Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟ 2007 Βιομηχανία, Εμπόριο, Υπηρεσίες

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟ 2007 Βιομηχανία, Εμπόριο, Υπηρεσίες Αθήνα 2008

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟ 2007 Βιομηχανία, Εμπόριο, Υπηρεσίες Ο ΣΕΒ σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών ευχαριστεί τις Εταιρίες για την ευγενική τους χορηγία στην έκδοση του παρόντος τόμου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Μέρος Α Το Οικονομικό Περιβάλλον 9 Ι Οι Τάσεις στη Διεθνή Οικονομία 11 1.1 Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον 11 1.1.1 Η Παγκόσμια Οικονομία 11 1.1.2 Οι Οικονομίες της ΕΕ και της Ευρωζώνης 13 1.2 Οι Τάσεις και το Επιχειρηματικό Περιβάλλον στην Ευρώπη 16 1.2.1 Γενικές εξελίξεις 16 1.2.1.1 Το Προφίλ των Ευρωπαϊκών Επιχειρήσεων 16 1.2.1.2 Δημογραφία των Επιχειρήσεων 18 1.2.1.3 Εξέλιξη Απασχόλησης, Παραγωγής, Κύκλου Εργασιών 19 1.2.1.4 Εξωτερικό Εμπόριο 22 1.2.2 Μεταποίηση 24 1.2.2.1 Τρόφιμα - Ποτά - Καπνός 24 1.2.2.2 Κλωστοϋφαντουργία - Ένδυση - Δέρμα 26 1.2.2.3 Χαρτί - Ξύλο 28 1.2.2.4 Χημικά Πλαστικά 30 1.2.2.5 Προϊόντα από μη μεταλλικά ορυκτά 32 1.2.2.6 Μέταλλα και προϊόντα από μέταλλο 33 1.2.2.7 Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 35 1.2.2.8 Ηλεκτρικές συσκευές και όργανα ακριβείας 37 1.2.2.9 Εξοπλισμός Μεταφορών 39 1.2.2.10 Έπιπλα και λοιπές βιομηχανίες 41 1.2.3 Ορυχεία Ενέργεια - Ανακύκλωση και Παροχή Νερού 42 1.2.3.1 Εξόρυξη και Λατόμηση μη Ενεργειακών Υλικών 42 1.2.3.2 Ενέργεια 44 1.2.3.3 Ανακύκλωση και Παροχής Νερού 46 1.2.4 Κατασκευές 47 1.2.5 Μη Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες 48 1.2.5.1 Εμπόριο Οχημάτων 48 1.2.5.2 Χονδρικό Εμπόριο 49 1.2.5.3 Λιανικό Εμπόριο 50 1.2.5.4 Ξενοδοχεία-Εστιατόρια 51 1.2.5.5 Υπηρεσίες Μεταφορών 52 1.2.5.6 Τηλεπικοινωνίες και ΜΜΕ 53 1.2.5.7 Επιχειρηματικές Υπηρεσίες 55 1.2.6 Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες 56 1.2.6.1 Ενδιάμεσοι Χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί 59 1.2.6.2 Ασφαλίσεις 60 ΙΙ. Το Οικονομικό Περιβάλλον στην Ελλάδα και η Οικονομική Πολιτική 61 2.1 Το Οικονομικό κλίμα στην Ελλάδα 61 2.1.1 Εξελίξεις κατά το 2007 61 2.1.2 Εξελίξεις κατά το 2008 65 2.2. Η Οικονομική Πολιτική 66 2.2.1 Οι μεταρρυθμίσεις 67 2.2.2 Η Δημοσιονομική προσαρμογή και ο Προϋπολογισμός του 2008 67 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2.2.3 Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση 69 ΙΙΙ: Οι Επιδόσεις και οι Προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας 71 3.1 Μακροοικονομικές εξελίξεις 71 3.1.1 Εξελίξεις το 2007 71 3.1.2 Προβλέψεις για το 2008 75 3.1.3 Το Επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης 75 3.2 Απασχόληση και Ανεργία 77 3.3 Τιμές Καταναλωτή 81 3.3.1 Εξελίξεις κατά το 2007 81 3.3.2 Μεσοπρόθεσμες εκτιμήσεις 84 3.4 Αμοιβές, Κόστος Εργασίας και Παραγωγικότητα 86 3.5 Ισοζύγιο Συναλλαγών 89 3.5.1 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών 89 3.5.2 Ισοζύγιο Κεφαλαιακών Μεταβιβάσεων 91 3.5.3 Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών 91 3.6 Ανταγωνιστικότητα: H Ετήσια Έρευνα του WEF 91 3.7 Επιχειρηματικότητα κατά το 2007 97 3.8 Το «επιχειρείν» στην Ελλάδα 100 Μέρος Β: Οι Ελληνικές Επιχειρήσεις 109 ΙV. Εξελίξεις και Προοπτικές Βασικών Μεγεθών των Ελληνικών Επιχειρήσεων 111 4.1 Διάρθρωση της Ελληνικής Οικονομίας και Μακροχρόνιες Τάσεις 111 4.1.1 Πρωτογενής Τομέας 113 4.1.2 Δευτερογενής Τομέας 114 4.1.2.1 Μακροχρόνιες Τάσεις 114 4.1.2.2 Τελευταίες Εξελίξεις 115 4.1.3 Τριτογενής Τομέας 117 4.1.4 Περιφερειακή Ανάλυση ΑΕΠ με Βάση τους Τομείς της Οικονομίας 118 4.2 Βιομηχανία 120 4.2.1 Παραγωγή - Κύκλος Εργασιών 120 4.2.2 Επενδύσεις στη Βιομηχανία 126 4.2.2.1 Εκτιμήσεις για το 2007 127 4.2.2.2 Προβλέψεις για το 2008 128 4.2.2.3 Κατανομή των επενδύσεων 129 4.2.2.4 Παράγοντες που επηρεάζουν τις επενδύσεις 132 4.2.3 Τιμές παραγωγού 133 4.2.4 Απασχόληση 136 4.2.5 Εξαγωγικές Επιδόσεις 138 4.2.5.1 Η πορεία των ελληνικών εξαγωγών το 2007 138 4.2.5.2 Η εξωστρέφεια των ελληνικών εξαγωγών 140 4.3 Κατασκευές 143 4.3.1 Παραγωγή 143 4

4.3.2 Τιμές - Κόστος 145 4.3.3 Απασχόληση 147 4.4 Μη Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες 148 4.4.1 Εμπόριο 148 4.4.1.1 Λιανικό Εμπόριο 148 4.4.1.2 Χονδρικό Εμπόριο 151 4.4.1.3 Εμπόριο, Συντήρηση και Επισκευή Αυτοκινήτων και Μοτοσικλετών και Λιανικό Εμπόριο Καυσίμων και Λιπαντικών 153 4.4.2 Μεταφορές 154 4.4.3 Άλλες Υπηρεσίες 156 4.4.4 Τουρισμός 160 4.5 Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες 161 4.5.1 Εξέλιξη των Βασικών Μεγεθών του Πιστωτικού Συστήματος (2001-2006) 164 4.5.2 Εξέλιξη της Διάρθρωσης του Πιστωτικού Συστήματος 166 V. Κεφαλαιουχική και Χρηματοδοτική Διάρθρωση των Ελληνικών Επιχειρήσεων: Βιομηχανία, Εμπόριο, Υπηρεσίες 171 Εξελίξεις κατά την τριετία 2004-2006 στο σύνολο των μεταποιητικών επιχειρήσεων Α.Ε. και Ε.Π.Ε.: Σύνοψη 171 5.1. Μεταποίηση 172 Εισαγωγή 173 Διάρθρωση ελληνικής μεταποίησης 174 Κεφαλαιουχική Διάρθρωση των Μεταποιητικών Επιχειρήσεων 176 α. Βαθμός Παγιοποίησης 176 β. Κυκλοφορούν Ενεργητικό 178 γ. Παθητικό 178 δ. Γενική και Ειδική Ρευστότητα 180 ε. Μέση διάρκεια Παραμονής Απαιτήσεων και Υποχρεώσεων 181 Αποτελέσματα Χρήσης Μεταποιητικών Επιχειρήσεων κατά το 2006 183 α. Κερδοφορία των μεταποιητικών επιχειρήσεων 183 β. Πωλήσεις 185 γ. Ταχύτητα Κυκλοφορίας Ενεργητικού και Ιδίων Κεφαλαίων 186 δ. Αποδοτικότητα 187 ε. Δαπάνες 189 στ. Μικτά και Καθαρά Κέρδη Χρήσης - Καθαρό και Μικτό Περιθώριο Κέρδους 189 5.2. Ορυχεία και Λατομεία 191 Εισαγωγή 191 α. Αριθμός Επιχειρήσεων / Διάρθρωση τομέα 192 Χρηματοοικονομική Διάρθρωση του Τομέα 193 α. Διάρθρωση Ενεργητικού 193 β. Διάρθρωση Παθητικού 194 γ. Σχέσεις Ενεργητικού Παθητικού 195 δ. Στοιχεία Αποτελεσμάτων Χρήσης 196 5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 5.3. Ηλεκτρισμός, Φυσικό Αέριο και Ύδρευση 197 Εισαγωγή 197 α. Αριθμός Επιχειρήσεων / Διάρθρωση τομέα 197 Χρηματοοικονομική Διάρθρωση του Τομέα 197 α. Διάρθρωση Ενεργητικού 197 β. Διάρθρωση Παθητικού 199 γ. Σχέσεις Ενεργητικού - Παθητικού 200 δ. Στοιχεία Αποτελεσμάτων Χρήσης 200 5.4. Κατασκευές 202 Εισαγωγή 202 α. Αριθμός Επιχειρήσεων / Διάρθρωση τομέα 202 Χρηματοοικονομική Διάρθρωση του Κλάδου 202 α. Διάρθρωση Ενεργητικού 202 β. Διάρθρωση Παθητικού 203 γ. Σχέσεις Ενεργητικού - Παθητικού 203 δ. Στοιχεία Αποτελεσμάτων Χρήσεως 204 5.5. Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες 204 5.5.1. Τραπεζικός Τομέας 205 5.5.2. Ασφαλιστικός Τομέας 207 5.5.3.Τομέας Δραστηριοτήτων Συμπληρωματικών ως προς αυτές των Χρηματοπιστωτικών Οργανισμών 208 5.6 Μη Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες 210 Εισαγωγή 210 α. Αριθμός Επιχειρήσεων / Διάρθρωση τομέα 211 Χρηματοοικονομική Διάρθρωση του Τομέα 211 α. Διάρθρωση Ενεργητικού 211 β. Διάρθρωση Παθητικού 213 γ. Σχέσεις Ενεργητικού - Παθητικού 215 δ. Στοιχεία Αποτελεσμάτων Χρήσεως 215 5.7. Λοιπές Υπηρεσίες 217 Εισαγωγή 217 α. Αριθμός Επιχειρήσεων / Διάρθρωση τομέα 218 Χρηματοοικονομική Διάρθρωση του Τομέα 219 α. Διάρθρωση Ενεργητικού 219 β. Διάρθρωση Παθητικού 220 γ. Σχέσεις Ενεργητικού - Παθητικού 221 δ. Στοιχεία Αποτελεσμάτων Χρήσεως 222 5.8. Απασχόληση και κερδοφορία 223 Στατιστικοί Πίνακες Κεφαλαιουχικής Διάρθρωσης της Ελληνικής Βιομηχανίας 225 Στατιστικό Παράρτημα 245 Πηγές και Αναφορές 271 6

Η έκθεση αυτή αποτελεί συνέχεια των ετήσιων αναλύσεων της ελληνικής βιομηχανίας που δημοσιεύει ο ΣΕΒ από το 1947. Οι εκθέσεις αυτές προσέφεραν μέχρι σήμερα χρήσιμη πληροφό ρηση για τις εξελίξεις στους παράγοντες που επηρεάζουν την ελληνική βιομηχανία και τα βασικά χαρακτηριστικά της, αποτελώντας μία αξιόπιστη ετήσια πηγή αναφοράς. Η παρούσα έκθεση ωστόσο σηματοδοτεί μία σημαντική αλλαγή στις εκθέσεις του ΣΕΒ. Το περιε χόμενο και οι άξονες της ανάλυσης διευρύνονται και η έκθεση αυτή αποτελεί την πρώτη όπου συνοψίζονται οι βασικές εξελίξεις σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Φιλοδοξεί επομένως να καταστεί μία αξιόπιστη πηγή αναφοράς όχι πλέον μόνο για την ελληνική Βιομηχανία αλλά για ολόκληρη την επιχειρηματική δραστηριότητα. Η έκθεση αποτελείται από πέντε κεφάλαια και χωρίζεται σε δύο μέρη: στο πρώτο μέρος (Κεφά - λαια 1-3) περιγράφεται το περιβάλλον, εγχώριο και διεθνές, εντός του οποίου δραστηριοποιήθηκαν οι ελληνικές επιχειρήσεις το 2007. Στο δεύτερο μέρος (Κεφάλαια 4-5) παρουσιάζονται τα βασικά μεγέθη, οι εξελίξεις και οι προοπτικές των ελληνικών επιχειρήσεων, τόσο σε συνολικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο επιμέρους κλάδων. Αναλυτικότερα: Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι οικονομικές εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον και δίδεται, για πρώτη φορά, η εικόνα των βασικών μεγεθών των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε κάθε τομέα οικονομικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια. Παρουσιάζονται οι εξελίξεις στην παγκό σμια και ευρωπαϊκή οικονομία, όπως και οι προκλήσεις και οι προοπτικές όλων των κλάδων επιχειρηματικής δραστηριότητας (βιομηχανία, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, λοιπές υπηρε σίες, κατασκευές). Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφεται το οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα. Γίνεται μια κριτική παρουσίαση της οικονομικής πολιτικής που ακολουθήθηκε στη διάρκεια του προηγούμενου έτους και αναφέρονται οι βασικές προκλήσεις που αυτή αντιμετωπίζει σήμερα. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι επιδόσεις και οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας στο σύνολό της, καθώς και στους επιμέρους τομείς της. Μεταξύ άλλων εξετάζονται κρίσιμα ζητήματα που αφορούν στην εξέλιξη της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και της επιχειρηματικότητας, ενώ αναλύονται τα αποτελέσματα της ετήσιας έρευ νας της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις δυσκολίες του επιχειρείν στην Ελλάδα. Στο τέταρτο κεφάλαιο αποδίδονται αναλυτικά οι εξελίξεις και οι προοπτικές στους βασικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Αποτελεί μία εξ ολοκλήρου νέα προσπάθεια να παρα - κολου θούνται οι εξελίξεις σε ένα ευρύ σύνολο κλάδων και να αποδίδονται σε ετήσια βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους. Το πέμπτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην κεφαλαιουχική και χρηματοδοτική διάρθρωση των κλάδων, με βάση τη χρήση του 2006. Η φετινή ανάλυση ωστόσο δεν περιορίζεται στη βιομη - χανία, αλλά επεκτείνεται και στους βασικότερους κλάδους του εμπορίου και των υπηρεσιών, αποδίδοντας την εξέλιξη βασικών χρηματοοικονομικών μεγεθών και επιλεγμένων αριθμοδεικτών για την πιο πρόσφατη τριετία. Συνολικά αναλύονται οι ισολογισμοί πάνω από 30000 επιχειρήσεων ΑΕ και ΕΠΕ. Η έκθεση συνοδεύεται από Παράρτημα με συνοπτικά και διαχρονικά στοιχεία για την εξέλιξη των βασικών χρηματοοικονομικών μεγεθών σε κλαδικό επίπεδο και εδικούς αναλυτικούς πίνακες για τις κερδοφόρες και ζημιογόνες επιχειρήσεις. Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε, όπως κάθε χρόνο, με την αρωγή και στενή συνεργασία του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). 7

ΜΕΡΟΣ Α Το Οικονομικό Περιβάλλον

Ι. ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1.1 Το Οικονομικό Περιβάλλον 1.1.1 Η Παγκόσμια Οικονομία Η πα γκό σμια οι κο νο μία εξα κο λού θη σε και το 2007 να ανα πτύσ σε ται με τα χύ ρυθ μό, της τά ξης του 4,9%, υπερ βαί νο ντας μά λι στα για 4η χρο νιά το μέ σο όρο των τε λευ ταί ων δε κα ε τι ών. Οι επι μέ ρους πα ρά γο ντες που στη ρί ζουν την άνο δο της πα γκό σμιας οι κο νο μί ας εί ναι η ιδιω τι κή κα τα νά λω ση και οι επεν δύ σεις. Ει δι - κά άλ λω στε οι επεν δύ σεις έχουν ευ νο η θεί από την πε ραι τέ ρω βελ τί ω ση της κερ δο φο ρί ας των επι χει ρή - σε ων και την άνο δο του πα γκό σμιου εμπο ρί ου, ιδιαί - τε ρα λό γω των υψη λών ρυθ μών ανά πτυ ξης των ανα - δυό με νων οι κο νο μιών. Αντι σταθ μι στι κά σε αυ τές τις θε τι κές εξε λί ξεις λει τούρ γη σε η πε ραι τέ ρω αύ ξη ση των διε θνών τι μών των βα σι κών εμπο ρευ μά των, η έκρη ξη του πλη θω ρι σμού των τε λευ ταί ων μη νών, ιδιαί τε ρα στην Ευ ρώ πη και η ανα τα ρα χή στις διε θνείς χρη μα το πι στω τι κές αγο ρές και την αγο ρά κα τοι κιών των ΗΠΑ. Κρί σι μος πα ρά γο ντας του οι κο νο μι κού πε ρι βάλ λο ντος και κα τά το 2007 εί ναι επο μέ νως η εξέ λι ξη των τι μών του πε τρε λαί ου. Η αυ ξη τι κή τά ση εντός του 2007 ήταν στα θε ρή και επί μο νη και συ νε χί ζε ται και το 2008, με την τι μή του Brent να ξε περ νά πλέ ον τα 100 δο λά ρια το βα ρέ λι (50$ τον Ια νουά ριο του 2007). Η αύ ξη ση τρο φο δο τεί ται τό σο από την πλευ ρά της ζή τη σης, όσο και από την πλευ ρά της προ σφο ράς. Από την πλευ ρά της προ σφο ράς, η κα τά στα ση εί ναι τε τα μέ νη όσον αφο - ρά στις δυ σκο λί ες στη συ νερ γα σία με πε τρε λαιο πα ρα - γω γές χώ ρες (όπως π.χ. το Ιράν). Από την πλευ ρά της ζή τη σης, η πα γκό σμια ζή τη ση πε τρε λαί ου πα ρα μέ νει δυ να μι κή, σε συν δυα σμό και με την τα χεία ανά πτυ ξη των ανα δυό με νων χω ρών. Δε δο μέ νων των συν θη κών αυ τών, η Ε. Επι τρο πή προ βλέ πει συ νέ χεια στην άνο δο των τι μών του πε τρε λαί ου, του λά χι στον για το α εξά - μη νο του 2008. Ο πλη θω ρι σμός στις ανα πτυγ μέ νες οι κο νο μί ες πα ρέ μει - νε συ γκρα τη μέ νος το 2007, σε αντί θε ση με τις ανα - πτυσ σό με νες χώ ρες όπου πα ρου σί α σε αύ ξη ση, λό γω της ανό δου των διε θνών τι μών βα σι κών εμπο ρευ μά - των, ιδί ως των τι μών της ενέρ γειας και των τρο φί μων. Έτσι ο πλη θω ρι σμός δια μορ φώ θη κε το 2007 στο 2,1% στην Ευ ρω ζώ νη, στο 2,4% στην ΕΕ-27 και στο 2,8% στις ΗΠΑ, όσο πε ρί που εί χε κι νη θεί και το 2006. Οι δυ - σμε νείς εξε λί ξεις στις τι μές του πε τρε λαί ου, ωστό σο έχουν ασκή σει αυ ξη τι κές πι έ σεις στα μέ σα επί πε δα τι - μών, οι οποί ες εί ναι εντο νό τε ρες στο α εξά μη νο του 2008, με τις αρ χι κές ευ νοϊ κές προ βλέ ψεις να ανα θε ω - ρού νται τε λι κώς προς τα πά νω. Η ανα πτυ ξια κή δυ να μι κή της πα γκό σμιας οι κο νο μί ας επη ρε ά ζει θε τι κά την απα σχό λη ση, ενώ έχει οδη γή σει σε μεί ω ση των πο σο στών ανερ γί ας. Σύμ φω να με τις εκτι μή σεις της Ε. Επι τρο πής, η ανερ γία στις ΗΠΑ πα ρέ - μει νε στα επί πε δα του 4,6% το 2007 και ανα μέ νε ται να αυ ξη θεί ορια κά σε 5,3% το 2008. Οι αντί στοι χες εκτι - μή σεις για την Ια πω νία ανα φέ ρο νται σε ανερ γία πε ρί - που στο 4,0%. Το ΔΝΤ εκτι μά ότι το πο σο στό ανερ γί ας στις ανα πτυγ μέ νες οι κο νο μί ες ως σύ νο λο το 2007 δια - μορ φώ θη κε στο 5,3%, με το πο σο στό στις ΗΠΑ να εί - ναι στο 4,6% και στην Ια πω νία στο 3,9%. Αντί θε τα, για το 2008, το ΔΝΤ προ βλέ πει αύ ξη ση της ανερ γί ας των ανα πτυγ μέ νων οι κο νο μιών στο 5,5%, κυ ρί ως λό γω της αύ ξη σης της ανερ γί ας στις ΗΠΑ. Με τα ξύ των επτά με γα λύ τε ρων προ ηγ μέ νων οι κο νο - μιών, οι ΗΠΑ ση μεί ω σαν τη με γα λύ τε ρη επι βρά δυν ση του ρυθ μού οι κο νο μι κής δρα στη ριό τη τας το 2007 (2,2% από 2,9% το 2006), με απο τέ λε σμα για πρώ τη φο ρά την τε λευ ταία εξα ε τία η ζώ νη του ευ ρώ να ση - μειώ σει υψη λό τε ρο ρυθ μό αύ ξη σης του ΑΕΠ σε σχέ ση με τις ΗΠΑ (2,6% το 2007). Ο κύ ριος πα ρά γο ντας επι - βρά δυν σης του ρυθ μού ανά πτυ ξης των ΗΠΑ ήταν οι πε - ριο ρι σμέ νες σε σχέ ση με το 2006 επεν δύ σεις κα τοι - κιών, λό γω της κρί σης στη στε γα στι κή πί στη. Η εξέ λι - ξη αυ τή υπε ρα ντι στάθ μι σε τη θε τι κή συμ βο λή των κα - θα ρών εξα γω γών στην αύ ξη ση του ΑΕΠ, η οποία προ - ήλ θε από την υπο τί μη ση του δο λα ρί ου ένα ντι του ευ - ρώ και της εύ ρω στης ανά πτυ ξης των εμπο ρι κών εταί - ρων των ΗΠΑ. 11

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Πε ριο ρι σμέ νη σε σύ γκρι ση με το 2006 ήταν το 2007 και η οι κο νο μι κή δρα στη ριό τη τα στην Ια πω νία, κυ ρί ως λό - γω της ση μα ντι κής υπο χώ ρη σης των ιδιω τι κών επεν δύ - σε ων. Η θε τι κή συμ βο λή του εξω τε ρι κού το μέα στην οι κο νο μι κή ανά πτυ ξη (πε ρισ σό τε ρο από το 50% της ανό δου του ΑΕΠ οφεί λε ται στην αύ ξη ση των κα θα ρών εξα γω γών), δεν κα τά φε ρε όμως να αντι σταθ μί σει την μεί ω ση των επεν δύ σε ων και έτσι ο ρυθ μός ανά πτυ ξης της Ια πω νί ας υπο χώ ρη σε σε 1,9% το 2007 (από 2,4% το 2006). Η οι κο νο μι κή με γέ θυν ση της Κί νας επι τα χύν θη κε πε - ραι τέ ρω στο 11,4% το 2007 (ένα ντι 11,1% το 2006) με βα σι κούς ανα πτυ ξια κούς «πυ λώ νες» τις εύ ρω στες εμπο ρι κές εξα γω γές και τις υψη λές επεν δύ σεις. Το πλε - ό να σμα του ισο ζυ γί ου τρε χου σών συ ναλ λα γών διευ - ρύν θη κε στο 11,2% του ΑΕΠ το 2007 από 9,4% το 2006, οδη γώ ντας, σε συν δυα σμό με την κα θα ρή εισ ροή κε φα λαίων, σε νέα άνο δο των συ ναλ λαγ μα τι κών δια θε - σί μων της χώ ρας, τα οποία έφθα σαν τα 1,5 τρι σεκ. δολ. ΗΠΑ τον Δε κέμ βριο του 2007 (από 1,0 τρι σεκ. δολ. στο τέ λος του 2006). Η ανά πτυ ξη της Ιν δί ας προ βλέ πε ται να εξα σθε νή σει σχε τι κά τα επό με να δυο έτη, από 9,2% το 2006 σε 7,6% το 2009, κυ ρί ως λό γω της επί δρα σης πε ριο ρι στι κών νο μι σμα τι κών μέ τρων που λή φθη καν και της ανα τί μη - σης του εθνι κού νο μί σμα τος ένα ντι του δο λα ρί ου. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1 Διεθνές Περιβάλλον Ευρωπαϊκή Επιτροπή ( ετήσια % μεταβολή, σε πραγματικές τιμές) 2007 2008 2009 ΑΕΠ ΗΠΑ 2,1 1,7 2,6 Ιαπωνία 1,9 1,9 2,3 Ασία (εκτός Ιαπωνίας) 8,8 8,4 8,2 εκ των οποίων Κίνα 11,2 10,3 9,9 ASEAN4+Κορέα 5,1 5,3 5,6 Ευρωζώνη 2,6 2,2 2,1 ΕΕ-27 2,9 2,4 2,4 Υποψήφιες χώρες (στην ΕΕ) 5,2 5,7 6,4 Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (CIS) 8,3 7,5 7,1 εκ των οποίων Ρωσία 7,7 7,0 6,9 ΜΕΝΑ 5,2 5,3 5,2 Λατινική Αμερική 5,0 4,4 4,2 Υποσαχάρια Αφρική 6,9 6,5 6,4 Παγκόσμια οικονομία 5,1 4,7 4,8 Παγκόσμια οικονομία (εκτός ΕΕ-27) 5,6 5,3 5,4 Παγκόσμιο Εμπόριο Παγκόσμιες εισαγωγές 7,5 7,0 7,2 Παγκόσμιες εισαγωγές (εκτός ΕΕ-27) 8,1 7,4 7,9 Εξαγωγές εκτός ΕΕ-27 8,8 7,7 7,9 ASEAN4: Ινδονησία, Μαλαισία, Φιλιππίνες, Ταϊλάνδη. ΜΕΝΑ (Middle East & North Africa): Αλγερία, Μπαχρέιν, Αίγυπτος, Ιράν, Ιράκ, Ισραήλ, Ιορδανία, Κουβέιτ, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Ομάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Συρία, Τυνησία, Ην. Αραβικά Εμιράτα, Υεμένη. Ασία: Όλες οι χώρες εκτός Ιαπωνίας και ασιατικών ΜΕΝΑ χωρών. Υποσαχάρια Αφρική: Όλες οι χώρες εκτός αφρικανικών ΜΕΝΑ χωρών. Πηγή: European Commission, Economic Forecasts, Autumn 2007. Στις χώ ρες της πρώ ην ΕΣΣΔ (CIS), που απο τε λεί τη γε - ω γρα φι κή πε ριο χή με τη δεύ τε ρη τα χύ τε ρη οι κο νο μι κή με γέ θυν ση με τά την Ασία, οι ρυθ μοί ανά πτυ ξης που προ βλέ πο νται από την Ε. Επι τρο πή για τα έτη 2007, 2008 και 2009 εί ναι αντί στοι χα 8,3%, 7,5% και 7,1% (φθι νο πω ρι νές προ βλέ ψεις 2007). Ο ρυθ μός οι κο νο μι - 12

κής ανά πτυ ξης της Ρω σί ας ήταν 6,7% το 2006 και επι - τα χύν θη κε σε 7,5% το 2007. Η εγ χώ ρια ζή τη ση εξα κο - λου θεί να πα ρα μέ νει κι νη τή ρια δύ να μη, κα θώς οι επεν - δύ σεις και η ιδιω τι κή κα τα νά λω ση επι τα χύ νο νται συ νε - χώς. Επι πλέ ον, η αύ ξη ση της τι μής του πε τρε λαί ου υπο στη ρί ζει το ήδη υψη λό πλε ό να σμα του ισο ζυ γί ου τρε χου σών συ ναλ λα γών, που άγ γι ξε το 5,9% του ΑΕΠ το 2007. Για το 2008 και 2009 η Ε. Επι τρο πή προ βλέ - πει ρυθ μούς ανά πτυ ξης άνω του 7,0% στη Ρω σία. Σε ότι αφο ρά τις με σο πρό θε σμες προ ο πτι κές της πα γκό - σμιας οι κο νο μί ας, η ει κό να πα ρα μέ νει ασυ νή θι στα αβέ - βαιη στις αρ χές του 2008, λό γω της συ νε χι ζό με νης αρ - ρυθ μί ας των χρη μα το πι στω τι κών αγο ρών, της πε ραι τέ - ρω επι βρά δυν σης της αμε ρι κα νι κής οι κο νο μί ας και της εκτί να ξης των τι μών των αγα θών. Για το 2008, ο ρυθ - μός ανό δου του πα γκό σμιου ΑΕΠ εκτι μά ται (ΔΝΤ) ότι θα πε ριο ρι στεί κα τά 0,8%, φθά νο ντας στο 4,1%, κα θώς η άνο δος των ανα δυό με νων οι κο νο μιών θα επι βρα δυν - θεί ορια κά και θα αντι σταθ μί σει μό νο εν μέ ρει την επι - βρά δυν ση του ρυθ μού ανά πτυ ξης των προ ηγ μέ νων οι - κο νο μιών 1. Η ση μα ντι κή επι βρά δυν ση της πα γκό σμιας οι κο νο μί ας απο δί δε ται - και εξαρ τά ται τε λι κά - από τη διά στα ση που θα λά βει η επι βρά δυν ση της οι κο νο μί ας των ΗΠΑ, η οποία ήδη εί ναι τα χύ τε ρη από την ανα με νό με - νη. Η από το μη πτώ ση των επεν δύ σε ων σε κα τοι κί ες πε ριο ρί ζει τη με γέ θυν ση του ΑΕΠ κά τω από το δυ νη - τι κό της επί πε δο, με πα ρά πλευ ρες επι πτώ σεις και στην απα σχό λη ση. Εξάλ λου, και η ιδιω τι κή κα τα νά - λω ση επη ρε ά ζε ται αρ νη τι κά από την επι βρά δυν ση του ρυθ μού αύ ξη σης της απα σχό λη σης και την αύ ξη ση της ανερ γί ας, οι οποί ες θα πλή ξουν το δια θέ σι μο ει σό δη - μα των νοι κο κυ ριών και την εμπι στο σύ νη των κα τα να - λω τών. Επι πλέ ον, έχει προ κα λέ σει επα να ξιο λό γη ση του κιν δύ νου στις χρη μα τι στη ρια κές αγο ρές, με άξο να την αθέ τη ση υπο χρε ώ σε ων στην αγο ρά ενυ πό θη κων δα νεί ων, ενώ πολ λές αγο ρές του κό σμου που εξαρ τώ - νται άμε σα από τις ει σα γω γές των ΗΠΑ θα επη ρε α - στούν ση μα ντι κά από την επι βρά δυν ση της κα τα νά λω - σης των αμε ρι κα νι κών νοι κο κυ ριών. Στο ίδιο πλαί σιο, οι πι έ σεις στην πι στω τι κή αγο ρά θα οδη γή σουν σε πε - ραι τέ ρω «σφι κτές» χρη μα το πι στω τι κές συν θή κες, οι οποί ες ανα μέ νε ται να επη ρε ά σουν την εμπι στο σύ νη των επι χει ρή σε ων και γε νι κό τε ρα την πα γκό σμια οι κο - νο μία. Η Ε. Επι τρο πή ανα μέ νει ακό μα με γα λύ τε ρη επι βρά δυν - ση (ρυθ μός κά τω του 4%), κα θώς οι επι δό σεις της οι - κο νο μί ας των ΗΠΑ το δεύ τε ρο μι σό του 2007 ήταν ήδη ασθε νι κές. Το 2008, η Ε. Επι τρο πή προ βλέ πει ότι ο ρυθ μός αύ ξη σης του ΑΕΠ των ΗΠΑ θα υπο χω ρή σει στο 1,7%, ωστό σο η αγο ρά κα τοι κιών ανα μέ νε ται να ανα - κάμ ψει το δεύ τε ρο μι σό του 2008 και έτσι ο ρυθ μός με - γέ θυν σης θα επα νέλ θει σε 2,6% το 2009. Σε νε ό τε ρη εκτί μη σή του ωστό σο το ΔΝΤ (Απρί λιος 2008), προ χώ - ρη σε σε ακό μα χα μη λό τε ρη ανα θε ώ ρη ση. Εκτι μά ότι η ανά πτυ ξη στις ΗΠΑ το 2008 θα εί ναι μό λις 0,5%, κα - θώς «η κρί ση που ξε κί νη σε από την στε γα στι κή πί στη επε κτά θη κε γρή γο ρα και με απρό σμε νο τρό πο προ κα - λώ ντας εκτε τα μέ νες ζη μι ές στις αγο ρές και τους ορ γα - νι σμούς που βρί σκο νται στον πυ ρή να του πα γκό σμιου χρη μα το πι στω τι κού συ στή μα τος». 1.1.2 Οι Οι κο νο μί ες της Ε.Ε. και της Ευ ρω ζώ νης Οι χώ ρες της ΕΕ-27 και της Ευ ρω ζώ νης έδει ξαν να αν - θί στα νται στις δυ σμε νείς εξε λί ξεις στο πα γκό σμιο πε ρι - βάλ λον και δι α τή ρη σαν το 2007 δυ να μι κούς ρυθ μούς με γέ θυν σης. Μο χλοί ανά πτυ ξης εί ναι η ισχυ ρή εγ χώ ρια ζή τη ση αλ λά και η διεύ ρυν ση του πα γκό σμιου εμπο ρί - ου. Η επί δρα ση δυ σμε νών πα ρα γό ντων, όπως η άνο δος της διε θνούς τι μής του πε τρε λαί ου και των αγρο τι κών προϊ ό ντων, κα θώς και η ανα τα ρα χή στις χρη μα το πι στω - τι κές αγο ρές υπήρ ξε έτσι σχε τι κά πε ριο ρι σμέ νη το 2007, γί νε ται όμως πε ρισ σό τε ρο αι σθη τή το 2008, με απο τέ λε σμα ο ρυθ μός αύ ξη σης του ΑΕΠ να υπο χω ρή - σει ση μα ντι κά. Η ιδιω τι κή κα τα νά λω ση πα ρα μέ νει ο κι νη τή ριος μο - χλός ανά πτυ ξης στην ΕΕ-27 και στην Ευ ρω ζώ νη, ενώ οι κε φα λαιου χι κές επεν δύ σεις υπο στη ρί ζο νται από την κα λή χρη μα το οι κο νο μι κή κα τά στα ση των επι χει ρή σε ων και τις ευ νοϊ κές προσ δο κί ες για την εξέ λι ξη της ζή τη - σης. Την ιδιω τι κή κα τα νά λω ση ενί σχυ σαν η αύ ξη ση της απα σχό λη σης και του δια θέ σι μου ει σο δή μα τος των νοι - κο κυ ριών, ενώ επι τα χύν θη καν και οι επεν δύ σεις. Πράγ μα τι, οι δύ σκο λες χρη μα το πι στω τι κές συν θή κες που αντι με τώ πι σαν το 2007 οι ευ ρω πα ϊ κές επι χει ρή σεις φαί νε ται να επη ρέ α σαν μό νο τις κα τα σκευα στι κές επεν - δύ σεις, γι αυ τό και η ανα τα ρα χή στις διε θνείς αγο ρές εί χε τε λι κά, πε ριο ρι σμέ νο αντί κτυ πο στην οι κο νο μι κή δρα στη ριό τη τα της ΕΕ. 1. Σε νέα όμως ανα θε ώ ρη ση όμως του ΔΝΤ που έγι νε στις 09/04/2008, εκτι μά ται ακό μα χα μη λό τε ρος ρυθ μός ανά πτυ ξης της τά ξης του 3,8%, λό γω ισχυ ρό - τε ρης επι βρά δυν σης της οι κο νο μί ας ων ΗΠΑ. 13

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2 Βασικά Μακροοικονομικά Μεγέθη, ΕΕ27, Ευρωζώνη (åôþóéåò % ìåôáâïëýò) EE-27 Ευρωζώνη 2007 2008 2009 2007 2008 2009 ΑΕΠ 2,9 2,4 (2,0) 1 2,4 2,6 2,2 (1,8) 1 2,1 Ιδιωτική Κατανάλωση 2,3 2,4 2,2 1,7 2,1 1,9 Δημόσια Κατανάλωση 2,0 2,0 1,9 2,0 2,1 2,0 Τελική Ζήτηση 3,9 3,5 3,5 3,4 3,2 3,1 Επενδύσεις 5,6 3,5 3,4 4,7 2,9 2,6 Απασχόληση 1,5 0,9 0,8 1,5 1,0 0,8 Ανεργία 7,1 6,8 6,6 7,3 7,1 7,1 Πληθωρισμός 2,3 2,4 (2,9) 1 2,2 2,0 2,1 (2,6) 1 2,0 Εξαγωγές αγαθών - υπηρεσιών 6,3 5,8 5,8 5,8 5,3 5,4 Εισαγωγές αγαθών - υπηρεσιών 6,3 6,1 5,8 5,3 5,5 5,4 Ισοζύγιο Γεν. Κυβέρνησης (%ΑΕΠ) -1,1-1,2-1,1-0,8-0,9-0,8 Χρέος Γεν. Κυβέρνησης (%ΑΕΠ) 59,5 58,3 57,0 66,5 65,0 63,4 Ισοζύγιο Τρεχουσών. Συναλλαγών -0,8-0,9-0,9 0,0 0,0 0,1 Πηγή: Interim Forecast, February 20008, European Commission, Economic Forecasts, Autumn 2007 Θα πρέ πει επί σης να ση μειω θεί ότι η οι κο νο μι κή δρα - στη ριό τη τα στην Ευ ρώ πη υπο στη ρί ζε ται από τον εξω τε - ρι κό το μέα, λό γω της κα λής πο ρεί ας των οι κο νο μιών των ανα δυό με νων χω ρών και της ανό δου του πα γκό - σμιου εμπο ρί ου. Πράγ μα τι, η με γέ θυν ση του πα γκό - σμιου εμπο ρί ου (πλην ΕΕ-27) επι βρα δύν θη κε μό νο ορια κά (από 8% το 2006 σε 7,7% το 2007), αντι κα το - πτρί ζο ντας κυ ρί ως την κάμ ψη του με τα ποι η τι κού κλά δου πα γκο σμί ως. Η εκτί μη ση της Ε. Επι τρο πής εί ναι ότι ο ρυθ μός αύ ξη σης των εξα γω γών το 2007 ήταν πά νω από 6,0%, ενώ για την δι ε τία 2008-2009 προ βλέ πει υπο χώ - ρη ση σε επί πε δα κο ντά στο 5,8%. Οι ει σα γω γές από την άλ λη πλευ ρά εκτι μά ται ότι πέ ρυ σι αυ ξή θη καν κα τά 6,3% σε σχέ ση με το 2006, ενώ για το 2008 και 2009 προ βλέ - πε ται επι βρά δυν ση σε 6,1% και 5,8% αντί στοι χα. Σε ό,τι αφο ρά την αγο ρά ερ γα σί ας, η απα σχό λη ση αυ ξή - θη κε το 2007 κα τά 1,5% στην ΕΕ-27 και την Ευ ρω ζώ νη, αντι προ σω πεύ ο ντας πε ρί που 3,6 εκατ. νέ ες θέ σεις ερ γα - σί ας (2,3 εκατ. στην Ευ ρω ζώ νη). Η κα τα νο μή αυ τών των θέ σε ων κα λύ πτει τους πε ρισ σό τε ρους κλά δους της οι κο - νο μί ας και αφο ρά σχε δόν όλες τις μορ φές ερ γα σί ας (με - ρι κή απα σχό λη ση, πλή ρη, προ σω ρι νή και μό νι μη). Τα επό με να δυο χρό νια οι προ βλέ ψεις για τον ρυθ μό αύ ξη - σης της απα σχό λη σης εί ναι γύ ρω στο 1,0%. Η ανερ γία από την άλ λη πλευ ρά υπο χώ ρη σε τον Δε κέμ βριο του 2007 στο χα μη λό τε ρο επί πε δο των τε λευ ταί ων 15 ετών και στο 7,2% του ερ γα τι κού δυ να μι κού, ενώ ανα μέ νε ται να υπο χω ρή σει κι άλ λο τα επό με να χρό νια και μέ χρι το 2009 του λά χι στον, να μην ξε περ νά το 6,6% στην ΕΕ-27 (7,1% στην Ευ ρω ζώ νη). Η μεί ω ση της ανερ γί ας ανα μέ - νε ται να οδη γή σει σε επι τά χυν ση του ρυθ μού αύ ξη σης των ονο μα στι κών μι σθών, από 3% το 2007 σε 3,6% το 2008 (ΕΕ-27). Πα ράλ λη λα, η πα ρα γω γι κό τη τα της ερ γα - σί ας θα αυ ξά νε ται ετη σίως κα τά πε ρί που 1,6% κα τά μέ - σο όρο μέ χρι το 2009 στην ΕΕ-27 και κα τά 1,3% στην Ευ - ρω ζώ νη. Κα τά τη με γα λύ τε ρη διάρ κεια του 2007, ο πλη θω ρι σμός πα ρέ μει νε σχε τι κά χα μη λός, σε επί πε δα κά τω του 2,0% κα - τά μέ σο όρο στην Ευ ρω ζώ νη. Η αύ ξη ση ωστό σο της τι μής του πε τρε λαί ου τον Σε πτέμ βριο και η εξέ λι ξη των τι μών των αγρο τι κών προϊ ό ντων πί ε σε τον δεί κτη. Ο μέ σος ετή - σιος πλη θω ρι σμός της ζώ νης του ευ ρώ δια μορ φώ θη κε στο 2,1% το 2007, «ακυ ρώ νο ντας» τε λι κά όλες τις προ βλέ ψεις για ση μα ντι κή επι βρά δυν ση σε σχέ ση με το 2006 (2,2%). Πράγ μα τι, σύμ φω να με τις πιο πρό σφα τες προ βλέ ψεις της Ευρ.Επι τρο πής (Inte rim fo re cast Φε βρουα ρί ου 2008) 2, για 2. Inte rim Fo re cast, Euro pe an Com mis sion, Februa ry 2008. 14

το 2008 προ βλέ πε ται άνο δος 2,9% και 2,6% σε ΕΕ και Ευ ρω ζώ νη. Τέ λος, το έλ λειμ μα του το μέα της γε νι κής κυ βέρ νη σης της Ευ ρω ζώ νης μειώ θη κε το 2007 σε 0,8% του ΑΕΠ από 1,5% το 2006, ενώ μεί ω ση εμ φά νι σε και το κυ κλι κά διορ θω μέ νο έλ λειμ μα (από 1,2% του ΑΕΠ το 2006 σε 0,7% το 2007). Το χρέ ος μειώ θη κε σε 66,5% του ΑΕΠ, από 68,6% το 2006, ενώ σύμ φω να με τις φθι νο πω ρι νές προ βλέ ψεις της Ε. Επι τρο πής, το 2008 θα εί ναι το πρώ - το έτος με τά το 2003, που το έλ λειμ μα της Ευ ρω ζώ νης θα στα μα τή σει να μειώ νε ται, ενώ το χρέ ος της Γε νι κής Κυ βέρ νη σης θα μειω θεί πε ραι τέ ρω σε 65% του ΑΕΠ. Συ μπε ρα σμα τι κά για το 2008, ο ρυθ μός ανό δου του ΑΕΠ στην ΕΕ-27 και στην Ευ ρω ζώ νη ανα μέ νε ται να υπο χω ρή - σει πε ρισ σό τε ρο απ ό,τι αρ χι κά εί χε προ βλε φθεί. Στην εν - διά με ση έκ θε σή της η Ε. Επι τρο πή (Φε βρουά ρι ος 2008), ανα θε ώ ρη σε τις φθι νο πω ρι νές προ βλέ ψεις της. Ανα φέ ρε - ται πλέ ον σε ανά πτυ ξη της Ευ ρω ζώ νης της τά ξης του 1,8% και 2,0% σε ΕΕ-27 για το 2008, ρυθ μοί που συ νι - στούν ση μα ντι κή επι βρά δυν ση σε σχέ ση με το 2007 (2,6% και 2,9% αντί στοι χα), αλ λά και ση μα ντι κή ανα θε - ώ ρη ση σε σχέ ση με τις αρ χι κές προ βλέ ψεις. Στην ίδια πτω τι κή κα τεύ θυν ση κι νεί ται και η ανα θε ώ ρη ση των προ - βλέ ψε ων του ΔΝΤ, το οποίο ενώ αρ χι κά προέ βλε πε για την Ευ ρω ζώ νη ρυθ μό ανά πτυ ξης 2,6% για το 2008, τον Ια νουά ριο ανα θε ώ ρη σε σε 1,6%. Οι εξε λί ξεις αυ τές απο - δί δουν την αυ ξη μέ νη αβε βαιό τη τα λό γω της διε θνούς χρη μα το πι στω τι κής ανα τα ρα χής και των έντο να αρ νη τι - κών εξε λί ξε ων των τε λευ ταί ων μη νών σε διά φο ρα επί πε - δα, με κύ ρια την άνο δο των τι μών του πε τρε λαί ου αλ λά και την ανα τί μη ση του ευ ρώ ένα ντι του δο λα ρί ου. Επι - πλέ ον, το δεύ τε ρο μι σό του 2007 οι επι δό σεις ορι σμέ νων κρα τών-με λών, όπως η Ιτα λία, η Γερ μα νία και Ην. Βα σί - λειο, ήταν πο λύ χα μη λό τε ρες των προ βλε πό με νων. Εξάλ λου, η ιδιω τι κή κα τα νά λω ση ανα μέ νε ται να κι νη θεί στα επί πε δα του 2007, ίσως και ελα φρά πιο ενι σχυ μέ νη. Ο ρυθ μός αύ ξη σης του 2,1% στην Ευ ρω ζώ νη, αντα να κλά την άνο δο του δια θέ σι μου ει σο δή μα τος των νοι κο κυ - ριών λό γω της αύ ξη σης της απα σχό λη σης και των πραγ - μα τι κών μι σθών. Από την άλ λη πλευ ρά, ο ρυθ μός αύ ξη - σης των επεν δύ σε ων ανα μέ νε ται να επι βρα δυν θεί, λό γω των επι πτώ σε ων της χρη μα το πι στω τι κής ανα τα ρα χής και της επι βρά δυν σης του ρυθ μού ανό δου της πα γκό σμιας οι κο νο μί ας και του διε θνούς εμπο ρί ου. Η Έρευ να World Eco no mic Survey του IFO Πρό σθε τα στοι χεία για το οι κο νο μι κό κλί μα στην πα γκό - σμια οι κο νο μία πα ρέ χο νται από τα απο τε λέ σμα τα της World Eco no mic Survey του IFO της Γερ μα νί ας, η οποία δι ε ξά γε ται σε τρι μη νιαία βά ση σε 91 χώ ρες (Πί να κες 1.3 και 1.4). Με βά ση τα τε λευ ταία δια θέ σι μα στοι χεία, ο δεί - κτης οι κο νο μι κού κλί μα τος υπο χώ ρη σε πε ραι τέ ρω το πρώ το τρί μη νο του 2008. Η εξέ λι ξη αυ τή ήταν απο τέ λε - σμα των χα μη λό τε ρων προσ δο κιών για την οι κο νο μι κή κα τά στα ση τους επό με νους έξι μή νες και των με τριο πα - θέ στε ρων εκτι μή σε ων για την τρέ χου σα κα τά στα ση της οι κο νο μί ας. Σύμ φω να με τα απο τε λέ σμα τα της έρευ νας, η πι στω τι κή κρί ση στις ΗΠΑ έχει επη ρε ά σει ση μα ντι κά τις χρη μα τα γο ρές του Ην. Βα σι λεί ου, της Ελ βε τί ας, της Ιρ - λαν δί ας και της Γερ μα νί ας. Η επι δεί νω ση του κλί μα τος αφο ρά κυ ρί ως στις γε ω γρα φι κές οι κο νο μι κές ζώ νες της Δυ τι κής Ευ ρώ πης και της Βο ρεί ου Αμε ρι κής και πο λύ λι - γό τε ρο την Ασία. Η με γα λύ τε ρη υπο χώ ρη ση του δεί κτη ση μει ώ θη κε, όπως και στην προ η γού με νη έρευ να, στις ΗΠΑ, ενώ αρ νη τι κά κι νή θη κε το πρώ το τρί μη νο του έτους και σχε δόν σε όλες τις χώ ρες της Δυ τι κής Ευ ρώ πης. Η πτώ ση ήταν ιδιαί τε ρα έντο νη σε Ην. Βα σί λειο και Ιρ λαν - δία και ηπιό τε ρη σε Δα νία και Γερ μα νία. Στην Ασία, το οι - κο νο μι κό κλί μα επι δει νώ θη κε ση μα ντι κά στην Ια πω νία, την Ταϊ λάν δη και την Τα ϊ βάν, ενώ οι υπό λοι πες χώ ρες δε φαί νε ται να επη ρε ά στη καν ιδιαί τε ρα. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.3 IFO - Εκτιμήσεις για την Παγκόσμια Οικονομία (Δείκτες, 1995=100) Τρίμηνο / Έτος Ι/06 ΙI/06 III/06 IV/06 I/07 IΙ/07 IΙΙ/07 IV/07 I/08 Οικονομικό Κλίμα 109,2 111,0 105,6 104,7 106,5 106,5 113,6 99,3 90,4 Παρούσα Κατάσταση 109,6 113,2 115,1 120,5 122,4 120,5 127,9 118,7 109,6 Προσδοκίες 108,8 108,8 96,5 89,5 91,2 93,0 100,0 80,7 71,9 Πηγή: IFO, World Economic Survey, WES 1/2008. 15

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 1.4 IFO - Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στις Οικονομικές Ζώνες (1995=100) Τρίμηνο / Έτος Ι/06 ΙI/06 III/06 IV/06 I/07 IΙ/07 IΙΙ/07 IV/07 I/08 Βόρεια Αμερική 110,4 114,8 98,0 96,2 101,5 92,7 108,6 85,7 72,4 Δυτική Ευρώπη 99,8 104,9 104,9 99,8 102,3 106,6 110,9 93,0 81,9 Ασία 115,7 114,8 102,8 109,3 113,0 104,6 115,7 105,6 100,9 Πηγή: IFO, World Economic Survey, WES 1/2008. Οι προσ δο κί ες για τον πλη θω ρι σμό το 2008 στις ΗΠΑ πα - ρέ μει ναν υψη λές (2,9%), ενώ ανο δι κά κι νή θη κε και το επί πε δο του προσ δο κώ με νου πλη θω ρι σμού στη Δυ τι κή Ευ ρώ πη (από 2,1% το 2007 σε 2,5% το 2008). Πα ρό μοια η ει κό να και στην Ασία με το προσ δο κώ με νο επί πε δο να εί ναι υψη λό τε ρο από πέ ρυ σι (2,9% ένα ντι 2,4%). ΠΙΝΑΚΑΣ 1.5 IFO - Εκτιμήσεις για την Οικονομία της Ευρωζώνης (Δείκτες, 1995=100) Τρίμηνο / Έτος Ι/06 ΙI/06 III/06 IV/06 I/07 IΙ/07 IΙΙ/07 IV/07 I/08 Οικονομικό Κλίμα 99,2 103,4 101,7 97,5 100,0 106,8 111,9 90,7 81,4 Παρούσα Κατάσταση 86,0 97,2 108,4 152,2 129,0 130,8 138,3 123,4 112,1 Προσδοκίες 110,1 108,5 96,1 74,4 76,0 86,8 89,9 63,6 55,8 Πηγή: IFO, World Economic Survey, WES 1/2008. 1.2 Οι Τά σεις και το Επι χει ρη μα τι κό Πε ρι βάλ λον στην Ευ ρώ πη 1.2.1 Γε νι κές εξε λί ξεις Στις ενό τη τα αυ τή ανα λύ ο νται τα βα σι κά οι κο νο μι κά με - γέ θη της οι κο νο μι κής δρα στη ριό τη τας για το σύ νο λο των το μέ ων της Ευ ρω πα ϊ κής Ένω σης. Η ομα δο ποί η ση των κλά δων σε το μείς ακο λου θεί την τα ξι νό μη ση που εφαρ μό ζει η Euro stat στην ετή σια έκ θε σή της Euro pe - an Industry: Facts and Figures 2007, Euro pe an Com - mis sion, από την οποία αντλή θη καν κα τά κύ ριο λό γο τα στοι χεία που πα ρου σιά ζο νται πα ρα κά τω. Η ανά λυ ση αυ τή έχει στό χο να απο δώ σει μία πρώ τη συ νο λι κή ει - κό να - χαρ το γρά φη ση των το μέ ων της επι χει ρη μα τι κής δρα στη ριό τη τας στην Ευ ρώ πη πριν εστια στεί, στο υπό - λοι πο του κε φα λαίου, σε επι μέ ρους χα ρα κτη ρι στι κά κά θε κλά δου. 1.2.1.1 Το Προ φίλ των Ευ ρω πα ϊ κών Επι χει ρή σε ων Η Euro stat ομα δο ποιεί τις ευ ρω πα ϊ κές επι χει ρή σεις (ΕΕ-27) στους πα ρα κά τω το μείς: - Μη-Χρη μα το πι στω τι κή Οι κο νο μία (το μείς C έως Ι και Κ κα τά NA CE 3 ), όπου πε ρι λαμ βά νο νται οι το μείς 3. Οι το μείς C έως I και Κ κα τά NA CE εί ναι οι εξής (σε πα ρέν θε ση το σύμ βο λό τους): Εξό ρυ ξη και Λα τό μη ση μη Ενερ γεια κών Υλι κών (C), Με τα ποί η - ση (D), Ενέρ γεια (E), Κα τα σκευα στι κές Ερ γα σί ες (F), Χον δρι κό-λια νι κό Εμπό ριο και Εμπό ριο Οχη μά των (G), Ξε νο δο χεία και Εστια τό ρια (H), Υπη - ρε σί ες Με τα φο ρών (I), Δρα στη ριό τη τες σχε τι κές με Ακί νη τη Πε ριου σία (K). Στην μη-χρη μα το πι στω τι κή οι κο νο μία δεν πε ρι λαμ βά νο νται οι NA CE το - μείς Γε ωρ γί ας-θή ρας-δα σο κο μί ας (A), Αλιεί ας (B), Χρη μα το πι στω τι κής Δια με σο λά βη σης (J), Δη μό σι ας Διοί κη σης-άμυ νας-υπο χρε ω τι κής Ασφά λι - σης (L), Εκ παί δευ σης (M), Υγεί ας-κοι νω νι κών Υπη ρε σιών (N), Άλ λων Υπη ρε σιών Κοι νο τι κού-κοι νω νι κού-ατο μι κού Χα ρα κτή ρα (O). 16

- Βιο μη χα νία (το μείς C έως Ε κα τά NA CE) - Κα τα σκευ ές (το μέ ας F κα τά NA CE) - Μη-χρη μα το πι στω τι κές υπη ρε σί ες (το μείς G έως Ι και Κ κα τά NA CE) και - Χρη μα το πι στω τι κή Οι κο νο μία (το μέ ας J κα τά NA - CE) O αριθ μός των επι χει ρή σε ων που υπά γο νται στους μηχρη μα το πι στω τι κούς το μείς C έως Ι και Κ (κα τά NA CE) άγ γι ξε το 2004 τα 19 εκ. (18,9 εκ. επι χει ρή σεις). Από αυ τές, το 73,9% δρα στη ριο ποιεί ται στις μη-χρη μα το πι - στω τι κές υπη ρε σί ες (NA CE G έως I και Κ), ενώ ο κα τα - σκευα στι κός το μέ ας (ΝΑ CE F) και η Βιο μη χα νία (NA CE C έως E) κα τα λαμ βά νουν αρ κε τά μι κρό τε ρα με ρί δια στο σύ νο λο των μη-χρη μα το πι στω τι κών επι χει ρή σε ων (14,3% και 12,1% αντί στοι χα). Επι πρό σθε τα, στις επι - χει ρή σεις μη-χρη μα το πι στω τι κών υπη ρε σιών πα ρά γε - ται το 55,2% της προ στι θέ με νης αξί ας της μη-χρη μα - το πι στω τι κής οι κο νο μί ας και απα σχο λεί ται το 59,1% του ερ γα τι κού της δυ να μι κού. Ση μα ντι κή εί ναι και η συ νει σφο ρά της Βιο μη χα νί ας, από την οποία προέρ χε - ται το 35,2% της συ νο λι κής προ στι θέ με νης αξί ας πα - ρα γω γής της μη-χρη μα το πι στω τι κής οι κο νο μί ας της ΕΕ-27, ενώ το με ρί διο των Κα τα σκευών εί ναι αρ κε τά χα μη λό τε ρο και δεν υπερ βαί νει το 8,5%. Στον Πί να κα 1.6 που ακο λου θεί πα ρου σιά ζο νται τα βα σι κά με γέ θη των μη-χρη μα το πι στω τι κών το μέ ων το 2004, που εί ναι ΠΙΝΑΚΑΣ 1.6 Βασικά Οικονομικά Μεγέθη Μη - Χρηματοπιστωτικών Τομέων (ΕΕ-27, 2004) Τομέας Επιχειρήσεις Προστιθέμενη Αξία Απασχόληση % της % της % της μη-χρηματο- μη-χρηματο- μη-χρηματοπιστωτικής δισέκ. πιστωτικής πιστωτικής χιλιάδες οικονομίας Ευρώ οικονομίας χιλιάδες οικονομίας Μη-χρηματοπιστωτική οικονομία 18.900 100,0 5.100 100,0 125.000 100,0 Βιομηχανία 2.280 12,1 1.800 35,3 37.500 30,0 Χημικά και Πλαστικά 100 0,5 250 4,9 3.700 3,0 Ενέργεια 21 0,1 240 4,7 1.980 1,6 Μέταλλα και προϊόντα από μέταλλο 399 2,1 213 4,2 4.991 4,0 Τρόφιμα, ποτά & καπνός 296 1,6 200 3,9 4.772 3,8 Ηλεκτρικά μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 196 1,0 190 3,7 3.600 2,9 Εξοπλισμός μεταφορών 43 0,2 177 3,5 3.200 2,6 Μηχανήματα και μηχανικός εξοπλισμός 164 0,9 172 3,4 3.661 2,9 Ξύλο και χαρτί 217 1,1 77 1,5 2.060 1,6 Προϊόντα από μη μεταλλικά ορυκτά 102 0,5 73 1,4 1.600 1,3 Κλωστοϋφαντουργία, ένδυση, δέρμα & υπόδηση 266 1,4 68 1,3 3.410 2,7 Έπιπλα και λοιπές βιομηχανίες 227 1,2 51 1,0 1.900 1,5 Ανακύκλωση και διανομή νερού 23 0,1 27 0,5 500 0,4 Εξόρυξη και λατόμηση μη ενεργειακών υλικών 17 0,1 15 0,3 291 0,2 Κατασκευές 2.695 14,3 434 8,5 13.153 10,5 Μη-χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες 13.962 73,9 2.817 55,2 73.833 59,1 Επιχειρηματικές υπηρεσίες 3.901 20,6 740 14,5 19.433 15,5 Χονδρικό εμπόριο 1.682 8,9 463 9,1 9.554 7,6 Λιανικό εμπόριο και επισκευές 3.735 19,8 384 7,5 16.970 13,6 Υπηρεσίες μεταφορών 1.120 5,9 360 7,1 8.600 6,9 Τηλεπικοινωνίες και ΜΜΕ 270 1,4 340 6,7 4.900 3,9 Δραστηριότητες σχετικές με την ακίνητη περιουσία 1.072 5,7 304 6,0 3.500 2,8 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 1.605 8,5 163 3,2 8.652 6,9 Εμπόριο οχημάτων 782 4,1 151 3,0 4.067 3,3 Σημ. Κατάταξη κατά συνεισφορά στην προστιθέμενη αξία. Στους περισσότερους κλάδους δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για Ελλάδα, Μάλτα και Λουξεμβούργο. Πηγή: Eurostat 17

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και το τε λευ ταίο έτος με δια θέ σι μα στοι χεία για το σύ - νο λο της ΕΕ-27. Όπως προ κύ πτει από τα στοι χεία του Πί να κα 1.6, ο το - μέ ας των επι χει ρη μα τι κών υπη ρε σιών εί ναι ο με γα λύ - τε ρος της μη-χρη μα το πι στω τι κής οι κο νο μί ας της ΕΕ-27 σε όρους προ στι θέ με νης αξί ας, μπρο στά από τους το - μείς του χον δρι κού εμπο ρί ου και των κα τα σκευών. Στους το μείς της βιο μη χα νί ας, τις δύο πρώ τες θέ σεις κα τα λαμ βά νουν οι το μείς των χη μι κών-πλα στι κών και της ενέρ γειας (ο δεύ τε ρος πε ρι λαμ βά νε ται στη βιο μη - χα νία σύμ φω να με την τα ξι νό μη ση της Euro stat). Ο το - μέ ας των επι χει ρη μα τι κών υπη ρε σιών εμ φα νί ζει και το με γα λύ τε ρο αριθ μό απα σχο λου μέ νων με τα ξύ των μηχρη μα το πι στω τι κών το μέ ων, ενώ ο το μέ ας των με τάλ - λων και προϊ ό ντων από μέ ταλ λο εμ φα νί ζει την υψη λό - τε ρη απα σχό λη ση στη βιο μη χα νία. Σε ότι αφο ρά τη συμ με το χή των κρα τών-με λών στη μη-χρη μα το πι στω τι κή οι κο νο μία της ΕΕ-27, το 21% της προ στι θέ με νης αξί ας πα ρά γε ται από τη Γερ μα νία, το 18,9% από το Ηνω μέ νο Βα σί λειο και ακο λου θούν η Γαλ λία (14,1%), η Ιτα λία (11,1%) και η Ισπα νία (9%). Η κα τά τα ξη των χω ρών δι α φο ρο ποιεί ται ελά χι - στα ως προς την απα σχό λη ση, όπου η Γερ μα νία απα - σχο λεί πο σο στό 16,5% των ερ γα ζο μέ νων στους κλά - δους C έως I και Κ, το Ηνω μέ νο Βα σί λειο 14,4%, η Ιτα λία 11,7%, η Γαλ λία 11,4% και η Ισπα νία 10,3%. Η Γερ μα νία γε νι κά κυ ριαρ χεί με τα ξύ των χω ρών-με - λών, κα θώς κα τέ χει το με γα λύ τε ρο με ρί διο της προ - στι θέ με νης αξί ας σε πε ρί που 20 από τους 22 μη-χρη - μα το πι στω τι κούς το μείς. Εξαί ρε ση απο τε λούν ο το μέ - ας των κα τα σκευών, στον οποίο κα τα λαμ βά νουν τις πρώ τες θέ σεις το Ηνω μέ νο Βα σί λειο και η Ισπα νία και ο το μέ ας των ξε νο δο χεί ων-εστια το ρίων, όπου πρω το στα τούν το Ηνω μέ νο Βα σί λειο και η Γαλ λία. Ο υπο λο γι σμός της εξει δί κευ σης μι ας χώ ρας σε έναν το μέα προ κύ πτει από το λό γο της εγ χώ ρι ας προ στι θέ - με νης αξί ας του το μέα προς το σύ νο λο της εγ χώ ρι ας προ στι θέ με νης αξί ας της μη-χρη μα το πι στω τι κής οι κο - νο μί ας και ανα δει κνύ ει ως πλέ ον εξει δι κευ μέ νες στους πε ρισ σό τε ρους το μείς, τις πα ρα πά νω πέ ντε, κα - θώς και χώ ρες-μέ λη όπως η Λι θουα νία, η Βουλ γα ρία και η Λε το νία. 1.2.1.2 Δη μο γρα φία των Επι χει ρή σε ων Η δη μο γρα φία των επι χει ρή σε ων έχει σαν σκο πό την πα ρα κο λού θη ση της εξέ λι ξης του πλη θυ σμού των επι - χει ρή σε ων μέ σω της κα τα γρα φής των γεν νή σε ων και των θα νά των των επι χει ρή σε ων και συν δέ ε ται σε με - γά λο βαθ μό με την τά ση για επι χει ρη μα τι κό τη τα. Η Euro stat επι κε ντρώ νε ται στις απο κα λού με νες πραγ - μα τι κές γεν νή σεις επι χει ρή σε ων (δεν πε ρι λαμ βά νουν τις συγ χω νεύ σεις, τους δια χω ρι σμούς, τις ανα διαρ θρώ - σεις επι χει ρή σε ων, ού τε τις αλ λα γές στην κύ ρια επι χει - ρη μα τι κή δρα στη ριό τη τα) και στους απο κα λού με νους πραγ μα τι κούς θα νά τους επι χει ρή σε ων (η επι χεί ρη ση δεν πα ρου σιά ζει κύ κλο ερ γα σι ών και απα σχό λη ση για 2 συ νε χή έτη). Σύμ φω να με τους πα ρα πά νω ορι σμούς, οι γεν νή σεις επι χει ρή σε ων σε 18 χώ ρες της ΕΕ ανήλ - θαν στις 1,3 εκ. το 2004. 4 Οι επι χει ρή σεις αυ τές απο τε - λούν το 9,9% του συ νό λου ( απο θέ μα τος ) των εν ενερ γεία επι χει ρή σε ων στις συ γκε κρι μέ νες χώ ρες, ενώ το πο σο στό των θα νά των έφθα σε το 8,3%. Οι το μείς στους οποί ους εμ φα νί στη κε η με γα λύ τε ρη δια φο ρά με - τα ξύ του αριθ μού των νέ ων επι χει ρή σε ων και του αριθ - μού των επι χει ρή σε ων που στα μά τη σαν να λει τουρ γούν εί ναι της ενέρ γειας (48,1% πε ρισ σό τε ρες γεν νή σεις ), των δρα στη ριο τή των σχε τι κά με την ακί νη τη πε ριου σία (33,1%) και των κα τα σκευών (26,4%). Στον Πί να κα 1.7 δί νο νται τα πο σο στά γεν νή σε ων και θα νά των σε 12 το μείς των 18 χω ρών από τις οποί ες αντλή θη καν στοι - χεία. Σύμ φω να με από φα ση της Ευ ρω πα ϊ κής Επι τρο πής (Σύ - στα ση 2003/361/EC) οι επι χει ρή σεις κα τα νέ μο νται σε κλά σεις με γέ θους κα τά κύ ριο λό γο βά σει του αριθ μού των απα σχο λου μέ νων τους και δευ τε ρευό ντως εί τε ανά λο γα με το ύψος του κύ κλου ερ γα σι ών τους, εί τε μέ σω του με γέ θους του ισο λο γι σμού τους (οι επι χει ρή - σεις επι λέ γουν ένα από τα δύο κρι τή ρια) 5. 4. Οι 18 χώ ρες για τις οποί ες υπάρ χουν δια θέ σι μα στοι χεία εί ναι η Βουλ γα ρία, η Τσε χία, η Εσθο νία, η Ιτα λία, η Ισπα νία, η Κύ προς, η Λε το νία, η Λι - θουα νία (στοι χεία του 2003), το Λου ξεμ βούρ γο, η Ουγ γα ρία, η Ολ λαν δία, η Πορ το γα λία, η Ρου μα νία, η Σλο βε νία (στοι χεία του 2003), η Σλο βα - κία, η Φιν λαν δία, η Σου η δία και το Ηνω μέ νο Βα σί λειο. Σχε τι κά με τους θα νά τους επι χει ρή σε ων, η Βουλ γα ρία, η Κύ προς, η Λι θουα νία και η Σλο - βε νία δε δι έ θε ταν στοι χεία ενώ η Τσε χία, η Ιτα λία, το Λου ξεμ βούρ γο, η Ουγ γα ρία, η Ολ λαν δία και η Πορ το γα λία και οι Φιν λαν δία πα ρεί χαν στοι - χεία για το 2003. 5. Η Euro stat δια χω ρί ζει τις επι χει ρή σεις σε κλά σεις με γέ θους χρη σι μο ποιώ ντας το πλή θος των ερ γα ζο μέ νων σε αυ τές: πο λύ μι κρές επι χει ρή σεις (1 έως 9 ερ γα ζό με νοι), μι κρές επι χει ρή σεις (10 έως 49 ερ γα ζό με νοι), με σαί ες επι χει ρή σεις (50 έως 249 ερ γα ζό με νοι), με γά λες επι χει ρή σεις (250 ερ - γα ζό με νοι και άνω) 18

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.7 «Γεννήσεις» και «Θάνατοι» Επιχειρήσεων (2004) (% επί των ενεργών επιχειρήσεων) Ποσοστό Γεννήσεων (2) Ποσοστό Θανάτων (2) Μεταποίηση 6,4 7,2 Εξόρυξη και Λατόμηση 6,6 6,1 Παροχή ενέργειας, αερίου και νερού 7,7 4,0 Μεταφορές και Επικοινωνίες 8,1 7,5 Διανεμητικό εμπόριο 8,4 8,4 Επιχειρηματική οικονομία (1) 9,9 8,3 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 10,0 9,7 Κατασκευές 11,0 8,1 Χρηματοπιστωτική Διαμεσολάβηση 11,2 10,9 Δραστηριότητες σχετικές με την ακίνητη περιουσία και επιχειρηματικές υπηρεσίες (1) 12,7 8,5 Υπηρεσίες (1) 10,2 8,6 Βιομηχανία 6,4 7,2 (1) Εξαιρούνται διοικητικές δραστηριότητες εταιρειών συμμετοχών (holding) (2) Σταθμικοί μέσοι όροι των χωρών για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία Πηγή: Eurostat Οι μι κρο με σαί ες επι χει ρή σεις απο τε λού νται από τις επι - χει ρή σεις των τριών πρώ των κα τη γο ριών. Από τις 18,9 εκ. μη-χρη μα το πι στω τι κές επι χει ρή σεις της ΕΕ-27 το 2004, το 91,8% εντάσ σε ται στην κα τη γο ρία των πο λύ μι κρών επι χει ρή σε ων, το 7% στις μι κρές επι χει ρή σεις, το 1,1% στις με σαί ες και μό λις το 0,2% υπά γε ται στις με γά λες επι χει ρή σεις. Στη με τα ποί η ση (NA CE C έως E) το με ρί διο των πο λύ μι κρών επι χει ρή σε ων στο σύ νο λο εί ναι χα μη λό τε ρο (πο λύ μι κρές επι χει ρή σεις 79,5%, μι κρές επι χει ρή σεις 15,7%, με σαί ες επι χει ρή σεις 3,8%, με γά λες επι χει ρή σεις 0,9%). Η προ στι θέ με νη αξία της μη-χρη μα το πι στω τι κής οι κο νο μί ας άγ γι ξε το 2004 τα 5,1 τρισ. ευ ρώ (από τα οποία τα 1,8 τρισ. ευ ρώ απο δί - δο νται στη βιο μη χα νία), το 20,2% της οποί ας πα ρή χθη από τις πο λύ μι κρές επι χει ρή σεις (από τις πο λύ μι κρές επι χει ρή σεις της βιο μη χα νί ας πα ρή χθη το 7%), το 18,8% από τις μι κρές επι χει ρή σεις (βιο μη χα - νία:14,2%), το 17,9% από τις με σαί ες επι χει ρή σεις (βιο μη χα νία: 21,2%) και το 43% από τις με γά λες επι - χει ρή σεις (βιο μη χα νία: 59,8%). Οι μι κρο με σαί ες επι χει ρή σεις (1 έως 249 απα σχο λού - με νοι) του το μέα των δρα στη ριο τή των σχε τι κών με την ακί νη τη πε ριου σία συ νει σέ φε ραν το 2004 το 83,1% της προ στι θέ με νης αξί ας του, με ρί διο υψη λό τε ρο από αυ τό που κα τέ χουν οι μι κρο με σαί ες επι χει ρή σεις σε οποιον - δή πο τε άλ λο μη-χρη μα το πι στω τι κό το μέα. Από την άλ - λη πλευ ρά, οι με γά λες επι χει ρή σεις εξο πλι σμού με τα - φο ρών συμ με τεί χαν σε πο σο στό 87,3% στην προ στι θέ - με νη αξία του το μέα τους απα σχο λώ ντας το 78,1% του ερ γα τι κού του δυ να μι κού (Πί να κας 1.8). Οι μι κρο με σαί ες επι χει ρή σεις (<250 ερ γα ζό με νοι) του το μέα δρα στη ριο τή των σχε τι κών με την ακί νη τη πε - ριου σία πα ρου σί α σαν την υψη λό τε ρη πα ρα γω γι κό τη τα ανά απα σχο λού με νο (90 χιλ. ευ ρώ). Τέ λος, η πα ρα γω - γι κό τη τα της ερ γα σί ας στις με γά λες επι χει ρή σεις ενέρ - γειας ξε πέ ρα σε τις 113 χιλ. ευ ρώ. 1.2.1.3 Εξέ λι ξη Απα σχό λη σης, Πα ρα γω γής, Κύ κλου Ερ γα σι ών Η απα σχό λη ση στους 22 μη-χρη μα το πι στω τι κούς το μείς της ΕΕ-27 έφθα σε το 2004 τους 125 εκ. ερ γα ζο μέ νους, εκ των οποί ων 37,5 εκ. προ έρ χο νται από τη βιο μη χα νία (35,2%). Οι πλή ρως απα σχο λού με νοι απο τε λούν το 85,6% του συ νό λου των ερ γα ζο μέ νων, πο σο στό 6,8 εκα - το στιαί ες μο νά δες χα μη λό τε ρο από το αντί στοι χο στη βιο μη χα νία και 6 εκατοστιαίες μο νά δες υψη λό τε ρο από το αντί στοι χο στις μη-χρη μα το πι στω τι κές υπη ρε σί ες. Οι δύο ακραί ες τι μές του με ρι δί ου των πλή ρως απα σχο - 19

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 1.8 Διαχωρισμός Οικονομικής Δραστηριότητας στους Μη-Χρηματοπιστωτικούς Τομείς με Βάση την Κλάση Μεγέθους των Επιχειρήσεων (ΕΕ-27, 2004) Τομέας Μερίδια στην Προστιθέμενη Αξία Μερίδια στην Απασχόληση Πολύ Πολύ μικρές Μικρές Μεσαίες Μεγάλες Μικρές Μικρές Μεσαίες Μεγάλες Μη-χρηματοπιστωτική οικονομία 20.2 18.8 17.9 43.0 29.6 21.0 16.9 33.1 Βιομηχανία 7.0 14.2 21.2 59.8 13.0 19.6 24.1 44.5 Εξόρυξη και λατόμηση μη ενεργειακών υλικών 7.7 14.7 21.7 55.9 15.9 21.3 24.8 38.0 Ενέργεια 13.8 28.5 31.3 26.9 16.8 27.3 30.3 27.3 Μέταλλα και προϊόντα από μέταλλο 11.0 19.8 25.9 43.0 21.4 25.2 25.2 27.2 Προϊόντα από μη μεταλλικά Ορυκτά 2.5 9.4 21.8 64.8 5.5 14.9 27.5 52.3 Μηχανήματα και μηχανικός Εξοπλισμός 6.9 18.4 26.8 48.0 14.2 21.3 27.1 37.8 Εξοπλισμός μεταφορών 11.4 24.3 26.0 38.4 17.6 27.8 25.9 28.8 Ανακύκλωση και διανομή νερού 6.2 16.7 27.6 49.5 9.1 19.0 28.1 43.8 Ξύλο και χαρτί 5.8 11.6 18.7 64.0 10.5 15.6 21.6 53.8 Χημικά και Πλαστικά - 3.9 8.9 87.3 2.5 5.6 11.9 78.1 Ηλεκτρικά μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 17.9 26.1 28.0 27.5 24.7 26.3 24.8 24.1 Κλωστοϋφαντουργία, ένδυση, Δέρμα & υπόδηση 10.0 30.8 24.3 34.8 12.8 29.3 24.3 33.6 Έπιπλα και λοιπές βιομηχανίες - - - 80.2 1.5 3.3 8.8 85.0 Τρόφιμα, ποτά & καπνός 9.2 16.2 21.0 54.2 8.9 15.5 24.9 50.0 Κατασκευές 33.1 31.9 17.6 17.5 42.6 30.4 15.4 11.8 Μη-χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες 26.9 19.9 16.0 37.4 35.6 19.3 13.4 31.7 Υπηρεσίες μεταφορών 27.9 29.9 21.9 20.4 44.3 28.5 16.0 11.6 Εμπόριο οχημάτων 23.8 30.3 23.8 22.8 33.5 28.8 19.6 17.8 Χονδρικό εμπόριο 32.8 16.0 8.3 42.7 43.7 14.5 7.1 34.7 Τηλεπικοινωνίες και ΜΜΕ 36.5 26.2 13.5 24.2 45.4 26.3 10.5 17.7 Δραστηριότητες σχετικές με την ακίνητη περιουσία 16.6 18.2 16.0 50.0 24.2 18.6 15.6 41.9 Επιχειρηματικές υπηρεσίες 5.1 7.6 9.3 78.0 10.9 12.2 11.8 65.6 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 28.4 20.0 17.9 33.6 31.2 16.9 16.8 35.1 Λιανικό εμπόριο και επισκευές 47.7 17.1 18.5 16.8 47.4 17.1 15.7 18.6 Σημ. Στους περισσότερους κλάδους δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για Ελλάδα, Μάλτα και Λουξεμβούργο. Πηγή: Eurostat λου μέ νων στο ερ γα τι κό δυ να μι κό ενός το μέα πα ρα τη - ρού νται, το μέ γι στο στον το μέα εξό ρυ ξης και λα τό μη σης μη ενερ γεια κών υλι κών (97,1%) και το ελά χι στο στον το μέα του λια νι κού εμπο ρί ου (71%). Το 86,2% κα τά μέ - σο όρο των ερ γα ζο μέ νων στη μη-χρη μα το πι στω τι κή οι - κο νο μία εί ναι μι σθω τοί (94,5% στη με τα ποί η ση και 83% στις μη-χρη μα το πι στω τι κές υπη ρε σί ες), πο σο στό που κυ μαί νε ται από 74,3% (το μέ ας δρα στη ριο τή των σχε τι - κών με ακί νη τη πε ριου σία) μέ χρι 98,9% (το μέ ας εξο πλι - σμού με τα φο ρών) με τα ξύ των το μέ ων (Πί να κας 1.9). Σε ότι αφο ρά την εξέ λι ξη της απα σχό λη σης την πε ρίο - δο 1996-2006, πα ρου σιά στη καν δι α φο ρές με τα ξύ της με τα ποί η σης στο σύ νο λό της, των κα τα σκευών και ορι - σμέ νων εκ των ση μα ντι κό τε ρων το μέ ων των μη-χρη μα - το πι στω τι κών υπη ρε σιών. Πιο συ γκε κρι μέ να, ο δεί κτης 20

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.9 Χαρακτηριστικά Απασχόλησης-Μερίδιο επί του Συνόλου των Απασχολουμένων (ΕΕ-27, 2006) Τομέας Αναλογία Χρόνος στην μισθωτών εργασία Ηλικία επί των Πλήρης Μερική απασχολουμένων απασχόλη - απασχόλη - ση ση 15-29 30-49 50+ Χρηματοπιστωτική οικονομία - 85,6 14,4 24,1 54,3 21,6 Μη-χρηματοπιστωτική οικονομία 86,2 85,6 14,4 24,2 54,2 21,6 Βιομηχανία 94,5 92,4 7,6 20,9 56,6 22,4 Εξόρυξη και λατόμηση μη ενεργειακών υλικών 96,0 97,1 2,9 16,8 56 27,2 Ενέργεια - 96,1 3,9 14,3 58,6 27,2 Μέταλλα και προϊόντα από μέταλλο 92,5 94,8 5,2 21,0 54,5 24,4 Προϊόντα από μη μεταλλικά ορυκτά 94,3 94,7 5,3 19,1 58,6 22,3 Μηχανήματα και μηχανικός εξοπλισμός 95,7 94,6 5,4 19,4 55,7 24,9 Εξοπλισμός μεταφορών 98,9 94,6 5,4 21,2 56,7 22,1 Ανακύκλωση και διανομή νερού 97,5 93,7 6,3 14,9 58,1 27,1 Ξύλο και χαρτί 90,0 93,5 6,5 21,3 57,2 21,5 Χημικά και Πλαστικά 97,8 93,4 6,6 20,1 58,2 21,7 Ηλεκτρικά μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 95,4 93,2 6,8 22,8 56,9 20,3 Κλωστοϋφαντουργία, ένδυση, Δέρμα & υπόδηση 92,1 91,8 8,2 19,8 59,3 20,9 Έπιπλα και λοιπές βιομηχανίες 88,7 90,1 9,9 22,9 56,8 20,3 Τρόφιμα, ποτά & καπνός 93,9 88,6 11,4 24,1 56 19,9 Κατασκευές (1) 81,0 94,1 5,9 24,6 53,8 21,6 Μη-χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες 83,0 79,6 20,4 26,0 52,9 21,1 Υπηρεσίες μεταφορών 88,0 90,7 9,3 17,6 57,3 25,1 Εμπόριο οχημάτων 81,7 90,4 9,6 29,4 50,3 20,4 Χονδρικό εμπόριο 85,9 89,3 10,7 22,6 56,7 20,8 Τηλεπικοινωνίες και ΜΜΕ 95,4 82,3 17,7 21,9 56 22,1 Δραστηριότητες σχετικές με την ακίνητη περιουσία 74,3 81,1 18,9 19,6 50,6 29,8 Επιχειρηματικές υπηρεσίες 84,0 78,7 21,3 23,6 55,5 20,8 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 80,6 71,8 28,2 35,8 47,3 17,0 Λιανικό εμπόριο και επισκευές 78,5 71,0 29.0 30,4 49,5 20,1 Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες - 85,9 14,1 21,7 57,1 21,2 Σημ. Στους περισσότερους κλάδους δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για Ελλάδα, Μάλτα και Λουξεμβούργο. Πηγή: Eurostat απα σχό λη σης στις βιο μη χα νί ες μειω νό ταν με μέ σο ετή - σιο ρυθ μό -1,3% τη δε κα ε τία 1996-2006, όταν στους μη-χρη μα το πι στω τι κούς το μείς των επι χει ρη μα τι κών υπη ρε σιών (NA CE 72-74), του δια νε μη τι κού εμπο ρί ου (NA CE 50-52) και των υπη ρε σιών με τα φο ρών (NA CE 60-64) ση μει ώ θη κε συ νε χής άνο δος της τά ξης του 3,7%, 2,8% και 0,3% κατ έτος. Στο ίδιο χρο νι κό διά - στη μα, η απα σχό λη ση στις κα τα σκευα στι κές επι χει ρή - σεις αυ ξα νό ταν σε πο σο στό 1% το χρό νο (Πί να κας 1.10). Θε τι κή κα τά μέ σο όρο ήταν η ετή σια με τα βο λή των δει - κτών πα ρα γω γής της βιο μη χα νί ας συ νο λι κά και των κα - τα σκευών από το 1996 έως το 2006, με τον πρώ το να αυ ξά νε ται τα χύ τε ρα από το δεύ τε ρο (2,1% ανά έτος ένα ντι 1,5%). Πα ρό μοια η τά ση και στον κύ κλο ερ γα σι - 21