ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ: ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ Ομιλία του Υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Αναστάσιου Πετρόπουλου Οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπουν την σύγκλιση του επίπεδου διαβίωσης και όχι την φτωχοποίηση των ευρωπαίων πολιτών. με τα μνημόνια και τις πολιτικές που επέβαλαν οι Θεσμοί ο κίνδυνος φτώχειας στην Ελλάδα αυξήθηκε από 27,6% το 2009 σε 35,7% το 2013 και τα άτομα με σημαντική υλική στέρηση, από 23% το 2009 σε 37,3% το 2013. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρέπει να υπάρξει ένα επίπεδο συναίνεσης από τους Εταίρους μας στην Ε.Ε και ένας κοινός βηματισμός για την επίλυση των ζητημάτων στο ασφαλιστικό χωρίς να οδηγούμε στη φτώχεια με περαιτέρω περικοπές τους Έλληνες και ειδικότερα τους Έλληνες συνταξιούχους αλλά επιδιώκοντας ισόρροπη ανάπτυξη με επίκεντρο την απασχόληση. Το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα από το 91% του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος στην ΕΕ. το 2009 μειώθηκε στο 75% το 2013. Το εισόδημα των συνταξιούχων στην Ελλάδα μειώθηκε από 77% του μέσου εισοδήματος των συνταξιούχων σε επίπεδο ΕΕ το 2010 σε μόλις 52% το 2013. Τα μνημόνια αντί για την σύγκλιση του επιπέδου διαβίωσης οδήγησαν στην αύξηση της φτώχειας και στην μετατροπή των συντάξεων σε φιλοδώρημα με μειώσεις έως 45%. Το εισόδημα των συνταξιούχων στην Ελλάδα αντιστοιχεί το 2014 στο 44,7% των εισοδημάτων των συνταξιούχων στην Γερμάνια, σημαντικά μειωμένο από το 62,2% που αντιστοιχούσε το 2009. Εστιάζοντας στην κοινωνική ασφάλιση, η συνταξιοδοτική δαπάνη ενώ έχει μειωθεί σε απολυτούς αριθμούς κατά 2,8 δις μεταξύ 2010 και 2014 ταυτόχρονα αυξάνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ από 14,6% σε 17,2% λόγω της συρρίκνωσης κατά ¼ του ΑΕΠ την αντίστοιχη πενταετία. Το 2009 και η Ελλάδα και η Γερμάνια δαπανούσαν 13,5% του ΑΕΠ για συντάξεις, ενώ το 2013 και πάρα τις μειώσεις των συντάξεων στην Ελλάδα, η Γερμάνια δαπανούσε 12,3% του ΑΕΠ της ενώ η Ελλάδα 17,5% γιατί το ΑΕΠ της Ελλάδας μειώθηκε από 237 δις ευρώ το 2009 σε 182 δις ευρώ το 2013 ενώ της Γερμανίας αυξήθηκε από 2.28 τρις ευρώ σε 2.48 τρις ευρώ.
Την ίδια στιγμή το ποσοστό αναπλήρωσης του εισοδήματος των συνταξιούχων από 97% το 2010, έχει μειωθεί στο 67% το 2013 που είναι 15% μεγαλύτερο από τον μέσο όρο των χώρων του ΟΟΣΑ. Παρόλα αυτά οι θεσμοί απαιτούν περαιτέρω μειώσεις πάρα την προβλεπόμενη θετική εξέλιξη στην οικονομία που συμφώνα με τα στοιχειά του ΟΟΣΑ που προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ μετά το 2017 με ρυθμό 1,9% και περαιτέρω μείωση της ανεργίας και του δημόσιου χρέους. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι πρέπει να σταματήσει η επιχειρούμενη από πολλούς απαξίωση της κοινωνικής ασφάλισης ως αναποτελεσματική λόγω των παρεχόμενων συντάξεων καθώς σύμφωνα με την έρευνα εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης του 2014 της Eurostat, μετά την καταβολή των συντάξεων ο κίνδυνος φτώχειας στο σύνολο του πληθυσμού μειώνεται σημαντικά από 52% σε μόλις 26%. Αυτό το γεγονός διαψεύδει τις όποιες τοποθετήσεις περί αποτυχίας της κοινωνικής ασφάλισης στην καταπολέμηση της φτώχειας με ερωτηματικά όμως για την επιτυχία της στην αναδιανομή του εισοδήματος. Εμείς λέμε ότι πρέπει να υπάρξει μέριμνα από τους θεσμούς για ισόρροπη ανάπτυξη με οικονομικά άλλα και κοινωνικά κριτήρια ώστε οι πολίτες και το επίπεδο ζωή τους να αποτελεί σημαντικό παράγοντα των όποιων επιλογών. Δυστυχώς όμως και στην Ελλάδα από τις προηγούμενες κυβερνήσεις δεν υπήρξε καμία επιχειρηματολογία για την υπεράσπιση των συντάξεων, του εισοδήματος των εργαζομένων παρόλο που υπήρχαν τα σχετικά στοιχεία. Απαιτείται λοιπόν συναίνεση και εντός της Ελλάδας ώστε η ανάπτυξη να οδηγήσει σε απασχόληση και η απασχόληση να οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων της κοινωνικής ασφάλισης και να αποτρέψει την κατάρρευση της, ειδικά υπό τις σημερινές συνθήκες δημογραφικής γήρανσης. Το 2050, τα άτομα άνω των 65 θα είναι το 33,9% του πληθυσμού την στιγμή που τα άτομα 15-64 θα είναι 53,2% και από αυτούς θα εργάζεται μόλις το 65%, δηλαδή το 33,5% του πληθυσμού που θα εργάζεται θα εξασφαλίζει πόρους για το υπόλοιπο 66,5% που θα είναι οικονομικά μη ενεργό. Η επίλυση των προβλημάτων βιωσιμότητας της κοινωνικής ασφάλισης απαιτεί συναίνεση και των κοινωνικών εταιρών και των πολιτικών κόμματων άλλα και ανάπτυξη ασφαλιστικής συνείδησης από όλους τους πολίτες βάζοντας το συλλογικό συμφέρον πάνω από το ατομικό ή το κλαδικό. Πρέπει επιτέλους και σε Ελλάδα και σε Ευρώπη να θέσουμε σε προτεραιότητα τους πολίτες και όχι το κεφαλαίο.
Η παρέμβαση όμως είναι αναγκαία όσο ποτέ αλλά και δύσκολη γιατί: Το 46% των νέων συμβάσεων εργασίας αφορούν μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, με αντίστοιχες αναλογικές μειώσεις στις καταβαλλόμενες εισφορές. Στον ΟΑΕΕ οι ανείσπρακτες εισφορές φθάνουν τα 10 δις ευρώ και το σύνολο των οφειλετών τις 544.000, ενώ τα 2,3 δις ευρώ οφείλονται από ασφαλισμένους οι οποίοι έχουν διακόψει την δραστηριότητα τους. Στον ΟΑΕΕ αριθμός των ασφαλισμένων έχει μειωθεί την τελευταία πενταετία κατά 15% και το ύψος των εισφορών κατά 28%. Στο ΙΚΑ οι ανείσπρακτες εισφορές μαζί με τα πρόστιμα ξεπερνούν τα 17,5 δις ευρώ Η εισφοροδιαφυγή ξεπερνά το 20% και κοστίζει 6 δις ευρώ Το ποσοστό ανεργίας που ξεπερνούσε το 25% στις αρχές του 2015 και σήμερα έχει μειωθεί στο 24,7% και προβλέπεται να μειωθεί στο 23,5% το 2017 ενώ το 2008 ήταν 8,2%, Η μερικής απασχόλησης φτάνει στο 16% στους νέους ασφαλισμένους του ΙΚΑ και μέση μείωση μισθών στο ΙΚΑ 21,8% την τελευταία πενταετία Οι εισφορές μειωθήκαν στο ΙΚΑ από 7 σχεδόν δις ευρώ το 2009 σε μόλις 4,7 δις ευρώ το 2015 και στον ΟΑΕΕ από 1,7 δις ευρώ το 2009 σε μόλις 1,1 δις ευρώ το 2015 Στο ΤΣΜΕΔΕ οι κοινωνικοί πόροι μειωθήκαν από 81 εκατ. ευρώ το 2009 σε 16 εκατ. ευρώ το 2014 Στο Ταμείο Νομικών οι κοινωνικοί πόροι μειωθήκαν από 231 έκτα ευρώ το 2009 σε μόλις 49 έκτα ευρώ το 2013 Το ΤΣΑΥ είχε πέρυσι ελλείμματα ύψους 53 εκατομμύριων ευρώ. Το Ταμείο Νομικών 68 εκατομμύρια ευρώ. Από τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα ότι πρέπει το βάρος να δοθεί στην αύξηση των εσόδων μέσω της αύξησης της απασχόλησης και της πάταξης της εισφοροδιαφυγής και όχι στις περικοπές των συντάξεων. Εκτός από τα έσοδα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τις αδικίες του παρελθόντος:
στο ίδιο ταμείο ΕΤΑΑ οι μηχανικοί με υψηλότερες εισφορές από τους νομικούς λαμβάνουν μικρότερες παροχές σε όλα τα ταμεία οι ασφαλισμένοι πριν την 1-1-93 καταβάλουν μικρότερες εισφορές και έχουν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις και ταυτόχρονα λαμβάνουν πολύ μεγαλύτερες παροχές από ότι οι νέοι ασφαλισμένοι Δικηγόρος με 40 έτη ασφάλισης πληρώνει για κυρία ασφάλιση μονό 1.928,28 το έτος δηλαδή λιγότερα το νέο συνάδελφο του με 7 έτη ασφάλισης που πληρώνει 2.046,36 ευρώ το έτος και που θα λάβουν την ίδια ακριβώς παροχή. Εκτός από τις αδικίες πρέπει να πούμε πως η προηγούμενη Κυβέρνηση είχε εξασφαλίσει την βιωσιμότητα που επικαλείται ο κ. Μητσοτάκης: Η αναλογιστική μελέτη του 2014 που επικαλείται στηρίζεται στην εφαρμογή του ν. 3863/10 και των νόμων ν. 4052/12 και του ν. 4093/12, χωρίς όμως να λέει ότι οι περικοπές των νόμων ν. 4052/12 και ν. 4093/12 κριθήκαν αντισυνταγματικές από το ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και αφετέρου χωρίς να λέει ότι το όριο ηλικίας που εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα το 2060 για πλήρη σύνταξη είναι τα 67 έτη με 40 έτη ασφάλισης η 72 έτη καθώς επίσης και ότι το ποσοστό αναπλήρωσης για την κυρία σύνταξη θα είναι κατά μέσο όρο 48,6% και για την επικουρική μόλις 7,82%. Η πρόταση μας για το νέο ασφαλιστικό σύστημα εστιάζει σε μερικά κρίσιμα σημεία: Ενοποίηση προϋποθέσεων και παροχών και αντιμετώπιση των αδικιών και των διακρίσεων του παρελθόντος με ενίσχυση των ποσοστών αναπλήρωσης για τα χαμηλότερα εισοδήματα και εξασφάλιση ενός επαρκούς επιπέδου διαβίωσης για όλους μέσω της εθνικής σύναξης, ενισχύοντας την αναδιανομή και συμβάλλοντας στην καταπολέμηση της φτώχειας Ορθολογικοποίηση των δαπανών και εξοικονόμηση πόρων Αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής και εξασφάλιση όλων των πόρων της κοινωνικής ασφάλισης Αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των ταμείων Ανεύρεση επιπλέον πόρων από νέες πηγές και ανακεφαλαιοποίηση των αποθεματικών
Ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης Ας ξεκινήσουμε λοιπόν σήμερα με μια εθνική συναίνεση για την υλοποίηση ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου πάταξης της Αδήλωτης Εργασίας και της Εισφοροδιαφυγής και μέσω αυτού για τη βελτίωση των εσόδων της κοινωνικής ασφάλισης και ταυτόχρονα και των παροχών της με σεβασμό σε όλους τους έλληνες πολίτες ώστε επιτέλους το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης από αρχιπέλαγος ανασφάλειας με νησίδες υπερπροστασίας όπως το χαρακτήρισε ο Ferrera να γίνει αρχιπέλαγος επάρκειας και αλληλεγγύης, με παροχές που θα σέβονται όλους τους ασφαλισμένους.