Επιτελική Σύνοψη. Μεσο μακροπρόθεσμες προθεσμιακές αγορές (Forward markets) και αγορές διμερών συμβάσεων (bilateral OTC markets),

Επιτελική Σύνοψη Εισαγωγή Η ενοποίηση των Ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί ένα κρίσιμο και επίκαιρο πρόβλημα, η επίλυση του οποίου θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής οικονομίας και βιομηχανίας, επιτρέποντας την παροχή πρόσβασης σε πόρους παραγωγής ενέργειας χαμηλού κόστους σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, ελαχιστοποιώντας το κόστος παραγωγής και μεγιστοποιώντας συνεπώς το κοινωνικό πλεόνασμα. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission) οι Ευρωπαίοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας δύνανται να εξοικονομήσουν έως και 13 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο, εάν μπορέσουν να επωφεληθούν από φθηνότερες προσφορές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αντισταθμίζοντας τις αυξημένες τιμές σε άλλες περιοχές. Εξίσου σημαντικά είναι τα οφέλη για την Ευρωπαϊκή βιομηχανία, η οποία λειτουργεί στo πλαίσιο μίας παγκόσμιας αγοράς και απαιτεί ανταγωνιστικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να ευημερήσει. Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι η Ευρώπη έχει σημαντικό πρόβλημα ανταγωνιστικότητας στη βιομηχανική παραγωγή, σε σύγκριση με τη Βόρεια Αμερική και τις Ασιατικές χώρες. Τέλος, η ενοποιημένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί θεμελιώδη λίθο προκειμένου η Ευρώπη να υλοποιήσει τους στόχους της για χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς θα επιτρέψει τη μέγιστη ενσωμάτωση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στα Ευρωπαϊκά συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας, με ασφαλή και αποδοτικό τρόπο. Κατά τα τελευταία 25 χρόνια, χονδρικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας έχουν αναπτυχθεί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, προκειμένου να εξυπηρετήσουν την ανταγωνιστική λειτουργία της βιομηχανίας ηλεκτρισμού και να προσφέρουν υπηρεσίες και προϊόντα σε λογικές τιμές στους Ευρωπαίους καταναλωτές. Ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη δομή και οργάνωση της απελευθερωμένης αγοράς κάθε Ευρωπαϊκής χώρας, ενέργεια και εφεδρείες αποτελούν προϊόν διαπραγμάτευσης σε διάφορα χρονικά επίπεδα, από το μακροπρόθεσμο επίπεδο έως και τον πραγματικό χρόνο. Συναντώνται, λοιπόν, οι εξής γενικές κατηγορίες αγορών και μηχανισμών: Μεσο μακροπρόθεσμες προθεσμιακές αγορές (Forward markets) και αγορές διμερών συμβάσεων (bilateral OTC markets), Ημερήσιες αγορές (Day ahead markets), Ενδο ημερήσιες αγορές (Intra day markets), Αγορές εφεδρειών (Reserve markets), Αγορές εξισορρόπησης ενέργειας ή πραγματικού χρόνου (Balancing ή real time markets), και ECCO INTERNATIONAL 1

Μηχανισμοί εκκαθάρισης αποκλίσεων παραγωγής ζήτησης (Imbalance settlement mechanisms). Η Εικόνα 1 αποτυπώνει, σε υψηλό επίπεδο, τη χρονική αλληλουχία των ανωτέρω αγορών και μηχανισμών, όπως αυτή διαμορφώνεται πλέον στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, στo πλαίσιο του επονομαζόμενου Μοντέλου Στόχου (Target Model) για την ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη. Το μοντέλο αυτό αντανακλά τη λογική και τα αναμενόμενα πλεονεκτήματα της σύζευξης των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, θέτει τις προδιαγραφές για την ανάπτυξη ενός κοινού μοντέλου αγοράς στην Ευρώπη, και αποτελεί το απαύγασμα μίας πολυετούς συνεχιζόμενης εργασίας, στην οποία συμμετέχουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο οργανισμός για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές, Διαχειριστές των Συστημάτων και άλλα εμπλεκόμενα μέρη. Ουσιαστικά, το Μοντέλο Στόχου καθορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις για μία κοινή αρχιτεκτονική των εθνικών αγορών ανά την Ευρώπη αναφορικά με κάθε χρονικό επίπεδο (προθεσμιακή αγορά, ημερήσια και ενδοημερήσια αγορά, καθώς και αγορά εφεδρειών και εξισορρόπησης ενέργειας) και προδιαγράφει μία συντονισμένη προσέγγιση για την κατανομή της μεταφορικής ικανότητας στις διασυνδέσεις.! Εικόνα 1: Χρονική αλληλουχία Ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας Συγχρονισμός του έργου Αναδιοργάνωσης της Αγοράς με τη λήψη άλλων ρυθμιστικών μέτρων Η αναδιοργάνωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνεται στo παρόν κείμενο, σκοπό έχει, αφενός την ενσωμάτωση της ελληνικής αγοράς στην υπό διαμόρφωση ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, και αφετέρου την ανάπτυξη των κατάλληλων μηχανισμών και αγορών σε εθνικό επίπεδο που θα επιτρέψουν μακροπρόθεσμα την αποδοτικότερή λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην χώρα, με την συμμετοχή περισσοτέρων παικτών, οι οποίοι θα έχουν επαρκή εργαλεία να διαχειριστούν την συμμετοχή και δραστηριοποίηση τους στο σύνολο των αγορών του ηλεκτρικού τομέα, σε επίπεδο χονδρεμπορικής και λιανικής αγοράς. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η ECCO INTERNATIONAL 2

απαιτούμενη ασφάλεια εφοδιασμού τόσο σε φυσικό επίπεδο όσο και σε οικονομικό, και να διαμορφώνονται τιμές που να μπορούν να πληρωθούν από την κατανάλωση. Παράλληλα με το κύριο έργο της αναδιοργάνωσης της χονδρεμπορικής αγοράς, αναπτύσσονται ειδικά ρυθμιστικά μέτρα, με ορισμένο όμως χρονικό ορίζοντα, ώστε δυνητικά να δημιουργηθούν συνθήκες ανταγωνίσιμης αγοράς (contestable market), και να δημιουργηθούν οι μακροχρόνιες συνθήκες για την αποτελεσματική συμμετοχή περισσοτέρων παικτών στην αγορά, εναλλακτικές επιλογές για τον καταναλωτή και αποδοτικότερη συμμετοχή στην ενιαία αγορά (σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο) που σταδιακά διαμορφώνεται. Τα μέτρα αυτά που σχετίζονται τόσο με τη διασφάλιση μακροχρονίως επαρκούς ισχύος, υπό τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς, αλλά και τη δραστηριοποίηση προμηθευτών με ισότιμη πρόσβαση σε ιστορικούς πόρους ενέργειας, όπως οι λιγνίτες και νερά, πρέπει να συγχρονιστούν με αποτελεσματικό τρόπο με την ευρύτερη αναδιοργάνωση της αγοράς, βοηθώντας κατά τα πρώτα στάδια της λειτουργίας της στην αντιμετώπιση των δομικών προβλημάτων που υφίστανται στην αγορά. Εθνική πρωτοβουλία Ο εξορθολογισμός και η πραγματική απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς ενέργειας, πρωτίστως προς όφελος του Έλληνα καταναλωτή και της εθνικής οικονομίας, θα προχωρήσουν τελικά, κάτω από τη σαρωτική πίεση της ενοποιούμενης, με ταχύτατους ρυθμούς, Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, μέσω της προαναφερθείσας σύζευξης των εθνικών και περιφερειακών αγορών και της θέσπισης ενιαίων υποχρεωτικών κανόνων οργάνωσης και λειτουργίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ΡΑΕ, ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες εθνικές αρχές, και με τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές αρχές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή/DG Energy & DG Competition, ACER, CEER, κ.ά.), συμβάλλουν αποφασιστικά, στο πλαίσιο του θεσμικού τους ρόλου, και με βασικό οδηγό πορείας το Μοντέλο Στόχου (Target Model), στην αναδιοργάνωση, ομαλή μετάβαση και αποδοτική ένταξη της ενεργειακής αγοράς της χώρας μας στην ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά. Προς αυτή την κατεύθυνση, και στο πλαίσιο της τριμερούς Ομάδας Εργασίας των ΡΑΕ, ΛΑΓΗΕ και ΑΔΜΗΕ για την εναρμόνιση της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με το Μοντέλο Στόχου, η ΡΑΕ προχώρησε στις αρχές Απριλίου 2014 στην ανάθεση, από κοινού με τον Διαχειριστή του Συστήματος και τον Λειτουργό της Αγοράς, σε διεθνή σύμβουλο, μελέτης με τίτλο «Βασικές Αρχές Σχεδιασμού και Χρονοδιάγραμμα Ενεργειών για την Προσαρμογή της Εγχώριας Αγοράς Ηλεκτρισμού στις Απαιτήσεις του Target Model». Η μελέτη αυτή, που διεξήχθη σε τρεις φάσεις, επικαιροποιεί και εξειδικεύει περαιτέρω τα αποτελέσματα προηγούμενης σχετικής μελέτης, την οποία η ΡΑΕ και ο ΑΔΜΗΕ είχαν εκπονήσει και δημοσιοποιήσει τον Οκτώβριο του 2012, και παρουσιάζει, αναλυτικά και τεκμηριωμένα, ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης/Οδηγό, μέσω του οποίου οι τρεις φορείς θα λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα, δράσεις και πρωτοβουλίες, ο καθένας στον τομέα ευθύνης του, αλλά και οι τρεις μαζί συνεργατικά, για την ομαλή και αποδοτική ECCO INTERNATIONAL 3

προσαρμογή, μέσα στη διετία 2014 2015, της εγχώριας αγοράς στις απαιτήσεις του Μοντέλου Στόχου. Το έργο ανέλαβε η διεθνής εταιρεία συμβούλων ECCO International Inc., με έδρα το San Francisco, California, και με συμμετοχή μελών ΔΕΠ και επιστημονικού προσωπικού του Εργαστηρίου Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η ECCO International έχει μακρά εμπειρία σε θέματα ενεργειακής πολιτικής, σχεδιασμού και υλοποίησης ενεργειακών αγορών χονδρεμπορικών αλλά και λιανικής, με πελάτες στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, Βόρεια και Νότια Αμερική και Ασία. Στο πλαίσιο του έργου και διαδοχικά για κάθε φάση υλοποίησης αυτού, ο Ανάδοχος εκτέλεσε τις παρακάτω εργασίες: Φάση 1 η «Διερεύνηση και συγκριτική αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων/επιλογών για το νέο σχεδιασμό της αγοράς (High Level Market Design), ο οποίος θα οδηγήσει σε πλήρη συμμετοχή της Ελλάδας στην ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» Στη φάση αυτή αναλύθηκαν όλες οι δυνατές επιλογές σε θέματα σχεδιασμού αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, με βάση τη διεθνή εμπειρία του συμβούλου και λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις του Μοντέλου Στόχου, ώστε να επιλεγούν οι «High Level» αποφάσεις για το ρυθμιστικό πλαίσιο της χονδρεμπορικής αγοράς της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των κάτωθι: Διατήρηση κεντρικού προγραμματισμού και κατανομής από τον Διαχειριστή του Συστήματος ή στροφή σε αποκεντρωμένο προγραμματισμό και κατανομή των μονάδων παραγωγής από τον παραγωγό. Δημιουργία προθεσμιακής αγοράς (Forward market) για συμβόλαια με υποχρεωτική φυσική παράδοση, καθώς και αγοράς διμερών συμβολαίων (bilateral OTC market). Αλλαγή κανόνων ημερήσιας αγοράς (Day ahead market) και τρόπου υποβολής προσφορών από τους Συμμετέχοντες. Δημιουργία ενδο ημερήσιας αγοράς (Intra day market), στην οποία οι Συμμετέχοντες δύνανται να διορθώνουν τις καθαρές θέσεις τους, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν την απόκλιση της θέσης τους από τις πωλούμενες/αγορασθείσες ποσότητες σε πραγματικό χρόνο. Η αγορά αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τους Συμμετέχοντες σε περιπτώσεις συστημάτων με μεγάλη διείσδυση μηπρογραμματιζόμενων μονάδων παραγωγής, όπως οι ΑΠΕ (π.χ. αιολικά πάρκα, Φ/Β σταθμοί, κ.α.). ECCO INTERNATIONAL 4

Δημιουργία αγοράς εφεδρειών (Balancing Reserve market) για την εξασφάλιση των αναγκαίων εφεδρειών και την ασφαλή λειτουργία του συστήματος σε πραγματικό χρόνο. Δημιουργία αγοράς εξισορρόπησης ενέργειας (Balancing Energy Market), με προσφορές για αύξηση ή μείωση ισχύος από τις μονάδες παραγωγής, και πιθανή μελλοντική συμμετοχή του φορτίου στο πλαίσιο της Διαχείρισης Ζήτησης, για την εξισορρόπηση του συστήματος σε πραγματικό χρόνο. Η πρόταση του συμβούλου αναφορικά με κάθε μεταβλητή σχεδιασμού (design variable) βασίστηκε σε ποιοτική ανάλυση/σύγκριση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων όλων των εναλλακτικών επιλογών, οι βασικότερες εκ των οποίων αποτυπώνονται στην Εικόνα 2. Η Εικόνα αυτή επεξηγείται ως ακολούθως: Η οριζόντια διακεκομμένη γραμμή χωρίζει το γενικό σχεδιασμό της αγοράς σε δύο θεμελιώδεις επιλογές: (α) υποβολή προσφορών ανά μονάδα παραγωγής (unitbased approach) και (β) υποβολή προσφορών ανά χαρτοφυλάκιο παραγωγής (portfolio based approach). Οι κατακόρυφες διακεκομμένες γραμμές διαιρούν τη διαδικασία σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων στα διάφορα χρονικά πλαίσια (μεσο μακροπρόθεσμο, ημερήσιο, ενδο ημερήσιο επίπεδο και εκ των υστέρων διαδικασίες εκκαθάρισης). Οι προτεινόμενες επιλογές για την Ελληνική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας τονίζονται με πράσινη σήμανση ενώ ο συνδυασμός αυτών (με χρήση κόκκινων βελών) παράγει ένα «μονοπάτι αποφάσεων» που οδηγεί σε μία πρώτη, υψηλού επιπέδου, αποτύπωση του προκρινόμενου μοντέλου αγοράς. Ακολουθεί μία συνοπτική περιγραφή του μοντέλου αυτού (με αναφορά στην Εικόνα 2), ενώ περισσότερες πληροφορίες ο αναγνώστης μπορεί να βρει στην περιγραφή της δεύτερης φάσης υλοποίησης του έργου παρακάτω, και αναλυτικά σε καθαυτά τα παραδοτέα του έργου. ECCO INTERNATIONAL 5

Εικόνα 2: Δένδρο αποφάσεων Επιλογές υψηλού επιπέδου για το νέο σχεδιασμό της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ECCO INTERNATIONAL 6

Στο πλαίσιο της πρώτης φάσης, προτάθηκε η λειτουργία, υπό την ευθύνη του ΛΑΓΗΕ (α) μίας προθεσμιακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Forward market) με υποχρεωτική φυσική παράδοση των συναλλασσόμενων ποσοτήτων, και (β) μίας αντίστοιχης αγοράς εξωχρηματιστηριακών διμερών συμβάσεων (bilateral OTC market), και οι δύο με προσφορές ανά χαρτοφυλάκιο παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας (portfolio based βλ. Επιλογή 2 / Εικόνα 2). Παράλληλα, προδιαγράφηκε η κατανομή (allocation) των συναλλασσόμενων ποσοτήτων (ποσοτήτων που αντιστοιχούν στις καθαρές θέσεις των Συμμετεχόντων στις ανωτέρω αγορές) μέσω δηλώσεων χρήσης τους από μέρους των Συμμετεχόντων (α) ανά μονάδα παραγωγής ή ανά σύνορο (σε περίπτωση χρήσης μακροχρόνιων Φυσικών Δικαιωμάτων Μεταφοράς για εισαγωγές) για τις πωληθείσες ποσότητες, και (β) ανά ζώνη (για το φορτίο) ή ανά σύνορο (σε περίπτωση χρήσης μακροχρόνιων Φυσικών Δικαιωμάτων Μεταφοράς για εξαγωγές) για τις αγορασθείσες ποσότητες. Οι δηλώσεις αυτές υποβάλλονται το αργότερο το πρωί της ημέρας D 1 για κάθε ημέρα κατανομής D (βλ. Επιλογή 6 / Εικόνα 2) και ακολουθούνται από αντίστοιχη (με τις δηλωθείσες ποσότητες) υποβολή μη τιμολογούμενων (non priced) προσφορών στη διαδικασία εκκαθάρισης της ημερήσιας αγοράς (Day ahead market) από το ΛΑΓΗΕ για λογαριασμό των Συμμετεχόντων, προς φυσική εκπλήρωση των forward/otc ποσοτήτων (καθαρών θέσεων) των τελευταίων (Συμμετεχόντων). Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, προτάθηκε η ενεργοποίηση τουλάχιστον κατά τη διάρκεια μίας μεταβατικής περιόδου ενός κριτηρίου μέγιστης συμμετοχής («max criterion») στις Forward/OTC αγορές ανά χαρτοφυλάκιο προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να διασφαλιστεί η ρευστότητα της ημερήσιας αγοράς και οι τιμές της τελευταίας να αντικατοπτρίζουν το πραγματικό βραχυπρόθεσμο οριακό κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο έλεγχος «συμμόρφωσης» με αυτό το κριτήριο λαμβάνει χώρα κατόπιν της εκκαθάρισης της ημερήσιας αγοράς (βλ. Επιλογή 13 / Εικόνα 2), βάσει της σύγκρισης των ποσοτήτων που αγοράστηκαν και δηλώθηκαν από τους Εκπροσώπους Φορτίου στις Forward/OTC αγορές με τις αντίστοιχες ποσότητες που εκκαθαρίστηκαν αποκλειστικά στην ημερήσια αγορά. Προβλέφθηκε επίσης η επιβολή σχετικών ποινών σε περίπτωση «μη συμμόρφωσης». Επισημαίνεται ότι ο έλεγχος αυτός προτείνεται μόνο για τους Συμμετέχοντες με χαρτοφυλάκιο προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας μεγαλύτερο (ενδεικτικά) του 25% της συνολικής προμήθειας. Αναφορικά με την εκκαθάριση της ημερήσιας αγοράς (Day ahead market), παράλληλα με την προσαρμογή και ενσωμάτωσή της στο πλαίσιο της σύζευξης των ημερήσιων αγορών της βόρειας και δυτικής Ευρώπης (Χρηματιστήριο Ενέργειας), προτάθηκε η χρήση απλών ωριαίων (simple), μπλοκ (block) και σύνθετων (complex) προσφορών, στα πρότυπα των αγορών της κεντρο δυτικής Ευρώπης (CWE region), της βόρειας Ευρώπης (Nordpool Spot) και της Ιβηρικής χερσονήσου (βλ. επιλογές 7, 9 / Εικόνα 2). Οι παραγωγοί εξακολουθούν να υποβάλουν προσφορές παραγωγής ανά μονάδα παραγωγής (unit based) και οι Εκπρόσωποι Φορτίου δηλώσεις φορτίου ανά Ζώνη Προσφορών (Bidding Zone). Ο Λειτουργός της Αγοράς, πριν την υποβολή των προσφορών παραγωγής στην επίλυση της συζευγμένης Ευρωπαϊκής ημερήσιας αγοράς, ελέγχει αν το σύνολο των προσφορών που υποβλήθηκαν στην ημερήσια αγορά και των προγραμμάτων που προκύπτουν από τις Forward/OTC αγορές δεν υπερβαίνει τη μέγιστη δυνατότητα παραγωγής κάθε μονάδας ECCO INTERNATIONAL 7

παραγωγής (βλ. Επιλογή 11 / Εικόνα 2), διαφορετικά εφαρμόζει κανόνες περικοπής ώστε να ικανοποιηθεί ο ανωτέρω περιορισμός. Ακολούθως, αναλύθηκαν και συγκρίθηκαν οι δύο βασικές επιλογές υψηλού επιπέδου για τη δημιουργία της ενδο ημερήσιας αγοράς (Intra day market) στην Ελλάδα, ως εξής: α) η εφαρμογή ενδο ημερήσιων δημοπρασιών (intra day sessions/auctions) με διαδοχικές εκκαθαρίσεις κατά τις ημέρες D 1 και D, ακολουθώντας την τρέχουσα πρακτική της Ιταλικής και Ισπανικής αγοράς, και β) η εφαρμογή συνεχών ενδο ημερήσιων συναλλαγών (continuous intra day trading) με συνεχείς λήξεις προθεσμίας υποβολής των προσφορών κατά την ημέρα κατανομής D, ακολουθώντας την τρέχουσα πρακτική των αγορών της κεντρο δυτικής Ευρώπης και την προτιμώμενη επιλογή του Μοντέλου Στόχου (Target Model). Ο σύμβουλος λαμβάνοντας υπόψη τις επιταγές του Μοντέλου Στόχου αλλά και την τρέχουσα κατάσταση στα σύνορα της Ελλάδας με τις γείτονες χώρες, προδιάγραψε τη σταδιακή εξέλιξη της Ελληνικής ενδο ημερήσιας αγοράς ως ακολούθως: εφαρμογή ενδο ημερήσιων δημοπρασιών (intra day sessions) σε μία πρώτη φάση υλοποίησης της αγοράς (Phase 1), που επιπλέον εξυπηρετούν διασυνοριακές ενδοημερήσιες συναλλαγές στην Ελληνο Ιταλική διασύνδεση και πιθανώς στα βόρεια σύνορα (Βουλγαρία, FYROM, Αλβανία και Τουρκία) στο βαθμό που οι βόρειοι γείτονες προθυμοποιηθούν να συμμετάσχουν σε αυτές τις δημοπρασίες, και εφαρμογή συνεχών ενδο ημερήσιων συναλλαγών (continuous intra day trading) για την εσωτερική αγορά, με σταδιακή εγκατάλειψη των ενδο ημερήσιων δημοπρασιών στις διασυνδέσεις με την Ιταλία και τις βόρειες γείτονες χώρες, σε επόμενες διαδοχικές φάσεις λειτουργίας της αγοράς (Phases 2, 3). Οι δύο βασικές επιλογές των ενδο ημερήσιων δημοπρασιών και των συνεχών ενδοημερήσιων συναλλαγών, καθώς και η προτεινόμενη σταδιακή υλοποίησή τους, αποτυπώνονται στις επιλογές 17 και 18 της Εικόνας 2. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή στην ενδο ημερήσια αγορά γίνεται με υποβολή προσφορών ανά χαρτοφυλάκιο παραγωγής ή προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας (portfolio based) και ακολουθείται (σε αυστηρά χρονικά πλαίσια και αναλόγως της φάσης λειτουργίας της αγοράς) από ενδο ημερήσιες δηλώσεις χρήσης (intra day nominations) των ποσοτήτων που συναλλάχθηκαν ενδοημερησίως, από τους Συμμετέχοντες (βλ. Επιλογή 19 / Εικόνα 2). Τέλος, οι ενδο ημερήσιες αυτές δηλώσεις χρήσης ελέγχονται από τον ΛΑΓΗΕ, ως προς την ορθότητά τους (εάν όντως αντιστοιχούν στις ποσότητες που συναλλάχθηκαν συνολικά από κάθε Συμμετέχοντα), και τον ΑΔΜΗΕ, ως προς τη συμμόρφωσή τους με τις ποσότητες εφεδρείας που έχουν ήδη αναλάβει να παρέχουν οι μονάδες παραγωγής κατά τη διαδικασία του κεντρικού προγραμματισμού (Integrated Scheduling Process), όπως παρουσιάζεται στα επόμενα (για αναλυτικές πληροφορίες, ο αναγνώστης πρέπει να απευθύνεται στα παραδοτέα του έργου). ECCO INTERNATIONAL 8

Ιδιαίτερη έμφαση κατά την πρώτη φάση του έργου δόθηκε επιπλέον στην αρχιτεκτονική υψηλού επιπέδου της αγοράς εφεδρειών (Balancing Reserve market) και της αγοράς εξισορρόπησης ενέργειας (Balancing Energy market). Συνοπτικά, ο κεντρικός προγραμματισμός και κατανομή των μονάδων παραγωγής από τον Διαχειριστή του Συστήματος κρίθηκε ως μία από τις βασικές αρχές της ελληνικής αγοράς που πρέπει να διατηρηθούν στο νέο σχεδιασμό (η αρχή αυτή δεν αντίκειται στις απαιτήσεις και κατευθυντήριες γραμμές του Μοντέλου Στόχου, παρά τη γενικότερη αποκεντρωμένη φιλοσοφία του υπό την επιρροή κυρίως των βόρειων και δυτικών Ευρωπαϊκών αγορών). Στο πλαίσιο αυτό, o κεντρικός προγραμματισμός προδιαγράφηκε ως μία ξεχωριστή διαδικασία (Integrated Scheduling Process) συν βελτιστοποίησης ενέργειας εξισορρόπησης (balancing energy) και εφεδρειών (reserve capacity), που λαμβάνει χώρα διαδοχικά, ξεκινώντας από την ημέρα D 1 κατόπιν της επίλυσης της ημερήσιας αγοράς («day ahead scheduling phase») και συνεχίζει σε μία σειρά από διαδοχικές επαναλήψεις κατά τη διάρκεια της ημέρας κατανομής D («intra day scheduling phases») για τις υπολειπόμενες ώρες της ημέρας D, προκειμένου: α) να κατανείμει τις απαραίτητες εφεδρείες στις επιλέξιμες μονάδες παραγωγής (μονάδες με κατάλληλα τεχνικά χαρακτηριστικά ώστε να προσφέρουν αυτές τις εφεδρείες), με τις οποίες θα πρέπει να συμμορφώνονται οι συνολικές θέσεις των παραγωγών, έπειτα από οποιαδήποτε περαιτέρω συμμετοχή των τελευταίων στην ενδο ημερήσια αγορά (Intra day market), β) να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τη διευθέτηση προβλεπόμενων ανισορροπιών του συστήματος, με προληπτική ενεργοποίηση εφεδρείας (ανοδική/καθοδική ενέργεια εξισορρόπησης), και γ) να παράξει ενδεικτικά προγράμματα παραγωγής (unit commitment), τα οποία μετέπειτα θα μπορούν δυνητικά να αναπροσαρμοστούν με τη συμμετοχή των παραγωγών στην ενδο ημερήσια αγορά. Αναφορικά με το χρονισμό της αγοράς εφεδρειών, έπειτα από ενδελεχή ανάλυση των διαφόρων εναλλακτικών επιλογών (βλ. Επιλογές 3 5, 14 16 / Εικόνα 2), επελέγη η ημερήσια αγορά εφεδρειών (Επιλογή 14 / Εικόνα 2). Ουσιαστικά, προδιαγράφονται διαδοχικές εκτελέσεις της αγοράς εφεδρειών, οι οποίες λαμβάνουν χώρα έπειτα από την επίλυση της ημερήσιας αγοράς (ημέρα D 1) αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας κατανομής D, ως μέρος της ευρύτερης διαδικασίας κεντρικού προγραμματισμού που αναφέρθηκε προηγουμένως, κατά τις οποίες ο Διαχειριστής του Συστήματος δεσμεύει τις απαραίτητες εφεδρείες για την ασφαλή λειτουργία του συστήματος κατά την επόμενη/ίδια ημέρα κατανομής D. Η συμμετοχή στην αγορά εφεδρειών από τις επιλέξιμες μονάδες παραγωγής καθίσταται υποχρεωτική. Επιπλέον, προτάθηκε μία αγορά εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου (real time balancing energy market), που υιοθετεί τις αποφάσεις ένταξης των μονάδων παραγωγής από την ανωτέρω διαδικασία κεντρικού προγραμματισμού και βασίζεται στη λειτουργία αυτομάτου ECCO INTERNATIONAL 9

ελέγχου παραγωγής και σε 5 λεπτες εντολές για την οικονομική κατανομή του φορτίου στις κατανεμόμενες μονάδες παραγωγής, στα πλαίσια των επιλογών 20 και 22 της Εικόνας 2, προκειμένου ο Διαχειριστής του Συστήματος να προμηθεύεται την απαραίτητη ανοδική ή/και καθοδική ενέργεια εξισορρόπησης και να εξισορροπεί παραγωγή και κατανάλωση, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες του συστήματος σε πραγματικό χρόνο. Η αγορά αυτή παράγει τις τιμές ενέργειας εξισορρόπησης, που χρησιμοποιούνται εκ των υστέρων (ex post) για την εκκαθάριση (settlement) τόσο της ενέργειας εξισορρόπησης που ενεργοποιήθηκε (προσφέρθηκε) σε πραγματικό χρόνο από τις κατάλληλες πηγές εξισορρόπησης (Balancing Service Providers ή BSPs), όσο και για την εκκαθάριση των αποκλίσεων παραγωγής ζήτησης (Imbalance settlement) που μετρήθηκαν σε πραγματικό χρόνο (ανά μονάδα παραγωγής ή ζώνη φορτίου βλ. Επιλογή 23 / Εικόνα 2). Η οριακή τιμολόγηση (marginal pricing) προτάθηκε ως η βασική μέθοδος υπολογισμού των τιμών αυτών (βλ. Επιλογή 26 / Εικόνα 2), έπειτα από λεπτομερή ανάλυση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων σε σχέση με την εναλλακτική μέθοδο της τιμολόγησης βάσει προσφοράς (pay as bid), και λαμβάνοντας υπόψη την προτίμηση του Μοντέλου Στόχου και του αντίστοιχου Κώδικα Εξισορρόπησης Ενέργειας (Network Code on Electricity Balancing NC EB) του ENTSO E για τη μέθοδο αυτή. Ωστόσο, η ενεργοποίηση προσφορών ενέργειας για λόγους διαφορετικούς από την εξισορρόπηση ενέργειας, θα τιμολογούνται βάσει της προσφοράς (pay as bid) και δεν θα ορίζουν την οριακή τιμή. Τέλος, κατά την πρώτη φάση, παρουσιάστηκαν και μελετήθηκαν μία σειρά από μηχανισμούς τιμολόγησης των αποκλίσεων παραγωγής ζήτησης, που βασίζονται στις προαναφερθείσες οριακές τιμές ενέργειας εξισορρόπησης και συμβαδίζουν με το πνεύμα του Μοντέλου Στόχου για εξασφάλιση κοστοστρεφών τιμών αποκλίσεων. Οι μηχανισμοί αυτοί αποτυπώνονται στις Επιλογές 28 33 της Εικόνας 2, με προτεινόμενες τις επιλογές 28 ή 32 ή/και 33, και αναλύονται διεξοδικά στα σχετικά παραδοτέα του έργου. Φάση 2 η «Σχεδιασμός, ανάλυση και παρουσίαση των επί μέρους μηχανισμών και διακριτών αγορών που απαιτείται να αναπτυχθούν (Forward/OTC, Day ahead, Intra day και Balancing markets), στο πλαίσιο της προκρινόμενης εναλλακτικής λύσης από την πρώτη φάση του έργου» Στη φάση αυτή εξειδικεύτηκαν πλήρως όλες οι λεπτομέρειες εφαρμογής των επιμέρους αγορών που θα αναπτυχθούν στην Ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα, ο σύμβουλος προέβη σε διεξοδική ανάλυση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων όλων των μεταβλητών σχεδιασμού των επιμέρους αγορών, καθόρισε έπειτα από συνεχή συνεργασία και υπό την επιτήρηση/έγκριση των ΡΑΕ, ΛΑΓΗΕ και ΑΔΜΗΕ τις βασικές παραμέτρους σχεδιασμού αναφορικά με τις επιλογές που προτείνεται να υλοποιηθούν στην Ελληνική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, και παρήγαγε βάσει αυτών μία σειρά από παραδοτέα, το καθένα με αναφορά σε κάθε επιμέρους αγορά (Forward/OTC, Day ahead, Intra day, Balancing market reports). ECCO INTERNATIONAL 10

Σε συνέχεια της ανωτέρω περιγραφής για την πρώτη φάση, ακολούθως παρατίθεται μία συνοπτική περιγραφή των παραδοτέων της δεύτερης φάσης του έργου. 1. Παραδοτέο 1 / Φάση 2: «Design of the Forward Electricity Market in Greece» Στοχεύοντας στη δημιουργία μίας διαφανούς και ρευστής προθεσμιακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Forward market) με φυσική παράδοση των συναλλασσόμενων ποσοτήτων στην ημερήσια αγορά (Day ahead market) της Ελλάδας, το παραδοτέο αυτό, έπειτα από ενδελεχή έρευνα πάνω στις σημαντικότερες αντίστοιχες Ευρωπαϊκές αγορές και πρακτικές: (α) εισάγει τις θεμελιώδεις έννοιες και διαδικασίες συναλλαγών και εκκαθαρίσεων στις προθεσμιακές αγορές, (β) παρέχει εκτενή πληροφόρηση πάνω σε ευρέως χρησιμοποιούμενα προθεσμιακά προϊόντα μαζί με λεπτομερείς προδιαγραφές τους, (γ) παραθέτει χειροπιαστά (αριθμητικά) παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο τα εν λόγω προϊόντα χρησιμοποιούνται από τους Συμμετέχοντες προκειμένου να αντισταθμίσουν / διαχειριστούν το ρίσκο τους έναντι της αστάθειας των τιμών της τρέχουσας αγοράς (spot market) και (δ) επισημαίνει τις σημαντικότερες θετικές επιδράσεις της λειτουργίας μίας τέτοιας μεσο μακροπρόθεσμης αγοράς στην Ελλάδα παράλληλα με τη δημιουργία μίας αντίστοιχης αγοράς εξω χρηματιστηριακών διμερών συμβάσεων (OTC market) που συνοψίζονται ακολούθως: Τα προθεσμιακά συμβόλαια αναμένεται να μετριάσουν το ρίσκο τιμών των Συμμετεχόντων, επιτρέποντάς τους να «κλειδώνουν» τις τιμές των ποσοτήτων που συμβολαιοποιούν, περιορίζοντας έτσι την έκθεσή τους στις πιο ασταθείς τιμές της ημερήσιας και ενδο ημερήσιας αγοράς. Η προθεσμιακή αγορά θα περιορίσει την πιθανή κατάχρηση ισχύος της αγοράς, προσφέροντας την επιλογή για προθεσμιακές συναλλαγές, ως υποκατάστατο στην περίπτωση που η Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) επηρεάζεται πολύ από στρατηγικές συμπεριφορές. Οι προθεσμιακές συναλλαγές θα ενδυναμώσουν μακροπρόθεσμες δραστηριότητες που αφορούν στο σχεδιασμό του συστήματος, όπως επενδύσεις σε παραγωγή, μεταφορά, διανομή και Διαχείριση Ζήτησης, υποδεικνύοντας μελλοντικές προσδοκίες των ωριαίων τιμών της αγοράς και παρέχοντας αξιόπιστα οικονομικά σήματα αναφοράς στους Συμμετέχοντες. Κατόπιν των ανωτέρω, ως κεντρικός πυρήνας του παραδοτέου αυτού, αναλύθηκε ο σχεδιασμός και τα βασικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής προθεσμιακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, διαχειριζόμενης από το ΛΑΓΗΕ. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων: Προτάθηκαν συμβόλαια βασικού φορτίου και φορτίου αιχμής, με μηνιαία, τριμηνιαία και ετήσια περίοδο κατανομής και μέγιστο χρόνο διαπραγμάτευσης έως και ένα χρόνο πριν την έναρξη της φυσικής εκπλήρωσης (έγχυσης/απορρόφησης) των ετήσιων συμβολαίων. Παρουσιάστηκαν ακόμη, επιπλέον επιλογές που μπορούν να πλαισιώσουν τις παραπάνω, σε ένα επόμενο στάδιο λειτουργίας της αγοράς, όταν η ρευστότητά της αυξηθεί επαρκώς. ECCO INTERNATIONAL 11

Αναλύθηκε ένα ολοκληρωμένο σύνολο κανόνων, ρυθμίσεων και χρονισμού των διαδικασιών οικονομικής εκκαθάρισης (financial settlement) των συναλλαγών στην προθεσμιακή αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέφθηκε μία διαδικασία καθημερινής εκκαθάρισης (mark to market settlement) του κάθε συμβολαίου από τη στιγμή που ανοίγει μία θέση έως και την τελευταία ημέρα συναλλαγών (που ορίστηκε πριν την έναρξη της φυσικής εκπλήρωσης) του δεδομένου συμβολαίου, βάσει της διαφοράς στις τιμές (ή αλλιώς στην αξία του συμβολαίου) δύο εκάστοτε διαδοχικών ημερών συναλλαγών της προθεσμιακής αγοράς. Στην περίπτωση των ετήσιων και των τριμηνιαίων προθεσμιακών συμβολαίων προβλέφθηκε επίσης μία διαδικασία τμήσης (cascading) των συμβολαίων, ώστε αυτά να αντικαθίστανται από ισοδύναμα συμβόλαια μικρότερης χρονικής διάρκειας κατά την τελευταία ημέρα συναλλαγών (τα ετήσια διαιρούνται σε τέσσερα τριμηνιαία και τα τριμηνιαία σε τρία μηνιαία συμβόλαια, λίγο πριν την έναρξη της φυσικής τους εκπλήρωσης). Με τη διαδικασία αυτή όλα τα συμβόλαια «καταλήγουν» σε συμβόλαια μηνιαίας περιόδου κατανομής, τα οποία συνεχίζουν να εκκαθαρίζονται καθημερινά μέχρι τη λήξη της περιόδου (μήνα) κατανομής, βάσει των τιμών της ημερήσιας αγοράς (Day ahead market), στην οποία διενεργείται και η φυσική τους εκπλήρωση, όπως περιγράφεται στα επόμενα. Αναλυτικά αριθμητικά παραδείγματα παρατίθενται στο παραδοτέο για να διευκολύνουν την κατανόηση του αναγνώστη. Τέθηκαν συγκεκριμένοι κανόνες και διαδικασίες για τον υπολογισμό των καθαρών θέσεων των Συμμετεχόντων (επί των ποσοτήτων που συναλλάσσονται τόσο στην προθεσμιακή αγορά όσο και στην αγορά διμερών συμβάσεων) και την κατανομή (allocation) αυτών (από τους Συμμετέχοντες) σε σημεία έγχυσης και απορρόφησης του συστήματος μεταφοράς, προκειμένου να επιτευχθεί η φυσική εκπλήρωσή τους στις διαδικασίες της ημερήσιας αγοράς (Day ahead market). Περαιτέρω σχετικές πληροφορίες, παρέχονται στην περιγραφή του 2 ου παραδοτέου παρακάτω. Προτάθηκαν κατάλληλοι κανόνες και καθημερινές διαδικασίες διεξαγωγής των συναλλαγών στη σχετική πλατφόρμα συναλλαγών του ΛΑΓΗΕ, συμπεριλαμβανομένων των: ημέρες και ώρες συναλλαγών, υποβολή και χειρισμός συγκεκριμένων τύπων προσφορών και προδιαγραφών εκτέλεσής τους («market orders», «limit orders», «iceberg orders», «immediate or cancel» κ.α.), κανόνες ικανοποίησης των προσφορών, υπολογισμός των καθημερινών και των τελικών τιμών εκκαθάρισης όλων των συμβολαίων (αναλυτικά αριθμητικά παραδείγματα), κτλ. Προδιαγράφηκαν οι βασικές απαιτήσεις επίβλεψης (monitoring) της αγοράς για την αποφυγή εξάσκησης ισχύος κάποιου Συμμετέχοντα στην αγορά. Προτάθηκε η ανάπτυξη μίας λογικής δομής χρέωσης συμμετοχής και διενέργειας συναλλαγών στην προθεσμιακή αγορά για όλους τους Συμμετέχοντες. ECCO INTERNATIONAL 12

2. Παραδοτέο 2 / Φάση 2: «Design of the Day Ahead Electricity Market in Greece» Ως φυσική συνέχεια του πρώτου παραδοτέου, το ακόλουθο δεύτερο παραδοτέο επεξεργάζεται λεπτομερώς ζητήματα, που αφορούν είτε αμιγώς στη λειτουργία της ημερήσιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Day ahead market) στην Ελλάδα και την προσαρμογή αυτής στο πλαίσιο της σύζευξής της με τις ημερήσιες αγορές της βόρειας και δυτικής Ευρώπης (Χρηματιστήριο Ενέργειας), ή σε άλλες «περιφερειακές» διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα σε ημερήσιο επίπεδο, όπως π.χ. οι διαδικασίες φυσικής εκπλήρωσης των καθαρών θέσεων των Συμμετεχόντων από τις Forward/OTC αγορές. Πιο συγκεκριμένα, το παραδοτέο αρχικά περιγράφει την προσέγγιση του Μοντέλου Στόχου (και του αντίστοιχου Κώδικα CACM του ENTSO E) σχετικά με την αρχιτεκτονική της αγοράς που πρέπει να εφαρμοστεί, η οποία θα επιτρέπει την έμμεση κατανομή (implicit allocation) της μεταφορικής ικανότητας στις διασυνδέσεις, μέσω σύζευξης των ημερήσιων αγορών των Ευρωπαϊκών χωρών. Στο πλαίσιο αυτό, συνοψίζονται οι βασικοί ρόλοι όλων των φορέων (Διαχειριστές των Συστημάτων, Λειτουργοί των Αγορών, Κεντρικά Συμβαλλόμενα Μέρη, Συμμετέχοντες, κτλ.) στις διαδικασίες πριν τη σύζευξη (pre coupling), κατά τη σύζευξη (coupling) και μετά τη σύζευξη (post coupling) της πανευρωπαϊκής ημερήσιας αγοράς. Παράλληλα, παρουσιάζεται ένα εκτεταμένο σύνολο δυνατών επιλογών για την τυποποίηση των προσφορών που θα υποβάλλονται από τους Συμμετέχοντες στην Ελληνική ημερήσια αγορά, όπως αυτές χρησιμοποιούνται σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες ή προβλέπονται στον αλγόριθμο επίλυσης της πανευρωπαϊκής σύζευξης ημερήσιων αγορών («Euphemia»). Οι διάφορες επιλογές επεξηγούνται αναλυτικά και συγκρίνονται ποιοτικά. Συνοπτικά, προτείνεται η υιοθέτηση απλών ωριαίων (simple hourly), μπλοκ (block) και σύνθετων (complex) προσφορών παραγωγής, καθώς και απλών ωριαίων και μπλοκ δηλώσεων φορτίου. Η συμμετοχή των ΑΠΕ στην ημερήσια αγορά προδιαγράφεται επίσης, μέσα από μία σταδιακή πορεία προς την ανάληψη της ευθύνης χειρισμού των αποκλίσεων από τους ίδιους τους παραγωγούς (για ΑΠΕ εγκατεστημένης ισχύος άνω των 10 MW). Σε ένα δεύτερο βασικό πυλώνα του παραδοτέου αυτού, περιγράφονται η χρονική ακολουθία και οι βασικές αλληλεπιδράσεις των Forward/OTC αγορών με την ημερήσια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, στα πλαίσια της φυσικής εκπλήρωσης των ποσοτήτων που συναλλάσσονται στις Forward/OTC αγορές. Η Εικόνα 3 αποτυπώνει αυτές τις αλληλεπιδράσεις. Επισημαίνεται ότι οι ώρες που αναγράφονται στη συγκεκριμένη Εικόνα είναι ενδεικτικές και υπόκεινται σε πιθανές αλλαγές, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης των αναλυτικών διαδικασιών της αγοράς σε ένα επόμενο στάδιο. ECCO INTERNATIONAL 13

Εικόνα 3: Αλληλεπίδραση της ημερήσιας αγοράς με την προθεσμιακή αγορά και την αγορά διμερών συμβολαίων (ενδεικτικές τοπικές ώρες) ECCO INTERNATIONAL 14

Συνοπτικά, οι ποσότητες που συναλλάσσονται (portfolio based) από τους Συμμετέχοντες τόσο στην προθεσμιακή αγορά (Forward market) όσο και στην αγορά διμερών συμβάσεων (OTC market) υποβάλλονται σε μία πλατφόρμα καταχωρήσεων (Registration Platform): α) αυτόματα, από τη λειτουργία της προθεσμιακής αγοράς του ΛΑΓΗΕ, στην περίπτωση των προθεσμιακών συμβολαίων, και β) από τους ίδιους τους Συμμετέχοντες, με συγκεκριμένους κανόνες, στην περίπτωση των εξω χρηματιστηριακών διμερών συμβάσεων (OTCs). Στην πλατφόρμα αυτή, το απόγευμα κάθε ημέρας D 2, υπολογίζονται οι καθαρές θέσεις (Net Delivery Positions NDPs) των Συμμετεχόντων συνολικά στις Forward και OTC αγορές, για τα ενεργειακά προγράμματα της ημέρας κατανομής D και για όλες τις ωριαίες περιόδους κατανομής αυτής. Το αργότερο μέχρι το πρωί της ημέρας D 1, οι Συμμετέχοντες οφείλουν να υποβάλουν στην πλατφόρμα καταχωρήσεων (Registration Platform) δηλώσεις χρήσης για την κατανομή (allocation) των καθαρών θέσεών τους (NDPs): α) ανά μονάδα παραγωγής ή σύνορο (σε περίπτωση χρήσης μακροχρόνιων Φυσικών Δικαιωμάτων Μεταφοράς για εισαγωγές) για τις πωληθείσες ποσότητες, και β) ανά ζώνη ή σύνορο (σε περίπτωση χρήσης μακροχρόνιων Φυσικών Δικαιωμάτων Μεταφοράς για εξαγωγές) για τις αγορασθείσες ποσότητες. Ακολούθως, ο Λειτουργός της Αγοράς υποβάλλει αυτόματα μη τιμολογούμενες ωριαίες προσφορές (non priced orders) στη διαδικασία εκκαθάρισης της συζευγμένης ημερήσιας αγοράς (Day ahead market coupling), εκ μέρους των Συμμετεχόντων, βάσει ακριβώς των ποσοτήτων που δηλώθηκαν από τους ίδιους ως ανωτέρω. H υποβολή αυτή πραγματοποιείται για λόγους φυσικής εκπλήρωσης των καθαρών θέσεων των Συμμετεχόντων και έπειτα η εκκαθάριση των αντίστοιχων ποσοτήτων (φυσική και οικονομική) υπόκειται στις διαδικασίες της ημερήσιας αγοράς. Ο Λειτουργός της Αγοράς, πριν την υποβολή των προσφορών παραγωγής στην επίλυση της συζευγμένης ημερήσιας αγοράς, εξακριβώνει ότι το σύνολο των προσφορών που υποβλήθηκαν στην ημερήσια αγορά και των προγραμμάτων που προκύπτουν από τις Forward/OTC αγορές δεν υπερβαίνει τη μέγιστη δυνατότητα παραγωγής («max margin») κάθε μονάδας παραγωγής, εναλλακτικά εφαρμόζονται κανόνες περικοπής. Επίσης, έχουν προβλεφθεί έλεγχοι («PTR NDP margins») σχετικά με τη μέγιστη δυνατή χρήση μακροχρόνιων Φυσικών Δικαιωμάτων Μεταφοράς για την κάλυψη των Forward/OTC ποσοτήτων (καθαρών θέσεων) κατά τη δήλωση χρήσης τους από τους Συμμετέχοντες, καθώς και έλεγχοι («import offers/export bids margins») για τις μέγιστες δυνατές προσφορές εισαγωγών και δηλώσεις εξαγωγών στην ημερήσια αγορά. Τέλος, σε αυτό το παραδοτέο δόθηκε έμφαση στις αναγκαίες ρυθμιστικές παρεμβάσεις που πρέπει να λάβουν χώρα προκειμένου το ρυθμιστικό πλαίσιο της ημερήσιας αγοράς στην Ελλάδα να συνάδει με το πλαίσιο της σύζευξης των ημερήσιων αγορών στην Ευρώπη. ECCO INTERNATIONAL 15

3. Παραδοτέο 3 / Φάση 2: «Design of the Intra Day Electricity Market in Greece» Στο παραδοτέο αυτό προτείνεται και αναλύεται σε υψηλό επίπεδο η αρχιτεκτονική της ενδο ημερήσιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Intra day market) στην Ελλάδα, μέσα από μία προσέγγιση διαδοχικής υλοποίησης τριών φάσεων (phased in approach), όπως συνοπτικά περιγράφηκε παραπάνω. Εισαγωγικά, το παραδοτέο παραθέτει τα κύρια πλεονεκτήματα και το σκοπό εφαρμογής της ενδο ημερήσιας αγοράς στην Ελλάδα και συγκρίνει διεξοδικά τις δύο βασικές επιλογές για την αρχιτεκτονική αυτή της αγοράς: (α) εφαρμογή ενδο ημερήσιων δημοπρασιών (intraday sessions/auctions), και (β) υλοποίηση συνεχών ενδο ημερήσιων συναλλαγών (continuous intra day trading). Αναφορικά με τις παραπάνω επιλογές, παρουσιάζεται η προσέγγιση του Μοντέλου Στόχου (προτίμηση στις συνεχείς ενδο ημερήσιες συναλλαγές), και περιγράφονται οι βασικές εξελίξεις και οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες ενοποίησης εθνικών ενδο ημερήσιων αγορών στην Ευρωπαϊκή σκηνή. Όπως προαναφέρθηκε, ο σύμβουλος λαμβάνοντας υπόψη τις επιταγές του Μοντέλου Στόχου αλλά και την τρέχουσα κατάσταση στα σύνορα της Ελλάδας με τις γείτονες χώρες, προδιάγραψε τη σταδιακή εξέλιξη της Ελληνικής ενδο ημερήσιας αγοράς, με την εφαρμογή, σε μία πρώτη φάση (Phase 1), ενδο ημερήσιων δημοπρασιών (intra day sessions), που εξυπηρετούν και διασυνοριακές συναλλαγές στην Ελληνο Ιταλική διασύνδεση και πιθανώς στα βόρεια σύνορα (Βουλγαρία, FYROM, Αλβανία και Τουρκία). Ως εκ τούτου, το παραδοτέο αναλύει διεξοδικά την αρχιτεκτονική και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της προσέγγισης. Πιο συγκεκριμένα, η εμπορική δραστηριότητα των Συμμετεχόντων στην ενδο ημερήσια αγορά πραγματοποιείται ανά χαρτοφυλάκιο (portfolio based) σε μία σειρά από διαδοχικές δημοπρασίες (προδιαγράφηκαν πέντε δημοπρασίες: IDM1 IDM5), κατά την πρώτη φάση λειτουργίας της αγοράς. Οι λήξεις προθεσμίας υποβολής των προσφορών (gate closure times) και ο χρόνος υπολογισμού των αποτελεσμάτων αυτών των δημοπρασιών, επισημαίνονται με πράσινο χρώμα στην Εικόνα 4. Έπειτα από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων κάθε ενδο ημερήσιας δημοπρασίας ακολουθεί μία διαδικασία υποβολής ενδο ημερήσιων δηλώσεων χρήσης στην πλατφόρμα καταχωρήσεων (Registration Platform) από πλευράς των Συμμετεχόντων, προκειμένου οι τελευταίοι να κατανείμουν τις ποσότητες που εκκαθαρίστηκαν σε μονάδες παραγωγής, ζώνες συστήματος (για το φορτίο) ή διασυνδέσεις (στην τελευταία περίπτωση γίνεται χρήση ενδο ημερήσιων διασυνοριακών Φυσικών Δικαιωμάτων Μεταφοράς, μία διαδικασία που επίσης προβλέπεται κατά την πρώτη φάση λειτουργίας της ενδο ημερήσιας αγοράς). Η διαδικασία υποβολής των δηλώσεων χρήσης λαμβάνει χώρα εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος από την έκδοση των αποτελεσμάτων (ενδεικτικά: 30 λεπτά μετά, βλ. μπεζ πλαίσια στην Εικόνα 4), και ακολουθείται από μία ξεχωριστή διαδικασία ελέγχου των δηλώσεων από μέρους των ΛΑΓΗΕ και ΑΔΜΗΕ, ως προς (α) την ορθότητα των ποσοτήτων που δηλώθηκαν ανά χαρτοφυλάκιο Συμμετέχοντα (σε σχέση με τις ποσότητες που συναλλάχθηκαν και των ΦΔΜ που κατανεμήθηκαν), και (β) τη συμμόρφωση της νέας θέσης κάθε μονάδας παραγωγής με τις ποσότητες εφεδρειών που έχει ήδη αναλάβει να παρέχει ECCO INTERNATIONAL 16

από τη διαδικασία της κεντρικής κατανομής (Central Dispatch CD), αλλά και με τους τεχνικούς περιορισμούς της μονάδας (τεχνικά μέγιστα μέγιστα/ελάχιστα, ελάχιστοι χρόνοι λειτουργίας/κράτησης, περιορισμοί μέγιστου ρυθμού ανόδου/καθόδου κλπ.). Αυτή η διαδικασία ελέγχου επισημαίνεται στα κόκκινα πλαίσια στην Εικόνα 4. Η διαδικασία κεντρικής κατανομής που φαίνεται με μπλε χρώμα στην Εικόνα 4 συνοψίζεται στην περιγραφή του 4 ου παραδοτέου παρακάτω. Εικόνα 4: Χρονική ακολουθία της ημερήσιας και ενδο ημερήσιας αγοράς με τη διαδικασία κεντρικής κατανομής της αγοράς εξισορρόπησης (Ώρες Κεντρικής Ευρώπης) Σε δύο επόμενες φάσεις υλοποίησης (Phases 2, 3) και προκειμένου η Ελληνική ενδοημερήσια αγορά να ακολουθήσει την προσέγγιση του Μοντέλου Στόχου και να ενσωματωθεί/ενοποιηθεί με τις ήδη υπάρχουσες πρωτοβουλίες συνεχών ενδο ημερήσιων συναλλαγών (continuous intra day trading) στη βόρεια και κεντρο δυτική Ευρώπη, ο σύμβουλος προδιάγραψε την εφαρμογή συνεχών ενδο ημερήσιων συναλλαγών για την εσωτερική αγορά στην Ελλάδα, με τη σταδιακή αντικατάσταση των ενδο ημερήσιων δημοπρασιών στις διασυνδέσεις με την Ιταλία (Phase 2) και τις βόρειες γείτονες χώρες (Phase 3) με συνεχείς συναλλαγές. ECCO INTERNATIONAL 17

Η φιλοσοφία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της προσέγγισης (continuous intra day trading) αναλύονται σε ξεχωριστό τμήμα του παραδοτέου. Συνοπτικά και με αναφορά στο «πράσινο» κομμάτι της Εικόνας 5 (η οποία εστιάζει στο δίωρο 23:00 D 1 με 01:00 D), προτάθηκαν συνεχείς ενδο ημερήσιες συναλλαγές που πραγματοποιούνται σε μία ανά χαρτοφυλάκιο βάση (portfolio based) μεταξύ των Συμμετεχόντων. Για τις ανάγκες των συναλλαγών προτάθηκε η χρήση ωριαίων, ημίωρων και μπλοκ προσφορών, οι οποίες υποβάλλονται το αργότερο σε μία σειρά από ενδο ημερήσιες λήξεις προθεσμίας υποβολής (Intra day market gate closure times IDM GCTs). Εικόνα 5: Χρονοδιάγραμμα της αγοράς συνεχών ενδο ημερήσιων συναλλαγών και της αγοράς εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου. ECCO INTERNATIONAL 18

Πιο συγκεκριμένα, κάθε προσφορά είναι διαπραγματεύσιμη έως και 60 λεπτά πριν τη φυσική της εκπλήρωση (delivery). Ενδο ημερήσιες δηλώσεις χρήσης των συναλλασσόμενων ποσοτήτων υποβάλλονται από τους Συμμετέχοντες στην πλατφόρμα καταχωρήσεων (Registration Platform), ακολούθως κάθε συναλλαγής και το αργότερο έως 45 λεπτά πριν τη φυσική της εκπλήρωση (Intra day nominations gate closure times IDN GCTs). Στη συνέχεια, λαμβάνει χώρα αυτόματα (μέσω της πλατφόρμας καταχωρήσεων) η προαναφερθείσα διαδικασία ελέγχου των δηλώσεων από μέρους των ΛΑΓΗΕ και ΑΔΜΗΕ. Σημειώνεται ότι η Εικόνα 5 συμπεριλαμβάνει επίσης τη βασική χρονική αλληλουχία που προτείνεται για την αγορά εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου (real time Balancing market), όπως αυτή αναλύθηκε κατά τη διεκπεραίωση του 4 ου παραδοτέου του έργου. Σχετικά με το χειρισμό και τη διεκπεραίωση των συνεχών ενδο ημερήσιων συναλλαγών, προτάθηκε η χρήση συγκεκριμένων τύπων προσφορών και προδιαγραφών εκτέλεσής τους («limit orders», «market sweep orders», «iceberg orders», «immediate or cancel» κτλ.) και περιγράφηκαν οι κανόνες ικανοποίησης αυτών των προσφορών. Τέλος, έμφαση δόθηκε και σε αυτό το παραδοτέο, στις αναγκαίες παρεμβάσεις που πρέπει να λάβουν χώρα στο ρυθμιστικό πλαίσιο της Ελληνικής αγοράς, αναφορικά με τη νέα ενδοημερήσια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. 4. Παραδοτέο 4 / Φάση 2: «Design of the Balancing Electricity Market in Greece» Το 4 ο και τελευταίο παραδοτέο αποτέλεσε μία κρίσιμη εργασία του συνολικού έργου, τόσο λόγω έλλειψης προηγούμενης σχετικής επιχειρησιακής εμπειρίας ενός ξεχωριστού (marketbased) μηχανισμού εξισορρόπησης στην Ελλάδα, όσο και γιατί το μοντέλο κεντρικού προγραμματισμού και κατανομής που επιλέχθηκε, αποκλίνει από τα μοντέλα αποκεντρωμένης φιλοσοφίας των περισσότερων χωρών της υπόλοιπης Ευρώπης. Η πρόκληση κλειδί στην προκειμένη περίπτωση, ήταν να διατηρηθούν τα οφέλη του κεντρικού προγραμματισμού και κατανομής των μονάδων από το Διαχειριστή του Συστήματος, και παράλληλα να προδιαγραφεί ένα μοντέλο αγοράς που να επιτρέπει το συντονισμό του με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές αγορές, στο πλαίσιο του πλάνου για μία ενιαία αγορά εξισορρόπησης ενέργειας στην Ευρώπη. Εισαγωγικά, το παραδοτέο αυτό υπερτονίζει τη σημαντικότητα μίας σωστά σχεδιασμένης αγοράς εξισορρόπησης για τη συνολική λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, απαριθμώντας τις σύγχρονες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει μία τέτοια αγορά: πρωτοβουλίες αειφόρου ανάπτυξης και αυξημένης διείσδυσης ΑΠΕ, αυστηρές απαιτήσεις ασφάλειας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, και ανάγκη για οικονομικά αποδοτικούς μηχανισμούς. Στο πλαίσιο αυτό, υπερθεματίζεται η φιλοσοφία του Μοντέλου Στόχου και του αντίστοιχου Κώδικα Εξισορρόπησης Ενέργειας (NC EB) του ENTSO E, για μία σταδιακή προσέγγιση προς την ολοκλήρωση της πανευρωπαϊκής αγοράς εξισορρόπησης ενέργειας, μέσω της πρωθύστερης δημιουργίας συντονισμένων περιφερειών εξισορρόπησης ενέργειας (Coordinated Balancing Areas CoBAs). Ακολούθως περιγράφονται οι θεμελιώδεις κανόνες λειτουργίας μίας αγοράς εξισορρόπησης ενέργειας και η πρόνοια του προτεινόμενου μοντέλου για συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες εξισορρόπησης, που να ECCO INTERNATIONAL 19

συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του Κώδικα NC EB και να εξυπηρετούν τη διασυνοριακή ενεργοποίησή τους. Όπως προαναφέρθηκε, βάσει του προκρινόμενου μοντέλου αγοράς από την πρώτη φάση υλοποίησης του έργου, ο σύμβουλος προδιέγραψε μία ξεχωριστή λειτουργία κεντρικού προγραμματισμού και κατανομής των μονάδων παραγωγής, ως μία διαδικασία συνβελτιστοποίησης ενέργειας εξισορρόπησης (balancing energy) και εφεδρειών (reserve capacity), που λαμβάνει χώρα ακολουθιακά, ξεκινώντας από την ημέρα D 1 κατόπιν της επίλυσης της ημερήσιας αγοράς («day ahead scheduling phase») και συνεχίζοντας σε μία σειρά από διαδοχικές επαναλήψεις κατά τη διάρκεια της ημέρας κατανομής D («intra day scheduling phases»), προκειμένου: α) να κατανείμει τις απαραίτητες εφεδρείες στις επιλέξιμες μονάδες παραγωγής (μονάδες με κατάλληλα τεχνικά χαρακτηριστικά ώστε να προσφέρουν αυτές τις εφεδρείες), β) να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τη διευθέτηση προβλεπόμενων ανισορροπιών του συστήματος, με προληπτική ενεργοποίηση εφεδρείας (ανοδική/καθοδική ενέργεια εξισορρόπησης), και γ) να παράξει ενδεικτικά προγράμματα παραγωγής (unit commitment), τα οποία μετέπειτα θα μπορούν να αναπροσαρμοστούν με τη συμμετοχή των παραγωγών στην ενδο ημερήσια αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο, προτάθηκε να υλοποιηθούν από τον Διαχειριστή του Συστήματος, κατ ελάχιστον τέσσερις διαδοχικές επιλύσεις κεντρικού προγραμματισμού κατανομής (Central Dispatch 1 4 ή CD 1 4), ο χρονισμός των οποίων (περίοδος υποβολής προσφορών και επίλυση της αγοράς) κατά τις ημέρες D 1 και D επισημαίνεται με μπλε χρώμα στην Εικόνα 4. Οι προσφορές των Συμμετεχόντων για εφεδρείες και ανοδική/καθοδική ενέργεια εξισορρόπησης παραμένουν οι ίδιες με αυτές του πρώτου κεντρικού προγραμματισμού κατανομής (CD1) για κάθε επόμενη επίλυση (CD2 CD4), ενώ οι προσφορές ενέργειας εξισορρόπησης επιτρέπεται να αλλάξουν μόνο στην αγορά εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου, και μόνο στην περίπτωση υποβολής «βελτιωμένων τιμών» (με τον όρο «βελτιωμένες τιμές» εννοούνται οι μικρότερες τιμές για προσφορές ανοδικής ρύθμισης και οι μεγαλύτερες τιμές για προσφορές καθοδικής ρύθμισης). Για την επίλυση του προβλήματος κεντρικού προγραμματισμού κατανομής προτάθηκε η περίοδος κατανομής να μειωθεί στη μισή ώρα (30 λεπτά), τόσο για την προμήθεια εφεδρειών όσο για την προμήθεια ενέργειας εξισορρόπησης, σε σχέση με την ωριαία περίοδο κατανομής του τρέχοντος προβλήματος οικονομικής ένταξης των μονάδων στην ημερήσια αγορά, για λόγους πιο ρεαλιστικού προγραμματισμού των μονάδων παραγωγής (τα προγράμματα των οποίων θα πρέπει να προσαρμόζονται περαιτέρω, κοντά στον πραγματικό χρόνο, από την αγορά εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου). Επιπλέον, προτάθηκε μία αγορά εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου (real time Balancing Energy market), που υιοθετεί τις αποφάσεις ένταξης των μονάδων παραγωγής από την ECCO INTERNATIONAL 20

ανωτέρω διαδικασία κεντρικού προγραμματισμού, και βασίζεται στη λειτουργία αυτομάτου ελέγχου παραγωγής και σε 5 λεπτες εντολές για την οικονομική κατανομή του φορτίου στις κατανεμόμενες μονάδες παραγωγής, προκειμένου ο Διαχειριστής του Συστήματος να προμηθεύεται την απαραίτητη ανοδική ή/και καθοδική ενέργεια εξισορρόπησης και να εξισορροπεί παραγωγή και κατανάλωση σε πραγματικό χρόνο. Στην αγορά αυτή, μπορούν να συμμετέχουν όλες οι επιλέξιμες μονάδες ή φορτία, ανεξαρτήτως από το αν ανέλαβαν να παρέχουν εφεδρείες κατά τη διαδικασία του κεντρικού προγραμματισμού κατανομής (Central Dispatch) ή όχι. Συνοπτικά, οι Συμμετέχοντες υποβάλλουν προσφορές ανοδικής/καθοδικής ρύθμισης για κάθε μισάωρο διάστημα της ημέρας κατανομής έως και μισή ώρα πριν την έναρξή του, οι οποίες διαιρούνται σε έξι αντίστοιχα 5 λεπτα προϊόντα ανοδικής/καθοδικής ενέργειας εξισορρόπησης και λαμβάνονται υπόψη από το Διαχειριστή του Συστήματος στις συνεχείς/διαδοχικές 5 λεπτου βήματος επιλύσεις του προβλήματος οικονομικής κατανομής πραγματικού χρόνου (5 min real time dispatch ή RTD). O χρονισμός της αγοράς εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου (λήξεις προθεσμίας υποβολής προσφορών και διαδοχικές επιλύσεις RTD) παρουσιάζεται στο μέσο και κάτω τμήμα της Εικόνας 5. Η αγορά αυτή παράγει τις τιμές ενέργειας εξισορρόπησης, που χρησιμοποιούνται εκ των υστέρων (ex post) για την εκκαθάριση (settlement) τόσο της ενέργειας εξισορρόπησης που ενεργοποιήθηκε (προμηθεύτηκε) σε πραγματικό χρόνο από τις κατάλληλες πηγές εξισορρόπησης, όσο και για την εκκαθάριση των αποκλίσεων παραγωγής ζήτησης (Imbalance settlement) που μετρήθηκαν σε πραγματικό χρόνο (ανά μονάδα παραγωγής ή ζώνη φορτίου). Παρόλο που οι Συμμετέχοντες υποβάλουν προσφορές σε βήμα μισάωρου, όπως προαναφέρθηκε οι προσφορές αυτές διαιρούνται σε 5 λεπτα προϊόντα για την επίλυση του RTD. Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα υποδομή στις μετρητικές διατάξεις του συστήματος, το χρονικό διάστημα για τον υπολογισμό και την εκκαθάριση των αποκλίσεων παραγωγής ζήτησης (Imbalance settlement) προτείνεται στα 15 λεπτά, κατά συνέπεια οι τελικές τιμές εκκαθάρισης αποκλίσεων προκύπτουν ως ο σταθμισμένος (με τις απόλυτες τιμές των ποσοτήτων αποκλίσεων) μέσος όρος των 5 λεπτων τιμών ενέργειας εξισορρόπησης. Αξίζει επιπλέον να σημειωθεί, ότι ιδιαίτερη μέριμνα λήφθηκε σε ξεχωριστή ενότητα του 4 ου παραδοτέου αναφορικά με τη συμμετοχή του φορτίου στην αγορά εφεδρειών και εξισορρόπησης ενέργειας, στα πλαίσια της Διαχείρισης Ζήτησης. Προτάθηκαν συγκεκριμένα προϊόντα Διαχείρισης Ζήτησης που θα επιτρέψουν σε πιθανούς «aggregators» (που αναμένεται να σχηματιστούν καθώς η Ελληνική αγορά ωριμάζει) να υποβάλλουν τιμολογούμενες δηλώσεις φορτίου ή εξισορρόπησης ενέργειας στη χονδρεμπορική αγορά, ενσωματώνοντας προγράμματα Διαχείρισης Ζήτησης των πελατών τους. Τέλος, το παραδοτέο αναλύει διεξοδικά και άλλα ζητήματα που αφορούν στην ευθύνη εξισορρόπησης των ΑΠΕ, στη διαχείριση των υδραντλητικών μονάδων στην αγορά, στις αναγκαίες ρυθμιστικές παρεμβάσεις για τη σύσταση της αγοράς εξισορρόπησης ενέργειας στην Ελλάδα, και στις συνολικές αλληλεπιδράσεις όλων των επιμέρους αγορών που προδιαγράφηκαν στα ανωτέρω παραδοτέα. ECCO INTERNATIONAL 21

Φάση 3 η «Αναλυτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των απαιτούμενων μηχανισμών και πρόγραμμα ενεργειών για καθέναν από τους φορείς» Στην τρίτη και τελευταία φάση διεξαγωγής του έργου, κατεγράφη ένα αναλυτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης για κάθε φορέα ξεχωριστά (ΛΑΓΗΕ, ΑΔΜΗΕ, ΡΑΕ, Συμμετέχοντες), με τις απαραίτητες ενέργειες, τα ορόσημα (milestones) και τα ενδιάμεσα μεταβατικά βήματα που πρέπει να λάβουν χώρα, ώστε να υλοποιηθεί ο σχεδιασμός της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που αποφασίστηκε στη δεύτερη φάση του έργου. Συνοπτικά, τα βήματα για την υλοποίηση του προτεινόμενου σχεδιασμού είναι τα ακόλουθα: 1) Συμμετοχή του ΛΑΓΗΕ στους Ευρωπαϊκούς φορείς για τη σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. 2) Συνεργασία του ΑΔΜΗΕ με άλλους Διαχειριστές Ευρωπαϊκών χωρών για τη σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. 3) Ανάπτυξη της απαραίτητης υποδομής σε επίπεδο υλικού και λογισμικού (πλατφόρμες), προκειμένου να εξυπηρετηθούν: (α) οι δραστηριότητες εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας (αγορά και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας), (β) οι δηλώσεις χρήσης στα διάφορα στάδια της χονδρεμπορικής αγοράς (προθεσμιακών και διμερών συμβολαίων, προθεσμιακών προϊόντων Φυσικών Δικαιωμάτων Μεταφοράς ενέργειας επί των διασυνδέσεων, καθώς και ενδο ημερήσιων πωλήσεων/αγορών), (γ) οι δραστηριότητες της αγοράς εφεδρειών και εξισορρόπησης ενέργειας, τόσο σε επίπεδο προγραμματισμού (κεντρική κατανομή) όσο και σε επίπεδο πραγματικού χρόνου, και (δ) οι σχετικές διαδικασίες εκκαθάρισης, διαχείρισης κινδύνου και διακανονισμού των χρηματικών συναλλαγών των αγορών αυτών. 4) Εκπαίδευση των Συμμετεχόντων: (α) στις νέες διαδικασίες της αγοράς, (β) στα νέα προϊόντα που θα πρέπει να υποβάλλουν σε όλα τα στάδια των αγορών (προθεσμιακή, ημερήσια, ενδο ημερήσια και αγορά εφεδρειών και εξισορρόπησης ενέργειας), και (γ) στη χρήση των νέων συστημάτων πληροφορικής (πλατφόρμες) για την υποστήριξη των νέων διαδικασιών της αγοράς. Όπως έχει ήδη καταγραφεί στις αναφορές των φάσεων 1 και 2 του έργου αυτού, επισημαίνεται ότι η προθεσμιακή και η ημερήσια αγορά υλοποιούνται σε μία φάση έκαστη. Ωστόσο, η ενδο ημερήσια και η αγορά εξισορρόπησης ενέργειας προτείνεται να υλοποιηθούν σε τρεις φάσεις (έκαστη), προκειμένου να εξομαλυνθεί η πορεία προς την πλήρη εναρμόνιση της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με το Μοντέλο Στόχου. Στις επόμενες παραγράφους αναφέρονται τα αναλυτικά βήματα για την υλοποίηση του προτεινόμενου σχεδιασμού της χονδρεμπορικής αγοράς από τους φορείς ΛΑΓΗΕ, ΑΔΜΗΕ και ΡΑΕ. Αναφέρονται επίσης, οι απαραίτητες ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβούν οι Συμμετέχοντες στην αγορά, προκειμένου να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του νέου σχεδιασμού. Η χρονική διάρκεια και οι αλληλουχίες των βημάτων/ενεργειών αυτών, παρατίθενται σε ένα συγκεντρωτικό διάγραμμα στο τέλος του παρόντος εγγράφου. ECCO INTERNATIONAL 22