Ομιλία Α.Ξανθού στη διημερίδα για την ΠΦΥ Η πολιτική συγκυρία στο χώρο της Υγείας Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι το ΕΣΥ έχει σήμερα πολλαπλά προβλήματα και συσσωρευμένες ελλείψεις υποδομών, εξοπλισμού, υλικών αλλά κυρίως ανθρώπινου δυναμικού. Η πιο σημαντική και κρίσιμη έλλειψη του όμως είναι η ανυπαρξία ενός οργανωμένου συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ( ΠΦΥ), ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα. To Εθνικό Σύστημα Υγείας ήταν η μεγάλη τομή της μεταπολίτευσης στο Κοινωνικό Κράτος στην Ελλάδα. Όμως ήταν μια θεσμική τομή που είχε ένα σημαντικό έλλειμμα εφαρμογής, τη μη ανάπτυξη ενός Εθνικού Δικτύου Δημόσιων Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στα αστικά κέντρα, πέραν των ΚΥ στην ύπαιθρο που όντως αναβάθμισαν την περίθαλψη στις αγροτικές περιοχές της χώρας. Το έλλειμμα της ΠΦΥ αποτέλεσε και την «αχίλλειο πτέρνα» του ΕΣΥ, συνέβαλλε καθοριστικά στο να διαιωνιστούν και να γιγαντωθούν οι βασικές παθογένειες και στρεβλώσεις του ελληνικού Συστήματος Υγείας που είναι ο νοσοκομειοκεντρικός και ιατροκεντρικός του χαρακτήρας, η ανυπαρξία εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και την αγωγή υγείας, η υπερπροσφορά και ο υπερκορεσμός εξειδικευμένων γιατρών και ακριβού ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη διαγνωστικών κέντρων και ιδιωτικών μονάδων νοσηλείας και αποκατάστασης. Έτσι οργανώθηκε και συντηρήθηκε ένα καθεστώς μη τεκμηριωμένης επιστημονικά ιατρικής πρακτικής, προκλητής ζήτησης εξετάσεων, φαρμάκων και νοσηλευτικών πράξεων, συναλλαγής με τα ισχυρά συμφέροντα των προμηθειών υγείας και φαρμάκου, ανυπαρξίας μηχανισμών ελέγχου του κόστους και της ποιότητας των υπηρεσιών, ανοχής και συχνά συγκάλυψης των κοινωνικά εγκληματικών φαινομένων σπατάλης, διαφθοράς και εκμετάλλευσης του αρρώστου. Τα επακόλουθα αυτής της προβληματικής λειτουργίας του ΕΣΥ είναι η κατακερματισμένη και ασυνεχής υγειονομική φροντίδα, η ανεπαρκής πρόληψη και αγωγή υγείας, η αρνητική εξέλιξη των δεικτών υγείας του πληθυσμού σε αντίθεση με χώρες της Ευρώπης που επένδυσαν στην ΠΦΥ, η υποκατάσταση υπηρεσιών ΠΦΥ με νοσοκομειακές με αποτέλεσμα την «ασφυξία» στα ΤΕΠ και στα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία, η διεύρυνση του «ζωτικού χώρου» για την επιχειρηματική παρέμβαση του ιδιωτικού τομέα στο χώρο της διάγνωσης, θεραπείας και αποκατάστασης, η δημιουργία εκτεταμένης ζώνης «υγειονομικής φτώχειας» στην κοινωνία. Οι παρεμβάσεις που προωθήθηκαν μετά την κρίση και τις μνημονιακές δεσμεύσεις, εξαντλήθηκαν στη γνωστή συνταγή των περικοπών και της απαξίωσης των δημόσιων δομών και δεν αντιμετώπισαν τα δομικά προβλήματα του Συστήματος Υγείας, δεν περιόρισαν αποτελεσματικά τους μηχανισμούς αδιαφάνειας και ανομίας,αλλά αντίθετα μετακύλισαν το κόστος περίθαλψης από το Κράτος και το Ασφαλιστικό Σύστημα στην τσέπη των πολιτών και οδήγησαν στην παθητική ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περίθαλψης. Το στοίχημα για την κυβέρνηση σήμερα είναι, μέσα σε συνθήκες δημοσιονομικής πειθαρχίας και παρατεινόμενης λιτότητας, να διασφαλίσει ταυτόχρονα και τη στήριξη του ΕΣΥ, και την «ηθικοποίηση» του, και την ριζική του ανασυγκρότηση σε νέες βάσεις, και την σταδιακή ανακούφιση των πολιτών από τις πολλαπλές επιβαρύνσεις της προηγούμενης περιόδου.
Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας δίνει καθημερινή μάχη για τη λειτουργική σταθεροποίηση του ΕΣΥ έχοντας διασφαλίσει : 1. αυξημένη χρηματοδότηση του ΕΣΥ το 2016 και μια σημαντική ενίσχυση με προσλήψεις μόνιμου και επικουρικού προσωπικού 2. καθολική υγειονομική κάλυψη του πληθυσμού με διασφαλισμένη δωρεάν πρόσβαση των ανασφάλιστων στις δημόσιες δομές χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια και διακρίσεις, μια παρέμβαση τομή για την προσέγγιση της Υγείας ως κοινωνικού αγαθού που η Πολιτεία οφείλει να παρέχει με εγγυημένο τρόπο σε όλους, ανεξάρτητα από εργασιακό-ασφαλιστικό-εισοδηματικό status των ανθρώπων. Η κοινωνική βαρβαρότητα μιας χώρας με ανασφάλιστους που δεν μπορούσαν να χειρουργηθούν, με καρκινοπαθείς χωρίς θεραπεία, με εγκύους χωρίς παρακολούθηση, με ανεμβολίαστα παιδιά, ξεπερνιέται οριστικά με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση για την καθολική πρόσβαση των πολιτών χωρίς ασφάλιση στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας. 3. παρεμβάσεις «ηθικοποίησης» του Συστήματος Υγείας ( λίστα χειρουργείου, εξυγίανση στο ΚΕΕΛΠΝΟ, διαφάνεια στη διαπραγμάτευση των τιμών των φαρμάκων, αναδιοργάνωση του συστήματος προμηθειών ) 4. οργανωμένη υγειονομική φροντίδα των προσφύγων-μεταναστών, σε συνεργασία με τις ένοπλες δυνάμεις, τις ΜΚΟ, τους εθελοντές και αλληλέγγυους πολίτες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στη βελτίωση των όρων διαβίωσης και ατομικής υγιεινής στους καταυλισμούς, στην επιδημιολογική επιτήρηση των λοιμώξεων, στον καθολικό εμβολιασμό των παιδιών και στα μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας. 5. ανασυγκρότηση-μεταρρύθμιση του ΕΣΥ με προτεραιότητα στην ΠΦΥ, στο Σύστημα Διοίκησης και Προμηθειών,στην Ψυχική Υγεία και στη Δημόσια Υγεία. Για το Υπουργείο Υγείας, η στρατηγική απάντηση στην υγειονομική κρίση, στην καθολική κάλυψη και αξιόπιστη φροντίδα του πληθυσμού και στην επιστημονικά τεκμηριωμένη άσκηση της ιατρικής, είναι η ΠΦΥ ως πυλώνας ενός αναβαθμισμένου Δημόσιου Συστήματος Υγείας. Αυτή είναι η μεγάλη μεταρρύθμιση που εκκρεμεί στην Υγεία, την οποία οφείλουμε με όραμα, σοβαρό σχέδιο και μελετημένα βήματα να προωθήσουμε και να υλοποιήσουμε σταδιακά. Είμαστε λοιπόν στην αφετηρία μιας σημαντικής μεταρρυθμιστικής τομής που εμπνέεται από τις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της Διακήρυξης της Άλμα Άτα το 1978, αρχές που διέπονταν από την κουλτούρα της ΠΦΥ, από τη δικαιωματική και ολιστική προσέγγιση της Υγείας και αποτέλεσαν διαχρονικά σημείο αναφοράς και πολιτικό αίτημα για τους προοδευτικούς γιατρούς-υγειονομικούς όλου του κόσμου. Και έχουμε τη χαρά σήμερα, πολλά χρόνια μετά, να παρουσιάζουμε -παρουσία της επικεφαλής του ΠΟΥ Ευρώπης κας Jakab- ένα πολιτικό σχέδιο αναδιοργάνωσης της ΠΦΥ στην Ελλάδα που εδράζεται στις αρχές και αξίες της καθολικότητας, της ισότιμης πρόσβασης, της ποιοτικής και αποτελεσματικής φροντίδας. Σχεδιάσαμε και υλοποιούμε σταδιακά μια διαρθρωτική αλλαγή στο Σύστημα Υγείας, μια επανεκκίνηση της ΠΦΥ που βασίζεται στην ανθρωποκεντρική λογική, στην τομεοποιημένη διάρθρωση των υπηρεσιών, στην εγγύτητα στον πληθυσμό αναφοράς, στην τοπική δικτύωσης
και στον κοινοτικό τους προσανατολισμό, στην πρόληψη και προαγωγή της Δημόσιας Υγείας, στην παρέμβαση στους κοινωνικούς προσδιοριστές της Υγείας (απασχόληση, εισόδημα, διατροφή, συνθήκες διαβίωσης και ατομικής υγιεινής, συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, περιβαλλοντική προστασία, stress, εξαρτησιογόνες ουσίες, σωματική άσκηση κλπ). Ποιος είναι ο πυρήνας αυτού του νέου μοντέλου ΠΦΥ; Κεντρικά του στοιχεία είναι η αποκεντρωμένη δημόσια δομή ΠΦΥ ( τοπική μονάδα υγείας ή ιατρείο γειτονιάς), ο οικογενειακός γιατρός και η διεπιστημονική ομάδα υγείας που έχουν στην ευθύνη τους συγκεκριμένο πληθυσμό αναφοράς, οι τομεοποιημένες υπηρεσίες και ο κοινοτικός προσανατολισμός τους, η ολιστική φροντίδα υγείας ( από την πρόληψη και τους εμβολιασμούς μέχρι τους προσυμπτωματικούς ελέγχους, την κλινική και εργαστηριακή παρακολούθηση των χρονίων νοσημάτων, την παραπομπή στα άλλα επίπεδα του Συστήματος και την αποθεραπεία-αποκατάσταση). Πρόκειται στην κυριολεξία για αλλαγή παραδείγματος στο χώρο της Υγείας : από την αρρύθμιστη, αποσπασματική και ανεξέλεγκτη αγορά στην οργανωμένη και συνεχή φροντίδα και από τη στενά θεραπευτική-επιδιορθωτική λογική του συστήματος στην ενίσχυση της πρόληψης της νόσου και της αγωγής υγείας. Είναι φανερό ότι αυτή η αλλαγή παραδείγματος απαιτεί αλλαγή κουλτούρας, συνείδησης και συμπεριφοράς τόσο από τη πλευρά των γιατρών και των υπόλοιπων επαγγελματιών υγείας, όσο και από την πλευρά των ασθενών και των εκπροσωπήσεων τους. Φυσικά χρειάζονται κοινωνικές συμμαχίες, αξιόπιστα βήματα, συνέργειες με την Αυτοδιοίκηση και τις κοινωνικές της υπηρεσίες, προσπάθεια να κερδηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών.πάνω απ όλα όμως χρειάζεται εφαρμοσμένη προοδευτική πολιτική υγείας που αλλάζει τους συσχετισμούς και τις ισορροπίες του χθές από τη σκοπιά των επιδημιολογικά τεκμηριωμένων αναγκών των πολιτών και όχι μόνο από τη σκοπιά των καλώς νοούμενων συμφερόντων των υγειονομικών. Για την κυβέρνηση το δίλημμα δεν είναι ανάμεσα στο συμβιβασμό με τη δύσκολη πραγματικότητα και στη μίζερη διαχείριση ενός συστήματος χωρίς προοπτική από τη μια και στην απλή εκφώνηση μιας δήθεν ριζοσπαστικής «γραμμής» που ξεκινά και τελειώνει στο «δωρεάν υγεία για όλο το λαό», από την άλλη. Αυτό που χρειάζεται είναι όραμα, στρατηγική, σχέδιο αλλαγών και μεταρρυθμίσεων με προοδευτικό περιεχόμενο, συγκεκριμένα βήματα αλλαγής των κοινωνικών και πολιτικών συσχετισμών στην Υγεία. Βήματα που εγγυώνται με ασφάλεια την αξιόπιστη και αξιοπρεπή υγειονομική φροντίδα των ανθρώπων και ταυτόχρονα προωθούν τις τομές-μετασχηματισμούς που απαιτούνται στη οργάνωση και λειτουργία του ΕΣΥ και της Δημόσιας περίθαλψης. Και τέτοια βήματα έχουμε κάνει ήδη αρκετά ( νόμος για την καθολική πρόσβαση στο ΕΣΥ, ενίσχυση των νοσοκομείων με πόρους και προσωπικό, έμφαση στα δικαιώματα των ασθενών και στη διαφανή διακυβέρνηση του συστήματος, αναπροσανατολισμός δημόσιων πόρων από τον ιδιωτικό τομέα προς το Δημόσιο Σύστημα Υγείας μέσω των συμβάσεων του ΕΟΠΥΥ με τις ΥΠΕ και τη χρηματοδότηση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των ανασφάλιστων ) και προωθούμε ακόμα περισσότερα με το σχέδιο της ΠΦΥ, με την ενεργοποίηση της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης για τις συμβάσεις με τους ιδιώτες παρόχους και τις τιμές αποζημίωσης των ακριβών και καινοτόμων φαρμάκων, με τη δημιουργία συστήματος αξιολόγησης τεχνολογίας υγείας ( ΗΤΑ).
Κάποιοι μας λένε ότι το σχέδιο σας είναι καλό αλλά ουτοπικό και ανεφάρμοστο. Δεν μπορεί να υλοποιηθεί σε μια χώρα με στενότητα πόρων και με τη δεδομένη διάρθρωση του χώρου της Υγείας. Ίσα-ίσα, ακριβώς επειδή δεν έχουμε την πολυτέλεια της σπατάλης ανθρώπινων και υλικών πόρων που συνεπάγεται το σημερινό στρεβλό και ανεπαρκές δίκτυο εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών, χρειαζόμαστε ένα νέο μοντέλο οργάνωσης των δημόσιων δομών ΠΦΥ, που έχει αποδειχθεί από τη βιβλιογραφία και τη διεθνή εμπειρία ότι είναι η μόνη που μπορεί να εγγυηθεί την ποιοτικότερη φροντίδα, την ορθολογικότερη χρήση διαγνωστικών εξετάσεων και φαρμάκων, τη βελτίωση των δεικτών υγείας του πληθυσμού και την οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας. Βεβαίως θα χρειαστεί μια κρίσιμη επένδυση σε υποδομές και κυρίως σε καλά μετεκπαιδευμένο στην ΠΦΥ και την οικογενειακή ιατρική προσωπικό, μια επένδυση όμως που θα αποδώσει πολλαπλάσιο κοινωνικό όφελος καλύτερης φροντίδας αλλά και μακροπρόθεσμα μικρότερου κόστους. Αυτή η κυβέρνηση έχει δώσει δείγματα γραφής για την πολιτική προτεραιότητα που δίνει στη δημόσια περίθαλψη και στο Κοινωνικό Κράτος και σχεδιάζει χρόνο με το χρόνο να δημιουργεί παράλληλα με την ανάπτυξη της οικονομίας- «δημοσιονομικό χώρο» για Κοινωνικό Κράτος και Δημόσια Υγεία, συγκλίνοντας σταδιακά με τους μέσους όρους της ΕΕ στον κοινωνικό προϋπολογισμό και στις δημόσιες δαπάνες υγείας που στην ΕΕ είναι στο 6,5-7,0% του ΑΕΠ αντί του 5-5,5% στην Ελλάδα ). Σ αυτό το πλαίσιο εκκρεμεί και μια σοβαρή συζήτηση για το παρόν και το μέλλον των επαγγελματιών υγείας, ειδικά των νέων γιατρών που συνεχίζουν να «παράγονται» με «πληθωριστικό» τρόπο και σήμερα μεταναστεύουν στο εξωτερικό αποστερώντας τη χώρα από εξαιρετικής ποιότητας επιστημονικό δυναμικό. Η μόνη αξιόπιστη απάντηση στο ιατρικό brain drain είναι η αξιοπρεπής επιστημονική και επαγγελματική προοπτική των νέων γιατρών μέσα από ένα αναβαθμισμένο Δημόσιο Σύστημα Υγείας που δίνει νέες ευκαιρίες ( η ΠΦΥ προσφέρεται γι αυτό), που «ανοίγει» το κλειστό σύστημα των συμβάσεων με τον ΕΟΠΥΥ, που αναβαθμίζει με ενιαίο τρόπο την ιατρική εκπαίδευση στη διάρκεια της ειδικότητας και αλλάζει την ισορροπία ανάμεσα στους γιατρούς υπερ-εξειδικευμένων ειδικοτήτων και στους γενικούς-οικογενειακούς γιατρούς. Κάποιοι άλλοι μας λένε ότι αυτό είναι ένα σχέδιο που δεν αρμόζει στις ανάγκες μιας ευρωπαϊκής χώρας, αλλά προσιδιάζει σε τριτοκοσμικές χώρες! Η διημερίδα, με την συζήτηση για τη διεθνή και ευρωπαϊκή εμπειρία από τις μεταρρυθμίσεις στην ΠΦΥ, ελπίζουμε ότι θα αποδείξει πόσο αβάσιμο είναι αυτό το επιχείρημα. Και κάποιοι τρίτοι μας λένε ότι αντί να στηρίξουμε τις υπάρχουσες δομές του ΠΕΔΥ που όντως έχουν αποδιοργανωθεί μετά την υποτιθέμενη «μεταρρύθμιση» του ν.4238, κάνουμε σχέδια επί χάρτου χωρίς επαφή με την πραγματικότητα. Ούτε αυτό το επιχείρημα ισχύει. Παράλληλα με την προετοιμασία της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ που θα υλοποιηθεί σταδιακά - ξεκινώντας από 4 αστικές περιοχές της χώρας - και θα προχωρήσει με προσεκτικά και σίγουρα βήματα, φροντίζουμε ταυτόχρονα να ενισχύουμε και να νοικοκυρεύουμε τις σημερινές δομές. Έχουμε ήδη κερδίσει πάνω από 3 εκ.ευρώ το χρόνο από την μεταστέγαση δομών του ΠΕΔΥ σε ιδιόκτητα κρατικά κτήρια. Προωθείται η συγκεντροποίηση των εργαστηριακών εξετάσεων και η λειτουργία εργαστηρίων αναφοράς σε κάθε ΥΠΕ που θα εξυπηρετούν πληρέστερα τα περιφερειακά εργαστήρια και τους ασφαλισμένους-ανασφάλιστους. Ενισχύουμε με
επικουρικούς γιατρούς τις δομές της ΠΦΥ ( ΚΥ-ΠΕΔΥ), εξισώσαμε βαθμολογικά και μισθολογικά τους γιατρούς ΠΑΑ του ΠΕΔΥ με τους γιατρούς ΕΣΥ, ετοιμάζουμε νομοθετική ρύθμιση για την ενιαιοποίηση του εργασιακού καθεστώτος των πολλών ταχυτήτων των γιατρών του ΠΕΔΥ, στη λογική της 2 ης ευκαιρίας για την ένταξη στο ΕΣΥ με σχέση ΠΑΑ, με ολιγόμηνο μεταβατικό διάστημα και με βάση υπαρκτές ανάγκες σε συγκριμένες ειδικότητες γιατρών. Προετοιμάζεται η συνέργεια ΠΕΔΥ-Νοσοκομείων και η αξιοποίηση, όπου είναι απαραίτητο, γιατρών με νοσοκομειακές ειδικότητες στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία, τα χειρουργεία ή τα εργαστήρια των δημόσιων νοσοκομείων. Όπως επίσης εξετάζεται η δυνατότητα 24ωρης εφημερίας ορισμένων δομών του ΠΕΔΥ, συμβάλλοντας έτσι στην αποσυμφόρηση των ΤΕΠ στην εφημερία. Και πάνω απ όλα έχουμε εξασφαλίσει φέτος την αυξημένη κρατική χρηματοδότηση της ΠΦΥ καθώς και την αυξημένη μεταβίβαση πόρων από τον ΕΟΠΥΥ. Ας είμαστε ειλικρινείς κι ας δούμε ψύχραιμα τις πραγματικές πολιτικές διαφορές γύρω από το θέμα της ΠΦΥ. Εμείς δεν έχουμε σκοπό να αιφνιδιάσουμε κανένα. Θα καταβάλουμε τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια για να υπάρξουν κοινωνικές συναινέσεις, ιδιαίτερα των άμεσα εμπλεκομένων υγειονομικών. Γι αυτό κάνουμε και τη διημερίδα αυτή. Για να ξεκινήσει ένας σοβαρός διάλογος πάνω σε ένα σχέδιο που δεν εξαντλείται σε αποσπασματικές ρυθμίσεις και διευθετήσεις ετερόκλητων επαγγελματικών συμφερόντων, αλλά έχει σαφές και ευδιάκριτο πολιτικό πρόσημο : «μεροληψία» υπέρ της δημόσιας περίθαλψης, προτεραιότητα στην ΠΦΥ, αντιμετώπιση των αναγκών υγείας των πολιτών με όρους καθολικότητας, ισότητας και ποιοτικής φροντίδας. Το πρόσημο αυτό δεν σχετίζεται μόνο με λόγους ιδεολογικής και πολιτικής αντίληψης αλλά κυρίως με λόγους κοινωνικής αναγκαιότητας, ιατρικής αποτελεσματικότητας και υγειονομικής ασφάλειας. Πουθενά στο κόσμο δεν υπάρχει αξιόπιστο σύστημα υγείας, ένας δηλαδή κατ εξοχήν χώρος αλληλεγγύης και κοινωνικής αναδιανομής, που να μην στηρίζεται στην προνομιακή παρουσία του Δημοσίου. Τα ιδιωτικοποιημένα συστήματα υγείας παράγουν υγειονομικές ανισότητες, χειρότερη φροντίδα για τους πολλούς, επιδείνωση των δεικτών υγείας και έκρηξη του κόστους ( βλ. ΗΠΑ ). Θεωρούμε λοιπόν ότι πίσω λοιπόν από την αντιπαράθεση μερίδων του ιατρικού σώματος με το Υπουργείο Υγείας και πίσω από την αμφισβήτηση του σχεδίου για την ΠΦΥ, στην πραγματικότητα υπάρχει η αμφισβήτηση του δικαιώματος και της υποχρέωσης της Πολιτείας να ανασυγκροτήσει την ΠΦΥ με όρους Δημοσίου Συστήματος Υγείας. Αμφισβητείται το δικαίωμα και η υποχρέωση του Κράτους να διευρύνει το ρόλο και την επιρροή του ΕΣΥ σ ένα πεδίο που είχε εκχωρηθεί επί δεκαετίες προνομιακά στον ιδιωτικό και κυρίως τον επιχειρηματικό τομέα υγείας. Αμφισβητείται ένα πολιτικό σχέδιο με άλλες προτεραιότητες, που φιλοδοξεί να αυξήσει τη «χωρητικότητα» ( capacity ) του ΕΣΥ το οποίο θα επικουρείται από ένα ιδιωτικό τομέα με κανόνες και έλεγχο, που στηρίζει την οικονομική του βιωσιμότητα στη συγκεντροποίηση της χρηματοδότησης ( pool funding) και στη συνέργεια των πόρων του κρατικού προϋπολογισμού και της Κοινωνικής Ασφάλισης.
Εμείς θα συνεχίσουμε να επιχειρηματολογούμε για την ανάγκη μιας σοβαρής μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ, θα κάνουμε εξαντλητικό διάλογο και θα ακούσουμε με προσοχή τις τεκμηριωμένες αντιρρήσεις και τις βελτιωτικές προτάσεις. Θεωρούμε ότι πλέον υπάρχουν οι όροι και οι προϋποθέσεις για μια επανεκκίνηση της ΠΦΥ μέσα στο 2016, αισθητή στην καθημερινότητα των πολιτών, καθώς και για τα πρώτα βήματα ενός νέου μοντέλου που θα έχει μεν μακρύ χρονικό ορίζοντα πλήρους εφαρμογής αλλά θα λειτουργήσει πολύ γρήγορα ως πετυχημένο παράδειγμα, το οποίο η κοινωνία - και ελπίζουμε και οι άνθρωποι του συστήματος Υγείας - θα διεκδικήσουν τη γενίκευση του.