Παναγιώτης Θωμόπουλος Μαιευτήρας Γυναικολόγος Μαιευτήριο «Γαία» Σεμινάριο Μαιών-Μαιευτών
Δεδομένα «CESDI (Confidential Enquiry into Stillbirths and Deaths in Infancy)» Ελλιπής φροντίδα σε 75% των θανάτων που επισυμβαίνουν κατά τη διάρκεια του τοκετού Αίτια: 1. αποτυχία του ιατρού να διαγνώσει έγκαιρα το πρόβλημα και να ενεργήσει ανάλογα 2. ελλιπής επικοινωνία μεταξύ ιατρών και μαιών-μαιευτών «Why Mothers Die» (2000-2002) : σε 50% των περιπτώσεων μητρικών θανάτων η αιτία ήταν η ελλιπής φροντίδα Η Μαιευτική ως ειδικότητα κατέχει την υψηλότερη θέση στον τομέα των δικαστικών εμπλοκών και αποζημιώσεων με αυξητική τάση
Μαιευτήριο Μονάδα εντατικής θεραπείας νεογνών Παραλαβή Χειρουργείο Εργαστηριακός τομέας (Βιοχημικό, Μικροβιολογικό, Αιμοδοσία) Αίθουσα τοκετών ΜΕΘ/ΜΑΦ Θάλαμοι νοσηλείας Ανάνηψη
Προσωπικό Μαιευτήρας Βοηθητικό προσωπικό Μαία Αναισθησιολόγος Παιδίατρος
Οργάνωση επικοινωνία ηγεσία Διαχείριση κινδύνου
Επικοινωνία Ηγεσία Ομαδικότητα Αλληλοσεβασμός Σαφώς καθορισμένοι ρόλοι και όρια δράσης Μαιευτήρας Συντονίστρια Μαία Προϊσταμένη βάρδιας Αναισθησιολόγος Παιδίατρος
Διαχείριση κινδύνου Τακτικές συναντήσεις μεταξύ ιατρών και μαιών όπου θα συζητώνται προβλήματα και συμβάντα που προκύπτουν σε διάφορα περιστατικά στην αίθουσα τοκετών (εκπαιδευτικός χαρακτήρας) Αρχείο καταγραφής συμβάντων (σωστή καταγραφή) Όταν συμβαίνουν περιστατικά που υπαγορεύουν καταγραφή πρέπει να γίνεται διερεύνηση των αιτιών και των συνεπειών τους Στατιστικές μαιευτικών δεικτών όπως επείγουσα καισαρική καθώς και νεογνικών δεικτών όπως καθυστερημένη ή αποτυχημένη ανάνηψη Σωστή καταγραφή του μαιευτικού φακέλλου (ημερομηνία, ώρα, υπογραφή, ονοματεπώνυμο) Καταγραφή με σαφήνεια των ιατρικών αποφάσεων και διαδικασιών Αποθήκευση καρδιοτοκογραφημάτων, παρτογράμματος και αναισθησιολογικού φακέλλου Μαιευτικά πρωτόκολλα Επικοινωνία με την επίτοκο Πληροφορημένη συγκατάθεση Ασφάλεια (κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης, «βραχιολάκια» μητέρας-νεογνού, κωδικοί ασφαλείας στις θύρες)
Μαίες Φροντίδα επιτόκων λεχωίδων νεογνών Παρακολούθηση καταγραφή ζωτικών σημείων Καταγραφή φαρμάκων υγρών iv Συνεχής επικοινωνία με μαιευτήρα Ενημέρωση αναισθησιολόγου Άμεση υποστήριξη του νεογνού 1. Ανάνηψη 2. Βιταμίνη Κ 3. Καταγραφή μετρήσεων νεογνού (Apgar score, βάρος ) 4. Θηλασμός 5. Ενημέρωση παιδιάτρου Συντονίστρια/ες και προϊσταμένες πρέπει να φροντίζουν για τη συνεχή εκπαίδευση των νέων μαιών Διατήρηση log book όπου η κάθε μαία θα καταγράφει τις διαδικασίες τις οποίες είναι ικανή και είναι υποχρεωμένη να φέρει σε πέρας Επάρκεια προσωπικού
Μαιευτήρες Συνολική υπευθυνότητα για την επίτοκο Κλινική ηγεσία «παράδειγμα» Εφαρμογή μαιευτικών πρωτοκόλλων Εμπειρία στη διάγνωση και στη λήψη αποφάσεων Διεκπεραίωση τοκετού Αντιμετώπιση μαιευτικών επιπλοκών Επικοινωνία Εξασφάλιση ομαδικότητας Εκπαίδευση
Αναισθησιολόγοι Οι αναισθησιολόγοι συμμετέχουν στη διαδικασία του τοκετού σε περισσότερο από το 50% των περιπτώσεων γυναικών που προσέρχονται για τοκετό Η σωστή οργάνωση των αναισθησιολογικών υπηρεσιών οδήγησε σε δραματική ελάττωση του ποσοστού των θανάτων που οφείλονται στην αναισθησία Μαιευτική αναισθησία και αναλγησία Πρωτόκολλα Οι επίτοκες πρέπει να έχουν δικαίωμα επιλογής αναλγησίας Στόχος : >95% περιοχική αναισθησία στις προγραμματισθείσες καισαρικές τομές και >85% στις επείγουσες Σωστός προγραμματισμός χρόνου αναλγησίας έγκαιρη ενημέρωση αναισθησιολόγου Ύπαρξη βοηθού αναισθησιολόγου Ο αναισθησιολόγος επισκέπτεται την επίτοκο πριν και μετά την εφαρμογή της επισκληριδίου Σε περίπτωση γενικής αναισθησίας ύπαρξη ανάνηψης (αναισθησιολόγος, βοηθός αναισθησιολόγου) Ύπαρξη ΜΑΦ κοντά στην αίθουσα τοκετών με εξειδικευμένο προσωπικό
Παιδίατροι Η επιτυχής σταθεροποίηση του νεογνού είναι συνδυασμένη προσπάθεια γιατρών, μαιώντών και νοσηλευτριών-των Η άμεση φροντίδα του νεογνού προϋποθέτει βασικές γνώσεις καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης συνήθως μαίες σε περιπτώσεις ανεπίπλεκτων τοκετών Η ύπαρξη παιδιάτρου κρίνεται απαραίτητη στους επεμβατικούς τοκετούς, στους εργώδεις τοκετούς καθώς και στις καισαρικές τομές Παιδίατρος στη μονάδα σταθεροποίησης της αίθουσας τοκετών Νεογνολόγοι πρέπει να παρευρίσκονται σε τοκετούς προώρων νεογνών, σε τοκετούς νεογνών με ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης, σε τοκετούς συγγενώς πασχόντων νεογνών καθώς και στις επείγουσες καισαρικές τομές(να υπάρχει δυνατότητα διασωλήνωσης) Δυνατότητα υποστήριξης από ΜΕΝ
Καταστάσεις όπου εμπλέκονται άλλες Διαβήτης Καρδιοπάθειες Σοβαρή αναιμία Δρεπανοκυτταρική αναιμία Ψυχιατρικά νοσήματα Αυτοάνοσα νοσήματα ιατρικές ειδικότητες Στις περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η φροντίδα από ειδικό πρέπει να υπάρχουν σαφείς οδηγίες στα μαιευτικά πρωτόκολλα Το προσωπικό πρέπει να είναι εκπαιδευμένο σε βασική καρδιοαναπνευστική ανάνηψη Δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε ΜΑΦ ή ΜΕΘ Η αίθουσα τοκετών πρέπει να έχει την υποδομή ώστε να παρέχει βασικές λειτουργίες ΜΑΦ ( καρδιοαγγειακό monitoring, οξυμετρία, δυνατότητα ταχείας χορήγησης υγρών και αίματος) καταγραφή παρόμοια με ΜΕΘ Η μεταφορά στη ΜΕΘ πρέπει να γίνεται εγκαίρως και όχι καθυστερημένα 1 εισαγωγή στη ΜΕΘ κάθε 1000 γεννήσεις Δυνατότητα πρόσβασης σε επεμβατικό ακτινολόγο για περιπτώσεις σοβαρής αιμορραγίας πριν υστερεκτομή
Συνεχιζόμενη εκπαίδευση Οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία του τοκετού πρέπει να γνωρίζουν τα κάτωθι: 1. Καρδιοτοκογραφική παρακολούθηση εμβρύου 2. Αντιμετώπιση πρόπτωσης ομφαλίδος 3. Αντιμετώπιση δυστοκίας ώμων 4. Κολπικός τοκετός ισχιακής προβολής 5. Αντιμετώπιση αιμορραγίας κατά ή μετά τον τοκετό 6. Βασική καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση ενηλίκων 7. Βασική καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση νεογνού 8. Συρραφή περινεοτομής 9. Αντιμετώπιση ρήξεων 3 ου και 4 ου βαθμού 10. Διάγνωση πάσχουσας επιτόκου 11. Διάγνωση πάσχοντος νεογνού
Ειδικότερα Σεμινάρια καρδιοτοκογραφίας ALSO (Advanced Life Support in Obstetrics) MOET (Managing Obstetrics Emergencies and Trauma) Σεμινάρια καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης ενήλικα - νεογνού
Δομές-υλικοτεχνική υποδομή Αίθουσα ωδινών Αίθουσα τοκετών Χειρουργεία Εργαστήρια Αναλυτές αερίων αίματος Καρδιοτοκογράφοι Μηχανήματα υπερήχων Αναισθησιολογικά μηχανήματα ανάνηψη Αντλίες χορήγησης ενδοφλέβιων υγρών φαρμάκων Όργανα σταθεροποίησης νεογνών
Αίθουσα ωδινών Οικείο - φιλικό περιβάλλον WC Ηχομόνωση Δυνατότητα μουσικής TV Μηχάνημα καρδιοτοκογραφίας συνδεδεμένο στον κεντρικό σταθμό Γραμμές αναισθητικών αερίων οξυγόνου Αναρρόφηση Κρεββάτι το οποίο μετατρέπεται για τον τοκετό
Αίθουσα τοκετών Σέτ τοκετού Εμβρυουλκοί (συκίες, μεταλλικοί) Αναισθησιολογικά μηχανήματα αναπνευστήρας Απινιδωτής Αντλίες χορήγησης υγρών Κουνάκι υποδοχής - ανάνηψης νεογνού το οποίο διαθέτει μονάδα θέρμανσης και όλα τα απαραίτητα για καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση νεογνού (αναρρόφηση, γραμμή Ο2 κλπ) Όλα τα απαραίτητα υλικά για συρραφή έλεγχο (εργαλεία, ράμματα ) Αποστειρωμένο υλικό (γάζες, κομπρέσσες )
Εργαστήρια Αιμοδοσία 1. διαθεσιμότητα αίματος και παραγώγων του σε περίπτωση αιμορραγίας 2. Έλεγχος πηκτικότητας 3. Διασταύρωση Βιοχημικό εργαστήριο Μικροβιολογικό εργαστήριο 1. Gram stain και μικροσκόπηση δειγμάτων από ούρα/αίμα/αμνιακό υγρό 2. Δυνατότητα καλλιεργειών σε 24ωρη βάση
Αναλυτές αερίων αίματος - ph Μέτρηση σε βάση ρουτίνας ph, PCO2, PO2 αίματος ομφαλίου λώρου σε όλες τις περιπτώσεις (καισαρικές τομές, εμβρυουλκίες) όπου υπάρχει ένδειξη εμβρυϊκής δυσχέρειας Αντίστοιχες μετρήσεις πρέπει να γίνονται σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ανησυχίες για τα καρδιοτοκογραφικά ευρήματα Φυσιολογικές μετρήσεις παρέχουν μία ισχυρή απόδειξη εναντίον της παρουσίας υποξίας ικανής να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη κατά τη διάρκεια του τοκετού Μέτρηση αερίων αίματος επιτόκων λεχωϊδων με προβλήματα ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΝΑΛΥΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΕ ΚΑΘΕ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΟΚΕΤΩΝ
Χειρουργεία Μαιευτικές Χειρουργικές αίθουσες πρέπει να βρίσκονται κοντά στην αίθουσα τοκετών 2 τουλάχιστον αίθουσες Δυνατότητα για επιτέλεση ταυτόχρονα 2 επεμβάσεων Δυνατότητα χειρισμού μολυσματικών περιστατικών (HIV, Ηπατίτιδα B,C, σήψη) Σε όλες τις αίθουσες τοκετών πρέπει τουλάχιστον μία αίθουσα να είναι εξοπλισμένη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατόν να καταστεί χειρουργείο σε έκτακτες συνθήκες
Μηχανήματα παρακολούθησης εμβρύου Υπερηχογράφος στην αίθουσα τοκετών (έλεγχος προβολής σε παχύσαρκες γυναίκες, έλεγχος κατάστασης εμβρύου σε αιμορραγίες κλπ) Καρδιοτοκογράφοι (1 σε κάθε αίθουσα ωδινών) Σύνδεση καρδιοτοκογράφων σε κεντρική μονάδα παρακολούθησης η οποία βρίσκεται στη στάση της προϊσταμένης Αποθήκευση καρδιοτοκογραφικής καταγραφής για αναπαραγωγή μελλοντικά εάν και όποτε χρειαστεί
Αναισθησιολογικός εξοπλισμός Οι χειρουργικές αίθουσες και η ανάνηψη πρέπει να είναι εξοπλισμένες με: 1. Αναπνευστήρα 2. Όργανα monitoring αερισμού και καρδιοαγγειακής κατάστασης 3. Καπνογράφο 4. Παλμικό οξύμετρο 5. Δυνατότητα για επεμβατική μέτρηση ενδοαγγειακών πιέσεων 6. Δυνατότητα για διέγερση περιφερικών νεύρων σε περίπτωση που χρησιμοποιούνται σκευάσματα που προκαλούν νευρομυϊκό αποκλεισμό 7. Απινιδωτή 8. Αντλίες χορήγησης υγρών Όλα τα ανωτέρω πρέπει να ελέγχονται τακτικά και να διατηρούνται επιχειρησιακά και σε καλή κατάσταση
Στόχος Οργάνωση υποδομών Ασφαλής μαίευση Διασφάλιση υγείας μητέρας - νεογνού