ΗΜΕΡΙΔΑ ΥΠΕΚΑ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ» 29.02.2012, ΕΒΕΑ, Ακαδημίας 7 Γιάννης Μανιάτης Υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Η Μεταλλευτική βιομηχανία, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις κάθε φορά κυρίαρχες εθνικές και κυρίως διεθνείς οικονομικο-πολιτικές συγκυρίες, πολύ περισσότερο σήμερα, στη μέση μιας βαθιάς και πολυεπίπεδης κρίσης με ρίζες οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές. Στην Ευρώπη, χρειαζόμαστε ετησίως περισσότερους από 3 δις τόνους Ορυκτών Πρώτων Υλών από τις οποίες, αν εξαιρέσουμε τα αδρανή υλικά στα οποία παρουσιάζεται σχετική αυτάρκεια, η ΕΕ εισάγει το 70%! Ειδικότερα, στην περίπτωση των ορυκτών που έχουν χαρακτηριστεί ως «κρίσιμα» (σπάνιες γαίες, μέταλλα υψηλής τεχνολογίας, κλπ) η εξάρτηση πλησιάζει σε ορισμένες περιπτώσεις το 100%. Σε μια εποχή που το μεγάλο ζητούμενο είναι η Ανάπτυξη, οι ορυκτές πρώτες ύλες μπορούν να αποτελέσουν μια νέα πηγή πλούτου, εσόδων και θέσεων εργασίας της χώρας. Τα συνολικά μεταλλευτικά αποθέματα στο υπέδαφος της Ελλάδας είναι τρέχουσας αξίας δεκάδων δις ευρω (το ΙΓΜΕ τα υπολογίζει σε πάνω από 28 δις ευρώ), χωρίς ασφαλώς στους παραπάνω υπολογισμούς να συμπεριληφθούν και τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Η Χώρα μας μπορεί να θεωρηθεί από τις πλουσιότερες κοιτασματολογικές περιφέρειες της Ευρώπης. Σήμερα απασχολούνται στον κλάδο περίπου 20.000 άμεσα εργαζόμενοι και 80.000 έμμεσα. Ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος είναι έντονα εξωστρεφής, με περίπου το 75% των πωλήσεών του να κατευθύνεται σε εξαγωγές. Στον τομέα της εξόρυξης η Ελλάδα βρίσκεται σε μία από τις πρώτες 10 θέσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο από πλευράς αριθμού επιχειρήσεων και ανταγωνιστικότητας, αφού διαθέτει περίπου 600 επιχειρήσεις του κλάδου σε σύγκριση με τις περίπου 1.500 που έχουν χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία. 1
Το περιβάλλον, η ποιότητα ζωής, η ασφάλεια, η κοινωνική μέριμνα είναι μείζονα πολιτικά ζητήματα που αν συνδυαστούν με την διαρκώς αυξανόμενη και αυτοτροφοδοτούμενη ανάγκη για ενημέρωση, συνειδητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών, απαιτούν μια νέα, καινοτόμο, ανθρωποκεντρική θεώρηση, τη θεώρηση της βιώσιμης τεχνολογίας, της βιώσιμης ανάπτυξης. Είναι αναγκαίο Περιβάλλον και Ανάπτυξη να συνυπάρξουν αρμονικά. Και οι δύο «πυλώνες» της αειφόρου ανάπτυξης μαζί, εξυπηρετούν τις ανάγκες του τρίτου πυλώνα, της Κοινωνίας. Η χωρίς όρους επιθετική ανάπτυξη, υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της φύσης, εξαντλεί τους φυσικούς πόρους και υποβαθμίζει τα περιβαλλοντικά συστήματα, με εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στις οικονομικές δραστηριότητες και την κοινωνική συνοχή. Το σύστημα ισορροπεί, με την προϋπόθεση ότι και οι τρεις πυλώνες συνυπάρχουν και συνεργάζονται αρμονικά. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, εδώ και 2.5 περίπου χρόνια, ακολουθεί μια πολιτική σταθερή, διάφανη και συναινετική τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, η οποία βασίζεται στους ακόλουθους τρεις πυλώνες: 1. Την καταγραφή, αποκάλυψη και ανάδειξη του ορυκτού πλούτου και την ανάθεση της αξιοποίησής του με διαφανείς διεθνείς διαγωνιστικές διαδικασίες, με στόχο τη μεγιστοποίηση των ωφελειών του δημοσίου 2. Τη βιώσιμη αξιοποίηση μέσα από διαδικασίες ορθολογικής εκμετάλλευσης, χωρίς ληστρική παρέμβαση και με προοπτικές μέλλοντος και αειφορίας. 3. Την ύπαρξη σοβαρών αντισταθμιστικών ωφελημάτων για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς και την κοινωνικά δίκαιη κατανομή των εθνικών εσόδων. Έχουμε ήδη υλοποιήσει ένα σύνολο από παρεμβάσεις με στόχο τη στήριξη του κλάδου σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα: 1. Την αναμόρφωση της Μεταλλευτικής νομοθεσίας. Ήδη έχει εκδοθεί ο νέος Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, μετά από 27 ολόκληρα χρόνια, ο οποίος αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα εργαλεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την ασφαλή και ορθολογική διενέργεια των σχετικών εργασιών. Επιπλέον, βρίσκεται υπό επεξεργασία το νέο Λατομικό Νομοσχέδιο. 2. Την καταγραφή και αξιολόγηση πάνω από 120 Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων, με σκοπό την πλήρη αξιοποίησή τους, μέσω ομάδας εργασίας επιστημόνων του 2
ΥΠΕΚΑ και του ΙΓΜΕ, η οποία αναμένεται να ολοκληρώσει το έργο της εντός του 2012. Ήδη, έχουν αξιολογηθεί οι πρώτοι 50 από τους χώρους αυτούς και έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες εκμίσθωσης δημόσιων μεταλλείων με διεθνείς πλειοδοτικούς διαγωνισμούς, για χρυσό, χαλκό, μόλυβδο, ψευδάργυρο, άργυρο, αντιμονίτη, κ.α. Στις 14 Μαρτίου προβλέπεται η κατάθεση δεσμευτικών προσφορών για την περιοχή Βάθης Γερακαριού του Κιλκίς όπου τα βεβαιωμένα αποθέματα εκτιμώνται σε 1,5 δις ευρώ και τα δυναμικά σε περίπου 7 δις ευρώ. Με απόλυτα καινοτόμο τρόπο αξιολογούμε με συνολική βαρύτητα άνω του 25%, νέα κριτήρια, όπως ο αριθμός των θέσεων πλήρους απασχόλησης, οι δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, οι πρόσθετες περιβαλλοντικές δαπάνες (πέραν όσων προβλέπονται ήδη από την υφιστάμενη εθνική και κοινοτική νομοθεσία), η πρόσληψη εργαζομένων από την τοπική κοινωνία, κ.ά. Σε λίγους μήνες, με την ολοκλήρωση του έργου της επιτροπής εμπειρογνωμόνων ολοκληρώνουμε το πρώτο ψηφιακό πληροφοριακό σύστημα της χώρας, το πρώτο Ολοκληρωμένο Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών, το «Εθνικό Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο», με το σύνολο των πληροφοριών που θα καταχωρισθούν σε μια ενιαία πληροφοριακή βάση, ώστε να αποτελέσει το επίσημο επενδυτικό εργαλείο τόσο της κυβέρνησης όσο και όλων των ενδιαφερομένων στον τομέα των μεταλλευτικών ορυκτών. 3. Την αναγέννηση της γεωθερμίας, της πιο παραμελημένης μορφής πράσινης ενέργειας στη χώρα, η οποία εντάσσεται πλέον δυναμικά στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο. Προκηρύξαμε και αναθέσαμε 4 διεθνείς πλειοδοτικούς διαγωνισμούς για την εκμετάλλευση γεωθερμικών πεδίων υψηλής θερμοκρασίας σε Έβρο, Νέστο, Χίο, Σαμοθράκη, συνολικού ύψους επενδύσεων 200 εκατ. ευρώ. Έχουμε προκηρύξει και κατακυρώνουμε την επόμενη εβδομάδα, τον 2ο γύρο διεθνών διαγωνισμών για άλλα 4 πεδία υψηλών θερμοκρασιών σε Καβάλα, Σπερχειό, Ικαρία και Σουσάκι. Το σύνολο των γεωθερμικών πεδίων της χώρας που μπορεί άμεσα να αξιοποιηθεί ξεπερνά ως επενδύσεις τα 400 εκατ. Ευρώ, με δυνατότητα παραγωγής έως 300MW ηλεκτρικής ενέργειας. Ολοκληρώσαμε επιπλέον το σύνολο των απαιτούμενων Υπουργικών Αποφάσεων και Κανονιστικών ρυθμίσεων για τη διανομή της γεωθερμίας χαμηλής θερμοκρασίας για χρήση στον αγροτικό τομέα (θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιέργειες, κ.ά.). 3
4. Έχουμε επαναδραστηριοποιήσει, με τον Ν. 4001/2011, τη διαδικασία καθορισμού λατομικών περιοχών εκμετάλλευσης αδρανών υλικών, με σκοπό την ορθολογική εκμετάλλευση και την οικονομία των ασβεστολιθικών κοιτασμάτων και την ένταξή τους στον χωροταξικό σχεδιασμό της Χώρας. 5. Με πρόσφατη τροπολογία αναπροσαρμόσαμε κατά 50% - 100% τα μισθώματα για την εκμίσθωση δικαιωμάτων μεταλλειοκτησίας καθώς και δικαιωμάτων που απορρέουν από άδειες μεταλλευτικών ερευνών, με παράλληλη κατανομή του 20% των μισθωμάτων προς τις τοπικές κοινωνίες με την μορφή ανταποδοτικών τελών. Σημειώνω επιπλέον ότι για πρώτη φορά και τα ιδιωτικά μεταλλεία θα πληρώσουν και αυτά μισθώματα. Αναφέρομαι στις 187 παραχωρήσεις μεταλλείων που χρησιμοποιούνται για αποθεματικούς λόγους συνολικής έκτασης 1.256.000 στρεμμάτων και άλλες 310 παραχωρήσεις ιδιωτικών μεταλλείων έκτασης 2.100.000 στρ. που χαρακτηρίζονται ως μη αποθεματικές παραχωρήσεις. 6. Τις γνωστές μας πρωτοβουλίες για την αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Είμαστε σήμερα εδώ για να κωδικοποιήσουμε, να εμπλουτίσουμε και να επισημοποιήσουμε τις βασικές αρχές πολιτικής που ήδη ακολουθούμε για την αξιοποίηση του ορυκτού μας πλούτου. Για να βάλουμε τις βάσεις ώστε να καταστεί η Ελλάδα ευρωπαϊκό αναπτυξιακό υπόδειγμα στη Μεταλλευτική βιομηχανία, αξιοποιώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και την γεωπολιτική της θέση. Είμαστε εδώ για να δεσμευτούμε απέναντι στο μέλλον και τις επόμενες γενιές. Είμαστε εδώ, για να πείσουμε με πράξεις ότι στο όραμα της βιώσιμης ανάπτυξης για την Ελλάδα, εντάσσεται και ο τομέας του ορυκτού πλούτου, ένας τομέας που δεν επιτρέπεται να είναι a priori ούτε εξωστρακιστέος, ούτε τιμωρητέος. Είναι ένας τομέας που απαιτεί εφαρμογή της πιο πρόσφατης τεχνολογίας, συνεχή κατάρτιση, βελτίωση και πιστοποίηση της ποιότητας, έρευνα για νέα προϊόντα και νέες χρήσεις, αξιοποίηση της τεχνογνωσίας, της εμπειρίας και των θεσμών και εκτεταμένη εφαρμογή της πληροφορικής. Επιπλέον οι εξορυκτικές επιχειρήσεις για να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά τις προσπάθειες της Πολιτείας, πρέπει να προχωρούν σε συνεχείς ποιοτικές αλλαγές ώστε να συμβάλλουν 4
στην αντιστροφή του γενικού αρνητικού κλίματος που υπάρχει στην κοινή γνώμη, η οποία συνδέει άμεσα την εξορυκτική δραστηριότητα με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες και αποκαθιστώντας άμεσα, αποτελεσματικά και ορθολογικά τους χώρους επέμβασης, ώστε να αξιοποιηθούν από το κοινωνικό σύνολο στο οποίο αποδίδονται μετά την εξορυκτική χρήση. Χρειαζόμαστε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Ένα μοντέλο, προσανατολισμένο στην ποιότητα, την αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, την οικονομία της γνώσης και τη μετάβαση σε μια βιώσιμη κοινωνικά και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία της αγοράς. Ο τομέας του ορυκτού πλούτου αποτελεί βασικό πυλώνα, για να πρωταγωνιστήσουμε σε ένα νέο οικονομικό και επενδυτικό πλαίσιο ευκαιριών, δημιουργίας θέσεων εργασίας και ενίσχυσης των δημόσιων εσόδων. Δεν έχουμε την πολυτέλεια άλλου χαμένου χρόνου και άλλων χαμένων ευκαιριών. Η ώρα είναι τώρα! Καλή επιτυχία! 5