Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Απαντήσεις 2012 Α1. α Α2. γ Α3. δ Α4. β Α5. γ ΘΕΜΑ Β ΘΕΜΑ Α Β1. «σελ. 120 σχ. βιβλίου: Για την επιλογή οργάνων συμβατών για μεταμόσχευση» Β2. «σελ. 136 σχ. βιβλίου: Το πρόβατο Dolly κλωνοποίηση θηλαστικών» Β3. «σελ. 93 σχ. βιβλίου: Η συχνότητα των ετερόζυγων δυνατότητα αναπαραγωγής.» Β4. «σελ. 108 σχ. βιβλίου: πηγή άνθρακα (CΟ 2, υδατάνθρακες), πηγή αζώτου(αμμωνιακά, τα νιτρικά ιόντα), διάφορα μεταλλικά ιόντα και νερό.» Η απουσία ή η παρουσία του οξυγόνου μπορεί να βοηθήσει η να αναστείλει την ανάπτυξη του μικροοργανισμού. ΘΕΜΑ Γ Γ1. Από το γεγονός ότι όλοι οι απόγονοι της F1 έχουν κόκκινα μάτια, προκύπτει ότι το αλληλόμορφο για το κόκκινο είναι επικρατές και το αλληλόμορφο για το λευκό είναι υπολειπόμενο. Πρόκειται για φυλοσύνδετο υπολειπόμενο τύπο κληρονόμησης σύμφωνα με το όποιο τα λευκά μάτια καθορίζονται από το γονίδιο Χ α το οποίο είναι υπολειπόμενο και τα κόκκινα μάτια καθορίζονται από Χ Α γονίδιο το οποίο είναι επικρατές. Αυτό συνεπάγεται από το γεγονός ότι υπάρχουν διαφορετικές φαινοτυπικές αναλογίες στα δύο φύλα των απογόνων στην F2 γενιά. Ρ: Χ Α Χ Α x X α Υ (τα θηλυκά άτομα είναι ομόζυγα γιατί οι απόγονοι έχουν όλοι κόκκινα μάτια) F 1 Χ Α Χ α, Χ Α Υ Φ.Α όλα τα άτομα έχουν κόκκινα μάτια Χ Α Χ α x Χ Α Υ Σελίδα 1
F 2 Χ Α Χ Α, Χ Α Χ α, Χ Α Υ, X α Υ Φ.Α όλα τα θηλυκά άτομα έχουν κόκκινα μάτια και τα μισά αρσενικά άτομα έχουν κόκκινα μάτια και τα άλλα μισά αρσενικά άσπρα μάτια. 2 θηλυκά με κόκκινα μάτια: 1 αρσενικά με κόκκινα μάτια: 1 αρσενικά με λευκά μάτια Οι παραπάνω διασταυρώσεις δικαιολογούν τα αποτελέσματα στην εκφώνηση της άσκησης και είναι συνέπεια του πρώτου νόμου του Mendel στη σελ.71 του σχολικού βιβλίου. Γ2. Η ασθένεια, ως μονογονιδιακή, ελέγχεται από αλληλόμορφα ενός μόνο γονιδίου. Σύμφωνα με τα δεδομένα του γενεαλογικού δέντρου η ασθένεια κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τύπο κληρονομικότητας και όλες οι διασταυρώσεις στο γενεαλογικό δέντρο επιβεβαιώνουν αυτόν τον τύπο. Από τη διασταύρωση των ατόμων I1 και Ι2 που δεν πάσχουν από την ασθένεια γεννιέται απόγονος (ΙΙ3) που πάσχει άρα απορρίπτεται η περίπτωση του αυτοσωμικού επικρατούς τύπου κληρονομικότητας: Ρ: αα x αα F 1 100% αα Η περίπτωση της υπολειπόμενης φυλοσύνδετης κληρονομικότητας αποκλείεται από την διασταύρωση των ατόμων ΙΙΙ3 και ΙΙΙ4. Ρ: Χ α Χ α x Χ Α Υ F 1 Χ α Υ, Χ Α Χ α δηλαδή σύμφωνα με την Φ.Α. όλα τα αγόρια πάσχουν και όλα τα κορίτσια είναι υγιή. Όμως έχει γεννηθεί κορίτσι που πάσχει (ΙV 3) οπότε η περίπτωση απορρίπτεται. Οι παραπάνω διασταυρώσεις δικαιολογούν τα αποτελέσματα στην εκφώνηση της άσκησης και είναι συνέπεια του πρώτου νόμου του Mendel στη σελ.71 του σχολικού βιβλίου. Γ3. Τα άτομα ΙΙΙ1 και ΙΙΙ2 έχουν γονότυπο Αα. P : Αα Χ Αα F1 : ΑΑ, 2Αα, αα Φ. Α 3 φυσιολογικά : 1 ασθενή Άρα η πιθανότητα ένας απόγονος να πάσχει είναι : Ρ (ασθενής) = ¼ και η πιθανότητα να γεννηθεί αγόρι είναι: P (αγόρι) = ½ Άρα η πιθανότητα να γεννηθεί αγόρι που πάσχει είναι: ½ Χ ¼ = 1/8 Σελίδα 2
Κάθε κύηση είναι ανεξάρτητο γεγονός που δεν επηρεάζεται από το αποτέλεσμα των προηγούμενων κυήσεων. Γ4. Το ζυγωτό των ανώτερων οργανισμών περιέχει μόνο τα μιτοχόνδρια που προέρχονται από το ωάριο. Επομένως η προέλευση των μιτοχονδριακών γονιδίων είναι μητρική. Άρα στο γενεαλογικό δέντρο το μιτοχονδριακό DNA του αρσενικού ατόμου Ι1 δεν μεταβιβάζεται σε κανένα απόγονο, ενώ του θηλυκού ατόμου Ι4 στην κόρη της ΙΙ4, από αυτήν στα παιδιά της ΙΙΙ2 και ΙΙΙ3, και από το θηλυκό άτομο ΙΙΙ3 στην κόρη ΙV3. ΘΕΜΑ Δ Δ1. Στο παρακάτω τμήμα βακτηριακού DNA κωδική αλυσίδα είναι η 2, μη κωδική η 1 και προσανατολισμοί αυτοί που αναγράφονται: Αλυσίδα 1: 5 GTTGAATTCTTAGCTTAAGTCGGGCATGAATTCTC 3 Αλυσίδα 2: 3 CAACTTAAGAATCGAATTCAGCCCGTACTTAAGAG 5 Το mrna, ως κινητό αντίγραφο της πληροφορίας ενός γονιδίου είναι συμπληρωματικό και αντιπαράλληλο της μη κωδικής αλυσίδας του γονιδίου. Έχει τον ίδιο προσανατολισμό και την ίδια αλληλουχία με την κωδική αλυσίδα με τη διαφορά ότι αντί για θυμίνη έχει ουρακίλη. Ο όρος κωδικόνιο δεν αφορά μόνο το mrna αλλά και το γονίδιο από το οποίο παράγεται. Έτσι για παράδειγμα το κωδικόνιο έναρξης AUG αντιστοιχεί στο κωδικόνιο έναρξης του γονιδίου ΑTG κλπ. Η κωδική αλυσίδα του γονιδίου με προσανατολισμό 5 3 έχει κωδικόνιο έναρξης ATG, τριπλέτες κωδικονίων και κωδικόνιο λήξης TAA, TGA ή TAG και τα κωδικόνια είναι τριπλέτες νουκλεοτιδίων που κωδικοποιούν ένα άμινοξυ και διαβάζονται συνεχώς, μη επικαλυπτόμενα, ξεκινώντας από το κωδικόνιο έναρξης και σταματώντας στο κωδικόνιο λήξης (χαρακτηριστικά γενετικού κώδικα σελ 35 σχολ. βιβλίου). Δ2. Το πρωταρχικό τμήμα είναι τμήμα RNA το οποίο συντίθεται από το πριμόσωμα σε θέσεις έναρξης αντιγραφής με τον κανόνα συμπληρωματικότητας των βάσεων και της αντιπαραλληλίας. Σελίδα 3
Η αλυσίδα 1 αντιγράφεται με ασυνεχή τρόπο και η αλυσίδα 2 με συνεχή. «Οι DNA πολυμεράσες λειτουργούν μόνο προς καθορισμένη κατεύθυνση και ασυνεχής στην άλλη» Σελίδα 30 σχολικού βιβλίου. Δ3. Το τμήμα αυτό μπορεί να ενσωματωθεί στο πλασμίδιο Α, που έχει την αλληλουχία αναγνώρισης της EcoRI με σωστό προσανατολισμό μια φορά. 5 GAATTC 3 3 CTTAAG 5 «Η ανακάλυψη των περιοριστικών ενδονουκλεασών έθεσε το θεμέλιο που έχουν κοπεί με το ίδιο ένζυμο.» Σελ. 57 58 σχολικού βιβλίου Τα δυο είδη DNA, του πλασμιδίου και του γονιδίου αναμιγνύονται, και επειδή έχουν συμπληρωματικά και αντιπαράλληλα μονόκλωνα άκρα, ενώνονται μεταξύ τους με τη μεσολάβηση ενός ενζύμου, της DNA δεσμάσης και έτσι δημιουργούνται ανασυνδυασμένα πλασμίδια, Σελ. 58 σχολικού βιβλίου. Στο πλασμίδιο Α θα διασπαστούν 2 φωσφοδιεστερικοί δεσμοί μεταξύ G και A (5 3 )στην αλληλουχία αναγνώρισης της EcoRI, Tο τμήμα DNA που δίνεται περιέχει 2 φορές την αλληλουχία αναγνώρισης από την EcoRI και κατά την ενσωμάτωσή του στο πλασμίδιο Α δημιουργούνται 4 φωσφοδιεστερικοί δεσμοί μεταξύ G και Α (5 3 ), στα άκρα του δίκλωνου τμήματος που ενσωματώνεται. Δ4. Το κύτταρο που περιέχει 3,2 10 8 ζεύγη βάσεων είναι σωματικό κύτταρο στην αρχή της μεσόφασης, πριν την αντιγραφή του DNA, αυτό που έχει 6,4 10 8 ζεύγη είναι σωματικό κύτταρο μετά την αντιγραφή του DNA, ενώ αυτό που περιέχει 1,6 10 8 ζεύγη είναι γαμέτης. Σελίδα 4
Κατά τη μεσόφαση τα χρωμοσώματα έχουν μικρό βαθμό συσπείρωσης και σχηματίζουν δίκτυο ινιδίων χρωματίνης. Στην αρχή της μεσόφασης κάθε χρωμόσωμα αποτελείται από ινίδιο χρωματίνης που περιέχει μόριο DNA. Στη διάρκεια της μεσόφασης το DNA αντιγράφεται, τα ινίδια χρωματίνης διπλασιάζονται, συγκρατούνται σε ένα σημείο το κεντρομερίδιο και καλούνται αδελφές χρωματίδες, οι οποίες συσπειρώνονται στο τέλος της μετάφασης. Στα κύτταρα των ανώτερων ευκαρυωτικών οργανισμών το γονιδίωμα υπάρχει σε δύο αντίγραφα και καλούνται διπλοειδή. Οι οργανισμοί αυτοί παράγουν απλοειδείς γαμέτες που έχουν ένα αντίγραφο του γονιδιώματος. Σελίδα 5