stylmarios@cytanet.com.cy Μάριος Στυλιανίδης, ΕΔΕ Συνέδριο ΠΑΔΕΔ, 19 Μαρτίου 2014
1 2 3 4 Αυτοαξιολόγηση διδασκαλίας (τι, γιατί, πώς, στάδια, τρόποι, προϋποθέσεις, εστίαση ) Γνωριμία με ένα εργαλείο παρατήρησηςαυτοαξιολόγησης διδασκαλίας Αυτοαξιολόγηση μέσω οπτικογραφημένης διδασκαλίας: η εμπειρία μου (Νικολέττα Ταλιαδώρου) Παρατήρηση οπτικογραφημένης διδασκαλίας με επικέντρωση στον αναστοχασμό-αυτοαξιολόγηση
Πολλές φορές το κάνουμε σχεδόν ενστικτωδώς-μηχανικά. Η περίπτωση που αλλάζουμε κάτι στο μάθημά μας, π.χ.: o όταν διαπιστώσουμε ότι έχει χαθεί η προσοχή ή το κίνητρο από κάποιους μαθητές o όταν διαπιστώσουμε ότι κάποιοι μαθητές δεν φαίνεται να πετυχαίνουν τα μαθησιακά αποτελέσματα που έχουμε σχεδιάσει γι αυτούς o μετά από τον έλεγχο/διόρθωση μιας εργασίας o όταν δούμε/ενημερωθούμε για κάτι που κάνει ένας συνάδελφος o μετά από ένα συνέδριο/σεμινάριο κ.λπ.
Το επιχειρούμε και πιο συστηματικά. Π.χ. αν υποβάλλω συχνά στον εαυτό μου την ερώτηση: Έχω πετύχει σήμερα να βελτιώσω κάτι και πώς το γνωρίζω; Τότε έχω ήδη ξεκινήσει να αυτοαξιολογώ την εργασία μου για να βελτιώσω τα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών μου. Ακόμη μερικές σημαντικές ερωτήσεις: o Αξιολογώ με κριτική διάθεση τη δουλειά μου; o Εμπλέκομαι σε διαδικασίες που με βοηθούν να αναπτυχθώ επαγγελματικά; o Ανταλλάσω ιδέες και υλικό με τους συναδέλφους μου; o Ενημερώνομαι για τις εξελίξεις που αφορούν το αντικείμενό μου; o Είμαι ανοικτός/ή σε αλλαγές και καινοτομίες;
(Hay McBer, 2000)
Παρακολουθώ και αναπροσαρμόζω τη διδασκαλία μου, ώστε να βελτιώνω συνεχώς τα αποτελέσματα για όλους τους μαθητές μου Αναστοχάζομαι Συνεργάζομαι Μαζεύω στοιχεία και πληροφόρηση Κρίνω - αξιολογώ την ποιότητα Μοιράζομαι ιδέες Αναζητώ τις βέλτιστες πρακτικές
να κατανοήσω τα δυνατά σημεία της διδασκαλίας μου και να επενδύσω σε αυτά να εντοπίσω πιθανές περιοχές βελτίωσης και να επικεντρωθώ σε αυτές Το να αξιολογώ τη διδασκαλία μου δεν σημαίνει ότι είμαι κακός δάσκαλος/α, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Ένας καλός δάσκαλος διδάσκει και μαθαίνει.
Με κινητοποιεί σε μια διαδικασία αυτοβελτίωσης που εγώ καθορίζω Με βοηθά να βελτιώσω περαιτέρω τις διδακτικές μου ικανότητες και τις μαθησιακές εμπειρίες που παρέχω στα παιδιά Με δεσμεύει απέναντι στα αποτελέσματα των δικών μου κρίσεων και αποφάσεων Είναι απόλυτα φιλική και καθόλου απειλητική διαδικασία για μένα Συγκεκριμενοποιεί τυχόν περιθώρια βελτίωσης Υποδεικνύει πεδία για αυτομόρφωση και επιμόρφωση Βελτιώνει την ποιότητα της δουλειάς μου και αυξάνει τον επαγγελματισμό και την αποτελεσματικότητά μου
Βασικές ερωτήσεις γύρω από ένα θέμα ή περισσότερα που σχετίζονται με τη διδασκαλία μας: 1. Πόσο καλά γίνεται; 2. Πώς το γνωρίζω; Τι στοιχεία-αποδείξεις έχω; 3. Πώς μπορώ να βρω περισσότερα; 4. Ποια είναι τα δυνατά μου σημεία; 5. Ποιες είναι οι περιοχές που χρειάζομαι βελτίωση; Πώς μπορώ να τις βελτιώσω; Κτίζω πάνω σε αυτό που γνωρίζω
5. Τι βελτιώσεις έχω πετύχει και τι χρειάζεται να κάνω τώρα; 1. Πόσο αποτελεσματική είναι η διδασκαλία μου; 4. Πώς θα γνωρίζω ότι έχω πετύχει βελτίωση; 3. Τι πρέπει να κάνω για τις περιοχές που χρειάζονται βελτίωση; 2. Πώς γνωρίζω τα δυνατά μου σημεία και πιθανές περιοχές που χρειάζονται βελτίωση;
«Αυτοπαρατήρηση» και αναστοχασμός. Κατά και μετά το μάθημα «ρωτώ» τον εαυτό μου αν έχω πετύχει τους στόχους μου και εντοπίζω δυνατά και αδύνατα σημεία της διδασκαλίας μου (αναστοχασμός ή και τήρηση κάποιων σημειώσεων για να παρακολουθώ την πρόοδοβελτίωσή μου). o Είναι σημαντική πηγή πληροφόρησης. Επικεντρώνομαι στην πληροφόρηση που είναι ιδιαίτερα σημαντική για μένα o Όμως η αυτοπαρατήρηση εμπεριέχει και το στοιχείο της αυτοκριτικής. Είναι συχνά δύσκολο να είμαστε εντελώς δίκαιοι και αντικειμενικοί.
Ηχογράφηση ή βιντεογράφηση. Μου δίνει τη δυνατότητα καταγραφής και λεπτομερούς μελέτης της διδασκαλίας μου. Μπορώ να ακούσω-δω το υλικό και με άλλους και να συζητήσω περιοχές βελτίωσης. o Αντικειμενική πληροφόρηση για αυτό που πραγματικά συμβαίνει στην τάξη. o Από μόνο του δεν θα μου πει τα θετικά και αρνητικά της διδασκαλίας μου αλλά θα με βοηθήσει να κατανοήσω καλύτερα τη συμπεριφορά μου και να επισημάνω περιθώρια βελτίωσης. o Περιορισμοί όσο αφορά την αυθεντική συμπεριφορά.
Ανατροφοδότηση από τους μαθητές μου. Περιλαμβάνει τις αντιδράσεις τους, τη συμπεριφορά, τη συμμετοχή και γενικά την ανταπόκριση τους στην εξέλιξη του μαθήματος. Μπορεί να πάρει και τη μορφή γραπτού ερωτηματολογίου ή προφορικής συνομιλίας μαζί τους. o Πιθανές ερωτήσεις: Τι σας άρεσε περισσότερο, τι όχι και γιατί, τι βρήκατε χρήσιμο, ενδιαφέρον, βοηθητικό, τι δύσκολο o Περιορισμοί λόγω πιθανών προκαταλήψεων, ανωριμότητας κ.λπ.
Ανατροφοδότηση από παρατήρηση της διδασκαλίας μου από άλλο συνάδελφο ή ειδικό Αξιολογήσεις προόδου μαθητών (ποιοτικές, ποσοτικές) Συζητήσεις συναδέλφων/ Ανταλλαγές εμπειριών Παρατήρηση άλλης διδασκαλίας Συνεργατικοί σχεδιασμοί και διδασκαλίες Αξιοποίηση συγκεκριμένων εργαλείωνεντύπων
Η όλη διαδικασία που θα ακολουθηθεί θα πρέπει να καθορίζεται από εμένα έτσι που να εξυπηρετεί τις δικές μου ανάγκες. Τα στοιχεία που μαζεύω πρέπει να είναι τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Τα αποτελέσματα της αυτοαξιολόγησής μου θα πρέπει να οδηγούν σε δράση με στόχο να επιτευχθούν οι προσδοκώμενες βελτιώσεις στη διδασκαλία και μάθηση. Οι απόψεις των παιδιών, των συναδέλφων και των γονιών θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης δεν σταματά ποτέ.
Κάθε εκπαιδευτικός συνήθως αναγνωρίζει τα δυνατά σημεία αυτών με τους οποίους εργάζεται, τα οποία θα ήθελε και ο ίδιος να αναπτύξει. Είναι σημαντικό αυτά τα δυνατά σημεία να γίνονται κτήμα όλων. Η σχολική κουλτούρα θα πρέπει να είναι τέτοια που να επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να μοιράζονται μεταξύ τους την επαγγελματική εμπειρία και να προσεγγίζουν τα υπόλοιπα μέλη του προσωπικού για να πάρουν συμβουλές και στήριξη, χωρίς να αισθάνονται ανεπαρκείς ή λιγότερο επαγγελματίες.
Σε συγκεκριμένα μοντέλα εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας και σχετικά εργαλεία για να εντοπίσει δυνατά και αδύνατα σημεία (π.χ. Δ.Μ.Ε.Α.)
Σε προσωπικά ή επαγγελματικά χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού (π.χ. Δι.Σ.Α.Ε. του Ben Harris) 1) Συστηματικός: οργανωμένος, με στόχους, καλά προετοιμασμένος 2) Φιλικός: ζεστός, θετικός, εξωστρεφής 3) Επικοινωνιακός: ακούει, αποδέχεται, ενθαρρύνει, ρωτά 4) Ενθουσιώδης: έχει φαντασία, είναι δημιουργικός, δείχνει ενδιαφέρον και αποφεύγει τις ανιαρές εργασίες 5) Εξατομικεύει-διαφοροποιεί τη διδασκαλία του 6) Αξιοποιεί αποτελεσματικά τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα
Σε επαγγελματικά πρότυπα αποτελεσματικής διδασκαλίας (π.χ. Teaching Standards του Board of Inspectors for European Schools, 2014) Τομέας Ι Διδασκαλία και μάθηση (21) Τομέας ΙΙ Ευρύτερες επαγγελματικές ευθύνες (8) Τομέας ΙΙΙ Χαρακτηριστικά επαγγελματικής συμπεριφοράς (7) 1. Σχεδιασμός: σχεδιάζω για να πετύχω τη μάθηση όλων των παιδιών (4). 2. Διδασκαλία: διδάσκω για να πετύχω τη μάθηση όλων των παιδιών (6). 3. Διαφοροποίηση: προσαρμόζω τη διδασκαλία για να ανταποκριθεί στις δυνατότητες και τις ανάγκες όλων των παιδιών (3). 4. Παιδαγωγικό κλίμα: δημιουργώ ένα θετικό παιδαγωγικό κλίμα (4). 5. Αξιολόγηση: παρακολουθώ και αξιολογώ την πρόοδο των παιδιών (4).
Σε ο,τιδήποτε κρίνω ότι εξυπηρετεί εμένα και τις ανάγκες μου (π.χ. συγκεκριμένη μέθοδος, προσέγγιση, διδακτική στρατηγική κ.λπ.) Σε μια συγκεκριμένη περιοχή στην οποία νιώθω ότι αντιμετωπίζω δυσκολίες (π.χ. διαχείριση χρόνου, τάξης, συμπεριφοράς, κλίμα,, κ.λπ.) Μπορεί να με βοηθήσουν έτοιμα ερωτηματολόγια ή ακόμη να κατασκευάσω δικά μου. (http://www.moec.gov.cy/dde/anaptyxi_veltiosi_scholeiou/po iotita_didaskalias_mathisis.html)
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ και ΜΑΘΗΣΗ Μαθησιακά αποτελέσματα Μαθησιακές εμπειρίες Διδακτικές πρακτικές Επίτευξη των μαθησιακών στόχων του Α.Π. (γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις ) Μαθησιακό περιβάλλον Εμπλοκή στη μάθηση Μεταγνωστικές δεξιότητες Προετοιμασία Αποτελεσματικές διδ. προσεγγίσεις Αντιμετώπιση μαθητών Αξιολόγηση προόδου μαθητών
Βασικοί Παράμετροι Α. Προετοιμασία για το μάθημα Β. Διδακτικές προσεγγίσεις Γ. Αντιμετώπιση-Διαχείριση των μαθητών Δ. Εμπλοκή των παιδιών στη μάθηση
1. Έχω οργανώσει όλα τα απαραίτητα μέσα και υλικά και είναι διαθέσιμα πριν το μάθημα; o Χάρτες o Φυλλάδια o Εποπτικά μέσα o Υλικά διερεύνησης o CD, DVD o
1. Το μάθημά μου καθοδηγείται από ξεκάθαρους στόχους που συνδέονται με το Α.Π. και είναι κατανοητοί στα παιδιά; 2. Το μάθημά μου είναι καλά δομημένο (εισαγωγή, ανάπτυξη, κατάληξη/συνόψιση/αναθεώρηση); 3. Χρησιμοποιώ ποικιλία διδακτικών προσεγγίσεων; o Ερωτήσεις που προκαλούν προβληματισμό o Ενεργητική παιγνιώδης μάθηση o Καθοδηγούμενη δράση και ανακάλυψη o Συνεργατική/συνεταιριστική μάθηση o Συζήτηση o Μάθηση βασισμένη στο περιβάλλον-εμπειρίες o Ανώτερες νοητικές λειτουργίες και λύση προβλήματος.
4. Τα απαραίτητα και σχετικά μέσα, συμπεριλαμβανομένων ΤΠΕ, χρησιμοποιούνται από εμένα και/ή τους μαθητές μου με τρόπο που να υποστηρίζεται η μάθηση; 5. Ικανοποιώ μέσα από τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας και της μάθησης τις διαφορετικές ανάγκες και ικανότητες των παιδιών; 6. Οι ερωτήσεις μου είναι ξεκάθαρες, συμπεριλαμβάνουν ερωτήσεις χαμηλού και υψηλού επιπέδου και προκαλούν τα παιδιά για απάντηση; 7. Δίνω ιδιαίτερη έμφαση στην εμπέδωση της μάθησης; 8. Δίνω εποικοδομητική ανατροφοδότηση στους μαθητές και με βάση αυτήν τροποποιώ τη διδασκαλία και τη μάθηση; 9. Διαχειρίζομαι αποτελεσματικά το διδακτικό χρόνο;
1. Η αλληλεπίδρασή μου με τα παιδιά αλλά και η αλληλεπίδραση μεταξύ τους στηρίζεται στον αλληλοσεβασμό; 2. Ενθαρρύνω τις προσπάθειες των παιδιών; 3. Τους δίνω ικανοποιητικό χρόνο να σκεφτούν πριν απαντήσουν; 4. Έχω υψηλές και ρεαλιστικές προσδοκίες για τα παιδιά; 5. Είναι καλοδεχούμενες εκ μέρους μου οι απαντήσεις και οι ερωτήσεις των παιδιών;
1. Τα παιδιά εργάζονται εστιασμένα στο σκοπό του μαθήματος; 2. Το περιεχόμενο του μαθήματος είναι ενδιαφέρον για τα παιδιά; 3. Όλα τα παιδιά συμμετέχουν στο μάθημα; 4. Τα παιδιά προκαλούνται κατάλληλα για μάθηση; 5. Τα παιδιά πετυχαίνουν τα αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα;
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΜΟΥ Δυνατά σημεία Γιατί; Περιοχές για βελτίωση Γιατί; Προτεραιότητες για δράση Γιατί;
Τι πήγε καλά; Γιατί; ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗ ΣΕ ΑΥΤΌ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Τι δεν πήγε σύμφωνα με το σχεδιασμό μου; Γιατί; Τι θα κάνω διαφορετικά όταν διδάξω ξανά αυτό το μάθημα/θέμα ή όταν χρησιμοποιήσω ξανά την ίδια προσέγγιση/στρατηγική;
1. Εργαλείο Αναστοχασμού/Αυτοαξιολόγησης Διδασκαλίας 2. Εργαλείο Παρατήρησης/Αξιολόγησης Διδασκαλίας για Σκοπούς Ανατροφοδότησης/Βελτίωσης