Έκθεση για τις Στρατηγικές Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης

Έκθεση Αναφοράς Σεμινάριο «Εφαρμογή των δυο Εθνικών Σχεδίων Δράσης: Εμπορίας Προσώπων και Σεξουαλική Εκμετάλλευση Ανηλίκων και Έκθεση για τις Στρατηγικές Κοινωνικής Προστασίας» Στις 5 Μαρτίου 2007 και μέσα στα πλαίσια της ημέρας της Γυναίκας, το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου οργάνωσε σεμινάριο με τίτλο «Εφαρμογή των δυο Εθνικών Σχεδίων Δράσης [Εμπορία Προσώπων και Σεξουαλική Εκμετάλλευση Ανήλικων, Έκθεση για τις Στρατηγικές Κοινωνικής Προστασίας]», με την χορηγία του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας. Το σεμινάριο άνοιξε η Δρ. Αλεξία Παναγίωτου, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ινστιτούτου, μέλος της ομάδας εμπειρογνωμόνων EGGSIE και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου 1 είναι ένας μη Κυβερνητικός Οργανισμός ο οποίος προωθεί και συμβάλει σε κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά θέματα που σχετίζονται με το κοινωνικό φύλο. Το Ινστιτούτο αναγνωρίζει τις θεσμικές διακρίσεις κατά των γυναικών και δέχεται ότι οι διακρίσεις αυτές αλλάζουν μορφή μέσα στο χρόνο. Το Ινστιτούτο έχει δεσμευτεί να μειώσει αυτού του είδους διακρίσεις με την χρήση και τον συνδυασμό, προγραμμάτων, υποτροφιών, ακαδημαϊκής έρευνας και τον ακτιβισμό. Το EGGSIE 2 είναι ένα δίκτυο εμπειρογνωμόνων που αποτελείται από 30 ακαδημαϊκούς. Ο κύριος σκοπός του δικτύου είναι η εξέταση των Εθνικών Σχεδίων Δράσης που προωθούν τη ισότητα και λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου με απώτερο σκοπό να ενταχθεί ο όρος αυτός στα Εθνικά Σχέδια Δράσης. Οι εμπειρογνώμονες εξετάζουν τη θέση των αντρών και γυναικών στην αγορά εργασίας και τους λόγους που οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στον κοινωνικό αποκλεισμό και κατά συνέπεια στη φτώχεια. Επίσης εισηγούνται και δημιουργούν μεθοδολογίες και δείκτες για την αξιολόγηση των Εθνικών Σχεδίων Δράσης. Έκθεση για τις Στρατηγικές Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Η πρώτη παρουσίαση έγινε από την κα Χαρά Ταπανίδου, λειτουργό των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και αφορούσε την Έκθεση για τις Στρατηγικές Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης. Η κα Ταπανίδου εξήγησε πώς δημιουργήθηκε η έκθεση και τους σκοπούς που εξυπηρετεί. Ανέφερε επίσης ότι το συντονιστικό ρόλο της έκθεσης ανέλαβαν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας οι οποίες κάλεσαν ένα μεγάλο αριθμό φορέων για την ετοιμασία αυτής της έκθεσης, από 1 Mediterranean Institute of Gender Studies MIGS www.medinstgenderstudies.org 2 http://www.mbs.ac.uk/research/european-employment/projects/gender-social-inclusion/index.htm 1

τους οποίους 47 ανταποκρίθηκαν. Να σημειωθεί ότι το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου δεν καλέστηκε να σχολιάσει την έκθεση. Η κα Ταπανίδου έδωσε μια ολοκληρωμένη εικόνα των στόχων και μέτρων της έκθεσης. Συγκεκριμένα, σχολίασε το θέμα της δημογραφικής κατάστασης, απασχόλησης, κίνδύνου φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και τις προτεραιότητες της Εθνικής Στρατηγικής που είναι: Η μείωση του κινδύνου φτώχειας ιδιαίτερα για τα άτομα 65 ετών και άνω Η ένταξη ευάλωτων ομάδων στην αγορά εργασίας Η πρόληψη κοινωνικού αποκλεισμού στα παιδιά Η κα Ταπανίδου, ανέφερε ότι η δημογραφική κατάσταση είναι ανησυχητική όπως επίσης και το θέμα της πρόσβασης στην αγορά εργασίας σε σχέση με τους άνδρες και τις γυναίκες όπως άλλωστε συμβαίνει και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πρόβλημα που εγέρθηκε από την Βουλευτή κα Στέλλα Κυριακίδου είναι το είδος εργασίας στο οποίο παρουσιάζονται οι γυναίκες και οι άνδρες, δηλαδή εάν οι περισσότερες γυναίκες παρουσιάζονται στην μερική ή πλήρη απασχόληση. Η κα Μάρω Βαρναβίδου, Γενική Γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, εξήγησε ότι όντως τα περισσότερα άτομα που εργάζονται με μερική απασχόληση είναι γυναίκες όμως η πλειοψηφία των γυναικών στην Κύπρο εργάζονται σε πλήρη απασχόληση. H κα Ταπανίδου εξήγησε ότι μια από τις προτεραιότητες της Εθνικής Στρατηγικής είναι η μείωση της φτώχιας στην Κύπρο. Συγκεκριμένα ανέφερε ότι οι κοινωνικές παροχές στην Κύπρο μειώνουν τον κίνδυνο φτώχειας κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 27 ποσοστιαίες μονάδες. Η κα Βαρναβίδου καταρχάς τόνισε ότι θα έπρεπε να τεθούν κριτήρια επιλογής των προτεραιοτήτων ως στόχοι αφού η Έκθεση αποκλείει πολλές ευάλωτες ομάδες όπως οι μονογονιοί ενώ παρουσιάζονται ως στόχοι, η πρόληψη κοινωνικού αποκλεισμού στα παιδιά, οι οποίοι δεν παρουσιάζονται ως πρόβλημα στην Κύπρο. Γενικότερα η κα Βαρναβίδου τόνισε ότι υπάρχει πρόβλημα μακροπρόθεσμης πολιτικής και καταλήγουμε σε αποσπασματικές μεμονωμένες δράσεις και αποφάσεις οι οποίες τελικά κρίνονται μη αποτελεσματικές. Όσο αφορά τον κίνδυνο φτώχειας παρατηρήθηκε ότι στην Κύπρο υπάρχει σοβαρή έλλειψη κράτους κοινωνικής πρόνοιας και μακροπρόθεσμης κοινωνικής πολιτικής. Η κα Ταπανίδου παρουσίασε τις γυναίκες ως μια ευάλωτη ομάδα όσο αφορά την ένταξη τους στην αγορά εργασίας σημειώνοντας ότι ένα από τα μέτρα που θα ληφθεί με σκοπό να προωθηθούν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας είναι η παροχή φροντίδας παιδιών και άλλων εξαρτώμενων ατόμων. Πρέπει να σημειωθεί στην Κύπρο την φροντίδα παιδιών και άλλων εξαρτώμενων αναλαμβάνουν πολύ συχνά μετανάστριες οικιακές βοηθοί ή η ευρύτερη οικογένεια (συχνά γιαγιάδες και παππούδες), οι οποίοι φαίνεται να αντικαθιστούν τις ανάλογες πολιτικές που θα έπρεπε να αναπτύξει το κράτος, όπως ευέλικτες ώρες εργασίας για γυναίκες και άνδρες, κέντρα φύλαξης παιδιών, η προώθηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικού και οικογενειακού βίου. Έγιναν, στη συνέχεια, τοποθετήσεις και εισηγήσεις από δυο οργανώσεις, το Παρατηρητήριο Ισότητας Κύπρου [ΠΙΚ] και το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου [MIGS]: Η κα Άννα Πιλαβάκη, εκπρόσωπος του ΠΙΚ τοποθετήθηκε σε 3 σημαντικά σημεία: Ίση αμοιβή μεταξύ ανδρών και γυναικών: Η κα Πιλαβάκη σημείωσε ότι δεν γίνεται καμία προσπάθεια από το Κράτος για την μεθοδολογία αξιολόγησης 2

των επαγγελμάτων βασισμένη στην αξία της εργασίας και όχι το φύλο της εργασίας. Σημείωσε επίσης, ότι στην προσπάθεια της Κύπρου να εναρμονιστεί με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο ήταν να φύγουν οι διακριτικοί όροι άντραςγυναίκα μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις και ουσιαστικά να βλέπουμε σε αρκετές περιπτώσεις εργάτης Α και να εννοείται άντρας και εργάτης Β και να γνωρίζουμε ότι εννοούμε τις γυναίκες με ένα χαμηλότερο μισθό «ασφαλώς» από τον εργάτη Α. Όσο αφορά τη φύλαξη των παιδιών κάτω των 3 ετών-- που σύμφωνα με την έκθεση η παροχή φροντίδας φτάνει το 18 %, δηλαδή πάρα πολύ χαμηλό για αυτές τις ηλικίες πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι για αυτές τις ηλικίες παιδιών οι σταθμοί φύλαξης είναι κατά πολύ ακριβότεροι από αυτούς για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Ποιότητα Εργασιών: Η έκθεση δεν απευθύνεται στην ποιότητα των εργασιών ενώ έχει αναγνωριστεί ότι επικρατεί κάθετος και οριζόντιος διαχωρισμός των επαγγελμάτων. Η κα Πιλαβακη εισηγείται ότι σημαντικό είναι να μπει η γυναίκα στην αγορά εργασίας και να είναι σε ίση θέση με τους άνδρες. Η Δρ. Αλεξία Παναγιώτου, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου εισηγήθηκε τα ακόλουθα: Έλλειψη της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου γενικά στο σχέδιο δράσης. Παρόλο που γινόταν μια προσπάθεια να αναφερθούν οι γυναίκες σε κάποια σημεία της έκθεσης, δηλαδή στα πιο παραδοσιακά όπως την φροντίδα των παιδιών, μονογονιοί κτλ, εντούτοις δεν υπάρχει αρκετή ευαισθησία για θέματα κοινωνικού φύλου και γι αυτό θα έπρεπε να αναφέρονται όχι μόνο οι γυναίκες αλλά και οι άντρες. Δηλαδή όταν συζητείται το θέμα για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικού και οικογενειακού βίου, οι άντρες δεν αναφέρονται. Άρα, από τη μια θα έπρεπε να απασχολεί το κράτος το γεγονός ότι οι γυναίκες σαν ομάδα ήταν κατά κάποιο τρόπο αόρατες στο σχέδιο αλλά ταυτόχρονα οι άντρες ήταν άφαντοι σε τέτοιες νέες προκλήσεις και συζητήσεις που φαίνεται να αντιλαμβανόμαστε ότι παραδοσιακά πρέπει να απασχολούν μόνο τις γυναίκες. Μεμονωμένες δράσεις και πολιτικές χωρίς αποτελέσματα: Όσο αφορά το στόχο 3 της Έκθεσης για παράδειγμα, την πρόληψη κοινωνικού αποκλεισμού στα παιδιά, το Ινστιτούτο αναγνωρίζει την άμεση σχέση του στόχου με το θέμα της αμοιβής για το τρίτο παιδί και το ευρύτερο γεγονός ότι γίνονται μεμονωμένες αποφάσεις και πολιτικές χωρίς το Κράτος να εξετάσει πως μια πολιτική επηρεάζει την άλλη-- για παράδειγμα πώς η αμοιβή και ενδεχομένως ένα τρίτο παιδί θα επηρεάσει τις γυναίκες ως ευάλωτος στόχος που έχει κριθεί από το Κράτος σε σχέση με την ένταξη τους στην αγορά εργασίας. Διαφορά στις αμοιβές των δυο φύλων: Το Ινστιτούτο εισηγείται την αρχή διαλόγου για την ποιότητα εργασίας. Το γεγονός ότι στόχος του Σχεδίου είναι η ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας δεν συνεπάγεται ότι μειώνεται τη διαφορά στους μισθούς μεταξύ ανδρών και γυναικών. Έλλειψη δεικτών παρακολούθησης: Το Σχέδιο αναφέρεται σε διάφορους στόχους και πως αυτοί θα φτάσουν τα κριτήρια της Λισσαβώνας [2008-2010]. Το σχέδιο δεν εντάσσει στρατηγικές πως το Κράτος στοχεύει να φτάσει αυτούς τους στόχους και ενδεχόμενος τα κριτήρια της Λισσαβώνας, σημείωντας επίσης πως οι μέθοδοι που επικαλείται η έκθεση για να φτάσει τους στόχους είναι ανεπαρκείς. 3

Ερωτήματα που έθεσε το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου: Φαίνεται ότι η Έκθεση για την κοινωνική ενσωμάτωση μοιάζει τόσο πολύ με αυτή της απασχόλησης. Δηλαδή η απασχόληση θα λύσει όλα αυτά τα ερωτηματικά που βάζουμε για την ισότητα των φύλων, τα παιδιά, τους ηλικιωμένους; Μέσα στα πλαίσια αυτά αφήνουμε τελείως άφαντες κάποιες μειονότητες, όπως τις μετανάστριες, τους Τ/Κ, τις γυναίκες θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Με βάση τα πιο πάνω το Μεσογειακό Ινστιτούτο. αναφέρει συνολικά ότι η Εθνική Έκθεση για τις Στρατηγικές Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης αντιμετωπίζει τις πιο κάτω έλλειψης: 1. Έλλειψη δημοσίου διαλόγου 2. Έλλειψη έρευνας. 3. Αδύναμη κοινωνία των πολιτών και έλλειψης συνεργασίας μεταξύ των μη κυβερνητικών οργανισμών αλλά και διαλόγου μεταξύ αυτών των οργανισμών και κυβερνητικών οργάνων. Εθνικό Σχέδιο Δράσης «Εμπορία Προσώπων και Σεξουαλική Εκμετάλλευση Ανήλικων» Στην συνέχεια ο κ. Λάζαρος Σαββίδης, Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών, παρουσίασε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την «Εμπορία Προσώπων και Σεξουαλική Εκμετάλλευση Ανήλικων». Ο κος Σαββίδης έδωσε μια ολοκληρωμένη εικόνα των μέτρων που περιλαμβάνει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης όπως: τα νομοθετικά μέτρα, τα μέτρα πολιτικής και διοικητικής πρακτικής [συγκεκριμένα και μεταξύ άλλων μας ενημέρωσε για τη διαδικασία έκδοσης προσωρινών αδειών παραμονής/ απασχόλησης σε «καλλιτέχνιδες» από τρίτες χώρες], έργα υποδομής και διοικητικές δομές και μέτρα πληροφόρησης και οργάνωση εκστρατειών για ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης. Μια σημαντική σημείωση και ερώτηση που έγινε από την οργάνωση Στίγμα είναι γιατί δεν καταργούνται οι άδειες εισόδου «καλλιτέχνιδες» για την οποία δεν δόθηκε ικανοποιητική απάντηση εάν λάβουμε υπόψη τη σοβαρότητα και τη διάσταση του προβλήματος της σωματεμπορίας γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση στην Κύπρο. Το Ινστιτούτο θεωρεί πως η ερώτηση σε σχέση με την κατάργηση τέτοιων αδειών εισόδου ιδιαίτερα σοβαρή και ελπίζει πως τα ανάλογα κυβερνητικά τμήματα θα δώσουν μια σχετική απάντηση. Έγιναν στην συνέχεια τοποθετήσεις, παρεμβάσεις, κριτικές και εισηγήσεις που αφορούσαν διάφορα θέματα και διάφορες διαστάσεις της σωματεμπορίας γυναικών αγγίζοντας θέματα όπως τις πρακτικές που ακολουθούνται, τις άδειες καλλιτέχνιδων, τον ξενώνα, το διάλογο μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του κράτους, τις αντιφάσεις μεταξύ του Εθνικού Σχεδίου Δράσης και την εφαρμογή του. Συγκεκριμένα οι παρεμβάσεις έγιναν από τρεις οργανώσεις: το Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού, την Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη και Αντιρατσισμό και το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου. Η κα Χατζηλοϊζου από τον Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού αναφέρθηκε στα ακόλουθα: Σεξουαλικά δικαιώματα των «καλλιτέχνιδών» τα οποία όπως ανέφερε είναι και ανθρώπινα δικαιώματα. Αναφέρθηκε επίσης στην κατάφωρη καταπάτηση των 4

δικαιωμάτων τους όπως, εντωμεταξύ άλλων, της σεξουαλικότητας και της αναπαραγωγής και εισηγήθηκε πως ένας σημαντικός πυλώνας καταπολέμησης και πάταξης αυτού του εγκλήματος είναι η πρόληψη και ενημέρωση των νέων και τα δικαιώματα τους, την υγεία τους, πως η ισότητα των δυο φύλων εισάγεται στην εκπαίδευση και πως ενδυναμώνεται το κορίτσι και η γυναίκα. Αναφέρθηκε επίσης στην πρόσβαση τους στις υπηρεσίες υγείας σημειώνοντας ότι πέραν του γεγονότος ότι το κόστος για την παροχή αυτών των υπηρεσιών είναι αποτρεπτικό, τα άτομα αυτά είναι περιορισμένα αφού φυλάγονται ως φυλακισμένα Ο πολιτικός παράγοντας επηρεάζει άμεσα το φαινόμενο της σωματεμπορίας επεξηγώντας ότι δεν υπάρχουν αρκετές γυναίκες στους μηχανισμούς όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις. Σχετικές με το θέμα μελέτες έδειξαν ότι όταν υπάρχουν περισσότερες γυναίκες σε τέτοιους μηχανισμούς οι πολιτικές τείνουν να ενσωματώνουν τη διάσταση του φύλου. Αφού ο κ Σαββίδης μας πληροφόρησε ότι ο ξενώνας για τα θύματα σωματεμπορίας θα είναι στο χώρο των κεντρικών φυλακών, η κα Χατζηλοιζου σημείωσε ότι ο χώρος είναι πλήρες ακατάλληλος για τα άτομα αυτά τα όποια είναι άτομα κακοποιημένα. Άλλες οργανώσεις ανέφεραν πως ο χώρος δεν είναι ακατάλληλος και πως αυτό που έχει σημασία είναι τα άτομα, λειτουργοί που θα εργάζονται στο καταφύγιο. Τέθηκε επίσης θέμα η ασφάλεια των θυμάτων αφού όλοι γνωρίζουν που βρίσκεται το καταφύγιο. Ο Γενικός Διευθυντής ανέφερε ότι το κτίριο είναι ασφαλές. Τέλος, η κα Χατζηλοιζου ανέφερε ότι το κράτος θα έπρεπε να προβληματιστεί για τον όρο «καλλιτέχνιδα» και την ενημέρωση της κοινωνίας όσο αφορά τα στερεότυπα κατά των θυμάτων της σωματεμπορίας. Ο κ. Δώρος Πολυκάρπου πρόεδρος της Κίνησης για Ισότητα, Στήριξη και Αντιρατσισμό αναφέρθηκε στα ακόλουθα εξίσου σημαντικά στοιχεία: Έλλειψη παραγωγικού διάλογου και συντονισμού μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του κράτους: Σύμφωνα με τον κ. Πολυκάρπου ο διάλογος και ο συντονισμός θα έπρεπε να είναι αναπτυγμένοι σωστά για να αποτελέσει μια καλή βάση. Εισηγήθηκε πως θα πρέπει να υπάρξει συστηματικός διάλογος και συνεχή ενημέρωση, επαφή, ενημέρωση, συνεργασία και συντονισμός για να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και να επιτευχθούν οι στόχοι του ΕΣΔ αλλά και τα επιμέρους θέματα που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στο ΕΣΔ. Μηχανισμός αναφοράς: Αναφέρθηκε επίσης στον μηχανισμό αναφοράς θυμάτων σημειώνοντας ότι ο ρόλος αυτός δεν θα έπρεπε να ανατεθεί στην αστυνομία που ταυτίζεται με την ποινική δίωξη και τη συνεργασία των θυμάτων με τις διωκτικές αρχές. Εισηγήθηκε πως αυτός ο ρόλος Θα έπρεπε να ανατεθεί σε ΜΚΟ ή στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας χωρίς να αμφισβητούμε το ρόλο, το ενδιαφέρον και τη συμβολή της αστυνομίας στο κομμάτι της καταπολέμησης της διακίνησης. Η τελευταία παρέμβαση έγινε από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου, κα Τζόζη Χριστοδούλου η οποία συγκεντρώθηκε σε κριτικές, παρατηρήσεις και τις ελλείψεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Χρονοδιάγραμμα του ΕΣΔ το οποίο δεν ακολουθείται καθόλου αυστηρά δίνοντας το παράδειγμα του ξενώνα ο οποίος θα έπρεπε να δημιουργηθεί πριν 5

δυο χρόνια και φαίνεται ότι ακόμα υπάρχουν καθυστερήσεις με αποτέλεσμα τη μη ικανοποιητική και συστηματική στήριξη των θυμάτων. Μηχανισμό αναγνώρισης των θυμάτων: δεν υπάρχει ένας κώδικας αναγνώρισης με αποτέλεσμα να μην είναι ξεκάθαρες οι διαδικασίες που ακολουθούνται για να αναγνωριστεί μια γυναίκα ως θύμα σωματεμπορίας. Ζήτηση:Πολύ σημαντικό στοιχείο έλλειψης του Σχεδίου είναι το θέμα της ζήτησης υπηρεσιών. Το θέμα της ζήτησης δεν αναφέρεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης ως αιτία του φαινομένου της σωματεμπορίας γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση, η οποία, όπως ανέφερε οφείλεται στις πατριαρχικές δομές των χωρών καταγωγής και προορισμού. Το ότι δεν αναφέρεται στο Σχέδιο αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μέτρα στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της ζήτησης με αποτέλεσμα οι πατριαρχικές δομές της κοινωνίας να συντηρούνται. Ένταξη/ Επανένταξη: Το τέταρτο σημείο το οποίο αναφέρθηκε αφορά την ένταξη [στην χώρα προορισμού] και επανένταξη των θυμάτων [στις χώρες καταγωγής]. Συγκεκριμένα ανέφερε ότι το ΕΣΔ δεν περιλαμβάνει καθόλου μέτρα ένταξης των γυναικών θυμάτων που συνεργάζονται με την αστυνομία και ακολούθως επιλέγουν να μείνουν στην Κύπρο. Υπάρχει η πρόνοια να δοθεί άδεια για άλλο επάγγελμα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι παράλληλα εντάσσονται στην κοινωνία. Επίσης, το ΕΣΔ δεν συμπεριλαμβάνει μέτρα επανένταξης στις χώρες καταγωγής των γυναικών θυμάτων [αναγνωρισμένων πλέον] που αρνούνται να συνεργαστούν με την αστυνομία και πρέπει να επιστρέψουν πίσω στις χώρες τους. Για παράδειγμα, εάν ένα θύμα επιστρέψει πίσω στη χώρα της, ποιες είναι οι πιθανότητες να μπει ξανά πίσω στο κύκλωμα; Υπάρχει κάποια συνεργασία της Κύπρου με τις χώρες καταγωγής τους για να αποφευχθεί αυτός ο κίνδυνος; Μηχανισμός Αξιολόγησης: Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης δεν έχει αξιολογηθεί πιθανά λόγω έλλειψης κάποιου μηχανισμού αξιολόγησης. Αντιφάσεις μέτρων και εφαρμογής τους :Η ερώτηση που τέθηκε στον Γενικό Διευθυντή κ. Σαββίδη από το Ινστιτούτο και η οποία δεν απαντήθηκε, είναι η αντίφαση μεταξύ των ενημερωτικών φυλλαδίων, τα όποια, όπως το Υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει, δίνονται σε γυναίκες πιθανά θύματα σωματεμπορίας, και των συμβολαίων εργασίας των «καλλιτέχνιδων». Η αντίφαση, όπως το Ινστιτούτο την παρουσίασε, είναι ότι το ενημερωτικό φυλλάδιο αναφέρει πως οι «καλλιτέχνιδες» δεν πρέπει να πληρώνουν αμοιβή ιδιωτικού πράκτορα [agent fees] και εισιτήρια από/ προς την Κύπρο ενώ στο πιο πρόσφατο συμβόλαιο εργασίας που έχει μελετήσει φαίνεται ότι γίνεται μια αποκοπή χρημάτων αυτών των δυο κατηγοριών. Κάποιες από τις εισηγήσεις του Ινστιτούτου είναι: Μια συλλογική προσπάθεια [Διάλογο κοινωνίας των πολιτών και κράτους] είναι να ενταχθεί στο ΕΣΔ ένα μηχανισμός αναγνώρισης, μετά από μια έρευνα και καλές πρακτικές άλλων χωρών, ο οποίος θα συμπεριλαμβάνει πρακτικά βήματα αναγνώρισης των θυμάτων. Να σημειωθεί ότι το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου έχει χρηματοδοτηθεί από τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναικάς με σκοπό να χαρτογραφήσει την Πραγματική Κατάσταση της Σωματεμπορίας Γυναικών στην Κύπρο. Στόχος της έρευνας είναι η απόκτηση της γνώσης και κατανόησης του φαινομένου της Σωματεμπορίας Γυναικών με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Η έκθεση θα δημοσιευτεί τον Μάιο 2007. Η συστηματική ενημέρωση/ διαφώτιση της κοινωνίας για τη σωματεμπορία γυναικών 6

Συστηματική έρευνα, συμπεριλαμβανομένου και του θέματος της ζήτησης. Συστηματικά εργαστήρια σε όλους τους φορείς- Πρώτα όμως για την ισότητα των φύλων για να κατανοήσουν οι εκπαιδευόμενοι το σημαίνει ισότητα των φύλων, γιατί εμπλέκει περισσότερο τις γυναίκες και ακολούθως για τη σωματεμπορία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σεμινάριο είχε μια μορφή παραγωγικού διαλόγου από άτομα, φορείς και οργανώσεις που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών και το διάλογο μεταξύ του κράτους και της κοινωνίας με στόχο τη μείωση και την εξάλειψη των διακρίσεων των φύλων. Ευελπιστούμε πως οι πιο πάνω εισηγήσεις, κριτικές, παρατηρήσεις ή ελλείψεις των Εθνικών Σχεδίων Δράσης να ληφθούν υπόψη από όλους τους αρμόδιους φορείς και να συνεχιστεί ο παραγωγικός διάλογος της κοινωνίας των πολιτών και του κράτους. Τέλος, το Ινστιτούτο ευχαρίστησε τους κύριους ομιλητές κ. Σαββίδη και κα Ταπανίδου, τους οργανισμούς που έλαβαν μέρος στη συζήτηση και τους παρευρισκόμενους. 7