Αποκαλύπτοντας τον Αντίπαλο

Αποκαλύπτοντας τον Αντίπαλο

À Η στρατιωτική πληροφόρηση (military intelligence) είναι ένα αντικείµενο παλαιό όσο και ο πόλεµος. Τις τελευταίες δεκαετίες όµως, η σπουδαιότητά της έχει αυξηθεί σηµαντικά. Ένας από τους κυριότερους λόγους γι αυτήν την αύξηση της σηµασίας της στρατιωτικής πληροφόρησης είναι η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος που µε τη σειρά της έχει αυξήσει τις απαιτήσεις για έγκαιρη και λεπτοµερή πληροφόρηση των θέσεων και της σύνθεσης του αντιπάλου. Μία άλλη σηµαντική αιτία για την σηµαντικότητα της στρατιωτικής πληροφόρησης είναι η εξαιρετική ικανότητα που έχουν οι σύγχρονες ένοπλες δυνάµεις να µετακινούνται άµεσα προς και από το θέατρο επιχειρήσεων. Αυτή η σύγχρονη ικανότητα δηµιουργεί αυξηµένες απαιτήσεις για επιτήρηση (surveillance) του πεδίου των επιχειρήσεων κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, ενώ παράλληλα δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για ταχεία προσβολή του αντιπάλου που µόλις έχει αποκαλυφθεί. Του Ιωάννη Μιχανετζή, MSc

O Στη σύγχρονη εποχή, η επιτήρηση (surveillance) και οι αναγνωριστικές ενέργειες (reconnaissance) επιβάλλεται να εκτελούνται οπουδήποτε, οποιαδήποτε χρονική στιγµή, µέρα ή νύχτα, ανεξάρτητα από συνθήκες φωτισµού και ορατότητας, καθώς και εγγύς ή στο βάθος των θέσεων του αντιπάλου. Είναι ευνόητο ότι προκειµένου να εκτελεστούν οι αποστολές αυτές απαιτείται εξοπλισµός τεχνολογικά προηγµένος και η σύγχρονη αµυντική έρευνα και η βιο- µηχανία έχει να προσφέρει πλειάδα λύσεων και εφαρµογών που ικανοποιούν και τις πιο απαιτητικές αποστολές. Στη διάρκεια του Β Παγκοσµίου Πολέµου, συστήµατα που χρησιµοποιούσαν το οπτικό µέρος του ηλεκτροµαγνητικού φάσµατος ήταν τα κυρίαρχα στις αναγνωριστικές αποστολές. Σήµερα όµως, έχουµε ευρεία χρήση των περισσοτέρων περιοχών του ηλεκτροµαγνητικού φάσµατος και συστήµατα που αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητες που προσφέρονται. Η ανάπτυξη νέων συστηµάτων αναγνώρισης έχει οδηγήσει σε µια εντελώς διαφορετική κατάσταση από αυτήν του όχι και πολύ µακρινού παρελθόντος. Αυτό µαζί µε την ανάπτυξη πληροφορικών συστηµάτων που συνθέτουν και διαβιβάζουν αστραπιαία τις πληροφορίες των θέσεων και της συνθέσεως του αντιπάλου από πολλαπλές πηγές, έχει µεταβάλλει εντελώς τον τρόπο διεξαγωγής των επιχειρήσεων οποιασδήποτε εκτάσεως και σε οποιοδήποτε πεδίο. Με την ραγδαία ανάπτυξη των αισθητήρων και των υπολογιστών µπορούµε πλέον να µιλάµε για ολοκλήρωση (integration) των επιχειρήσεων επιτήρησης και αναγνώρισης. [ Η ανάγκη για επιτήρηση του πεδίου επιχειρήσεων Αεροσκάφος U-2R Dragon Lady της Αµερικανικής Αεροπορίας. Το συγκεκριµένο αεροσκάφος αποτελεί αναβαθµισµένη έκδοση του U-2 και µέχρι το 1992 υπηρετούσε µε την τότε SAC (Στρατηγική ιοίκηση), σήµερα United States Strategic Command (USSTRATCOM). Το αεροσκάφος ανελάµβανε αποστολές στρατηγικής αναγνώρισης πετώντας σε ύψος έως και 70000 ποδών. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Iraqi Freedom ορισµένα αεροσκάφη του τύπου χρησιµοποιήθηκαν σε ανάλογες αποστολές. Το 2006 ανακοινώθηκε από το υπουργείο Αµύνης των ΗΠΑ πως το αεροσκάφος θα αποσυρόταν αλλά µέχρι και σήµερα δεν έχει επίσηµα ανακοινωθεί η ηµεροµηνία που το U-2 θα αφήσει την ενεργό δράση. Εκτιµάται πως κάποια αεροσκάφη εξακολουθούν να παραµένουν σε επιχειρησιακή κατάσταση αν και αυτό δεν είναι επιβεβαιωµένο. Γενικά, υπάρχουν τέσσερις τύποι επιτήρησης (surveillance) του πεδίου των επιχειρήσεων: η Στρατηγική Αναγνώριση, η Τακτική Αναγνώριση, η Τακτική Στοχοποίηση και η καθοδήγηση κατευθυνόµενων όπλων: 1. Η Στρατηγική Αναγνώριση (Σ.Α.) (Strategic Reconnaissance) διεξάγεται στην περίοδο της ειρήνης και των επιχειρήσεων. Ο κύριος σκοπός της είναι να παρέχει σε οργανισµούς, κυβερνήσεις και ένοπλες δυνάµεις πληροφόρηση για τα υφιστάµενα κάθε χρονική στιγµή οπλικά συστήµατα του αντιπάλου και τις θέσεις τους ώστε να ληφθούν έγκαιρα τα απαιτούµενα µέτρα. Ένα άλλο σηµαντικό έργο της Σ.Α. είναι η παρακολούθηση κατασκευής νέων εγκαταστάσεων καθώς και µετακινήσεις στρατευ- µάτων και στρατιωτικού υλικού. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η εκτίµηση των δυνατοτήτων του αντιπάλου καθώς και η διάταξη µάχης των ενόπλων δυνάµεων του, µε πολλαπλές εφαρµογές στην διπλωµατία και σε τυχόν επιχειρήσεις. Άλλοι σηµαντικοί στόχοι είναι η πληροφόρηση των µετεωρολογικών συνθηκών και η πρόβλεψη προκειµένου να συνεκτιµηθούν οι παράµετροι για τη λήψη αποφάσεων σχετικά µε την διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων, καθώς και η επιτήρηση των πόρων και του εφοδιαστικού συστήµατος οργανισµών ή κρατών όπως βιοµηχανικές δραστηριότητες (αµυντική βιοµηχανία, ναυπηγεία, κλπ.), δίκτυα µεταφορών (δυνατότητες, κατάσταση, κλπ.) και πλουτοπα- 94 ªµƒπ - øµƒπ 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À Μη επανδρωµένο εναέριο όχηµα RQ-4 Global Hawk. Με την πάροδο του χρόνου και την εξέλιξη της τεχνολογίας όλο και περισσότερα µη επανδρωµένα αεροσκάφη αναλαµβάνουν ρόλους αναγνώρισης είτε σε τακτικό είτε σε στρατηγικό επίπεδο, εξοπλισµένα µε υψηλής ευκρίνειας φωτοµηχανές, ραντάρ τύπου SAR και υπέρυθρα συστήµατα αναγνώρισης. ραγωγικές πηγές (καύσιµα, τρόφιµα, ορυκτά, κλπ.). Η Σ.Α. διεξάγεται µε πολλούς διαφορετικούς τρόπους µεταξύ των οποίων και η κατασκοπεία. Η δυνατότητα όµως των ανεπτυγµένων κρατών και των συµµάχων τους να εκτελούν Σ.Α. µε χρήση δορυφόρων που είναι εξοπλισµένοι µε κάµερες υψηλής ανάλυσης, υπέρυθρους αισθητήρες, radar υψηλής διακριβωτικής ικανότητας κ.α., δίνουν σηµαντικό πλεονέκτηµα έναντι των αντιπάλων που δεν διαθέτουν αυτό το µέσο. Ο όγκος των πληροφοριών που συλλέγονται από τους δορυφόρους είναι τεράστιος. Το πρόβληµα είναι η εκτίµηση και η διαλογή αυτών των πληροφοριών ώστε να παραµείνουν µόνο τα χρήσιµα στοιχεία που θα αναλυθούν και θα αξιοποιηθούν. Η Σ.Α. επίσης εκτελείται από αεροσκάφη (επανδρωµένα και µη), πλοία και πλωτά µέσα και σταθµούς στη ξηρά (κινούµενους και εγκατεστηµένους, επανδρωµένα και µη). Σήµερα όµως, λόγω της εκτεταµένης χρήσης δορυφόρων µε αισθητήρες υψηλής τεχνολογίας, η φωτογραφική Σ.Α. από αέρος έχει περιοριστεί ση- µαντικά και εκτελείται µόνο από κράτη και οργανισµούς που δεν έχουν πρόσβαση στο διάστηµα. Έτσι, η Σ.Α. επικεντρώνεται κυρίως στην ηλεκτρονική πληροφόρηση (electronic intelligence) των ηλεκτρονικών υποδοµών (επικοινωνιακών και radar) του αντιπάλου. 2. Η Τακτική Αναγνώριση (Τ.Α.) (Tactical Reconnaissance) διεξάγεται κατά την περίοδο των επιχειρήσεων. Ο σκοπός είναι να εντοπιστούν συγκεντρώσεις µέσων, στρατευµάτων και υλικών του αντιπάλου, καθώς και ο εντοπισµός πιθανών στόχων που θα εµπλακούν σε επιχειρήσεις. Η Τ.Α. διεξάγεται µε αεροσκάφη (επανδρωµένα και µη), πλοία και πλωτά µέσα κινούµενα ή στατικά και αναγνωριστικές µονάδες στο έδαφος επίσης κινούµενες ή στατικές. Η χρήση µη επανδρωµένων µέσων για Τ.Α. γίνεται όλο και πιο εκτεταµένη µε χαρακτηριστικό παράδειγµα τα µη επανδρωµένα αεροσκάφη UAVs (Unmanned Air Vehicles) (Φωτογραφία 1) που φέρουν ποικιλία αισθητήρων και µέσων επικοινωνιών, που συνδέονται µεταξύ τους καθώς και µε αντίστοιχα κέντρα ελέγχου σε δικτυο-κεντρικά (network-centric) σχήµατα για αξιόπιστη, ασφαλή και σε πραγµατικό χρόνο διαβίβαση εικόνων και πληροφοριών που στη συνέχεια συντίθεται ταχύτατα από τα αντίστοιχα πληροφορικά συστήµατα για να παρέξουν τις αναγκαίες πληροφορίες στους τακτικούς διοικητές δίνοντας τους το λεγό- µενο τακτικό πλεονέκτηµα. Άλλο, λιγότερο χαρακτηριστικό παράδειγµα Τ.Α. µε χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, αποτελούν τα συστήµατα µη-επιτηρούµενων αισθητήρων (Unattended Sensor System (USS)) όπου δικτυωµένοι (ασύρµατα ή ενσύρµατα) αισθητήρες ενεργοποιούνται σε µεταβολές ακουστικών, σεισµικών, µαγνητικών κ.ά. συνθηκών που προκαλούνται από διέλευση οχηµάτων-προσωπικού και το συνδεδεµένο πληροφορικό σύστηµα αναλαµβάνει να συνθέσει την εικόνα του µετακινούµενου αντιπάλου στην περιοχή ενδιαφέροντος. Η Τ.Α. µε τη χρήση εξελιγµένων ηλεκτροπτικών µέσων (image intensifiers), radar συνθετικής κατόπτευσης (Synthetic Aperture Radar (SAR)) και θερµικών υπέρυθρων (thermal Infra Red (IR)) συστηµάτων έχει αλλάξει δραµατικά τις δυνατότητες διεξαγωγής των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της νύχτας και κάτω από συνθήκες περιορισµένης ορατότητας. Έτσι, συµπεραίνουµε ότι οι αποστολές Τ.Α. του θεάτρου επιχειρήσεων θα διεξαχθούν ηµέρα και νύχτα, καθώς και κάτω από οποιεσδήποτε ANAXAITI H/INTERCEPTION ªµƒπ - øµƒπ 2008 95

Αεροσκάφος F-16 εξοπλισµένο µε ατακτίδιο αναγνώρισης RecceLite για αποστολές τακτικής τακτικής αναγνώρισης µε κάµερες FLIR τρίτης γενιάς καθώς και ραδιόζευξη για τη µετάδοση των ανακτωµένων δεδοµένων σε σταθ- µούς εδάφους σε πραγµατικό χρόνο. µετεωρολογικές συνθήκες. Τα αντίστοιχα συστήµατα θα κάνουν πλήρη χρήση του οπτικού, υπέρυθρου και µικροκυµατικού τµή- µατος του ηλεκτροµαγνητικού φάσµατος και θα τροφοδοτήσουν τους τακτικούς διοικητές µε τις απαραίτητες πληροφορίες για τις δυνατότητες και τις κινήσεις του αντιπάλου. 3. Προκειµένου να εκτελεστεί η Τακτική Στοχοποίηση (Τ.Σ.) (Target Acquisition) απαραίτητα πρέπει να έχει επιτευχθεί ο καθορισµός της θέσης (συντεταγµένες) του στόχου ή των στόχων. Αυτό αποτελεί εξάλλου, και την προϋπόθεση (τις περισσότερες φορές) για την λήψη της απόφασης για µία ευθεία εµπλοκή εναντίον τους. Για να πραγµατοποιηθεί όµως η εµπλοκή, απαιτείται η συνεχής παροχή πληροφορίας της θέσεως. Έτσι λοιπόν, µπορού- µε να πούµε ότι µε την Τακτική Αναγνώριση παρέχεται η πληροφορία της θέσεως των στόχων και στη συνέχεια µε συστήµατα «εγκλωβισµού» (lock-on) Τακτικής Στοχοποίησης, δίνεται η δυνατότητα στους τακτικούς διοικητές να εκτελέσουν εµπλοκή µε τους καθορισµένους στόχους. εδοµένου του υψηλού κόστους χρήσης των σύγχρονων οπλικών συστηµάτων αλλά και της δυνατότητας των σύγχρονων πλατφορµών να αποφεύγουν τα όπλα του αντιπάλου, αντιλαµβανόµαστε ότι έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί η εποχή όπου γινόταν µαζική βολή όπλων µε την ελπίδα να προκληθεί (τυχαία) πλήγµα στην πλατφόρµα-στόχο του αντιπάλου. Το σύγχρονο δόγµα απαιτεί από τον τακτικό διοικητή να σταθµίσει την απόφαση του πριν κάνει χρήση του οπλικού συστήµατος που του διατίθεται. Έτσι λοιπόν, το απαραίτητο βήµα πριν τη χρήση του οπλικού συστήµατος, είναι η συνεχής παρακολούθηση που µε τη χρήση πληροφορικών συστηµάτων θα παρέξουν στον τακτικό διοικητή το προφίλ (profile) του στόχου που µέσα από µία βηµατιστική διαδικασία θα οδηγήσει σε εµπλοκή. Προκειµένου ένα σύστηµα να χρησιµοποιηθεί για Τ.Σ., θα πρέπει οι αισθητήρες του (παθητικοί ή ενεργητικοί) να µπορούν να παρέχουν συνεχώς και αδιαλείπτως ακριβή δεδοµένα συντεταγµένων (απόσταση, ύψωση, διόπτευση (αζιµούθιο) και ταχύτητα). Η σύγχρονη αµυντική βιοµηχανία διαθέτει πλέον ένα µεγάλο εύρος τέτοιων συστηµάτων όπως Radar µε δυνατότητα ένδειξης στόχου όπως MTI (Moving Target Indicator) ή ISAR (Inverse Synthetic Aperture Radar) και Forward Looking Infra Red (FLIR) µε καταδείκτες LASER που µπορούν να επιχειρήσουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες φυσικού και ηλεκτρονικού περιβάλλοντος. Αυτά σε συνδυασµό µε συστήµατα ακριβούς εύρεσης θέσεως όπως το GPS (Global Positioning System) καθιστούν την Τ.Σ. το πλεονέκτηµα που καθορίζει την έκβαση των επιχειρήσεων. 4. Το τελευταίο στάδιο της επιτήρησης του πεδίου των επιχειρήσεων είναι η καθοδήγηση κατευθυνόµενων όπλων. Η χρήση οπτικής αντίθεσης, η θερµική υπογραφή, η ακτινοβολία Radar και Laser είναι κυρίως οι µεθοδολογίες που χρησιµοποιούνται από τα σύγχρονα συστήµατα για την καθοδήγηση µε ακρίβεια των κατευθυνόµενων όπλων. Συστήµατα καθοδήγησης χρησιµοποιούνται σε κατευθυνόµενα βλήµατα, «έξυπνες» βόµβες και πυροµαχικά κατευθυνόµενης ακρίβειας. Επισηµαίνουµε εδώ, ότι προκειµένου να εκτελεστεί η βολή του κατευθυνόµενου όπλου, θα πρέπει να έχει προηγηθεί το στάδιο της Τακτικής Στοχοποίησης προκειµένου να γίνει κατάδειξη στόχου στο σύστηµα καθοδήγησης. Το σύστηµα Τ.Σ. µπορεί να παρέξει τις απαιτού- µενες πληροφορίες στο σύστηµα καθοδήγησης είτε πριν την βολή-άφεση του όπλου, είτε κατά τη διάρκεια της κίνησης του όπλου προς τον στόχο. [ Πληροφορίες Αναγνώρισης Ανάλογα µε τον τύπο της αναγνώρισης (στρατηγική ή τακτική), οι απαιτήσεις από τις πληροφορίες που αποκτούνται, διαφέρουν. Υπάρχουν δύο αντικρουόµενες απαιτήσεις: η λήψη πλήρους πληροφόρησης και η λήψη άµεσης πληροφόρησης. 96 ªµƒπ - øµƒπ 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À Tornado ECR της γερµανικής Luftwaffe. Τα συγκεκριµένα αεροσκάφη αναλαµβάνουν ρόλους καταστολής αεράµυνας αλλά και αναγνώρισης σε τακτικό επίπεδο. Στο κοιλιακιακό φορέα διακρίνεται το ατρακτίδιο αναγνώρισης (Recce Pod) το οποίο διαθέτει δύο κάµερες KS153A της Zeiss, ένα υπέρυθρο ερευνητή της Honeywell συν ένα σύστηµα διαχείρισης δεδοµένων. Οι απαιτήσεις της πλήρους πληροφόρησης ποικίλλουν ανάλογα µε τις συνθήκες. Είναι, για παράδειγµα, αρκετή η πληροφορία (µε υψηλό επίπεδο εµπιστοσύνης (confidence level)) ότι ένας στόχος είναι εχθρικός προκειµένου να επιλεγεί για προσβολή. Εάν όµως η απαίτηση είναι να αναληφθούν ενέργειες εναντίον του συστήµατος εγκλωβισµού ενός κατευθυνόµενου βλήµατος (π.χ. η ανάπτυξη ενός νέου συστήµατος αντιµέτρων), τότε θα πρέπει εκ των προτέρων να αποκτηθούν µε λεπτοµέρεια τα ακριβή τεχνικά και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά αυτού του συστήµατος. Σε αυτή τη τελευταία περίπτωση, θα πρέπει να λειτουργήσει ένα ολόκληρο δίκτυο βιοµηχανικής, διπλωµατικής και στρατιωτικής πληροφόρησης όσον αφορά τη λήψη λεπτοµερών στοιχείων για το συγκεκριµένο σύστηµα. Η διαφοροποίηση των απαιτήσεων της πληροφόρησης που προκύπτουν από την στρατιωτική αναγνώριση είναι προφανής. Αυτό επηρεάζει την επεξεργασία των πληροφοριών και τα πληροφορικά συστήµατα καθώς και την διανοµή τους προς τους χρήστες. Στο σχήµα 1, από τις πληροφορίες «Α» που υπάρχουν σε ένα πεδίο επιχειρήσεων, ένας αισθητήρας µπορεί να αντιληφθεί µόνο ένα µέρος αυτών, τις πληροφορίες «Β», όπως για παράδειγµα την θερµική υπογραφή ενός στόχου. Ένα µέρος αυτών των πληροφοριών χάνεται στην ατµόσφαιρα λόγω διασποράς και στον αισθητήρα λόγω των πεπερασµένων δυνατοτήτων του. Έτσι η τελική εικόνα ή οι πληροφορίες του στόχου περιέχουν τµήµα µόνο αυτής της πληροφορίας, την «Γ». Ο αναλυτής/χρήστης που εξετάζει το αποτέλεσµα που του παρέχει ο αισθητήρας, συνήθως αναζητά συγκεκριµένα χαρακτηριστικά ή σχήµατα µέσα στην πληθώρα των πληροφοριών. Ανάλογα µε την εµπειρία και το επίπεδο εκπαίδευσης αποµονώνει τελικά το τµήµα πληροφορίας που χρησιµοποιείται επιχειρησιακά. Σχηµα 1 ANAXAITI H/INTERCEPTION ªµƒπ - øµƒπ 2008 97

Το µη επανδρωµένο αεροσκάφος (UAV) τακτικής αναγνώρισης MQ-8B Navy Firescout της Northrop Grumman µε ηλεκτροπτικό αισθητήρα της FLIR Systems και Radar συνθετικής απεικόνισης (Synthetic Aperture Radar (SAR)) της Telephonics. Έτσι όλα τα µέρη της αλυσίδας: πεδίο, στόχος, ατµόσφαιρα, σύστηµα αισθητήρα, αναλυτής/χρήστης είναι πολύ σηµαντικά όταν πρόκειται να αναλύσουµε ένα σύστηµα στρατιωτικής αναγνώρισης. Είναι σχεδόν αδύνατον να συγκρίνουµε διαφορετικούς αισθητήρες ευθέως, εξαιτίας των πολύπλοκων σχέσεων µεταξύ όλων των παραπάνω παραγόντων. Παρόλα αυτά, µερικές σηµαντικές παράµετροι είναι κοινές στα περισσότερα συστήµατα στρατιωτικής αναγνώρισης και θα τα αναλύσουµε παρακάτω. Σχήµα 2 [ Ανάλυση Ανάλυση (resolution) είναι η ικανότητα ενός αισθητήρα να διαφοροποιεί αντικείµενα. Η απόδοση ενός συστήµατος συνδέεται άµεσα µε την ικανότητα του να εντοπίζει και να αναγνωρίζει στόχους. Για έναν αισθητήρα που κατοπτεύει µία επιφάνεια, ορίζεται το λεγόµενο «στοιχείο ανάλυσης» (resolution cell). Στο σχήµα 2, στο παράδειγµα χαµηλής ανάλυσης, το στοιχείο ανάλυσης είναι 20x20µ, και είναι δυνατόν να ληφθεί σήµα στον αισθητήρα για την ύπαρξη στόχου σε ένα στοιχείο ανάλυσης που να καλύπτει τον στόχο, σε σχέση µε το πεδίο. Ο αισθητήρας καταγράφει το ηλεκτροµαγνητικό σήµα (π.χ. ακτινοβολία radar) από τα στοιχεία ανάλυσης και ανάλογα µε το επίπεδο σήµατος ενεργοποιείται για την ύπαρξη στόχου. Έτσι, µπορεί να διαφοροποιηθεί το στοιχείο ανάλυσης που περιέχει τον στόχο από τα υπόλοιπα που δεν περιέχουν ανάλογο σήµα. Εντούτοις, είναι αδύνατον να αναγνωριστεί (διευκρινιστεί) ο στόχος. Μέσα στο στοιχείο ανάλυσης αυτό, µπορεί να περιέχεται οτιδήποτε, από ένα ελικόπτερο µέχρι ένα φυσικό αντικείµενο που αντανακλά την ακτινοβολία του radar. Στο παράδειγµα υψηλής ανάλυσης, η ανάλυση έχει αυξηθεί κατά έντεκα περίπου φορές (x11). Κάθε στοιχείο ανάλυσης είναι εδώ, 6x6µ. Σε αυτό υπάρχουν πολλά στοιχεία ανάλυσης που περιέχουν επιστροφή σήµατος στον αισθητήρα, οπότε µε µία συνθετική διαδικασία είναι δυνατόν να αποδοθεί το σχήµα του στόχου σε σχέση µε το περιβάλλον και ο αναλυτής/χρήστης να αποφανθεί σχετικά µε το είδος του (ένα ελικόπτερο). Από τα παραπάνω µπορούµε να εξάγουµε µία θεµελιώδη διαπίστωση που αφορά τα συστήµατα αισθητήρων. Ο αριθµός των ση- 98 ªµƒπ - øµƒπ 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À µάτων από τα στοιχεία ανάλυσης του συστήµατος αυξάνεται γενικά εκθετικά όταν η απαίτηση για εντοπισµό µεταβάλλεται από την απλή διαπίστωση ύπαρξης στόχου στο πεδίο, στην αναγνώριση του είδους του στόχου. Η ύπαρξη όµως τόσων πολλών ση- µάτων από τα στοιχεία ανάλυσης, που θα πρέπει να επεξεργασθούν και να τροφοδοτήσουν τον αναλυτή/χρήστη µε τις αναγκαίες πληροφορίες του στόχου, δηµιουργεί αυξηµένη ανάγκη επεξεργαστικής ισχύος που από τις έρευνες διαπιστώθηκε ότι επίσης αυξάνεται οµοίως, εκθετικά. Άρα, µία θεµελιώδης αρχή των συστηµάτων αναγνώρισης είναι: «Αύξηση της ανάλυσης ενός αισθητήρα δηµιουργεί ανάλογη αύξηση της επεξεργαστικής ισχύος που απαιτείται για την επεξεργασία των σηµάτων». Κατά τον ίδιο τρόπο, µπορούν να συγκριθούν και άλλες χαρακτηριστικές παράµετροι των συστηµάτων αναγνώρισης όπως η κάλυψη, ο χρόνος που απαιτείται για να συλλέξει και να διανεί- µει τις πληροφορίες, η χωρητικότητα και ισχύς του πληροφορικού συστήµατος (για την επεξεργασία των δεδοµένων) και η χωρητικότητα του συστήµατος επικοινωνιών (bandwidth). Η σύνδεση µεταξύ των παραµέτρων αυτών, φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: à ƒ ƒπ π Ανάλυση Χαµηλή Υψηλή Χρόνος συλλογής πληροφοριών Χαµηλός Υψηλός Κάλυψη (έκταση/ µονάδα χρόνου) Μεγάλη Μικρή Επεξεργασία δεδοµένων Μικρός χρόνος Μεγάλος χρόνος Χωρητικότητα συστήµατος επικοινωνιών Μικρή Μεγάλη Αεροσκάφος ηλεκτρονικής αναγνώρισης E-8C Joint Star. Βασικός του ρόλος είναι η ηλεκτρονική επιτήρηση και αναγνώριση του πεδίου της µάχης σε βάθος χρησιµοποιώντας ραντάρ συνθετικού διαφράγµατος (SAR) Στην αριστερή στήλη των χαρακτηριστικών, το σύστηµα χαµηλής ανάλυσης χρειάζεται λιγότερο χρόνο για να συλλέξει πληροφορίες, µπορεί να καλύψει µεγαλύτερη περιοχή στη µονάδα του χρόνου και χρειάζεται µικρό χρόνο για την επεξεργασία των δεδοµένων καθώς και µικρή χωρητικότητα επικοινωνιών για την διανοµή τους στους χρήστες. Η δεξιά στήλη των χαρακτηριστικών µπορεί να ερµηνευτεί αναλόγως, εντούτοις φαίνεται χαρακτηριστικά η θεµελιώδης αρχή των συστηµάτων αναγνώρισης σχετικά µε την αύξηση της ανάλυσης. [ Επεξεργασία σηµάτων και εικόνας Στα περισσότερα συστήµατα αισθητήρων, χρησιµοποιείται η επεξεργασία σηµάτων για την λήψη της µέγιστης δυνατής πληροφορίας όπως επίσης και για την εξοµάλυνση τους σε όρια που να είναι δυνατή αυτή η επεξεργασία. Για παράδειγ- µα, σε συστήµατα radar πραγµατοποιείται µεγάλος όγκος επεξεργασίας των ληφθέντων σηµάτων πριν την προβολή τους στις οθόνες. Στην εποχή µας, ένα σύστηµα αισθητήρα δεν θεωρείται «σύγχρονο» ή «µοντέρνο», εάν δεν περιλαµβάνει κυκλώµατα ψηφιακής επεξεργασίας των ληφθέντων σηµάτων. Η ανάγκη για την ψηφιοποίηση των σηµάτων προέκυψε από την εξέλιξη των υπολογιστικών συστηµάτων που εκτελούν την ANAXAITI H/INTERCEPTION ªµƒπ - øµƒπ 2008 99

Οι σύγχρονοι δορυφόροι παρακολούθησης έχουν αναλάβει στο µεγαλύτερο ποσοστό στρατηγικής αναγνώρισης από χώρες που διαθέτουν την ανάλογη τεχνολογία εκτοπίζοντας τα αεροσκάφη µεγάλου υψοµέτρου στις αντίστοιχες αποστολές. Εξοπλισµένοι µε υπέρυθρα συστήµατα αναγνώρισης κάµερες πολύ υψηλής ευκρίνειας και ραντάρ SAR µπορούν να µεταδίδουν τα δεδοµένα τους σε πολύ µικρό χρόνο στο έδαφος χωρίς τον κίνδυνο ο αντίπαλος να µπορεί να τους προσβάλλει. επεξεργασία, αλλά και από τα συστήµατα επικοινωνιών που έχουν την δυνατότητα ψηφιακής µετάδοσης τεράστιου όγκου δεδοµένων. Η αποτελεσµατική χρήση των δεδοµένων που παράγονται από τους αισθητήρες στα µοντέρνα συστήµατα διοίκησης και ελέγχου (command and control), εξαρτάται κυρίως από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές που τα υποστηρίζουν, οπότε οι πληροφορίες αυτές είναι απόλυτα συνυφασµένες µε τις τεχνικές επεξεργασίας που χρησιµοποιούνται. Όλων των ειδών τα σήµατα που λαµβάνονται από αισθητήρες µπορούν να ψηφιοποιηθούν. Σε γενικές γραµµές, η ψηφιοποίηση των σηµάτων στους αισθητήρες που παράγουν κάποια µορφή εικόνας (π.χ. διόπτρες νυκτός, FLIR, radar SAR, κλπ), πραγµατοποιείται µε την ανάθεση ενός κωδικού σε κάθε στοιχείο ανάλυσης (resolution cell), όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Τα στοιχεία ανάλυσης ενός αισθητήρα µπορούν, για παράδειγ- µα, να χαρακτηριστούν µονοσήµαντα από την απόσταση, την ύψωση και τα εύρη διόπτευσης που περιλαµβάνουν. Ο καθορισµός των σηµάτων που λαµβάνονται από ένα στοιχείο ανάλυσης, πραγµατοποιείται συγκρίνοντας τα µε µία οµάδα προκαθορισµένων σηµάτων (ο αριθµός των οποίων εξαρτάται από την επεξεργαστική ισχύ του συστήµατος) που έχουν εκ των προτέρων αντιστοιχιθεί µε έναν δυαδικό αριθµό. Έτσι, µετά την σύγκριση µε τα προκαθορισµένα σήµατα, στα ληφθέντα σήµατα από κάθε στοιχείο ανάλυσης, ανατίθεται ένας δυαδικός αριθµός. Στο τέλος λοιπόν της διαδικασίας, έχουµε την δηµιουργία ζευγών: Κωδικός στοιχείου ανάλυσης δυαδικός αριθµός ληφθέντος σήµατος. Τα ζευγή αυτά, εισάγονται εκ νέου στον υπολογιστή του συστήµατος και µετά την σύνθεση και την βελτιστοποίησή τους µε βάση κάποιους αλγόριθµους, εµφανίζονται πλέον «οπτικοποιηµένα» στην οθόνη του αναλυτή/χρήστη. Τα µοντέρνα συστήµατα αισθητήρων περιλαµβάνουν εξελιγµένα µέσα προβολής των παραγόµενων πληροφοριών (operator-machine interface) µε χρήση έγχρωµων οθονών υγρών κρυστάλλων (LCD), Head Up Displays (HUD), ακουστικών σηµάτων κλπ. Επιπλέον, ένα ψηφιοποιηµένο σή- µα µπορεί εύκολα να αποθηκευτεί και να συγκριθεί µε άλλα αντίστοιχα σήµατα (πραγµατικού χρόνου ή αποθηκευµένα που ανακαλούνται από βάση δεδοµένων), για την ακριβέστερη εξαγωγή πληροφοριών για τον στόχο. Χαρακτηριστικά αναφέρουµε την συνηθισµένη διαδικασία πολλαπλών σαρώσεων ενός πεδίου στη µονάδα του χρόνου και την σύγκριση των ληφθέντων πληροφοριών. Με αυτό τον τρόπο, όχι µόνο αυξάνονται οι πιθανότητες εντοπισµού ενός στόχου και εξάγονται ακριβέστερες πληροφορίες για αυτόν (απορρίπτοντας τις πληροφορίες που δεν σχετίζονται µε τον στόχο), άλλα εκτελείται πλέον παρακολόυθηση του στόχου ενώ συνεχίζεται η σάρωση του πεδίου (track while scan). Η ραγδαία ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστων έχει επιτρέψει την σµίκρυνση και την τοποθέτηση ισχυρότατων αισθητήρων µε τον αντίστοιχο υπολογιστή σε µία µικρή, ελαφριά και συµπαγή συσκευή µε όλα τα επακόλουθα πλεονεκτήµατα. Αντίστοιχα, η ραγδαία ανάπτυξη προγραµµάτων software στους υπολογιστές, έχει επιτρέψει την αποτελεσµατικότερη επεξεργασία του όγκου πληροφοριών που παράγουν οι αισθητήρες σύµφωνα µε την παραπάνω διαδικασία. Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η αλµατώδης τεχνολογική πρόοδος που έχει επιτευχθεί και στα συστήµατα επικοινωνιών µε µια πλείαδα εφαρµογών και αποτελεσµατικών χρήσεων (π.χ. µικροκυµατικές ζεύξεις, ψηφιακές διαµορφώσεις, κρυπτογράφηση, κλπ) έχουν δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις για την µετάδοση σε πραγµατικό χρόνο του τεράστιου όγκου των πληροφοριών της στρατιωτικής αναγνώρισης, εκτός από τους χρήστες του πεδίου και στους αναλυτές στα κέντρα λήψεων των αποφάσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούν τα µη επανδρωµένα οχήµατα, αεροσκάφη και πλωτά µέσα τα οποία σε σύντοµο χρονικό ορίζοντα θα είναι τα µόνα µέσα για την εκτέλεση αποστολών τακτικής αναγνώρισης και στοχοποίησης µε σαφή τάση να γίνουν και φορείς αφέσεως όπλων. 100 ªµƒπ - øµƒπ 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À Ένας ξεχωριστός τοµέας αναγνώρισης είναι αυτός της ηλεκτρονικής αναγνώρισης (SIGINT). Αν και οι πληροφορίες που παρέχονται δεν έχουν σχέση µε εικόνα εντούτοις η επικοινωνιακή και ηλεκτρονική αναγνώριση συνθέτει µε τις πληροφορίες εικόνας το πλήρες φάσµα των δυνατοτήτων του αντιπάλου σε ένα συγκεκριµένο χρονικά πλαίσιο. την εισαγωγή νέων και εξελιγµένων εφαρµογών αλλά και µε την τροποποίηση των υπαρχόντων συστηµάτων ώστε να συνάδουν µε τις εξελίξεις, θα επιτευχθεί το ζητούµενο από κάθε στρατιωτική ηγεσία που δεν είναι άλλο από την ύπαρξη του πλεονεκτή- µατος όταν θα απαιτηθεί να υπάρξει δράση σε οποιαδήποτε επιβουλή εναντίον της κυριαρχίας ενός κράτους. [ Επίλογος Από την παραπάνω ανάλυση της στρατιωτικής αναγνώρισης, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι καθίσταται εξαιρετικά δύσχερής η αποφυγή εντοπισµού από τον αντίπαλο που χρησιµοποιεί ολοκληρωµένα συστήµατα σύγχρονων αισθητήρων-υπολογιστώνεπικοινωνιών. Προκειµένου να αποφευχθεί ο εντοπισµός, απαιτείται η βαθιά γνώση των τεχνικών αναγνώρισης και του είδους των πληροφοριών που µπορούν να παραχθούν µε την επεξεργασία των δεδοµένων. Ο εφησυχασµός δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για την απώλεια του πλεονεκτήµατος σε στρατηγικό και τακτικό πλεονέκτηµα. Η αίσθηση και ακόµη χειρότερα, η βεβαιότητα σε έναν στρατιωτικό οργανισµό, ότι µε τα υπάρχοντα συστήµατα αναγνώρισης θα καλυφθούν οι επιχειρησιακές ανάγκες και θα διεξαχθούν αποτελεσµατικές αποστολές στρατιωτικής αναγνώρισης είναι εσφαλµένη για τον απλούστατο λόγο ότι ο αντίπαλος µπορεί πολύ εύκολα να λάβει τα κατάλληλα µέτρα αντιµετώπισης τους. Με ANAXAITI H/INTERCEPTION ªµƒπ - øµƒπ 2008 101