ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ «ΠΑΓΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ>

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ί Τ '(4 ^ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ «ΠΑΓΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ> ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΑΕΥΘΕΡΙΑΛΟΥ ΓΕΣΘΗΜΑΝΉ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ ΗΑΣΧΑΑΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΒΑΛΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1995

Τ.Ε.1. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ «ΠΑΓΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ> ΚΑΘΗΓΗΤΡ1Α ΕΑΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΓΕΣΘΗΜ ΑΝΗ fh P /f^c '7e J Ι^/ί^/)Λ^ι ^ /{ο ΐ9 3 ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ ΠΑΣΧΑΑΙΔΗΣ ΙΩ ΑΝΝΗΣ ΚΑΒΑΛΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1995

Π Ε Ρ ΙΕ Χ Ο Μ Ε Ν Α 1. Πρόλογος... 1 2. Εισαγωγή... 2 3. Ενσώματα πάγια... 3 3.1 Λογαριασμός 10 "Εδαφικές εκτάσεις"... 5 3.2 Λογαριασμός 11 "Κτίρια-εγκαταστάσεις κτιρίω ν-τεχνικά έργα"... 7 3.3 Λογαρισμός 12 "Μηχανήματα-τεχνικές εγκαταστάσεις -Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός"... 9 3.4 Λογαριασμός 13 "Μεταφορικά μέσα"... 11 3.5 Λογαριασμός 14 "Έ π ιπ λα και λοιπός εξοπ λισμός... 11 3.6 Λογαριασμός 15 Ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές κτήσεως παγίων στοιχείω ν... 13 4. Ασώματα πάγια... 15 4.1 Υπεραξία της επιχείρησης... 16 4.2 Δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας... 16 4.3 Παραχωρήσεις δικαιωμάτων... 17 4.4 Έ ξοδα πολυετούς αποσβέσεως... 18 5. Λογαριασμός 18 Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις". 20 6. Λογαριασμός 19 Πάγιο ενεργητικό υπακατ/των ή άλλων κέντρων"... 21 7. Αποσβέσεις... 22 7.1 Μέθοδοι αποσβέσεων... 24 7.2 Τρόποι αποσβέσεων... 30 7.3 Εφάπαξ απόσβεση παγίου αξίας κτήσης εκάστου μέχρι 200.000.,-32 7.4 Μη χρησιμοποίηση (αδράνεια) περιουσιακού στοιχείου... 33 7.5 Χρησιμοποίηση αποσβεστέου στοιχείου επί χρονικό διάστημα μεγαλύτερο ή μικρότερο από ένα έτος... 33 7.6 Περιουσιακά στοιχεία ξένης κυριότητας... 34 7.7 Αποσβέσεις μεταχειρισμένω ν στοιχείω ν... 35 7.8 Προαιρετικός χαρακτήρας των αποσβέσεων... 35 7.9 Εφαρμοστέα μέθοδος απόσβεσης... 36 8. Παράδειγμα επιχείρησης με αποσβέσεις παγίων... 38 9. Συμπέρασμα πάνω στο παράδειγμα της επιχείρησης... 50 Βιβλιογραφία... 51

1. Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Η πτυχιακή εργασία που θα αναπτύξω έχει θέμα Πάγια στοιχεία και αποσβέσεις τους. Γίνεται ανάλυση του κάθε λογαριασμού των παγίων στοιχείω ν χωριστά. Στη συνέχεια της εργασίας αvαπτύσσovtαι οι αποσβέσεις των παγίων. Οι μέθοδοι απόσβεσης, οι τρόποι αποσβέσεως με παραδείγματα. Στο τέλος της πτυχιακής εργασίας ακολουθεί ένα παράδειγμα επιχείρησης όπου βλέπουμε τα πάγια στοιχεία που έχει και τον τρόπο που κάνει τις αποσβέσεις. Θα ήθελα να ευχαριστήσω την κυρία Ελευθεριάδου για το θέμα που μου εμπιστεύθηκε να αναπτύξω και την βοήθεια που μου έδωσε για την ολοκλήρωση της εργασίας αυτής.

2. Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η ' Ο όρος ττάγια σ το ιχ εία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα μακράς διάρκειας στοιχεία του ενεργητικού που αποκτώνται για να χρησιμοποιηθούν στη λειτουργία της επιχείρησης και δεν προορίζονται να μεταπωληθούν σε πελάτες. Μεταξύ των πιο κοινών παραδειγμάτω ν είναι τα οικόπεδα, τα κτίρια, ο μηχανολογικός εξοπλισμός, τα έπιπλα και τα σκεύη, ο εξοπλισμός γραφείου και τα αυτοκίνητα. Επίσης, ως πάγιο ενεργητικό θεωρούνται τα έξοδα πολυετούς αποσβέσεως και οι μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Τα κύρια χαρακτηριστικό αυτών των στοιχείω ν είναι ότι έχουν φυσική ζωή μεγαλύτερη του έτους και ότι προορίζονται να χρησιμοποιηθούν ή να παραμείνουν στην επιχείρηση για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους. Τα στοιχεία των παγίων συχνό ταξινομούνται στις ακόλουθες δύο ομάδες: 1. Υλικά (ενσώματα) παραγωγικά στοιχεία του ενεργητικού. Ο όρος 'υλικά' υποδηλώνει φυσική υπόσταση, όπως για παράδειγμα τα οικόπεδα, ένα κτίριο ή ένα μηχάνημα. Αυτή η κατηγορία μπορεί να χωριστεί σε δύο διαφορετικές υποδιαιρέσεις: α) Παραγωγικά μέσα που υπόκεινται σε απόσβεση. Συμπεριλαμβάνονται παραγωγικά στοιχεία του ενεργητικού με περιορισμένη ωφέλιμη ζωή, όπως τα κτίρια και ο εξοπλισμός γραφείου. β) Οικόπεδα. Το μόνο παραγωγικό στοιχείο που δεν υπόκειται σε απόσβεση είναι τα οικόπεδα, τα οποία έχουν μία απεριόριστη διάρκεια ζωής. 2. Άυλα στοιχεία του ενεργητικού. Ο όρος 'άυλα στοιχεία' χρησιμοπ οιείται για να περιγράφει τα στοιχεία του ενεργητικού που χρησιμοποιούνται κατά τη λειτουργία της επιχείρησης, δεν έχουν φυσική υπόσταση και είναι διαρκή. Παραδείγματα τέτοιω ν στοιχείω ν είναι τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, τα συγγραφικά δικαιώματα, τα κατοχυρωμένα σήματα και η φήμη και η π ελατεία. Κυκλοφοριακά στοιχεία ενεργητικού, όπως οι εισπρακτέοι λογαριασμοί ή τα προπληρωθέντα ενοίκια, δεν συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία των άυλων αν και στερούνται φυσικής υπόστασης. 'Λογιστική. Η βάση των επιχειρηματικών ιποφάσεων. Τόμος A, Έκδοστι εβδόμη WALTER Β MEIGS - ROBERT F MEIES, τελ. 56

3. Ε ν σ ώ μ α τα τ τά γ ια Η κατηγορία αυτή των παγίων αποτελεί τη σπουδαιότερη από όλες τις κατηγορίες. Τα πάγια στοιχεία διαχωρίζονται ανάλογα με την φυσική τους υπόσταση σε ενσώματα στοιχεία και σε ασώματα. Τα ενσώματα πάγια στοιχεία χαρακτηρίζονται από το ότι; α) Έχουν φυσική υπόσταση. Είναι χειροπιαστά αντικείμενα. Π.χ. μηχανήματα, έπιπλα, μεταφορικά μέσα, κτίρια κ.τ.λ. β) Χρησιμοποιούνται άμεσα ή έμμεσα σε όλες τις λειτουργίες της επιχειρήσεως και προσφέρουν υπηρεσίες απαραίτητες για την προμήθεια πρώτων υλών, για την παραγωγή και διάθεση των προϊόντων της κ.τ.λ. Πάγια στοιχεία που δεν χρησιμοποιούνται ή χρησιμοποιούνται για σκοπούς διάφορους από αυτούς της κύριας δραστηριότητας της επιχειρήσεω ς (π.χ. κτίριο για ενοικίαση) δεν θεωρούνται ενσώματα πάγια στοιχεία αλλά μακροπρόθεσμες επενδύσεις, γ) Παρέχουν υπηρεσίες και συμβάλλουν στην λειτουργία της επιχειρήσεω ς για χρονικά διαστήματα μεγαλύτερα από μία λογιστική χρήση ή από ένα λειτουργικό κύκλωμα ή για απεριόριστο χρόνο (γήπεδα, οικόπεδα), δ) Παρέχουν υπηρεσίες που μπορούν να μετρηθούν με βάση ορισμένη ποσοτική μονάδα μετρήσεως, π.χ. χιλιόμετρα που διανύει ένα φορτηγό, ώρες λειτουργίας ή μονάδες παραγωγής ενός μηχανήματος κ.λ.π. Η πλήρωση όλων των πιο πάνω προϋποθέσεων είναι απαραίτητη προκειμένου ένα πάγιο να χαρακτηριστεί ως ενσώματο. Τα κυριότερα από τα ενσώματα πάγια που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις είναι: α) Οικόπεδα και γήπεδα, β) Κτίρια. γ) Μηχανήματα και μηχανολογικές εγκαταστάσεις. δ) Μέσα μεταφοράς. ε) Μηχανές γραφείου. στ) Έ πιπλα και σκεύη. ζ) Όργανα και εργαλεία. η) Είδη συσκευασίας. Η απαρίθμηση και μόνο των ενσώματων παγίων στοιχείων μιας επιχείρησης αρκεί για να υποδηλώσει την πολύπλευρη σπουδαιότητα των παγίων για την επιχείρηση και το σημαντικό ποσό των μακροπρόθεσμων

κεφαλαίων που πρέπει να δεσμευτεί σε πάγια, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθολογική λειτουργία της επιχειρήσεως. Λόγω της σπουδαιότητας αυτής των παγίων, ένα έντονο ενδιαφέρον για τη σωστή διαχείρισή τους εκδηλώ νεται από τη διοίκηση της επιχειρήσεω ς και από όσους ενδιαφέρονται για την εξέλιξη των εργασιών της. Το σχέδιο των λογαριασμών των παγίων δεν παρουσιάζει των πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει το σχέδιο των λογαριασμών των αποθεμάτων. Για κάθε ομάδα ομοιογενών παγίων στοιχείων (κτίρια, μηχανήματα κ.λ.π.) τηρείται ένας πρωτοβάθμιος περιληπτικός λογαριασμός που αναπτύσσεται σε αναλυτικούς λογαριασμούς για κάθε πάγιο στοιχείο. Οι λογαριασμοί των παγίων χρεώνονται με το κόστος κτήσεως του παγίου και με οποιοδήποτε άλλο έξοδο που γίνεται και συμβάλλει στην αύξηση της αξίας του και πιστώνεται με το ποσό της μειώσεως της χρησιμότητας του παγίου που προκαλείται από τη λειτουργική φθορά του παγίου, την πάροδο του χρόνου, την οικονομική απαξίωση κ.λ.π. Με την εκούσια ή ακούσια απομάκρυνση του παγίου από την εκμετάλλευση κλείνουν και οι αντίστοιχοι λογαριασμοί του. *^ "Το περιεχόμενο του κάθε λογαριασμού των παγίων διαμορφώνεται ανάλογα με τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στο αντίστοιχο στάδιο της ζωής του παγίου. Κάθε πάγιο διέρχεται συνήθως τρία στάδια: α) Το στάδιο της κτήσεώς του. β) Το στάδιο της χρησιμοποιήσεώς του. γ) Το στάδιο της απομακρύνσεως από την εκμετάλλευση". Τα ενσώματα πάγια στο γενικό λογιστικό σχέδιο είναι από τον λογιαριασμό 10 έως 15: 10 Εδαφικές εκτάσεις. 11 Κτίρια - εγκαταστάσεις κτιρίων - τεχνικά έργα. 12 Μηχανήματα - Τεχνικές εγκαταστάσεις - Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός. 13 Μεταφορικά μέσα 14 Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός. 15 Ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές κτήσεως παγίων στοιχείων. ^^Προχωρημένη χρηματοοικονομική λογιστική. Αντώνης Παπάς. Τεύχος Α, σελ. 205

3.1 Λ ο γ α ρ ια σ μ ό ς 10 " Ε δ α φ ικ έ ς ε κ τ ά σ ε ις " Είναι τα οικόπεδα, γήπεδα, αγροτεμάχια, δάση, ορυχεία, μεταλλεία, λατομεία, οι φυτείες και γενικά οποιαδήποτε έκταση γης της οποίας η κυριότητα ανήκει στην επιχείρηση. Οι εδαφικές εκτάσεις διακρίνονται σε εκείνες που έχουν απεριόριστη διάρκεια ωφέλιμης ζωής, όπως π.χ. είναι τα οικόπεδα, γήπεδα ή αγροτεμάχια και σε εκείνες που η διάρκεια της ωφέλιμης ζωής τους είναι περιορισμένη και για το λόγο αυτό η αξία τους είναι αποσβεστέα. Στην τελευταία αυτή κατηγορία ανήκουν κατά κύριο λόγο τα ορυχεία, μεταλλεία και λατομεία, η αξία κτήσεως των οποίων αποσβένεται. Λοναριασυός 10.00 Γήπεδα οικόπεδα. Είναι οι εκτάσεις γης πάνω στις οποίες έχουν κατασκευαστεί και οργανωθεί τα εργοστάσια ή εργοτάξια της επιχειρήσεως ή έχουν ανεγερθεί λοιπά κτίρια και εγκαταστάσεις αυτής (ττ.χ. γραφεία, καταστήματα ή κατοικίες προσωπικού) καθώς και εκείνες που προορίζονται για την εξυπηρέτηση παρόμοιων σκοπών. Λοναριασυοί 10.01 και 10.02. Μεταλλεία - Ορυχεία. Είναι οι ιδιόκτητες εκτάσεις γης από τις οποίες με τα κατάλληλα τεχνικά μέσα αντλούνται τα υπό ή επί του εδάφους ευρισκόμενα μεταλλευτικά ορυκτά ή μεταλλεύματα. Τα ποσά που καταβάλλονται εφάπαξ, είτε στο κράτος είτε σε τρίτο, για την απόκτηση του δικαιώ ματος εκμεταλλεύσεω ς του ορυχείου ή μεταλλείου καταχωρούνται σε ιδιαίτερο λογαριασμό του 16.02 της κατηγορίας ασώματων παγίων και αποσβένεται είτε εφάπαξ κατά το έτος της πραγματοποιήσεως, είτε τμηματικά και ισόποσα μέσα σε μία πενταετία. Λοναοιασυός 10.03. Λατομεία. Είναι οι ιδιόκτητες εκτάσεις γης από τις οποίες με κατάλληλα τεχνικά μέσα γίνεται εξόρυξη λατομικών προϊόντων. Λατομικά δε προϊόντα είναι τα ορυκτά εκείνα τα οποία δεν χαρακτηρίζονται ως μεταλλεύματα από την νομοθεσία περί μεταλλείων, όπως είναι ιδίως τα διάφορα πετρώματα, τα μάρμαρα, οι κοινοί λίθοι και τα ειδικά χώματα. Τα λατομικά ορυκτά ανήκουν στον ιδιοκτήτη του εδάφους στο οποίο βρίσκονται και ο οποίος δικαιούται να τα εκμεταλλεύεται υπό τους περιορισμούς των ειδικών περί λατομείων διατάξεων.

Σε περίπτωση παραχωρήσεως του δικαιώματος αυτού σε τρίτο, το ποσό που καταβάλλει ο τρίτος καταχωρείται στα λογιστικά του βιβλία, στον λογαριασμό 16.02 "Δικαιώματα εκμεταλλεύσεω ς ορυχείων μεταλλείω ν - λατομείων" της κατηγορίας ασώματων παγίων περιουσιακών στοιχείω ν και αποσβένεται είτε εφάπαξ κατά το πρώτο έτος, είτε τμηματικά και ισόποσα μέσα σε μία πενταετία εκτός αν ειδικές διατάξεις προβλέπουν διαφορετική ρύθμιση. Στους λογαριασμούς 10.04 αγροί, 10.05 φυτείες, 10.06 δάση παρακολουθούνται οι καλλιεργήσιμες καθώς' και οι με οποιοδήποτε άλλο φυσικό τρόπο εκμεταλλεύσιμες εκτάσεις γης. Οι εδαφικές εκτάσεις οι οποίες δεν χρησιμοποιούνται παραγωγικά για την εξυπηρέτηση επαγγελματικών αναγκών της επιχειρήσεω ς ή τρίτω ν έναντι μισθώματος καταχωρούνται στους λογαριασμούς 10.10-10.16. Τα έξοδα κτήσεως των εδαφικών εκτάσεων (π.χ. φόροι μεταβίβασης, συμβολαιογραφικά έξοδα) καταχωρούνται και παρακολουθούνται στο λογαριασμό 16.14 "Έ ξοδα κτήσεως ακινητοποιήσεων" και αποσβένονται είτε εφάπαξ κατά το έτος της πραγματοποιήσεώς τους, είτε τμηματικά και ισόποσα μέσα σε μία πενταετία. Τα γήπεδα - οικόπεδα και άλλες εδαφικές εκτάσεις δεν φθείρονται από την χρήση τους ή την πάροδο του χρόνου και για το λόγο αυτό δεν αποσβένονται. Ό τα ν όμως για τις εδαφικές αυτές εκτάσεις υπάρχει κίνδυνος οικονομικής απαξιώσεως και υποτιμήσεως, για τις ειδικές αυτές περιπ τώ σεις σχηματίζεται ειδική πρόβλεψη η οποία καταχωρείται στο λογαριασμό 44.10 "Προβλέψεις αποζημιώσεων και υποτιμήσεων παγίων στοιχείων" με χρέωση του λογαριασμού 83.10 "Προβλέψεις απαξιώσεων και αποτιμήσεων γηπέδων".

3.2 Λ ο γ α ρ ια σ μ ό ς 11 " Κ τ ίρ ια - Ε γ κ α τ α σ τ ά σ ε ις κ τ ιρ ίω ν - τ ε χ ν ικ ά έ ρ γ α Κτίρια είναι οι οικοδομικές κατασκευές που γίνονται με την χρησιμοποίηση δομικών υλικών και προορίζονται για κατοικίες, βιομηχανοστάσια, αποθήκες ή οποιαδήποτε άλλη εκμετάλλευση ή δραστηριότητα της επιχειρήσεως. Βιομηχανοστάσια είναι οικοδομικές κατασκευές μέσα στις οποίες έχουν μόνιμα εγκατασταθεί μηχανήματα και ' μηχανολογικές εγκαταστάσεις, συνδεδεμένες σε βιομηχανικό παραγωγικό κύκλωμα. Εγκαταστάσεις κτιρίων είναι οι πρόσθετες εγκαταστάσεις, όπως ηλεκτρικές, υδραυλικές, μηχανολογικές, κλιματιστικές, τηλεπ ικοινω νιακές, αποχετεύσεως, εσωτερικής μεταφοράς ενδοσυνεννοήσεως και άλλες οι οποίες είναι συνδεδεμένες με το κτίριο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο αποχωρισμός τους να μην είναι δυνατό να γίνει εύκολα και χωρίς βλάβη της ουσίας τους ή του κτιρίου. Οι εγκαταστάσεις αυτές παρακολουθούνται στους Ιδιους υπολογαριασμούς του 11.00, στους οποίους παρακολουθούνται τα κτίρια στα οποία είναι ενσωματωμένες ή συνδεδεμένες. Τεχνικά έργα είναι μόνιμες, κατά κανόνα, τεχνικές κατασκευές με τις οποίες τροποποιείται το φυσικό περιβάλλον με σκοπό την εξυπηρέτηση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης (π.χ. δρόμοι, πλατείες, λιμάνια, φράγματα, λίμνες, διώρυγες, περιφράξεις, σήραγγες, γέφυρες, αεροδρόμια ή στάδια). Στον λογαριασμό 11.01 "Τεχνικά έργα εξυπηρετήσεω ς μεταφορών" παρακολουθούνται όσα από τα έργα αυτά εξυπηρετούν τις μεταφορές της οικονομικής μονάδας. Τα τεχνικά έργα που εξυπηρετούν άλλους σκοπούς παρακολουθούνται στο λογαριασμό 11.02 "Λοιπά τεχνικά έργα". Στο λογαριασμό 11.03 "Υποκείμενες σε απόσβεση διαμορφώσεις γηπέδων" παρακολοθούνται οι δαπάνες διαμορφώσεως γηπέδων και άλλων εδαφικών εκτάσεων, όταν συντρέχουν οι εξής δύο βασικές προϋποθέσεις: α) Οι δαπάνες αυτές δεν πρέπει να έχουν περιληφθεί στο κόστος κτιρίων ή τεχνικών έργων σαν κόστος υποδομής της κατασκευής τους και β) Οι διαμορφώσεις να φθείρονται και για το λόγο αυτό να αποσβένονται. Στους λογαριασμούς 11.07 "Κτίρια - εγκαταστάσεις κτιρίων σε ακίνητα τρίτων", 11.08 "Τεχνικά έργα εξυπηρετήσεως μεταφορών σε ακίνητα τρίτων", 11.09 "Λοιπά τεχνικά έργα σε ακίνητα τρίτων" και 11.10 "Υποκείμενες σε απόσβεση διαμορφώσεις γηπέδων τρίτω ν" παρακολουθούνται τα κτίρια και τα

τεχνικά έργα που κατασκευάζονται, καθώς και τα έξοδα που γίνονται σε ακίνητα κυριάτητας τρίτων, όταν η οικονομική μονάδα έχει δικαίωμα χρήσεως για ορισμένο χρόνο που καθορίζεται συμβατικό, μετά την πάροδο του οποίου τα εν λόγω έργα (π.χ. κτίρια ή διαμορφώσεις) περιέχονται στον κύριο του ακινήτου χωρίς αντάλλαγμα. Στους λογαριασμούς αυτούς καταχωρούνται; α) Το κόστος ανεγέρσεως κτιρίων και τεχνικών έργων. β) Το κόστος διαμορφώσεων, βελτιώσεων και προσθηκών πάνω σε κτίρια και τεχνικά έργα και γ) Τα έξοδα διαμορφώσεως εδαφικών εκτάσεων. Τα κτίρια και τα τεχνικά έργα που κατασκευάζονται από την οικονομική μονάδα σε ακίνητα τρίτων, καθώς και τα έξοδα που πραγματοποιούνται γι' αυτά αποσβένονται ανάλογα με το χρόνο της συμβατικής χρησιμοποιήσεώς τους με τον όρο ότι ο συντελεστής αποσβέσεως που προσδιορίζεται με βάση το χρόνο χρησιμοποιήσεώς δεν θα είναι μικρότερος από το συντελεστή που εφαρμόζεται σε ομοειδή ιδιόκτητα πάγια στοιχεία. Στους λογαριασμούς 11.14 έως και 11.17 καθώς και 11.21 έως και 11.24 παρακολουθούνται τα κτίρια, εγκαταστάσεις κτιρίων και τα τεχνικά έργα, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται παραγωγικά για τις ανάγκες της βασικής επαγγελματικής δραστηριότητας της οικονομικής μονάδας, ούτε και για τις παρεπόμενες ασχολίες της. Τα κτίρια, εγκαταστάσεις κτιρίων και τα τεχνικά έργα παρακολουθούνται στους οικείους υπολογαριασμούς του 11, έπειτα από καταχώρηση σ' αυτούς; α) Της αξίας κτήσεώς τους (αγοράς, εκτιμήσεως όταν πρόκειται για συγχώνευση ή εισφορά σε είδος) ή της αξίας που προκύπτει μετά από νόμιμη αναπροσαρμογή της αξίας κτήσεως και β) Του κόστους κατασκευής τους, όταν πρόκειται για ιδιοκατασκευές, το οποίο προκύπτει από τον λογαριασμό 15.01 "Κτίρια - εγκαταστάσεις κτιρίων - τεχνικά έργα υπό εκτέλεση". Τα έξοδα κτήσεως των κτιρίων - τεχνικών έργων (π.χ. φόροι μεταβιβάσεως, συμβολαιογραφικά και μεσιτικά) καταχωρούνται και παρακολουθούνται στο λογαριασμό 16.14 "Έ ξοδα κτήσεως ακινητοποιήσεων". Η αξία κτήσεως των κτιρίων και τεχνικών έργων προσαυξάνεται με την αξία των επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων που γίνονται κάθε φορά.

3.3 Λ ο γα ρ ια σ μ ό ς 12 "Μ η χα νήματα - Τ εχ ν ικ ές εγ κ α τα σ τά σ εις - Λοιττός μ η χ α νο λο γικό ς εξο ττλισ μ ό ς " Στο λογαριασμό 12.00 μηχανήματα, παρακολουθούνται τα μηχανήματα της επιχείρησης, δηλαδή οι μηχανολογικές κατασκευές μόνιμα εγκαταστημένες ή κινητές, οι οποίες χρησιμεύουν για να αποσπούν από τη φύση, να επεξεργάζονται ή να μετασχηματίζουν υλικά αγαθά ή για να παράγουν υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο δραστηριότητάς της. Στο λογαριασμό 12.01 παρακολουθούνται οι τεχνικές εγκαταστάσεις της επιχειρήσεως, δηλαδή τεχνικές κατασκευές και γενικά τεχνολογικές διευθετήσεις που γίνονται για την μόνιμη εγκατάσταση μηχανημάτων και τη σύνδεσή τους στο παραγωγικό κύκλωμά της. Στον ίδιο λογαριασμό παρακολουθούνται και οι κάθε είδους εγκαταστάσεις της οικονομικής μονάδας, οι οποίες χωρίς να σχετίζονται με τα μηχανήματα, έχουν σχέση με το παραγωγικό και γενικά με το λειτουργικό κύκλωμά της (π.χ. εγκαταστάσεις θερμάνσεως, υδραυλικές και τηλεφ ω νικές εγκαταστάσεις ή αποθηκευτικές δεξαμενές), με την προϋπόθεση ότι δεν είναι συνδεδεμένες με τις κτιριακές εγκαταστάσεις ή είναι συνδεδεμένες μ' αυτές αλλά κατά κάποιο τρόπο που ο αποχωρισμός τους είναι δυνατό να συντελεστεί εύκολα και χωρίς βλάβη της ουσίας τους ή των κτιριακών εγκαταστάσεων. Στο λογαριασμό 12.02 παρακολουθούνται τα φορητά μηχανήματα χειρός, δηλαδή τα φορτηγά μικρομηχανήματα που έχουν παραγωγική ζωή μεγαλύτερη από ένα έτος και μικρότερη από την παραγωγική ζωή των μηχανημάτων του λογαριασμού 11.00. Στο λογαριασμό 12.03 παρακολουθούνται τα εργαλεία, δηλαδή τα μηχανολογικά και άλλης φύσεως αντικείμενα που χρησιμοποιούνται με το χέρι και έχουν παραγωγική ζωή μεγαλύτερη από ένα έτος. Τα μικροεργαλεία που αποσβένοντγαι εφάπαξ στη χρήση που θα χρησιμοποιηθούν παρακολουθούνται στο λογαριασμό 25.00 "Μικρά εργαλεία". Στο λογαριασμό 12.04 παρακολουθούνται τα "καλούπια και οι ιδιοσυσκευές" της επιχείρησης, δηλαδή οι μηχανολογικές και άλλης φύσεως κατασκευές, οι οποίες προσαρμόζονται στα καθ' αυτά μηχανήματα για την παραγωγή εξειδικευμένω ν αντικειμένω ν, αποχωρίζονται από αυτά μετά από την

εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου και παραμένουν σε αδράνεια μέχρι να επαναχρησιμοποιηθούν (π.χ. καλούπια, μήτρες ή κεφαλές). Στο λογαριασμό 12.05 καταχωρούνται τα διάφορα μηχανολογικά όργανα που χρησιμοποιούνται για μετρήσεις, πειράματα ή ελέγχους. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός που δεν ανήκει στις κατηγορίες εξοπλισμού των λογαριασμών 12.00-12.05 καταχωρείται στο λογαριασμό 12.06 "Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός". Στους λογαριασμούς 12.07, 12.08 και 12,09 παρακολουθούνται τα μηχανήματα, οι εγκαταστάσεις και ο λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός της επιχείρησης που έχουν εγκατασταθεί σε ακίνητα τρίτων και που μετά παρέλευση ορισμένου χρόνου, συμβατικά καθορισμένου, η κυριότητά τους π εριέχεται στους κυρίους των ακινήτων χωρίς αντάλλαγμα. Στους λογαριασμούς 12.10 έως και 12.19 παρακολουθούνται τα μηχανήματα, οι τεχνικές εγκαταστάσεις και ο λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός, όταν δεν χρησιμοποιούνται παραγωγικά για τις ανάγκες της βασικής επαγγελματικής δραστηριότητας της επιχείρησης, ούτε και για τις παρεπόμενες ασχολίες της. Στους ίδιους λογαριασμούς παρακολουθούνται και τα μηχανήματα και άλλα πάγια τα οποία θεωρούνται ως οριστικά εκτός εκμεταλλεύσεω ς, είτε έχουν ολοκληρωτικά αποσβεστεί οπότε η παρακολούθησή τους γίνεται με μια λογιστική μονάδα, είτε δεν έχουν ολοκληρωτικά αποσβεστεί, οπότε η παρακολούθησή τους γίνεται με την αξία κτήσης τους. Πριν από την μεταφορά της αξίας των μηχανημάτων στους οικείους λογαριασμούς εκτός εκμεταλλεύσεως, προηγείται η μεταφορά των αποσβέσεων είτε στην πίστωση των οικείων υπολογαριασμών του 12, όταν έχουν ολοκληρωτικά αποσβεστεί, είτε στους οικείους υπολογαριασμούς αποσβέσεων π.χ. των μηχανημάτων εκτός εκμεταλλεύσεω ς του 12.99, όταν δεν έχουν ολοκληρωτικά αποσβεστεί. Τα μηχανήματα, οι τεχνικές εγκαταστάσεις και ο λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός παρακολουθούνται στους οικείους υπολογαριασμούς του 12 έπειτα από καταχώρηση σ' αυτούς; α) της αξίας κτήσεως τους (αγοράς, εκτιμήσεω ς όταν πρόκειται για συγχώνευση ή εισφορά σε είδος), η οποία προσαυξάνεται με τα ειδικά έξοδα αγοράς, όπως τα έξοδα εγκαταστάσεως και συναρμολογήσεως (μέχρι να τεθούν σε κατάσταση λειτουργίας) ή της αξίας η οποία προκύπτει μετά από νόμιμη αναπροσαρμογή της αξίας κτήσεως και

β) του κόστους κατασκευής τους, όταν πρόκειται για ιδιοκατασκευές, το οποίο προκύπτει από το λογαριασμό 15,02 'Μ ηχανήματα - τεχνικές εγκαταστάσεις - λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός υπό εκτέλεση" και το οποίο προσαυξάνεται με τα έξοδα εγκαταστάσεως και συναρμολογήσεώς τους. Η παραπάνω αξία κτήσεως προσαυξάνεται με την αξία των επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων που γίνονται κάθε φορά. 3.4 Λ ογα ρ ια σ μός 13 "Μ ετα φ ο ρ ικά μ έσ α" Μεταφορικά μέσα είναι τα κάθε είδους ιδιόκτητα οχήματα, με τα οποία η επιχείρηση διενεργεί μεταφορές και μετακινήσεις του προσωπικού της, καθώς και των πάσης φύσεως υλικών αγαθών της, είτε μέσα στους χώρους εκμεταλλεύσεως είτε έξω από αυτούς. Τα μεταφορικά μέσα που δεν χρησιμοποιούνται παραγωγικά καταχωρούνται στους λογαριασμούς 13.10-13.19. 3.5 Λογαριασμός 14 "Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός" Στον λογαριασμό 14 παρακολουθούνται τα έπιπλα και ο λοιπός εξοπλισμός των διαφόρων κτιριακών χώρων της επιχείρησης (π,χ. γραφείων, εργοστασίων, εργαστηρίων, καταστημάτων ή αποθηκών). Στον λογαριασμό 14.00 "Ε π ιπ λα" παρακολουθούνται τα κινητά αντικείμενα ή εκείνα που είναι εγκατεστημένα αλλά είναι δυνατό να αποχωριστούν εύκολα και τα οποία προορίζονται για τη συμπλήρωση ή τον καλλωπισμό των κτιριακών χώρων και χρησιμοποιούνται κατά κανόνα, από το προσωπικό της οικονομικής μονάδας στην οποία ανήκουν. Στον λογαριασμό 14.01 "Σκεύη" παρακολουθούνται τα διάφορα είδη εστιάσεως, τα οποία χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση αναγκών εστιατορίων, κυλικίων, ξενοδοχείω ν κ.λ.π. Στον 14.02 "Μηχανές γραφείων" παρακολουθούνται οι κάθε είδους μηχανές γραφείων της επιχείρησης (π.χ. λογιστικές, αριθμομηχανές ή γραφομηχανές).

Στον λογαριασμό 14.03 "Ηλεκτρονικοί υπολογιστλές και ηλεκτρονικά σσυστήματα" παρακολουθούνται τα κάθε είδους ηλεκτρονικά μηχανήματα που εξυπηρετούν τις ανάγκες της επιχείρησης, όπως οι διερευνητές, οι ηλεκτρονικές λογιστικές μηχανές, οι ηλεκτρονικές οθόνες, οι διατρητικές μηχανές. Στον 14.04 "Μέσα αποθηκεύσεως και μεταφοράς" παρακολουθούνται τα περιουσιακά στοιχεία τα οποία χρησιμοποιούνται ως μέσα αποθηκεύσεως και μευταφοράς, έχουν παραγωγική ζωή μεγαλύτερη από ένα έτος και αποσβένονται τμηματικά (π.χ. δεξαμενές, δοχεία, κοντέηνερ). Τα επιστημονικά όργανα που είναι φορητά μέσα, με τα οποία εξασφαλίζονται οι αναγκαίες αναλύσεις, μετρήσεις και δοκιμές πάνω σε υλικά, δυνάμεις και διάφορες μορφές ενέργειας (αντιδραστήρες, αποστακτής, ζυγοί ακριβείας, μετρητές αντοχής υλικού σε κρούσεις) παρακολουθούνται στον λογαριασμό 14.05. Στον λογαριασμό 14.06 "Ζώα για πάγια εκμετάλλευση" παρακολουθούνται τα ζώα τα οποία προορίζονται για πάγια εκμετάλλευση, ιδίως από τις γεω ργικές και κτηνοτροφικές οικονομικές μονάδες (π.χ. άλογα, αγελάδες που χρησιμοποιούνται για το όργωμα των αγρών ή για τις μεταφορές). Ο εξοπλισμός τηλεπ ικοινω νικώ ν, στον οποίο περιλαμβάνονται τα κάθε είδους φορητά ή εγκαταστημένα μέσα τηλεπ ικοινω νιώ ν (τηλεφωνικά κέντρα, τηλεφωνικές συσκευές, συσκευές τέλεξ κ.λ.π.) παρακολουθούνται στον λογαριασμό 14.08. Στον λογαριασμό 14.09 "Λοιπός εξοπλισμός παρακολουθούνται τα λοιπά πάγια περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στην κατηγορία των επίπλων και του λοιπού εξοπλισμού και δεν ανήκουν σε κανένα από τους πιο πάνω λογαριασμούς 14.00-14.08, όπως οι ανεμιστήρες, οι πίνακες ζωγραφικής, τα μαγνητόφωνα.

3.6 Λ ογα ρ ια σ μός 15 "Α κ ιν η το π ο ιή σ ε ις υπό εκτέλεσ η π ρ ο κα τα β ο λές κ τή σ εω ς π α γίω ν σ το ιχ είω ν " και Στον λογαριασμό 15 παρακολουθούνται τα ποσά που διαθέτει η επιχείρηση για την κατασκευή νέων πάγιων στοιχείω ν της, καθώς και τα ποσά που προκαταβάλλονται για την αγορά όμοιων στοιχείω ν. Την ημέρα που συντάσσεται ο ισολογισμός, ο λογαριασμός 15 με το υπόλοιπό του απεικονίζει το κόστος των παγίων στοιχείω ν που δεν ολοκληρώθηκαν μέχρι την ημέρα εκείνη, είτε δεν είχαν παραληφθεί ή δεν είχε συντελεστεί η αποπεράτωσή τους. Το κόστος κατασκευής των παγίων στοιχείων, τα οποία κατασκευάζονται από την οικονομική μονάδα με δικά της μέσα παρακολουθείται και προσδιορίζεται με τους λογαριασμούς παραγωγής της ομάδας 9 ή υπολογίζεται εξωλογιστικά, αν η επιχείρηση δεν εφαρμόζει σύστημα αναλυτικής λογιστικής εκμεταλλεύσεως. Το κόστος που προσδιορίζεται με τον τρόπο αυτό καταχωρείται στην χρέωση των οικείω ν υπολογαριασμών του 15 με πίστωση των αντίστοιχων υπολογαριασμών του 78.00. Το κόστος αυτό παραμένει στους υπολογαριασμούς του 15 και κατά την επόμενη χρήση και κάθε επόμενη χρήση προσαυξάνεται με το κόστος που πραγματοποιείται στη νέα χρήση, μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής του παγίου στοιχείου, οπότε το συνολικό κόστος κατασκευής του μεταφέρεται από τον 15 στους λογαριασμούς των παγίων (11-14 και 16). Αν η κατασκευή του παγίου στοιχείου αρχίζει και ολοκληρώνεται μέσα στην ίδια χρήση επιτρέπεται να μην μεσολαβεί ο 15 αλλά να χρεώνονται απευθείας οι λογαριασμοί των παγίων, δηλαδή 11-14 και 16, με πίστωση του λογαριασμού 78.00 Ίδιοπαραγω γή και βελτιώ σεις παγίων". Το κόστος κατασκευής των παγίων στοιχείων, τα οποία κατασκευάζονται από τρίτους με υλικά που προέρχονται από την οικονομική μονάδα προσδιορίζεται από τους υπολογαριασμούς του 15 στην χρέωση των οποίων καταχωρείται η αξία των υλικών που αγοράζονται και η αξία των τιμολογίω ν των τρίτων κατασκευαστών. Στην περίπτωση που τα υλικά που αγοράζονται εισάγονται πρωτύτερα στις αποθήκες με καταχώρησή τους στους λογαριασμούς της ομάδας 2 και από τις αποθήκες αυτές παραδίνονται στους τρίτους, ή γενικά στην περίπτωση που τα υλικά χορηγούνται στους τρίτους από αποθήκες, η αξία των υλικών αυτών

καταχωρείται στη χρέωση των υπολογαριασμών του 15 με πίστωση των αντίστοιχων υπολογαριασμών του 78.00. Οι προκαταβολές που δίνονται σε κατασκευές παγίων στοιχείω ν, καθώς και σε προμηθευτές υλικών κατασκευής ή προμηθευτές αυτούσιων όμοιων στοιχείων, καταχωρούνται στην χρέωση του 15.09 "Προκαταβολές κτήσεως παγίων στοιχείων". Μετά τη λήψη του σχετικού τιμολογίου ή προκειμένου για εισαγωγή από το εξωτερικό, μετά τον προσδιορισμό του κόστους αγοράς, πιστώνεται ο λογαριασμός 15.09 με χρέωση άλλων υπολογαριασμών του 15 ή των λογαριασμών των παγίων (11-14 και 16). Παρέχεται η ευχέρεια στις επιχειρήσεις να παρακολουθούν τις προκαταβολές για κτήση παγίων στοιχειών ως εξής; α) Οι προκαταβολές που δίνονται για εισαγωγή υλικών κατασκευής πάγιων στοιχείων ή εισαγωγή αυτούσιων πάγιων από το εξωτερικό παρακολουθούνται στον 32.00 "Παραγγελίες παγίων στοιχείων". β) Οι προκαταβολές που δίνονται σε προμηθευτές ή κατασκευαστές πάγιων εσωτερικού, να παρακολουθούνται στον 50.08 "Π ρομηθευτές εσωτερικού πάγιων στοιχείων". γ) Στο τέλος κάθε χρήσεως το υπόλοιπο του λογαριασμού 15 και τα χρεωστικά υπόλοιπα των λογαριασμών 32.00 και 50.08 εμφανίζονται στον ισολογισμό με ένα εννιαίο κονδύλι.

4. Α σώ ματα π άγια Άυλα πάγια στοιχεία ή ασώματες ακινητοποιήσεις είναι τα δεκτικά χρηματικής αποτιμήσεως ασώματα (άυλα) οικονομικά αγαθά, τα οποία αποκτά η επιχείρηση με σκοπό να τα χρησιμοποιεί παραγωγικά για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από ένα έτος και είναι δυνατό να αποτελόσουν αντικείμενο συναλλαγής, είτε αυτά μόνα, είτε μαζί με την επιχείρηση. Ό π ω ς υποδηλώνει η λέξη άυλα, τα στοιχεία του ενεργητικού αυτής της κατηγορίας δεν έχουν φυσική υπόσταση. Ωστόσο δεν θεωρούνται άυλα στοιχεία όλα εκείναι που στερούνται φυσικής υπόστασης. Για παράδειγμα ένας εισπρακτέος λογαριασμός ή μία βραχυπρόθεσμη προπληρωμή δεν έχουν φυσική υπόσταση αλλά ταξινομούνται ως κυκλοφοριακά στοιχεία του ενεργητικού και όχι ως άυλα. Ά ρα τα άυλα στοιχεία του ενεργητικού είναι εκείνα τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται στη λειτουργία της επιχείρησης αλλά τα οποία στερούνται φυσικής υπόστασης και δεν ανήκουν στα κυκλοφοριακά. Διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: α) Δικαιώματα όπως π.χ. διπλώματα ευρεσιτεχνίας, εμποροβιομηχανικά σήματα ή πνευματική ιδιοκτησία. β) Πραγματικές καταστάσεις, ιδιόκτητες και σχέσεις όπως π.χ. η π ελατεία, η φήμη, η πίστη, η καλή οργάνωση της οικονομικής μονάδας ή η ειδίκευση στην παραγωγή ορισμένων αγαθών. Δηλαδή στη δεύτερη αυτή κατηγορία ανήκουν τα στοιχεία τα οποία συνθέτουν, κατά κύριο λόγο, την έννοια του γνωστού όρου της "υπεραξίας ή "φήμης και πελατείας" της επιχειρήσεω ς και τα οποία προσδίδουν στην επιχείρηση που λειτουργεί παραγωγικά συνολική αξία μεγαλύτερη από εκείνη που προκύπτει από την αποτίμηση των επιμέρους περιουσιακών της στοιχείων. Τα άυλα πάγια στοιχεία που αποκτά η επιχείρηση από τρίτους καταχωρούνται σε ανάλογους λογαριασμούς με την αξία κτήσεώς τους, η οποία αποτελείται από το ποσό που καταβλήθηκε στους τρίτους και από τα τυχόν ειδικά έξοδα αποκτήσεως (δικηγορικές αμοιβές, συμβολαιογραφικά κ.λ.π.). Η αξία αυτή αποσβένεται σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν για κάθε είδος άυλου παγίου στοιχείου. Ό τα ν στους τρίτους, πέρα του εφάπαξ ποσού, καταβάλλεται και ετησίως ένα ποσό, ή μόνο ετησίως, το οποίο υπολογίζεται επί των εσόδων που αποκτούνται κάθε έτος από την εκμετάλλευση του άυλου

στοιχείου, ή κατ' άλλο τρόπο, το ποσό αυτό που καταβάλλεται ετησίως βαρύνει τα έξοδα εκμεταλλεύσεως και καταχωρείται στο λογαριασμό 61.98.00. Τα άυλα πάγια που δημιουργούνται από την ίδια την επιχείρηση δεν απεικονίζονται λογιστικώς, εκτός αν για τη δημιουργία τους πραγματοποιήθηκαν αξιόλογα έξοδα, τα οποία υπόκεινται σε τμηματική ετήσια απόσβεση, οπότε τα ποσά αυτά καταχωρούνται σε ανάλογους λογαριασμούς και θεωρείται ότι αποτελούν την αξία κτήσεως του άυλου στοιχείου. 4.1 Υπεραξία τη ς ε π ιχ είρ η σ η ς Η υπεραξία της επιχειρήσεως δημιουργείται κατά την εξαγορά ή συγχώνεύση μιας επιχειρήσεω ς στο σύνολό της και είναι ίση με τη διαφορά μεταξύ του ολικού τιμήματος αγοράς και της πραγματικής αξίας των επιμέρους περιουσιακών της στοιχείων. Η ύπαρξη υπεραξίας στηρίζεται στην εκτίμηση ότι η επιχείρηση έχει την ικανότητα να πραγματοποιεί υψηλά κέρδη, λόγω κυρίως της καλής φήμης της, της πολυπληθούς πελατείας της μεγάλης πίστεω ς στην αγορά, της καλής οργανώσεως, της ιδιαίτερής της εξειδικεύσεω ς στην παραγωγή ορισμένων αγαθών, της καλής προοπτικής αναπτύξεως του κλάδου στον οποίο ανήκε, των εξαιρετικών πλεονεκτημάτων της θέσεως όπου είναι εγκαταστημένη, της υψηλής στάθμης των στελεχών που απασχολεί (επιστημονική κατάρτηση, εμπειρία) και του κύρους δυναμισμού και αποτελεσματικότητας του διοικητικού και διευθυντικού της μηχανισμού. Η υπεραξία της επιχειρήσεω ς αποσβένεται είτε εφάπαξ είτε τμηματικά και ισόποσα σε περισσότερες από μία χρήσεις, οι οποίες δεν είναι δυνατό να υπερβαίνουν τα πέντε έτη και πρέπει να είναι συνεχείς. 4.2 Δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας 16.01 Στην κατηγορία αυτή των άυλων παγίων περιλαμβάνονται; Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, οι άδειες παραγωγής και εκμεταλλεύσεως, τα σήματα, οι μέθοδοι, τα πρότυπα ή σχέδια και άλλα παρόμοια δικαιώματα. ίυιε την κατοχή και αξιοποίηση των στοιχείων αυτών η επιχείρηση αποκτά πλεονεκτήματα μονοπωλιακής ή εξειδικευμένης δράσεως στην αγορά για το

χρονικό διάστημα που διαρκει η προστασία του σχετικού δικαιώματος ή η γνώση του τρόπου παραγωγής ενός προϊόντος ή της μεθόδου κατεργασίας υλικών. Τα παραπάνω άυλα στοιχεία αποκτούνται από την επιχείρηση: α) Είτε με αγορά από τρίτους, οπότε το ποσό που καταβάλλεται στους τρίτους, μαζί με τα τυχόν ειδικά έξοδα που πραγματοποιούνται αποτελούν την αξία κτήσεώς τους. β) Είτε λόγω συγχωνεύσεως ή εισφοράς είδους οπότε η αξία που καθορίζεται από την αρμόδια επιτροπή του άρθρου 9 του' νόμου 2190/1920 αποτελεί την αξία κτήσεώς τους. γ) Είτε με δημιουργία από την ίδια την επιχείρηση οπότε τα έξοδα που δαπανούνται για την ιδιοπαραγωγή τοους αποτελούν την αξία κτήσεώς τους. Για την καταχώρηση εξόδων αγοράς ή παραγωγής στο λογαριασμό 16.01 αποτελεί προϋπόθεση η προσδοκία ότι τα δικαιώματα για τα οποία γίνονται έξοδα θα αποδώσουν αποτελέσματα στην οικονομική μονάδα. Η αξία κτήσεως των δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοστησίας αποσβένεται με ισόποσες ετήσια απόσβεση, μέσα στο χρόνο της παραγωγικής χρησιμοποιήσεως κάθε δικαιώματος. Σε περίπτωση που το δικαίωμα έχει από το νόμο προστασία περιορισμένης διάρκειας, περιορισμένης αυτής διάρκειας. 4.3 Π αραχω ρήσ εις δικα ιω μ άτω ν Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι παραχωρήσεις δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως ορυχείω ν-μεταλλείω ν-λατομείω ν, χρήσεως ενσώματων παγίων στοιχείων, μισθωτικών δικαιωμάτων, καθώς και άλλων παρόμοιων δικαιωμάτων. Οι παραχωρήσεις αυτές γίνονται στην επιχείρηση έναντι ανταλλάγματος, το οποίο μαζί με τα ειδικά έξοδα (συμβολαιογραφικά, αμοιβές δικηγόρων, τέλη χαρτοσήμου) αποτελούν την αξία κτήσεώς τους. Με την αξία κτήσεως αυτή γίνεται η σχετική λογιστική καταχώρηση σε ανάλογους λογαριασμούς των άυλων πάγιων στοιχείων, υπό την προϋπόθεση ότι από την πραγματοποίηση εσόδων,γιατί διαφορετικά τα σχετικά ποσά καταχωρούνται στα αποτελέσματα χρήσεως. Ειδικότερα: α) Δικαιώματα εκμεταλλεύσεως ορυχείω ν-μεταλλείω ν λογαριασμός 16.02. Πρόκειται για το εμπράγματο δικαιωαμα της μεταλλειοκτησίας, το οποίο παραχωρείται στην επιχείρηση από το κράτος ή από τρίτο, έναντι

ανταλλάγματος και παρέχει στην επιχείρηση το δικαίωμα εξορύξεω ς και εκμεταλλεύσεως μεταλλευμάτων. β) Δικαιώματα εκμετάλλευσης λατομείω ν λογαριασμός 16.02. Πρόκειται για το συμβατικό δικαίωμα της εξορύξεως και εκμεταλλεύσεω ς λατομικών ορυκτών, το οποίο παραχωρείται στην επιχείρηση από τον ιδιοκτήτη του γηπέδου έναντι ανταλλάγματος. Στον λογαριασμό 16.04 "Δικαιώματα χρήσεως ενσώματων πάγιων στοιχείων" παρακολουθείται η αξία της εισφοράς κατά χρήση, στην επιχείρηση ενσώματων πάγιων στοιχείων, για ορισμένο χρόνο, η οποία καθορίζεται με νόμιμη διαδικασία εκτιμήσεως. Η παραπάνω αξία εισφοράς κατά χρήση αποσβένεται με ισόποσες δόσεις μέσα στο χρόνο που καθορίζεται συμβατικά για τη χρησιμοποίηση κάθε άυλου στοιχείου. 4.4 Έξοδα πολυετούς αποσβέσεως Έξοδα εγκαταστάσεως ή πολυετούς αποσβέσεως είναι τα έξοδα που γίνονται για την ίδρυση και αρχική οργάνωση της επιχειρήσεως, την απόκτηση διαρκών μέσως εκμεταλλεύσεως, καθώς και για την επέκταση και αναδιοργάνωσή της. Τα έξοδα αυτά εξυπηρετούν την επιχείρηση για μεγάλη χρονική περίοδο -οπωσδήποτε μεγαλύτερη από ένα έτος- και για το λόγο αυτό αποσβένονται τμηματικό. Στο λογαριασμό 16.10 "Έ ξοδα ίδρυσης και πρώτης εγκατάστασης" παρακολουθούνται τα έξοδα καταρτήσεως και δημοσιεύσεως του καταστατικού των οικονομικών μονάδων εταιρικής μορφής, τα έξοδα δημόσιας προβολής της ιδρύσεως, της καλύψεως του εταιρικού κεφαλαίου, της εκπόνησης τεχνικώ ν εμπορικών και οργανωτικών μελετών, καθώς και τα έξοδα διοικήσεως που πραγματοποιούνται μέχρι την έναρξη της εκμεταλλεύσεω ς. Στον ίδιο λογαριασμό παρακολουθούνται και τα μεταγενέστερα έξοδα που δημιουργούνται για την επέκταση της δραστηριότητας της επιχείρησης. Ειδικά προκειμένου για έξοδα τεχνικώ ν μελετών, αν το έργο για το οποίο πραγματοποιούνται κατασκευαστεί, τα έξοδα μελέτης του δεν καταχωρούνται στο λογαριασμό 16.10 αλλά ενσωματώνονται στο κόστος του έργου και αποσβένονται όπως αυτό.

Στο λογαριασμό 16.11 "Ε ξοδα ερευνών ορυχείω ν-μεταλλεΐω ν-λατομεΐω ν τταρακολουθούνται τα έξοδα κτήσης αυτών, ενώ στον 16.12 "Ε ξοδα λοιπών ερευνών" παρακολουθούνται τα έξοδα που γίνονται για άλλες έρευνες. Στο λογαριασμό 16.13 "Έ ξοδα αύξήσεως κεφαλαίου και εκδόσεως ομολογιακών δανείων" πρόκειται για τα έξοδα που γίνονται για την αύξηση του κεφαλαίου των επιχειρήσεων εταιρικής μορφής (έξοδα τροποποιήσεως του καταστατικού, εκτυπώσεις των νέων μετοχών, δημοσιεύσεις προσκλήσεων ή ανακοινώσεων κ.λ.π.). Επίσης, περιλαμβάνονται και τα παρόμοια έξοδα που πραγματοποιούνται στις περιπ τώ σεις εκδόσεως από την επιχείρηση ομολογιακών δανείων, εφόσον η έκδοσή τους επιτρέπεται από τη νομοθεσία που ισχύέι κάθε φορά. Στο λογαριασμό 16.14 "Έ ξοδα κτήσεως ακινητοποιήσεων" παρακολουθούνται όλα τα έξοδα που γίνονται για την απόκτηση των ενσώματων ή ασώματων ακινητοποιήσεων όπως ο φόρος μεταβίβασης, τα συμβολαιογραφικά έξοδα, τα μεσιτικά και οι αμοιβές δικηγόρων, τα οποία με όσα ορίζονται στους λογαριασμούς των ακινητοποιήσεων δεν προσαυξάνουν το κόστος κτήσεώς τους. Στο λογαριασμό 16.15 "Συναλλαγματικές διαφορές από πιστώσεις και δάνεια για κτήσεις παγίων στοιχείων" παρακολουθούνται οι συναλλαγματικές διαφορές που προκύπτουν κατά την πληρωμή ή την αποτίμηση σε δραχμές των πιστώσεων ή δανείων σε ξένο νόμισμα που συνάπτονται ειδικά και μόνο για την αγορά, κατασκευή ή εγκατάσταση πάγιων στοιχείων της επιχείρησης. Οι διαφορές από τη διάθεση ομολογιών σε τιμή μικρότερη από την ονομαστική τους, καθώς και οι διαφορές από την εξόφληση ομολογιών σε τιμή μεγαλύτερη από την ονομαστική τους παρακολουθούνται στο λογαριασμό 16.16 "Διαφορές εκδόσεως και εξοφλήσεως ομολογιών". Στο λογαριασμό 16.17 "Έ ξοδα αναδιοργανώσεως" παρακολουθούνται τα έξοδα μελετών οικονομικής, εμπορικής, τεχνικής και διοικητικής αναδιοργανώσεως ριζικού χαρακτήρα, με τα οποία επιδιώ κεται η κάλυψη νέων αναγκών που προκύπτουν από το μεγάλωμα της επιχείρησης σαν αποτέλεσμα σημαντικών επεκτάσεων του παραγωγικού της δυναμικού ή αλλαγών στην οργανωτικής της δομή ή ριζικών μεταβολών στην εμπορικής της δραστηριότητα. Στο λογαριασμό 16.18 "Τόκοι δανείων κατασκευαστικής περιόδου" παρακολουθούνται οι τόκοι μόνο της κατασκευαστικής περιόδου πιστώσεων ή δανείων τα οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για κτήσεις παγίων στοιχείων.

Ό σα έξοδα δεν εντάσσονται στις παραττάνω κατηγορίες των λογαριασμών 16.10-16.18 παρακολουθούνται στο λογαριασμό 16.19 "Λοιπά έξοδα πολυετούς αποσβέσεως". Ο λογαριασμός 17 είναι κενός. Η συμπλήρωσή του είναι δυνατή μόνο μετά από απόφαση του κατά νόμο αρμόδιου οργάνου. 5. Λογαριασμός 18 "Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις" Συμμετοχές είναι οι μετοχές ανώνυμων εταιριών, τα εταιρικά μερίδια ΕΠΕ και οι εταιρικές μερίδες των άλλης νομικής μορφής εταιριών, οι οποίες αποκτούνται με σκοπό την διαρκή κατοχή τους για την άσκηση επιρροής στις αντίστοιχες εταιρίες και προκειμένου για μετοχές ανωνύμων εταιριών, εφόσον το ποσοστό συμμετοχής υπερβαίνει το 10% του κεφαλαίου κάθε εταιρίας. Οι συμμετοχές χαρακτηρίζονται σαν πάγια επένδυση και καταχωρούνται στην κατηγορία του πάγιου ενεργητικού. Διευκρινίζεται ότι, επειδή από τη σχετική νομοθεσία δεν είναι ευχερής η μεταβίβαση των εταιρικών μεριδίων ΕΠΕ, καθώς και των εταιρικώ ν μεριδίων των προσωπικών εταιριών, συμπεραίνουμε ότι η απόκτησή τους γίνεται πάντοτε με σκοπό τη διαρκή κατοχή τους και θεωρούνται πάγια επένδυση, ανεξάρτητα από το ποσό συμμετοχής. Αντίθετα, για τις μετοχές ανωνύμων εταιριώ ν πρέπει να συντρέχουν και οι δύο προϋποθέσεις, δηλαδή κατά την απόκτησή τους να υπάρχει σκοπός για διαρκή κατοχή τους και επιπλέον να αποκτάται ποσοστό μεγαλύτερο του 10% του κεφαλαίου της εταιρίας, γιατί διαφορετικά, όταν δηλαδή δεν υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις ή μία από αυτές, οι μετοχές ανήκουν στην κατηγορία των χρεογράφων τα οποία παρακολουθούνται στο λογαριασμό του κυκλοφορούντος ενεργητικού 34 "Χρεώγραφα". Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις είναι οι απαιτήσεις των οποίων η προθεσμία εξόφλησης λήγει μετά το τέλος της επόμενης χρήσης. Ό λες οι απαιτήσεις είναι βραχυπρόθεσμες και καταχωρούνται στους λογαριασμούς του κυκλοφορούντος ενεργητικού. Στους λογαριασμούς 18.02-18.05 καταχωρούνται τα ποσά απαιτήσεων που προέρχονται από άλλες αιτίες εκτός από κανονικές πωλήσεις. Τα ποσά των μακροπρόθεσμων απαιτήσεων που είναι εισπρακτέα μέσα στη νέα χρήση μεταφέρονται από τους λογαριασμούς 18.02-18.14 στους

λογαριασμούς του κυκλοφορούντος ενεργητικού 33.19 και 33.20 και επαναφέρονται στους ττρώτους κατά την έναρξη της νέας χρήσης. Ο διαχωρισμός αυτός γίνεται μόνο στον ισολογισμό για την εμφάνιση των βραχυπρόθεσμων απαιτήσεων και δεν είναι υποχρεωτικό να γίνουν λογιστικές εγγραφές. 6. Λογαριασμός 19 "Πάγιο ενεργητικό υποκαταστημάτων ή άλλων κέντρων" Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα υποκαταστήματα ή άλλα κέντρα των επιχειρήσεων δεν έχουν λογιστική αυτοτέλεια παρέχεται η δυνατότητα αναπτύξεως των λογαριασμών τους στους ομίλους λογαριασμών 19, 29, 39, 49, 59, 69, 79, 89, 99, καθώς και 09 υπό ορισμένες προϋποθέσεις, αντί της αναπτύξεως των λογαριασμών αυτών στους πρωτοβάθμιους λογαριασμούς των ομάδων 1 έως 10 αντίστοιχα, Η ανάπτυξη των λογαριασμών του ομίλου 19, αναφορικά με τους πρωτοβάθμιους και τους υποχρεωτικούς δευτεροβάθμιους λογαριασμούς, ακολουθεί υποχρεωτικά το σχέδιο λογαριασμών, ώστε να είναι ευχερής η συγκέντρωση των πληροφοριών σύμφωνα με όσα προβλέπονται από το σχέδιο αυτό. Σε περίπτωση που η επιχείρηση κάνει χρήση του ομίλου λογαριασμών 19, τα κονδύλια των λογαριασμών του ομίλου αυτού στον ισολογισμό τέλους χρήσεως συναθροίζονται και εμφανίζονται μαζί με τα αντίστοιχα κονδύλια των λογαριασμών 10-18.

7. Α Π Ο Σ Β Ε Σ Ε ΙΣ Έ ν ν ο ια α π όσ βεσ ης ^ Απόσβεση είναι η πράξη η οποία αποβλέπει στην ανασύσταση ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου, το οποίο έχει φθαρεί με την πάροδο του χρόνου. Είναι η δια λογιστικών εγγραφών απεικόνιση της βαθμιαίας ελλάτωσης της αξίας των παγίων στοιχείων της επιχείρησης, των οποίων η διάρκεια ζωής είναι χρονικά περιορισμένη. Ουσιαστικά πρόκειται για κατανομή της αποσβεστικής αξίας σε περισσότερες χρήσεις. Το γενικό λογιστικό σχέδιο δίνει τον εξής ορισμό των αποσβέσεων. "Απόσβεση είναι η χρονική κατανομή της αποσβεστέας αξίας του παγίου περιουσιακού στοιχείου που υπολογίζεται με βάση την ωφέλιμη διάρκεια ζωής του και συνακόλουθα η λογιστική απεικόνιση και ο καταλογισμός της σε κάθε χρήση". Λόγοι που ο φ είλο ντα ι οι α π ο σ β έσ εις Φυσικοί παράνοντες: Λειτουργική φθορά. Αυτή μπορεί να είναι: α) συνήθης, δηλαδή να οφείλεται σε κραδασμούς και τριβές των μετάλλων κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του μηχανήματος, ή β) να είναι ασυνήθης, όταν οφείλεται σε κακή συντήρηση ή σε λανθασμένο τρόπο λειτουργίας του μηχανήματος και γ) η λειτουργική φθορά είναι δυνατόν να οφείλεται στην απλή παρέλευση του χρόνου. Οικονουικοί λόνοι: α) Ανεπάρκεια. Λόγω διάφορων αναγκών είναι δυνατόν να μεταβληθούν οι συνθήκες στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης ώστε η τοποθέτηση των μηχανών να μην είναι η ενδεδειγμένη και αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της αποτελεσματικότητάς τους. ^ περιοδικό -ΛΟΓΙΣΤΗΣ", Φεβρουάριος '94, σελ. 186

β) Εξάντληση. Είναι δυνατόν να εξαντληθούν τα πάγια περιουσιακά στοιχεία, π.χ, ορυχεία, πετρελαιοπηγές, ή να παρέλθει ο χρόνος χρήσης του πάγιου περιουσιακού στοιχείου που προστατεύονταν νομικά, στην περίπτωση των άυλων στοιχείων (σήματα, δίπλωμα ευρεσιτεχνίας). γ) Αντικατάσταση ή εκτόπιση. Είναι δυνατόν να επέλθει μεταβολή στην παραγωγική διαδικασία, δηλαδή να αλλάξει η σειρά των σταδίων παραγωγής. Έ τσι, στην περίπτωση που δεν θα μπορέσουμε να προσαρμόσουμε τα μηχανήματα στη νέα σειρά παραγωγής, θα αχρηστευθούν. δ) Οικονομική ατταξίωση. Το πάγιο στοιχείο είναι δυνατόν να υποστεί οικονομική απαξίωση όταν δημιουργούνται περισσότερο σύγχρονα περιουσιακά στοιχεία (π.χ. μηχανήματα), λόγω τεχνολογικής προόδου. Α π οσ β έσψ α σ το ιχ εία Σε απόσβεση υπόκεινται τα πάγια στοιχεία, ενσώματα ή ασώματα, τα οποία ανήκουν κατά κυριότητα στην επιχείρηση, χρησιμοποιούνται διαρκώς στην παραγωγική διαδικασία και έχουν ωφέλιμη διάρκεια ζωής μεγαλύτερη από ένα χρόνο. Ωφέλιμη διάρκεια ζωής είναι η χρονική περίοδος κατά την οποία το αποσβέσιμο στοιχείο χρησιμοποιείται παραγωγικά από την επιχείρηση. Τα περιουσιακά στοιχεία τα οποία έχουν απεριόριστη διάρκεια ζωής, όπως π.χ. τα γήπεδα και οι εδαφικές εκτάσεις, δεν υπόκεινται σε απόσβεση, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις (αργιλούχα γήπεδα).

7.1 Μ Ε Θ Ο Δ Ο Ι Α Π Ο Σ Β Ε Σ Ε Ω Ν Σταθερή Η μέθοδος της σταθερής απόσβεσης χρησιμοποιεί την Ιδια επιβάρυνση αποσβέσεως σε όλα τα έτη καθ' όλη τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του παγίου στοιχείου. Δηλαδή ο συντελεστής απόσβεσης παραμένει σταθερός. Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις: α) Όταν η υπολειμματική αξία είναι μηδέν. Την ετήσια απόσβεση τη βρίσκουμε διαιρώντας την αξία του παγίου περιουσιακού στοιχείου με τον αριθμό των ετών του ωφέλιμου χρόνου ζωής αυτού. Παράδεινυα: Ένα μηχάνημα έχει αξία 100.000 και ωφέλιμη ζωή 5 έτη. αξία κτήσης 100.000 Ετήσια απόσβεση=-------------------- ; = -------------- = 20.000 ετήσια απόσβεση έτος αξία κτήσης ετήσια απόσβεση αναπόσβεστη αξία 1 100.000 20.000 80.000 2 100.000 20.000 60.000 3 100.000 20.000 40.000 4 100.000 20.000 20.000 5 100.000 20.000 0 β) Όταν η υπολειματική αξία δεν είναι μηδέν. Τότε η ετήσια απόσβεση υπολογίζεται ως εξής: αξία κτήσης - υπολειμματική αξία Ετήσια απόσβεση = ωφέλιμη ζωή Παράδεινυα: Μηχάνημα 215.000 έχει ωφέλιμη ζωή 5 έτη και υπολειμματική αξία 215.000-15.000 Ετήσια απόσβεση = = 40.000

έτος αξία κτήσης αττοσβεστέα συντελ. αξία 215.000 215.000 215.000 215.000 215.000 2 0 0.0 0 0 2 0 0.0 0 0 2 0 0.0 0 0 2 0 0.0 0 0 2 0 0.0 0 0 20% 20% 2 0 % 2 0 % 20% ετήσια απόσβεση 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000 αναπόσβεστη αξία 175.000 135.000 95.000 55.000 15.000 Με την μέθοδο αυτή η αξία του παγίου που πρέπει να αποσβεστεί μοιράζεται με τέτοιο τρόπο στον αριθμό των ετών που προβλέπεται ότι το στοιχείο θα είναι χρήσιμο, ώστε τον πρώτο χρόνο να έχουμε τις μικρότερες αποσβέσεις και τον τελευταίο τις μεγαλύτερες. Για να βρεθεί το ποσό της απόσβεσης κάθε χρονικής περιόδου χρησιμοποιούνται δύο μέθοδοι: α) Μέθοδος υπολογισμού απόσβεσης ανάλογα με το άθροισμα της διάρκειας ζωής. Παράδειγμα: Ένα μηχάνημα αξίας 300.000 έχει ωφέλιμη ζωή 5 έτη. Προσθέτουμε τα έτη ζωής 1+2 + 3+4+5 = 15. Το άθροισμα των αριθμών ετών της ωφέλιμης ζωής του παγίου 15 δίνει τον παρονομαστή του κλάσματος του συντελεστή απόσβεσης. Ο αριθμός 1 που αποδίδει το πρώτο έτος ζωής του παγίου μπαίνει αριθμητής του κλάσματος και αποτελεί το συντελεστή απόσβεσης για τον πρώτο χρόνο. Ο αριθμός 2 μπαίνει αριθμητής του συντελεστή απόσβεσης τον δεύτερο χρόνο, κ,ο.κ. έτη αξία κτήσης συντελεστής απόσβεση αναπόσβεστη απόσβεσης αξία 1 300.000 /ΐ5 20.000 280.000 2 300.000 ^/15 40.000 240.000 3 300.000 ^/ΐ5 60.000 180.000 4 300.000 ''/ΐ5 80.000 100.000 5 300.000 ^/ΐ5 100.000 0

β) Μέθοδος του αυξανόμενου συντελεστή απόσβεσης. Η ετήσια απόσβεση υπολογίζεται με βάση την τιμή κτήσης με προοδευτικά αυξανόμενο συντελεστή απόσβεσης. Παράδεινυα: Μηχάνημα με ωφέλιμη ζωή 5 έτη, αξία κτήσης 300.000 έχει συντελεστή απόσβεσης 10% το Ιο έτος, 15% το δεύτερο, 20% το τρίτο, 25% το τέταρτο και 30% το πέμπτο έτος. έτη αξία κτήσης συντελεστής απόσβεσης απόσβεση αναπόσβεστη αξία 1 300.000 10% 30.000 270.000 2 300.000 15% 45.000 225.000 3 300.000 20% 60.000 165.000 4 300.000 25% 75.000 90,000 5 300.000 30% 90.000 0 Στην περίπτωση που υποτίθεται ότι το ποσό των υπηρεσιών που αντλείται από ένα πάγιο μειώνεται από χρήση σε χρήση, τότε η αποσβεστέα αξία του παγίου κατανέμεται κατά τρόπο που οδηγεί στον προσδιορισμό μεγάλων ποσών ετησίων αποσβέσεων στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του παγίου και μικρών ποσών για τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του, Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται από επιχειρήσεις που θέλουν να εξασφαλίσουν την αυτοχρηματοδότηση των εργασιών τους στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους ή να αναλάβουν την πληρωμή φόρου εισοδήματος. Το ποσό της ετήσιας απόσβεσης υπολογίζεται με την εφαρμογή είτε της μεθόδου του αθροίσματος των αριθμών των ετών της ωφέλιμης ζωής του παγίου" είτε της μεθόδου "του σταθερού συντελεστή ετήσιας απόσβεσης με μειούμενη την αποσβεστέα αξία". Ό ταν εφαρμόζεται η μέθοδος του αθροίσματος των αριθμών των ετών της ωφέλιμης ζωής του παγίου καθορίζεται ένας συντελεστής ετήσιας αποσβέσεως που μειώνεται ισόποσα από χρήση σε χρήση, ενώ η αποσβεστέα αξία παραμένει σταθερή. Το γινόμενο του συντελεστή που αντιστοιχεί σε δεδομένη λογιστική χρήση με το σταθερό ποσό της αποσβεστέας αξίας είναι το ποσό της αποσβέσεως της συγκεκριμένης χρήσεως.

Για τον προσδιορισμό του συντελεστή της ετήσιας απόσβεσης ακολουθείται η εξής διαδικασία: α) Το άθροισμα των αριθμών των ετών της ωφέλιμης ζωής του παγίου (π.χ. 1+2+3+4+5 = 15) δίνει τον παρονομαστή του κλάσματος του συντελεστή απόσβεσης. β) Ο αριθμός που αποδίδει το τελευταίο έτος ζωής του παγίου χρησιμοποιείται ως αριθμητής του κλάσματος. Το κλάσμα που προκύπτει (π.χ. ^1^) αποτελεί τον συντελεστή της ετήσιας απόσβεσης για τον πρώτο χρόνο της ωφέλιμης ζωής του παγίου. γ) Ο αριθμός που αντιπροσωπεύει τον προτελευταίο χρόνο της ω φέλιμης ζωής του παγίου χρησιμοποιείται για τον καθορισμό του συντελεστή (π.χ. ^/is) του δεύτερου έτους της απόσβεσης του παγίου. Παοάδεινυα: Έπιπλο αξίας 200.000 έχει ωφέλιμη ζωή 5 έτη. Για να βρούμε τον συντελεστή απόσβεσης προσθέτουμε τα χρόνια ζωής του παγίου 1+2+3+4+5=15. έτη αξία κτήσης συντελεστής ετήσια αναπόσβεστη απόσβεση αξία 1 2 0 0.0 0 0 '/ΐ5 66.667 133.333 2 0 0.0 0 0 /is 53.333 80.000 2 0 0.0 0 0 2 0 0.0 0 0 200.000 /ΐ5 ^/ΐ5 '/ΐ5 40.000 26.667 13.333 40.000 13.333 Με τον δεύτερο τρόπο ο συντελεστής απόσβεσης είναι ο ίδιος σε όλες τις χρονιές αλλά υπολογίζεται στο υπόλοιπο της αξίας του στοιχείου, ύστερα από την αφαίρεση των αποσβέσεων των προηγούμενων χρήσεων. Παοάδεινυα: Μηχάνημα αξίας 100.000, συντελεστής απόσβεσης 20%. έτη αξία παγίου συντελεστής ετήσια απόσβεση αναπόσβεστη αξία 1 100.000 20% 20.000 80.000 2 80.000 20% 16.000 64.000 3 64.000 20% 12.800 51.200 4 51.200 20% 10.240 40.960 5 40.960 20% 8.192 32.768

Μ έθ ο δ ο ς π α ρ α γ ω γ ή ς Ό ταν η ένταση λειτουργίας ενός παγίου είναι η μόνη αιτία της μειώσεως της χρησιμότητάς του, τότε εφαρμόζεται η μέθοδος της παραγωγής για τον υπολογισμό του ποσού της ετήσιας απόσβεσης. Πόσο εντατικά λειτουργεί ένα πάγιο καθορίζεται από την ποσότητα των προϊόντων που παράγει μέσα σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα. Για να εφαρμοστεί η μέθοδος της παραγωγής χρειάζεται να είναι γνωστά; α) Το ύψος της συνολικής παραγωγικής δυναμικότητας του παγίου, β) Το ύψος της ετήσιας παραγωγής του παγίου. Με βάση τα στοιχεία αυτά υπολογίζεται ο συντελεστής αποσβέσεως για κάθε μονάδα προϊόντος που μπορεί να παράγει το πάγιο. Ο συντελεστής εφαρμόζεται στην ποσότητα των προϊόντων που παράγεται μέσα σε μία δεδομένη χρήση. Το γινόμενο των δύο μεγεθών αποτελεί το ποσό της αποσβέσεως της χρήσης. Παοάδεινυα: Κόστος κτήσης παγίου 1.000.000 υπολειμματική αξία 100.000 ωφέλιμη ζωή 5 έτη συνολική παραγωγική δυναμικότητα του παγίου μονάδες 45.000 παραγωγή συγκεκριμένης χρήσεως μονάδες 8.000 αποσβεστέα αξία 900.000 Συντελεστής απόσβεσης = - -----------= 20 δρχ/ παραγωγική δυναμικότητα 45.000 μονάδα προϊόντος Ετήσια απόσβεση = 8.000 μονάδες X 20 δρχ τη μονάδα = 160.000 Υπολειυυατική αξία θεωρείται το έσοδο που προβλέπεται ότι θα εξασφαλίσει η επιχείρηση με τη διάθεση του παγίου στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του, μειωμένο κατά το ποσό των εξόδων (αποσυναρμολογήσεις, επιδιορθώσεις, προμήθειες κ.τ.λ.) που πρέπει να γίνουν για να διατεθεί το πάγιο. Το μέγεθος της υπολειμματικής αξίας ενός παγίου εξαρτάται από το είδος του παγίου, τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του, τη συστηματικότητα της συντηρήσεώς του, τις συνθήκες της αγοράς. Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν στον υπολογισμό της υπολειμματικής αξίας του παγίου.