Συµπεριφορές διακινδύνευσης για την υγεία σε νέους ενήλικες: η µελέτη ΛΑΤΩ Δρ Γιώργος Κριτσωτάκης Επίκουρος Καθηγητής Νοσηλευτικής Δηµόσιας Υγείας Κοινωνικής Επιδηµιολογίας gkrits@staff.teicrete.gr ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ ΥΠΟΕΡΓΟ 6 Τµήµα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Κρήτης
Παράγοντες κινδύνου Μη τροποποιήσιµοι η ηλικία το φύλο το οικογενειακό ιστορικό η εθνικότητα το γονιδιακό προφίλ(;) Τροποποιήσιµοι Κάπνισµα Παχυσαρκία Λανθασµένες διατροφικές συνήθειες Έλλειψη άσκησης Μη ασφαλείς σεξουαλικές πρακτικές Χρήση ναρκωτικών ουσιών Μη ασφαλής οδήγηση Κατάχρηση αλκοόλ
Οι περισσότεροι από τους παράγοντες κινδύνου είναι κοινοί σε περισσότερες από 1 χρόνιες ασθένειες
THE LATO STUDY L A T O Lifestyle & Attitudes in a Student Population Τμήμα Νοσηλευτικής ΤΕΙ Κρήτης ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ Διαδοχικές καταγραφές σε πρωτοετείς φοιτητές ΤΕΙ Κρήτης 2012
Ορίζοντας την εφηβεία... 1.8 δισεκατοµύρια έφηβοι παγκοσµίως. Εφηβεία Πρώιµη Ενήλικη περίοδος Πρώιµη Εφηβεία Οψιµη Εφηβεία Νέοι ενήλικες 10 εώς 14 χρονών 15 εώς 19 χρονών 20 εώς 24 χρονών Sawyer et al., Lancet 2012, 379, 1630-1640.
Ορίζοντας την εφηβεία... (2) Βιολογικές αλλαγές Γνωσιακή ανάπτυξη Ψυχοκοινωνική µετάβαση - Νέοι κοινωνικοί ρόλοι - Απόκτηση ανξαρτησίας - Εγκαθίδρυση της ταυτότητας Sawyer et al., Lancet 2012, 379, 1630-1640.
Γιατί µας ενδιαφέρει; Πολλές από τις συµπεριφορές διακινδύνευσης διαµορφώνονται κατά τη διάρκεια της εφηβείας και της φοιτητικής ζωής (Sawyer, 2012).
Κύριες συµπεριφορές διακινδύνευσης HBSC & ESPAD studies Κάπνισµα Άσκηση Διατροφικές συνήθειες Παχυσαρκία Σεξουαλικές πρακτικές Μη ασφαλής οδήγηση Χρήση ναρκωτικών ουσιών Κατάχρηση αλκοόλ Προστασία από τον ήλιο Πρόληψη (test pap)
Δηµογραφικά χαρακτηριστικά Ηλικία γονέων Εθνικότητα Τύπος & µέγεθος οικογένειας Εκπαίδευση γονέων Επάγγελµα γονέων Οικονοµική κατάσταση Ικανοποίηση από οικογένεια Ιδιοκτησία κατοικίας, αυτοκινήτων Τόπος κατοικίας
Ακαδηµαϊκή ζωή διαµονή σε εστία σε σπίτι µόνος/µε συγκάτοικους χρήµατα που δίδονται από την οικογένεια ανάγκη για εργασία ακαδηµαϊκή πίεση κ.ά.
Κοινωνική ζωή & Κλίµακες Κοινωνικό κεφάλαιο Χρήση υπολογιστών Life satisfaction scale Κοινωνικές σχέσεις & ελεύθερος χρόνος Internet addiction scale Family Affluence Scale ΙΙ Life satisfaction scale Drinking Context Scale (DCS-9) Parent Adolescent Sex Communication Scale
Πληθυσµός Μελέτης ΛΑΤΩ 1213 Πρωτοετείς φοιτητές - 2012 46,8% Αγόρια 53,2% Κορίτσια µ.ο. Ηλικίας: 18.4±0,8 χρόνια
Κύρια αποτελέσµατα - ενδεικτικά
Καταγραφή συµπεριφορών υψηλού κινδύνου
Διατροφή 8% δεν τρώει ποτέ φρούτα 4% δεν τρώει ποτέ λαχανικά
Φυσική Άσκηση Το 32% των φοιτητών δεν κάνει καθόλου µέτρια ή έντονη άσκηση
Κάπνισµα το 28% καπνίζει συστηµατικά 1-5 τσιγάρα/ηµέρα το 36% έχει καπνίσει τις τελευταίες 30 µέρες
Οξεία µέθη 24% για τις τελευταίες 30 ηµέρες 46% για τους τελευταίους 12 µήνες 65% έχει µεθύσει τουλάχιστον 1 φορά
Συµπεριφορές υψηλού κινδύνου Συν-υπάρχουν; Συ-σχετίζονται; Συ-µεταβάλονται;
Οµαδοποίηση συµπεριφορών διακινδύνευσης
Μεταβολικοί και συµπεριφορικοί παράγοντες κινδύνου Φυσική δραστηριότητα Καθιστική ζωή Δείκτης Μάζας Σώµατος Διατροφικοί Πρωινό Φρούτα - Λαχανικά Κόκκινο κρέας Delivery / junk food Κάπνισµα Κατάχρηση αλκοόλ (τελ. µήνας) Χασίς (lifetime) Χρήση προφυλακτικού (τελ. µήνας) Αρ. Ερωτικών συντρόφων Εγκαύµατα (12 µήνες) Στοµατική υγιεινή
Το Φύλο (Gender) είναι κάτι περισσότερο από ένα αντικειµενικό δηµογραφικό χαρακτηριστικό Είναι κύρια κοινωνική κατασκευή η οποία καθορίζει Ρόλους, Αρµοδιότητες και ευθύνες, Περιορισµούς, Εµπειρίες Με βάση τα γενετικά χαρακτηριστικά (Johnson & Repta 2012, p 21-22)
Συνύπαρξη 14 συµπεριφορών διακινδύνευσης ανά φύλο (%) 25% 20% 15% 10% 5% 0% Κορίτσια Αγόρια 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Το 22.2% είχε 10 συµπεριφορές αγόρια: 32.9% κορίτσια: 13.2% Μόνο το 0.3% είχε µόνο 1 συµπεριφορά p<0,001
Συνύπαρξη 4 συµπεριφορών διακινδύνευσης (%) 1,3 7,5 23,2 36,4 31,7 Αλκοόλ Διατροφή Άσκηση Κάπνισµα N = 1058 Όλα σωστά Όλα λάθος
Cluster analysis οµαδοποίηση συµπεριφορών Cluster 5 Κορίτσια Πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι Δεν χρησιµοποιούν προφυλακτικό Αγόρια Πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι Δεν χρησιµοποιούν προφυλακτικό Χρήση Χασίς
Οδηγικές συµπεριφορές
ΘΑΝΑΤΟΙ ΑΠΟ ΤΡΟΧΑΙΟ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ 18-24 ΕΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑ: 272 PL: 219 CZ: 200 ESTH: 187 NL: 78 SE: 80 UK: 93
Δείκτες οδηγικής παραβατικότητας [ να περάσεις STOP χωρίς να ελέγξεις] [ να περάσεις Κόκκινο Φανάρι] [ να πας Αντίθετα σε Μονόδροµο] [ να κάνεις Προσπέραση σε Διπλή Λωρίδα] [ να κάνεις Υπέρβαση του Ορίου Ταχύτητας] [ να χρησιµοποιήσεις το Κινητό ενώ οδηγούσες] [ να οδηγήσεις σε κατάσταση µέθης]
Risk Driving Index Score (%) Γυναίκες Άντρες Υψηλό 8,1 31,7 78,9 Μεσαίο 61,3 Χαµηλό 13 6,9 0 10 20 30 40 50 60 70 80 N = 536
Χρήση ζώνης ασφαλείας στο µπροστινό κάθισµα και Risk Driving Index Score Άντρες Γυναίκες Ποτέ 10.6±7.1 3.4±3.2 Μερικές φορές 7.0±4.1 4.1±2.6 Συστηµατικά, πάντα 5.7±4.2 3.1±2.7 p<0.001 p=0.178
Bullying, cyber-bullying και συµπεριφορές υγείας (2 ο έτος)
Συχνότητα Άσκησης & Θυµατοποίησης Σχολικού Εκφοβισµού Άσκηση Σχολικού Αποκλεισµός Απόκλιση από την παρέα Εκφοβισµού Διάδοση φηµών/ ψέµατα Θυµατοποίηση Απειλές 9,4 7,5 5,5 18,6 26,0 35,6 N = 812 Προσφώνηση µε κακόβουλα ονόµατα 4,4 16,4 Αποµάκρυνση/ Κλοπή προσωπικών αντικειµένων 4,3 13,2 Χτυπήµατα / γροθιές Κατά τη διάρκεια του γυµνασίου/ λυκείου, έτυχε να υποστείς/ να 3,4 4,9 20,9 61,7 0 10 20 30 40 50 60 70
Συχνότητα άσκησης & θυµατοποίηση από διαδικτυακό εκφοβισµό (cyber bullying) Διάδοση φηµών ή ψέµατα Σκόπιµη αποκλιση ή σε αγνόησαν Άσεµνες ή πρόστυχες εικόνες/ Κακόβουλα ονόµατα ή πείραγµα µε Απειλές Εκφοβισµός (διαδικτυακά) µε Ανάρτηση µηνύµατα/ φωτογραφίες/ 'Ασκηση Εκφοβισµού/ Θυµατοποίηση 6,0 3,1 2,7 2,3 4,9 1,4 2,7 1,2 2,6 11,3 11,0 10,9 14,5 16,9 Άσκηση Διαδικτυακού Εκφοβισµού Θυµατοποίηση Μέσω Διαδικτύου 15,8 29,9 0 10 20 30
Bullying & cyberbullying TradiVonal vicvm School bully (OR=2.91, 95%CI 1.94-4.35) Cyber bully (OR=2.52, 95%CI 1.61-3.94) Cyber vicvm (OR=3.27, 95%CI 2.10-4.65) TradiVonal bully Cyber bully (OR=8.03, 95%CI 5.33-12.11) Cyber vicvm (OR=4.51, 95%CI 3.16-6.44) Cyber bully Cyber vicvm (OR=6.30 95%CI 4.20-9.46)
Bullying και συµπεριφορές υγείας TradiVonal VicVm Μη χρήση προφυλακτικού Cyber vicvm Κάπνισμα Κατάχρηση αλκοόλ Χρήση ναρκωτικών
Θάνατοι από νοσήµατα που προλαµβάνονται Γιατί η Ελλάδα έχει αυτά τα ποσοστά; Κακή τύχη; Γονίδια; Κάτι άγνωστο; X X X Υψηλά επίπεδα γνωστών παραγόντων κινδύνου; Ελάχιστες προληπτικές παρεµβάσεις;
Συµµετέχουν: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ,ΕΥΤΙΚΟ Ι,ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ Τµήµα Νοσηλευτικής Έρευνα για τον τρόπο ζωής και τις συµπεριφορές υγείας των φοιτητών ΤΕΙ Κρήτης Τµήµα Νοσηλευτικής Τµήµα Κοινωνικής εργασίας Τµήµα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης ΔΡΑΣΗ 2: Σύνταξη-Ανάπτυξη Ερωτηµατολογίων έρευνας Πιλοτική µελέτη ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.2.: Σταθµισµένα ερωτηµατολόγια έρευνας. Κατοχύρωση δικαιωµάτων χρήσης Τµήµα Ιατρικής, Πανεπιστήµιο Κρήτης Ιούλιος 2012 Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Δρ Γιώργος Κριτσωτάκης Υποέργο 6: Διερεύνηση του κοινωνικού κεφαλαίου και άλλων παραγόντων ως προσδιοριστών των αλλαγών στις συµπεριφορές υψηλού υγειονοµικού κινδύνου κατά την έναρξη της ενήλικης ζωής: προοπτική µελέτη 36 µηνών Τµήµα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήµιο Αθηνών «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών Οµάδων στο ΤΕΙ Κρήτης» «Εκπαίδευση και δια Βίου Μάθηση» Κωδικός ΟΠΣ 380353.! Σχολή Κοιν. Επιστηµών, Ευρ. Πανεπιστήµιο Κύπρου
Τι είπαν οι φοιτητές; Ευχαριστούµε που µας θυµίσατε πόσο ΜΗ φυσιολογικά παιδιά είµαστε Πολύ ενδιαφέρον ερωτηµατολόγιο, µας έβαλε σε σκέψεις... Ενδιαφέρον ερωτηµατολόγιο νοσηλευτάκια µε πολλές και ουσιώδεις ερώτησεις :)
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας