιότητα εξαγωγής συµπερασµάτων εµπεριέχει την ικανότητα εξέτασης αποδείξεων, εντοπισµού αντιθέσεων και αντιφάσεων, εξέτασης υποθετικών εναλλακτικών λύσεων ή εκδοχών και την εξαγωγή συµπερασµάτων για την εξέλιξή τους.
Πέρα από την ικανότητα ενός ατόµου µε ανεπτυγµένη κριτική σκέψη να ερµηνεύει, να αναλύει, να αξιολογεί και να εξαγάγει συµπεράσµατα, θα πρέπει να µπορεί να εξηγεί τι σκέφτεται καιτοντρόποµετονοποίοφτάνεισεµιασυγκεκριµένηκρίση (αυτό-εξήγηση) καθώς επίσης να µπορεί να εφαρµόσει τη δυναµική της κριτικήςσκέψηςστονεαυτότουκαινααναθεωρείκαινα βελτιώνει τις προγενέστερες απόψεις του (αυτό-βελτίωση).
Το άτοµο µε ανεπτυγµένη κριτική σκέψη δέχεταιπροτάσεις, ιδέεςκαιαπόψειςχωρίςπροκαταλήψεις, κατανοεί και αποδέχεται τις απόψεις των άλλων, είναι ειλικρινής στην αντιµετώπιση των προσωπικών του προκαταλήψεων, στερεοτύπων, προλήψεων, ήεγωκεντρικών τάσεων και παράλληλα είναι πρόθυµος να αναθεωρεί τις απόψεις του ειδικότερα στην περίπτωσηόπουοειλικρινήςαναστοχασµός τουποδεικνύει.
Το άτοµο µε ανεπτυγµένη κριτική σκέψη Είναι συνήθως καλά ενηµερωµένο και επιδιώκει την ενηµέρωση έχει ανοικτό µυαλό, είναι εξεταστικός, αξιολογεί χωρίς να µεροληπτεί, είναιευέλικτος σκέπτεται µε επιχειρήµατα είναι συνετός στη διαµόρφωση κρίσεων µεθοδικός στην προσέγγιση πολύπλοκων ζητηµάτων ενδιαφέρεται και αναζητεί κατάλληλες πληροφορίες
Το άτοµο µε ανεπτυγµένη κριτική σκέψη : κάνει µε λογικό τρόπο την επιλογή κριτηρίων είναιαµερόληπτοςκαιδίκαιοςστηναποτίµησηκρίσεων, εστιάζεται στη συστηµατική έρευνα για την αναζήτηση πληροφοριών και επιµένει στην αναζήτηση αποτελεσµάτων για το ζήτηµα που ερευνάταοποίαναείναιτόσοακριβήόσοηφύσητουζητήµατος καιοιπεριστάσειςτηςέρευναςτουτοεπιτρέπουν.
Η συµµετοχή των ατόµων στη διαδικασία της κριτικής σκέψης έχει ιδιαίτερη αξία καθώς δίνεται η ευκαιρία να διασαφηνίσουν τις προσωπικές απόψεις, στάσεις και πρακτικές να αναγνωρίσουν τις προσωπικές τους προκαταλήψεις και στερεότυπα και να τα αποτιµήσουνµεειλικρίνεια. Η κριτική αποτίµηση των στοιχείων αυτών µπορεί να οδηγήσει τα άτοµα σε αλλαγές των πρακτικών τους, να τους καταστήσει ικανούς να προτείνουν λύσεις, να αναπτύξουν δράσεις, να απαλλαγούν από την παθητική στάση και να εργαστούν προς την κατεύθυνση µετασχηµατισµού της κοινωνίας συµµετέχοντας ενεργά
Η συµµετοχή των ατόµων στη διαδικασία της κριτικής σκέψης σκέψης είναι δυνατόν να συµβάλει στην άσκηση τους σε δηµοκρατικές διαδικασίες και στη διαµόρφωση πολιτών ικανών να λαµβάνουν δίκαιες περιβαλλοντικές αποφάσεις και να συνεισφέρουν στη δηµιουργία του δικού τους µέλλοντος και της κοινωνίας. Η κριτική σκέψη παρέχει στο άτοµο τη δυνατότητα ανάπτυξης της αίσθηση της ατοµικής µας δύναµης να διαµορφώσουµε τις δικές µας ζωές.