ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2012 2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 Μάθημα: Νέα Ελληνικά Τάξη: Β Γυμνασίου Ημερομηνία: 06 / 06 / 2013 Χρόνος εξέτασης: 2 ώρες Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από έξι (6) σελίδες. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντήσεις σε όλα τα μέρη και σε όλα τα ερωτήματα στα φύλλα εξέτασης. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού. ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1: Κινητή εξάρτηση! Λουίζα Βογιατζή, ψυχολόγος Περιοδικό VITA ΤΕΥΧΟΣ - Οκτώβριος 2008 Πριν δύο δεκαετίες περίπου, έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα - τεραστίων διαστάσεων - κινητά. Τότε ακόμη όλοι τα κοιτούσαμε έκπληκτοι, μην μπορώντας να πιστέψουμε πώς είναι δυνατόν να περιφέρεται κανείς με το τηλέφωνό του στο χέρι και να μιλά δημόσια. Σήμερα, το κινητό έχει γίνει για τους περισσότερους από εμάς, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, κοινωνικής τάξης, η προέκταση του χεριού μας. Για να το πούμε αλλιώς, κοντεύουμε να μην μπορούμε να ζήσουμε χωρίς το κινητό μας... [ ] Αλήθεια, τι ακριβώς ήταν αυτό με το οποίο το κινητό κέρδισε -μια για πάντα- μία θέση στην τσάντα, στην τσέπη μας και αδιαφιλονίκητα μια θέση στη ζωή μας; Καταρχήν, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα χρήσιμο εργαλείο επικοινωνίας. Ήρθε, όμως, ακριβώς στη σωστή εποχή, που οι άνθρωποι, όλο και πιο πολυάσχολοι, όλο και περισσότερο κινητικοί και δραστήριοι, δεν μπορούσαν παρά να καλοδεχτούν μια συσκευή που θα τους επέτρεπε να μπορούν να επικοινωνήσουν ανά πάσα στιγμή, από οπουδήποτε με οποιονδήποτε, χωρίς να χρειαστεί να γυρίσουν σπίτι τους, να ψάξουν για τηλεφωνικούς θαλάμους, να έχουν πάνω τους κέρματα, κάρτες και ατζέντες. [ ] Μέσα στη μνήμη του κινητού μας είναι κατά κάποιον τρόπο αποθηκευμένη όλη η κοινωνική ζωή και δραστηριότητα του καθενός μας: αγαπημένα πρόσωπα, φίλοι, συγγενείς, συνάδελφοι, συνεργάτες, απλοί γνωστοί, εστιατόρια, σινεμά, μάστορες, γιατροί, οι πάντες. [ ] Με το κινητό μας, λοιπόν, κουβαλάμε συνεχώς ολόκληρο τον «κοινωνικό μας εαυτό» επάνω μας κι αυτό μάς δίνει την αίσθηση ότι δεν κινδυνεύουμε να μείνουμε μόνοι. Νιώθουμε ότι μπορούμε, αν έχουμε μαζί το κινητό μας, να έχουμε παρέα, συντροφιά, βοήθεια όπου και όποτε τη θελήσουμε ή τη χρειαστούμε. Οι άλλοι είναι πάντα εκεί για εμάς κι εμείς πάντα εκεί για αυτούς. 1
«Αν δεν έχεις κινητό, είναι σαν να μην έχεις γλώσσα να μιλήσεις», δήλωσε απεγνωσμένα ένας δεκαπεντάχρονος, όταν οι γονείς του προσπάθησαν να τον πείσουν ότι δεν το χρειάζεται ακόμη. Για τα σημερινά παιδιά, τα κινητά υποκαθιστούν τους τόπους συνάντησης σε στέκια στο δρόμο, που δεν υπάρχουν πια. Τα κινητά τους λειτουργούν σαν ένα δίκτυο, όπου καθένας ξέρει πού θα βρει τον άλλον και τα sms «πηγαινοφέρνουν» τις κουβέντες, τις πλάκες, τις ατάκες και τις ερωτικές εξομολογήσεις εξ αποστάσεως. [ ] Τα παιδιά έχουν, από τα 15 και πάνω, σχεδόν όλα κινητά. Οι γονείς μπορούν ανά πάσα στιγμή να μάθουν πού βρίσκονται, τι κάνουν, πότε θα γυρίσουν. Τα παιδιά, από την πλευρά τους, μπορούν, μόλις συναντήσουν την πρώτη δυσκολία, πρακτικής ή συναισθηματικής φύσεως, να «πάρουν» τη μαμά και τον μπαμπά και να ζητήσουν βοήθεια. [...] Αυτού του είδους είναι η εξάρτηση που έχουμε από την ελάχιστη σε μέγεθος, αλλά τεράστια σε δυνατότητες συσκευή. Και όπως κάθε εξάρτηση, μπορεί να καταλήξει επικίνδυνη. Το στοίχημα, λοιπόν, για εμάς είναι να καταφέρουμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην ανάγκη να αξιοποιούμε τις «πολύτιμες υπηρεσίες» του κινητού μας και την ελευθερία να μπορούμε μερικές φορές να το αποχωριζόμαστε. ΚΕΙΜΕΝΟ 2: http://www.vita.gr/html/ent/460/ent.7460.asp Κίνδυνοι από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων Δημοσιευμένο από ΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ Σεπτεμβρίου 28, 2008 στις 12:15 μμ Σχεδόν όλοι έχουμε πάντοτε ένα ή δύο κινητά μαζί μας, είτε για τις ανάγκες της επιχείρησής μας, είτε για να μιλάμε με φίλους και συγγενείς. Όμως έχετε αναλογιστεί ή ενημερωθεί τι κινδύνους κρύβει η αλόγιστη χρήση των κινητών; Σύμφωνα με έρευνα του Tμήματος Bιολογίας του Πανεπιστημίου Aθηνών, το κινητό ακτινοβολεί και σκοτώνει! Θανάσιμες επιπτώσεις στην υγεία μας πιθανόν να έχει η χρήση των κινητών τηλεφώνων, όπως πιστοποιεί η εν λόγω έρευνα που ξεκίνησε πριν από 8 χρόνια και βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Ωστόσο οι επιστήμονες έχουν ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αλόγιστη χρήση του κινητού μπορεί να προκαλέσει από καρκίνο του ακουστικού νεύρου έως μείωση της γονιμότητας, αλλοίωση του γενετικού υλικού και επιτάχυνση του «θανάτου των κυττάρων». Τα πειράματά έγιναν σε πειραματόζωα αλλά και σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων υπό πραγματικές συνθήκες χρήσης κινητών. [ ] Όλες αυτές οι μελέτες έχουν σε παγκόσμιο επίπεδο καταδείξει επιπτώσεις από τη χρήση του κινητού τηλεφώνου στο αυτί. Τα κινητά είναι επικίνδυνα κοντά στο σώμα (αυτί, τσέπες ενδυμάτων) και πρέπει επιτέλους να πάψει ο μύθος ότι δεν κάνουν κακό στην υγεία μας, τονίζει ο επικεφαλής καθηγητής κ. Mαργαρίτης. Οι μελέτες της ερευνητικής ομάδας που έγιναν σε κύτταρα και σε πειραματόζωα έδειξαν μείωση γονιμότητας, επιτάχυνση της γήρανσης και τελικά της καταστροφής του κυττάρου, ανωμαλία στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, αλλά και ενεργοποίηση πρωτεϊνών που σχετίζονται με βλάβες στο DNA και ενδεχόμενη καρκινογένεση. Ένα σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα, βάσει των μετρήσεων που έγιναν στο εργαστήριο της επιστημονικής ομάδας, είναι πως οι επιπτώσεις από την ακτινοβολία του handsfree και του bluetooth είναι μειωμένες έως και μηδενικές. Όμως ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις έχει 2
μεγάλη σημασία η θέση στην οποία τοποθετούμε το κινητό κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, αφού η συσκευή θα πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον 40 εκατοστών από οποιοδήποτε σημείο του σώματός μας! [ ] Τα παιδιά και οι γονείς επιβάλλεται να ενημερωθούν πως το κινητό είναι ένας πομπός που όταν λειτουργεί εκπέμπει ακτινοβολία, σε κάποιες περιπτώσεις ιδιαίτερα μεγάλης ισχύος. Είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθεί τι θα συμβεί σε μεγάλο βάθος χρόνου αν το παιδί χρησιμοποιεί το κινητό πολλές ώρες την ημέρα, όχι απαραίτητα για να μιλά, αλλά για να στέλνει μηνύματα, εικόνες ή βίντεο, ή ακόμη για να παίζει τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που προσφέρουν οι συσκευές. Σε κάθε περίπτωση, ο πομπός της ακτινοβολίας βρίσκεται στα χέρια του. Πρέπει να αποφεύγεται τελείως η χρήση του στο αυτί παρά μόνο για επείγουσες περιπτώσεις και για μικρή διάρκεια (μισό έως ένα λεπτό την ημέρα). [ ] http://blogs.sch.gr/jabatzo/2008/09/28 Ερωτήσεις διερεύνησης των κειμένων: 1. Τα δύο κείμενα πραγματεύονται το ίδιο θέμα, το κινητό τηλέφωνο. Να καταγράψεις τη διαφορά που υπάρχει στο περιεχόμενο των δυο κειμένων κάνοντας αναφορά σε συγκεκριμένα στοιχεία από τα δύο κείμενα. (μον. 1) 2. Σε ποιο από τα δύο κείμενα υπάρχει μεγαλύτερη σχέση οικειότητας πομπού αποδέκτη; Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου με στοιχεία από τα κείμενα για το λεξιλόγιο, τη χρήση ρηματικού προσώπου, το ύφος και το χώρο δημοσίευσης. (μον. 2) 3. Να αναγνωρίσεις τον χρόνο των υπογραμμισμένων ρημάτων του κειμένου 1 και τον χρόνο των υπογραμμισμένων ρημάτων του κειμένου 2 και να δικαιολογήσεις τη χρήση αυτών των χρόνων στην κάθε περίπτωση. (μον. 1) 4. α) Να εντοπίσεις και να γράψεις από την πρώτη παράγραφο του κειμένου 1, δύο (2) σύνθετες λέξεις με α συνθετικό αχώριστο μόριο. β) Χρησιμοποιώντας τα αχώριστα μόρια να σχηματίσεις δύο (2) νέες σύνθετες λέξεις. (μία (1) λέξη για κάθε αχώριστο μόριο) (μον. 1) 5. Στις πιο κάτω προτάσεις να βρεις το υποκείμενο των υπογραμμισμένων ρημάτων και να γράψεις τη μορφή του. α) Φαίνεται ότι η υπερβολική χρήση του κινητού είναι επιβλαβής β) Οι στατιστικές έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο κατέδειξαν τις επιπτώσεις από τη χρήση του κινητού τηλεφώνου. (μον.1) 3
Παραγωγή λόγου: (μον. 8) Να γράψεις ένα άρθρο, το οποίο θα δημοσιευτεί στο περιοδικό του σχολείου, με τίτλο «Η χρήση του κινητού τηλεφώνου και οι συνέπειές της στη ζωή του εφήβου». Να εκφράσεις τις απόψεις σου για τους κινδύνους που εγκυμονεί η συχνή χρήση του κινητού αλλά και για τα οφέλη στη ζωή του κάθε εφήβου και να εισηγηθείς τρόπους, ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι από τη συχνή χρήση του. (200 λέξεις) ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) ΚΕΙΜΕΝΑ Σίμος Μενάρδος, «Επιγράμματα XXVI» Κύπρο μου, από τα δέντρα σου την χαρουπιά πονώ πάντα σγουρή και πράσινη, μηδέ βροχή δεν θέλει γεννά απ της ρίζας τον χυμό καρπό παντοτινό ραβδίζουν την αλύπητα κι αυτή τους δίνει μέλι. Ντίνος Σιώτης, «Εμπρηστές» ************** Οι φωτιές διαγράφουν¹ την καινούργια εποχή ο άνεμος κρυώνει πάνω στα καμένα δέντρα ράκη θάμνων αιμορραγούν στις μαύρες πέτρες οι εμπρηστές κάνουν καλά τη δουλειά τους ενώ οι πολιτικοί με τα στιβαρά² τους χέρια υπόσχονται παντού αναδασώσεις χθες ξανά συνάντησα για πρώτη φορά το ιερογλυφικό³ μου μέλλον ήταν χλωμό και αδύνατο και φοβικό και μασούσε τυφλωμένα χόρτα Αθήνα, 17 Ιουλίου 2007 1 διαγράφουν: σκιαγραφούν, απεικονίζουν, αλλά και ακυρώνουν 2 στιβαρά: δυνατά 3 ιερογλυφικό: εδώ, ακαταλαβίστικο ************** 4
Αρχηγός Σηάτλ, «Η νύχτα των Ινδιάνων. Ένας λόγος του 1855» [ ] Για μας, οι στάχτες των προγόνων μας είναι ιερές και οι τόποι όπου αναπαύονται είναι αγιασμένη γη. Εσείς περιπλανιέστε μακριά από τους τάφους των δικών σας, προφανώς χωρίς λύπη. Η θρησκεία σας έχει γραφτεί σε πέτρινες πλάκες από το σιδερένιο χέρι του Θεού σας για να μην τολμήσετε ποτέ να την ξεχάσετε. Ο ερυθρόδερμος άνθρωπος δεν μπόρεσε ποτέ ούτε να την καταλάβει ούτε να τη θυμηθεί. Η δική μας θρησκεία είναι γραμμένη στις καρδιές του λαού μας και αποτελείται από τις παραδόσεις τον προγόνων μας τα όνειρα που έχει στείλει το Μεγάλο Πνεύμα στους παλαιούς τις επίσημες ώρες της νύχτας, τις οπτασίες των Σοφών μας. Οι νεκροί σας παύουν να αγαπούν εσάς και τη γη που τους είδε να γεννιούνται από τη στιγμή που περνούν τις πύλες του τάφου και φεύγουν για να πλανηθούν πέρα από τα άστρα. Σύντομα σβήνουν από τη μνήμη σας και δεν ξαναγυρίζουν πια. Οι δικοί μας δεν ξεχνούν ποτέ τον θαυμαστό κόσμο που τους έδωσε τη ζωή. Εξακολουθούν ν αγαπούν τις πράσινες αυτές κοιλάδες, αυτά τα μεγαλόπρεπα βουνά, αυτά τα βαθιά φαράγγια, αυτές τις λίμνες και τις ακτές με τις δασωμένες όχθες φλέγονται πάντα από τρυφερή πονετική αγάπη για τους ζωντανούς που ζουν στη μοναξιά και επιστρέφουν συχνά από τη χώρα των Μακάριων Κυνηγιών για να τους επισκεφθούν, να τους καθοδηγήσουν, να τους παρηγορήσουν και να τους ενθαρρύνουν. [ ] Θα εξετάσουμε την πρότασή σας και, όταν λάβουμε την απόφασή μας, θα σας την ανακοινώσουμε. Αλλά για να τη δεχτούμε, θέτω εγώ ο ίδιος, ήδη από τώρα, τον εξής όρο: να μη μας απαγορευτεί να επισκεπτόμαστε, οποιαδήποτε στιγμή και χωρίς να μας κακοποιούν, τους τάφους των προγόνων μας, των φίλων, των παιδιών μας. Κάθε κομματάκι αυτής της γης είναι ιερό στο πνεύμα του λαού μου. Κάθε βουνοπλαγιά, κάθε κοιλάδα, κάθε πεδιάδα, κάθε άλσος* είναι αγιασμένο από ένα γεγονός, καλό ή κακό, που έχει συντελεστεί πριν από πολλά χρόνια. Ακόμα και τα βράχια που μοιάζουν άφωνα και νεκρά, ιδρώνουν κατά μήκος της σιωπηλής όχθης και ριγούν στην ανάμνηση σημαντικών συμβάντων δεμένων με τη ζωή των δικών μου η γη δέχεται πιο ερωτικά τα δικά μας από τα δικά σας βήματα γιατί είναι πλούσια από τη σκόνη των προγόνων μας και τα γυμνά μας πόδια το νιώθουν αυτό το άγγιγμα της αγάπης. Όλοι αυτοί που έφυγαν, τα παλικάρια μας, οι στοργικές μητέρες μας, οι ευτυχισμένες κόρες με τη χαρούμενη καρδιά, ακόμα και τα μικρά παιδιά που έζησαν εδώ και γνώρισαν μόνο για λίγο τη χαρά, εξακολουθούν ν αγαπούν αυτές τις εκτάσεις που σήμερα είναι σκυθρωπές και έρημες κάθε μέρα, την ώρα που πέφτει σ αυτές το σκοτάδι, πυκνά πυκνά επιστρέφουν τα πνεύματά τους. Όταν ο τελευταίος ερυθρόδερμος θα έχει εξαφανιστεί από την επιφάνεια αυτής της Γης και η ανάμνηση των δικών μου θα έχει γίνει μύθος ανάμεσα στους λευκούς ανθρώπους, αυτές οι όχθες θα μυρμηγκιάζουν από τους αόρατους νεκρούς της φυλής μου και, όταν τα παιδιά των παιδιών σας θα νομίζουν πως είναι μόνα μέσα στους κάμπους, μέσα στα μαγαζιά, μέσα στα εργαστήρια, στους δρόμους ή στη σιωπή αδιαπέραστων δασών, δεν θα είναι όπως νομίζουν. Σ όλη τη Γη δεν θα υπάρχει μέρος όπου να μπορούν να βρουν τη μοναξιά. Τη νύχτα, όταν στα χωριά μας και στις πόλεις μας θα απλώνεται σιωπή και σεις θα τις νομίζετε έρημες, οι δρόμοι θα είναι γεμάτοι από πλήθη νεκρών που θα επιστρέφουν στα ωραία μέρη που κατείχαν άλλοτε και ακόμα συνεχίζουν ν αγαπούν. Ο λευκός άνθρωπος ποτέ δεν θα είναι μόνος. Ας είναι δίκαιος ο λευκός άνθρωπος και ας μεταχειριστεί τον λαό μου με προσοχή γιατί οι νεκροί δεν έχουν απογυμνωθεί από την εξουσία τους. Οι νεκροί είπα; Δεν υπάρχει θάνατος. Μόνο αλλάζει ο κόσμος. *άλσος=δάσος ************** 5
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Να απαντήσεις στις ερωτήσεις που ακολουθούν αφού μελετήσεις και αντιπαραβάλεις τα λογοτεχνικά κείμενα που σου δίνονται πιο πάνω: 1. α) Να συγκρίνεις τη μορφή των ποιημάτων «Εμπρηστές» και «Επιγράμματα ΧΧVI» και να γράψεις ποιο είναι γραμμένο σε παραδοσιακή και ποιο σε νεωτερική μορφή. (μον. 0,5) β) Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με δύο (2) στοιχεία από το κάθε ποίημα. (μον. 1) 2. Ποια είναι η λειτουργία του α και β πληθυντικού προσώπου στον λόγο του αρχηγού Σηάτλ στο κείμενο «Η νύχτα των Ινδιάνων»; Σε ποιους αναφέρεται και τι θέλει με αυτό να επισημάνει; (μον. 2) 3. Να συγκρίνεις το ποίημα «Εμπρηστές» με το ποίημα «Επιγράμματα ΧΧVI» και να εντοπίσεις μία (1) ομοιότητα και μία (1) διαφορά στο περιεχόμενο των ποιημάτων. (μον. 1) 4. Να περιγράψεις τις σχέσεις ανθρώπου και φύσης στο απόσπασμα από το κείμενο «Η νύχτα των Ινδιάνων» και στο ποίημα «Εμπρηστές» αναφέροντας συγκεκριμένα στοιχεία από τα κείμενα. Σε ποιο από τα δύο κείμενα η σχέση είναι αρμονική και σε ποιο παρουσιάζεται προβληματική και γιατί; (μον. 1,5) Οι εισηγητές: Ιωάννου Ανδρέας Κούρτη Θεοδώρα Παπακυριακού Κυριακή Παναγή Καλλιόπη Κωνσταντίνου Ευαγγελία Καλδέλη Ευαγγελία Πασχάλη Στάλω Ο Διευθυντής Νίκος Καραγιώργης 6