ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Γ. ΓΑΚΙΔΗΣ Δικηγόρος Θεσσαλονίκη, Αριστοτέλους 14, ΤΚ 54623, τηλ. 2310277178, fax 2310235700, e-mail: gakidis1@otenet.gr Ν. 4412/2016 ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ Ι. ΓΕΝΙΚΑ (άρθρα 136 και 183) Στην περίπτωση εκτέλεσης σύμβασης μελέτης ή έργου, η επίβλεψη αποσκοπεί στην πιστή εκπλήρωση από τον ανάδοχο των όρων της σύμβασης σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης. Στην περίπτωση κατασκευής έργου με αυτεπιστασία, η επίβλεψη οργανώνει και διευθύνει τα μέσα που έχει στη διάθεσή της κατά τον οικονομοτεχνικά προσφορότερο τρόπο, για να επιτύχει την κατασκευή του έργου, σύμφωνα με τις προδιαγραφές και τους κανόνες της τέχνης, ώστε να ανταποκρίνεται στον προορισμό του. Οι επιβλέποντες αποτελούν τους άμεσους βοηθούς του Προϊστάμενου της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, ο οποίος τους ορίζει είτε για το έργο είτε για τμήματά του ή είδη εργασιών, προσδιορίζει τα καθήκοντά τους όταν είναι περισσότεροι από έναν και παρακολουθεί το έργο τους. Ως επιβλέποντες και βοηθοί τους ορίζονται τεχνικοί υπάλληλοι που έχουν την κατάλληλη ειδικότητα, ανάλογα με τα στελέχη που διαθέτει η Υπηρεσία, τις υπηρεσιακές ανάγκες και την αξιολόγηση του έργου και του προσωπικού. Δεν αποκλείεται η άσκηση της επίβλεψης από τον ίδιο τον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας. Όταν ορίζεται ομάδα επίβλεψης, περιλαμβάνει τον συντονιστή, τους επιβλέποντες και τους βοηθούς τους, με σαφώς καθορισμένα καθήκοντα στην απόφαση ορισμού, ιδίως σε ό,τι αφορά τις απαιτήσεις υπογραφής εγγράφων και στοιχείων. Σε περιπτώσεις μεγάλων ή ειδικών ή σημαντικών έργων, η επίβλεψη μπορεί να γίνει με κλιμάκιο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, που έχει επικεφαλής τεχνικό κατηγορίας ΠΕ και τον απαιτούμενο αριθμό βοηθών και άλλου τεχνικού και διοικητικού προσωπικού. Στην περίπτωση εκπόνησης μελέτης η Διευθύνουσα Υπηρεσία ορίζει ως επιβλέποντες έναν ή περισσότερους υπαλλήλους της, κατόχους τίτλου σπουδών ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του πανεπιστημιακού τομέα, που έχουν την τεχνική δυνατότητα να επιβλέψουν τη σύμβαση, λαμβάνοντας υπόψη τη στελέχωση, τις ανάγκες της και τις εν γένει δυσχέρειες της επίβλεψης. Καθήκοντα επιβλέποντα μπορεί να ασκήσει και ο Προϊστάμενος της Διευθύνουσας Υπηρεσίας κατ` εξαίρεση και εφόσον δεν υφίσταται επαρκές προσωπικό. Αν ορισθεί ομάδα επιβλεπόντων για την επίβλεψη σύνθετης μελέτης, υποχρεωτικά ορίζεται ένας εξ αυτών συντονιστής.
Η επίβλεψη της εκτέλεσης της σύμβασης έργου ή μελέτης δεν αίρει ούτε μειώνει τις νόμιμες και συμβατικές ευθύνες του αναδόχου. ΙΙ. Ειδικότερα καθήκοντα και αρμοδιότητες του επιβλέποντα Α. Κατά την επίβλεψη έργου 1. Ελέγχει την τήρηση από τον ανάδοχο των υποχρεώσεών του που απορρέουν από τις διατάξεις της περιβαλλοντικής, κοινωνικοασφαλιστικής και εργατικής νομοθεσίας (άρθρο 18). 2. Συμπληρώνει την τριμελή επιτροπή παραλαβής των αφανών εργασιών όταν για οποιοδήποτε λόγο δεν είναι δυνατή η συγκρότησή της από τρεις τεχνικούς υπαλλήλους (άρθρο 136). 3. Συμμετέχει στην Επιτροπή παραλαβής φυσικού εδάφους (άρθρο 151). 4. Καταχωρεί στο Ημερολόγιο του έργου τις παρατηρήσεις και τις προφορικές εντολές του προς τον ανάδοχο και ενημερώνει σχετικά, αμελλητί και εγγράφως, τον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας «για την έκδοση κανονικής εντολής η οποία εκδίδεται εντός τριών εργασίμων ημερών από την ανωτέρω έγγραφη ενημέρωση» (άρθρα 138 και 146). 5. Ελέγχει την καθημερινή τήρηση του Ημερολογίου από τον ανάδοχο και το υπογράφει όταν παρίσταται στο εργοτάξιο. Ελέγχει την πληρότητα (σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 146) και την ακρίβεια των στοιχείων που αναγράφονται σε αυτό και φροντίζει να περιέλθει στη Διευθύνουσα Υπηρεσία το ένα αποκοπτόμενο φύλλο εντός 7 ημερών, εκτός αν άλλως ορίζεται στα έγγραφα της σύμβασης. Αναφέρει, τέλος, στον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, εγγράφως, την παράλειψη τήρησης του Ημερολογίου προκειμένου να κινηθεί η διαδικασία της παρ. 4 του άρθρου 146 για την επιβολή της ειδικής ποινικής ρήτρας. 6. Λαμβάνει επί τόπου του έργου και από κοινού με τον εκπρόσωπο του αναδόχου όλα τα αναγκαία στοιχεία για την επιμέτρηση των ποσοτήτων των εκτελούμενων εργασιών και συνυπογράφει, λαμβάνοντας ένα αντίγραφο, τα επιμετρητικά φύλλα στα οποία καταχωρούνται (άρθρο 151). 7. Ανταποκρίνεται στην πρόσκληση του αναδόχου (ιδίως όταν τηρεί τις προθεσμίες της παρ. 3 του άρθρου 151: τουλάχιστον 1 εργάσιμη ημέρα για τη ζύγιση και τουλάχιστον 5 εργάσιμες ημέρες για τη λήψη των στοιχείων υπαίθρου) προκειμένου να προβούν από κοινού (και με την Επιτροπή παραλαβής αφανών εργασιών) στην καταμέτρηση ή ζύγιση και να συντάξουν πρωτόκολλο παραλαβής αφανών εργασιών ή πρωτόκολλο ζυγίσεως αντίστοιχα, το οποίο και υπογράφει. 8. Επιτρέπει να περιλαμβάνονται στον λογαριασμό εργασίες βάσει προσωρινών επιμετρήσεων, εφόσον έχει λάβει γι αυτές επιμετρητικά στοιχεία, κατ εξαίρεση και για τμήματα του έργου, για τα οποία, κατά την κρίση του, δεν ήταν δυνατή η σύνταξη επιμετρήσεων κατά διακριτά και αυτοτελώς επιμετρήσιμα τμήματα του έργου (άρθρο 151).
9. Συμμετέχει, εφόσον οριστεί, σε συνεργείο της υπηρεσίας για τον έλεγχο του λογαριασμού. Σε κάθε περίπτωση ελέγχει και υπογράφει τον λογαριασμό (εντός προθεσμίας που παρέχει στον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας τον απαραίτητο χρόνο να ελέγξει και να εγκρίνει τον λογαριασμό εντός της εκ του νόμου μηνιαίας προθεσμίας), βεβαιώνοντας έτσι ότι οι ποσότητες είναι σύμφωνες με τις επιμετρήσεις και τα επιμετρητικά στοιχεία, οι τιμές σύμφωνες με τη σύμβαση και τις σχετικές διατάξεις και γενικά ότι έχουν διενεργηθεί στο λογαριασμό όλες οι περικοπές ή εκπτώσεις ποσών, που προκύπτουν από τον νόμο και την εφαρμογή της σύμβασης. Η Διευθύνουσα Υπηρεσία μπορεί να εγκρίνει τον λογαριασμό και χωρίς την υπογραφή του επιβλέποντος (άρθρο 152). 10. Συμμετέχει στην κατά το άρθρο 156 επιτροπή εξακρίβωσης του κόστους. 11. Παραλαμβάνει και ελέγχει την ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή του έργου ή ενσωματώνονται σε αυτό. Αν θεωρεί ότι τα προς χρησιμοποίηση υλικά δεν πληρούν τις απαιτήσεις των προδιαγραφών ή γενικά είναι ακατάλληλα ενημερώνει τον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας (άρθρο 159). 12. Παρακολουθεί τις εργασίες για την άρση των ελαττωμάτων ή τις εργασίες που ορίζονται στη σχετική διαταγή του Προϊσταμένου της Διευθύνουσας Υπηρεσίας για την αποτροπή των κινδύνων και καταχωρεί στο ημερολόγιο όλα τα μέτρα που παίρνει ο ανάδοχος για την εκτέλεση της διαταγής (άρθρο 159). 13. Όταν λήξει η προθεσμία περάτωσης του συνόλου ή τμημάτων του έργου, αναφέρει στον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, εντός 10 ημερών από τη λήξη του εγκεκριμένου χρόνου περαίωσης, αν τα έργα έχουν περατωθεί και έχουν υποστεί ικανοποιητικά τις δοκιμασίες που προβλέπονται στη σύμβαση ή αν τα έργα δεν έχουν περατωθεί, οπότε αναφέρει συγκεκριμένα τις εργασίες που απομένουν για εκτέλεση (άρθρο 168). 14. Συντάσσει, από κοινού με τον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, τον εκπρόσωπο της υπηρεσίας συντήρησης (εφόσον αυτή έχει καθοριστεί), τον εκπρόσωπο της υπηρεσίας στην οποία τυχόν παραδίδεται το έργο για χρήση και τον ανάδοχο, το πρωτόκολλο διοικητικής παραλαβής (άρθρο 169). 15. Παρίσταται κατά τη διενέργεια της προσωρινής και οριστικής παραλαβής και υπογράφει τα σχετικά Πρωτόκολλα (άρθρα 170 και 172). 16. Επιβλέπει την εκτέλεση εργασιών που εκτελούνται με αυτεπιστασία (άρθρο 177). Β. Κατά την επίβλεψη μελέτης 1. Ελέγχει την τήρηση από τον ανάδοχο των υποχρεώσεών του που απορρέουν από τις διατάξεις της περιβαλλοντικής, κοινωνικοασφαλιστικής και εργατικής νομοθεσίας (άρθρο 18). 2. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 183, καθήκοντα και αρμοδιότητες του επιβλέποντα είναι ιδίως:
α) Η διαρκής παρακολούθηση της σύμβασης, η χορήγηση οδηγιών προς τον ανάδοχο για την έντεχνη και εμπρόθεσμη εκπλήρωση των υποχρεώσεών του και η μέριμνα για τη συμμόρφωση του αναδόχου με τις συμβατικές του υποχρεώσεις. β) Η διαδικασία ελέγχου, έγκρισης και παραλαβής της σύμβασης, ο έλεγχος και θεώρηση των λογαριασμών [ο επιβλέπων προσυπογράφει την επιμέτρηση, ελέγχει και προσυπογράφει τους λογαριασμούς βεβαιώνοντας τη σύνταξή τους κατά τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση (άρθρο 187 παρ. 6)] η σύνταξη και ο έλεγχος των Συγκριτικών Πινάκων [και η εισήγηση επί των σχεδίων ΠΚΤΜΝΕ και Σ.Π. που συντάσσει ο ανάδοχος (άρθρο 186 παρ. 6)], η σύνταξη βεβαίωσης περαίωσης των εργασιών της σύμβασης και η εισήγηση στα αιτήματα του αναδόχου για την αλλαγή συμβατικών όρων, χορήγηση παρατάσεων, καταβολή αποζημίωσης είτε λόγω υπερημερίας εργοδότη είτε για άλλη αιτία. γ) Η τήρηση και επικαιροποίηση του Φακέλου Δημόσιας Σύμβασης κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης, στον οποίο εμπεριέχονται ιδίως: το χρονοδιάγραμμα, οι παρατάσεις προθεσμιών, οι εκθέσεις προόδου, οι λογαριασμοί, η αλληλογραφία με τον ανάδοχο, οι εγκρίσεις κάθε ενδιάμεσου σταδίου της μελέτης, η βεβαίωση περαίωσης εργασιών, η οριστική παραλαβή της σύμβασης. 3. Συμμετέχει στην επιτροπή διαπίστωσης υπερημερίας του εργοδότη της παρ. 2 του άρθρου 190. 4. Διατυπώνει γνώμη επί της αιτήσεως του αναδόχου για λύση της σύμβασης, η οποία καταχωρείται στη σχετική εισήγηση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας (άρθρο 192). ΙΙΙ. Πειθαρχικά αδικήματα Α. Κατά την εκτέλεση έργου Η υπαίτια παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας αποτελεί πειθαρχική παράβαση. Ιδίως αποτελούν πειθαρχικές παραβάσεις: η υπαίτια καθυστέρηση να ενημερώσει αμελλητί τη Διευθύνουσα Υπηρεσία για τροποποιητικές προφορικές εντολές με εγγραφή τους στο ημερολόγιο του έργου, η υπαίτια καθυστέρηση στην ενημέρωση του Προϊσταμένου της Διευθύνουσας Υπηρεσίας για την εκ μέρους του αναδόχου παραβίαση του χρονοδιαγράμματος κατασκευής ή την κατασκευή ελαττωματικών εργασιών ή την ενσωμάτωση ελαττωματικών υλικών ή την παράλειψη τήρησης των νόμιμων μέτρων ασφάλειας ή προστασίας του περιβάλλοντος (άρθρο 141) και η παράλειψη εμπρόθεσμου ελέγχου και έγκρισης του λογαριασμού (άρθρο 152). Πειθαρχικές ποινές επιφέρει και η μη ανταπόκριση του επιβλέποντα στην πρόσκληση του αναδόχου για την από κοινού καταμέτρηση ή ζύγιση, ιδίως όταν αποτελεί λόγο υπερημερίας του κυρίου του έργου (άρθρο 151).
Β. Κατά την εκπόνηση μελέτης Πειθαρχικά αδικήματα αποτελούν η παράλειψη ενημέρωσης, καθώς και η υπαίτια εκ μέρους του, πέραν του εύλογου χρόνου καθυστέρηση στην ενημέρωση, του Προϊσταμένου της Διευθύνουσας Υπηρεσίας για την παραβίαση από τον ανάδοχο του χρονοδιαγράμματος εκτέλεσης της σύμβασης ή την πλημμελή εκπλήρωση των υποχρεώσεών του (άρθρο 183).