ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΠΑΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ (ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ Ε.Γ.Λ.Σ.) ΣΠΟΥ ΑΣΤΡΙΑ: ΧΑΣΑΠΛΑ ΑΚΗ ΕΛΕΝΗ Α.Μ.: 6277 ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: κ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ηράκλειο εκέµβριος 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Κεφάλαιο Πρώτο: ΟΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ & Η ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΟΥΣ 1.1 Έννοια Ορισµός των Αποσβέσεων Λόγοι Ύπαρξης Σκοπός των Αποσβέσεων Λογιστική των Αποσβέσεων Λογιστικός Χειρισµός των Αποσβέσεων σαν Έξοδο Υπολογισµός των Αποσβέσεων Περιουσιακά Στοιχεία που Υπόκεινται σε Απόσβεση Λογαριασµός 10 «Εδαφικές Εκτάσεις» Λογαριασµός 11 «Κτίρια Εγκαταστάσεις Κτιρίων Τεχνικά Έργα» Λογαριασµός 12 «Μηχανήµατα Τεχνικές Εγκαταστάσεις Λοιπός Μηχανολογικός Εξοπλισµός» Λογαριασµός 13 «Μεταφορικά Μέσα» Λογαριασµός 14 «Έπιπλα & Λοιπός Εξοπλισµός» Λογαριασµός 16 «Ασώµατες Ακινητοποιήσεις & Έξοδα Πολυετούς Απόσβεσης» Κεφάλαιο εύτερο: ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ ΒΑΣΗ ΝΟΜΟΥ 2.1 Μέθοδοι Υπολογισµού Αποσβέσεων Σταθερή Μέθοδος Φθίνουσα Μέθοδος Αύξουσα Μέθοδος Μέθοδος Λειτουργικής Απόσβεσης Μέθοδος Παλινδροµούσας Απόσβεσης Μέθοδος Αποτίµησης Συντελεστές Απόσβεσης Οι Αποσβέσεις Σύµφωνα µε το Νόµο Γενικά Θέµατα επί των Αποσβέσεων Υποχρεωτικότητα των Αποσβέσεων Εµφάνιση των Αποσβέσεων στον Ισολογισµό

3 Κεφάλαιο Τρίτο: ΠΑΓΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 3.1 Έννοια των Παγίων Περιουσιακών Στοιχείων Μητρώο Παγίων Περιουσιακών Στοιχείων Τήρηση Βιβλίου Μητρώου Έξοδα Αγοράς ή Κτήσεως Παγίων Στοιχείων Εκποίηση Στοιχείων Παγίου Ενεργητικού Κεφάλαιο Τέταρτο: ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΑ ΑΝΕΙΑ & ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΣ ΠΕΛΑΤΕΣ 4.1 Οµολογιακό άνειο Αποσβέσεις Οµολογιακού ανείου Προβλέψεις Επισφαλείς Πελάτες Επίλογος - Συµπεράσµατα Βιβλιογραφία

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην παρούσα πτυχιακή εργασία, η οποία εκπονήθηκε στα πλαίσια της ολοκλήρωσης των προπτυχιακών σπουδών στο τµήµα «Λογιστικής» του ΤΕΙ Κρήτης, ασχοληθήκαµε µε τη λογιστική παρακολούθηση των αποσβέσεων των παγίων περιουσιακών στοιχείων, σύµφωνα µε το Ενιαίο Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (Ε.Γ.Λ.Σ.). Η εργασία µας αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται µια αναφορά στην έννοια και το περιεχόµενο των αποσβέσεων. Στο δεύτερο κεφάλαιο ασχοληθήκαµε µε τις µεθόδους αποσβέσεων όπως αυτές ορίζονται από το νοµοθετικό πλαίσιο. Το τρίτο κεφάλαιο περιλαµβάνει την έννοια και το περιεχόµενο των παγίων περιουσιακών στοιχείων. Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο ασχολούµαστε µε τις αποσβέσεις των οµολογιακών δανείων και των επισφαλών πελατών. 3

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΟΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ & Η ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΟΥΣ 1.1 Έννοια Ορισµός των Αποσβέσεων Ο πάγιος εξοπλισµός των οικονοµικών µονάδων συντελεί στην παραγωγή των προϊόντων, µε τις υπηρεσίες που παρέχει η λειτουργία του στη διαδροµή του χρόνου. Μια λειτουργία, που από τη µεριά του προϊόντος «συλλαµβάνεται» ως νέες ιδιότητες που αποχτάει το προϊόν αυτό, ενώ από την µεριά των παγίων σαν φθορά τους, σαν µείωση της ποσοτικής ή και ποιοτικής απόδοσής τους. Συνεπώς ο πάγιος εξοπλισµός συντελεί στο κόστος, µε την αξία αυτών των υπηρεσιών που καταναλώνονται είτε για να παραχθεί µια συγκεκριµένη ποσότητα από προϊόντα ανεξάρτητα από το χρόνο που χρειάστηκε αυτή η παραγωγή, είτε για την παραγωγή µιας συγκεκριµένης χρονικής περιόδου, ανεξάρτητα από την ποσότητα αυτής της παραγωγής (ανάλογα µε την κοστολογική µέθοδο που ακολουθείται, αν δηλαδή υπολογίζεται κόστος κατά ένα ειδικό προϊόν, π.χ ένα πλοίο ή µια παρτίδα προϊόντων ειδικών προδιαγραφών, είτε προκειµένου για τα προϊόντα της τυποποιηµένης παραγωγής, για την ποσότητα που παράγεται στη µονάδα του χρόνου). Το Ε.Γ.Λ.Σ. σε σχέση µε την έννοια των αποσβέσεων, παρέχει τους παρακάτω προσδιορισµούς. Αποσβέσιµο πάγιο περιουσιακό στοιχείο είναι το ενσώµατο ή άυλο πάγιο στοιχείο που αποκτάται από την οικονοµική µονάδα για διαρκή παραγωγική χρήση και έχει ωφέλιµη διάρκεια ζωής περιορισµένη, πάντως µεγαλύτερη από ένα έτος. Η αξία στην οποία υπολογίζεται η απόσβεση λέγεται αποσβεστέα αξία. Αποσβεστέα αξία ενός αποσβέσιµου πάγιου περιουσιακού στοιχείου είναι το ιστορικό κόστος του ή άλλο ποσό που αντικατέστησε νοµότυπα το ιστορικό κόστος (π.χ. αξία αναπροσαρµογής που επιβλήθηκε από το νόµο ή αξία που έχει προκύψει από εκτίµηση λόγω συγχωνεύσεως), µειωµένο κατά την υπολειµµατική αξία του, εφόσον αυτή είναι αξιόλογη. Αν η υπολειµµατική 4

6 αξία δεν είναι αξιόλογη, δε λαµβάνεται υπόψη για τον προσδιορισµό της αποσβεστέας αξίας. Η κρίση για την αξιολόγηση αυτή αφήνεται στην οικονοµική µονάδα. Υπολειµµατική αξία ενός αποσβέσιµου πάγιου περιουσιακού στοιχείου είναι η καθαρή ρευστοποιήσιµη αξία του, που υπολογίζεται να πραγµατοποιηθεί κατά το τέλος της ωφέλιµης διάρκειας της ζωής του. Κατά τον υπολογισµό των αποσβέσεων, όλα τα πάγια θεωρούνται ότι έχουν µηδενική υπολειµµατική αξία. Ωφέλιµη διάρκεια ζωής είναι, είτε η χρονική περίοδος κατά την οποία υπολογίζεται ότι το αποσβέσιµο πάγιο στοιχείο θα χρησιµοποιείται παραγωγικά από την οικονοµική µονάδα (π.χ. ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής για 5 χρόνια), είτε η ολική ποσότητα παραγωγής ή το ολικό έργο που αναµένεται να επιτύχει η οικονοµική µονάδα από το πάγιο αυτό στοιχείο, (π.χ. ωφέλιµη διάρκεια ζωής µηχανήµατος µετρηµένη σε παραγωγικές ώρες). Απόσβεση είναι η χρονική κατανοµή και η εµφάνιση της µείωσης της αποσβεστέας αξίας του πάγιου περιουσιακού στοιχείου, µιας οικονοµικής µονάδας, τα οποία συµµετέχουν άµεσα ή έµµεσα στην παραγωγική διαδικασία και που υπολογίζεται µε βάση την ωφέλιµη διάρκεια ζωής του και συνακόλουθα, η λογιστική απεικόνιση και ο καταλογισµός της σε καθεµία χρήση. Οι αποσβέσεις κάθε χρήσεως βαρύνουν το λειτουργικό κόστος, ή απευθείας τα αποτελέσµατα χρήσεως όταν πρόκειται για αποσβέσεις που δεν ενσωµατώνονται στο λειτουργικό κόστος. Άλλες δύο έννοιες που πρέπει να γίνουν κατανοητές για τη διεξαγωγή των αποσβέσεων είναι αυτές της συντήρησης και της επισκευής. Συντήρηση ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου είναι η τεχνολογική επέµβαση που γίνεται σε αυτό µε σκοπό να διατηρείται στην αρχική παραγωγική του ικανότητα για όσο το δυνατό µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα. Επισκευή ενός πάγιου περιουσιακού στοιχείου είναι η αντικατάσταση ή επιδιόρθωση µερών αυτού που έχουν καταστραφεί ή έχουν υποστεί βλάβη, µε σκοπό να επανέλθει στο επίπεδο που ήταν πριν από την καταστροφή ή τη 5

7 βλάβη. Τα έξοδα των επισκευών και συντηρήσεων καταχωρούνται στην οµάδα 6 και µειώνουν το αποτέλεσµα. Αντίθετα, οι δαπάνες βελτίωσης ή προσθηκών ενός πάγιου περιουσιακών στοιχείου στοχεύουν στην αύξηση της παραγωγικής ικανότητας του ή στην αύξηση της ωφέλιµης ζωής του. Με διαφορετικά λόγια οι δαπάνες αυτές προσαυξάνουν το κόστος κτήσης του πάγιου περιουσιακού στοιχείου, οπότε και υπόκεινται σε αποσβέσεις. 1.2 Λόγοι Ύπαρξης Το ποσό της ετήσιας αποσβέσεως αντιπροσωπεύει τη µείωση της αξίας του πάγιου στοιχείου, που επέρχεται: Α) λόγω της χρήσης ή της λειτουργικής φθοράς. Π.χ. ένα µηχάνηµα το οποίο όσο περισσότερο λειτουργεί τόσο περισσότερο µειώνεται η αξία του µέχρι να µηδενιστεί ή να έχει αξία ως παλιοµέταλλο. Εκτός από την ένταση της λειτουργίας, το µέγεθος της φθοράς εξαρτάται και από την καλή του χρήση και συντήρηση. Β) λόγω της παρόδου του χρόνου ή χρονικής φθοράς. Όλα τα πάγια στοιχεία που έχουν περιορισµένη διάρκεια ζωής, όπως έξοδα ιδρύσεως και οργανώσεως, προνόµια, οπωροφόρα δένδρα, αυτοκίνητα. Γ) λόγω της οικονοµικής απαξίωσης. Η οποία οφείλεται στις συνεχείς επιστηµονικές και τεχνικές εξελίξεις που εµφανίζουν στην αγορά πιο βελτιωµένους ή και νέους τύπους αγαθών πιο παραγωγικών και οικονοµικών. Στην πρώτη περίπτωση, η απόσβεση είναι δαπάνη που ενσωµατώνεται στο κόστος των αγαθών ή υπηρεσιών και µε την πώλησή τους γίνεται έσοδο. Παράδειγµα: To κόστος ενός ψυγείου αποτελείται από υλικά 300,00 λοιπές δαπάνες 400,00 και αποσβέσεις πάγιων στοιχείων 100,00. Είναι δηλαδή το κόστος του ψυγείου 800,00. Όταν το ψυγείο πωληθεί π.χ. αντί 1000,00 θα εισπραχθεί η αξία των υλικών, λοιπών δαπανών και αποσβέσεων και επιπλέον κέρδος 200,00. 6

8 Στη δεύτερη περίπτωση που η απόσβεση βαρύνει το αποτέλεσµα της χρήσεως, πρόκειται για πρόσθετες αποσβέσεις που προβλέπονται από τη νοµοθεσία µε τη µορφή αναπτυξιακών κινήτρων. Οι αποσβέσεις αυτές δεν επανεισπράττονται και αποτελούν έκτακτα έξοδα. 1.3 Σκοπός των Αποσβέσεων Σκοπός της αποσβέσεως είναι η επανάκτηση της αγοραστικής αξίας που είχε επενδύσει η οικονοµική µονάδα στο πάγιο περιουσιακό στοιχείο, το οποίο εξαφανίζεται σταδιακά. Οι σκοποί που εξυπηρετούνται µε τις αποσβέσεις είναι: η ακριβής εµφάνιση της περιουσίας της επιχείρησης ο ακριβής προσδιορισµός του κόστους παραγωγής της επιχείρησης η συσσώρευση του κεφαλαίου για την αντικατάσταση του φθαρµένου πάγιου εξοπλισµού της επιχείρησης 1.4 Λογιστική των Αποσβέσεων Για να εξυπηρετηθούν οι σκοποί των αποσβέσεων, είναι ανάγκη οι αποσβέσεις να αποτυπώνονται και να παρακολουθούνται λογιστικά. Αυτό σηµαίνει ότι οι αποσβέσεις θα παρασταθούν µε λογιστικές εγγραφές που διεξάγονται στο τέλος κάθε διαχειριστικής χρήσης (ετήσιες αποσβέσεις) και θα παρακολουθούνται επίσης, µε κατάλληλους λογαριασµούς. Χρεώνεται λογαριασµός των αποτελεσµάτων, κωδικός 66 «Αποσβέσεις Παγίων Στοιχείων» και πιστώνεται κάποιος από τους λογαριασµούς «Αποσβεσθέντα Πάγια». Για να διενεργηθεί η λογιστική απόσβεση ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου (ενσώµατου ή ασώµατου), πρέπει να συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: 1. Η επιχείρηση να έχει την κυριότητα του παγίου. Αποσβέσεις υπολογίζονται και για τα πάγια που ναι µεν έχουν αγοραστεί από την επιχείρηση αλλά η κυριότητα τους έχει παρακρατηθεί. εν υπολογίζονται αποσβέσεις για τα ενοικιαζόµενα πάγια. 7

9 2. Η αξία του παγίου στοιχείου πρέπει να αποδεικνύεται κατά τρόπο αντικειµενικό. 3. Το πάγιο περιουσιακό στοιχείο θα πρέπει να έχει διάρκεια ζωής που να υπερβαίνει τη µία χρήση. 4. Τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν απεριόριστη διάρκεια ζωής όπως τα γήπεδα και οι δασικές εκτάσεις (λογαριασµός 10 «Οικόπεδα») δεν υπόκεινται σε απόσβεση, εκτός από ορισµένες περιπτώσεις. 5. Το σύνολο των αποσβέσεων δεν πρέπει να υπερβαίνει την αξία κτήσης του παγίου περιουσιακού στοιχείου ή την αναπροσαρµοσµένη αξία του παγίου. Οι δύο βασικοί τρόποι για την παρακολούθηση των αποσβέσεων είναι: α) Ο τρόπος της αµέσου εµφανίσεως της απόσβεσης. β) Ο τρόπος της εµµέσου εµφανίσεως της απόσβεσης. Με βάση των πρώτο τρόπο (άµεσος), τα ποσά των αποσβέσεων, σαν µειωτικά της αξίας των παγίων στοιχείων, που είναι στοιχεία του ενεργητικού, φέρονται σε µείωση των παγίων µε πίστωση των ανάλογων λογαριασµών. Κατ αυτών τον τρόπο χρεώνεται ο λογαριασµός «ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ» και πιστώνεται άµεσα (κατευθείαν) ο λογαριασµός του περιουσιακού στοιχείου που αποσβένεται π.χ. Χρέωση Πίστωση 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος 5.000, Αποσβέσεις Μηχανηµάτων 12. Μηχανήµατα-Μηχ.Εγκαταστ , Μηχανήµατα Υπολογισµός Απόσβεσης - Τρόπος Άµεσος Με βάση το δεύτερο τρόπο (έµµεσος), για την παρακολούθηση του ποσού µε το οποίο µειώνεται κάθε φορά η αξία του περιουσιακού στοιχείου, λόγω απόσβεσης, δηµιουργούµε λογαριασµό Αντίθετο ή Αρνητικό του περιουσιακού αυτού στοιχείου, τον οποίο και πιστώνουµε σε χρέωση του λογαριασµού «ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ». Ο λογαριασµός αυτός παρουσιάζει πάντοτε 8

10 πιστωτικό υπόλοιπο και εµφανίζει το ποσό στο οποίο ανέρχεται η απόσβεση του περιουσιακού στοιχείου, ο λογαριασµός του πάγιου περιουσιακού στοιχείου εµφανίζεται πάντοτε µε χρεωστικό υπόλοιπο και δείχνει την αρχική αξία αυτού, από την σύγκριση των δύο αυτών λογαριασµών προκύπτει η αξία του πάγιου περιουσιακού στοιχείου που έχει αποµείνει π.χ. Χρέωση Πίστωση 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος 5.000, Αποσβέσεις Μηχανηµάτων 12. Μηχανήµατα-Μηχ.Εγκαταστ , Μηχανήµατα Υπολογισµός Απόσβεσης - Τρόπος Έµµεσος Στην πράξη επικράτησε και καθιερώθηκε νοµοθετικά ο τρόπος της έµµεσης λογιστικής εµφάνισης των αποσβέσεων, της εµφάνισης τους δηλ. µε αντίθετους λογαριασµούς του ενεργητικού. Οι αντίθετοι λογαριασµοί στον Ισολογισµό εµφανίζονται αφαιρετικά στο πεδίο των λογαριασµών όπου ανήκει ο κύριος λογαριασµός, δηλαδή ο αντίθετος του Ενεργητικού αφαιρετικά σ αυτό το πεδίο και αντίστοιχα ο αντίθετος του Παθητικού. Στη διαδικασία υπολογισµού των αποσβέσεων και λογισµού τους σαν εξόδου, εµπλέκονται τέσσερις κατηγορίες λογαριασµών: - Οι λογαριασµοί µε την «αξία κτήσεως» των παγίων, οι λογαριασµοί δηλ. της κάθε κατηγορίας παγίων, που παρακολουθούν την αξία τους που αποτελεί τη βάση υπολογισµού των αποσβέσεων και που µε τις αποσβέσεις µειώνεται, δηλ. οι πρωτοβάθµιοι λογαριασµοί της οµάδας 1. - Οι λογαριασµοί των συσσωρευµένων αποσβέσεων, οι λογαριασµοί δηλ. που παρακολουθούν τη µείωση της αξίας των παγίων που συσσωρεύεται στη διαδροµή του χρόνου, που είναι δευτεροβάθµιοι µέσα σε κάθε πρωτοβάθµιο λογαριασµό παγίων, µε χαρακτηριστικό κωδικό αριθµό 9

11 και που αναλύονται στον τρίτο βαθµό στην ίδια ακριβώς ανάλυση µε τους δευτεροβάθµιους των παγίων του ίδιου πρωτοβάθµιου. - Οι λογαριασµοί των αποσβέσεων της χρήσεως σαν εξόδου κατ είδος, και συγκεκριµένα ο λογαριασµός 66 που δέχεται τη χρέωση από τις τακτικές αποσβέσεις στους δευτεροβάθµιους που είναι ακριβώς αντίστοιχοι µε τους αµέσως παραπάνω δευτεροβάθµιους λογαριασµούς των συσσωρευµένων αποσβέσεων που λειτουργούν µέσα στους πρωτοβάθµιους λογαριασµούς των παγίων. - Οι λογαριασµοί των αποτελεσµάτων εκτός εκµεταλλεύσεως και συγκεκριµένα ο λογαριασµός 85 που δέχεται τη χρέωση από τις πρόσθετες αποσβέσεις στους δευτεροβάθµιους που είναι ακριβώς αντίστοιχοι µε τους αµέσως παραπάνω δευτεροβάθµιους λογαριασµούς των συσσωρευµένων αποσβέσεων που λειτουργούν µέσα στους πρωτοβάθµιους λογαριασµούς των παγίων Λογιστικός Χειρισµός των Αποσβέσεων σαν Έξοδο Το Ε.Γ.Λ.Σ., προβλέπει τα παρακάτω, σαν βασικές κατευθύνσεις στο λογιστικό χειρισµό των αποσβέσεων. Οι αποσβέσεις που διενεργούνται για κάθε λογιστική χρήση καταλογίζονται σ αυτή, µε χρέωση των λογαριασµών 66 «αποσβέσεις πάγιων στοιχείων ενσωµατωµένες στο λειτουργικό κόστος» και 85 «αποσβέσεις πάγιων στοιχείων µη ενσωµατωµένες στο λειτουργικό κόστος» και µε πίστωση των από το Σχέδιο Λογαριασµών προβλεπόµενων αντίθετων λογαριασµών 10.99, 11.99, 12.99, 13.99, και Από τις αποσβέσεις που διενεργούνται σε κάθε χρήση, οι τακτικές, που θεωρείται ότι αφορούν το λειτουργικό κόστος (δηλαδή τη λειτουργία παραγωγής, τη διοικητική λειτουργία, τη λειτουργία ερευνών και ανάπτυξης και τη λειτουργία διαθέσεως), όπως ειδικότερα ορίζεται στην παρ του πέµπτου µέρους, καταχωρούνται στη χρέωση του λογαριασµού 66 και τελικά, µεταφέρονται στο λογαριασµό της Γενικής Εκµεταλλεύσεως. (περίπτωση που τηρείται και η Α.Λ.Ε.). Στην περίπτωση που η οικονοµική µονάδα, προκειµένου να προσδιορίσει το κόστος και τα αναλυτικά αποτελέσµατα, δεν κάνει χρήση των αρχών του πέµπτου µέρους, οι αποσβέσεις του λογαριασµού 66 κατανέµονται 10

12 εξωλογιστικά στις επιµέρους λειτουργίες της οικονοµικής µονάδας (παραγωγής, διοικήσεως, ερευνών-αναπτύξεως και διαθέσεως). (περίπτωση που τηρείται µόνο η Γενική Λογιστική). Οι προβλεπόµενες από τη φορολογική νοµοθεσία, µε τη µορφή αναπτυξιακών κινήτρων, πρόσθετες (επιταχυνόµενες) αποσβέσεις καταχωρούνται στη χρέωση του λογαριασµού 85 και τελικά, µεταφέρονται στα αποτελέσµατα χρήσεως (λογαριασµός 86.03). 1.5 Υπολογισµός Αποσβέσεων Οι αποσβέσεις υπολογίζονται µε βάση τους προβλεπόµενους από την κείµενη νοµοθεσία συντελεστές ετήσιας τακτικής αποσβέσεως για κάθε κατηγορία αποσβέσιµων πάγιων στοιχείων. Οι συντελεστές αυτοί, κατά τεκµήριο, καλύπτουν τη φυσική φθορά (από τη χρήση και από την πάροδο του χρόνου ) καθώς και την οικονοµική απαξίωση των οικείων στοιχείων. Με το ν. δ. 1077/71 η διενέργεια των τακτικών αποσβέσεων είναι υποχρεωτική ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή µη κερδών. εν επιτρέπεται ο λογισµός αποσβέσεων µε συντελεστές µεγαλύτερους από εκείνους που προβλέπονται από την κείµενη νοµοθεσία. Αν υπολογισθούν αποσβέσεις µε συντελεστή µεγαλύτερο από εκείνον που ορίζει η νοµοθεσία, τότε το επί πλέον ποσό των αποσβέσεων δεν αναγνωρίζεται φορολογικά. Η επιχείρηση όµως µπορεί να λογίζει τις ετήσιες αποσβέσεις της κανονικά στα επόµενα έτη, χωρίς να λάβει υπόψη της το γεγονός ότι σε κάποια προηγούµενη χρήση είχε υπολογίσει αποσβέσεις περισσότερες από εκείνες που έπρεπε να υπολογίσει. ηλαδή, το αναπόσβεστο τµήµα του περιουσιακού στοιχείου, το οποίο ισούται µε το ποσό των αποσβέσεων που δεν αναγνωρίστηκαν φορολογικά, µπορεί να αποσβεστεί µέχρι µηδενισµό της αξίας του (µείον 0,01 ευρώ) κατά τις επόµενες χρήσεις (όχι όµως σωρρευτικά). Επίσης, δεν επιτρέπεται να υπολογίζονται οι αποσβέσεις µε συντελεστές µικρότερους από εκείνους που ορίζει η νοµοθεσία (Π..299/03). Αν η επιχείρηση παραλείψει να υπολογίσει τακτικές αποσβέσεις σε κάποια χρήση ή υπολογίσει αποσβέσεις µε συντελεστές µικρότερους από τους νόµιµους που θα έπρεπε να υπολογισθούν, τότε για τη διαφορά αυτή των αποσβέσεων που δεν υπολογίσθηκαν µέσα στη χρήση που έπρεπε να 11

13 υπολογισθούν, η επιχείρηση χάνει το δικαίωµα να εκπέσει φορολογικά το ποσό των αποσβέσεων αυτών από κέρδη επόµενων χρήσεων (άρθρο 31 παρ.1στ.ν.2238/94). ηλαδή, οι αποσβέσεις θα πρέπει να διενεργούνται κάθε χρόνο, µε το νόµιµο συντελεστή, µέχρι να φτάσουν αυτές συνολικά στο ποσό κατά 0,01 ευρώ λιγότερα από την αρχική αξία. Οι αποσβέσεις υπολογίζονται επί της αξίας κτήσεως των παγίων δηλαδή επί της τιµής αγοράς τους προσαυξηµένη µε τις τυχόν δαπάνες που έγιναν για τη βελτίωσή τους. Οι αποσβέσεις υπολογίζονται από το µήνα που το πάγιο αρχίζει να χρησιµοποιείται και όχι από την ηµέρα που αγοράζεται (Εγκ.πολ.1122/03). Αν η χρησιµοποίηση του παγίου δεν αρχίζει από την αρχή του έτους, τότε το ποσοστό της απόσβεσης περιορίζεται ανάλογα µε τους µήνες που χρησιµοποιείται το στοιχείο αυτό, οριζόµενο σε τόσα δωδέκατα του συντελεστή όσοι είναι και οι µήνες, από το µήνα που τέθηκε σε λειτουργία µέχρι το τέλος της χρήσης (Εγκ. Πολ. 1122/03). Π.χ. Εάν ένα µηχάνηµα µιας επιχείρησης τέθηκε σε λειτουργία τον 5 ο µήνα µιας χρήσης θα γίνει απόσβεση ίση µε τα 8/12 της ετήσιας απόσβεσης. Οι αποσβέσεις επί των στοιχείων του παγίου ενεργητικού υπολογίζονται στο τέλος της χρήσεως, αναφέρονται εποµένως σε δωδεκάµηνο χρονικό διάστηµα γι αυτό συνήθως ονοµάζονται ετήσιες. Στην περίπτωση όµως που η επιχείρηση αποκτήσει πάγιο περιουσιακό στοιχείο κατά τη διάρκεια της χρήσεως τότε δεν θα υπολογισθεί (για το πάγιο αυτό) απόσβεση για 12 µήνες στο τέλος της χρήσης, αλλά θα υπολογισθεί απόσβεση για χρονικό διάστηµα λιγότερο όσο δηλαδή µεσολάβησε από την κτήση και χρησιµοποίηση του πάγιου στοιχείου µέχρι το τέλος της χρήσεως. Παράδειγµα: έστω ότι η επιχείρηση «ΩΜΕΓΑ» την 1 η Αυγούστου προβαίνει στην αγορά µηχανήµατος αξίας 400,00 και ότι η αρχική αξία των υπόλοιπων µηχανηµάτων που υπάρχουν στην επιχείρηση είναι 3.600,00 και ότι η επιχείρηση αυτή υπολογίζει για τα µηχανήµατα απόσβεση σταθερή, έµµεση µε συντελεστή 12%. Με βάση όσα είπαµε πιο πάνω η επιχείρηση στο τέλος της χρήσης δεν θα διενεργήσει την ίδια απόσβεση για όλα τα µηχανήµατα, αλλά θα την υπολογίσει όπως φαίνεται πιο κάτω. 12

14 Απόσβεση παλιών µηχανηµάτων 3.600,00*12%= 432,00 Απόσβεση νέων µηχανηµάτων 400,00*12%*5/12= 20,00 Σύνολο αποσβέσεων: 452,00 Στη συνέχεια θα γίνει η εγγραφή. Χρέωση Πίστωση 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος 452, Αποσβέσεις Μηχανηµάτων 12. Μηχανήµατα-Μηχ.Εγκαταστ. 452, Μηχανήµατα Λογ/σµος αποσβ. Σταθερά 12% έµµεση Επίσης, όταν η χρήση περιλαµβάνει χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο από 12 µήνες (π.χ. υπερδωδεκάµηνη πρώτη χρήση από την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης κλπ.), τότε το ετήσιο ποσοστό απόσβεσης π.χ. του κτιρίου θα αυξηθεί, ανάλογα, πολλαπλασιαζόµενο µ ένα κλάσµα που θα έχει ως αριθµητή τον αριθµό των µηνών που διάρκεσε η διαχειριστική χρήση και ως παρανοµαστή τον αριθµό 12. Οι αποσβέσεις που υπολογίζονται µε το νόµιµο συντελεστή ονοµάζονται τακτικές αποσβέσεις και είναι υποχρεωτικές, όπως προαναφέρθηκε, καθώς επίσης και κοστολογήσιµες, ενώ οι αποσβέσεις που προβλέπονται από τη φορολογική νοµοθεσία µε τη µορφή αναπτυξιακών κινήτρων ονοµάζονται πρόσθετες αποσβέσεις και δεν είναι υποχρεωτικές αλλά ούτε όµως και κοστολογήσιµες. Οι τακτικές αποσβέσεις καταχωρούνται στη χρέωση του λογαριασµού 66 και τελικά µεταφέρονται στο λογ , ενώ οι πρόσθετες αποσβέσεις καταχωρούνται στη χρέωση του λογ. 85 και τελικά µεταφέρονται στο λογ. 86. Οι αποσβέσεις υπολογίζονται µόνο για τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν κατά κυριότητα στην επιχείρηση και που χρησιµοποιούνται για τις ανάγκες της και όχι για τα περιουσιακά στοιχεία που είναι ξένης κυριότητας και τα οποία χρησιµοποιεί η επιχείρηση µε καταβολή ή δίχως καταβολή ενοικίου (Στ.Ε.3856/68). 13

15 Όταν αγοράζονται µεταχειρισµένα πάγια στοιχεία (κτίρια, µηχανήµατα κλπ.), τότε οι αποσβέσεις αρχίζουν να υπολογίζονται πάνω στην αξία αγοράς του µεταχειρισµένου αυτού, στοιχείου, χωρίς να λαµβάνονται υπόψη οι αποσβέσεις που είχαν γίνει από τον προκάτοχο του πάγιου αυτού στοιχείου (Στ.Ε.2424/65,3862/76). Να σηµειώσουµε σε αυτό το σηµείο ότι: α) εν θεωρούνται πάγια περιουσιακά στοιχεία οι οικοδοµές που ανήκουν σε τεχνική εταιρεία και οι οποίες προορίζονται για µεταπώληση. Αυτές συνιστούν κυκλοφορούν ενεργητικό (εµπορεύσιµο αγαθό) και κατά συνέπεια δεν υπόκεινται σε απόσβεση (Στ.Ε. 2502/84). Αν όµως η τεχνική εταιρία εκµισθώσει µια από αυτές τις οικοδοµές, τότε αυτή θεωρείται πάγιο και θα υπόκειται σε απόσβεση (Στ.Ε.2499/84). β) Η απόσβεση εφαρµόζεται µόνο στην αξία των κτισµάτων και όχι στην αξία των γηπέδων (Υπ.Οικ.Εγκ / ). Για το λόγο αυτό, σε κάθε οικοδοµή, θα πρέπει να γίνεται διαχωρισµός της αξίας του γηπέδου και της αξίας του κτίσµατος µε βάση σχετικής έκθεσης µηχανικού και αν είναι δύσκολος ο διαχωρισµός αυτός, έχει επικρατήσει στην πράξη, το 25% της συνολικής αξίας να αποτελεί την αξία του γηπέδου και το υπόλοιπο 75% να αποτελεί την αξία του κτίσµατος. Το καλύτερο είναι να προκύπτουν τα παραπάνω ποσοστά µε στοιχεία από σχετικές επιµετρήσεις και υπολογισµούς. Σε περίπτωση συγχώνευσης επιχειρήσεων, οι αποσβέσεις υπολογίζονται πάνω στην αξία των παγίων στοιχείων που καθιέρωσε η Επιτροπή του άρθρου 9 του Ν. 2190/20 (Στ. Ε. 974/88) ή πάνω στην αξία που επαληθεύτηκε από τη.ο.υ. ή από τους ορκωτούς ελεγκτές (άρθρα 1-5 Ν.2166/93). Τα µηχανήµατα και οι µηχανολογικές εγκαταστάσεις καταχωρούνται αναλυτικά στο αθεώρητο βιβλίο «µητρώο παγίων στοιχείων». Οι αποσβέσεις υπολογίζονται κάθε χρόνο µέχρις ότου φτάσουν συνολικά την αποσβεστέα αξία, άσχετα αν υπάρχουν κέρδη ή ζηµίες. 14

16 1.6 Περιουσιακά Στοιχεία που Υπόκεινται σε Απόσβεση Λογαριασµός 10 «Εδαφικές εκτάσεις» Εδαφικές εκτάσεις είναι τα οικόπεδα, γήπεδα, αγροτεµάχια, δάση, ορυχεία, µεταλλεία, λατοµεία, οι φυτείες και γενικά οποιαδήποτε έκταση γης της οποίας η κυριότητα ανήκει στην οικονοµική µονάδα. Οι εδαφικές εκτάσεις διακρίνονται σ εκείνες που έχουν απεριόριστη διάρκεια ωφέλιµης ζωής, όπως π.χ. είναι τα οικόπεδα, γήπεδα ή τα αγροτεµάχια, και σ αυτές που η διάρκεια της ωφέλιµης ζωής τους είναι περιορισµένη και για το λόγο αυτό η αξία τους είναι αποσβεστέα. Στην τελευταία αυτή κατηγορία ανήκουν π.χ. τα ορυχεία, µεταλλεία, και λατοµεία. Τα γήπεδα οικόπεδα και άλλες εδαφικές εκτάσεις που δε φθείρονται από τη χρήση τους ή από την πάροδο του χρόνου, δεν υπόκεινται σε απόσβεση. Όταν όµως για τις εδαφικές αυτές εκτάσεις υπάρχει κίνδυνος οικονοµικής απαξίωσης και υποτίµησης, τότε σχηµατίζεται ειδική πρόβλεψη και χρεώνεται µε το ποσό αυτό ο λογ «προβλέψεις απαξιώσεων και υποτιµήσεων γηπέδων» και πιστώνεται ο λογ «προβλέψεις απαξιώσεων και υποτιµήσεων γηπέδων» µε το ίδιο ποσό. Στη συνέχεια ο λογ , που το ποσό του θεωρείται ζηµία για την επιχείρηση, µεταφέρεται στα αποτελέσµατα χρήσης για να τα µειώσει. Η ζηµία αυτή όµως δεν αναγνωρίζεται φορολογικά, όταν η εδαφική έκταση θεωρείται πάγιο στοιχείο για την επιχείρηση (άρθρο 31 παρ. 1n Ν. 2238/94). Για το λόγο αυτό, το ποσό του λογ δεν εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα για τον προσδιορισµό του κέρδους, που θα φορολογηθεί ( Εγκ /93, άρθρο 10 παρ. 12.1). Στους λογαριασµούς «ορυχεία», «µεταλλεία» και «λατοµεία» παρακολουθούνται οι ιδιόκτητες εκτάσεις γης από τις οποίες µε κατάλληλα τεχνικά µέσα, αντλείται ο υπόγειος ή επιφανειακός φυσικός πλούτος τους ( π.χ. ορυκτά, µεταλλεύµατα ή λατοµικά προϊόντα ). Τα ορυχεία, τα µεταλλεία και τα λατοµεία υπόκεινται σε απόσβεση, που γίνεται σύµφωνα µε τη σχετική νοµοθεσία. Αν δεν ορίζεται από τη νοµοθεσία ο τρόπος απόσβεσης, τότε η απόσβεση γίνεται µε βάση τη χρονική διάρκεια της χρησιµοποίησής τους, λαµβάνοντας φυσικά υπόψη και την υπολειµµατική τους αξία. 15

17 Τα δάση δεν υπόκεινται σε απόσβεση. Όταν όµως δηµιουργούνται δάση µε δαπάνες του ιδιοκτήτη, τότε οι δαπάνες αυτές υπόκεινται σε απόσβεση. Οι φυτείες θα πρέπει κανονικά να αποσβένονται και ως κατάλληλος χρόνος έναρξης του υπολογισµού της απόσβεσης θα πρέπει να θεωρείται εκείνος µέσα στον οποίο αρχίζουν τα δέντρα να αποδίδουν εσοδεία (βλέπε και απόφ. Φορ. ικ. Πατρών 209/65). Στους λογαριασµούς «ορυχεία», «µεταλλεία» και «λατοµεία» παρακολουθούνται οι ιδιόκτητες εκτάσεις γης, από τις οποίες, µε κατάλληλα τεχνικά µέσα, αντλείται ο υπόγειος ή επιφανειακός φυσικός πλούτος τους (π.χ. ορυκτά, µεταλλεύµατα ή λατοµικά προϊόντα). Οι λογαριασµοί και δηµιουργούνται ως εξής: α. Με µεταφορά από το λογαριασµό «γήπεδα-οικόπεδα» ή το «γήπεδα-οικόπεδα εκτός εκµεταλλεύσεως» της αξίας κτήσεως των ιδιόκτητων γηπέδων τα οποία χαρακτηρίζονται από αρµόδια Αρχή ως ορυχεία ή µεταλλεία έπειτα από χορήγηση σχετικής άδειας εκµεταλλεύσεώς τους. Η µεταφορά γίνεται τη στιγµή που αρχίζει η εκµετάλλευσή τους, ενώ πριν από αυτή η παρακολούθηση των χαρακτηρισµένων ως ορυχείων ή µεταλλείων ιδιόκτητων γηπέδων γίνεται στους λογαριασµούς ή β. Με καταχώρηση της αξίας κτήσεως των αγορασµένων ή µε άλλο νόµιµο τρόπο αποκτηµένων (π.χ. µε εισφορά σε είδος) ορυχείων ή µεταλλείων, δηλαδή των γηπέδων τα οποία είναι ήδη χαρακτηρισµένα, µε σχετική άδεια αρµόδιας Αρχής, ως ορυχεία ή µεταλλεία και τα οποία, µαζί µε την άδεια αυτή, αποκτούνται κατά πλήρη κυριότητα. γ. Με µεταφορά από το λογαριασµό «ορυχεία εκτός εκµεταλλεύσεως» ή το «µεταλλεία εκτός εκµεταλλεύσεως» των ορυχείων ή µεταλλείων που ήταν εκτός εκµεταλλεύσεως, τη στιγµή που αρχίζει η εκµετάλλευσή τους. Η παραπάνω προκύπτουσα από τα α-γ αξία κτήσεως των ορυχείων και µεταλλείων αποσβένεται σύµφωνα µε όσα προβλέπονται από τη σχετική νοµοθεσία. Αν από τις διατάξεις του νόµου δεν ορίζεται αλλιώς, ως αποσβεστέα αξία θεωρείται εκείνη που προκύπτει µετά την αφαίρεση της υπολειµµατικής αξίας από την αξία κτήσεως. 16

18 Όσα καθορίζονται παραπάνω για τα ορυχεία και µεταλλεία ισχύουν ανάλογα και για τις πετρελαιοπηγές, καθώς και για άλλες παρόµοιες περιπτώσεις (π.χ. πηγές φυσικών αερίων ή ιαµατικών νερών). Στο λογαριασµό «δικαιώµατα (π.χ. παραχωρήσεις) εκµεταλλεύσεως ορυχείων-µεταλλείων-λατοµείων» παρακολουθείται η αξία κτήσεως του δικαιώµατος εκµεταλλεύσεως του ορυχείου ή µεταλλείου, δηλαδή του εµπράγµατου δικαιώµατος της «µεταλλειοκτησίας», το οποίο αποσβένεται σύµφωνα µε όσα ορίζονται από τη σχετική νοµοθεσία. Σε υπολογαριασµό του παρακολουθούνται και τα σχετικά έξοδα τα οποία πραγµατοποιούνται για τη χορήγηση, από αρµόδια Αρχή, του δικαιώµατος εκµεταλλεύσεως ορυχείου ή µεταλλείου που βρίσκεται σε ιδιόκτητο έδαφος, εφόσον τα έξοδα αυτά είναι αξιόλογα. Η κρίση για την αξιολόγηση αυτή αφήνεται στην οικονοµική µονάδα. Τα έξοδα που πραγµατοποιούνται για έρευνες ανευρέσεως ή αξιοποιήσεως ορυχείου ή µεταλλείου παρακολουθούνται στο λογαριασµό «έξοδα ερευνών ορυχείων-µεταλλείων-λατοµείων». Τα έξοδα αυτά αποσβένονται σύµφωνα µε όσα ορίζονται από τη σχετική νοµοθεσία. Όσα αναφέρονται σχετικά µε τα ορυχεία και µεταλλεία εφαρµόζονται ανάλογα και για τα λατοµεία. Στους λογαριασµούς έως και παρακολουθούνται οι εδαφικές εκτάσεις, οι οποίες δε χρησιµοποιούνται παραγωγικά για τις ανάγκες της βασικής επαγγελµατικής δραστηριότητας της οικονοµικής µονάδας, ούτε και για τις παρεπόµενες ασχολίες αυτής. Οι εδαφικές εκτάσεις παρακολουθούνται στους οικείους υπολογαριασµούς του 10 µε καταχώρηση σ αυτούς της αξίας κτήσεώς τους (αγοράς, εκτιµήσεως όταν πρόκειται για συγχώνευση ή εισφορά σε είδος) ή της αξίας η οποία προκύπτει έπειτα από νόµιµη αναπροσαρµογή της αξίας κτήσεως. Τα έξοδα κτήσεως των εδαφικών εκτάσεων (π.χ. φόροι µεταβιβάσεως, συµβολαιογραφικά και µεσιτικά) καταχωρούνται και παρακολουθούνται στο λογαριασµό «έξοδα κτήσεως ακινητοποιήσεων». Τα έξοδα διαµορφώσεως των γηπέδων και άλλων εδαφικών εκτάσεων, τα οποία προσδίνουν αξία σ αυτές επειδή τα σχετικά έργα (π.χ. εκβραχισµοί ή ισοπεδώσεις) δε φθείρονται, φέρονται σε αύξηση της αξίας κτήσεώς τους. 17

19 Αν τα έργα αυτά φθείρονται και συνεπώς αποσβένονται, µε την προϋπόθεση ότι τα σχετικά έξοδα δεν έχουν περιληφθεί στο κόστος κτιρίων ή τεχνικών έργων σαν κόστος υποδοµής της κατασκευής τους, καταχωρούνται και παρακολουθούνται στο λογαριασµό «υποκείµενες σε απόσβεση διαµορφώσεις γηπέδων». Τα γήπεδα-οικόπεδα και άλλες εδαφικές εκτάσεις δε φθείρονται από τη χρήση τους ή την πάροδο του χρόνου και για το λόγο αυτό δεν αποσβένονται. Όταν όµως για τις εδαφικές αυτές εκτάσεις υπάρχει κίνδυνος οικονοµικής απαξιώσεως και υποτιµήσεως, για τις ειδικές αυτές περιπτώσεις, σχηµατίζεται ειδική πρόβλεψη, η οποία καταχωρείται στο λογαριασµό «προβλέψεις απαξιώσεων και υποτιµήσεων πάγιων στοιχείων», µε χρέωση του λογαριασµού Σε περίπτωση εκποιήσεως µη οικοδοµηµένης εδαφικής εκτάσεως (π.χ. γηπέδου-οικοπέδου) ισχύουν τα παρακάτω: α. Στην πίστωση του οικείου λογαριασµού της εδαφικής εκτάσεως καταχωρούνται το τίµηµα πωλήσεως του πωλητήριου συµβολαίου και η τυχόν σχηµατισµένη πρόβλεψη για υποτίµηση της πωλούµενης εκτάσεως (από το λογαριασµό 44.10). Στη χρέωση του ίδιου λογαριασµού φέρονται τα τυχόν έξοδα που δηµιουργούνται για την πραγµατοποίηση της πωλήσεως. β. Στη χρέωση του οικείου λογαριασµού της εδαφικής εκτάσεως µεταφέρονται, επίσης, το αναπόσβεστο υπόλοιπο των εξόδων κτήσεως και των τυχόν εξόδων διαµορφώσεώς της. Οι µεταφορές αυτές γίνονται από τους λογαριασµούς και 11.03, αντίστοιχα, στους οποίους προηγουµένως µεταφέρονται, από τους λογαριασµούς και , οι διενεργηµένες αποσβέσεις. γ. Το αποτέλεσµα που προκύπτει µετά από τις παραπάνω καταχωρήσεις και µεταφορές µεταφέρεται στο λογαριασµό «ζηµίες από εκποίηση ακινήτων», όταν είναι ζηµία, ή στο λογαριασµό «κέρδη από εκποίηση ακινήτων», όταν είναι κέρδος Λογαριασµός 11 «Κτίρια Εγκαταστάσεις Κτιρίων Τεχνικά Έργα» Τα κτίρια και τα τεχνικά έργα που κατασκευάζονται από την οικονοµική µονάδα σε ακίνητα τρίτων, καθώς και τα έξοδα που πραγµατοποιούνται γι 18

20 αυτά, αποσβένονται ανάλογα µε το χρόνο της συµβατικής χρησιµοποιήσεώς τους, µε τον όρο ότι ο συντελεστής αποσβέσεως που προσδιορίζεται µε βάση το χρόνο χρησιµοποιήσεως δε θα είναι µικρότερος από το συντελεστή που εφαρµόζεται σε οµοειδή ιδιόκτητα πάγια στοιχεία. Τα κτίρια-εγκαταστάσεις κτιρίων και τα τεχνικά έργα παρακολουθούνται στους οικείους υπολογαριασµούς του 11 έπειτα από καταχώρηση σ αυτούς: α) της αξίας κτήσεώς τους (αγοράς, εκτιµήσεως όταν πρόκειται για συγχώνευση ή εισφορά σε είδος) ή της αξίας που προκύπτει µετά από νόµιµη αναπροσαρµογή της αξίας κτήσεως και β) του κόστους κατασκευής τους, όταν πρόκειται για ιδιοκατασκευές, το οποίο προκύπτει από το λογαριασµό «κτίρια-εγκαταστάσεις κτιρίων τεχνικά έργα υπό εκτέλεση». Τα έξοδα κτήσεως των κτιρίων-τεχνικών έργων (π.χ. φόροι µεταβιβάσεως, συµβολαιογραφικά και µεσιτικά) καταχωρούνται και παρακολουθούνται στο λογαριασµό «έξοδα κτήσεως ακινητοποιήσεων». Η αξία κτήσεως των κτιρίων και τεχνικών έργων προσαυξάνεται µε την αξία των επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων που γίνονται κάθε φορά. Σε περίπτωση εκποιήσεως ακινήτου ισχύουν τα ακόλουθα: α. Στην πίστωση του οικείου λογαριασµού του κτιρίου ή του τεχνικού έργου καταχωρείται το τίµηµα πωλήσεως του πωλητηρίου συµβολαίου και στη χρέωσή του καταχωρούνται τα έξοδα που τυχόν δηµιουργούνται για την επίτευξη της πωλήσεως. β. Στη χρέωση του ίδιου λογαριασµού µεταφέρονται η αξία κτήσεως του αντίστοιχου γηπέδου ή άλλης εδαφικής εκτάσεως και το αναπόσβεστο υπόλοιπο των εξόδων διαµορφώσεως του γηπέδου (δηλαδή το υπόλοιπο του λογαριασµού «υποκείµενες σε απόσβεση διαµορφώσεις γηπέδων» που προκύπτει µετά τη µεταφορά στο λογαριασµό αυτό των αποσβέσεων του λογαριασµού ). Στην πίστωση του ίδιου λογαριασµού µεταφέρεται η τυχόν σχηµατισµένη πρόβλεψη για υποτίµηση του πωλούµενου γηπέδου (από το λογαριασµό 44.10). γ. Στην πίστωση του ίδιου λογαριασµού µεταφέρονται οι αποσβέσεις που διενεργήθηκαν µέχρι την πώληση και στη χρέωσή του µεταφέρεται το αναπόσβεστο υπόλοιπο των εξόδων κτήσεως του ακινήτου (δηλαδή το 19

21 υπόλοιπο του λογαριασµού «έξοδα κτήσεως ακινητοποιήσεων» που προκύπτει µετά τη µεταφορά στο λογαριασµό αυτό των αποσβέσεων του λογαριασµού ). δ. Το αποτέλεσµα που προκύπτει µετά από τις παραπάνω καταχωρήσεις και µεταφορές µεταφέρεται στο λογαριασµό «ζηµιές από εκποίηση ακινήτων» ή «ζηµιές από εκποίηση τεχνικών έργων» όταν είναι ζηµιές, ή στο λογαριασµό «κέρδη από εκποίηση ακινήτων» ή «κέρδη από εκποίηση τεχνικών έργων», όταν είναι κέρδος. Σε περίπτωση κατεδαφίσεως κτιρίου, το οποίο δεν έχει αποσβεστεί ολοκληρωτικά, η αναπόσβεστη αξία του µεταφέρεται στη χρέωση του λογαριασµού «λοιπά έξοδα πολυετούς αποσβέσεως». Τα έξοδα κατεδαφίσεως παλαιού κτιρίου καταχωρούνται στο λογαριασµό εκτός αν επακολουθεί ανέγερση νέου κτιρίου, οπότε τα έξοδα αυτά προσαυξάνουν το κόστος ανεγέρσεώς του. Οι αποζηµιώσεις που τυχόν καταβάλλονται σε µισθωτές του υπό κατεδάφιση παλαιού κτιρίου προσαυξάνουν το κόστος ανεγέρσεως του νέου. Παράδειγµα: Η οικονοµική µονάδα «ΠΡΟΜΑΣ Α.Ε.» αγοράζει στις 10/06 διαµέρισµα που θα το χρησιµοποιήσει ως λογιστικό γραφείο. Στις 31/12 υπολογίζονται οι αποσβέσεις για το ακίνητο. Ο συντελεστής είναι 8% ετησίως. Το χρονικό διάστηµα που χρησιµοποιείται είναι από 11/06-31/12, δηλαδή 7 µήνες. Η αξία του ακινήτου είναι ευρώ. Επειδή στο συµβόλαιο δεν αναφέρεται τι µέρος από την αξία αυτή αποτελεί οικόπεδο, µετά από σχετική επιµέτρηση έγινε αποδεκτό, ότι το 25% της αξίας του ακινήτου αποτελεί την αξία του οικοπέδου και το 75% την αξία του κτιρίου, που υπόκειται σε απόσβεση. Κατά συνέπεια έχουµε: *75% = ευρώ = αξία που υπόκειται σε απόσβεση. Ο συντελεστής απόσβεσης είναι 8%*7µήνες/12 µήνες = 4,67%. Οι αποσβέσεις λοιπόν είναι *4,67% = 8.756,25 ευρώ = ποσό απόσβεσης. 20

22 Η εγγραφή γίνεται ως εξής: Χρέωση Πίστωση 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος 8.756, Αποσβέσεις Κτιρίων 11. Κτίρια - Εγκαταστάσεις Κτιρίων 8.756, Αποσβεσµένα Κτίρια Υπολογισµός Αποσβέσεων Στη συνέχεια ο λογαριασµός πιστώνεται µε το ποσό 8.756,25 ευρώ για να εξισωθεί και χρεώνεται ο λογαριασµός µε το ίδιο ποσό. Στις 31/12, ο λογαριασµός «Έξοδα κτήσης κτιρίων» εµφανίζεται χρεωµένος µε τα εξής ποσά: (φόρος µεταβίβασης) (αµοιβή συµβολαιογράφου) (αµοιβή δικηγόρου) Συνολική αµοιβή Το ποσό αυτό µπορεί να αποσβεστεί εφάπαξ ή ισόποσα µέσα σε 5 έτη. Με το ποσό της απόσβεσης αυτής χρεώνεται ο λογαριασµός «Αποσβέσεις εξόδων κτήσης ακινητοποιήσεων» και πιστώνεται µε το ίδιο ποσό ο λογαριασµός «Αποσβεσµένα έξοδα κτήσης ακινητοποιήσεων». Στη συνέχεια πιστώνεται ο λογαριασµός για να εξισωθεί και χρεώνεται µε το ίδιο ποσό ο λογαριασµός «Λογαριασµός Γενικής Εκµετάλλευσης χρήσης 20ΧΧ». Ο λογαριασµός παραµένει στην απογραφή και στον ισολογισµό της οικονοµικής µονάδας. Όταν αποσβεστούν πλήρως τα έξοδα αυτά καθώς και στην περίπτωση της εφάπαξ απόσβεσης στην ίδια χρονιά, χρεώνεται ο λογαριασµός µε το ποσό ευρώ για να εξισωθεί και πιστώνεται µε το ίδιο ποσό ο λογαριασµός , οπότε εξισώνεται και ο λογαριασµός αυτός. 21

23 1.6.3 Λογαριασµός 12 «Μηχανήµατα Τεχνικές Εγκαταστάσεις Λοιπός Μηχανολογικός Εξοπλισµός» Οι αποσβέσεις των µηχανηµάτων κλπ. υπολογίζονται µε βάση τους προβλεπόµενους από το νόµο συντελεστές ετήσιας απόσβεσης. Σήµερα ισχύουν δύο συντελεστές αποσβέσεων ο κατώτερος και ο ανώτερος (Π..299/03). Ο υπολογισµός των αποσβέσεων γίνεται από το µήνα που το µηχάνηµα αρχίζει να λειτουργεί. Για τα καινούργια µηχανήµατα και το λοιπό µηχανολογικό ή τεχνικό εξοπλισµό παραγωγής, που αποκτούν από 1/1/98 και µετά οι βιοµηχανικές, βιοτεχνικές, µεταλλευτικές, λατοµικές, και οι µικτές αυτών οικονοµικών µονάδων (π.χ. βιοµηχανική και εµπορική, µόνο για τα µηχανήµατα του βιοµηχανικού κλάδου κ.λ.π.), οι αποσβέσεις διενεργούνται υποχρεωτικά είτε µε τη σταθερή µέθοδο απόσβεσης είτε µε τη φθίνουσα µέθοδο απόσβεσης. Αν αργότερα, παύσει να λειτουργεί το µηχάνηµα γιατί σταµάτησε η παραγωγή του αντίστοιχου προϊόντος, τότε για το χρονικό αυτό διάστηµα δεν υπολογίζονται αποσβέσεις. Φυσικά για το χρονικό διάστηµα που το µηχάνηµα δεν λειτουργεί, λόγω επισκευής ή αργίας, υπολογίζονται κανονικά οι αποσβέσεις. Για τα πάγια στοιχεία που παραχωρεί η επιχείρηση για να τα χρησιµοποιήσουν τρίτοι (πρατήρια) και µε τα οποία συνδέεται µε ειδική συµβατική σχέση, οι αποσβέσεις γίνονται κανονικά από την επιχείρηση που τα παραχωρεί. Παράδειγµα πώλησης µηχανήµατος που έχει αποσβεστεί πλήρως: Στο µητρώο παγίων στοιχείων της επιχείρησης «ΠΡΟΜΑΣ Α.Ε.» εµφανίζεται στις 31/12/2009 ένα µηχάνηµα (στον κωδικό «Μηχανήµατα απογραφής») µε αξία κτήσης ευρώ και αποσβεσµένο µε ποσό ευρώ (στον κωδικό «Αποσβεσµένα µηχανήµατα»). Στις 18/09/2010 του επόµενου έτους το µηχάνηµα αυτό πωλήθηκε µε πίστωση στον Α. Αντωνίου αντί ευρώ. Το ποσοστό απόσβεσης είναι 15% ετησίως, για τη χρήση αυτή. Λύση: α) Το µηχάνηµα πωλήθηκε στις 18/09/2010. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπολογισθούν αποσβέσεις για το χρονικό διάστηµα από 1/01/ /09/2010. Ο συντελεστής απόσβεσης είναι 15% ετησίως για τη χρήση αυτή. Το χρονικό διάστηµα από 1/01-18/09 είναι 9 µήνες (Εγκ. Υπ. Οικ. 22

24 /πολ.1122/03). Έτσι, το ποσοστό απόσβεσης διαµορφώνεται ως εξής: 15%*9µήνες/12µήνες = 11,25% = ποσοστό απόσβεσης Οι αποσβέσεις λοιπόν είναι: *11,25% = ευρώ Επειδή όµως έχουν γίνει ήδη αποσβέσεις ευρώ µέχρι 31/12/2009 (του προηγούµενου έτους), αποµένει αναπόσβεστο ποσό µόνο 500 ευρώ ( = 500 ευρώ), που σηµαίνει ότι µέχρι 500 ευρώ αποσβέσεις µπορούν ακόµα να υπολογισθούν. Για το λόγο αυτό υπολογίζουµε αποσβέσεις για το χρονικό διάστηµα από 1/01/10-18/09/10 µόνο 500 ευρώ και όχι ευρώ. Με το ποσό λοιπόν των αποσβέσεων γίνεται η εξής εγγραφή: Χρέωση Πίστωση 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος 500, Αποσβέσεις Μηχανηµάτων 12. Μηχανήµατα-Μηχ.Εγκαταστ. 500, Αποσβεσµένα Μηχανήµατα Υπολογισµός Αποσβέσεων 01/01-18/01/2010 Ο λογαριασµός «αποσβεσµένα µηχανήµατα», µετά την παραπάνω λογιστική εγγραφή, εµφανίζεται µε πιστωτικό υπόλοιπο ευρώ. Στη συνέχεια, χρεώνεται ο λογαριασµός µε ευρώ για να εξισωθεί και πιστώνεται ο λογαριασµός µε το ίδιο ποσό. Η εγγραφή γίνεται µε λογιστικό σηµείωµα, ως εξής: Χρέωση Πίστωση 12. Μηχανήµατα-Μηχ.Εγκαταστ , Αποσβεσµένα Μηχανήµατα 12. Μηχανήµατα-Μηχ.Εγκαταστ , Μηχανήµατα Απογραφής Μεταφορά αντίθετου λογ. Στον κύριο λογ. 23

25 1.6.4 Λογαριασµός 13 «Μεταφορικά Μέσα» Τα µεταφορικά µέσα αποσβένονται κατά τον ίδιο τρόπο που αποσβένονται και τα µηχανήµατα. Αξίζει να σηµειωθεί, πως η µηχανή του αυτοκινήτου αποτελεί δαπάνη βελτίωσης και για το λόγο αυτό προσαυξάνει την αξία του αυτοκινήτου και υπόκειται σε ετήσια απόσβεση µε τον ίδιο συντελεστή που αποσβένεται και η υπόλοιπη αξία του. Τα λάστιχα όµως του αυτοκινήτου θεωρούνται ανταλλακτικά και αποσβένονται εφάπαξ, µέσα στη χρήση που χρησιµοποιήθηκαν (Υπ. Οικ /58). Παράδειγµα αντικατάστασης παλαιού αυτοκινήτου µε καινούριο: Στο βιβλίο απογραφών και ισολογισµών της εταιρίας «ΠΡΟΜΑΣ» Α.Ε., εµφανίζεται στις 31/12/09 ένα φορτηγό αυτοκίνητο της, καταχωρηµένο ως εξής: ΠΑΓΙΟ 13 Μεταφορικά µέσα Φορτηγά απογραφής Αποσβεσµένα φορτηγά Αναπόσβεστη αξία Στις 11/04/10, συµφωνεί η εταιρία «ΠΡΟΜΑΣ» Α.Ε. µε την αντιπροσωπεία αυτοκινήτων «ΒΙΜΑΛ» Α.Ε., να δώσει σ αυτήν το παλαιό φορτηγό αυτοκίνητο και να πάρει απ αυτήν ένα καινούριο φορτηγό. Το παλαιό φορτηγό το παίρνει πίσω η αντιπροσωπεία αντί ευρώ Φ.Π.Α. σύνολο ευρώ. Το νόµιµο ποσοστό απόσβεσης των φορτηγών αυτοκινήτων είναι 20% ετησίως. Λύση 31/12/10 ενέργεια: α) Επειδή το πιο πάνω φορτηγό αυτοκίνητο πωλείται, θα πρέπει να υπολογισθούν αποσβέσεις από 1/01/10 και µέχρι την ηµέρα της πώλησής του. Το ποσοστό της ετήσιας απόσβεσης είναι 20% και η αρχική αξία του φορτηγού είναι ευρώ. 24

26 Το χρονικό διάστηµα για τον υπολογισµό της απόσβεσης είναι, από 1/01/10-21/04/10, 3 µήνες και 21/30 = 0,7 του µήνα που υπολογίζεται ως ολόκληρος µήνας. ηλαδή σύνολο 4 µήνες (Εγκ. Υπ. Οικ /πολ. 1122/03) Κατά συνέπεια έχουµε: *20%*4/12= 5333,34 ευρώ = απόσβεση Με το ποσό αυτό της απόσβεσης, στο ηµερολόγιο διαφόρων πράξεων γίνεται η εξής εγγραφή: Χρέωση Πίστωση 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος 5.333, Αποσβέσεις αυτοκινήτων φορτηγών 13. Μεταφορικά Μέσα 5.333, Αποσβεσµένα Φορτηγά Υπολογισµός Αποσβέσεων 01/01-21/04/2010 Ο λογαριασµός «Αποσβεσµένα φορτηγά», µετά την παραπάνω εγγραφή, βρίσκεται µε πιστωτικό υπόλοιπο ,34 = ,34 ευρώ. Επειδή το φορτηγό πωλείται, ο λογαριασµός αυτός θα χρεωθεί για να εξισωθεί και θα πιστωθεί ο κύριος λογ µε το ίδιο ποσό. Η εγγραφή αυτή γίνεται στο ηµερολόγιο διαφόρων πράξεων, ως εξής: Χρέωση Πίστωση 13. Μεταφορικά Μέσα , Αποσβεσµένα Φορτηγά 13. Μεταφορικά Μέσα , Φορτηγά Απογραφής Μεταφορά αποσβέσεων στον κύριο λογαριασµό Μετά από τις παραπάνω εγγραφές, ο λογαριασµός εµφανίζει της εξής κίνηση: 25

27 Χρέωση Φορτηγά Απογραφής Πίστωση Αξία Κτήσης ,00 Αξία Πώλησης ,00 Αποσβέσεις ,34 Σύνολο ,34 ηλαδή ο λογ εµφανίζεται µε πιστωτικό υπόλοιπο ,34 ευρώ (95.333, =15.333,34 ευρώ.) Το ποσό αυτό θεωρείται κέρδος από την πώληση του φορτηγού αυτοκινήτου (αν το υπόλοιπο ήταν χρεωστικό θα θεωρούνταν ζηµιά). Στη συνέχεια, στο ηµερολόγιο διαφόρων πράξεων, χρεώνεται ο λογαριασµός µε το ποσό ,34 ευρώ για να εξισωθεί και πιστώνεται ο λογαριασµός «Κέρδη από εκποίηση µεταφορικών µέσων» µε το ίδιο ποσό. Οι αποσβέσεις του παλαιού φορτηγού αυτοκινήτου που πωλήθηκε είναι 5333,34 ευρώ. Θα πρέπει όµως να υπολογισθούν αποσβέσεις και για το καινούργιο φορτηγό αυτοκίνητο που αγοράστηκε στις 23/06/10 και άρχισε από την άλλη µέρα να χρησιµοποιείται. Η αξία αγοράς του είναι ευρώ, το ποσοστό απόσβεσης 20% και το χρονικό διάστηµα από 24/06/10-31/12/10 είναι 7 µήνες. Με τα δεδοµένα αυτά οι αποσβέσεις υπολογίζονται ως εξής: *20%*7 µήνες/12 µήνες=11.666,66ευρώ = αποσβέσεις καινούργιου φορτηγού. Με τις αποσβέσεις του καινούργιου φορτηγού αυτοκινήτου, στο ηµερολόγιο, εγγραφών ισολογισµών γίνεται η εξής εγγραφή: 26

28 Χρέωση Πίστωση 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος , Αποσβέσεις αυτοκινήτων φορτηγών 13. Μεταφορικά Μέσα , Αποσβεσµένα Φορτηγά Υπολογισµός Αποσβέσεων φορτηγών αυτοκινήτων Στη συνέχεια, µε το σύνολο των αποσβέσεων που είναι ευρώ (5.333, ,66= ευρώ), στο ηµερολόγιο εγγραφών ισολογισµών γίνεται η εξής εγγραφή: Χρέωση Πίστωση 80. Γενική Εκµετάλλευση , Λογαριασµός Γενικής Εκµετάλλευσης 66. Αποσβέσεις παγίων ενσώµ/νων στο λειτ.κόστος , Αποσβέσεις αυτοκινήτων φορτηγών Μεταφορά Αποσβέσεων στο λογ Λογαριασµός 14 «Έπιπλα & Λοιπός Εξοπλισµός» Στους οικείους υπολογαριασµούς του 14 παρακολουθούνται τα έπιπλα και ο λοιπός εξοπλισµός των διαφόρων κτιριακών χώρων της οικονοµικής µονάδας (π.χ. γραφείων, εργοστασίων, εργαστηρίων, καταστηµάτων, ή αποθηκών). Τα έπιπλα και ο λοιπός εξοπλισµός αποσβένονται κάθε χρόνο κανονικά µε τα νόµιµα ποσοστά, όπως ακριβώς γίνεται και µε τα µηχανήµατα. Φυσικά, τα νόµιµα αυτά ποσοστά που ονοµάζονται ποσοστά τακτικών αποσβέσεων είναι υποχρεωτικά. Η αξία από τα ποτήρια, πιάτα, πετσέτες, σεντόνια και άλλα παρόµοια των ξενοδοχείων, σανατορίων, κλινικών, εκπαιδευτηρίων, κέντρων διασκέδασης και εστιατορίων υπόκειται σε ετήσια απόσβεση 30% και οι κουρτίνες, τα ανθοδοχεία και οι τσιγαροθήκες µε τον ίδιο συντελεστή 30%. Όταν τα είδη αυτά αγοράζονται και χρησιµοποιούνται από τις λοιπές επιχειρήσεις, το ετήσιο ποσοστό απόσβεσης είναι 20% (Π.. 299/03). Αν η αξία του καθένα από τα πάγια αυτά στοιχεία είναι µέχρι 600 ευρώ, τότε αυτά 27

29 µπορούν ν αποσβεστούν και εφάπαξ (άρθρο 31παρ. 1στΝ.2238/94,Π.. 299/03). Τα είδη εξοπλισµού γραφείων (π.χ. αριθµοµηχανές, φωτοτυπικά µηχανήµατα, όργανα εργαστηρίων κλπ.) αποσβένονται µε ετήσιο ποσοστό 15% ή 20%. Αν αυτά τα είδη εξοπλισµού χρησιµοποιούνται ως µέσα εκπαίδευσης, τότε το ετήσιο ποσοστό είναι 29% ή 35% (Π..299/03). Οι πίνακες ζωγραφικής δεν υπόκεινται σε ετήσια απόσβεση, γιατί θεωρούνται από το νόµο ότι είναι στοιχεία που δεν φθείρονται µε την πάροδο του χρόνου. Αν όµως υποστούν ζηµιά για οποιοδήποτε λόγο, η ζηµιά αυτή αναγνωρίζεται φορολογικά (Υπ. Οικ.Α11139/71). Οι φωτεινές επιγραφές και τα παρόµοια πάγια αποσβένονται ανάλογα µε την πιθανή ωφέλιµη ζωή τους και όχι µε πάγιο συντελεστή ( Στ. Ε. 1587/66). Η αξία αγοράς των ηλεκτρονικών υπολογιστών υπόκειται σε ετήσια απόσβεση 24% ή 30% και αν χρησιµοποιούνται ως µέσα εκπαίδευσης 34% ή 40%. Τα προγράµµατα των ηλεκτρονικών υπολογιστών αποσβένονται µε συντελεστή 24% ή 30% ετησίως (Π..299/03). Η απόσβεση όµως των Η/Υ και των προγραµµάτων µπορεί να γίνεται και εφάπαξ κατά τη χρήση µέσα στην οποία τίθενται σε λειτουργία (Π.. 299/03, άρθρο 4 παρ. 9 Ν. 2753/99). Ιδιορρυθµία υπάρχει στα ζώα, που παραµένουν στην επιχείρηση πάνω από µια χρήση και συµβάλλουν στην αναπαραγωγή ή στην παραγωγή. Η απόσβεση πάνω στην αξία αποτίµησης των ζώων αυτών διενεργείται ανάλογα µε την ετήσια φθορά, που υφίσταται το ζώο, δηλαδή µε βάση την αποσβεστέα αξία και την ωφέλιµη διάρκεια ζωής τους, χωρίς φυσικά να εφαρµόζεται ο ανώτερος και ο κατώτερος συντελεστής απόσβεσης (Στ. Ε. 1449/64, Εγκ. Υπ. Οικ /πολ. 1184/98, /πολ. 1122/03) Λογαριασµός 16 «Ασώµατες Ακινητοποιήσεις & Έξοδα Πολυετούς Απόσβεσης» Ασώµατες ακινητοποιήσεις (άυλα πάγια στοιχεία) Άυλα πάγια στοιχεία είναι εκείνα τα ασώµατα αγαθά που είναι δυνατό να αποτελέσουν αντικείµενο συναλλαγής, είτε αυτά µόνα, είτε µαζί µε την επιχείρηση. 28

30 Τα άυλα πάγια στοιχεία αποκτούνται από την επιχείρηση, µε σκοπό να χρησιµοποιηθούν παραγωγικά για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο από ένα έτος και διακρίνονται στις εξής δύο κατηγορίες: α) στα δικαιώµατα που είναι π.χ. τα διπλώµατα ευρεσιτεχνίας, τα εµποροβιοµηχανικά σήµατα, η πνευµατική ιδιοκτησία κλπ. β) στις πραγµατικές καταστάσεις, ιδιότητες και σχέσης που είναι π.χ. η πελατεία, η φήµη, η πίστη, η καλή οργάνωση της επιχείρησης, η ειδίκευση στην παραγωγή ορισµένων αγαθών κλπ. Τα στοιχεία αυτής της κατηγορίας συνθέτουν, κατά κύριο λόγο, την «υπεραξία» ή τη «φήµη και πελατεία» της επιχείρησης και της δίνουν συνολική αξία µεγαλύτερη από εκείνη που προκύπτει από την αποτίµηση των επιµέρους περιουσιακών της στοιχείων. Τα άυλα πάγια στοιχεία που αποκτούνται από τρίτους καταχωρούνται στο λογαριασµός 16 µε την αξία κτήσης τους, ενώ εκείνα που δηµιουργούνται από την επιχείρηση σε έξοδα αυτά αποσβένονται τµηµατικά και όχι εφάπαξ µέσα σε ένα χρόνο. Στο λογαριασµό 16 καταχωρούνται και τα ειδικά έξοδα απόκτησης των άυλων πάγιων στοιχείων, όπως είναι π.χ. οι δικηγορικές αµοιβές, τα συµβολαιογραφικά έξοδα κλπ. Όταν συµφωνείται να καταβάλλεται στον τρίτο επιπλέον και ένα άλλο ποσό µηνιαίως ή ετησίως, το επιπλέον αυτό ποσό καταχωρείται στη χρέωση του λογαριασµού και όχι στο λογαριασµό 16. Στο λογαριασµό «υπεραξία της επιχείρησης» η υπεραξία που δηµιουργείται κατά την εξαγορά ή συγχώνευση ολόκληρης της επιχείρησης αποσβένεται είτε εφάπαξ, είτε τµηµατικά, και ισόποσα σε περισσότερες από µία χρήσεις, οι οποίες, δεν είναι δυνατό να υπερβαίνουν τα 5 έτη, που πρέπει να είναι συνεχόµενα (Γ.Λ.Σ. παρ περ.3, άρθρο 43 παρ. 4β Ν. 2190/20). Ο λογαριασµός «δικαιώµατα βιοµηχανικής ιδιοκτησίας» αποσβένεται µε ισόποση ετήσια απόσβεση, µέσα στο χρόνο της παραγωγικής χρησιµότητάς τους, εκτός αν από το νόµο καθορίζεται συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα απόσβεσης. Στους λογαριασµούς και παρακολουθούνται οι παραχωρήσεις για εκµετάλλευση ορυχείων-µεταλλείων-λατοµείων κλπ. 29