ΕΤΗΣΙΑ EKΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 2013

ΕΤΗΣΙΑ EKΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 2013 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ THΣ ΕΣΕΕ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΣΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 2013 Διορθώσεις: Βάσω Μπαχούρου Ηλεκτρονική σελιδοποίηση: ΣΥΝΘΕΣΗ Β. Γραμέλης Λ. Πεδιώτη, e-mail: synthesi@ath.forthnet.gr Σχεδίαση εξωφύλλου: Λ. Πεδιώτη Σχήμα 20.5 x 29.7, Σελίδες: 320 Copyright: ΙΝΕΜΥ, Αθήνα 2013 Απαγορεύεται κάθε ολική ή μερική αναπαραγωγή του έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ Πετράκη 16, 105 63 Αθήνα Tηλ.: 210.32.59.170, Fax: 210.32.59.229 www.inemy.gr, e-mail: info@inemy.gr Κεντρική διάθεση: ΙΝΕΜΥ, Πετράκη 16

Πρόλογος προέδρου Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου κ. Βασίλη Κορκίδη Το 2013 βρίσκει το ελληνικό εμπόριο αλλά και το σύνολο της μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι το οποίο διαμορφώνεται από τις εξελίξεις στη διαχείριση της κρίσης που βιώνει η οικονομία της χώρας μας. Από τη μία πλευρά, η πιθανή επανεκκίνηση της ανάπτυξης, εάν όλα πάνε καλά, θα επιτρέψει στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να ανακάμψουν και να καλύψουν μέρος του χαμένου εδάφους από την άλλη πλευρά, η συνέχιση της τρέχουσας εξαιρετικά αρνητικής κατάστασης για την οικονομία θα τις καταδικάσει σε μόνιμη δυσπραγία και στον διαρκή φόβο του λουκέτου. Δεδομένου ότι η πορεία της οικονομικής πολιτικής στη χώρα καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό εκτός των αρμόδιων παραγόντων της ελληνικής πολιτείας, είναι παρακινδυνευμένο ακόμη κάποιος να προβλέψει ποια θα είναι η πραγματική κατάληξη της σημερινής κατάστασης. Σε αυτό το πλαίσιο, αυτό που μπορούμε να πράξουμε με ασφάλεια είναι να παρακολουθήσουμε τα δεδομένα της συγχρονίας και να παρουσιάσουμε με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά της κρίσης που βιώνει σήμερα η ελληνική αγορά. Η Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου είναι μια καθιερωμένη πια προσπάθεια της ΕΣΕΕ να συγκεντρώνει σε έναν ενιαίο τόμο όλα τα στοιχεία που αφορούν τον κλάδο του εμπορίου στη χώρα μας. Είναι μια έκδοση που διασφαλίζει όχι μόνο την εγκυρότητα της τεκμηρίωσης αλλά και τη συνέχεια της ενημέρωσης, καθώς διαθέτουμε πλέον πλήρεις χρονοσειρές από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Περισσότερο, βέβαια, απ όλα αυτά είναι και μια ευκαιρία να συζητηθούν τα προβλήματα του εμπορίου και να ανοίξει ένας γενικός διάλογος για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας. Για πολλά χρόνια η ελληνική δημόσια σφαίρα «ταλαιπωρείται» από εύκολες απαντήσεις σε σύνθετα ερωτήματα, που χαρακτηρίζονται περισσότερο από ιδεοληψίες παρά από επιστημονική γνώση. Γι αυτόν το λόγο και ως ΕΣΕΕ επενδύουμε στην έρευνα και στη γνώση στο βαθμό που αυτό το οποίο χρειαζόμαστε πια είναι πληροφόρηση που θα επιτρέπει τη διαμόρφωση βιώσιμων σχεδίων για την ανάπτυξη. Θεμέλιος λίθος οποιασδήποτε συνδικαλιστικής παρέμβασης είναι η τεκμηρίωση. Στην εποχή της κρίσης, όπου οι κοινωνικοί εταίροι οφείλουν να είναι έτοιμοι να παρέμβουν στον δημόσιο διάλογο και στη διαβούλευση με αποφασιστικό τρόπο, είμαστε υποχρεωμένοι να τροφοδοτούμε τις συγκεκριμένες διαδικασίες με έγκυρη πληροφόρηση και καινοτόμες προτάσεις. Η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της πάντοτε προσπαθούσε να παρεμβαίνει στον δημόσιο διάλογο με τεκμηριωμένες θέσεις και να διατηρεί βάσεις δεδομένων με στοιχεία για την εμπορική επιχειρηματικότητα. Πρόλογος προέδρου 3

2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 4 Ειδικά στην περίοδο της κρίσης φροντίσαμε, με πολλαπλούς τρόπους, να αναδείξουμε όχι μόνο την εικόνα της αγοράς αλλά και τις λανθάνουσες εκφάνσεις της υφεσιακής συνθήκης που εκφεύγουν των πεδίων εφαρμογής των δημόσιων πολιτικών. Το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ) που ιδρύσαμε το 2009 συνιστά μια μόνιμη δομή τεκμηρίωσης και έρευνας, η οποία εφοδιάζει τους φορείς παραγωγής πολιτικής και ενημέρωσης της κοινής γνώμης με έγκυρο υλικό τεκμηρίωσης και έρευνες που χαρτογραφούν πολλαπλές πλευρές του εμπορίου στη χώρα μας. Το υψηλών προσόντων και ειδίκευσης επιστημονικό προσωπικό του ΙΝΕΜΥ βρίσκεται σε μια διαρκή αναζήτηση των κενών σημείων στη γνώση μας για την ελληνική αγορά και θα συνεχίσει να παράγει πρωτότυπες μελέτες. Σε αυτό το πλαίσιο δράσης κινείται και η φετινή Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου. Η εικόνα που καταγράφει η Έκθεση για το 2013 είναι πραγματικά αποκαρδιωτική. Συγκεκριμένες τάσεις που είχαν αρχίσει να διαφαίνονται ήδη από το 2011 φέτος έχουν πλέον καταστεί μια ιδιαίτερα ενοχλητική πραγματικότητα που οδηγεί το ελληνικό εμπόριο σε μια δομική κρίση επιβίωσης. Χαρακτηριστικά της οικονομικής και κοινωνικής φυσιογνωμίας του εμπορίου, τα οποία εξακολουθούσαν να διατηρούνται και εντός κρίσης, φαίνεται πως αρχίζουν και αυτά να μεταλλάσσονται με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον του κλάδου. Ενδεικτικά, τόσο η συνέχιση της πτώσης της απασχόλησης στο εμπόριο όσο και η εδραίωση απαισιόδοξων στάσεων στους εμπόρους για το μέλλον της επιχείρησής τους καταδεικνύουν το βάθος και την ένταση της κρισιακής κατάστασης. Ακόμη και στους νέους και στις γυναίκες, που έβρισκαν εργασιακή διέξοδο στον κλάδο, η τάση δείχνει ότι ακλουθούν πια τη γενική πτωτική κατεύθυνση. Έχοντας φτάσει σε επίπεδα απασχόλησης του 1997, νομίζω ότι πια μπορούμε να μιλήσουμε για ένα πρωτοφανές πισωγύρισμα που αλλάζει δραματικά τη μορφή της εμπορικής επιχειρηματικότητας στη χώρα. Η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου στα τέσσερα χρόνια που το Μνημόνιο καθόρισε τη ζωή κάθε Έλληνα εκπροσώπησε με όλες της τις δυνάμεις τα συμφέροντα και τα αιτήματα κάθε μικρομεσαίου της αγοράς, μεταφέροντας τη φωνή του και την αγωνία του στα κέντρα των πολιτικών αποφάσεων. Η δράση της ΕΣΕΕ είναι μια αχτίδα αισιοδοξίας στο σημερινό ζοφερό περιβάλλον, καθώς απέδειξε ότι η συντονισμένη κίνηση του εμπορικού κόσμου είναι δυνατόν να ασκήσει αποτελεσματική πίεση και, το κυριότερο, να αναδείξει την οπτική του εμπορίου σε μια εποχή συγκεχυμένης και μεταβαλλόμενης πληροφόρησης. Επιδιώξαμε και καταφέραμε, υπό πρωτόγνωρες συνθήκες, να προβάλουμε και να προαγάγουμε αξιοπρεπώς τις θέσεις μας, διατυπώνοντας με τεκμηριωμένο τρόπο τις προτάσεις και τις αντιρρήσεις μας. Επιλέξαμε ως εκπρόσωποι του ελληνικού εμπορίου να μην περιοριστούμε σε ενέργειες διαμαρτυρίας και σε στάσεις μόνιμης άρνησης, αλλά αντίθετα να καταθέτουμε διαρκώς σοβαρές προτάσεις και αντιπροτάσεις, χωρίς δημοσιονομικό κόστος, προσφέροντας λύσεις στα οικονομικά αδιέξοδα που προκαλούσαν και συνεχίζουν να προκαλούν τα υπερβολικά προαπαιτούμενα της Τρόικας. Απέναντι στην υστερία του καθημερινού πολιτικού και εν γένει δημόσιου διαλόγου αντιτάξαμε τον υπεύθυνο λόγο και τη σοβαρότητα που επιβάλλουν οι δύσκολες στιγμές που περνάει η πατρίδα μας. Δυστυχώς, δεν βρήκαμε από τους συνομιλητές μας την ανάλογη ανταπόκριση και σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας. Η χώρα μας έχει βρεθεί σε ένα ασφυκτικό πλαίσιο έξωθεν επιταγών, το οποίο, στις περισσότερες των περιπτώσεων, αναπαράγει μια στερεοτυπική και μη πραγματική εικόνα της ελληνικής οικονομίας και των προβλημάτων της. Και σε καμία περίπτωση δεν προωθήθηκε η απαραίτητη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και εκπρο-

σώπους της κοινωνίας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα εκρηκτικό κοινωνικό κλίμα που αγγίζει τα όρια της αποσταθεροποίησης. Η βελτίωση της κατάστασης στη χώρα μας δεν εξαρτάται μόνο από την πορεία των οικονομικών δεικτών, αλλά και από την εξάλειψη ενός επίφοβου συγκρουσιακού κλίματος στην ελληνική κοινωνία. Η κυβέρνηση οφείλει σε συνεννόηση με την αξιωματική αντιπολίτευση να διασφαλίσει την ομαλή διαχείριση της κατάστασης χωρίς περαιτέρω έκτροπα και αναταραχές. Δυστυχώς, η κατάρρευση του κοινωνικού διάλογου σε μια εποχή όπου η ελληνική κοινωνία τον χρειάζεται περισσότερο από ποτέ είναι ένα θλιβερό απότοκο της κρίσης, το οποίο πρέπει να αναιρέσουμε. Όπως μπορεί να γίνει αντιληπτό, τα τέσσερα χρόνια βαθιάς κρίσης έχουν στην κυριολεξία γονατίσει την ελληνική αγορά και έχουν θέσει όλους τους επιχειρηματίες υπό τη μέγγενη μιας πρωτοφανούς μείωσης του κύκλου εργασιών τους, που τους οδηγεί σε οριστική παύση πληρωμών. Σε αυτό το πλαίσιο, οι άμεσες προτεραιότητες του εμπορικού κόσμου σήμερα συνοψίζονται στους ακόλουθους άξονες: Νομοθετική προστασία της «εντός κρίσης μικρομεσαίας επιχείρησης» και αυτόματη υπαγωγή της σε καθεστώς ευνοϊκών φορολογικών και ασφαλιστικών ρυθμίσεων, ώστε να δοθεί μια ανάσα στις χειμαζόμενες επιχειρήσεις. Εφαρμογή «Τειρεσία» «δύο ταχυτήτων» και εννέα κατηγοριών με βαθμολόγιο («credit score») και μοριοδότηση («point system») κατά το αμερικανικό πρότυπο. Δημιουργία Αναπτυξιακής Τράπεζας μικρομεσαίων επιχειρήσεων και παραγωγική συμμετοχή του εμπορίου στο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) 2014-2020. Δεδομένου ότι το νέο ΕΣΠΑ θα είναι αποκεντρωμένο, η ΕΣΕΕ θα συνεργαστεί με τις 13 Περιφέρειες για την αποτελεσματική ένταξη του εμπορίου σε αυτό. Αλλαγές στο ασφαλιστικό καθεστώς των εμπόρων σε κρίση με πάγωμα, κεφαλαιοποίηση και μετατροπή οφειλών σε ασφαλιστικό χρόνο προστασία των «εντός κρίσης» οφειλετών με κατάργηση της ποινικοποίησης διαρκής ιατροφαρμακευτική κάλυψη όλων των ασφαλισμένων διεύρυνση της ασφαλιστικής βάσης του ΟΑΕΕ με δημιουργία ειδικής κλάσης και τέλος δυνατότητα ελεύθερης επιλογής χαμηλότερης ασφαλιστικής κατηγορίας. Ενότητα του εμπορικού κόσμου όλης της χώρας στην κατεύθυνση «καμία επιπλέον Κυριακή για τα καταστήματα, πέραν των 7 καθοριζόμενων από το νόμο», με μόνη εξαίρεση τις τουριστικές εμπορικές αγορές. Το επόμενο διάστημα θα φανερώσει τις προοπτικές για την έξοδο της οικονομίας μας από την κρίση και πώς επιτέλους θα καταστεί βιώσιμο το δημόσιο χρέος. Τα περιθώρια για την ελληνική αγορά είναι πλέον πολύ στενά και οι αντοχές των ελληνικών επιχειρήσεων εξαντλημένες. Είναι αναγκαίο να διασφαλιστούν πόροι που θα επιτρέψουν την οικονομική ανάκαμψη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η διαιώνιση του μνημονιακού μοντέλου οικονομικής πολιτικής υπονομεύει κάθε αναπτυξιακή προοπτική και διατηρεί τον φαύλο κύκλο της ύφεσης. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική αγορά θα συνεχίσει τον αγώνα της για επιβίωση και οι Έλληνες έμποροι θα βρεθούν για ακόμα μία φορά όρθιοι στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων. Ευελπιστώ ότι σύντομα όλοι οι Έλληνες έμποροι και καταναλωτές θα μπορέσουμε να ατενίσουμε το μέλλον με αισιοδοξία και καλύτερους οικονομικούς όρους. Πρόλογος προέδρου 5

Το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών Η Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου για το 2013 έρχεται να συνεχίσει μια μακρά παράδοση παραγωγής υλικού τεκμηρίωσης για το ελληνικό εμπόριο και την οικονομία εν γένει. Είναι αυτονόητο σε μια περίοδο πολυδιάστατης και πολλές φορές μη έγκυρης πληροφόρησης να διαμορφώνονται δίαυλοι ενημέρωσης που θα παρέχουν πλήρη και αναλυτικά στοιχεία, διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο. Ο σκοπός της λειτουργίας του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών είναι ακριβώς αυτός: η αποτύπωση και η ανάλυση των δεδομένων που επικρατούν στην ελληνική αγορά και στον κλάδο του εμπορίου, η επισήμανση των τάσεων που αναπτύσσονται και των προοπτικών που διανοίγονται, η διατύπωση προτάσεων για την καλύτερη δυνατή διαχείριση των διαπιστωμένων προβλημάτων. Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και αυτούς τους σκοπούς καλείται να εκπληρώσει η ερευνητική και επιστημονική δραστηριότητά μας. Είναι αναμενόμενο ότι και η φετινή Έκθεση εικονογραφεί ένα σκηνικό βαθιάς ύφεσης, που χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά και υπονομεύει τις αναπτυξιακές προοπτικές των ελληνικών επιχειρήσεων. Ωστόσο ευελπιστούμε ότι η παρουσίαση της δεινής θέσης των εμπορικών επιχειρήσεων και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων θα πυροδοτήσει τις κατάλληλες πολιτικές αντιδράσεις προτού η κατάσταση καταστεί μη αναστρέψιμη. Φροντίσαμε με τη συνδρομή εκλεκτών συνεργατών όχι μόνο να σκιαγραφήσουμε το οικονομικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί, αλλά και να επισημάνουμε αίτια, εμφανείς και λανθάνουσες εξελίξεις και να διερευνήσουμε τους όρους υπέρβασης της τρέχουσας δυσπραγίας. Είναι πίστη μας ότι και φέτος η Ετήσια Έκθεση θα συμβάλει στη βαθύτερη κατανόηση των χαρακτηριστικών της κρίσης και θα λειτουργήσει σαν εφαλτήριο για ειδικές και περιφερειακές μελέτες. Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συντελεστές της Έκθεσης και τους συνεργάτες του ΙΝΕΜΥ για την εξαιρετική δουλειά που έχουν κάνει και θα συνεχίσουν να κάνουν. Και φυσικά οφείλουμε να ευχαριστήσουμε το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΕΕ και ιδιαίτερα τον πρόεδρο κ. Βασίλη Κορκίδη και τον γενικό γραμματέα κ. Γιώργο Καρανίκα για την αμέριστη συμπαράσταση, ενθάρρυνση και στήριξη στο έργο μας. Το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών Βάλια Αρανίτου Διευθύντρια ΙΝΕΜΥ Επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης 7

Περιεχόμενα Εισαγωγή 13 Βασικές διαπιστώσεις 15 Μέρος Πρώτο Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα 21 1.1. Επισκόπηση διεθνών εξελίξεων και προοπτικών 23 1.2. Διεθνές εμπόριο προϊόντων και τιμές βασικών εμπορευμάτων 27 1.3. Μακροοικονομικές εξελίξεις σε οικονομίες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης 28 1.4. Μακροοικονομικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση 29 1.5. Μακροοικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα 31 1.6. Ελληνική οικονομία: Προοπτικές 35 Περιεχόμενα Μέρος Δεύτερο Η απασχόληση στο εμπόριο: Διάρθρωση και εξελίξεις 37 2.1. Η ελληνική αγορά εργασίας 39 2.1.1. Οι εξελίξεις στην απασχόληση 39 2.1.2. Οι βασικοί δείκτες της αγοράς εργασίας 43 2.1.3. Ανεργία: Επίπεδο και διάρθρωση 47 2.2. Η απασχόληση στο εμπόριο το 2013 49 2.2.1. Βασικές τάσεις 49 2.2.2. Συγκριτικά στοιχεία: Απασχόληση στο εμπόριο και στο σύνολο 51 2.3. Η απασχόληση στο εμπόριο: Μεταβολές 55 2.3.1. Οι μεταβολές στους κλάδους του εμπορίου 55 2.3.2. Οι μεταβολές κατά φύλο και ηλικία 57 2.3.3. Οι μεταβολές κατά θέση στο επάγγελμα 62 2.4. Οι ευέλικτες μορφές εργασίας στο εμπόριο 67 2.4.1. Η μερική απασχόληση 67 2.4.2. Η απασχόληση ορισμένου χρόνου 70 2.4.3. Λοιπές μορφές εργασίας 72 2.4.4. Ημέρες και ώρες εργασίας Υπερωρίες 73 Ημέρες εργασίας 73 Ώρες εργασίας 75 Η υπερωριακή απασχόληση στο εμπόριο 76 2.5. Κύρια επαγγέλματα στο εμπόριο 78 2.6. Η απασχόληση στις ελληνικές εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ 80 9

2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 2.7. Οι εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις, στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, στον κοινωνικό διάλογο στην Ελλάδα και στον κλάδο του εμπορίου κατά το 2013 90 2.7.1. Εισαγωγικά 90 2.7.2. Οι δεσμεύσεις του Μνημονίου για το έτος 2013 91 2.7.3. Οι εργασιακές σχέσεις μετά το Ν. 4093/2012 («Μνημόνιο ΙΙΙ») 94 2.7.3.1. Νέο σύστημα διαμόρφωσης κατώτατων μισθών 94 Νομοθετικός καθορισμός του κατώτατου μισθού 94 Χορήγηση επιδόματος γάμου 96 Ο νέος ρόλος της ΕΓΣΣΕ 96 2.7.3.2. Άλλες διατάξεις του Ν. 4093/2012 για τα εργασιακά 97 Νέο νομοθετικό καθεστώς αποζημίωσης υπαλλήλων 97 Νέες διατάξεις για το χρόνο εργασίας 99 Κατάτμηση αδείας 100 Απλοποίηση διαδικασιών ΣΕΠΕ 100 2.7.4. Άλλες εξελίξεις στην εργατική νομοθεσία κατά το έτος 2013 100 2.7.4.1. Οριστικοποίηση του νέου μηχανισμού διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού (Ν. 4172/2013) 100 Διαδικασία διαβούλευσης 101 2.7.4.2. Νέες εργασιακές ρυθμίσεις με το Ν. 4144/2013 103 2.7.4.3. Αναγνώριση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) ως θεσμικού κοινωνικού εταίρου 104 2.7.5. Οι εξελίξεις στις εθνικές συλλογικές διαπραγματεύσεις για την υπογραφή νέας ΕΓΣΣΕ 104 Οι θέσεις και οι αντιδράσεις των κοινωνικών εταίρων 105 Η νέα ΕΓΣΣΕ έτους 2013 107 2.7.6. Οι εξελίξεις στην κλαδική Συλλογική Σύμβαση του Εμπορίου κατά το 2013 108 Η απόκλιση των αποδοχών μεταξύ κλαδικής ΣΣΕ εμπορίου και νέων νόμιμων κατώτατων μισθών 109 Διαπραγματεύσεις για τη νέα κλαδική ΣΣΕ και οι θέσεις της ΕΣΕΕ 110 2.7.7. Λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές (Ν. 4177/2013) 112 Μέρος Τρίτο Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου: Τα οικονομικά αποτελέσματα, η κεφαλαιουχική διάρθρωση και η χρηματοδότηση των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ το 2012 115 3.1. Εισαγωγή Γενική εικόνα 117 3.1.1. Ο οικονομικός απολογισμός για τις εμπορικές επιχειρήσεις το 2012 117 3.1.2. Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2013 122 3.1.3. Οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2014 124 3.2. Ο οικονομικός απολογισμός για τις ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 128 3.2.1. Οι πωλήσεις και η κερδοφορία των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 128 Ο κύκλος εργασιών 128 Μεικτά, λειτουργικά και καθαρά κέρδη 130 3.2.2. Η κεφαλαιουχική διάρθρωση των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 137 Η ανάπτυξη του ενεργητικού 137 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου 139 Η εξέλιξη του κυκλοφορούντος και του διαθέσιμου κεφαλαίου 141 10

3.2.3. Οι πηγές της χρηματοδότησης των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου τo 2012 144 Η εξέλιξη των ιδίων κεφαλαίων 144 Ανάλυση του χρέους 146 3.2.4. Η αποδοτικότητα των κεφαλαίων, η ρευστότητα και η απασχόληση των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου 150 Η αποδοτικότητα των ιδίων και των συνολικών κεφαλαίων 150 Η ρευστότητα 154 Η απασχόληση 157 Μέρος Τέταρτο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις 159 4.1. Εισαγωγή Οικονομικός απολογισμός των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 161 4.1.1. Οι πωλήσεις και η κερδοφορία των ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 162 Εξέλιξη πωλήσεων το 2012 162 Εξέλιξη καθαρών κερδών το 2012 163 4.1.2. Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου 165 4.1.3. Συνολικό χρέος και τραπεζικός δανεισμός το 2012 166 4.1.4. Η ρευστότητα των ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου 169 4.1.5. Η απασχόληση των ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου 170 4.2. Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2013 και οι προβλέψεις τους για το 2014 172 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τις πωλήσεις 173 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τα κέρδη 175 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου 177 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τα αποθέματα 179 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για την απασχόληση 181 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τη ρευστότητα 186 4.3. Γεωγραφική προέλευση και ποιότητα προϊόντων: Παράμετροι ανταγωνισμού 187 4.4. Η επιβίωση των εμπορικών επιχειρήσεων στην οικονομική κρίση 196 4.5. Οι πηγές της ανάλυσης 202 Περιεχόμενα Ειδικό Θέμα To ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα 205 1. Σύντομη ιστορική αναδρομή 207 2. Η αγορά ηλεκτρονικού εμπορίου B-C στην Ελλάδα 208 3. On-line ασφάλειες: Μια αναδυόμενη αγορά 212 4. Ώριμοι χρήστες των κοινωνικών δικτύων με άποψη και ανησυχίες 213 5. Καταγραφή και αξιολόγηση των ελληνικών ηλεκτρονικών καταστημάτων 216 6. Οι προκλήσεις των σύγχρονων ψηφιακών πωλήσεων 219 7. Ηλεκτρονικό εμπόριο Β-Β στην Ελλάδα 220 8. Η σημασία του ηλεκτρονικού επιχειρείν για τις ελληνικές εταιρείες 222 9. Το Διαδίκτυο και το ηλεκτρoνικό επιχειρείν ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης 224 11

Παραρτήματα 227 Α: Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2012 και η Ελλάδα 229 B: Η απασχόληση στο εμπόριο: Διάρθρωση και εξελίξεις 233 Γ: Τα αποτελέσματα της έρευνας σε ατομικές, ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εμπορικές επιχειρήσεις 244 Ειδικό Παράρτημα Α Χρηματοοικονομικοί δείκτες: Ανάλυση κατά κλάδο και τομέα 251 Ειδικό Παράρτημα Β Χρηματοοικονομικοί δείκτες: Ανάλυση ανά περιφέρεια 289 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 12